කතිකාවත් සඟරා - iii
පරිශෂ්ට සඞග්රමහය
1 - නිශ්ශංකමල්ල කතිකාවත ________
ශ්රී_ සිරිසඟබො වීරරාජ නිශ්ශංකමල්ල කාලිඟ පරාක්රතමබාහු චක්ර. (වර්ත‍තින්වහනසේ ) සසුන් පස්වාදහස් පවත්නා සන්දාහා ශ්ර.ද්ධාබුද්ධි පූර්වතගම වැසුපිළි (පන් සඞ්ඝයාවහන්) සේ ධර්මහමවිනයවූ පරිද්දෙන් පුරන පිළිවෙත් ඇතද ශාසනරක්ෂාීව ලක්දිව රජුන් අයැතිහෙයින් ශාසන රක්ෂා්වට සුදුසු අවවාද මෙසේ වදාරන සෙයෙකි.
අත ............... (දුන්) ආචාය්ය්ස උපාධ්යාවයවැ සිටිනා වහනසේ වරුන්දෑ ශඨ කූට කෛරාටි (ක ගුණ ) නුවණ නැති පාපසත්වමයන් නොවිචාරා මහණ නොකටයුතු.
බුදුන් වදාළ ආ ................ තු (නො) මනාවක් නොකටයුතු. ගුණනැතිවැ ගත් මහණවෙස් (තැවු යැ ............................................... දුශ්ශීලවැ පරාපිළිබඳ අහර වළන්ද.නු නරකයෙහි ............................................
___________
2 - ශ්රීදපරාක්රෙමබාහු කතිකාවත
_______
............. න් සදෘශවූ ශ්රීව පරාක්ර.මභූජ මනුජෙන්ර්. යන්වහන්සේ ස්වකීයරාජ්ය.වර්ෂෘයෙන් පන්සාලිස් වනුයෙහි දුරුතු මැඳිපොහොදා සකල නගරාඞ්ගසමෘද්ධිසම්පන්න ජයවර්ධ‍නපුරයෙහි වූ වර සිංහාසනාරූඪවැ වැඩහිඳ ත්රිඞභූමක ශ්රීය දංෂ්ට්රාුධාතුමන්දිහර කරණාදි විවිධ කුසල සමුදය සමුද්භවයෙන් සඵල කළ අත්බැව් ඇති මාගේ රාජ්යරකාලයෙහි අධිකතර ශාසනසංග්රරහකටයුතු හෙයින් ශාසනානුශාසක ගණ දෙටු තැන්ද පිළිවිස දුෂ්ප්රශතිපත්ති පූරකයන්හට අවකාශ නොතබනුමනා යයි සිතා වදාරා ඊට සුදුසුවූ ධර්මරමානුගත ව්යරවස්ථාවන් නියමකළ සේක්ය.
යම්සේ පෙරරදුන් සෙමෙහි සසුන් රක්නා රිස්සෙන් ව්යමවස්ථා 1 සම්මතකොට ශාසනාවචර කුලපුත්ර්යන්ගේ සහාය ලැබ ශාසනය දිගායුබවට පමුණුවනලදද එසේම මාගේ රාජ්ය්යෙහි සියලු ගණදෙටු තැන් විසින් පරම්පරාගතව පවත්වනසේ මේ ව්ය්වස්ථා 1 සපයා උතුම් බුදුසස්න පස්වාදහසක් පවත්නාසේ ප්රවතිපත්ති මහාප්රා කාරයෙන් පරික්ෂෙසපකොටැ මේ ව්යවවස්ථා පිරීමෙහි ස්වකීය සඬිවිහාරික අන්තෙ වාසිකයන්හට ඇණවාලියැයුතු. හේ කිසේයයත් :-
අලුයම නැගිට සිරුරු කිස නිමවා තෙරුවන් වැඳ මෙත් පිරිත් බැණැ ලද අහරක් වළඳා විදසුන් වඩන වහන්දෑ විසින් විදසුන් වැ‍ඩීමෙහිත් ග්රවන්ථෂධූරය පුරන වහන්දෑ විසින් පඨන පාඨනග්රවහණ ධාරණයෙහිත් යෙදියයුතු.
කුලසංසර්ගදයෙන්වන ශීලවිපත්ති අචාරවිපත්තීන් සලකා බුදුන් වදාළනියායෙන් පවතිනුවන් විසින් ගෙහසිත විසින් කුලයෙහි නොඇලියයුතු.
පිඬු පිණිස ගම්වදනන් විසින් ගම්දරුවන් සෙයින් කාය විකාර සහිත නොවැ අප්රසසන්නයන් ප්රමසන්නවිම පිණිසත් ප්රිසන්නයන්ගේ ප්ර්සන්නය තහවුරුවීම පිණිසත් සෙඛියාහි කී නියායෙන් හොබනා ආකල්ප සමෘද්ධියෙන් යුතුවම ගෙපිළිවෙළින් යායුතු. අකාලයෙහිද අකාරණයෙහිද අරමින් බැහැර
1. වැවස්ථා
2 - ශ්රී පරාක්රඅමබාහු කතිකාවත 33
නොයායුතු. යුක්තප්රා ප්තකාලයෙහි ගම්වදනුවන් විසිනුදු ආචාය්ය් ර්යන්ගේ හෝ ගණදෙටුතැන් හෝ එසේත්නැත ආරාමිකයන් දන්වා අරමින් බැහැරයායුතු.
ගිහියන් සිත්ගන්නා අටියෙන් සඟසතුවූ පුෂ්පඵලාදීන් ඔවුනට නොදියයුතු.
තමහටද පරහටද සස්නටද අවැඩකාරී අ‍න්වෙෂණ කුලදූෂණාදී අසඞම්හි නොයෙදියයුතු.
ආජිවශුද්ධිය කැමැත්තහු විසින් අහර නොලැබ්මෙන් දිවියතත් නොතෑ නොපැවරූ තැනකින් විනවා නොවැළඳියයුතු.
තමන්වෙත පැමිණි ගැහැවියන් හා දෙතිස්කතාවන්ට අයත්වූ නොඑක් ප්ර්ලාපබස් කියමින් ඔවුනොවුන් තතු විනිස විනිසා නොහිඳෑ ඔවුනට යුතුවූ ධර්මවමකථාවක් මැ කටයුතු. ථෙරමජ්ඣිමනවකයන් එක්වූතන්හිද දැහැමි කතාවක් කරනු හෝ නිශ්ශබ්ද වනු විනා මුඛර .........................
______________
5 3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය. ______
සිරිබර් කැතකුලකොත් ඔකාවස් රජ්පරපුරෙන් බට් කැතඋසබ් අබහය්සලමෙවන් මහරජ්හට් එමෙ කුලෙන් සමජෑය් දෙව්ගොන් බිසෙව් රැජ්න කුසැ ඉපැදැ ඈපා මහයාසිරි වින්දැන පිළිවෙළැ සෙය් රජ්වැ තුමා සිරින් ලක්දිව් පහයමින් සිටැ සිරි සග්බොයි අබහය් මහරජ්හු තුමා සත් ලැඟු සොළොස් වන හවුරුදුයෙහි වප් සඳ් පුන් මස්හි දස පක් දවස් සෙය්ගිරී වෙහෙර්හි ඉසා අබහය්ගිරි වෙහෙර්හි ඉසා වසන මහබික්සග් හිමියන් මහසෙන්වා කරය් තුමා බෑ වත්හිමියන් සෙය්ගිරී වෙහෙර්හි පෙරෙ තුබූ සිරිත්නි ජ අබහය්ගිරී වෙහෙර්හි සිරිත්නි ජ රුස්වා ගෙනැ මෙ වෙහෙරට් මෙ සිරිත් තුබුව වටී තිසියන් හා සසැන්දැි මෙ වෙහෙරැ වසන මහබික්සග්හිමියනට් ඉසා කැමියනට් ඉසා දස්නට් ඉසා කටැයුතු ඉසා ලබනු දියැයුතු සෙ ඉසා විවරුණෙන් එක්සෙකොට් මේ සිරිත් තබනලදි.
මෙ වෙහෙර්හි වසන බික්සග්හිමියන්විසින් බිලී පසොස් සල්හි නැඟී සියු අරක් මෙනෙහිකොට් දැහිට් කිසැ තිමවය් සිකකරණිහි කියූ සෙයින් සිවුර් හැන්දැෙ පෙරෙවැ ඇත් වෙහෙරැ ලහාග් අවුද් මෙත් පිරිත් කොට් බැසැ හඹුබත් ගතැයුතු. ගිලන්වැ ලහාග් ඉයැ නොයහන හිමියනට් වෙදුන් කියූ සැන්දැත වසග් දියැයුතු.
මෙ වෙහෙරැ වැසැ වනවළා කියන බික්සග්හිමියනට් කඬින් පිඬින් වසග් පසක් ඉසා සුතත්වළා කියන බික්සග්හිමියනට් වසග් සතක් ඉසා බිදම්වළා කියන බික්සග්හිමියනට් වසග් දොළොසක් ඉසා දියැයුතු ඉසා දායකයන් පිරිකපා සඟ්නට් දෙනු කළ පස නො පිරිහෙළා දියැ යුතු.
මෙ වෙහෙරැ ආවූ තුවාක් අවසැ බද් ගම්බිම් මෙහිමෙ පසක් දී නිබද්වැ වැසැ වළන්දආත් මුත් බදවස් හා එක්කුසවැ නොවැළැන්දි යැ යුතු.
සග්සැමැගින් කැමියනට් වජාරත් දහවුත් මුත් පුගුල්වැ නො වැජෑරියැ යුතු නො දැහැවියැ යුතු.
මෙ වෙහෙරැ වසන බික්සග් හිමියන් ඇත්වෙහෙරැ බද්තුවාක් තන්හි කුඹුරේ අරුබ් ඇය් කවරු පරියායෙන් නො වැළැන්දිඹයැ යුතු.
3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය 35
තුමන් පිළිබදුන්විසින් ඇත්වෙහෙරැ අබැදිතාක් තන්හි ඉසිරැ නො කටැ දියැ යුතු.
මෙ සිරිත් ඉකුත්හිමියන් මෙ වෙහෙර්හි නො විසියැ යුතු.
නකා බලන හිමියන් ඉසා වෙහෙර් පිරිවහනුවා ඉසා නියම් ජෙටු ඉසා ආකැමියා ඉසා පසක්කැමියා ඉසා වෙහෙර්ලෙයා ඉසා කරඬ්ලෙයි ඉසා කරඬු අත්සමු ඇතුළ්වැ මෙ තුවාක් ජනා අබහය්ගිරී නකය්හි දෙමුළින් සාහනුවට් වැඩි සඟුන් සැමැගින් ඇත්වෙහෙර්හි හින්දැය කම්තැන්කොට් ඇතුළ් බැහැරි අයවිය ඈය් කම් කටැයුතු. ඇතුළ් බැහැරි අයවියෙහි යුත් කැමියන් නැසූවාක් දෙනුවට් නිසි කුඩීන් ඇපැ ගෙනැ කම්තැන් සැමැහින් තිබියැයුතු.
මෙ වෙහෙරැ වසන හිමියන් පිළිබදුන් නිසිද්හොත් මෙහෙයැ නො තිබියැයුතු. හැරියැයුතු කැමියන් ලෙකම් කරාණවු දැයක් ගෙනැ හැරියැයුතු.
මුන්දුයකරඬු කම්තැන් කැමියන් හසින් හස්කොට් දාගෙ කැමියන් පසැකින් දාගෙහි තිබියැ යුතු.
මෙ වෙහෙර්හි යුත් කැමියන් කෙරෙන් වෙහෙරට් කැමින් අනොබ ගිය කෙනෙකුන් මුත් තතැ සිටි කැමියන් කෙරෙන් වට් ඔනා තැනැ ඉසා සාල් ගන්නා තැනැ ඉසා පෙරෙවරු හම්බු බත් සාහන තැනැ ඉසා තුන් ජනකුකෙරෙන් නොඋනුවැ පසැකැ සිටියැ යුතු.
ඇත්වෙහෙර් දාගෙ පිළිබද් කවරිවතකුද් පිරූළ් නොදියැයුතු කැමියන් විකිණිප් නො ගතැ යුතු.
මෙහෙයැ බද් මිනිසුන් කැමියන් තුමනට් මෙහෙ නො ගතැ යුතු අනොබ මෙහෙයට් නො දියැ යුතු.
කතුමහසෑයෙහි කම්නවාමට් දම්ගමියෙන් දුන් පයල ඇත්වෙහෙර් කැමියන බලා ගෙනැ දාගැබ්හි කම්නවාම් කැරැවියැ යුතු. කිර්බඬ්පවු දාගැබ්හි අරකට් ඇළ්ගමියෙන් දුන් දෙකිරිය දී අරක් කැරැවියැ යුතු. දාගෙහි ඉසා මඟුල්මහසල පිළිමගෙහි ඉසා මහබොය්ගෙහි ඉසා නයින්දැැ ඉසා මිණිනාල් දෙව්දූන්ගෙහි ඉසා කතුමහසෑයෙහි ඉසා කිර්බඬ්පවු දාගැබ්හි ඉසා උඩ්ගලැ යට්ගලැ ඇත්වෙහෙර් පිළිබද් දාගැබ්හි ඉසා මෙතුවාක් තන්හි පිජ්නීවත් ඉසා ඇත්වෙහෙරින් රන් එක්සියක් කළඳ් ඉසා වී දස යහළක් ඉසා මෙතුවාක් ගෙනැ හවුරුදුපතා මෙ වෙහෙර්හි දාගබ් ඈය් හෑමැ තන්හි කම්නවාම් කැරැවියැ යුතු.
36 3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය
දාගෙ පිළිමගෙහි බද් ගුතෑ කරන්දෑහ දෙ ගැම්හි දුම්මලස්සමුන් ගෙදඬ් කොදඬ් කැරැ පෙරෙළිවර් බැළැ වෙහෙරට් ගතැයුතු. කිර්බඬ් පවුයෙහි ගසගැසියෙන් තුනින් එකක් ඉසා මෙහි සග්වැල්ලෙහි ගෙකුලී ඉසා මණුවෑසර ඉසා ළිහිණියපවුයෙහි උඩැසි යටැසි දෙවෑසර ඉසා මෙහි සඟ්වැල්ල ඉසා පහනෑවිල් වට්හි බිම් ඉසා පොරොදෙනී පොකුණ් වටැ බිම් ඉසා මෙතුවාක් තන්හි ලබනු වෙහෙරට් ගතුයුතු. වෙහෙර් දසුන් හා කැමියන්මුත් වෙහෙර් බිමැ හුන් කුඩීන්ගෙන් බිම සොවස් නිසිසෙයින් වෙහෙරට් ගතැයුතු.
කහසන්වැ ගත් වෙසට් නො අනුරූ කියවිකිය ඇය් කම් කරනු වන පණිවා කරනුවන ගල්වටැ නො විසියැ දියැයුතු
සුදසුන් වත් වෙහෙරට්මුත් කැමියන් නො ගතයුතු.
මෙ වෙහෙරැ බද් තුවාක් ගම්බිම් කැරැයෙහි බැන්දැ. සලසත් මුත් පාට්ට නො දියැයුතු.
තුන් දා වර් මුත් පොහො මඟුල් ඈය් සෙසු වර් නො ගතැයුතු.
කැමියන් වෙහෙර්දසුන් ජිවෙල්කොට් දුනුවක්මුත් ඇත් වෙහෙරැ බද් තුවාක් තන්හි උකස් පමණු පාට්ට කැරැ කුඹුර් අරුබ් ඈය් නො වැළැන්දිටයැ යුතු.
වෙහෙරට් කැමින් ගිය කැමියන් හස්කරුවන් දෙන පෙරෙ සිරිත් බිලි සාල් මුත් රටින් වැටුම් නො ගතයුතු. කුඩීන්ගෙන් පඬුර් නො ගතැයුතු. මෙකුත්ගෙන් ගෙගොන් ගෙනැ කැමියන් තුමනට් ගොවීකම් නො කැරැවියැයුතු.
හස්කරු පරපුරෙන් වැටෙන කැරැ කුම්බුර් නො වැටියැහෙත් මුත් හැරැ නො ගතැයුතු.
වතු පැතට් වැදැ අතියා නො කටැයුතු. ගස්කොළ් නො කැපියැයුතු. මෙ වෙහෙරැ ආවූ තුවාක් ගම්බිම්හි තලන් මීවන් ඈය් පලරුක් කම්තැන් සැමැඟින් දුනමුත් නො කැපියැ දියැයුතු.
කුඩීන් කළ වරජක් ඇත ගම් සිරිත් දඬ්කිරා කිරූ දඬ් මිනැ ඇකැ අවටැ සොළොස් රියන් ගැම්බුරැ රියන් කබුළ් බැගින් ගෙනැ වැව් මෙහෙ කැරැ වියැ යුතු. නො කළ කිරූ දඬ් ගතැයුතු.
මෙ වෙහෙරැ ආවුතුවාක් ගම්බිම්හි ලබනුවනට් ජිවෙල්කොට් දුනුවක් මුත් තුබුතාක් තන්හි කම්තැන් සැමැගින් පසක් වනසෙයින් ආකළ තුවාක් පස්පොත්හි ලියැවියැ යුතු . මහපා වටට් ඉසා
3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය 37
ලබනුවනට් ඉසා කම්නවාමට් ඉසා දවස්පතා වියවූතුවාක් පස්පොත්හි ලියවා කම්තැන් සැමැගින් අත්වතු කරාය් සන් ඔතමනවුන් සතින් පටවය් මුන්දුව කරඬුයෙහි තබා මස් මස්පතා මේ අත්වතු පළා එක් අත්වතු කොට් හවුරුදුයෙහි දොළොස් අතුවතුයෙන් හවුරුදු අවසන්හි ලෙකම් කරාය් සග්මැන්දැ ජත්වා නිමැවිය යුතු.
මෙ සිරිත් ඉකුත් කැමියන් ගෙදඬ් ගෙනැ මෙහෙයින් හැරියැ යුතු.
තකා බලන හිමියනට් දවස් පතා සාල් එක් නැළියක් ඉසා වසන් බණැ රන් එක් කළඳ් සතර් අකක් ඉසා පවරුණ් බණැ ද් මෙතෙක් මෙ ඉසා තියම් ජෙටක්හට් ජිවෙල් පස්කිරියක් ඉසා දවස් පතා සාල් එක් නැළියක් ඉසා හවුරුදුවකට් සෙතුවමට් මල් මිලැ පසළොස් කළන්දඑක් ඉසා ආකැමියා ඉසා වෙහෙර් ලෙයා ඉසා කරඬ්‍ ලෙයා ඉසා කරඬු අත්සමු ඉසා පසක් කැමියා ඉසා එක්නට් පස් කිරී බැගින් ඉසා පිරිවහනු වතකැමියක්හට් එක් කිරී දෙ පයක් ඉසා සාල් දෙ අඩ්මනාක් ඉසා සැරැයින් ගන්නක්හට් දෙ පයක් ඉසා සාල් එකඬ්මනාක් ඉසා මඟුල් ජෙටක්හට් එක් කිරියක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා හවුරුදුවකට් සෙතුවමට් මල් මිලැ තුන් කළඳ් දෙ අකක් ඉසා වත්සිකාකැ මියක්හට් එක් කිරියක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා සොම්නස් මහබො මඟුලෙහි පිළියට් එක් කළන්දදක් ඉසා මැටි පතක්හට් එක් පයක් ඉසා සාල් දෙ පතක් ඉසා පිටස් සමක්හට් ඉසා රජ්ගෙ උපැනි කැමියක්හට් ඉසා එක්නට් එක් කිරී දෙ පා බැගින් ඉසා එක්නට් දෙ අඬ්මනා බැගින් සාල් ඉසා ඔළ්කැමියක්හට් දෙපයක් ඉසා සාල් එකඬ්මනා දෙ පතක් ඉසා පියන්ගල් පෙරෙවැළියක හට් දෙ පයක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා රුවනසුන් මහබො මගුලෙහි පිළියට් එක් කළන්දකක් ඉසා පවු පෙරෙවැළියක්හට් දෙපයක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා ඇළිනාවක්හට් දෙ පයක් ඉසා සාල් එකඬ්මනා එක් පතක් ඉසා ඇළි එකළොසක් ඉසා එක්නට් දෙ පා බැගින් ඉසා දමියෙන් එක් බැගින් වසග් ඉසා වට්නා වැරි සතරක් ඉසා එකනට් එකඬ්මනා බැගින් සාල් ඉසා එක්නට් ජිවෙල් දෙ පා බැගින් ඉසා බැගින් මෙ වෙහෙර්හි බික්සග්හිමියනට් වසැගින් සිවුර් සාහා එක්කෙනෙක්නට් ලදු සිවුර් සාහනකැමියන් බෙදා ගතතැයුතු ඉසා වෙහෙර් අත්සම් දෙ ජනක්හට් එක්නට් දෙ පා බැගින් ඉසා සාල් එකඬ්මනා එක් පත් බැගින් ඉසා කොටරැකිනාවක්හට් දෙ පයක් ඉසා සාල් එකඩ්මනා දෙ පතක් ඉසා කොටරැකියක්හට් දෙ පයක් ඉසා සාල් එකඩ්මනාක් ඉසා ජෙට්මවට් එක් පයක් ඉසා සාල් එකඩ්මනාදෙ පතක් ඉසා බත්ගෙ ලැදියට් එක් පයක් ඉසා සාල්
38 3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය
එකඩ්මනා දෙ පතක් ඉසා මිඬි වැජෑර්මක්හට් දෙ පයක් ඉසා වට්මිඩි සූවිසි ජනකු ඉසා එක්නට් එක් පා බැගින් ඉසා හවුරුදුවකට් පිළීවරට් එක්නට් එක් කළඳ් බැඟින් ඉසා සග්වැලි උපෑනි කැමියක්හට් එක් කිරියක් ඉසා සාල් එකඩ්මනාක් ඉසා පිසන සලයින් දොළොස් ජනක්හු ඉසා එක්නට් තලොළැගැමින් එක් කිරි දෙ පා බැගින් ඉසා සලාජෙටක්හට් සාල් එකඩ්මනා එක් පතක් ඉසා දර් නඟා බත් පක් සලයක්හට් සාල් තුනඩ්මනාක් ඉසා නො පිසැ දර් නැගූ සලයක්හට ඉසා ගමන්වරගිය සලයක්හට් ඉසා එක්නට් සාල් දෙ අඬිම්නා බැගින ඉසා නැගූ දරැ බත් පක් සලයක්හට් සාල් එකඬ්මනාක් ඉසා පහාවැසිජෙටක්හට් දෙ පයක් ඉසා සාල් එකඩ්මනා එක් පතක් ඉසා පහාවැසි එකළොසක් ඉසා ඉක්නට් දෙ පා බැගින් ඉසා එක්නට් සාල් එකඩ්මනා බැගින් ඉසා දවස් පතා යලාපසක් දෙන කුම්බල් පස් ජනක්හට් එක්නට් එක් කිරී බැගින් ඉසා මස් මස් පතා පා දසයක් හා කුම්බුදසයක් දෙන පාකුම්බලක්හට් දෙ කිරියක් ඉසා සාල් දෙ අඩිමනාක් ඉසා මසකට් පැරැහැනක් දෙන පැරැහැන් දියක්හට් එක් කිරී දෙ පයක් ඉසා වෙදක්හට් දෙතිසැ සෙණෙන් නියපැළියාක් ඉසා දමියෙන වසඟක් ඉසා පුහුඬා වෙදක්හට් දෙපයක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා මඬොවුවක්හට් එක් කිරී දෙපයක් ඉසා දමියෙන වසගක ඉසා නැකැතියක්හට් දෙ කිරියක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා නැවියක්හට් එක් කිරියක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා දාගෙ අත්සමක්හට් ඉසා ගණජෙටුවක්හට් ඉසා කරඬි ලෙයක්හට් ඉසා වර්ජෙටු තුන් ජනක්හට් ඉසා මෙක්නට් ජිවෙල් කරන්දෑඬගම ඉසා වරැ දුම්මලස්සම්නට් දමියෙන් වසග් සතරක් ඉසා දාගෙහි වැට් තෙලට් මෙ ගැමින් පයලක් ඉසා දාගෙහි හෙළමල් ඔතා මල්වර් දෙ ජනක්හට් මෙ ගැමින් දෙ කිරියක් ඉසා දමියෙන් එක් බැගින් වසග් ඉසා මසකට් එක් සිය විසි බැගින් මල් දෙන මහනෙල් ගොවුවක්හට් සපුගමියෙන් දෙකිරියක් ඉසා සිත්තරක්හට් දෙ කිරියක් ඉසා දාගෙ රක්නා රට්ලදුවක්හට් සාල් එක්නැළියක් ඉසා මහබුදුන්ගෙහි දුම්මලස්සම් ස ජනක්හට් ඉසා බණ්වජාරන දමිනට් ඉසා ඇදුර දමීනට් ඉසා දමින් ස ජනක්හට් ඉසා මෙක්නට ගුතෑගම ඉසා මහබුදුන්ගෙහි මල් වරක්හට් මෙ ගැමින් දෙ පයක් ඉසා දමියෙන් වසගක් ඉසා මෙ ගැමැ දුම්මලස්සම්නට් දමියෙන් දෙ වසගක් ඉසා මඟුල්මහසලපිළිම ගෙහි පූණා කැමියක්හට් ඉසා කමස්සමක්හට් ඉසා එක්නට් දෙ පා බැගින් ඉසා එක්නට් එ කඩ් මනා දෙ පත් බැගින් සාල් ඉසා දාගෙහි බුද්බිසොවට් තෙල් ගන්නා එක් පොටාක් ඉසා දිය පරහන එක් තුළුලක් ඉසා පිළිමගෙහිද් මෙතෙක් මෙ ඉසා කම්තැන්
3 - මිහින්තලේ ශිලාලෙඛනය 39
ලෙදරුවක්හට් එක් කිරී දෙ පයක් ඉසා සාල් දෙ අඩ්මනාක් ඉසා වඩු මහඇදුරක්හට් බොඬ්වෙහෙර සෙණාය ඉසා ඇදුර‍වඩු දෙ ජනක්හට් ඉසා සිර්වඩු අට් ජනක්හට් ඉසා උළුවඩු දෙ ජනක්හට් ඉසා මෙක්නට් වඩුදෙවෑගම ඉසා කටුවඩු දෙ ජනක්හු ඉසා එක්නට් එක් කිරී බැගින් ඉසා මිණිර්මහ ඇදුර් දෙ ජනක්හු ඉසා එක්නට් තුන්කිරී බැගින් ඉසා කම්බුර් දෙ ජනක්හු ඉසා එක්නට් එක් කිරී බැගින් ඉසා සුනුබොළ්නට් සුනුබොල් දෙබෑගම ඉසා ගැල්ලන් ස ජනක්හු ඉසා සුනුබොළ්නට් සුනුබොල් දෙබෑගම ඉසා ගැල්ලන් ස ජනක්හු ඉසා මෙක්නට් දුනුමුගම ඉසා කම්නවෑමැ කැබැළිජෙටක්හට් එක් කිරියක් ඉසා සාල් එකඩ්මනා එක් පතක් ඉසා කැබිළි දොළොස් ජනක්හට් එකඩ්මනා බැගින් සාල් ඉසා මෙක්නට ජිවෙල් දෙ පා බැගින් ඉසා නවගුණ මහසෑයෙහි ඉසා නැටෙවිය මහසෑයෙහි ඉසා ඇම්බුලු දාගැබ්හි ඉසා සෑගොවුවන් තුන් ජනක්හට් එක්නට් දෙ පා බැගින් ඉසා මෙ වෙහෙරැ උඩ්ගලැ යට්ගලැ ඇත්වෙහෙර පිළිබද් දාගබ් ඈය් හැමැන්දැබ දැගැ රක්නානට් දමියෙන් එක් බැගින් වසග් දියැ යුතු ඉසා දාගෙහි ඉසා පිළිමගෙහි ඉසා බත් ගෙහි ඉසා මෙහෙ කරන මිනිසුන් ඉසා පිළී ඉසා පොරොනා කසු ඉසා හිස්කොළ් ඉසා අපුලන රදවුන් දෙ ජනක්හු ඉසා මෙක්නට් මගුලැවැ තුන් කිරිය ඉසා මෙ වෙහෙරැ බද්තුවාක් ගම් බිම්හි මග් මහවර් කුලී මෙලාට්සී මෙ වෙහෙරට් මෙ නින්‍ැ කොට් ගතැයුතු ඉසා මග්ගිව පියගිව නොවද්නා කොට් ඉසා කණෑවැවැ දිය වන් තාක්තත්හි පෙරෙ දෙමෙළ් කලැ පෙරෙ සිරිත් දිය මෙ වෙහෙරට් මෙ ගතැයුතු ඉසා මෙ වෙහෙර්හි බද්තුවාක් ගම්බිම් කවරු පරියායෙන් උකස් පමණු නො දියැයුතු ඉසා ගතුවන් රතැ නො හිමිකොට් වෙහෙරට මෙ නවතා ගතැයුතු ඉසා දුනුවන් දෙස් යවනු කොට් මෙ නියැමින් තුබූ මෙ සිරිත් නො ඉක්වැ වැටියැයුතු.
4 - පැපිළියානේ ශිලාලෙඛනය . ___________
ශ්රී_ලඞ්කාධිපතිඃ පරාක්ර මභුජස්සූය්යාරිත න ව‍වයාලඞ්කෘති - ර්යා_චෙ’ හං භවතොවචශ්ශ්රැිණුත මෙ භූමීශ්වරා භාවිතඃ ධර්ම_මො’යං සදෘශඃ සමස්තජගතාං සත්යංැ භවද්භිස්සදා සෞරක්යො_ මයි ජාතහර්ෂතකෘපයා පුණ්යාං තථා භූජයතාම්.
ශ්රී්ලඞ්කාධාපතිඃ පරාක්රතමභූජොරාජා විහාරොත්තමං ස්වප්ර_ස්වාඛ්යාමකාරයජ්ජගති යන්ත්රාජණාය තස්යා ධුනා සද්ග්රා_මාන් විවිධාන් ප්රාදාය සජනානාරාමවාප්යායශ්රායාන් සංඝාධීනතයා චිරාය තනුතෙ ස්ථාතුං ශිලාශාසනම් .
ශ්රීධ බුද්ධ වර්ෂරයෙන් එක්දහස් නව්සිය අටපනස් අවුරුද්දක් පිරුණු සඳ සිරිලක රජපැමිණි මහාසම්මත පරම්පරානුයාත සූය්ය්ව වංශාභිජාත මහා රාජාධිරාජ ශ්රීි සංඝබොධි ශ්රීු පරාක්ර්මබාහු චක්රජවර්තරති ස්වාමීන්වහනසේට එකුන්සාලිස්වනු මැඳින්දින පුර පසළොස්වක ජයවර්ඬරනපුරප්රරවරයෙහි සුමංගල ප්රා්සාදාභිමුඛ චිත්රපමඬපයෙහි සිංහාසනයෙහි සිරිනිවෙස් සහ වොටුනු සිවුසැට බරණින් සැදී රජ යුවරජ ඇමතිගණා පිරිවරා දෙවෙන්ර්හාසලීලායෙන් වැඩහිඳ හැමතැන්හි කළ මනා කටයුත්තට ව්යණවස්ථා වදාරනතැන ස්වර්ගසස්ථවූ මවුබිසවුන් වහන්සේට පින් පිණිස අභිනව විහාරයක් කරවන ලෙසට රාණි වාසල කාරියෙහි නියුක්ත සිකුරා මුදල්පොතුන්ට වදාළ මෙහෙවරින් පස්විසිදහසක් ධන වියදම්කොට පාණබුනුබද පැපිළියානෙහි ප්රාසකාර ගොපුර ප්රවතිමාගෘහ මංඩප බොධි චෛත්යැ සංඝාවාස දෙවාලය පුස්තකාලය පුෂ්පාරාම ඵලාරාමාදීන් යුක්තකොට සමෘද්ධකැරවු විහාරය චිරස්ථායීව වර්ධ නවන පිණිස පිදූයෙන් මෙම පැපිළියාන හා මෙහිබද මැදිමාල හා අමුතුව දිඹුල්පිටියෙන් වේල්ලෙන් උඩදෙණියෙන් දස අමුණක් හා කළුතොට බද්දෙන් අරග්ගොඩ විල හා මෙහි බදවල්පිට වතුවැලැත් ඇතුළුවූ තැන් හා පස්යොදුනබද කුඩාවැලිගම හා මෙම ගමට ඇතුළත් කල ගෙයි රන්ගොඩ හා මඬින කෙහෙල්සේනාවිලින් යාළක වපහා මෙහි බද වල්පිට හා මත්ගොන්බද්දෙන් බෝඹුවල විලින් මුල්බිජුවට දෙයාළක් හා ගොඩින් පසළොසමුණක් හා අලුත් කූරුවබද බොල්ලතා විලින් යාළක වපහා මෙහි බද ගොඩ හා සීනෑ රට බද ගිරිදොර හා බෙලිගල්නුවරබද මංගෙදර හා දොළොස්දහස් රට බද මැදගොඩින් මැඞලෙන් ගොඩින් පසමුණක් හා කුඹුරු
4 - පැපිළියානේ ශිලාලෙඛනය 41
බිජුවට සතමුණක් හා රයිගම්නුවරබද ලෙණවර ගල්ලෙන විහාරයට පිදූ ලබුගම හා සල්තොටින් ගෙවතු එකක් හා කුඹුරු බිජුවට තුන් පෑලක වපහා වැලිගම් දසගමුවබද කනංකයේ විහාරයට පිදූ ඉත්ත වල පාබතලාවල දම්ලියද්ද තැඹිලිහිර ඇතුළුවූ කුඹුරුබිජුවට පස මුණක් හා එපාමුල ඕවිට එකමුණු පෑලක් හා උවාලුගොඩ උදිගොඩ තතුගොඩ වැල්ලානෙ ඇතුළුවූ තැන හා බෙලිගල්නුවරබද බුලත් ගම් සැලැස්මෙන් පිට්ටාගම හා පරිවාරජනයන්ගෙන් දෙසිය පනසක් හා සරක්දෙයාළක් ඇතිනිරූ දෙකක් හා ලුණුපාරු එකක් හා නොයෙක් විහාර ගරුභාඬ ඇතුළුවු සියල්ල බුද්ධායත්ත ධම්මායත්ත මහාසාංඝිකවැ පවත්නා පරිද්දෙන් සලස්වා පළමුවෙන් මහබිසෝ සාමීන්ගේ ශ්රීස නාමයෙන සුනෙත්රා මහාදෙවී පිරිවන් අස්වා මෙහි විහාරයට නායකව පැමිණි ගලතුරුමුළ මෙධංකර මහතෙර සාමීන්ගේ ශිෂ්යෙතිශ්රඅයෙන් මුක්ත මංගල සාමින්ට සුනෙත්රාකමහදෙවී පිරිවන් තෙර අස්වා ඉදිරියේ දවස මොබවහන්සේගේ ගුරුශිෂ්යන පරම්පරායෙන් අසන පිරිවානාතැන් කියා ශාසනය වර්ධේනය කිරීමට යොග්යමතැනකට පිරිවෙන පවත්තා නියායෙන් සනිටුහන්කොට මෙකිලාභයෙන් සතරපත්ගන්නා නැළියෙන් තුන් බොධියට හා නාථ මෛත්රීෙ දෙතැනට දවස් එකකට මුළුතැනට පැසි සාල් පසළොසක් මාළු රන්තුන්මස්සක් පොල් තුනක සකුරු මුළු එකක් ලුණු නැළි මුක්කාලක් ලුනු දුරුකසා ආදිවූ දෙයට මසුළුකක් පාන්තෙලට පොල් පසළොසක් සුවඳ මල් දහසක් බුලත් විසිසයක් පුවක් පසළොසක් හා මස් මකකට මිරිස් නැළි දෙකක් දුම්තෙල් නැළි දෙකක් පිරිබඩට සඳුන පලම් අටක් සුවඳ දුමට අගිල් පලම් තුනක් සඳුන් පලම් තුනක් ගුගුල් පලම් පසක් ඇතුළුවූ දෙය හා අවුරුදු පූජාවට කැකුලු පැසි එක්සියපනසක් පොල් සියයක් පාන්පූජාවට පොල් දහසක් හා මහබිසෝ සාමීන් ස්වර්ග්ස්ථවූ වෙසගපුර විසේතීය පටන් පුර පසළොස්වක දක්වා කරන විශෙෂ පූජාවට කැකුලු පැසි තුන් සියයක් පොල් දෙසියයක් හා පාන්පූජාවට පොල් දෙදහසක් හා ත්රි පිටකයෙන් මසකට ග්රරන්ථ එක්දහසක් සත්සියයක් ලියන්නන් එකකුට දවස් එකකට සාල් තුනක් මාළු රන්දෙමස්සක් පොල් දෙකක් බුලත් දසයක් පුවක් පසක් හා මස් එකකට ලුණු දසයක් මිරිස් එකක් ලුනු දුරු කසා ආදියට පණම් එකක් අවුරුදු එකකට පිළියට පණම් සියයක හා පිරුවන් සාමීන්ට දවස් එකකට වස්නට පැසි සාල් සයක් ගෙණෙහි වැඩ හිඳිනා නම් පසකට නමට සතර බැගින් පැසි සාල් විස්සක් මාළු රන් අටක් පොල් නවයක කසපැන් සතක් සකුරු තුන්මුළු බෑයක් පාන් තෙලට පොල් සයක් හා
6
42 4 - පැපිළියානේ ශිලාලෙඛනය
පිරිවෙනට දවස් එකකට බුලත් තිසක් පුවත් පසළොසක විධානේ තැනට බුලත් පසළොසක පුවක් සතක් සෙසුතැනට බුලත් සතලිස් අටක් පුවක් පිසිසතරක් හා මස් එකකට ලුණු පනසක මිරිස් සයක් ලුනු දුරු කසා ආදියට පණම් නවයක් දුම්තෙලට හා ඉස්තෙලට විසි දෙනැළි මතාවක් හා අවුරුදු එකකට පිරිවෙනට සිවුරුදෙකකට පණම් සියය වටිනා පිළිරූ දෙකක් අඳනයට පස්විස්ස වටිනා පිළීරූ එකක් සතක් සතක් වඩිනා දන්කඩ එකක් දසය වටිනා වත බඳනා දෙකක් පෙරහන්කෙඩ ඈ අටපිරිකර එකක් මඟුල්පිරිතෙහි එක්විසි පුටුවෙන් එකක් උඩුවියන් ඇඳ ඇතිරිලි තිර ජවනිකා ආදිය හා සෙසු තැනට සිවුරු දසයකට තිස තිස වටිනා පිළීරූ දසයක් අඳනා පසකට පසළොස (වටිනා) පිළීරූපසක් තුන තුන වටිනා දන්කඩ පසක් දෙකසමාර අගයේ වත බඳනා දසයක් පෙරහන්කඩ පසක් ආදිවූ අටපිරිකර පසක් හා ගිලන් තැනට ආයස සන්හිඳෙනතෙක් ගිලන්පසය අතුළු වූ වියදම අඩුනොකොට පවතිනුවහා වැඩඋන් තැනින් දෙවාවදාළ පාන බුණුබද නිකපය ගම පිරිවෙනට වටනාපස දානයට පවතිනුව හා විහාරසන්තක නොයෙක් ගම්වලින් විධානයට පසමුණක් හා ඉතිරිපසයෙන් සතරදිගින් වැඩි මහාසංඝයාවහන්සේ ගෙන් නමකට සාල් සතරක් මාළු රන් එකක් පොල් එකක් සකුරු බෑ එකක් කසපැන් එකක් ලුණු මිරිස් කසා අබ දුම්තෙල් ඉස්තෙල් පාන්තෙල් ඇතුළුවූ දෙය හා බුලත් දසයක් පුවක් පසක් හා තෙර නමකට සාල් පසක් මාළු රන්තුනක් පොල් සතරක් සකුරු මුළක් ලුණු එකක් කසපැන් දෙකක් ලුණු මිරිස් ලුණු කසා අබ දුම්තෙල් ඉස්තෙල් ඇතුළුවූ දෙය හා බුලත් තිසක් පුවක් පසළොසක් පාන් තෙලට තෙල්මැඩැ එකක් හා තුන්දා සැතපෙනලෙසට කළාල්පැදුරු ඇතිරිලි පැන්වළන් ඇතුළු වූ දන්වැට නොපිරිහෙළා තුන්මසින් මස විහාරයට පැමිණි මහා සංඝයාවහන්සේට තුන් දවසක් දන්දෙනුවත් ගිලන් තැනට පිළිවත් ගිලන්පසය පවත්වා යනවිට ඒ ඒ දිගින් වත්තල කැලණිය අතුරුගිරිය වීදාගම කළුතොට ඈ මෙකි විහාරවල (ට) ඈරැලවා ලනුවත් පිළිමගෙය දාගැප් සාමීන් සංඝාවාස ඇතුළු වූ විහාරයෙහි කළමනා මෙහෙයටත් මෙහි බද විහාරවල මෙහෙයටත් ඒ ඒ විහාරයේ ඇති වතින් දෙනුවත් කියා ඇරැවියැ නොහැකි අනිසමක් පැමිණිවිට විහාරයෙන් දී ගැළවෙනුවත් විහාර පිළිබඳ ගම් කුඹුරු මිනිසා සතා ගරුභාඬ නොවිකුණනුවත් කිසිකෙනෙකුන් විසින් තොගනුවත් විහාරේ පරිවාර ජනයන්ගෙන් පිරිවෙනට අභියුක්ත නම් සතරක් සලාදරු නම් පසක් දන්පිසන නම් තුනක් ඇතුළුවුවන් නිති මෙහෙකරනුවත් සෙස්සවුනුත් ගෙණෙහි වසන තැනට අත්පා මෙහෙකිරීම් ආගන්තුගතැනට කළමනා උපස්ථාන
4 - පැපිළියානේ ශිලාලෙඛනය 43
විහාර කර්මථමාන්ත ආදීවූ සියල්ලත් මෙහි බැඳී කරන වෙනත් සැලැස්විමුත් පිරිවෙන නියොගවූ නියාවට නුගුළුවා පවතිනුවත් පිටකත්රරය තර්කවකව්යායකරණාදිය දන්නා කෙනකුන් පැමිණිවිට වැටුම් තබාදී උගනුවන් පාරාජිකාවන්තැන් මෙහි නොවසනුවන් සෙසු ශික්ෂානපද ව්යටතික්ර මය කළතැනක් බුදුන් වදාළ විනය කර්මනකොට වසනුවත් මෙහි වසන තැන් සූත්රාුභිධර්මරවිනය තර්කනව්යාකකරණාදියෙහි සතත යෙන් අභ‍ියොග කරනුවත් විහාරකර්මයකාරාදීන්ට තරම් වැටුප් දිවෙල් දැන පවත් වනූවත් නිරන්තරයෙන් සක්සින්නම් ආදිවූ පංචධූරය හා කුඩසේසත් පට ආකාසවියන් ප්රරතාපපයි සැට්ට ඇතුළු වූ දෙය පවත් වනුවත් මෙහි පිරිවෙත ඇතුළුවූ තන්වැසි තැනින් තම හට වැටෙන පසයමෙන් තෙසු තුනුරුවන් පුද වැටුම් විහාර තත්රැනත් පාදයෙන් නොකඩකොට පවත්වනුවත් රාජසම්මතවූ පරිද්දෙන් ලියා තුබූ මේ ශිලාලෙඛ්යතයවූ නියාවට මේ විහාරය පවත්නාතෙක් කල් උභයවාසයේ මහා සංඝයාවහන්සේ විසිනුත් රජ යුවරජ මහා මාත්යා්දීන් විසිනුත් අඩුවක් නොකොට පවත්වා දෙලොව නොව රදවා ස්වර්ගා්පවර්ගව සම්පත්ති පැමිණෙන පරිද්දෙන් සිතුව යහපති ෴
සුසාලිස්වනු උඳුවප පුරවිසිනිය කුඩවසේ ලියදරයරුන් වැඩ උත්තැන් වදාළ මෙහෙවරින් මහබිසෝසාමීන්ට පින් පිණිසැ (කළු බෝවිල වත්තල මහර මාදම්පේ දැඩිගොමුව ) නවයොදුන් බද දෙණවක සමෘද්ධකරවා කෙහෙල්පත්දොළවෙලින් තුන්තරමින් කුඹුරු බිජුවට පසළොසමුණක් හා මෙමැ තැන ගෙවතු හා පරකය වෙලින් අමුතුව අස්වැද්දු තොටකුඹුර බිජුවට දැමුණක් හා මිරිස්ගල කන්දේ වල්පිට හා කැන්දන්ගමුව හා වාරියගම හා මෙම ගමින් ඇල්ලේවෙල කුඹුරෙන් බිජුවට දැමුණක් හා දෙල්තොට කුඹුර දැමුණක් හා ඇතුළුවූ මෙම ගමට ඇතුළත්වූ වල්විල් හා ගෑනු පිරිමින් විස්සක් හා මොරතොට පටිය හා ගරුභඞ සහිතවු විහාර ලාභය තුනුරුවන් සන්තකකොට පැපිළියානේ සුනෙත්රාත මහාදෙවී පිරිවෙන මංගල තෙරසාමීන්ට දක්ෂිකණාවකොට සලස්වා ලියාදුන්හෙයින් ඒවූ පරිද්දෙන් මේ විහාරයට නායකවූ සුනෙත්රාා මහාදෙවී පිරිවෙන්තැන් විසින් ක්රනමවත්ව චිරාත්කාලයක පවත්වාලියයුතු.
___________
ගැ ට ප ද වි ව ර ණ ය
අඥාන , නොදැන්ම . අනියා, අන්යා්ය. අනුඥාතු, “ අනුජානාමිභික්ඛවෙ” යනාදීන් (බුදුන් විසින් ) අනුදත් .
අනෙකශත, නොඑක්සිය (ගණන් )
අනොබ මෙහෙයට්, අත්ය වු ඹබ් බෙහි (පිටත්තනිහි, ඔබ මෙබ ) මෙහෙකරනු පිණිස අන්තෙවාසික, අතැවිසි; ශිෂ්ය . අන්නට, අනුනට .
අපගතකලංක වැ, පහවු කැළැල් ඇති ව.
අපගත කොටැ, පහ කොට; ඉකුත් කොට.
අපායභාග් වෙති, අපායට හිමි වෙති; (අපායෙහි උපදිති) . අප්රභතිපත්ති, වරදවා ගත් පිළි වෙත්; (බුදුන් වදාළ ප්රවති පත්තියට විරුද්ධවූ ප්රුති පත්ති).
අප්රිතිපත්ති දුෂ්ප්ර තිපත්ති විෂ වෙග විහත වැ, නොපිළි වෙත් හා දුපිළිවෙත් නමැති විෂ වෙගයෙන් නැසුණන් ව.
අබහය්ගිරීනකය්හි, භගිරිනක යෙහි; අභයගිරිනිකායෙහි. අබහය්ගිරීවෙහෙර්හිඉසා, අභය ගිරිවිහායෙහිද.
අබහය්සලමෙවන්මහරජ්හට්, අ භයශීලාමෙඝවර්ණහ(නම්) මහ රජහට.
අබියෙස්හි, අභිදෙශයෙහි; අභි මුඛයෙහි .
අභියුක්ත, අබිත්ත.
අභිෂික්ත වැ, අභිෂෙකප්රා ප්ත ව.
අරක්, ආරක්ෂාි.
අරුණින් පරිචජිත්තවූ යම් මැ විනයසූත්රාින්තගත පිළිවෙ තක් පුරන කලැ, අරුණො ද්ගමනවේලායෙන් හෙවත් ප්රමත්යුතෂකාලයෙන් පිරිසුන් වන්නාවු යම් කිසි විනය ගත ප්රුතිපත්තියක් හෝ සූත්රාුන්තගත ප්ර තිපත්ති යක් හෝ වේ ද ඒ පුරන් නාවු කාලයෙහි.
අල්පෙච්ඡතාදි, අපිස් බැව් ඈ; (ආශානැති බැවින් ලදදැයෙ කින් සතුටු වනු අලපෙච්ඡ තායි ).
අවසැ, ආවසයෙහි.
ආ කළ තුවාක්, අයකළතාක්. ආකැමියා, අයකැමියා; ආදායම් රැස් කිරීමේ ප්රඅධානතැන.
ආඥාචක්රරවර්තයතියක්හු අණසක පවත්වත තැනැත්තකු.
ආයාස, පරිශ්රකම; ඉතාඋත්සාහ.
ආවූ තුවාක්. අයවුතාක්; අය වූ පමණ.
ඇජරොල්, ආචාය්ය්ු කුලය; (ගුරු පරම්පරායෙන් නො කඩ වැ පැවැතැ ආ සසුන් පිළි වෙත් පිළිවෙළයි) .
ඇණැවුම්සකස්කඬ, ආඥාසංකර්ෂ් කාණ්ඩය; ( “යෙ සන්තා සන්තචිත්තා” යනාදි යි) ය. ඇතිනිරූදෙකක්, ඇතිනි යුවළක් .
ඇතුළ්, අන්තඃ .
අත්ගමට, අ‍න්තොගාමයට; ඇතුළුගමට. (අන්තරඝරය ටැයී සේ යි.)
ඇත්වෙහෙර, අන්තොවිහාර යෙහි.
ඇදුරොල්, ඇජුරොල්; ඇජ රොල්.
ඇළ්ගමියෙන්, ඇළගමුවෙන්; එනම් ගමින්.
ඈපා, ආදිපාද (ස්ථානාන්තරය)
ඉදිරියේ, අභිමුඛයෙහි.
ඉය නො යහත, යා නො හැකි.
ඉරියවු, ඊය්යා හැ පථ; (ස්ථාන-ගම න-නිෂද්ය්-ශයන යන මේ සතරයි. )
උඩ්ගලැ, උඩුගල්හි.
උත්පථ, නොමඟ.
උදුම්මබරගිරිනිවාසී, දිඹුලාගල් (වෙහෙරැ) නිවැසි.
එකුන්සාලිස්වනු, තිස්නවවැනි එක්කුසවැ, එකතුවැ; එක්කාසු වැ.
එක්නට්, එකකුට.
එක්විසි අන්වෙෂණය ද, “ඉධෙකච්චො.වෙළුදානෙන වා පත්තදානෙන වා පුප්ඵඵල සිනානදන්තකඪදානෙන වා චාඩුකම්යතතාය වා මග්ග සුප්යමතායවාපාරිභට්ටකතා ය වා ජංඝපෙසතියෙනවා” යි කියනලද දසයද - ‘අජිවි හෙතුපඤ්ඤත්තානං ජන් නං සික්ඛාපදානං චීතික්ක මස්ස” යි කියනලද සය ද- කුහනා ලපනා තෙමිත්ත කතා නි‍ප්පෙසිකතා ලාභෙතලාභ නිජිගිංසනති” යි කියන ලද පස දැයි යන මේ එක‍විංශති ප්රමභෙද වූ අනවෙෂණයන්ද.
ඔකාවස්රප්පරපුරෙන්, ඉක්ෂ්වවා කුවංශයෙහිවූ රජදරුවන් ගේ පරම්පරායෙන් .
කම්තැන්ලෙදරුවක්හට්, කාර්මි කස්ථානයෙහි ලෙඛකය කුට.
කම්නවාමට්. කම්නවහම් කරනු පිණිස; කර්මාමන්තයන් අලුත් වැඩියා කරනු පිණිස. කඹුර්, කඹුරු; කර්ම ර; රන්රිදී තඹපිත්තල ආදි ලොහ කර්මා්න්ත කරන්නා.
කල්පශතසහස්රාමධිකචතුරසංඛ්යල කාලයක්, කල්පගණනා යෙන් සියදහසකින් හෙ වත් ලක්ෂදයකින් අධිකවූ සාර අසංඛ්යසයක් පමණ කාලයක්; සාරඅසංඛ්ය කප් ලක්ෂකයක පමණ කලක්.
කවරිවතකුත්, කවර වස්තුව කුදු.
කසපැන්, තැඹිළි (වෑවර).
කහසන්වැ ගත් වෙසට්, කාසාව නිවාසන පාරුපණයකොට ගන්නාලද වේසයට; ප්ර ව්ර ජ්යාාවෙශයට.
කළන්ද්, මඳැටවිස්සේබර; කලඳ.
කළාල්, පැදුරු වෙසෙසක් .
කිගියාසී, කියගතාසති (කමට හන් ).
කැතඋසබ්, ක්ෂගත්රි යර්ෂ භවූ, ක්ෂ ත්රි ය වංශිකයන්කෙරෙහි උතුම්වූ
කැතකුලකොත්, ක්ෂතත්රිමවංශ යට කෙතුවක් (කොඩියක් හෙවත් ධ්වජයක් ) වැනිවු.
කැමියනට්, ක ර්මා න්ත යේ නියුක්තයන්ගේ ප්රකධානීන්ට හෙවත් කම්කරු වන්ගේ ප්රතධානීන්ට හෙවත් කම්කරු වන්ගේ ප්රකධාන පුරුෂයන්ට; කංකාණම්වරුන්ට.
කියවිකිය ඈය් කම් කරනුවන, ක්රවයවික්රනයාදි කර්ම කරන්න වුන්; වෙළෙඳාම සඳහා මිල දී බඩුගැනීම් බඩුදී මිල ගැනීම් කරන්නවුන්.
කියුසන්දැන (ඳැ), කථිතසමයෙහි; නියමකළකල්හි.
කිරී, කිරිය; සතරඅමුණ.
කිලිලවට. කිල්ලෝට; සුධා කරණ්ඩ.
කුම්බල්, (කුඹල්,) කුම්භකාර.
කුම්බු, (කුඹු,) කුම්භ; ඝට; කළය.
කුම්බුර් (කුඹුර් ) අරුබ්ඇයි, කෙදාර - ආරාම - ආදිය, කෙත්වත් ආදිය.
කෙළින් සිවුරක්, කඨින චීවරයක්.
කොටරැකි, කොෂ්ඨාගාරා රක්ෂවක, ගබඩාගේ ආරක්ෂා කරන්නා
කොමරුන්, කුමරුන්ගෙ, ළදරු වන්ගෙ.
ක්රරයවික්රිය, මිලදී බඩු, ගැනීම හා බඩු දී මිල ගැනීම.
ක්ලෙශාග්නීන් , (ලොභද්වෙසාදි) කෙලෙස්නමැති ගින්නෙන්.
ගණදෙටු, ගණනායක.
ගණදෙටුයෙන්, ගණනායක තෙරුන් අතින්.
ගත්, ග්ර්න්ථ; පොත්.
ගණසංගණිකාදින්, සමුහ සමූහ වැ රැස්වීම් ආදියෙන්, ආදි ශබ්දයෙන් භස්සාරාමතා දිය ගතයුතු.
ගතුවන්, ග්ර හණය කළතැනැත්තන්
ගස්කොළ්, ගහකො‍ළ, ගස් කොළන්.
ගැහැවියන්, ගෘහපතීන්.
ගිරිදොර, ගිරිදරනම් ගම.
ගිලන්වැ, ගිලානවැ; ලෙඬවැ.
ගිහිපටිසංයුත්ත, ගිහිමිනිසුන් හා යෙදීම.
ගෙත්තම්, ග්රාථතකර්ම්ය; මැසිම.
ගෙහසිතවිසින්, තෘෂ්ණා වශයෙන්
ග්රාිමාරණ්යගවාසී, ගම්වැසි වන වැසි
චාතුර්ද්වීපක මහාමෙඝයක් සෙයින්, (පූර්ව විදෙහය, අපර ගොයානය, ජම්බුද්වීපය, උතුරුකුරු දිවයිනට යන) සතර වහදිවයිනට එකවට නැංගාවූ මහමේඝයක් සෙයින්.
චාතුර්වයගීකරණිය, භික්ෂූ්න්වහන්සේ ලා සතරතමක් විසින් කටයුතු.
ජත්වා, විඥාපනයකොට (සැළ කොට ).
ජින ශාසන, බුද්ධ ශාසන.
ජිවෙල්කොට් දුනුවක්මුත්, දිවි.
රැකුම පිණිස දුන් දැයක් හැර.
ජෙට්මවට්, ජ්යෙ ෂ්ඨ මාතාවට; මෙ හෙ යෙ හි නි යු ක්ත ස්ත්රීයන්ගේ ප්ර ධාන තැනැත්ති යට.
තත්කාලානුකූල, ඒකාලයට සුදුසු
තද්දර්ශනන ප්ර සූත, ඔවුන්ගේ දැක් මෙන් උපන්.
තුන් යැලක්, තුන්විටක්.
තුන්රජයේ, (රජරටය, මායා රටය, රුහුණුරරය යන ) රාජ්යජත්රරයෙහි; ත්රිර සිං හ ල යෙහි.
තුමනට්, තමන්ට.
තමා බෑ, තමාගේ භ්රාටතෘවූ.
තුමාසිරින්, ආත්මශ්රී‍න්; තමාගේ ශොභායෙන්.
තුළුලක්, පෙරහන්කඩක්.
ත්රිලසිංහලයට, රුහුණු - මයා - පිහිටි රටය යන තුන් රජ යට.
ත්රෛයභූමක දෘෂ්ට්රාඩ ධාතුමන්දි-ර යෙහි, තුන්මහල් දළඳා මැඳරෙහි.
දග්ධවෙමින්, දැවෙමින්; තැවී තැවී
දම්ගමියෙන්, එනම් ගමින්; දම් ගමුවෙන් .
දර්, දර; දාරු; කාෂ්ඨ.
දරිද්ර්, දිළිඳු .
දවස්පතා වියවු තුවාක්, දින පතා ව්ය්යවු (වියදම්වූ ) පමණක්.
දසපක් දවස්, දශමී දිනයෙහි; දවසකදා.
දස්නට් දාශයන්ට.
දාගෙහි, ධාතු ගෘහයෙහි; දාමැඳුරෙ හි.
දැහැවිලි , උදහස්.
දැහිට්කිස නිමවයි , දැහැටි වළඳා මුවසෝධා ඉක්බිතිවැ.
දුකුළා ඇවැත්, දුක්කට ආපත්ති; දුෂිකෘත ආපත්ති.
දුර්ඥාන, නපුරු කොට සිතීම; වරදවා සිතීම.
දුර්ල බ්ධි , නපුරුකොට ගත් ලබ්ධි; වරදවා ගත් ලබ්ධි.
දුර්වාගර, වැළැකිය නො හැකි; අනුන් විසින් වළක්වන්නට බැරි.
දුහඟ, ධූතංග.
දෙ තුන් පලඟක හුණු ගන්වා, “ ද්වෙ තයො පල්ලංකෙ උසුමාපෙත්වාෙ” , දෙතුන්වි ටක් හසරමිණිය බැඳැ වැඩැ හිඳැ කමටහන් මෙනෙහි කොට.
දෙනුකළ, දෙනලද.
දෙනුවට්, දෙන්නට.
දෙමුළින්, දෙගණයෙන්.
දෙමෙළ, දෙමළ; ද්ර විඩ. දෙව්ගොන් බිසෙව් රැජ්නකුසැ, දෙව්ගොන් නම්වූ අභිෂෙක යට පැමිණි රාඥියගේ ගබ් ර්භපයෙහි.
දොළොස් දහස් රට, (ගිරවා දො ළොස් දහසයයි ප්රහසිද්ධ ) දොළොස් දහස් කෝරළේ; ගිරිවාපත්තුව ඇතුළුවූ මා තොට දිසාව.
ධර්මාිමිෂ දානයෙන් , ධර්මදයෙන් හා ආහාරපානාදියෙන් සංග්රනහ කිරීමෙන්.
ධර්මමමාමෘතවර්ෂානයෙන්, ද හ ම් නමැති අමාවැස්සෙන්.
ධාරිතය, ධාරණය කරගන්නා ලද්ද; සිතෙහි දරාගත් ධර්ම ශාස්ත්‍ම;ාදිය.
තකා, නිකාය; සභාග සංඝයා වහන්සේ සම්බන්ධිනවූ සමූහය
නඟුන් , කනිෂ්ඨ සහොදරීන්.
නටසසුන්, නටුවාවූ ශාසනය
තන් ගණයෙකින්, වෙන සංඝා රාමයකින් .
තව, නවක; අලුත්.
තස්සි, නසී ; නැසෙයි.
නැවියක්හට් , නාවිකයකුට ; ඔරු පදින්නකුට.
නැසූවාක් , නෂ්ටකළාවූ දැයක්.
නින්දාකොට්, නිත්යකප්ර වේණි කොට.
නිඳි, නිද්රා්. නිමැවියයුතු, සමාප්තකටයුතුයි; කම්මුතුකළයුතුයි.
නියම්ජෙටක්හට්, ප්රපධාන මූලා දැනියාට් (? ) .
නිර්මාථනය කොට, මැඬැ.
නිශ්රායමුක්ත, නිසයෙන් මිදුණ.
නිසා වසන, ආශ්ර,ය කොට වාසය කරන.
නෛකදිගභිව්යා ප්ත, නො එක් දිග පතළ.
නොඅනුරූ, අනනුරූපවූ; නුසු දුසුවු.
නොඋනුවැ, නොඅඩුවැ.
නොඝැටියයුතු, ඝට්ටනය නො කටයුතු, නොහැවියයුතු.
නොපිරිහෙළා , පරිහානි නො කොට.
නොවිහිදැ නො හැරැ.
නොසම්මතයේ , සම්මත (හැම දෙනාගේ කැමැත්ත) නැතිවැ.
නොසරුප්, අසාරූප්ය ; නුසුදුසු. තොසිස් පියෙවින්, අතුච්ඡ ප්රිකෘතීන්; සිස් නො වූ ස්වභාවයෙන් .
පටිසාමානය නොකටයුතු පරෙස්සම් පිණිස නොතැ බිය යුතු.
පණීවා , ප්රා ණාතිපාත ; පරපණ වැනසුම. පණ්ඩුපලාසයා, ප්ර ව්රතජ්යා පෙක්ෂ කව විහාරයෙහි වසන තැනැත්තා.
පත්කඩක්, පත්ත්රරඛණ්ඩයක්; කැඩපතක් ; ලෙඛනපත්ත්රු යක් ; ලියුමක්.
පධන්ඝෙරෙභි, පධානඝරෙ; යොගාවචරභික්ෂූ න් වීය්යාච රම්භ කොට භාවනායෙහි යෙදී වසන ගෙය.
පමුණු, ප්ර වෙණි.
පයක්, පාදමාත්ර‍යක්. (මිනුම්විධි)
පයල, පෑල.
පය්ය්වසනන්කාරූඪවැ, හසරමිණිය බැඳ වැඩහිඳැ.
පර්ෂ දුපස්ථාපක, ය ට ත් පි රි සෙයින් උපසම්පදායෙන් දවස්වූ භික්ඛුපිරිස ධම්ම විනයෙහි හික්මවීම පිණිස පුහුණුවූ මූලපණ්ණාසකාදි නියමිත සූත්රාණන්ත ධර්මූ ඇති කැමති පරිදි පිරිස් වර්ධ්නය කළහැකි ස්ථවිර.
පරිහරණ කරනු; භාවිත කිරීම.
පරීක්ෂෙකප කරවා, වැටකින් හෝ ප්රා්කාරයකින් ආවරණය කරවා.
පශ්චිම ජනතාව, පසුකාලයෙහි ඇතිවන ජනයා.
පස, ප්රිත්යහය; (පිණ්ඩපාතාදියයි)
පසැකැ, පාර්ශ්වයෙක්හි; නො හොත් ප්ර,ත්යශක්ෂ;යෙහි ; ඇස් හමුයෙහි;
පස්බන්හිදු , පශ්වාද්භක්තයෙහි ද, ඉර අවරවුපසුද.
පළිබොධ .ආවාස පළිබොධාදි කමටහන් වැඩීම් ආදියට් බාධාකර ධර්මද.
පස්වාදහසක්, පංචවර්ෂාසහස්රායක් අවුරුදු (5, 000) පන්දාහ සක්;
පහයමින්, ප්ර සාදකරමින් ; ප්රමසන්නකරමින්; සතුටු කරමින් .
පා කස්සෙහි ලමින්, පාත්රසය ථවී කායෙහි (පාත්රා් පයියෙහි ) බහාලමින් ( ? )
පාපභික්ෂූි පවිටු මහණු;
පාපවිතර්කියෙන්, පවිටුකල්පනා වෙන් .
පාණබුනුබද, පාණබුන්නට (එනම් ප්රබදෙශයට ) අයත්.
පාමොක් , ප්රා)තිමෙක්ෂනය.
පැදුරු , ප්රාස්තර.
පැරැහැන්දියක්හට්, පෙරහන් (මසා) දෙනඑකකුහට.
පැල, දසලාභ; කුරුණිදසයක්.
පිජ්නීවත්, පූජනීය වස්තු
පිරිකපා , කැපකොට පිරූළ නොදියැයුතු, පිරුළු වශ යෙන් නුදුන මැනැවි; [“පිරුළු” යනු කටයුතු පිරි මසාගෙන නැවත හිමි තැනට පාවාදෙන ලෙස (යම්කිසි භාණ්ඩයක් ) අනුන්ටදීමයි. ] පිළිබදුන් , ප්ර තිබද්ධයන්.
පිළියට්, වස්ත්ර්ය පිණිස.
පියවි, (පියෙවි,) ප්රයකෘති ; ස්වභාව.
පිරික්සා පරීක්ෂා(කොට;
පිරිවහා, පාඩම් කියා.
පිළියෙහි වත්, පිළෙක හෝ;
පිළිසන්තෙනෙකවත්, ප්රෝතිව්
ඡන්න (මුව්හවූ) ස්ථානයෙක හෝ;
පිළීරූ , වස්ත්රළ.
පුගුල්වැ, පුද්ගල වැ; (තමාගේ පමණක් තනිකැමිත්තෙන්.)
පුලස්තිපුර, පොළොන්නරු නුවර
පුහුඬා වෙදක්හට්, පූඬාවුන් (කූඩැල්ලන්) ලවා ලේ හැර රුජා පහකරන වෙදකුට්.
පූණාකැමියක්හට්, කළකරුවන් ගේ (කුඹලුන්ගේ ) ප්ර ධානය කුට.
පූර්ණැචන්දා්නුකාරිත්ව්යෙහි, පූර්ණප චන්ර්ැමියා හා සමානවීමෙහි.
පෙරතුබූ, පූර්වයයෙහි තබනලද- ව්යතස්ථා කරන ලද.
පෙරෙවැ, පාරුපණයකොට.
පොලොබන පිණිස, ප්රකලොභ කරනු පිණිස; ඇලුම් කරනු පිණිස.
පොෂිත, පුස්නාලද, පොෂ්යකය කරනලද;
පොහොසත්කරවා, සමර්ථ කරවා
පෞෂථාඟශීල, පෙහෙවස් සිල් .
ප්රථඥා පූරස්සර, නුවණ පෙරදැරි කොට ඇති.
ප්ර තිනියත, නියමවූ .
ප්ර වෙශ පරිත්යා,ගය පිණිස, අතුළුවීම වළක්වනු පිණිස.
ප්රළස්තුතකාය්ය්, ් සිද්ධිය, එළඹුණු කටයුත්ත සඵලවීම.
ප්රුමාදවිහාරීන්, ධර්‍මානුධර්ම, ප්රුති පත්තියෙහි ප්රමමාද ව වසන් නවුන්.
බට් , අවතීර්ණදවූ.
බඩතුරු, පණ්ඩුපලාසයා.
බඩතුරේ විසූ නම්, පණ්ඩුපලා සව වාසය කෙළේ නම්.
බණ්වජාරන, බණකියන; ධර්ම දෙශනාකරන. බත්ගෙ ලැදියට්, භොජන ශාලා යෙහි කටයුතු සංවිධානය ලද තැනැත්තකුට. බත්පක්, බත්පිසූ.
බහුනායකත්ව.ය, බොහෝනාය කයන් ඇතිබව; ( “ නොද යාය විනාශාය බහුනාය කතා ධ්රැශවම්” යි - පරසම යෙහි දු කීහ.)
බාහුල්ය ය, බහුලත්ව ය, බොහෝ බව,
බාහුලික සාථලිකාදි, චීවරාදි ප්රුත්යියන් බහුලකොට විසීම හා ශික්ෂාා ශාසනය ළිහිල් කොට ගැන්ම.
බාහුශ්රැමත්යසය, බොහෝ ඇසූපිරූ තැන් ඇති බව.
බැහැරි, බාහිර; පිටත.
බික්සග් හිමියනට් ඉසා භික්ෂූහ සංඝයා වහන්සේටද.
බිලීපසොස්සල්හි, (බලවපව්වු සකාලෙ; ) ඉතා උදය.
බුද්ධකල්ප. බුදුරජහට ස්වල්පයක් ඌන ගුණ ඇති;
බුද්ධිසොවට්, බුද්ධාභිෂෙකයට. (නානුමුරය සඳහා මෙසේ කීහ.)
බූතන්, භගිනීන්; සහොදරීන් .
භස්සාරාමතාදියෙන් , අල්ලාප සල්ලාපයෙහි ඇලුම් බැව් ආදියෙන් .
භාණ්ඩාගාරිකශීර්ෂ යෙන් , භාණ්ඩා ගාරික වශයෙන්, බඩු පරෙස්සම් කිරීමේ ධූරය ඉසිලී‍ම් වශයෙන් .
භින්නතිකාය වැ, බිඳුණාවු නිකාය ඇති වැ; නිකාය භෙදකොට ගෙනැ.
මගි, (මගී); මාර්ගාගික; පථික.
මඟුල් මහසලපිළි‍මගෙහි, මංගල මහාශෛල ප්රපතිමාගෘහ යෙහි.
මල්වර්, මාලාකාර.
මවුන් කනැතුබූ පතකුදු, මෑණි යන්ගේ කනෙහි (පැලැඳැ ) තුබූ තෝඩුවකුදු.
මහනෙල් ගොවුවක්හට්, මානෙල් (මල් විල් ) රක්නා එකකුට.
මහබික්සග් හිමියන් මහා භික්ෂූා සංඝයාවහන් සේ.
මහාබොය්ගෙහි, මහාබොධිගෘහ යෙහි.
මහයා, මහයානම් තනතුර.
මහසෙන්වා කරය්, රැස්කරවා.
මහාසම්මත පරම්පරානුයාත, මහාසම්මත රජයුගේ පරම්පරායෙන් පැමිණි.
මණ්ඩනශීලී , සැරසෙනසුලු.
මහ ඇගී , මහාර්ඝ්යෙ; ඉතා අගනා.
මාඹො , මාබෝ , මහාබොධි. මාර්තීණ්ඩ මණ්ඩල, සූය්ය්ගල මණ්ඩල. මාහිමි, සඟරජ.
මැඳිම්යැමැ, (මැදිම්යැමැ;)
මධ්යමම යාමයෙහි;
මැදිමාල, “ නැදිමාලයැ” යි මෙකල ව්ය‍වහෘත ග්රා්මය
මැඳින්දින, (මැදිම්දින; ) ( මජිමො ජිනි; ) මධු මොදිනී; බක් මස පටන් දොළොස්වන මාසය.
මිච්ඡාජීවක පටිසෙධෙක වෙළුදා නාදි රහිත ආචාරයෙන් ද, වරදවු ජිවිකායෙන් වැළැක්ම හා ප්රනත්ය ය උපද වන පිණිස මිනිස්හට ප්රපයොජන එළවන හුණ දඬුදීම් ආදියෙන් තොරවූ සූශීල භාවයෙන්ද .
මිඬි වැජෑර්මක් හට්, මෙහෙ කරන කෙල්ලන්ගෙප්රකධාන තැනැත්තියට.
මුළ, සමූහය, ආයතනය, සංඝාරාමය.
මෙක්නට්, මෙකුන්ට.
මෙනෙහිකොට් . සිහිකොට
මෙලාට්සී, ම්ලෙච්ඡ
මෙවෙහෙරට්, මේ විහාරයට
මෙහෙයැ, කර්මාහන්තයෙහි
යට්ගලැ , යටගල්හි යාචකාදිවූ, යාවා (ජාවා) රට වැස්සන් ආදිවූ. යාමකාලික, රාත්රිග පශ්චිම යාම සංඛ්යාිත යාමය තාක් වැළ දියයුතු අනුලොම පාන සහිත අටවැදැරුම් පානය.
යාවකාලික , පෙරවරුයෙහි පිළි ගෙන මධ්යාදග්න කාලය තාක් වැළඳියයුතුදැය.
යශොමරිචීන් , යශස් නමැති රශ්මීන්;
යුක්ත ව්ය ක්ත ගුණොපෙතවැ, පැමිණි කටයුත්තෙහි දක්ෂ්වූ ගුණෙන් යුක්තව.
යෙහෙන, හැකි වන; ශක්යප වන්නාවු ;
රක්ෂිවත , රක්නාලද.
රජතමය, රිදීමුවා , රිදියෙන් කරන ලද.
රජන්නම්, රජනකර්මණ
රජ්ගෙ, රජගෙහි.
රජ්වැ, රජ්යහ පදප්රාමප්තවැ.
රට්ලදුවක්ගට්, රටලද්දකුට.
රසාස්වාදයෙහි, රසය විඳගැන් මෙහි .
රාජ්යවසුඛානුභාව කොට, රජසුව වළඳා
රාණිවාසල, රජබිසවුන් වාසය කරන ප්රා සාදය.
රුවනසුන් මහබො මඟුලෙහි, රත්නාසන මහාබොධි මං ගලයෙහි
රුස්වාගෙනැ, රුචිවූවාගෙනැ; කැමැතිවූවා හැරැගෙනැ.
ලක්දිව්, ලංකාද්වීපය.
ලහාග් අවුද්, (සලාකග්ගං ආ ගන්ත්වාව;) ශලාකාග්රනයට අවුත්.
ලෙකම්කරයි, ලේකම්කොට.
වජාරත්, විධාන කරන කල්හි;
වතබඳනා, මුඛවඩම්.
වතුපැතැට් වැදැ, වාස්තු පඬ්ක්ති යට (වතුපිටිවලට ) ප්රපවෙශවැ.
වන්වේලා, වතාවත් කරන කාලය
වත්හිමියන්, වාස්තු ස්වාමීන්; රට රක්නා රජ හෝ; ගණය රක්නා ගණදෙට මහතෙර මාහිමියන් හෝ.
වනපොත් කොට, වාචොද්ගත කොට; පාඩම් කොට.
වනවළා, විනයපිටකය.
වප්සඳ් පුන්මස්හි, වප්මස ශුක්ල පක්ෂඳයෙහි.
වර්ධිත, වඩනාලද.
වරජක් ඇති අපරාධයෙක් ඇත්තෙනම්.
වසග්, වසුන් ( ? )
වහල් කොට, පිහිට කොට; පිළි සරණ කොට. වළගම්අභා, වට්ටගාමණි අභය.
වළා, පිටකය.
වැට්තෙලට්, පහන්තෙල්පිණිස.
වැදැ, (වැදු;) විජායනය කළ.
වැළැනට, ඊළඟට, අනුව
විරමණය, වෙන්වීම
වි‍ලොපකාරිවූ, වොලොගන්නාවූ -විනාශයට පමුණුවන්නාවු යන අර්ත්ථයයි.
විඛෙව්, වික්ෂෙනප.
විජෘම්භිතපුණ්යුර්ද්ධි ඇති වැ, වැජැඹුණු පිනින් සමෘද්ධ වැ.
වින්දැණ , (විඳැ ;) අනුභවකොට.
විනවා, විඥප්තිකොට; (අඟවා )
වියන්පිළී , විතානපට; වියන් රෙදි
වියෝ වැ, වියොග වැ;වෙන් වැ
විසභාග, විරුද්ධ
විසිනිය , පංචමි; පස්වැනි තිථිය.
විශොධා, පිරිසුදු කොට;
විශොෂණයට, වියළීමට.
විහාරපරික්ෂෙ,පය, විහාරයඅවට සීමාව වෙරින් එව්, ශරීර අවයවයෙන් හෝ
වෙහෙර්දසුන් , විහාරදාශයන්
වෙහෙර්ලෙයා . විහාරලෙඛකයා
වොළොගන්නා, පැහැරගන්නා. ශතසහස්රන , සියක්දහස , (100,00) ලක්ෂය;
ශත්රැ්පඞ්ක, සතුරන් නැමතිමඞ.
ශරණාන්වෙෂී වැ, ශරණගවෙෂී වැ; පිහිට සොයන්නා වැ;
ශාසනමල, ශාසනයටවු කිලුට.
ශාසනාවචර , ශාසනයෙහි හැසි රෙන.
ශාසනාභ්යු දයකාරි , ශාසනය අතිශයින් වර්ධ නය කරන්නා වු .
ශ්රශද්ධාසම්පන්න කුලාදිගොචර යෙන්ද, සැදැ ගුණයුත් කුල යන් ඇසුරුකිරීම් ආදි යායුතුතැන් ආශ්ර ය කිරීමෙන්ද
ශ්රීද්ධාදෙය විනිපාතයෙන් ශ්රීද්ධායෙන් දුන්දෙයෙහි වඩිනා කම නොගෙන දීමෙන්
ශ්රැනතසන්නිවයවැ, ඇසු ඇසූදේ රැස්කොට ගැන්මෙහි නියුක්තව.
සග්මැන්දැැ, සංඝ මධ්යඇයෙහි
සඟ්නට්, සඟනට; සංඝයා වහන්සේට.
සඟ්සැමැඟින් , සංඝයාවහනසේ හා එක්වැ.
සංවාස සම්භොග, අක කර්මන එකුද්දෙස සම සික්ඛා ඇති බැව් හා සිවුපස භොගය හා ධර්ම ය පිළිබඳ භොගය. සංඝපරිණායකතැන්, පරිසුප ශාපක බහුශ්රැපත ධර්මප විනයධර ධර්මා්නුධර්ම ප්රයතිපන්න ස්ථවිර.
සංග්රා මභූමි යුද්ධභූමි.
සංඝදැශිනප්රාභව, සංඝයාගේ දැක්මෙන් උපන්.
සංඝසාමග්රිපය සංඝයාගේ සමගිය.
සංසන්ධනොවැ, අමිශ්රගව.
සවොදිතහෘදය ඇති වැ, මොන වට චොදනා කරනලද (මෙහෙයනලද ) ළ ඇති වැ (සිත් ඇති වැ; )
සතරකමටහන් , චතුර්විධ කර්මව ස්ථාන සාවක; “බුද්ධානුස්සති මෙත්තා ච අසුභං මරණස්සති, ඉතීමා චතුරාරක්ඛා (භික්ඛු’ භාවෙය්ය් සීලවා)” යි දක්වනලද සියු අරක්;
සඟිසම්පජඤ්ඤයෙන් , සමෘති සම්ප්රපඥායෙන්; (“චතුසම්ප ජඤ්ඤ” නම් වූ ග්රඅන්ථය බලා විස්තර දතයුතු.;)
සත්ලැගු, ඡත්රෝල්ලංඝනයකළ; සේසත් නැගු.
සඞ්විහාරික, උපාධ්යලයයන් වහන්සේ සමග වසන;
සත්තතීන් , පරම්පරායෙන් .
සත්තිකාවචර, වෙත හැසිරෙන;
සන්නිපතිත, රැස්වූ . සපරිවාර, පිරිවරසහිතවූ
සබ්රවම්සරුන්ට , බ්රනහ්මචය්යාේන දී ශීල යෙහි පිහිටිසමාන භික්ෂූරන්ට
සමජෑය්, සමානජාති ඇති; ස්වර්ණිවූ
සමඟ නොකොටගතහුණු සාම ග්ර කරගත නොහැකි වූ.
සමු, අවසර.
සමඟ නොකොටගතහුණු සාම ග්ර කරගත නොහැකිවූ
සමු , අවසර.
සමූපෙතව, යුක්තවැ.
සමූල්ලාසයට, බැබළවීමට
සරක් දෙයාළක්, සරක්ගැළතුම් දෙකක් .
සරුප්වෙලෙවියකින් මැ, සාරූ ප්යපවූ (සුදුසුවූ) යුහුසුලු ගමනකින් මැ.
සසැඳැ, සංසන්දකනයකොට.
සහස්රනසංඛ්යානතික්රාොන්ත, දහස් ගණන් ඉක්මුණු;
සාතිශය, ඉතා අධිකවූ.
සාධිතවූ , සාදනලද, ඇතිකළාවූ.
සාමර්ත්ය්ුණු, සමර්ත්ථූභාවය.
සාලවනොද්යාණනයෙහි, සල්වන උයන්හි.
ස්වෛරීවාස, සියකැමැත්තෙන් විසීම.
සාගා, සාධා.
සෑගොවුවන්, චෛත්යමරක්ෂීකයන්
සිකකරරණිහි , සිඛකරණි නම් ග්රකන්ථයෙහි
සිකුරා මුදල්පොතුන් , සිකුරා නම්වූ මුදළිතැන්
සියුඅරක්, “බුද්ධානුස්සති” යනා දීන් දක්වනලද සතර කමටහන්
සිරිත්නිජ, චාරිත්ර්යෙනුදු
සිරිබර්, ඓශ්චය්ය්ධානභාර ඇති.
සිරිසග්බොය් අබහය් , මහරජ්හු , ශ්රීස සංඝබොධි අභය මහ රජුහු.
සීතෑරට, සීතාකොරළේ.
සුතත්වළා, සූත්රාරන්ත පිටකය
සුපනැස්, පනස්සතර ( 54 )
සෙමෙහි තබාලූ , නිරවුල්කොට තබාලූ.
සෙය්ගිරි වෙහෙර්හි ඉසා, චෙතියගිරි විහාරයෙහි දු.
සොම්නස් මහබො මඟුලෙහි, සොමනස්ස, මහබොධි මංගලයෙහි.
හදාරා, සජ්ඣයනාකොට.
හම්බු, (හඹු) කැඳ .
හසින් , මුද්රා යෙන්.
හස්කරුපරපුරෙන් වැටෙන, ශෂ්ය්කාර පරම්පරායෙන් පවත්නා.
හස් කොට්, මුද්රෙ කොට්.
හුදු කෙවල, තනි.
හෙරණනුදු , සාමණෙරයනුත් .
හෙළ්මල්, එළමල්; (පුෂ්පවිශෙෂ යක්.)
ළහිණිය පවුයෙහි, ළිහිණිය ගල .