ඇහැළේපොළ වර්ණනාව-හැඳින්වීම
හැඳින්වීම
ඇහැළේපොළි වර්ණනාව
[සංස්කරණය]... ප්රaශස්ති කාව්ය-යක් හෙත් විරිදුවකි. ප්රළභූන්ගේ ගුණ ගායනය ස්තූති මුඛයෙන් කැරෙන වර්ණනය විරුද නම් වෙයි. ඇහැළේපොළ අදිකාරම්තුමා පිළිබඳ ව කැරෙන උදාර වර්ණනයක් මෙම ප්රළශස්ති කාව්යකයට ඇතුළත් ය. "වඩුග හටන" නමින් ද මෙම කාව්යදය හැඳින්වේ. එහෙත් රාජසිංහ හටන, ඉංග්රී"සි හටන, මහ හටන වැනි කාව්ය්වල එන හටන් විස්තරයක්, යුද්ධ වර්ණනයක් මෙහි නොඑන බැවින් එම සංඥාව සම්භාවනා නොලබයි. විරුද කාව්යය ලක්ෂණ රැසකින් සමන්විත හෙයින් ද ඇහැළේපොළ යුවරජු කෙරේ යොමු වන ගුණස්තවය හෙයින්ද ඇහැළේපොළ වර්ණනාව යන්න සම්භාවිත වූ සේ පෙනේ.
ප්රිශස්ති කාව්යණයේ ප්රොභවය හා විකාශනය
ගද්යර - පද්යභමයී රාජස්තුතිර් විරුදමුව්යකතෙ" යි කීහ සාහිත්යව දර්පණ කාරයෝ. ගැඳියෙන් හෝ පැදියෙන් බඳනා ලද (ගද්යස පද්යමමය) රාජ ස්තූතිය විරුද නම් වේ යනු එයින් කියවේ.
"විරුද" යනු ශබ්දකෝෂවල දක්වන්නේ "ගුණොත් කර්ෂාදි වර්ණනම්" යනුවෙනි. ඒ විරුදය ද වාශිකය, කම්පිත යයි දෙවැදෑරුම ය. ශ්රීා ගෝවින්දා විරුදාවලී භාෂ්යෙයෙහි විරුද ලක්ෂණ දක්වමින් මෙසේ කියයි.
"විරුද: කවය: ප්රාරහූ ගුණොත්කර්ෂාදි වර්ණනම් විරුද: කාලිකාවාන්තෙ, ධීරවවිරාදි ශබ්දහාක්"
පසු කාලයක විරුදාවලී ශබ්දය ද සංස්කෘත පද්යධ සාහිත්යක යේ උසස් තැනක් ලැබී ය. ස්කවමාලා යන වචනයෙන් "විරුදාවලී" ශබ්දය විග්රදහ කිරීමට සංස්කෘත ශබ්ද කෝෂ කාරයන් රුචියක් දක්වා ඇත්තේ විරුදාවලී හුදු සුත්රොකත්රෝ මාලාවන්ගෙන් ම යුක්ත වූ හෙයිනි. විරුදාවලීන්ගේ ලක්ෂණ මෙසේ කියවෙයි.
"කාලිකා ලොක විරුදෛර්-යුතා විවිධ ලක්ෂණෛ: කීර්තිප්රාතාප ෛශෟවීර්ය - සෞන්දර්යෙහීමෂශාලිනී" "කාලිකාදන්ත සංසර්ග - පද්ය දොෂා විවර්ජිතා ශබ්දාඩම්බර සංබද්ධා - කර්තව්යා විරුදාවල" vi
විරුදාවලීන් ශබ්දාඬම්බරයෙන් යුක්ත විය යුතු බව මෙයින් ප්රුකට කරයි. පද්ය සාහිත්යනයට විරුදාවලී එක් වීමෙන් පසු එය රාජ වර්ණනයට සීමා වූ බව පෙනේ. වන්ඳින් විවිධ අවස්ථාවන් හි විරුදාවලී ගායනයෙහි යෙදුණු සැටි කව්සිළුමිණ, කාව්යවශේඛරය, ගුත්තිලය වැනි පද්යෙ කෘතිවලින් කියවෙයි. රජුනට ස්ත්රොයත්රා ගැයීමේ සිරිත ඉතා පුරාණයේ සිට පැවති බව කාලිදාස කෘති විමසීමෙන් වුව ද පෙනේ. (රඝුවංශ v - 66 )
"යුව රජ ඇමති - බලවිප් වැඳි සුතන් කැන් ගණුක සියතන් වත්වත් - සකොප සවුදම් සයුරෙව්" (කව්සිළුමිණි) "කියන වැඳිගණන් තියු කන් පුරාගෙන
පසිඳු පඬිවරුන් සිය පිරිවරා ගෙන” (කව්සේකරය)
"දියත සතන් මන බැඳි වැඳි සහසේ කියත නොයෙක් විරුදාවලි සතොසේ" (ගුත්තිලය)
මාධූය්ය්තිල වෘත්ත සහ ශබ්දයන්ගෙන් යුක්ත කොට වාගාඩම්බරයෙන් බර රාජවිරුදාවලී ගයන්නට පටන් ගෙන එය ව්යා්ප්ත ව ගිය කල්හි රාජ සභාවට පමණක් සීමා නොකොට, එම විරුද ස්වරූපය වෙනත් ඉලක්ක කරා ද යෙදිණ. "ගීත ගෝවින්දය" වැනි නිබන්ධනයන්ගෙන් ඒ බව ප්රෙකට වේ.
ප්රකශස්තියේ ආරම්භය, පද්යන සාහිත්යප ඉතිහාසයට ද වඩා පැරණි ය. එය වෛදික ශිෂ්ටාචාරයේ ආරම්භය තෙක් දිවෙයි. යම්කිසි අවශ්යපතාවක් ඉටුකර ගැනීම පිණිස අතීන්ද්රි්ය දිව්යැ ලෝකයට පිවිස දෙවියන් ඉදිරියේ ගායනා කළ ස්ත්රොපත ගීතිකාවන්ගෙන් සෘග්වේදය සම්පූර්ණ ය. විවිධ දෙවිවරුන් වෙනුවෙන් ඔවුන්ගේ මහානිය ගුණ කර්තනය කරමින් ලියූ එබදු ස්ත්රොිත්රි සෘග්වේදයේ පමණක් 10,600 ක් පමණ ඇත. තම ජීවිතයේ අපේක්ෂාවන් ඉටු කරගනු පිණිස විවිධ අතීන්ද්රිනය දෙවිවරුන් උදෙසා ගයන මේ ගීතිකාවන්ගෙන් ඒ ඒ දෙවිවරුන්ගේ යම් යම් වීරවික්රදම ක්රි යාවන් ද වර්ණනා කරන අතර ඒ දෙවිවරුන්ගේ ගුණොත් කර්ෂය ද දක්වයි.
vii
පසු කාලයක මනුෂ්යව ලෝකයේ රජවරුන් උදෙසා මෙම ගුණධර්ම ප්ර කාශනය යෙදුණු සේ පෙනේ. "අහෝහිදෙහිරක්තුහිරි - ව්ය ක්තං යමො දදාත්ය් වසාන මා සෛම" (සෘග්: x, 14)
"ඉදං යමස්යක සාදනං දෙවමානං යදු" (සෘග්: x, 135) යමදෙවියා පිළිබඳ ව ගායනා ස්ත්රොවත්රයයක දී මෙසේ ගායනා කරයි. මෙසේ වෛදික සාහිත්යබයෙහි ඉන්ද්ර, වරුණ, යම ආදී දෙවිවරුන්ගේ ගුණ වර්ණනා ස්වරූපයෙන් විරවිත මන්ත්රි සංඛ්යාරත පද නිබන්ධන ඇතත් විවිධ ස්ත්රොරත්ර් ග්රරන්ථාදිය දක්නට ලැබෙන්නේ භක්ති සාහිත්යදය පහළ වීමත් සමග ය.
i. ක්රිර. වර්ෂයට අවුරුදු 1500 ක් 2000 ක් පමණ පූර්ව යෙහි භාරත දේශයෙහි මිනිසුන් කර්ම මාර්ගය උසස් කොට සැලකූ බව පෙනේ. විධිමත් පරිදි කරනු ලබන යාග හෝමා දී ක්රිසයාවන්ගෙන් දෙවියන් පවා සතුටු කොට ස්වඅභිප්රේ තාර්ථයන් ඉටු කර ගත හැකිය යන විශ්වාසය පැවැත්තේය.
ii. කල්යෑමේ දී යාග හෝම ආදිය හා දෙවිදේවතාවුන් ගැන සිතන්නට මතන්නට පටන් ගෙන ක්රයමයෙන් ඥාන මාර්ගය ප්රවධානත්වයට පැමිණ ක්රි.. පූ. 6 වන සියවස පමණේ දී සත්යයය අවබෝඛ කර ගැනීම - සමබෝධිය - ඥානය උසස් කොට සලකන්නට පුරුදු විණි.
iii. තවත් කාලයක් ගත වන විට ක්රිර. ව. 7 වන ශත වර්ෂය පමණේ සිට උපනිෂද් සමයේ දී පුරුදු පරිදි "පරබ්ර හ්ම" සංඛ්යාබත වූ අපෞරුෂෙය වූ දෙවියෙකුගෙන් තෘප්තියට නො පැමිණ පුද්ගල ස්වරූපී වූ පරමේශ්වරයාණ් කෙනෙකු කෙරෙහි මුළු හෘදයෙන්ම අනන්ය විහිත ව අත්යූත්ත ප්රේකමයෙන් හා භක්තියෙන් යුක්ත වී ඒ දේව ම‍ෙහාත් තමයාණන්ගේ ගුණ මහිමය මෙනෙහි කරමින් එතුමන්ට ම කැප වී සිටීමෙන් මුක්තිය ලබා ගත හැකි යයි භක්ති මාර්ගයට සැලකිලි දැක්විණි. මෙසේ භක්තිමය අදහස් උත්තර භාරතීය සාහිත්ය ය කෙරෙහිත් දක්ෂිණ භාරතීය සාහිත්යරය කෙරෙහිත් තදින් බල පෑවේ ය.
viii
උත්තර භාරතය
[සංස්කරණය]..... 13 වන සියවසෙහි මුස්ලිම් ආක්රහමණයන්ට යටත් වන්නට සිදුවීම නිසා උතුරු ඉන්දියානු භාෂාවන්ගෙන් රචිත භක්තිමය ග්රයන්ථ අද ඇත්තේ 14 වන සියවසින් පසුව ලියවුණු ඒවා ය. සතුරු උවදුරුවලින් නිර්පද්රිුත වූ දක්ෂිණ භාරතයෙහි, විශේෂයෙන්ම දෙමළ සාහිත්යවයෙහි භක්ති සාහිත්යරය 7 වන සියවසේ පමණ සිට ආරක්ෂා වී ඇත.
ක්රිත. ව. 7 - 10 සියවස දක්වා පල්ලව යුගය තුළ විසූ වෛෂ්ණව, ආළ්වාල්වරුන්ගේ ද ශිවභක්තික නායන්මාර් වරුන්ගේ ද කෘති භක්ති රසයෙන් අනූනය.
ශ්රීන කෘෂණයන්ගේ දඟකාර තරුණවිය වර්ණනය කළ පෙරියාළ්වාර්ද ඔහුගේ දූ වූ ආණ්ඩාල් ද (8 සියවස) රාමාකුමරුගේ ජීවිතයේ එන සිද්ධීන් හා ශ්රීෂ කෘෂ්ණ ගෝපිකාවන් හා අභිරමණය කළ අයුරු වැනූ කුලශේඛරර් ද, ජන ගී රටාවෙන් භක්ති ගීත දහසක් පමණ ගැයූ තිරුමන්ගෛ ආළ්වාර් ද දෙවියන් කෙරෙහි අනුරාගයෙන් උමතු වී හදපත්ලෙන් නැගි භක්ති මය හැඟීම් පද්යක ස්වරූපයෙන් ගැයූ 9 වන සියවසට අයත් නම්මාළ්වාර් ද වෙසෙසා සඳහන් කළ යුතු විෂ්ණු භක්තික ආළ්වාර් කවියෝ ය.
ශිව දෙවියන්ගේ මහාත්ම්යවය දහස් ගණන් තේවාරම් වලින් ගැයූ අප්පර් හෙවත් තිරුනාවුක්කරුසු, සුන්දරර්, ඥානසම් බන්ධර් හා මාතික්කවාසගර් යන ආවාරිහු ශිව භක්තිකයෝ ය.
මෙසේ ශිව, විෂ්ණු ආදී දෙවිවරුන් කෙරෙහි දැක් වූ භක්තිය හා ගෞරවය භූසුර වූ පෘථුවිශ්වරයාණන් ට ද දැක්වීමෙන් දෝ 'උලා' සංඛ්යා ත කෘති විශේෂයක් ද්රුවිඩ සාහිත්ය්යෙහි ඇතුළත් වේ. ඉතාමත් ම පැරණි උලා ග්රතන්ථ 8 වන සියවසට අයත් තිරුක්කෛලාස ඤාණ උලා යනුයි. ඔට්ටුක්කුත්තූර් නමැති කවියෙක් උලා ග්රකන්ථත්රයයත් මගින් ස්වකීය අනුග්රාමහකයන් වන වික්ර මසෝලන්, කුලොත්කුබේකන් ii හා රාජරාජචෝලන් ii යන රජුන් කෙරේ ගෞරව භක්ති ප්රේෝමාතිශය හැඟ විය. පුද්ගලාහිවාදනයට මුල් තැන ප්රවශස්තියෙන් ලැබිණ. හටන ද එක්තරා පුද්ගලාහිවාදනයකි.
ix
එහි මුල් තැන හටනට වුව ද ඒ තුළින් අපේක්ෂා කෙළේ ද ස්වකීය නායකයාගේ යුද්ධ වීරාතිශය වර්ණනය යි. හටන නම යෙදුණු ඇතැම් කාව්ය් කෘතීන් මුල් තැන හටනට නොව පුද්ගල වර්ණනය සඳහා යෙදුණු සැටි ද දැක්ක හැකිය. ඇහැළේපොළ වර්ණනාව හෙවත් වඩුග හටන එබන්දකි.
ඒ ඒ රජුන් මහත් රාජඓශ්වරයයෙන් වීථි සංචාරය කරන අයුරු ද ඒ අතර විවිධ වයස්වල සිටි රූමත් ස්ත්රීයන් රජුට පෙම් කරන අයුරු ද වර්ණනා කැරිණ. මෙසේ රාජානුභාවය, රූප ශෝභාව, තේජස්ශ්රී ය, කීර්ති ප්රයතාපය, යුද්ධ වීරාතිශය, වංශ පරම්පරා ආදී රජුන්ගේ ඖද්රතයර්ය ද රාජත්වයේ ලක්ෂණ වන දසාංග ද (තශාංගම) වැනීම් වස් මෙයික්කීර්ති සංඛ්යාජත ප්රවශස්ති ද පහළ වූ අයුරු ද්රංවිඩ සාහිත්‍යයෙන් පෙනේ.
පල්ලව හා චෝළ රජුන් කර වූ සෙල්ලිපි තඹ සන්නස් ආදියෙහි ප්රරශස්ති ලක්ෂණ ඇත. සොළී රජුන් වාලුක්යනයන් අභිබවා 11 සියවසේ දී ලත් ජයග්ර හණයන් වර්ණනා කිරීමට පරණි සංඛ්යායත ප්ර ශස්තිමය හටන් කාව්ය විශේෂයක් රචනා කොට තිබේ. කොට්වෛ නමැති යුද දෙව්දුව හා යුද්ධා රම්භයට යෙදුණු නැකතක් වන භරණි නක්ෂත්රකය හා අතර සම්බන්ධය නිසා මේ කාව්යෙ ගණය 'පරණ' යන නාමයෙන් හැඳින්වුණු සේ පෙනේ. ද්රලවිඩ සම්ප්ර්දායට අනුව පරණි කාව්යරයකින් ගුණ කීර්තනය කළ හැක්කේ යුද බිමෙහි දී යටත් පිරිසෙයින් ඇතුන් 700 ක් හෝ 1000 ක් හෝ අල්ලා ගත් රණශූරයෙකු පිළිබඳව පමණකි. කල්යාමේ දී පරණි කාව්ය යෙන් ප්රයශංසා කරනු ලබන ජයග්රාපහකයන් ආක්ර7මණය කළ දේශය අනුව කලිඩකන්තුපරණි (කාලිංග පරණිය) යනාදී වශයෙන් නම් කරන ලද හ.
ජයන්කොන්වාර් කවියා විසින් රචිත 'කලිංකන්තුපරණි' ශ්රෙ(ෂ්ඨතම පරණි කාව්යොයයි. 11 වන සියවසේදී කුලොත්තුංග චෝළන් රජතුමා කරුණාකර තොණ්ඩමාන් සෙනෙවියා සමග කාලිංගය අභිබවා පෙ‍රළා එන ගම එයින් වර්ණතිත ය. කාලිංග දේශයට කළ තවත් ආක්රදමණයක් වැනූ ඔට්ටුක්කුත්ර් ගේ තක්කයානපරණි විවිධ වෘත්ත බහුල කොට තැනූ කාව්ය්යයි.
x
මහා ජනිත හා වෘක්ත ලක්‍ෂණයන්ගෙන් යුතු ව රචිත භක්තිගීතමය කාව්යන විශේෂයක් වන කලම්බකම් කාව්යි අතුරෙන් නන්දිවර්මන් iii රජුට ස්තූති මුඛයෙන් 9 වන සියවසේ දී රචිත නන්තික්කලමබකම කාව්යසය ද උතීචතේවර්, තම්පියාන්වර්, ඉරට්ටෛයාර් යන කවීන් විසින් විරචිත කලමබකම කාව්යීය ද ප්රිශස්තීන්ගේ ඉතිහාසය සෙවීමේ දී වැදගති මෙම ද්රකවිඩ කවීන්ගෙන් සිංහල ප්ර්ශස්ති සාහිත්යදය කෙරෙහි සැලකිය යුතු එළියක් වැටෙන බව නිරුප්පුහල් වැනි කෘතීන් කියවන විට ප්රකත්යකක්‍ෂ වේ.
පැරකුම්බා සිරිත බිහි වූ කාලයෙහි ම එනම් 15 වන සියවසෙහි දකුණු ඉන්දියාවේ අරුණගිරි නමැති කවියා විසින් රචිත 'තිරුප්පුහල්' (සං. ශ්රී ප්රිශස්ති) නමැති දෙමළ ප්රසශස්ති කාව්ය ය සිංහල ප්රශශස්තියට ද ගුරු වූහයි සිතිය කැහි ය. නන් වැදෑරුම් විරිතින් බඳනා ලද මේ ද්රිවිඩ ප්රසශස්තිය දේව ස්ත්රොයත ගායනය සඳහා යොද්රව ගැනුණ ද වැඩි කල නොගොස් ම ද්ර විඩ රාජස්තුති සඳහා ද මේ සම්ප්ර්දාය යෙදෙන්නට විය.
උතුරු ඉන්දියාවේ ප්රජචලිත වූ හින්දි වැනි සාහිත්ය්යන් දෙස බලන විට ආදිම යුගයට අයත් වනුයේ අපභ්රංමශමය රචන යි. අනතුරුව උදා වූ වීර ගාථා යුගයට අයත් ආදිම කෘතීන් වශයෙන් අවශේෂ ව ඇත්තේ රජුන්ගේ නමට හටට වාරණදීන් විසින් අනුග්රාවහකයන්ගේ ශෞය්ය්අනත, වීය්ය්ේ ප්රනතාපාදිය ද වික්රේමාන්විත ක්රිවයා ද ශෘංගාර විලාස ආදිය ද වැනීම වශයෙන් වීර රසයට මුල් තැන දී රචනා කරන ලද කෘතීන්ය.
දල්පත් විජය නමැති කවියා ගේ 'බුම්මාන් රාසෝ' නම කෘතියට කථා ශරීරය වූයේ 9 වන සියවසේ දී බැග්ඩෑඩ් හි කාලිප්fවරයා චිතෝර්පුරය ආක්රතමණය කිරීමට ආ විට රාජ්පුත් කුමරුන් එක් වී බුම්මාන් රජුගේ සහායට විත් කළ සටනයි. මෙවන් වීර රසාත්මක කෘති අතරට වැටෙන තවත් කාව්යිද්වයකි බිසල් දේවි රජුගේ රජවාසල කවියකු වූ
xi
නාල්හසන් (1016 දී) කළ බිසල් දේවි රාසෝ කාව්ය්ය හා පෘථුවිරා රජුගේ ඇමති‍යකු හා කවියකු වූ චන්දවිරදාරන් විසින් විරචිත පෘථුවිරාජ රාසෝ කාව්යසය.
මෙබඳු වීරකාව්ය යනට උපතිශ්රයය වූයේ එවක ඇති වූ මූසල්මාන් වරුන්ගේ ආක්ර්මණයයි. හින්දු නර වීරයනට ඔවුන් හා බිහිසුණු සටන් කරන්නට වූයෙන් රජුන්ගේත් සෙසු වීරයන්ගේත් ගුණෙත්කර්ෂය වර්ණනා කිරීම අවශ්යන විය.
මෙබඳු ග්ර්න්ථයන්ගෙන් පසුව හින්දි භාෂාව ප්රෂචලිත ප්ර දේශයන්හි ද සෙසු ඉන්දියානු ප්ර දේශයන් හි ද 14, 15 වන ශතවර්ෂ හරියේ දී වෛෂ්ණව භක්තිය ඉතා තදින් පැතිර පැවැත්තේ ය. විෂ්ණු භක්තිකයන් විසින් කෙලින් ම විෂ්ණුගේ ගුණවර්ණනා මුඛයෙන් හෝ විෂ්ණුගේ ම වේශයන් වූ ශ්රී් රාමයන්ගේ හෝ ශ්රීන කෘෂ්ණගේ ගුණ ගායනා වශයෙන් සංස්කෘත භාෂාවෙනුත් අප්රනහංස ප්රාඛකෘතයෙනුත් නානා කාව්ය් ඉන්දියානු භාෂාවන්ගෙනුත්, ස්ත්රො ත එසේ නැත්නම් පශස් ක්යාත්මක ප්රතබන්ධ කරණය ඇරබිණ. රාමානන්ද ජී නම් කවියා විසින් වෛෂ්ණාව මතාබ්ජහාස්කර හා ශ්රීා රාමාවර්ත පද්ධති නමැති කෘතීන් දෙකක් රාමභක්ති ගීත වශයෙන් සකුබසින් රචනා කැරිණි. රාමානන්දාජිගේ ශිෂ්යී ප්රසශිස්යියන් විසින් ද රාමභක්ති ගීත රැසක් රචනා කරන ලදී.
මුළුමනින් ම පාහේ කෘෂ්ණ භක්තික සාහිත්යසයක් වන වුජභූලි සාහිත්ය ය මථුරාව අවට ප්රහදේශයන්හි ප්රිචලිත විය. කෘෂ්ණාභක්ති ශාඛාවට අයත් හින්දි කවීන් අතර වල්ලහා චාර්ය, සූරදාස, ගෝඝාර්, විටඨලනාථ, නන්දදාස, කෘෂ්ණදාස, ගෝවින්දස්වාමි, මීරාබාර් ආදීහු වෙති. එසේ භක්තිකාව්යල කළවුන් අතර
මෛථිලි කවියකු වූ විද්යේපති වංගදේශීය කවින් වූ චණ්ඩිදාස හා ශ්රීව වෛතන්යීදේව ඇසැමීය කවීන් වන ශංකරදේව, මාධවදේව ගුජරාති කවියකු වන නරසිංහ මෙටා මරාඨි කවියකු වන තුබාරාම
xii
යනාදදීහු ශ්රෙ ෂ්ඨ කොට සැලැකෙති. හින්දි සාහිත්යියේ කබීර් තුලසිදාස් මිරාබායි, ශූරදාස දේවප්ර ශස්ති ලියා සාහිත්යදය පොහොසත් කළ හ. (ඩි. ඊ. හෙට්ටිආරචිචි-සාහිත්යය දේශන 1966)
මෙසේ භක්ති සාහිත්ය ය උතුරු හා දකුණු ඉන්දියාව මුළුල්ලෙහි පැතිර ගිය හෙයින් එම භක්ති තරංගය ලංකාව කරාද පැමිණෙන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි ය. ජයවර්ධනපුර සමයේ දී ශ්රීප රාමචන්ද්රස භාරතීන් විසින් විරචිත භක්ති ශතකය ඊට කදිම නිදසුනකි.
"බුද්ධොවා ගිරිශොථවා සහගවාන් තසෛම නමස් කුර්ම හෙ" යි එතු‍මෝ කියති. බෞද්ධ රටක් ලංකාවෙහි භක්ති බලවේගය බුදුගුණ වැනීමට උපයෝගී කර ගන්නා ලද සෙයකි. දහම්ස‍රණෙහි සම්බුදු විවරණ කථාවෙන් නාරද බුදුන් සමයෙහි බෝසතුන් නාරද බුදුන්ගේ ගුණ වැනූ අයුරු දක්වමින් "ජය ජය ශ්රමමණ පද්ම, ජය ජය ශ්ර මණසිංහ ජය ජය ශ්රයමණ මාණික්ය " යනාදී වශයෙන් කියවෙයි.
සිංහල, සංස්කෘත විරුද හා ප්රනශස්ති කාව්යරයන් බෙහෙවින් පුද්ගලාභි වාදනයට යෙදුණු අතර පාළි ධර්ම සාහිත්යරය එයින් පියවර ගණනක් ඉදිරියට ගොස් ඇත.
ථෙරගාථා - ථෙරිගාථාවන්හි දක්නා ආත්ම ප්රයකාශන අතරින් ධර්ම ගෞරවය විදහා පෑමට පසුබට වී නැත. නරසීහ ගාථා නමින් දක්නා සරල භාෂා ශෛලියකින් සහ මධුර වෘත්තයකින් නිබද්ධ පද්යන පඩක්තිය යසෝධරාවගේ ම කෘතියක් වුවත් නුවුවත් එයින් පිළිබිඹුවන ප්රාශස්තිලක්‍ෂණ අගනා කවි සම්ප්රයදායකි. බුදුන් සිය නුවරට වඩමවා ගෙන යනු සඳහා පැමිණි කාලුදායි ඇමති පසුව පැවිදි වී බුදුන් ඉදිරියෙහි කළ මාර්ග වර්ණනය ප්රෙශස්තියක ස්වරූපය ගනී. සැරියුත් ධාතු අතට ගෙන ගාථා පන්සියයක් බුදුන්වහන්සේ විසින් දේශනා කළ බව ථෙරගාථාවෙහි ම සඳහන් වේ. පාළි භාෂාව සාහිතය ලක්‍ෂණයන්ගෙන් පෝෂණය වන්නට වූ පසු බුද්ධ චරිතය හා බුද්ධ ශරීරය ප්රිමාණ කොට ප්රෂශස්ති සාහිත්ය ය දියුණු වන්නට විය. එය භක්ති වාදය දියුණු වීමේ මාර්ග ය ද විය.
xiii
ආචාර්ය බුද්ධප්පිය තෙරුන් ලියූ පජ්ජමධු පද්ය කාව්‍න්ය ප්රයශස්ති ස්වරූපය ගත්තකි. ජිනාලංකාර වර්ණුනාව ද එම ස්වරූපය ගනී. "සංස්කෘත සාහිත්ය " විෂයෙහි ද මහා යාන පඬිවරයන් ප්රසශස්ති පද්යසයන් පළමුව ලියූ බව පැහැදිලිය. ක්රිත. ව. පළමුවන සියවසේ දී අශ්වඝෝෂාවාර්යයයෝ බුදුන් වහන්සේ වර්ණනා කරමින් ග්රෂන්ථ රචනා කළ හ. මහාකවි හදන්න අශ්වඝෝෂ ආචාර්යයන් විසින් සම්පාදිත "මහායාන ශ්ර ද්ධොත්පාද සූත්ර ය මෙබඳු ප්රචශස්තියක් යැයි විචාරකයන්ගේ කල්පනාව ය. අශ්වඝෝෂ හිමියන් ලියූ "සෞන්දරනන්දය" කියවන විට වැටහෙනුයේ උන්වහන්සේගේ විශද කවිත්වය යි.
ස්තව ග්රයන්ථ විලාසයෙන් ඉතා ගැඹුරු ධර්මොපදේශයන් ද මහායාන කවි වරයෝ ලියූහ. ප්රවඥා පාරමිතාව මුර්තිමත් ස්වරූපයෙන් ගෙන ලියා ඇති ප්ර ශස්ති රාශියකි. මහායාන බුද්ධාගම ව්යාතප්තවීම සමග ස්ත්රොපත්රු හෙවත් ප්ර ශස්ති සාහිත්යයයන් ද වේගයෙන් දියුණු විය.
'තාරා' දෙවඟන වෙනුවෙන් ලියූ ස්ත්රො ත්ර් ග්රාන්ථ රාශියකි. එයින් කාශ්මීර දේශීය ශ්රේ ෂ්ඨ කවියකු වූ සර්වරඥ මිත්ර විසින් ලියූ සුග්ධරා ස්ත්රොරත්ර්ය විශිෂ්ට කෘතියකි. ප්රවශස්ති සාහිත්ය යේ දියුණු අවස්ථාවේ දී පැණ වූ නීතිරීති වලට අනුව ම මේ කෘතිය ලියා ඇත. වාගාඩම්බරයෙන් මෙන්ම අර්ථ ගෞරවයෙන් ද රමණී ශබ්ද මාධූර්යයෙන් හා ඕජෝගුණබාහුල්ය්ය විචිත්ර් කාව්යෙයකි "සුග්ධරා ස්ත්රොහත්රහය" (සාහිත්යරය - ප්රාශස්ති විමර්ශන, මොරටුවෙ සාසනරතන හිමි)
එසේ ම අවලෝකිතේෂ්වර වෙනුවෙන් ලියූ ආර්යාව ලොකිතෙශ්වර ස්ත්රොඅත්රර, මහාකාරුණික ස්ත්රොතත්ර ආදී ස්ත්රොසත්රි කාව්යීය ද ඇත. මෙ හැර වතු:ස්තව, ප්ර්ඥස්තව වැනි දාර්ශනික සිද්ධාන්ත උගන්වනු පිණිස ද මේ ස්ත්රොඅත්රර භගවත් ප්ර්ශස්ති ලයා ඇත. මහායාන ප්ර්ශස්ති මාර්ගයෙන් භකිත් වාදය දියුණු විය. එහෙයින් භක්තියට මුල්තැන දුන් ප්ර.ශස්ති මහායානිකයන්ගෙන් ලියවිණි.
xiv
මිහින්තලේ ගල්තලාවක ලියා ඇති 'ත්රිිකායාස්තවය' මහායාන බුදුන්ගේ ත්රිනකාය විස්තර කැරෙන නමස්කාරාත්මක ස්තව පඩක්තියකි. අමාවතුරේ දක්නා 'පාදපඩ්කජ' ස්තවය ද එබඳු අගනා ස්තවයකි.
සංස්කෘතික සාහිත්යාය හසළ පඩිවරු (කවීහු) විවිධ පරමාර්ථයන් අනුව යෙමින් ප්රසශස්ති ලියූහ, ශිවතෘණ්ඩවය, කෘෂ්ණාතණ්ඩව ස්ත්රොනත්රර, භක්තවාමර ස්ත්රොතත්ර , කාශිස්ත්රොදත්රඩ, විෂ්ණුස්තව ආදී ස්ත්රොකත්රඇ, ස්තව, ප්ර ශස්ති ආදියෙන් සංස්කෘත සාහිත්යලය පොහොසත් ය.
සිංහල ප්රෘශස්ති කාව්යයයේ ආරම්භය සිංහල සාහිත්යායට ප්රයශස්ති කාව්ය් අංගය ඇතුළත් වූයේ කවරාදාක දැයි නියමයෙන් කිව නො හැකිය. එහෙත් අනුරාධපුර අග භාගයේ දී මේ සාහිත්යං ගය සිංහලට එක්වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. මුල දී සංස්කෘත සාහිත්යංයේ බලපෑම් කැපී පෙනේ.
සමහර සිංහල ප්රොශස්ති ශිලා ලිපි පාඨ මෙන් ම සිංහල සන්දේශ ග්රයන්ථ ද ප්රරශස්ති ලක්ෂන අනුව ගොස් ඇත. ප්රහධාන වශයෙන් රාජ ප්රපශස්තියට මෙය සීමා වූ නමුදු පසු කාලයේ විවිධ ලක්ෂණ හා අරමුණු එහි දැක්ක හැයි ය.
අලහබාද් ප්රදශස්ති වැනි ශිලා ලිපිවල දක්නට ලැබෙන රාජ වර්ණනාවන් අපේ සමහර ශිලා ලිපිවල ද ඇත. මුල් අවස්ථාවේ සිංහල ප්ර ශස්ති ගද්යපයෙන් ලියා පසුව පද්යලයට නැගිණි යි කෙනෙක් කියයි. පොළොන්නරු, දඹදෙණි අවධිවල ලියවුණු එවන් ප්ර ශස්තිවල භාෂාව, සාටෝපය ය සංකීර්ණ ය. අමුතු ම ප්රා ණවත් භාෂාවක ස්වරූපය දැරී ය. භාෂාව මිශ්රොවීම ප්ර ශස්තියේ රචනා චාතූර්යය උත්කර්ෂයෙන් විදහා දැක්වි ය. දළඳා සිරිත වෘත්ත ගන්ධි ශෛලියෙන් ලියවුණු ගද්යව කාව්යැයකි. මෙය ගද්යධ ප්රයශස්තිය පද්යායට හැඩ ගැසෙන මං සන්ධිය ලෙස කෙනෙක් සලකති
ප්රෙශස්ති සාහිත්ය ය වේගයෙන් දියුණු වූයේ කෝට්ටේ සහ මහනුවර සමයේ ය. සවන පැරකුම්බා රජුගේ අවධානයට පාත්ර් වනු කැමති කවීහු ඔහුගේ ගුණ කථනයට බෙහෙවින්
xv
ඉඩ ගත්හ. පැරකුම්බා සරිත එහි අග්ර ඵලය විය. පැරකුම්බා සිරිත් කවියා විරුද කාව්ය් රචනයෙහි කුසලතා ඇත්තෙක් විය. ප්ර ශස්තියට නිසි කවි ආරක් නිපද වූ ඔහු එහි ලා මිශ්රක භාෂාව උපයෝගී කර ගත්තේය. විවිධ රසවත් වෘත්, සංකීර්ණ භාෂාව, විරහාලපා, ආශිර්වාද, විරහිවාදන ප්රෘශස්ති ලක්ෂණ වෙමින් පශ්චාත් කාලීන කවීන්ට ගුරු පොත විය. "පැරකුම්බා සිරිත" සිංහල සාහිත්‍යයට අපූරුවක් විය. එම අපූර්වතාව එහි විෂය ක්ෂේත්රිය නිසා ම නො වී ය. ප්ර කාශන විලාශය ද එහි අගනා අපූරුවක් විය.
ජාතක කාව්යල,
[සංස්කරණය]...... සන්දේශ කාව්ය මෙන්ම සිංහල සාහිත්ය යට එක් වූ සාහිත්යාංයගයකි ප්ර්ශස්ති කාව්යයය. කෝට්ටේ යුගයෙන් එය මුල් වරට හමුවීම වැදගත් කරුණකි. ඉන්දියානු සාහිත්ය්යෙහි බලපෑම එමගින් දැක්ක හැකි ය. "පෙදෙන් බුදු සිරිතෑ" යි කී සියබස්ලකර අනුශාසනයක්.
"කිවි බව කිවිදුමේ - කුසුම සැපත් එහි විපුල් පෙලෙ බෝසත් සර වැනුම් - වියගත මුව වත් වේවා"
යන කව්සිළුමිණ කවියාගේ ප්රා්ර්ථනයත් සිංහල කවීන් කෙරෙහි බෙහෙවින් බල පෑ බව අමුතුවෙන් කිව යුත්තක් නො වේ. ඒ දෙදෙනාම රජවරුන් වීම නොව බෞද්ධාගම අපේ ජන ජීවිතයට මෙන් ම, රාජ්ය කටයුතු වලටදී ද ඉහළින් සැලැකුණු හෙයින් අවධාරණය වූවකි. එවන් සාහිත්යවය පරිසරයක් අති රටක මෙසේ ජීවමාන පුද්ගලයකු අරභයා සාහිත්යවය කෘතියක් පහළවීම වැදගත් නොවේ ද? කවීන්ගේ ගෞරවාදරයට පාත්ර් වූ නිරිඳකු හා කවියකු වීමත්, සවන පැරකුම්බා රජුගේ ජාතික නායකත්වයත් මෙහිලා පිටුබල විය. ඉන්දියානු රාජය සභාවල මෙන් කවීන්ගේ වන්දිහටට කාර්යයක් මෙරටට පුරුදු වෙමින් පැවති අවදියක 'පැරකුම්බා සිරිත' වැනි කෘතියක පහළවීම එතරම් අරුමයක් කොට නොසිතිය හැකි ය. මෙම සාහිත්යත ලක්ෂණපූර්ව සාහිත්ය ය කෘති වෙතින් මඳ වශයෙන් මතුව ආ බවඳ සැලකිය යුත්තකි.
1. සන්දේශ හා ජාතක කාව්ය්වල ග්රාලහකයන්, ආරාධකයන් වර්ණනය කිරීමෙන් නැගුණු කාව්යක බීජයක ව්යා ප්තිය සෙයින් ද
xvi
2. රජුන් දේවත්වයෙහි ලා සැලැකීමෙන් වූ ආහාසයක ප්ර තිඵලය ලෙසින් ද
3. දිගු කලක සිට රාජ සභා වන්දින්ගෙන් ගැයුණු ගීත යන්ගේ එකතුවෙකි යි ද
4. සංස්කෘත හා දුවිඩ කාව්යජයන්ගේ ආහාසයෙන් කවීන්ගේ බහුමානයට පාත්රත වූ රජකු වර්ණනයට පෙළැඹීමෙන් වූ කාව්යග මාර්ගයකියි ද සිංහල ප්රවශස්ති කාව්යළයේ ආරම්භය ගැන කරුණු පළ කළ හැකියි. කෝට්ටේ සිංහල කාව්ය් සම්ප්‍රදාය අලුත් ම මගකට යොමු කිරීමක් බඳු විය.
සිංහල සාහිත්යබයේත් භාෂාවේත් මාර්ගය වෙනස් කිරීමටබෙහෙවින් පිටුබල වූයේ මහායාන රජුන් ගැන සඳහන් කරන්නට සිංහල ලේඛකයන් හා කවීන් පෙළඹෙන්නට වූයේ 10 වන සියවසින් පසුවයි.මහායාන සම්ප්ර දායට ඇදී යාමක් සෙයින් ප්ර ශස්තිය හඳුන්වන්නට කෙනෙක් යුහුසුලු වෙති. රාජ ස්තූතියෙන් ලාභාපේක්ෂිතවීම සිංහල කවීන්ගෙන් මුල් අවධියේ සිට ම කැරුණක් බව කිව යුතු අතර භාරතීය ප්රීශස්තීන් කෙරෙන් සිංහල කවීන් ලැබූ ආභාසය ප්ර කට ය.
මෙහි මුල් කොටසේ දී සඳහන් කළ භාරතීය ප්රෙශස්ති කාව්යමයන්ගේආභාසය කෝට්ටේ යුගයේ දී ඇති වූ මේ ප්රේශස්ති ලක්ෂණ වර්ධනයට බෙහෙවින් තුඩුදුන් බව කිව යුත්තක් නො වේ. භාරතීය දෙවි දේවතාවුන් තෘප්තිමත් කර දේව වරප්ර සාද ලබා ගනු වස් වුජබූලි සාහිත්යදය නම් භක්ති සාහිත්යතයක් 14, 15 සියවස්හි බිහි වූ බව ඉහත කියවිණි. රජුන් දෙවියන් සේ සලකා වර්ණනා කිරීමේ පුරුද්ද භාරතීය කවීනට විය. ප්ර ශස්ති කාව්යනයක පූර්ණ ලක්ෂන ගෙන පැරකුම්බා සිරිත බිහි වීමෙහි බෙහෙවින් දෙමළ සාහිත්යයය බල පෑ බව ඇතැමුන්ගේ පිළිගැනීම ය. දෙමළෙහි විරින්දු හෙවත් කලම්බක නමින් හඳුන්වන සාහිත්යාංපගය අපේ මේ ප්ර.ශස්ති සාහිත්යදය අංශයට සම්පූර්ණ යෙන් නෑකම් කියයි. විරිදු - කලම්බක කාව්ය් නායකයෙකු පැසසීම සඳහා ම බැදෙන්නකි. කලම්බක අංග 18 කි.
xvii
පුයවහුප්පු, අම්මාතෛ, මදංගු, කාලම, සම්පිරතම, කාරි, තවම, කුරම්, මරම, පාතණ්, කලි, සිත්තු, ඉරංගල්, කෛක්කිලෛ, තුද්රා, චණ්ඩිතලෛ, ඌයල් යන එම අංග වලින් අම්මාතෙයි, සිත්තු, ප්ර යවහුප්පු ආදී ලක්ෂණ පැරකුම්බා සිරිතෙහි දැක්ක හැකිය. කලම්බකම්හි එන නානා විරින් පැරකුම්බා සිරිතෙහි ද ඇත.
පැරකුම්බා සිරිතෙහි විරහ පද්ය, පිළිබඳ ව සඳහන් කරන ආචාර්ය ඇම්. ඇම්. පීටර් සිල්වා මහතා එය තෙළිඟු සාහිත්ය්යේ ආභාසයෙන් ඇති වූවක් බව කියයි.
"මේ වරහ ලක්ෂණය දෙමළෙයෙන් ආවක් නොව තෙළිඟුවෙන් සිංහලයට ආවකි' යි කියන ඔහු"සිය කාන්තයාගෙන් වෙන්වීම නිසා තැවෙන කාන්තාවගේ විරහලාප ද එමෙන් ම කාන්තාවගේ වියෝගය නිසා තැවෙන කාන්තාවගේ විරහලාප ද, එමෙන්ම කාන්තාවගේ වියෝගය නිසා තැවෙන කාමී පුරුෂයෙකුගේ විරහලාප ද සිංහලයට වැද්ද ගත්තේ තෙළිඟු කාව්යපයෙනි. පුරුෂ දෙවර්ගයක් තෙළිඟු සාහිත්යයයේ එයි" යනුවෙන් කියයි. මේ පිළිබඳ තවත් මත කිහිපයකි.
7 වන සියවසේ අප්පර් සාමිගේ හා තිරුඥන සම්බන්ධර් ස්වාමිගේ තේවාරම් ගීත‍යන් අතුරෙන් ස්වල්පයක ශිව දෙවියන් කෙරේ ඇල්ම, සේවස්වාමියා කෙරෙහි භක්ති ප්රේනමයෙන් සිටින හක්ත කාන්තාවකගේ ආර්තාලාපයක් සේ දක්වා ඇත. ආණ්ඩාල් නමැති වෛෂ්ණව ආළ්වාර්වරිය දේවස්වමියාගෙන් වෙන් ව සිටින ප්රේ.මාතුර බැතිමතියගේ විරහ වේදනාවන් එළි දක්වයි. නම්මාළ්වාර් නම් වෛෂ්ණව සාධුවරයා විෂ්ණුගේ මුර්තියක් වන ශ්රීව කෘෂණ්යන් කෙරෙහි ප්රේමමයෙන් ආතුර ව සිටින බැතිමතියක් ගැන වර්ණනා කරයි. 8 වන සියවසට අයත් 10 වන සියවස දක්වා පැවැති භක්ති සාහිත්‍යයේත් ඉන් පසුව කරන ලද භක්තිමය ද්ර්විඩ රචනාවන්හිත් එබඳු වර්ණනා හමු වේ.
xviii
රාධා ඇතුළු ගෝපිකාවන් තුළ ශ්රීභ කෘෂණ කෙරෙහි ඇති අනුරාගයත්, භක්තියත් වාත්සල්යයයත් ඔහු ගේ විරහ යෙන් ඇතිවන වියෝදුකෙහි තීවූතාවත් උත්තරභාරතීය සාහිත්යඔයෙහි දැක්වෙන අයුරු වුජබුලි ග්රූන්ථයන්ගෙන් හෙළි වෙයි. චණ්ඩිද්රුස ගේ ශ්රීව කෘෂ්ණ කීර්තනයෙහි ඊශාන නාගරයන් ගේ අදෛවත ප්රෙකාශය, රසකල්පවල්ලි, විද්යාවපති ගීත සංග්ර හ ආදියෙහි විරහලාප ඇතුළත් බව අවධාරණය කළ යුක්තකි.
කෝට්ටේ යුගයෙන් පසු
ප්ර්ශස්ති සාහිත්යඅය බෙහෙවින් දියුණු වූයේ මහනුවර සමයේ ය. කෝට්ටේ යුගයේ සවන පැරකුම්බා මහරජුන් මෙන් කවීන්ගේ විශේෂ අවධානයට පාත්රස වූවෙකි දෙවන රාජසිංහ මහරජතුමා මහසටන් කිහිපයක් ජය ගෙන යුද්ධ යෙහි පෑ ශූරතාවටත් වඩා රට ජාතිය ආගම කෙරෙහි වූ ඇල්මත්, පරසතුරන් පිටු දැකීමේ දැඩි ආශාවත් කවීන්ගේ සිත් ගත් බවට සැකයක් නැත. එහෙයින් ම එම සටන් විස්තර කිරීම සඳහා ද මහ හටන, පරංගි හටන රාජසිංහ හටන ආදී වශයෙන් හටන් කවි ද ලියවිණි.
ප්රගශස්තියේ ම තවත් අංගයක් ලෙස දියුණු වූ හටන් සාහිත්ය යේ ආරම්භය කොස්තන්තිනූ හටන ලෙස සැලකුණ ද එයට මඳකට කලින් ලියවුණු වෙනත් හටන් කාව්යලයක් ගැන දැනට තොරතුරු එළි වී ඇත.
"එඑ පාලි නොම දැන බසින් සිංහල රැගෙන මෙ සීතාවක හටන කවි කළ පෑය මනැණ පමණින" (1120 පදය)
සීතාවක හටන නමින් ක්රිම. ව. 1585, 1586 වර්ෂය තුළ දී ලියවුණු සේ සැලකෙන මෙම හටන් කාව්යමය සිංහල හටන් සාහිත්යුයේ ආරම්භක කෘතිය වෙයි. මෙහි කතුවරයා වන දෙණවක අත්තන්ගිරි විජේවර්ධන අබය අලහප්පෙරුම මුදළිඳු කවියා, ස්වකීය කාව්යගය රචනා කළ අවධිය සඳහන් කොට ඇති හෙයින් කාලය පිළිබඳ සැකයක් ඇති නො වේ. xix
"සකවසින්තෙක් දහස් පන්සිය හත පසුව ගිය ස‍ෙඳහි අවුරුදු යනුවෙන් ග්ර න්ථ රචනා කාලය නිශ්චිත හෙයින් කුස්තන්තීනු හටනට වඩා සීතාවක හටන පූර්වතර බැව් පිළි ගන්නට සිදු වෙයි. ඒ අනුව අලගියවන්න මුකවෙටි තුමාගේ කොස්තන්තීනු හටනට වඩා අලහප්පෙරුම මුඳළිඳුගේ සීතාවක හටන අවුරුදු තිස්පහකින් පැරැණි වෙයි. මේ පිළිබඳ තොරතුරු හෙලිකරන අචාර්ය ආනන්ද පී. ගුරුගේ පියවර 1949- 50 කලාපයෙහි කව්ය තත්වය පිළිබඳ ප්ර්මාණවත් විස්තරයක් ඉදිරිපත් කරයි.
කෝට්ටේ 'ධර්මරාජ' නමින් හැඳින්වෙන ix ධර්ම පරාක්රචමබාහු රජුගේ කාලය පටන් රාජසිංහ රජුගේ අභිෂේකය තෙක් අවුරුදු 76 තුළ ප්රයතිකාලුන්ගේ පැමිණීම, විජයබා කොල්ලය, සීතාවක රාජධානිය පිහිටුවීම, මායාදුන්නේගේ හටන්, වීදියබණ්ඩාරගේ පෙරළි ආදි සිදුවීම් රැසකින් ගහන ඉතිහාසය මෙහි විස්තර කැරෙන්නේ විවිධ වෘත්තවලින් රචිත පද්යු 1114 කිනි. රාජසිංහ කුමරු විසින් මායාදුන්නේ රජු වෙනුවෙන් කරනලද සටන්වලට එහි කතෘ සහභාගී වූ බව කවි රැසකින් සුඵුට වේ.
ගැමිවහර උපයෝගී කොට ගෙන ලියවිණි. එකල ව්යුවහාර භාෂාව එලෙස ම යොදා ගනී. කවියා-අලහප්පෙරුම හේවායෙකි. ඔහුගේ කව යුද්ධ වර්ණනා සහිත වූ රටතොට විත්ති කීමකි.
ක්රින. ව. 1620 දී අලගියවන්න රාළහාමි ලියූ කොස්තන්තීනු හටන පෘතුගීසියකුගේ විජයශ්රීිය වර්ණනාකරමින්ලියවූණකි. කොස්තන්තීනු ද සා විසින් අන්තෝනි බරෙන්තුගේ කැරැල්ල සංසිඳවා ලැබූ ජයග්රිහණය වර්ණනා කිරීම කොස්තන්තීනු හටනේ අදහස විය. අලගියවන්න කවියා ක්රි ස්තු භක්තිය වැළැඳගෙන අට වසරකින් පසුව මෙම හටන් කාව්යගය රචිත බව කියවේ.
මහනුවර අවධියේ ප්රටශස්ති හා හටන් කාව්ය්
17, 18 ශත වර්ෂවල දී බෙහෙවින් පෝෂණය වූ මෙම කාව්යා වර්ගය වඩාත් බහුල ව හා දියුණු ව ප්රරචාරයට ගියේ අලගියවන්නයනට පිළිතුරු වශයෙන් ස්වදේශීය නායකයන්
xx
වර්ණනා කිරීමටත් ඔවුන්ගේ යුද්ධ විරතිශය ඉදිරිපත් කිරීමටත් සිංහල කවීන් වෑයම් කළ හෙයිනියි කෙනෙකුට සිතිය හැකි ය. ජාතිද්රෝීහී සෙනෙවියෙකු වර්ණනා කිරීමෙන් අලගියවන්න කවියා කළේ ජාතිද්රෝ්හී කමකි. ඔහුගේ එම වර්ණනා යටපත් වන පරිද්දෙන් පෘතුගීසියන්ගේ පරම සතුරු ii රාජසිංහ රජතුමා වෙනුවෙන් කවීහු ප්රසශස්ති ගායනා කළ හ. ඔහුගේ සටන් වර්ණනා කළ හ. රාජසිංහ රජතුමාගේ කවිකාර මඩුවේ සිටි සෑම කවියකු පාහේ ම එබඳු රචනා කළ බව පෙනේ. මහ හටන, ගන්නෝරුව හටන, මහ හටන 2, පරංගි හටන රජුගේ සටන් පිළිබඳව වර්ණනා වෙයි. රාජසිංහ සිරිත හෙවත් රාජසිංහ වර්ණනාව, රාජසිංහ සිරිත ii පවන, ශ්රීස නාමය, රාජසිංහ සාන්තිය, මහා අස්න, කවි අන්ද්රාය එම රජු වෙනුවෙන් ලියවුණු ප්රිශස්ති කාව්යන වෙයි.
ශ්රීු වික්රරම රාජසිංහ රජුන් අවධියේ කැරුණු ඉංග්රීදසි, සිංහල යුධය වර්ණනා කළ කාව්ය‍යකි ඉංග්රීකසි හටන. ශ්රීේ වික්ර‍ම රාජසිංහ රජු විසින් ඇහැළේපොළ දරුවන් ඝාතනය කිරීම විෂය කොට ගත්තකි ඇහැළේපොළ හටන ඇහැළේපොළ අදිකාරම් තුමා ඉංග්රීමසීන්ගේ සහාය ඇතිව රාජසිංහ රජු අල්ලා ගැනීමේ පුවත වඩුග හටන හෙවත් ඇහැළේපොළ වර්ණනාවට ඇතුළත් වේ. සහබන්දු හටන, දුනිවිල හටන ගෘංගාරාත්මක රචනා වෙයි. දළදා හටන, පෙරළි හිටින, අංකොට හටන, ගුරු හටන, ඓතිහාසික වටිනා කමින් යුතු හටන් කාව්යන කිහිපයෙකි.
ප්ර්ශස්තිය මෙන් ම හටන් කාව්ය ද පසුව පිරිහිණ. උපහාසය හාස්ය ය ඉලක්ක කොටගෙන රචනා එනමින් බිහි විය. කොටුවැල්ලේ හටන, කොහු කොරටු හටන, වෙදහටන බෝතුරු හටන, කටුගම්පල හටන මරක්කල හටන, කපටි හටන, කුපාඩි හටන, කණවැන්ඳුම් හටන සමාජ සිද්ධි අරභයා ලියවුණ හටන් කවි කිහිපයකි.
ඉතා උසස් ලෙසින් ඇරඹුණු කාව්ය. විශේෂයක් පසුව පිරිහුණු ආකාර මෙම කෘති විමසා දත හැකි ය. රචනා අතින් පිරිහීමේ විපාක විසින් ඕළාරික තත්වයට ඇද වැටුණු මෙම කාව්යක පරමාර්ථය අතින් ද භාෂාව හා රචනා ශක්තිය අතින් ද කෙමෙන් පිරිහිණ. මහනුවර අවධියෙන් පසු මේ
xxi
පිරිහීම අධික විය. රජුන් ගේ යුද්ධ විරාතිශය නොව ප්ර දේශාධිපතීන්ගේ කාමරති ජයග්ර හණයන් විස්තර කිරීමෙහි ඇතැම් කවීන් යෙදුණු ආකාරය රටේ පිරිහීමත් සංස්කෘතියේ පිරිහීමත් සාහිත්යීයේ පිරිහීමටත් හැඟවිය.
හටන් වර්ණනය හටන් කාව්යය වලට පමණක් සීමා වූවක් නො වේ. ප්ර්ශස්තියට මෙන් ම එයට ද දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇත. මහාභාරතය, රාමායනය හටනට මුල්තැන දී කැරුණු මහා කාව්යදයෝ වෙති. ග්රීාක සාහිත්යායේ ඉලියඩ් සහ ඕඩිසි නම් මහාකාව්යු ලතින් සාහිත්ය යේ 'වර්ජින්' කවියා ලියූ රිනිඩ් මහාකාව්ය ය හටනට මුල් තැන දී ලියවුණු රචනා ය. යුද්ධ ශක්තිය විස්තර කරමින් තම නායකයාගේ ගුණ ගායනය පැරණි සිංහල සාහිත්ය කෘතිවල ද වේ.
සිංහල රජවරු තමන් අභිෂේක ලත් දිනයෙහි සිට වර්ෂයක් පාසා අභිෂේක සංවත්සර මංගල්යේයයක් පැවැත් වූ බව කියවේ. "කාවන්තිස්ස රජ්ජුරුවෝ සූසැට ඔටුන්නක් පැළඳ මළෝය" වැනි පාඨවලින් හැ‍ෙඟනුයේ එම අභිෂේක මංගල්යඔයන්හි දී ඔටුනු පැළඳීමක් ද කළ බව ය. මෙවැනි අභිෂේක මංගල්යලවල දී වන්දීන් පමණක් නොව දිවයිනේ උගත් පිරිස් රජු වෙනුවෙන් ප්රයශස්ති ගීතිකා විරුද කාව්යද බැඳ රජුට පිළිගැන් වූ බව සිතිය හැක.
නුවර සමයේ දී
[සංස්කරණය]...... එබඳු අවස්ථාවල රාජ්යාසභාවේ දී උඩැක්කි පන්තේරු ආදී භාණ්ඩ වයමින් ගීත ගායනා කළ බව ද එසේ කරමින් රජුගේ චිත්තාරාධනය කොට තාන්න මාන්න ලත් බව ද පෙනේ. ඇතැම් විට ප්ර ශස්ති ගානය තරඟයට ද කැරිණි. එකකු පරදවා එකකු ජයගන්නට තවෙකකු වඩාත් මිහිරි ශබ්දාරිථාලංකාර දෙකින් සමන්විත නිබන්ධ කොට ඒවා ගයා දැක්වූ බවත් එහෙයින් ම ප්රාශස්ති රචනා බිහි වූ බවත් කෙනෙකුගේ අදහස ය. ඇතැම් විට ප්රහශස්තියට වාදනය මෙන් ම නැටුම ද එක් වූ බව පෙනී යයි. මුල් රාජ්ය යුගවල සරස්වතී මණඩපය, නුවර කාලය වන විට කවිකාර මඩුව බවට හැරිණි. ඒ වන විට දෙමළ විරුදාවලින් ද රජුන් සඳහා කියවුණු බව පෙනේ.
xxii
"පුබුදු කරන සැම දන මන කොඳ කැන් කුමුදා කර අයුරූ ප සි ඳු තෙදණදිය රජසිහ සොබමන් දිපදාදිප මහරූ වි රි දු කිවිඳු මැද හෙළු සහ දෙමළෙන් විරුදාවලි ගැඹුරූ කි වි ඳු දෙපස සිට පවසති මුදුනෙන් නුමුදා කර තඹුරූ
පුරාණයේ යුද මුළු හා සමග වන්දිහට්ටයන් ද සටන් බිමට ගිය බව කියවේ. විශිෂ්ට ජයග්රහහණ අවස්ථාවන්හි ඒ පිළිබඳ කවි බැඳ ගායනා කළ බව පෙනේ. යුද බිමෙහි වික්ර‍ම පෑ වීරයන්ට ක්ෂණිකව බඳනා ලද පද්යබයන්ගෙන් උපහාර දැක්වීම අන්යදයන්ගේ ධෛර්යයට උපතිශ්රවය වූ බව පෙනේ. මෙය ඉන්දියාවේ පැවැති සිරිතක් බව ද ඉහත කියවිණ. ලංකාවේ ද මේ සිරිත පැවැති බව ඉංග්රී සි හටනෙහි එන සඳහනකින් හැෙඟ්.
දෙපස ආසිරි වදන් සමග වැඳි දනන්නේ නොලස බැඳ කිවි දනන් කියන තුති නොමින්නේ සතොස කර රඟක රඟ සමග නළඟනන්නේ වෙසෙස දුටු අයට සුර සබාවෙක එතැන්නේ
ප්රෙශස්තිය රජුගේ වීරගුණ ප්රඑකා‍ශයට යෙදිණ. යුද්ධ විජයශ්රීනය, රණකාමය ද එයට ඇතුළත් විය. ප්රණශස්තියේ බීජාවස්ථාවක පැවති යුද වැනුම වෙනත් කාව්යාංතගයක මතුවීමට හේතු විය. හටන් කාව්යවය එහි ප්රකතිඵලයයි. පසුව ප්ර්ශස්තිය මෙන්ම හටන ද ප්රා‍දේශීය නායකයන් වෙනුවෙන් ද යොමු වූ බව ඉහත කියවිණ.
ප්ර ශස්ති නාම විකාශනය
සිංහල ප්රණශස්ති කාව්යනන්ගේ නාම විකාශනය ද අවධාරණයට නිසි ය. "ස්තූ" ස්තවනේ යන සකු දයින් සිදු වූ ස්තූති යන නම තුති පබදට කියැවෙන නමකි. ජන නායකයකුගේ හෝ වනයම් උතුමකුගේ යස, තෙද යනාදී ගුණ සමූහය මහ ඉහළින් එමඟින් කියවෙන බැවින් එනම් වහරනු ලැබෙයි. වර්ණණනා මුඛයෙන් නිර්මිත වූ හෙයින් xxiii
ඒ පබඳවලට ස්තෝත්රi යන නම ද යෙදී ඇත. විෂ්ණු ස්තොත්රා ශිවාතාණ්ඩවස්තොත්රූ ආදී වශයෙනි. සසදාවත ද බුද්ධ ස්තෝත්ර්යකැයි එහි සන්න කරුවෝ කියති. 'ස්තු' දයින් ම සිද්ධ වූ 'ස්කව' යන්න ද එබඳු පබඳවලට යෙදුණු තවත් නමකි. ගුරුළුගෝමීහු පාදපඬකජස්තවයෙන් උපුටාගත් සිලෝවක් අමාවතුරෙහි ගෙන හැර දකිති.
ස්තූති මුඛයෙන් බැඳි මෙම රචනාවලට සකුවෙහි කෙසේ වෙතත් සිංහලයෙහි නම ස්තූති, ස්තව යන නම් නොයෙදුණේය. ස්තොත්රව යන්න ද යෙදුණු බවක් නො පෙනේ. එම අරුතෙහි වැටුණු 'විරිදුව' යන්න සිංහල කවියට අභිමත වූ සේ පෙනෙයි. සකු බසින ලත් විරුද යන නම ඇතුළත් කොට එම නම් පෙළක් එක්කොට ගගතු වැනුම් වලට රචකයෝ 'විරුදාවලී' යන නම යෙදූහ. රාජසිංහ විරුදාවලී. රාජසිංහ විරිදුව යනු නිදසුන්ය. රජ කෙනෙකුගේ පරපුර, වංශ කථාව, චරිතය වැනුමට ලක්වන බැවින් සිරිත යන නම ද ඇතැම් ප්ර ශස්තියක් සඳහා යෙදිණ. පැරකුම්බා සිරිත, රාජසිංහ සිරිත යන තැන්හි මෙනි. අලංකාරවත් බසින් බුදුගුණ ගයන්නට සිංහල කවීහු පුරුදුව සිටිය හ. මෑත කාලයෙහි රජවරුන්ගේ ගුණ වැනුම් කරන විට ද ඒ පුරුද්ද ඔවුහු වහල් කොට ගත් හ. අලංකාරය යන ව්යරවහාරය ද කිසි තැනක මේ විරිදු කවි සඳහා යෙදී ඇත්තේ එබැවිනි. ශ්රීා වික්රයමාලංකාරය, රතීරත්නාලංකාරය නිදසුන් ලෙස ගත හැකි ය.
රජුගේ නම ශ්රීය නාමය යනුවෙන් හැඳින්නීමේ සිරිතක් විය. ඒ නම රජුගේ ගුණ ගැයුණු මෙබඳු පබැඳුම්වලට ද යොදන්නට විරිදුකරුවෝ මැලි නො වූ හ. ශ්රී නාමය නමින් ප්රිශස්ති කාව්යයයක් වෙයි. සමකාලීන උගතුන් විසින් ද ප්ර ශස්ති අනුමත කැරිණි.
"මේ බඳු කවි කුලවති - පිරිසිදු අලුදු නො පවිටු සුමුකු අදහස් දනුමැති - දනිසුරු පිරිස් උතුමන් උදෙසා සභා ඈ - කව් නළු පබඳු කැරුමෙන් තියුනා හට ද තමහට - ආසිරි වැඩ වඩන්නේ" (කව් ලකුණු මිණිමල)
xxiv
කවිය අධිපතීන්ගේ ගුණ ගායනයට යෙදීම පිළිබඳ අනුශාසනයකි මේ. සන්දේශ වෙතින් එක එල්ලේ මෙය කරුණත් හුදෙක් ඒ සඳහා ම යෙදුණු කාව්යශ කෘතියක් මුල් වරට හමු වන්නේ පැරකුම්බා සිරිතෙනි. වචන භාවිතයත් වෘත්තමාධුර්යත්ප්ර භූ ගුණ කීර්තනයට අමුතුවෙන් ගළපා ගත් සැටි එයින් දැක්ක හැකි ය. එතැන් සිට ප්රීශස්තියේ විකාශනය සටන් සාහිත්යයය ද මෙහිලා එයට ඉඩ නො වේ. කෝට්ටේ යුගයේ සිට කොළඹ යුගයේ ආරම්භය තෙක් බිහිවූ ප්රමශස්ති හා හටන් කාව්ය විශාල සංඛ්යාටවකි. සිංහල ප්රකශස්ති හා හටන් කාව්යා නම නායක චරිතය කර්තෘ් හා කාලය
පැරකුම්බා සිරිත - පැරකුම්බා රජු අවිනිශ්චිතයි 1450 - 60
සීතාවක හටන - ධර්මපාල රජු-මායාදුන්නේ විජයවර්ධන අභය අලහප්පෙරුම මුදළිඳු 1585-86
කොස්තන්තීනු හටන - කොස්තන්තීනු ද සා අලගියවන්න මොහොට්ටාල 1618-20 සෙනරත් රාජ පුවත - සෙනරත් රජු (සෙනරත් රාජ ස්ත්රොොත) කතෘ අඥතයි 1930-34 රාජසිංහ විරුදාවලි - i - ii රාජසිංහ රජු ඌවේ කුඩා මොහොට්ටාල 1634-38 රාජසිංහ විරදාවලී - ii-ii රාජසිංහ රජු (රාජ සිංහ සිරිත) බිම්තැන්නේ ස්වාමි 1638- රාජසිංහ විරුදාවලි - iii-ii රාජසිංහ (පරංගි හටන) වේවැල් දෙනියේ මොහොට්ටාල ගංගොඩ මොහොට්ටාල 1638 – 50 රාජසිංහ වර්ණනා - ii රාජසිංහ ගුන්නෑපාන ඒකනායක රාළ 1638-50
xxv
නම නායක චරිතය කතෘ කාලය
මහ හටන i - ii රාජසිංහ අලුදෙණියේ මොහොට්ටාල 1638-50
මහ හටන i - ii රාජසිංහ - කිරිමැටියාවේ කිවිඳු 1659-64
සෙංකඩගල විස්තර ii රාජසිංහ - කතෘ අඥාතයි 1656-64
ශ්රීඩ වික්රiම රත්නාලංකාරය සෙනරත් රජු පාලුවැවේ ධර්මපාල යතිතුමා 1614 -
ශෘංගාරාලංකාරය නරේන්ද්ර සිංහ රජු රම්මොලවක අදිකාරම් 1706-39
ශ්රීො නාමය (ශෘංගාරය) නරේන්ද්ර සිංහ රජු දස්කොන් අදිකාරම් 1706-39
ඉංග්රී්සි හටන කීර්ති ශ්රීා රාජසිංහ රජු වැලිගල වීරසුන්දර මුදලි 1803-
දුනුවිල හටන ඇහැළේපොළ අදිකාරම් දුනුවිල ගජනායක නිලමේ 1811-15
ඇහැළේපොළ වර්ණනා ඇහැළේපොළ අදිකාරම් 1816- (වඩුග හටන) වැලිගල වීරසුන්දර මුදලි
ඇහැළේපොළ හටන (පෙරලි හටන) ඇහැළේ‍ෙපාළ අදිකාරම් තැඹිලිපොළ කිවිඳු 1815-16
රබෙල් හටන දොන් රබෙල් අන්තෝනියෝ විජේසිංහ මලවර කවිසේකර 1875-80
ප්රරශස්තියෙහි විරහාලාපය දියුණු කිරීමෙන් ශෘංගාරයට බර වූ කෘති රැසක් මාතර කවීන් විසින් ලියවිණි. වියොවගරත්න මාලය, මකරද්වජය, රති රත්නාලංකාරය, කොවුල් සක, ශෘංගාරය එබඳු රචනා කිහිපයකි. මින් පසුව ලියවුණු හටන් කවි රැසක් වුව ද ඒවා හටනේ මුඛ්යා ර්ථ ඉක්ම වූ රචනා බව ඉහත කියවිණි. xxvi
ප්රiශස්ති හා හටන් කාව්ය ලක්ෂන
මෙම ප්රමශස්ති කාව්යහ විමසන විට පොදුවේ දැක්ක හැකි කාව්යෘ ලක්ෂණ කිහිපයකි.
1. ශබ්දාලංකාරයට මුල් තැන දෙමින් නානාවිධ වෘත්ත යොදා ගැනෙයි. සුමධුර කර්ණරසායන වෘත්ත. තාලානු රූප ව නැටුම වැයුම අනුව ගැයිය හැකි ලෙස විරිත්ත් විරිතට අනූකූල රාවයත් නැංවීමෙහි ගත් වෑයම පෙනේ.
2. අනුප්රා ස, ශ්ලේෂ, එළිසම ආදී ශබ්දාලංකාර බාහුල්යුය, සංස්කෘත, පාළි, සිංහල, වෘත්තවලට අමතර ව යොදා ගත් ද්ර,විඩ වෘත්ත දැක්ක හැකිය. පසු අවධියේ කෘතිවල වන්නම් තාල, සින්දු තාල ආදිය ද යෙදිණ.
3. මිශ්ර සිංහල භාෂාව, මහ ප්රාකණක්ෂර වලින් හා සංයුක්ත් තාක්ෂරවලින් යුක්ත කඨොර සංස්කෘත ශබ්ද, මාගධ, ද්රපවිඩ තත්සම ශබ්ද බහුල ව යෙදූ සමාස බහුල ප්රරයෝග වෙයි. වෙනත් භාෂාවන්ගේ වචන ද පසුව කරුණු රචනාවල යෙදිණ.
4. කියමන් රසවත් කිරීමේ අභිලාෂයෙන් ශබ්දාඩම්බරය කෙරෙහි ම අවධානය යෙදේ. අර්ථ රසයට හෝ අර්ථයෙහි සුගම බවට එතරම් සැලැකිල්ලක් නොදැක්වීම. ශබ්දාර්ථ රස ප්රහකාශනයක් ව්යැක්ත ව කැරුණේ පැරකුම්බා සිරිතෙන් පමණකි.
5. හින්දු පුරාණ ග්ර න්ථයන්හි එන දෙවි දේවතාවුන් සඳහන් කිරීම රජු හිරුට සඳුට, වෙණුට, ඉසුරුට උපමා කොට දැක්වීම සුලභ ය. අනංගයා, රති, සිරිකත, සරසවි ප්ර ශස්ති ග්රාන්ථවල නිරතුරුව සඳහන් වේ.
6. මහා භාරතය, රාමායනය ආදියෙහි එන වීරයන් ගැන සඳහන් කරමින් ඔවුන්ගේ දක්ෂතා සමඟ ස්වකීය නායකයා තුලනය කොට දැ‍ක්වෙයි.
7. අතිශයෝක්තිය, අලංකාර බාහුල්ය ය, කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයකි. මෙම අතිශයෝක්තිය නිසා එම රජුන්ගේ හෝ ඓතිහාසික සිද්ධීන්ගේ යථා තත්වය අවබෝධ කොට ගැනීමේ අපහසුව බොහෝ විට මතු වේ.
xxvii
8. සාහිත්යේමය අගය අඩු ය. ශ්රෙ ෂ්ඨ නිබන්ධන ගණයට නොවැටේ. කවියාට ස්වකීය කුසලතා - ප්ර තිභාව හැඟවීමට ඉඩක් නො සැලසේ. ගතෘනුගතික උපමා රූපක සාම්ප්රඅදායික වැනුම් රටාව එය බාධාවකි. වර්ණනා චාතුය්ය්ප අඩු ය.
9. කථා ශරීරයක් නැත නො බිඳී දිවෙන තේමාවක් නැත. වර්ණනා තුළ ද ඇතැම් විට පද්යී අතර ද සම බන්ධයක් නැ. මුක්තක ගණයෙහිලා සැලකිය හැකි පද්ය බහුල ය.
10. පුනරුක්තිය, එක ම ගුණය, එකම සිද්ධිය දිගින් දිගට තැනින් තැන විස්තර කිරීම මතු වී පෙනෙන දුර්වලතාවකි. පැරකුම්බා සිරිතෙහි පුනරුක්තිය වුව ද එහි රචනා විලාශයෙහි අපූර්වත්වය නිසා කැපී නො පෙනේ.
11. විරහ වර්ණනා, ශාංගාරාත්මක පද්යය පුරුෂ ශක්තිය ප්ර කට කැරෙන වර්ණනා ප්ර ශස්තියෙහි ලක්ෂයකි. ඇතැම් කවීහු වැඩි තැනක් මෙයට දුන්හ.
12. ආශිංසන දෙවියන්ගෙන් සෙත් පැතීම, ග්රවන්ථාරම්භයේත්, අවසානයේත්, දැක්ක හැකි ය.
මෙයට ඓතිහාසික සිද්ධි, රාජ පරම්පරා ආදිය ස්වකීය වීරයාගේ ගුණ අධික කිරීම පිනිස විස්තර කැරෙන අතර, සතුරු පක්ෂයේ වර්ණනා හා හෙළා දැකීම ද එහිලා යොදා ගැනේ.
හටන් කාව්යදය ද බොහෝ විට මෙම ලක්ෂණවලින් තොරය. විරහ වර්ණනා හා විරහාලාප එහි අඩුය. සටන් විස්තරය සඳහා වැඩි අවධානයක් යෙදේ. රාජසිංහ හටන, කොන්ස්තන්තීනු හටන වැනි හටන් කාව්යඑවල නොබිඳී යන කථා ශරීරයක් දැක්ක හැකි ය. රජුගේ සංග්රා ම ශූරත්වය, යුද්ධ වර්ණනා, සෙබළුන්ගේ වීරකම්, නිර්දය පරිහාස බිණුම්, මිග දෙඩුම් එහි විශේෂ ලක්ෂණ වෙයි. හටන් කවීන් යුද්ධ කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු වර්ණනයේ දී බෙහෙවින් කට වහරට, තත්කාලීන භාෂා ව්යිවහාරයට නැමුණු සැට ද පෙනී යන්නකි.
xxviii
ඇහැළේපොළ වර්ණනාව
ඇහැළේපොළ වර්ණනාව හෙවත් වඩුග හටන
[සංස්කරණය]...... මේ අතින් සංකීර්ණ රචනයකි. එහි ප්රවශස්ති ලක්ෂණ අධික ය. දීර්ඝ සටනක් එහි විස්තර නො වේ. ඇහැළේපොළ අදිකාරම්තුමා ඉංග්රීඩසීන්ගේ සහාය ලැබ, යුද බල ඇණි ඇති ව මහනුවරට ගොස්, සැඟ වී සිටි රජුගේ නෑදෑ පිරිසත් අල්ලා කොළඹට එවීම කවියා අභිරුචියෙන් වර්ණනා කරයි. කවියාගේ මුඛ්යා ර්ථය ද එය බව හැෙඟ් එහෙත් කාව්යයයෙහි වැඩි කො‍ටසක් අහැළේපොළ අදිකාරම්ගේ ගුණ කීර්ථනය සඳහා යෙදෙන බැවින් ඇහැළේපොළ වර්ණනාව යන සංඥා නාමය ද ග්රනන්ථය පිටපත් කළවුන් විසින් දී ඇති බවක් පෙනේ. ග්රරන්ථය පිටපත් කළවුන් විසින් දී ඇති බවක් පෙනේ. ග්ර න්ථ කෘර්තෘො වරයා-වැලිගල කවිසුන්දර කවියා මෙයට කවර නමක් දුන්නේ ද යන්න සිතාගත නොහැකි ය. පුස්කොළ පිටපත් දෙ නමින් ම ලිය වී ඇත. දැනට මුද්රිණය වී ඇති පිටපත් දෙකෙන් ද එකක් වඩුග හටන ය. අනෙක ඇහැළේපොළ වර්ණනාව ය.
කර්තෘව නාම සන්දර්ශිත කවියෙහි මේ නම් දෙක ම යොදා ගත හැකි ඉඟියක් ලැබේ. ඇහැළේපොළ යුවරජු දෙමළ බලය මර්දනය කළ ආකාරය කියා පෑමත්, යුව රජුගේ තේජස හා කීර්තිය ප්රනකට කිරීමත් කවියාගේ අදහස වූ බව එයින් පැහැදිලි වන හෙයිනි.
"සිත සියලේ දැනගෙන විලසට ම තතු
මුව කමලේ සැතපූ සරසවි තියුනු
දෙමළ බලේ මැඬි යුවරජුගෙ තෙද කිතු
මෙ පොත කෙළේ වැලිගල කිවියර අමුතු"
(258 පද්යි)
මෙය වඩුග හටන නමින් ද හැඳින් වේ. ඩී. පී. අමරසිංහ විසින් 1890 දී 'වඩුග හටන' නමිනි මෙය ප්ර ථම වරට මුද්රළණයෙන් පළවූයේ ඉන් පසු 1940 දී ඇම්. ඊ. ප්රෙනාන්දු විසින් 'ඇහැළේපොළ වර්ණනාව' නමින් මෙය පළ කළ බව පෙනේ. පුස්කොළ පිටපත් කිහිපයක් හා තුලනය කරන විට
xxix
'ඇහැළේපොළ වර්ණනාව' යන සංඥා නාමය බහුල ව්යවවහාරයට ගිය බවත් එය අන්තර්ගතය හා ගැළපෙන බවත් හැෙඟ්.
ආශිර්වාද පද්යහයකින් ඇරැඹෙන ඇහැළේපොළ වර්ණනාව අනතුරුව ඇහැළේ‍ෙපාළ යුව රජ තුමා ගේ ගුණවර්ණනයක යෙදේ. 2-16 දක්වා පද්යු තුදුසකින් කැරෙන ගුණවර්ණන යෙන් පසු කාව්යනයේ මුඛ්යාවර්ථය හෙළි කරයි.
මෙවන් හිමි කළ විකුම් මඳකින් අසව දෙසවන් පුට නමා - (17) ඉක්බිති පද්ය් සියයකට ආසන්න ප්රවමාණයක් (18-104) ශ්රීි වික්රයම රාජසිංහ රජුගේ සාහසික ක්රිකයා ද රජු අල්ලා ගත් අයුරු ද විස්තර කිරීම සඳහා යෙදිණ. ඇහැළේපොළ දරුවන් වන ලා කෙටීමේ සිද්ධිය මෙහි සඳහන් වේ.
එයින් කෝපයට පත් අදිකාරම් කොළඹ රජුට හැම කටයුතු දන්වා සිංහල රජු ඇල්ලීමට ඉංග්රීිසීන් පෙළඹීම ඇහැළේපොළ යුවරජුගේ වික්රහමයක් ලෙස මෙහි දැක්වේ.
එම සටනෙහි ජයග්ර්හණය කවියා උද්දාමයෙන් යුතු ව විස්තර කරයි. එය ග්රසන්ථ නිමිත්ත යළිත් වරක් ධ්වනිත කිරීමක් වැන්න.
මෙලෙසින රට රටවල්වල හැගී සිටි දෙමළු පැර රැටියන් හට උන් උන් පරවෙණි ගම්බිම් දෙමින් බාර 105
ඇහැළේපොළ යුවරජතුමාගේ යස කිත් තෙද ගුණ වර්ණනය සඳහා ග්රළන්ථයේ අවසාන භාගය 106-271 වෙන් වෙයි. නොයෙක් වෘත්තවලින් බඳනා ලද මධුර මනොහර කෝමල පද්යන, කර්ණ රසාන්විත වන්නම, නින්දු චිත්තා කර්ෂණය වන පරිදි යෙදී ඇත. කාන්තාවක නගන වීරහාලාපයකින් කාව්ය, නායකයාගේ පුරුෂ ගුණ හා කාමාශාවන් සතුටු කිරීමේ ශක්තිය ද මෙම ගුණෝත්කර්ෂයට ඇතුළත් වේ.
ඇහැළේපොළ ගුණවර්ණනය, ආශිංසනය, වඩුග දෙමළුන් නෙරපීමෙන් රටට කළ කියා පෑම, කවියා
xxx
මහත් අභිරුචියෙන් කරන්නකි. ඉංග්රීයසි හටන කාව්යෙය කරමින් කීර්ති ශ්රී වික්ර‍ම රාජසිංහ රජුන් පිළිබඳ කළ වැනුම මේ මගින් කවියා ප්රකති‍ක්‍ෂේප කරයි.
කාව්යං කතෘ හා කාලය මෙහි කතුවරයා වැලිගල කවිසුන්දර නැමැත්තෙකි. ඔහු ශ්රී වික්රකම රාජසිංහ රජුගේ කවිකාර මඩුවේ ප්රිසිද්ධ ව සිටි කවියෙකි. ශ්රී වික්ර‍ම රාජසිංහ සිංහල ප්රගභූන්ට විරුද්ධව කටයුතු කරන්නට පටන් ගත් පසු, රජුගෙන් ඈත් වූ මේ කවියා ඇහැළේපොළ අදිකාරම් තුමාට පක්ෂ ව කටයුතු කළ බව පෙනේ. තිබ්බටුවාවේ ශ්රීු සිද්ධාර්ථ බුද්ධරක්ෂිත මහා නායක හිමියන්ගේ ගෝලයෙකු වූ වැලිගල මුදලි සමකාලීන් කවීන් අතර මහත් ප්ර සිද්ධියක් ඇති ව සිටියෙකි. ශ්රීි වික්රලම රාජසිංහ කවිකාර මඩුවේ සිටිය දී මොහු කළ රචනයකි ඉංග්රීිසි හටන. ක්රි. ව. 1803 දී ලියවුණු එම කෘතියෙන් එවක කැරුණු ඉංග්රීකසි-සිංහල යුද්ධය පිළිබඳ විස්තර වර්ණය කැරෙයි. සිංහල-ඉංග්රීවසි හටන් විත්ති, සිංහල හමුදාව ගැන තොරතුරු, උඩරට රාජ්යේයේ ප්රහධාන නිලධාරී පිරිස, ඉංග්රීංසි සෙනෙවිවරු නම්ගම් වශයෙන් ඉදිරිපත් කැරෙන අතර පිටරට යුදබලඇණි ගැනද විස්තර වෙයි. කිත්සිරි රජසිහ නිරිඳුන් ගැන ද ඉහළතම ගුණ වර්ණනයන් එයින් කැරෙයි.
ඇහැළේපොළ වර්ණනාව ලියවුණේ 1816 දී පමණ ය. ඒ වනවිට රජු කෙරේ කලකිරී සිටි කවියා ඇහැළේපොළ අදිකාරම් තුමාගේ ක්රි.යාමාර්ගය අනුමත කළ බව පෙනේ. ශ්රී විජය රාජසිංහ පටන් ශ්රීර වික්ර.ම රාජසිංහ දක්වා වූ රජවරු හතර දෙන දුවිඩ නායකර් වංශිකයෝ ය. ඔවුන් ගේ මව්බිම ඉන්දියාවේ වඩුග දේශයෙහි වූ හෙයින් ඕව්හු ද වඩුග නමින් හැඳින්වුණ හ. සිංහල රාජ්යවය වඩුග දේශීය කුමරුන්ට අත්වීමට තරම් බලසම්පන්න ව ඔවුන් මෙහි සිටි කරුණෙන් එවක විශේෂයෙන් මහනුවර රාජ්යබයෙහි වඩුග දෙමළ පරපුර ලත් බලය දැක්ක හැකි ය.
මේ වඩුග රජුන් නො ඉවසූ සිංහල ප්රහභූන් ඔවුන් නැති කර රාජ්ය ය සියතට ගැනීමට සඳහා කලක් තිස්සේ ගෙන ගිය රහස් ව්යාභපාර හෙළි වීමෙන් පසු රජුට විරුද්ධ ව
xxxi
ප්රiසිද්ධියේ ක්රිනයාකිරිමට පටන් ගත්තේ ශ්රීම වික්ර‍ම රාජසිංහ රජුගේ අවසාන අවුරුදු කිහිපය තුළය. ඉන් පලි ගනු රිසි වූ රජු තමාට විරුද්ධ යැයි හැඟි ගිය සෑම දෙනකු මරා දැමීමට පටන් ගති. මේ සියල්ලෝ සිංහල ප්ර භූහු වූහ. අ අතර සිංහල ප්ර භූන්ගේ නිලතල, ඔවුන් අයත්ට අයත් ධනය උඳුරා තම පිරිසට දෙවීය. මේ තත්වය උග්ර ව පැවතියේ 1810-15 අතර කාලයේ ය. මේ වියවුල් තතු හෙළි කරන පොත් අතර ප්ර‍ධාන කෘතිය ඇහැළේපොළ වර්ණනාව ය.
ශ්රීප වික්ර‍ම රාජසිංහ රජු අමානුෂික ව ක්රිරයා කරන්නට පටන් ගත් විට, ඔහුට විරුද්ධ හා ඇහැළේපොළ නිලමේ දියත් කළ සටන් ව්යාමපාරය හා එහි ප්රකතිඵල මෙයින් කිය වෙයි. පද්යක 271 කින් සමන්විත මෙම ග්රලන්ථය ප්රුශස්ති කාව්යුය ගණයේහි අවසාන කෘතිය ද වෙයි. විරුදාවලී කාව්ය සම්ප්ර්දාය රැකීමට කවියා ගත් වෑයම ද අවධාරණය කළ යුත්තකි.
මොහුගේ තවත් කෘතියකි දාඨාගොත්ප්රසදීපය. ක්රි්. ව. 1818 දී රචිත මෙම කාව්යේය පද්යක 434 කින් සමන්විත ය. දළඳා වහන්සේ ගේ පුවත කවියට නගා දළඳා වැඳීමෙහි අගය මහජනයාට කියා පෑම කවියාගේ ඉලක්කය වීය. මෙය ඔහුගේ හටන් හා ප්ර්ශස්ති කාව්යනදේවය මෙන් නොව ලිහිල් බැඳුමින් යුතු ය. පාරම්පරික දලඳා පුවත සරල ව කවියට නැඟීම කවියාගේ අදහස වීය. දළඳාව ඉංග්රීරසීන් භාරයේ තිබුණු අවධියේ මෙය ලිවීමෙන් ජනතාවගේ අවධානය ඒ කෙරෙහි යොමු කිරීමට මෙම කෘතිය වැදගත් වූ බව සඳහන් කළ යුත්තකි. (සාහිත්යල වංශය - 253 පිට)
මේ අනුව වැලිගල කවිසුන්දර මුදලි මහනුවර අග භාගයේ කවියකු මෙන්ම කොළඹ යුගයේ ආරම්භක යුගයේ කවියෙකු ලෙසද සඳහන් කළ හැකි ය. දාඨාගොත් ප්රයදීපය ඉංග්රීඳසි පාලන අවධියේ ලියවුණු කෘතියකි.
සිංහලට නුහුරු කවි තාල ගණනාවක ස්වරූපය කෝට්ටේ සාහිත්යපය වෙතින් පෙනුණ ද ඇතැම් කවිතාල මුල්වරට වැද්දගත් පොත ඇහැළේපොළ වර්ණනාව ය. ව්යලවහාර භාෂාවට එළිය දුන් රචනයක් වන මෙහි කවි ශක්තිය ප්රණකට වන තැන් කිහිපයකි.
xxxii
වැලිගල කිවිඳු මහනුවර කවීන් අතර විශේෂ ව සඳහන් කළ යුත්තෙකි. ඉංග්රී සි හටන, ඇහැළේපොළ වර්ණනාව කාව්යයද්වයේ දී ඔහු පළකරන පරස්පර විරෝධී අදහස් හෙයිනි. ඒ රජුගේ කවිකාර මඩුවේ කවියෙකු ලෙස ඔහු දැක්වූ ආකල්පය, රජුට සේවය කිරීමේ ළැදියාව ඉංග්රීේසි හටනින් පෙනේ. රජුගේ සිංහල විරෝධී ක්රිනයා අවබෝධ කොට ගත් ඇසිල්ලෙහි රජුගෙන් ඈත් වී රාජ්ය. සේවයෙන් ද ඉවත් වීම ඔහුගේ නිර්භයතාවක් නොවේ ද? ජාතිය කෙරේ කවියා තුළ වූ අභිමානය ද එයින් ප්රාකට වෙයි.
වඩුගයනට, දෙමළුනට විරුද්ධ ව සිංහලයන්ගේ පිල ගෙන සිටි ඇහැළේපොළ අදිකාරම් වෙත ඔහු නැමුණේ අයපුගති නිලතල අපේක්ෂාවෙන් යි නොසිතිය හැකිය. කවියා තමන් ගැන කරන හැඳින්වීම ද අතිතිශයෝක්තියකි.
"සොබමන් කවිලකර දත් අතඹුල විලසේ නිති යෙන් සරසවිය මුව සැතපු කර තොසේ කවිසුන්දර මුදලි වැලිගල නම් පියසේ වෙසෙසින් මපොත කවිකර නිමි දනු නොලසේ"
වැලිගල කවිසුන්දර කවියා මෙම ප්රිශස්ති කාව්යකය කිරීමෙන් කිසියම් ආත්මලාභයක් අපේක්ෂා කෙළේද යන්න නොකිව හැකි වුවත් ඔහු එයින් ප්රමමාණවත් ආත්ම තෘප්තියක් ලබන්නට ඇතැයි සැලැකිය හැකි ය. ස්වකීය වීරයා වර්ණනය කිරීමෙන් පමණක් නොව ප්රලතිවාදියෙකු නොහොත් දුෂ්ටයකු ලෙස සඳහන් වන ශ්රීම වික්රපමරාජසිංහ රජුගේ අපරාධ ක්රි්යා ද ඔහු මර්දනය කිරීමෙන් ඇහැළේපොළ අදිකාරම්ගේ ප්ර්ශස්ත ක්රිේයාව ද කවිසුන්දර කවියා ඉදිරිපත් කරන්නේ භාව ප්රමකාශනයක් ලෙසිනි. වඩුග රජුන් කෙරේ ඔහුගේ සිත තුළ වූ කෝපය ද මෙම කාව්යම තුළින් අවබෝධ කොට ගත හැකිය.
කාව්යූ තත්වය
වැලිගල කවිසුන්දර කවියා ඇහැළේ‍ෙපාළ වර්ණනාව අරඹනුයේ මහා බ්රිහ්ම, විෂ්ණු, ඊශ්වර, ගණදෙවි ආදීන්ගෙන් ඇහැළේපොළ යුවරජුට සෙත ඉල්ලමිනි. ඉර සඳ පවත්නා තාක් කල් සම්පත් හා ශාන්තිය දෙමින් යුවරජු රැක දෙන්නැයි xxxiii
කරන ඉල්ලීමමෙන් අනතුරු ව, කාව්ය නායකයා පිළිබඳ ගුණ කීර්තනයක යෙදේ. එහි දී කවියා ඇහැළේ‍ෙපාළ සමිඳුන් නුවණින් ගණ දෙවියන් හා සමයැ යි ද, ඉසුරෙන් සක් දෙවියන් හා සම යැ යි ද තේජසින් හා බලයෙන් ඊශ්වර දෙවියන් හා සම යැයි ද ගුණ ගායනා අරඹයි. යුව රජුට සෙත ඉල්ලා දෙවියන් යැදුමත්, එම දෙවියන්ට යුව රජු සම කිරීමත් එක තැනම යෙදී තිබීම පාඨකයා තුළ කුහුලක් ඇති කරන්නකි.
මහ රජුන් වැනීමට පූර්ව කවීන් යෙදූ පද වැළ, උපමා රූපක, වැකි ආර, පද්යජ රටාව එලෙස ම වැලිගල කවියා ද යොදා ගන්නා සැටි දක්ක හැකි ය. විශේෂයෙන් ආරම්භක පද්යෙ දහසය තුළින් මේ අනුකරණ ලක්ෂණ බහුල ව දැක්ක හැකි ය. බෙහෙවින් පැරකුම්බා සිරිත අනුව ගිය බව එම කොටසේ දී පෙනේ.
කිරිඳු බලයෙන් ඉදිරියෙන් ගිරිඳු ගිරිඳු නුවණින් විකුමෙන් සිරිඳු (පැරකුම්බා සිරිත 42 පද්යඳ)
ගණිඳු නුවණින් ඉසුරෙන් සුරිඳු දිනිඳු තෙදණින් බලයෙන් ගිරිඳු (ඇහැළේපොළ වර්ණනාව 2 පද්යඳ)
මෙනිරිඳු සිතුවොත් විකුමෙන් වැරසර මහ මෙර තුඹසෙකි කිඳැළෙකි සමුදුර (පැ. සි. 58 පද්ය )
සිරිමත් මෙ හිමි සිතු‍ෙවාත් වැරසර මැඩලත්මය මෙර ගිරවත් පුවතර (ඇ. ව. 13 පද්යර)
පොදුවේ ග්රෙන්ථාගත කරුණු විමසන විට වැලිගල කවියා මෙහිලා වඩාත් ළඟින් ඇසුරු කළේ රාජසිංහ වර්ණනාව බව පෙනේ. වචන, වැකි, විරිත් සින්දු යොදා ගැනීම දෙකෙහි ම බෙහෙවින් සමාන ය. ඇහැළේපොළ වර්ණනාවට විශේෂ වූ සින්දු කිහිපයක් වෙයි. xxxiv
වැලිගල කවියා ඇහැළේපොළ අදිකාරම් රජ කෙනෙකු ගේ තත්වයෙහිලා සලකයි. යුවරජ යන වෙසෙසීමෙන් ද එය හැෙඟ්. රජුන්ගේ යුද්ධ වීරත්වය සඳහා පැරණි කවීන් යොදා ගත් කා‍ෙව්ය්වක්තීන් ම ඇහැළේපොළගේ රණකාමීත්වය පවසනු සඳහා යොදා ගනු පෙනේ.
සුපසන් මෙහිමින් ගෙන කග නිමලේ සමේන් බමමින් කළ සඳ සසලේ නැවතුම් නෙවමින් රූපඹුන් කොපුලේ දිගඹුන් සමගින් නෙතමස සසලේ (ඇ. ව. 6-9 පද්යෙ)
මෙසේ උදාර ලෙස කරුණු වර්ණනයෙන් පසු මෙවන් හිමි කළ විකුම් මඳකින් අසව දෙසවන් පුට නමා " (17 පද්යඳ )යි යුව රාජ වික්රධම වර්ණනයකට පිළිණ දෙන කවියා ඉක්බිති ව එන පද්යන අඩසියයක් පමණ යොදන්නේ කවියා ඉක්බිති ව එන පද්ය අඩසියයක් පමණ යොදන්නේ ශ්රීය වික්රනම රාජසිංහ රජු විසින් කරවන ලද සාහසික ක්රිුයා, මිනී මැරුම්, අසාධාරණකම් විස්තර කිරීම සඳහා ය.
අරව්වාචල අධිකරණමැති. දෙනගමුවේ මැති ආදී ජන ප්රිධානීන් මරවමින් ඔවුන් සතු ධනය ද ගම්බිම් ද පැහැර ගත් බව, පූජා බිම් ද රැගෙන ඒවායෙහි දෙමළුන් වාසය කර වූ බව, සිංහල රජ පරපුරට අයත් ගෑනු පිරිමි පමණක් නොව බාල දරුවන් ද අනූවක් පමණ දෙනා කැඳලවත්තේ දී දුක් දී මරා දැමූ බව ශ්රී වික්රවම රාජසිංහ රජු අඟුල්මල් සොරා මෙන් මිනී මැර වූ බව මෙහි සඳහන් වේ.
රජුගේ නෑදෑ වූ දෙමල හැත්ත උදෙසා රට නැසූ සැටි කියන කවියා රජුගේ කටුයතුවල කිසිඳු ෙහාඳක් නො දකී. රජුගේ නෑදෑ වූ දෙමළ හැත්ත උදෙසා රට නැසූ සැටියක් ලෙස ඔහු දකින්නේ ඇතැම් වැව් අමුණු බැඳීම් ආදී ගොවිතැන් කටයුතු ය. භාරගම හා පල්ලේ කලේ ගඟ දෙපැත්තේ වඩිග හැත්තට කන්නට වම්බටු, කෙසෙල්, පොල් හැදූ බව ගම් යට කර තල්වතු ඔයේ හම්බා අමුණ බැඳ කෙතක් හැදූ බව කියන කවියා එයින් වූ යහපත නොව අයහපත ම දකී. රජුගේ පරමාර්ථය වූයේ
xxxv
පොදු යහපත නොව සිය වරිග හැත්ත තර කිරීම බව ය කවියාගේ අදහස. ඉහළින් අමුණ බැන්දේ පහළට දිය හිඟ වන බව නොතකා ය .
"හතේ කන්නට ගොසින් පතලූ ටිකක් නැතිවුණු මෙන් පතේ කෙතේ සැහෙන වතුර ඉහළින් බැඳපු විට පහළට නැතේ හි තේ හිතුවක් මිසක කළ දෝ දෙවනු බැලුවම වැඩ නැතේ වෙ තේ දුටු අය සිනාසෙති ඔහු කරපු වැඩ පලට ම කැතේ" (41 පද්යම)
මෙයින් දුම්බර වැසියන් අනාථ වූ බව කවියා කියයි. පෝය මළුවේ වෙහෙර විඳින්ට පටන් ගත් විට එයට විරුද්ධ වූ දෙනුවර වැසියන් උල හිඳුවා මරවා ඔවුන්ගේ අඹු දරුවන් හිර බාරයට ගැනීම, අරාවේ අධිකරණ මැති, ලෙවුකේ දිසාපති, පලිහපාන මැති, රත්වත්තේ මහ දිසාපති, දවුලගල රටේ නිලමේ, බලවත්තල මැති, ගලගොඩ අදිකරණ මැතිගේ පුත් අප්පුහාමි ආදී මහ මැතිවරුන් මරා දමා, ඔවුන් සතු සියලු ගම් බිම්, මුදල් දැසිදස් මහිස ගව ආදිය තමන්ගේ නෑවන වඩිග හැත්තට දීම, තව ද සත් කෝරළයේ දෙටුවන් හැට දෙනකු උල හිඳුවීම ආදී සාහසික අපරාධ කවියා සංවේගයෙන යුතුව ඉදිරිපත් කරයි. රජු සහ රජුගේ බලය සිතට ගත් වඩුග දෙමළුන් රටපුරා අමන කම් කරන විට භයට පත් තමන්කඩුව, නුවර කලා විය සත්කෝරළේ, තුන් කෝරළේ සපරගමුව යන දිසාවල වැසියා ඉංග්රීුසීන් වෙත ගිය සැටි කවියා විස්තර කරන්නේ ඉංග්රීාසීන්ට ද වඩා සතුරු වූ කෙනෙකු ලෙස වඩිග දෙමළුන් හඳුන්වමිනි.
සපරගමුවේ දිසාපතිකම් ලැබ, නිසි කටුයතු කරමින් ඒ දිසාවේ ම සිටි ඇහැළේ‍ෙපාළ අදිකාරම් තුමා ද ගෙන්වා මැරීමට පණිවුඩ යැවූවත් කරුණු තේරුම් ගත් ඇහැළේ
xxxvi
පොළ දිසා මැති කොළඹට පලා ගොස් මෙම අකටයුතු දන්වා බලය තර කරමින් සිටින බව අසන රජු වඩාත් කිපෙයි. කිපී ඇහැළේපොළ අඹු දරුවනට වද දී මරවයි.
"බල බැඳ උන් යුවරද හට කිපෙමින් ලක රජ දෙමළා නිවරද ඔබ සුතනඹුවන් මැරුවෙන් කොටමින් වනලා කළතද කම් ඇසු කෙණෙහිම ඉස් කියමින් සිත කිපිලා මනනද ඉංග්රීුසි රජුට කළ කාරිය සැල කරලා" (58 පද්ය )
ඇහැළේපොළ දරුවන් වනෙහිලා කෙටීමේ සිද්ධිය අතිශයෝක්තියක් ලෙස කෙනෙකුන් සැලකුව ද ඇහැළේපොළ වර්ණනාවේ සඳහන් මෙම කරුණු එකල ජෙම්ස් සදර්ලන්ඩ් නම් ලේකම්වරයා විසින් කළ ආණ්ඩුවේ නිවේදනය ද සඳහන් ව තිබීම එහි සත්ය තාව සහතික කරන්නකි.
ඉංග්රීමසි රජුට මෙම අපරාධ දන්වා යවා අවසර ලබා ගෙන මහනුවර වැටලීම සඳහා ඇහැළේපොළ අදිකාරම් ඇතුළු ඉංග්රීවසි ප්ර.ධානීන් යන ගමන මෙහි විස්තර වන්නේ සිංහලයන් ලබාගත් ජයග්රුහණයක් ලෙසිනි. ඉංග්රී සි ජනප්ර ධානීන්ගේ නම් සිංහල කටට ගැළපෙන ලෙස යොදා ගනිමින් කරන විස්තරයට කටට ගැළපෙන ලෙස යොදා ගනිමින් කරන විස්තරයට එම ආණ්ඩුකාර තුමා ඇතුළු ඉංග්රීෙසි නිලධාරීන්ගේ නම, යුද බල ඇණි පිළිබඳ තොරතුරු ගෙන ගිය අවි ආයුධ වර්ග (60-63 පද්යබ) ඇතුළත් වෙයි. කවියා මහත් ප්රාබෝධයකින් යුතු ව. මෙම විස්තර කථනයෙහි යෙදේ.
ඇහැළේපොළ යුවරජු මහ සෙනඟ පිරිවරා ගෙන මහනුවරට ළඟා වීම, දුෂ්ට රජු දුම්බරට පලා යෑම, එහිදී වට කොට රජු ඇතුළු පිරිස අල්ලා ගැනීම. එසේ අල්ලා ගන්නා ලද රජුගේ නෑදෑයින්ගේ නම් ගම්, ආදිය සවිස්තරව වර්ණනය වෙයි. මෙම ග්රදන්ථයට ම විශේෂ වූ ඇතැම් කරුණු ඓතිහාසික අතින් වැදගත් ය. රජු අල්ලා කොළඹට යැවූ වර්ෂය, මාසය, දිනය, පැය, භාගය, රාශිය සඳහන් වෙයි.
කවියා මෙම තොරතුරු විස්තර කරන සැටියෙන් කිත්සිරි රජසිහ නිරිඳුන් අල්ලා ඉංග්රීවසීනට පාවා දීම ජාතික අපරාධයක් නොව ජාතික මෙහෙයක් බව පාඨකයාට xxxvii
හැෙඟ්. මෙම කාව්යව ග්ර න්ථයේ හරි අඩකටත් වඩා ඇහැළේපොළ යුවරජු පිළිබඳ ප්රකශස්තියක යෙදෙන්නේ එම ජාතික වීර ක්රිපයාව පුන පුනා සඳහන් කරමිනි. පැරකුම්බා සිරිතෙහි වැනුම් ආරත් පද රටාවත්, එළිසමයත් අනුව යමින් කැරුණු පද්යශ කිහිපයක් මෙම කොටසේ දී දැක්ක හැකිය.
අප දිය බප් හිමි සසුන සරුප් නොව නසමිනි කුප් වන ලොව සතනා දමිටු අකැප් වස කුදිටු සතප් වන එලිය ලැහැප් ලෙස කළ සතනා (108 පද්යු)
නංගන කොඩි කුඩ තුංගව සිරි රජ අංගනයේ යන එන හැමදා වංග කුඳිටු අකලංග දෙමළු මැන බංග කරපු යන ලෙස නොරඳා (110 පද්ය )
අවසාන කොටසෙහි ප්රදශස්ති පද්යල 58 ක් ම විරහාලාප සඳහා යොදා ඇත. විරුද කාව්ය යන්හි විරහාලාපයෙන් අපේක්ෂා කෙළේ සරාගී අදහස් ඔළාරිකව පළ කිරීම නොව ස්වකීය වීරයාගේ කාමී රසය, හෙළි කරමින් වක් මගින් ඔහුගේ පුරුෂ ශක්තිය කියා පෑම ය. විරහිනි විලාප ප්රනශස්ති කාව්යපලක්ෂණයක් බව ඉහත කියවිණි. පැරකුම්බා සිරිතේ එන අනත:පුර කාන්තාවකගේ විලාපය කෙටි ය. රසවත් ය. රටත් ජනතාවත් රක්ෂණය කිරීමෙහි යෙදෙන රජු අනත:පුර සන්තර්පනයෙහි ද සමත් විය යුතු ය. එහි ලා ඔහුගේ කාමුකත්වය වර්ණනා කිරීම නොනිසි නො වේ. එහෙත් පශ්චාත් කාලීන කවීන් අතිශය අශ්ලීල කාමෝත්යන්න අවස්ථා කියා පාමින් කැරෙන විරහා වර්ණනයන් මෙහිද දැක්ක හැකි ය.
"සුපුන තනේ සිඹ සිඹ වඩමින් සිත් පේමා - නිතින් වැස අතින් වැලඳ ගෙන උරමින් ලවනතෙබෝමා - විඳපු සැප සිතින් සිනාවක් දැන් නොවඩිනකොට මෙමා - ඉතින්මා විඳින්න කෙලෙස ද යුදයට පත්විය - කාමා (208 පද්යට) xxxviii
කාන්තාවගේ රාග නි:ශ්රීයත විලාපයක් ලෙස මෙබඳු පද්ය දිගින් දිගට පුනරැක්තියෙන් යුතුව යෙදීම දැක්ක හැකිය. මුදුප්පද කිහිපයක් ද මේ වෙනුවෙන් යෙදේ. මෙහි විරහාලාපය කලාත්මක ගුණයෙන් ඌන ය. ග්රාවම්ය ත්ව දෝෂයෙන් යුතු ය.
පොදුවේ කාව්යර තත්වය විමසන විට තක්කාලීන කෘතීන් අතර කැපී පෙනෙන ලක්ෂන ඇතත් උසස් ගණයෙහි ලා නොසැලකිය හැකි ය. අනෙක් ප්රෙශස්ති රචනා මෙන් අභ්යොන්තර ඒකාබද්ධතාව අතින් හීන නොවුව ද, වර්ණනා බාහුල්යකයත්, පුනුරුක්තියක් නිසා පාඨකයා උදාසීන කරවයි. අතිශෝක්තිය නිරතුරුව ම දිස් වේ. භාෂාව ද ව්යකක්ථ ලක්ෂණයෙන් තොරය.
සමකාලීන කෘතීන්
[සංස්කරණය].... වෙතින් දක්ත හැකි දුර්වලතා ඇහැළේපොළ වර්ණනාවේ ද වෙයි අව්ය්ක්ත ව්යවවහාර දුරවබෝධ පද, අප්ර.කට යෙඳුම් මෙහි ද තැන තැන දැක්ක හැයි ය. වර්ණනයෙහි දී සාම්ප්රරදායික භාෂාව, උපමා රූපක යොදා ගැනුණු අතර විස්තර කථන යෙදී සමකාලීන ව්යීවහාර භාෂාව යොදා ගනු පෙනේ. විරහ වැනුමේ ඇතැම් තැනක දී කටවහර යොදා ගත් ආකාරය ග්රාපම්යිත්වයෙන් යුතු ය.
හිතුවකට ම වී පිරිසේ හැමවක විඳි සැප සරිසේ මට දන් වුණ කරි මරිසේ තන දෙක නවතනු බැරියේ (233 පද්යය)
දීර්ඝ කාව්යුයක් කිරීමට කවියා විසින් දරන වෑයම හෙයින් පෙනී යන පුනරුක්තිය මෙහි දුර්වල ලකෂණයකි. ප්රනශස්ති කාව්ය වල පුනරුක්තිය මෙහි දුර්වල ලක්ෂණයකි. ප්ර ශස්ති කාව්ය‍වල පුනරුක්තිය දෝෂයක් නො වේ. පැරකුම්බා සිරිතේ පුනරුක්තිය එය අලංකාරයක් විය. එහෙත් ඇහැළේපොළ වර්ණනාවේ පුනරුක්තිය එහි අතිශයෝක්තිය මෙන් ම නීරස ය.
භාෂාව වුව ද ව්යංතග්යාකර්ථ පෝෂණය පිණිස නො යෙදෙණි. වාව්යානර්ථය ඉක්ම වූ කාව්ය්මය ගුණ මතු වන තැන් මෙහි ඉතා අඩුය. කාව්යා ක්තීන් කෙරේ නොව xxxix
සිද්ධි කථනය, අවස්ථා නිරූපණය, නායක ප්රෙතිනායක ක්රිතයාදාමය විස්තර කිරීම කවියාගේ මුඛාර්ථය වීය. එහෙයින් භාෂාව ගැඹුරින් යොදා ගැනීමට අවශ්යගතාවයක් නො වීය. පද්යවයේ බාහිර ආටෝපය කෙරේ වැඩි සැලකිල්ලක් දැක වූ තැන් ප්රාශස්ති කාව්ය. සම්ප්ර‍දායට ආයාසයෙන් නැමී ගිය බවට නිදසුන් ය.
විවිධ වෘත්ත අනුගමනයෙන් සාටෝපීය කාව්ය ප්රුබන්ධයක් කිරීමට වැලිගල කවිසුන්දර මුදලි ගත් වෑයම සාර්ථක ය. සමකාලීන කාව්යබවල එන විරිත් කෙරේ කවියා ද නැමුණු අතර, අන්ය. කෘතිවල නො එන දීර්ඝ වෘත්ත යොදා ගත් සැටි ද පෙන්වා දිය හැකිය. එළු සදැස් ලකුණෙහි නො එන දණ්ඩක හා විලඹු විරිත් ක්රපම හා වන්නම් තාල, මුද්රළප්පද සින්දු යෙදා ගැනීමෙන් ස්වකීය කාව්යරය වැඩි විචිත්රහ තාවකින් ඉදිරිපත් කිරීමට වූ කවියාගේ රුචිය මතුව පෙනෙන්නකි. වෘත්ත මාරු කිරීම ඇතැම් තැනක උචිත ය. ඇහැළේ‍ෙපාළ යුවරජු තුරඟකු පිට නැගීයාම විස්තර කිරීම සඳහා කවියා තුරඟා වන්නම් තාලය යොදා ගනී.
පිම්මෙන් මඳක් ගොසිනි නැම්මෙන් තැනින් තැනෙහි සන්සුන් ගමන් ඇවිදවා.
කිතිකිතික කති කකිති රසු හඩිනි වෙත දිවෙන සෙබළු කන බිහිරි කරා
ඉක්මන් නොවී දෙවනු සක්මන් ගමන් යනසෙ තද්ධික්කිතන් පද ලෙසේ දෙපස සිටි කිවිඳු දෙන විරිඳු කවි රසය විඳ තොසිනි ගත බඳ ලෙපිලෙළී (259-265 පද්ය )
වඩුග දෙමළුන්ගේ පැවැත්ම උපහාසයෙන් හෙළි කිරීමේ දී හාස්යෝීත්පාදනයට සරිලන වදන් වැළක් එහිලා උචිත විරිතත් යොදා ගැනීමෙහි වැලිගල කවියාගේ සපන් කම පහත සඳහන් පද්ය ද්වයෙන් විමසිය හැකි ය
xxxx
මෝරූ බිබී තේරුව මහ ඌරු කැලන් සේ දෙමළුන් මේ රූ පුහුල් ලෙස අලු හොදඳ සීරූ ලෙස ගගා සාරු සමග දිය බත් තැටි ගෝරු ඌරා බොන රිහි ඇර පේ රු වෙලා පන්තින් හට ආරු කර දිදී
සු බ්බ කියන බබ්බඩයගෙ තිබ්බ දේත් සහ ගෙනැවිත් අ බ් බ කියා මොර ගානට ලබ්බ ලෙස බැ‍ෙඳ් යොබ්බන සුබ ලකුණින් හෙබි සබ්බ ගුනෑති අප සමිඳුන් ඔ බ් බ පසඟ බිම වැඳ දිවි ලැබ්බ දත නියා (140-149 පද්ය )
ප්ර්ස්තාවෝවිත ශබ්දධ්වනිය, සුදුසු විරිත, ලය, අක්ෂර, පද සංකලනාදියෙහි වැලිගල කවියා,අසමත් යැයි නොකිව හැකි තරම්ය. දිගු විරිත් යොදා ගැනුණ ද අර්ථයට බාධා නොවන පද ගැළපීමෙහි කවියා සමත් ය. සුදුසු පරිදි පිහිටුවා ගත් යතිය සහ එළිසමය පද්යළයන්හි බාහිර ඔපය සඳහා වැදගත් වීය. සංයමය අඩු වූ තැන් කිහිපයකි. බොහෝ තන්හි වාර්තා ස්වරූපය ම වෙයි.
සිංහල කාව්යු සඳහා යෙදුණු සාම්ප්රිදායික වෘත්තවලට අමතරව මෙසේ සිංහල ගැමි ගී අනුගත ගීතනු, වන්නම් තාල ඇසුරු කළ ගීතනු, කර්ණාටක සංගීත ශෛලිය අනුව යොදාගත් ගීතනු, නාඩගම් ගී ආදිය ඇසුරු කළ අපූර්ව කවි තාල ඇහැළේපොළ වර්ණනාවේ විවිධත්වයට හා විචිත්රගත්වයට හේතු වූ බව පෙනේ.
තත් කාලීන භාෂා සාහිත්යායෙහි ස්වභාවය, කාව්යත ස්වරූපය, භාෂාව උපයෝගී කර ගත් විලාසය විමසීමට මෙන් ම ඓතිහාසික තොරතුරු රැසක් අවබෝධ කොට ගැනීටම ද ඇහැළේපොළ වර්ණනාව ප්රෙයෝජනවත් වෙයි. වැලිගල කවියාගේම ඉග්රීැසි හටනින් උදාර වර්ණනයකට පාත්රය වුව ද මෙහිදී ඇහැළේපොළ අදිකාරම් විසින් අල්ලා ඉංග්රීනසිනට පාවා දෙනු ලබන කිත්සිරි රාජසිංහ නිරිඳුන් කවියා දකින්නේ අතිශය නිග්රීහ කටයුතු පුද්ගලයෙකු ලෙස ය. රජු අල්ල පිටමං කිරීම කවියා සඳහන් කරන්නේ මෙසේය.
xxxxi
රිස්ස හැර රැටි දන රැස්ස කළ බඩු ගෙන දස්ස කමකැයි සලකා හොස්ස ටම පැන පැන බස්ස කුසෙ බැණ බැණ කැස්ස එනතුරු දතතා යස්ස යකුවැනි ඔහු තිස්ස නොකරන වට වස්ස කුසෙ බැඳ සැණෙකා යෙස්ස එ දෙමළු සහ සිස්ස කර නෙරපමින් වැස්ස විය සිඳු කෙරෙකා (174 පද්ය්)
ප්ර ශස්ති හා හටන් කාව්ය) අපේ විශේෂ අවධානයට පාත්ර් විය යුතු සාහිත්යං‍ගයක් වුව ද ඇතැම් කාව්යය ලක්ෂන හෙයින් එය වැඩි දෙනෙකුගේ අවධානයෙන් ගිලිහුණු බව පෙනේ.
* සම්මත කාව්යබ ලක්ෂණයෙන් බැහැරවීම * මටසිලිටි භාෂාවෙන් පෝෂණය නොවීම * වියරණ දොසිත්, කිලිටි බසින් යුතුවීම
- සාමාන්යො පද්යය රචනා ශෛලිය අනුගමනය නොකිරීම
- සංස්කෘත ද්ර්විඩ තෙළිඟු ආදී වචන යෙදීමෙන් ඇතිවන ගාඨ ශෛලිය
- බස් වහරේ සාධුත්වය ගැන නොසැලකිල්ල
- අඳුරු සමයේ කෘතීන් ලෙස ඇති පූර්ව ආකල්පය.
ආදි කරුණු මෙම අනවධානයට හේකු වී කෙනෙකුට හැඟී යා හැකිය. ඒ කෙසේ වුව ද අපේ අවධානය යෙදිය යුතු ප්රකශස්ති හා හටන් කාව්ය කිහිපයක් වෙයි. ඇහැළේපොළ වර්ණනාව එයින් එකකි.
මහනුවර හා මාතර සාහිත්යොයෙහි අපූර්ව පද රටාවක් වෙයි. ජන සාහිත්යහයට බෙහෙවින් නෑකම් කියන සියුම් උපහාසයක් හා හාස්ය.යක් සම්මිශ්රි ත රස දනවවන යෙදුම් එහි බහුලය. මිහිරිපැන්නේ හිමි වැනි කවීන්ගේ ව්යාිජොක්තිය මෙහි ම දියුණු අවස්ථාවකි. මෙම සාහිත්යේ රටාව මැනැවින් හඳුනා ගැනීම එහි ආස්වාදයට රුකුලකි. ගජමන් නෝනා ගේ මෙන් දුක ගැඹුරින් පළකරන මෙන්ම ප්ර තිවාදීන් මැඩීමෙහි යෙදුණු හැඟීම් බහුල පද රටාව මෙහි ද දැක්ක හැකිය.
xxxxii
ඉලක්කයට ම විඳින ගිනි පන්දම් මෙන් සතුරන් හෙළා දැකීමටත්, හිසට ඉහළින් ලෙළවා ලන ජයකෙහෙළි මෙන් මිතුරන් හුවා දැකීමටත් මෙම කවීන්ගේ ඇති ශක්තිය ඔවුන්ගේ එයට ම සරිලන වැකි සරණි වෙතින් හඟී යයි.
ශෘංගාරාසක්ත බිණුම්හි ද ඔවුනට ඇත්තේ එක් බඳු එහෙත් නොතිත් ආශාවකි. වැලිගල කවිසුන්දර මුදලි ද විවිධ විචිත්රශ කවිතාවක් හඟවයි. ප්රවතිහායෙන් පූර්ණ නොවුව ද යුගයට සරිලන ලෙස වඩා වවා ගත් ඔහුගේ කවිත්වය වැඩදායක ය. රාජසභා කවියකු වූ ඔහු එතැනින් ඉවත් ව ඇහැළේපොළ යුවරජු හා එක් වූ අභිප්රාාය ඉටු නොවුව ද මුදලිකමකින් පුදනු ලැබුයේ ඉංග්රීජසීන් විසින් විය යුතුය. එය කවර මෙහෙයක් උදෙසා ද යන්න නොකිව හැකි වුවත් ඉංග්රීීසීන් මහනුවර අල්ලාගත් පසුව ද ඔහු කාව්ය කරණයෙහි යෙදුණ බවට නිදසුනකි දාඨාගොත් ප්රසදීපය.
අපේ සංස්කරණය මෙම සංස්කරණය කැළණිය විශ්ව විද්යාිලයේ අවශ්යරතාව හෙයින් හදිසියේ කැරුණකි. ඉක්මනින් සපයා ගත හැකි වූ පිටපත් කිහිපය තුලනය කිරීමෙන් කළ පාඨාන්තර සංසන්දනයෙන් වඩාත් නිවැරදි පාඨය තෝරාගෙන යෙදිමු. පාඨාන්තර ඉදිරිපත් නොකළේ පිටු ගණන වැඩිවීමෙන් පාඨකයාට එයින් බරක් විය හැකි බැවිනි. පාඨාන්තර යෙදුව ද එයින් එතරම් මෙහෙයක් ආධුනිකයනට නොවන හෙයිනි.
පිටපත් සංසන්දනයේ දී පාඨාන්තර අතර විශාල වෙනස් කම් පෙනී ගියේ මඳ වශයෙනි. දොළොස් වන පද්යිය ඇතැම් පිටපතක බෙහෙවින් වෙනස් ව යෙදිණ.
"සරා සඳසේ දුනු දිය හැඩ වූ තැන වෙලා මැදින් පවසමි සිත බිය ගෙන දරා මහිමි සඳ ගනිමින් සරසන නොලාය දුන් දිය අදතෙක් සරසන
කෘර්තෘද නාම සන්දර්ශිත පද්ය ය ද (238) දොලෙසකින් හමු වේ.. එයින් එක් පදයක් ඉංග්රීතසි හටනෙහි කර්තෘල නිර්දේශ පද්යෙය බව පුංචිබන්ඩාර සන්නස්ගල කියයි. (සාහිත්යි වංශය) xxxxiii
ඇහැළේපොළ හිමි සදිනා - ඇහැළේපොළ වන් නරනා උන්නෙත් වස් ඇස් - වස් නෙත් වම් ඇස් බැඳ බැම්මෙකා - බැඳි බැන්මෙකා සබරගමුවේ - සපරගමුවේ අයනතුරෙන් - අයිනතුරෙන් - අය අතුරෙන් දියබත් කැටි - දියබත් තැටි
ආදි ලේඛන දෝෂ ලෙස සැලකිය හැකි පාඨාන්තර රැසකි.
රුපුකර සර හැකිළවි මුළු දෙරණා. රුපනර සර හැකිලා බිඳ දෙරණා (3 පද්යනය)
සියකර සරපන ගනි සුරු වෙනරද සයකර සරපන යසු සුරු වෙනුරඳ සියකර සරසන ගණිසුරු වෙනුරද (15 පද්යනය)
හාර ගම යන පියස පිට්ටනි ගෙවතු මහ කැලවල වැදී පාර තනමැයි සිතා ගැටඹේ පටන් බිම් බිඳිනට වැදී (35 පද්ය)ය)
බලා එයින් කැඩපත් කඩදාසිත් ඇංගලන්තෙට ඇර ලබා එයින් කඩදාසි රැගෙන එංගලන්තෙට ඇර රෝබැර්ත් බෞන්රිග් ලොයිතනම් ජනරාල් ගරුතර නමයුත් රොබර් ත් බෞන්රිග් ලොයිතනම් ජනරාල් ගරුතර නමයුත් (60 පද්ය ය)
වැනි වෙනස්කම් දැක්ක හැකි වුවඳ අරුතට හානි පැමිණෙන වෙනස්කම් බහුල නො වේ. එහෙයින් පාඨාන්තර ඉදිරිපත් කිරීමට අදහස් නොකළ අතර වාඩාත් උචිත යැයි සැලැකුණු පාඨ තෝරා ගන්නට යෙදිණ.
දැනට මුද්රි ත ව ඇති පොත් දෙක අතරින් වඩාත් පිරිසිදු යැයි අපට හැඟී යිගේ ඇම්. ඊ. ප්රඅනාන්දු මහතාගේ සංස්කරණයයි. මෙහිලා එය මුල් කොට ගත් බව ස්තූති xxxxiv
පූර්වක සඳහන් කරමු. එහෙත් පිටපත් සංසන්දනයේ දී අපට වඩාත් මනා යැයි හැඟුණු හෙයින් වෙනස්කම් කිහිපයක් කරන්නට සිදුවිය.
විරිතට නොගැළපුණු, අරුතට නොනිසි ඇතැම් යෙදුමක්, පදයක් වෙනස් කැරිණි. පාඨාන්තර හා නොසැසඳුණ ද අලපිල්ලක්, දීර්ඝයක් ඉවත් කොට කවියා අපේක්ෂා කළ විරිත මතු කොට දැක් වූ තැනක් දෙකක් ද වෙයි. පාඨාන්තරයකින් තොර ව අපේ අතින් අන් කිසිවක් අලුතින් වෙනස් නොකළ බව ද කිවමනා ය. මෙහි දී අප ගත් පිළිවෙත වඩාත් පැහැදිලි කරනු පිණිස එක් නිදසුනක් ඉදිරිපත් කරමු.
වැවක් බැඳිමැයි කියා හෝ ලේ සියක් බඹයක් විතර උසටම
වැවක් බඳිමැයි කියා ටිහොලේ සියක් බඹයක් විතර උසටම
වැවක් බැඳිමැයි කොටුගොඩැල්ලේ සියක් බඹක් විතර උසටම
සවිසිවන පද්යඳයෙහි වූ මෙම පාඨාන්තර අතුරින් වඩුග හටණයෙහි යෙදුණු 'කොටුගොඩැල්ලේ' යන්න තෝරා ගැනුණේ හෝලේ ටිහොලේ පදවලට දිය හැකි අරුත්හි දුර්ගම තත්වය නිසාම නො වේ. තත් කාලීන යෙදුම් අතර ඒ පද යෙදී ඇත්තේ ඉතා මඳ වශයෙනි. පීඩා සහිත, කරදරකාරී, අංලංකාරී, අලංකාර, වැනි අරුතක 'හෝලේ' යෙදී ඇති අතර, ටිහොල් යනු කටු සහිත ගස් විශෙෂයකි. ඇස් ගුලිය යන අරුත ද එයින් ලැබේ. මේ දෙ පදය ම මෙහිලා ගළපා ගත යුත්තේ අමාරුවෙනි. එහෙයින් වඩාත් සුගම පාඨය එ තැනට යොදා ගතිමි. අක්ෂර වින්යාෙසය හා පද බෙදීම පිළිබඳව වෙනසක් නොකළ බව ද කිවමනා ය. සමකාලීන ව්යයවහාරය හා භාෂාව හඳුනා ගැනීමට එය වැදගත් වන බැවිනි.
xxxxv
මෙම සංස්කරණයේ හැඳින්වීම ප්ර ශස්තියේ විකාශනය ගැන සවිස්තර සටහනක් හා ඇහැළේපොළ වර්ණනාවේ අන්තර්ගත තොරතුරු හා කාව්ය්යත්වය ගැන සංක්ෂිප්ත සටහනක් ඉදිරිපත් කෙළේ විභාගා පේක්ෂකයන්ගේ ප්ර්යෝජනය සඳහා ය. තත්විෂය කෙරෙහි කැමැත්තක් දක්වන කාටත් එයින් ඵල ගත හැකි ය.
කැලණිය විශ්වවිද්යාඵලයේ උපාධි පරීක්ෂණයට නියමිත ග්රකන්ථයක් වූ මෙහි පිටපත් සපයා ගත නො හැකි වීම උපාධි අපේක්ෂකයන්ගේ අධ්යරයන කටුයතුවලට බාධාවක් විය. ඇස් ගොඩගේ සහෝදරයන්ගේ අවධානය මේ කෙරෙහි යොමුවීම ගැන ස්තූතිවන්න විය යුතු ය.
මෙම කාර්යයෙහි මා උනන්දු කරවමින් පෙරවදනක් සැපයූ කැලණි විශ්වවිද්යාහලයේ සිංහල අංශයේ ප්රනධාන මහාචාර්ය නන්දසේන මුදියන්සේ මහතා ද මෙයට ශෝභන පිට කවරයක් ඇඳ දුන් ගාල්ලේ, හැව්ලොක් පියසේ වයිට් හවුස් හි ජී. ඒ. වියජරත්න මහතා ද අපේ කෘත ගුණ පූර්ව ස්තූතියට ලක් වෙති.
මෙය පිටපත් කෙළේ මා කණිටු දියණි වරුණි ය. ශොධ්යප පත්රර කියවූයේ මා පුත් චින්තක ය, මුද්රුණය කළේ ඉන්දික මුද්රතණ ශිල්පීහු ය.
බන්දුසේන ගුණසේකර
සිංහල අංශය
කැලණි විශ්වවිද්යාසලය
කැලණිය
1982.09.15
මෙහිලා ඇසුරු කළ පොත පත
[සංස්කරණය]1. ඇහැළේපොළ වර්ණනාව - ඇම්. ඊ. ප්රතනාන්දු සංස්කරණය. 2. වඩුග හටණය - සී. පී. අමරසිංහ සංස්කරණය. 3. ඉංග්රීටසි හටන - ඒ. පී. ගුණසේකර ප්රනකාශනය. 4. පැරකුම්බා සිරිත - ශ්රීඒ චාර්ල්ස් සිල්වා සංස්කරණය. 5. පවන - කිරිඇල්ලේ ඤාණවිමල සංස්කරණය. 6. ශ්රීු නාමය - ආර්. විජේසිංහ සංස්කරණය. 7. ඇහැළේපොළ හටන i සහ ii - ඇන්. ජේ. කුරේ ප්ර.කාශනය. 8. රාජසිංහ වර්ණනා - චාර්ලිස් කරුණාතිලක සංශෝධනය. 9. සාහිත්ය ii - ආනන්ද කුලසූරිය. 10. සිංහල සාහිත්යල වංශය - පුංචිබණ්ඩාර සන්නස්ගල 11. මාතර යුගයේ සාහිත්ය ධරයන් හා ඔවුන්ගේ කෘති - ප. බ. ජී. හේවාවසම්. 12. මාතර සාහිත්යිය - ඒ. ඩී. ඇස්. වීරසූරිය. 13. ප්රරශස්ති සාහිත්යසය - යාසදාස පෙරේරා 14. සාහිත්යහය - 1966 සාහිත්යප දින විශේෂ කලාපය ප්රිශස්ති කාව්යයයේ ප්රයභවය හා විකාශනය - ඩී. ඊ. හෙට්ටිආරච්චි
සිංහල හටන් කව්ය්යන්ගේ ප්රහභවය හා විකාශනය - පුංචිබණ්ඩාර සන්නස්ගල
සිහල ප්ර‍ශස්ති හා හටන් කාව්ය යන්හි සාහිත්යභමය අගය - ෙදගම්මැද සුමන‍ජෝති හිමි
15. Sinhalese Litcratore - C E Goodakubura