කාව්යශේඛර-පළමුවන සග
කාව්යශේඛර සංජීවනී ව්‍යාඛ්යා
න ම ව මු ණි ස ර ණ
01. පිරි සරසවිය ර ස
සුබතරඟ නතමින් රැ ස
රන්වනඹරනිවෙ ස
වඳිම් මුනිරජ සයුර සහතො ස
පරමවිචිත්රාවතිනිමිල ස්වභාෂාකාව්ය ලක්ෂණයෙන් කාව්යන ශෙඛරාඛ්ය් මහාකාව්යසයක් විකිර්ෂුවූ සකලකවිචක්රයචූඩාමණි ශ්රීා සඞ්ඟබෝධිශ්රීවවිජයබාහු පරිවෙණාධිපති ෂඩ්භාෂාපර මේශ්වර ත්රිාපිටකවාශීෂ්වරාචාය්යිර්‍ ශ්රිණරාහුල(සඞ්ඟරාජ)මහාසවාමිපාදයෝ අනන්ත ගුණරත්නසමුජ්ජවලිතවූ මුනිරාජයන්වහන්සේ අනන්ත රත්නයන්ට ආකර වූ සාගරය හා සංශ්ගේෂණයෙන් රූපණය කොට ශ්ලේෂරූපකාලඞ්කාරබන්ධනයෙහි යොදා නමස්ක්රි යා මුඛයෙන් කාව්යාලරම්භය කරන්නා හු “පිරි සරසවියරස”යනාදීන් ප්රයස්තාවනා කළහ. “ මම මුණිරජසයුර වඳිම්” යනු මෙහි ක්රිතයාකාරකපදසම්බන්ධයි. මම-අස්මත් තෙමේ, මුණිරජසයුර- මුනිරාජ නමැති සාගරය, වඳිම්-නමස්කාර කෙරෙම්. (කෙබඳු මුනිරජ සයුරක් කෙසේ වඳනෙහිද? යත්) :
මුණිරජ පක්ෂයෙහි:- සරසවියරස-සූක්තිරසයෙන්, පිරි-පරිපූර්ණනවු, සුබ- ශෝභනවූ, තරඟ-රශ්මිමත් අඞගයක් අැත්තා වූ , නන- අනන්තවූ; මින්රැස-ප්ර්ඥාරාශී ඇත්තාවූ , රන්වන් -පීත වණවර්‍ූ,අඹර -(චීවර) වස්ත්රූය,නිවෙස-නිවාසන(ප්රාවවරණ) කරන්නාවූ ,මුනිරජසයුර-මුනිරාජ නමැති සාගරය ,සහතෙස තුප්ටිසහිතවැ,වඳිම්-නමස්කාර කෙරෙම්.
2. සෙවි සුවිමල් සව ග
පළකල මහවියත්ම ග
කෙලෙසගනිව් නිස ග
වඳිම් සදහම් බාරුසිග ඟ
සමුද්රන පක්ෂයෙහි:-
සරසවියරස-සරස්වතීනදීජාලයාගේ , පිර-ප්රවවාහයෙන් (උපලක්ෂිතවූ), සුබ-ශුභ්රවූ, තරඟ-තරඞඟ ඇති,නතඅනන්තයා හා,මින්රැස-මත්ස්යජ සමූහයන් ඇත්තාවූ,
රන්වන ඹර-පීතාම්ඹරයාහට හෙවත් විෂ්ණුහට, නිවෙස-නිවාසස්ථා නවූ, මුනිරජසයුර-මුනිරාජ නමැති සාගරය, සහතොස තුෂ්ටි සහිතවැ, නමදිම්- නමස්කාර කෙරෙම්.
ඉක්බිති ශ්රී, සද්ධර්ම ය හාගිරථීනදිය ශ්ලෙෂණයෙන් රූපණය කරන්නාහු ‘සෙවි සුවිමල්’ යනාදිය කිහු.
සද්ධර්ම් පක්ෂයෙහි:- 2. සුවිමල් -අතිනිමිලවූ, අගසව් අග්රයශ්රාසවකයන් විසින් සෙවි සෙවිතවූ, මහවියත්-(බුද්ධප්රපත්යෙරකබුද්ධාදී) මහාව්යික්තයනිගේ මඟ-(අෂ්ටාඞ්ගික) මාර්ගය, පළකළ ප්රුකාශ කළාවූ, නිසඟ ස්වාභායෙන්,කෙලෙසග-ක්ලේශ නැමැති වහ්නිය, නිවු-නිර්වායපණය කලාවූ, සදහම්බාරුසීගඟ-සද්දර්මළ නමැති භාගිරථි ගඞ්ගාව,වඳිම්- නමස්කාර කෙරෙම්
භාගිරථි පක්ෂයෙහි:-
සුවිමල්-ශෝභනපක්ෂිමාලාවන් විසින්,සෙවි-සෙවුනා ලද්දාවූ, සවග-සූවන්තීට (ගඞ්ගාවන්ට) අග්රස වූ, මහවියත් මඟ-මහත්වූ ආකාශ මාර්ගය ,පළකළ-ප්රෙකාශ
කලාවූ. කෙලෙසගනි-කෛලාසපර්ව තාග්රායෙන්,නොහොත් කෛලාසවාසි මහදෙවිය කෙරෙන්,වූ-උපන්නාවූ,නිසග -ස්වර්ණ්දීවූ, සදහම් බාරුසීගඟ-සදධර්මග නමැති
භාගීරථී ගඞ්ගාව, වඳිම් - නමස්කාර කෙරෙම්. ඉක්බිති ආය්ය්මගකමහාසඞ්ඟයා තාමරස සමූහයක් හා සංශ්ලේණයෙන් උපමානය කරන්නාහු ‘දිනිසුරුබස පුබුදු’යනාදිය
කිහු.
3. දිනිසුරුබස පුබු දු
අගතෙක් ගුණෙන් පිරිසු දු
කෙමිදුලනළෙන් ඉ දු
වඳිම් මහසඟ තඹුරුකැල බ දු
4 . සතත සක සක අ ත
සුරගුරු ගණිඳු බරනෙ ත
රිවි කිවි සඳ තිනෙ ත
මෙදෙවිගණ නිති කෙරෙත් සුබ සෙත
මහාසඞ්ඟ පක්ෂයෙහි:-
3. දිනිසුරු-දිනෙශ්වරයාගේ හෙවත් සවිඥයාගේ ,බස- වචනයෙන්,පුබුදු- ප්රවබෝධවූ හෙවත් සන්තුෂ්ටවූ ,අගතෙහි- (ශීලයෙහි පටන්) අර්හත් මාර්ගය දක්වා , ගුණෙන්-(ශීලසමා ධ්යාශදී) ගුණෙයෙන්,පිරිසිදු-පරිශුද්ධවූ,කෙමිදුලන-ක්ර මයෙන් බබළන්නාවූ,ළෙන්-විත්තයෙන් ,ඉදු-සෘජුවූ හෝ සමෘධ වූ, තඹුරුකැලබඳු-තාමරස සමූහයක් බඳුවූ, මහසඟ -ආය්යෙර්‍ මහාසඞ්ඟයා වහන්සේ වඳිම් - නමස්කාර කෙරෙම්.
තාමරස පක්ෂයෙහි:-
දිනිසුරු- දිනෙශ්වරයාගේ හෙවත් සූය්ය්් මයාගේ, බස- අව භාසයෙන් හෙවත් ආලෝකයෙන්, පුබුදු-ප්ර්බුද්ධවූ අගතෙක්- (මාණාලයෙහි මුල පටන්)කෙළවර දක්වා ,සුදු-ශුභ්රවූ, ගුණෙන්- මෘණාලසූත්රෙයෙන් ,පිරි-සම්පූර්ණවූ ,කෙමිදුල-කර්ණිකායෙන් බබළන්නාවූ,නළෙන්-නාලයෙන්, ඉදු-සමෘද්ධවූ, තඹුරුකැලබඳු-තාමරස සමූහයක් බඳුවූ, මහසඟ -ආය්යදර්‍ මහාසඞ්ඟයා වහන්සේ වඳිම් - නමස්කාර කෙරෙම්. ඉෂ්ටදෙවතා නමස්කාරයෙන් ඉක්බිති කිවිහු තමන්ටද අධේයාතා ශ්රෝඞතෘජනයන්ට ද ඉෂ්ටාශංසනය සලසන්නාහු සතත,යනාදි කියත්.
4. සතත-මහාබ්රාහ්මය,සක-ශක්ර,ය,සකඅත-වක්ර පාණිය (විෂ්ණුය),සුරගුරු-වෘහස්පතිය,ගණිඳු-ගණෙෂය, බර නෙත- ස්කන්දය,රිවි-සූය්ය්නය යා, කිවි-ශුක්රරය,සඳ-චන්ද්රවය ,තිනෙත-ඊශ්වරය යන මෙදෙවිගණ-මේ දෙව සමුහයෝ,නිති-අනවරතයෙන්,සුබසෙත-ශෝබනවූ ශාන්තිය, කෙරෙත්-සලසත්වා
5. තෙරුවන් පුදා වැ ඳ
මෙත්සිත් කැරැ සුරන් මැ ද
බුදුන් ගුණයක් සො ඳ
කියන් ඒළුවෙන් මදක් පද බැ ඳ
6. බුදුවසිනෙක්දහ ස
නවසියඅටපනස්ව ස
රිවිසඳ තෙද යස ස
පතළ නිරි ෙඳක් පැමිණි ලෝ කු ස
7. නමින් පැරකු ම් භා
තෙදින් රුපුනොද ත ම් භා
රුදු විරුදු පු ම් භා
වැජඹි පුළුලුර සිරි ඔලො ම් භා
ඉක්බිති ග්රනන්ථකරණප්ර කාර දක්වන්නෝ ‘තෙරුවන්’ යනාදි කීහු.
5. තෙරුවන්-රත්නත්ර ය, පුදා-(මෙසේ) පූජනය කොට,
වැඳ-වන්දනය කොට, සුරන්මැද(මෙකී )දෙවියන් මධ්ය යෙහි,මෙත් සිත් කැරැ-මෛත්රීැචින්තනය කොට, සොඳ- සුන්දරවූ,බුදුන්ගුණයක්-සම්යරක්සම්බුද්ධයන්ගේ වර්ණකථ නයක්,මදක්-ලෙශමාත්ර-යක්, එළුවෙන්-සිංහල භාෂායෙන්, පද බැඳ-පද්ය-බන්ධනයකොට,කියම්-කථනය කෙරෙම්. ඉක්බිති ආරාධනාසඞ්ඛ්යානත නිමිත්තසංදර්ශනය හා කර්තෘසංදර්ශනය ද කරන්නාවූ ‘බුදුවසින්’ යනාදී පද්යතවිංශතිය කීහු.
රාජ වර්ණයනා 6. බුදුවසින්-ශ්රීර බුද්ධවර්ෂයෙන්,එක්දහස්නවසිය අටපනස්වස-
එකසහශ්ර නවශතාධික අෂ්ටපඤ්චාශත්ප්රීමිතවූ (1958)වර්ෂයෙහි රිවිසඳ-සූය්යාර්‍ චන්ද්රි (දෙදෙනා)මෙන්,තෙදයසස-තේජසින් හා යසසින්,ලෝකුස-ලෝකකුක්ෂියෙහි,පතළ-ව්යානප්තවූ,නිරි ඳෙක්-නරේන්ද්රකයෙක්,පැමිණි(ලංකාරාජ්ය්ශ්රීායට)ප්රා ප්තවී. (ඒ කවර නරේන්ද්රේයෙක්ද ?යත්):-
7. පැරකුම්බා-පරාක්රෙමබාහුය යන,නමින්-නාමයෙන්(ප්රටසිධ
වූ මේ නරේන්ද්රර ෙතම)තෙදින්-තෙජසින්.රුපුන්-ශත්රෑින්ගේ,
1 ‘සුරන් යැද’ බොහෝ 2 ‘විය ලෝකුස’ඇතම 3 ‘රුපුනද’යි පාඨානතරයි.
රුපුන් අද- සතුරන්ගේ හෘදය යන අර්ථය.
8. සදහම් දැන සිය ල්
බුදුකරු සිරින් මනක ල්
ලෙව් සාසන නිම ල්
රකි යුවළැස ලෙසින් අැමක ල්
9. තැන තැන නොයෙක ර ණ
දිය ගෙන පෑ උපානැ ණ
ඒකසේසත් සෙව ණ
කෙළෝ සිරිලක තෙදින් අපම ණ
10. කොතබූගල පහ ස
වෙහෙසුණු සිරි වෙනුර වැ ස
ලිය මඳලස වහ ස
වතළ සැනහේ මොහුරතල වැ ස
ඔද-ඔජස,තම්බා-තපනය කොට,රුදු-මහත්වූ,වරුදු-විරුදා
වලීන්,පුම්බා-(වීණාශඞ්ඛාදියෙන්)ධමනය කරවා,නොහොත් රුදු-රෞද්ර වූ,විරුදු-විරෝධීන්, පුම්බා-පහ කරවා,පුළුලුර- ප්රුථුලවූ වක්ෂඃස්ථලයෙහි,සිරි-ශ්රීාකාන්තාව,ඔලොම්බා-අව ලම්බනය කොට හෙවත් ආශ්රිිත කරවා,වැජඹි-විජෘම්භමාණවී.
8. (ඒනිරිඳු අධ්යා්භාරයි, ඒනිරිඳු- ඒ නරෙන්ද්රව තෙම,)
සියල් සදහම්-සකල සද්ධර්මෂය හෙවත් ත්රිරපිටක ධර්ම්ය, දැන- (අථිවශයෙන්) අවබොධකොට,මනකල්-මනොඥවූ,බුදුකුරු සිරින්-බුද්ධාඞ්කුරයක්හුගේ (බෝධිසත්ව කෙනෙකුන්ගේ) ශොභායෙන්,ලෙව්සාසන-ලෝකශාසනද්වය,ඇමකල්- නිරන්තරයෙන්,යුවළැස ලෙසින්-නෙත්රදයුග්මය මෙන්,නිමල්- නිමිල කොට,රකී-රක්ෂා කෙරේ.
9. (ඒනිරිඳු-ඒ නරෙන්ද්ර් තෙම)තැන තැන-ඒ ඒ ස්ථාන
යෙහි.නොයෙක රණ-අනෙක යුද්ධයන්හි,උපානැණ-උපාය ඥානය.පෑ-ප්රලකාශ කොට,දිය ගෙන-ජයග්ර්හණය කොට, අපමණ තෙදින්-අප්රපමාණවූ තේජසින්,සිරිලක-ශ්රී ලඞ්කා ද්වීපය, ඒකසේසත් සෙවණ කෙළේ-ඒකශ්ෙව්තච්ඡත්රගච්ඡායා ඇත්තක් කෙළෝය,(ඒක්සත් කෙළෝ යයි සේයි).
10. වෙනුර-විෂ්ණුහුගේ වක්ෂඃස්ථලයෙහි, වැස-වාසය
කොට,කොතබූගල-කෞස්තුභපාෂාණයාගෝ, පහස-ස්පර්ශ,
1‘ජය’අැතම්.
11 සමුදුර ගැඹුරු ගුණ
මදුරුගිර තරසර ගුණ
සිසිරකර සොමි ගුණ
පවති මොහු කෙරෙහි මැ මෙතුන් ගුණ
12. පින් පැන සිරි රුසි රු
සැදැහැ සර පැරකුම් සු රු
රූබල කුලුණුතු රු
තිළිණ තෙද යසගුණග පිවිතු රු
13. සියසරණ නිය පෙ ළ
රසිනන් රජ බිසෙස් ක ළ
ලමැණිකුල මිණිවැ ළ
අනගි නායකමිණෙව් පැහැදු ළ
යෙන්,වෙහෙසුණු-විහිංසාප්රාැප්තවූ,සිරි-ශ්රීළකාන්තා තොමෝ ලිය-කාන්තාවන්ගේ, මඳලසවහස-මන්දාලස්යිකටාක්ෂනිරීක් ෂණයෙන්, වතළ-ව්යාමප්ත වූ, මොහු උරතල-මෙ නරෙන්ද්ර යාණන්ගේ වක්ෂඃස්ථලයෙහි, වැස-වාසය කොට,සැනහේ- ආශ්වස්ත වන්නීය.
11. සමුදුර-සමුද්රෙයෙහි,ගැඹුරුගුණ-ගම්භීර ගුණය,(පවතී-
ප්රසවෘතවෙයි) මදුරගිර-මන්දර පර්වතයෙහි,තරසරගුණ-
ස්ථීර සාරගුණය (ප්රෂවෘතවෙයි),සිසිරකර-චන්ද්රසයා කෙරෙහි, සොමිගුණ-සෞම්යය ගුණය (ප්රහවෘතවෙයි),මොහු කෙරෙහි- ෙම්(ඒකම නරෙන්ද්රණයා) කෙරෙහි,මෙතුන්ගුණමැ-ෙම් ගුණ ත්රමයම පවතී-(සමග්රවවැ) ප්රිවෘතවෙ.
12. පින්-භාග්යවය,පැන-ප්රාඥාය,සිරි-සම්පත්තිය,රුසිරු- රූපශ්රිණය, සැදැහැ-ශ්රහද්ධාය , සර-ස්ථීරත්ව, පැරකුම්-පරාක්රර මය, සුරු-ශූරත්වය ,රූබල-දෙහශක්තිය, උතුර-අධිකවූ, කුලුණු-කාරුන්ය්ය, තිළිණ-ත්යායගය, තෙද-තෙජස, යස- කීර්තිය (යන), ගුණ-ගුණධර්මද නමැති, අගපිවිතුරු- අග්රාමභරණ ඇති- ( මතු පද්යගද්වය හා කුලකයි).
13. සියසරණ- ස්වකීය වරණ (යුග්මය) සම්බන්ධිවූ , නිය පෙළ-නඛපඞ්ක්තීන්ගේ,රසින්-රශ්මින් කරණකොට ගෙන, අන්රජ-අන්ය්රාජයන්,අබිසෙස් කළ- අභිෂික්ත කළාවූ ,ලමැ
1 ‘මෙ තුන් ගුණ’ අැතැම්
14. මෙනිරිඳුගේ දු ළ ද
උලකුඩය දේවීස ඳ
සොමිගුණෙහි පුන්ස ඳ
පැවති සිරිසඳ සිරින් ඇමස ඳ
15. රුසිරුගුණ සී තා
සුරතුරු දිනු දෑ තා
විලසින් විනී තා
ලොවට කුලුණෙනන් සදිසි මා තා
16. සිටියද ළද වය ස
පින්කමටමයි අදහ ස
පන්සිල් ඇමද ව ස
පෝය අටසිල් රකීනිසි ලෙ ස
ණිකුල -ලම්බකනී (ශාක්යා) වංශ නැමති මිණිවැල -මාණික්යාන
වලයෙහි, අනෙභි -අනර්ඝවු ,නායකමිණෙව් -අග්රිමාණික්ය-යක් මෙන්, පැහැදුල -ප්ර භායෙන් උජ්ජවලිත වු - 14 නිරිඳුගේ- මේ නරේන්ද්‍රයා, දුළද - දුහිතකුමරිය වු උලකුඩය දේවී සඳ -ලොකනාථ නම් වු උතුම් දේවී තොමෝ ,සොමි ගුණෙහි -සෞමයෙන් පුන්සඳ වු පුර්ණතචන්ද්රකයා වැනි වුවා , ඇමසඳ - නිරන්තරයෙන් , සිරිසඳරින් - ශ්රීවකාන්තාවිලාශයෙන් පැවති - ප්රයවෘත්ත වන්නීය.
ඉක්බති ආරාධිකා වු පුර්වොරද්දිෂ්ට ලෝකනාථ දේවියගේ වර්ණැ
කථනය වෙසෙසින් දක්වන්නාහු ‘රුසිරුගුණ සීතා’ යනාදී පද්යකසප්තකය කියත්. 15 රුසිරුගුණ -රූපශ්‍රිසෞන්දර්‍ය්‍යයෙන්,සිතා -ජනකරාජා දුහිතෘ වැනි (මේ දේවි තොමෝ) , දෑතා ,හස්තද්වයෙන් , සුරතුරු -කල්පද්රැරමයන් , දිනු ජය ගත්තිය ,විලසින් -විලාසයෙන් , විනීතා - සුවිනීත වුවාය.ලෝකයාහට , කු‍ළුනෙන් කාරණයෙන් මාතා සදිසි -මාතාවක වැන්නීය.
16 ළදවයස -බාලපරායෙහි , සිටියද - සිටිනී ද , අදහස අධ්‍යාශය,
පින්කමටයි - කුශලක්රිබයාවටමය. ඇමදවස - හැමදවස්හි ,පන්සිල් පඤ්චසීලයද , පෝය -පෞෂථ (දින)යෙහි අටසිල් -අෂ්ටාංග සීලයද නිසිලෙස -යෝග්යා කාරයෙන් රකී - රක්ෂා කරන්නීය. 1. ‘ලෙසින් සෙයින්, සමහර
17. සිතු කුදුරුවන වෙ ත සදහම් කෙරේ සවන ත සැපත් මහසඟ වෙ ත මොවුන් සරි කොද ඵයින් තෙදිය ත්
18. යස සුරනි ය කාවන්
තිළිණෙන් දෙන ඵ කාවන්
කල්ප සා කාවන්
ලොවට පෑ වැනි විසා කාවන්
19. තෙවළා බණ අ සා
දැනගෙන සිතින් විම සා පැවතම ඵම ලෙ සා දනන් තුඩ තුඩ සැදු ය සා
17. සිතු -(මොවුන්ගේ ) චින්තය , බුදුරුවන වෙත බුද්ධරත්නය
කෙරෙහිය , සවනත - ශ්ර්වන (යුග්ම ) ,- සදහම් කෙරේ .
සද්ධර්ම ය කෙරෙහිය. සැපත් - සම්පත්තිය , මහසඟ වෙත
මහ සඞඝයා කෙරෙහිය. ඵයින්- ඵසේ හෙයින් , මොවුන් සරි මේ දේවීන් හා සමාන තැනැත්තියක් , තෙදියත -( ස්වර්ගවමර්ත්යප පාතාලසඞඛ්යාමත) ජගත්ත්රතයෙහි , කොද - කවරක්ද?.
18. යස -කිර්තියෙන් , සුරනිකාවන් -දෙවසභාවට පැමිණි යාවු
ඵකාවන් - නිරන්තරව , දෙන - ද්රසනය කරන්නාවු ,
තිළිණෙන් -තයාගය කරණකොට ගෙන , කල්පසාකාවන්
කල්ප(ද්රැතම) ශාඛාවක් වැනිවු (මෝ තෙමෝ ) , ලොවට -
ලෝකයා හට , විසාකාවන් -විශාඛා නම් උපාසිකාවන් පෑ වැනි
ප්රපක‍ාශ කළාක් මෙනි.
19 තෙවළා බණ - ත්රි‍පිටකධර්මෙය , අසා -ශ්ර වණය කොට ,
සිතින් - චිත්තයෙන් විමසා -විමංශනය කොට , දැනගෙන-(අර්ථටය)
අවබෝධ කොට, ඵම ලෙස -ඵ් ධර්මාය පරිද්දෙන්ම , පැවතම
ප්රෝවෘත්තම , දනන් ජනයන්ගේ තුඩ තුඩ -මුඛයක් පාස
යසසා කීර්තිය , සැදු -(මෝ තොමෝ) සජ්ජිත කළාය.
1.මෙදියත ඇතැම්
20. සක්දෙව් කලාවන්
නොතබා දත් කලාවන්
නවසඳ කලාවන්
නළල තිලෙකෙයි මන කලාවන්
21. නැණින් සරසවි ඉ ත
මෙ කතට ගුණබරණ යු ත
පෙනුණු බිඹු කැටප ත
මිසක් සරි වනු ලොවැ කවර ඇ ත
22. උතුම් මෙ බිසෝ ස ඳ
හෙළුකසිනි නිසි පද බැ ඳ
කියවනු ව ‘බණක් අසා සො ඳ
කෙළෙන් ආරාධනා මනා න ඳ
20 සක්දෙව්කලාවන් - ඉන්ද්රාිණිය බඳු වු , කලාවන් (චතුෂ්
-ෂෂ්ටි) කලාශිල්පයන් , නොතබා - ශෙෂ නොකොට , දත් -ජාන
නය කළාවු නවසඳකලාවන් -(සකලශ්රීින් පූය්ය් ක මාණ හෙයින්)
අභිනව චන්ද්රසරෙඛායමාණවු , මනකලවන් -මනොඥස්ත්රීකන්ගේ
නළල -ලලටයෙහි - තිලකෙව් -තිලකයක් බඳු වු -( මතු කව හා
කුලකයි.)
21. නැණින් -ඥාන‍ෙයන් , සරසවි -සරස්වතිය හා ඉත - මිත්ර්වු
හෙවත් සදෘශ වු ගුණබරණ - ගුණ නැමති ආභරණයෙන් , යුත
යුක්ත වු මෙ කතට -මේ කාන්තාවට , කැටපත -ආදර්ශතල
යෙහි , පෙනුණු -දෘෂ්ට වු බිඹුමිසක් -(ස්වකීය) ප්රහතිබිම්බය විනා
සරි වනු - සමාන වන්නට , ලොවැ -ලොකයෙහි , කවර -කතර
(ස්ත්රිමයක්) , ඇත - විද්යරම‍ාන ද?.
ඉක්බිති අධ්යෙමෂණාකාරය හා කර්තෘනාමාදිය දක්වන්නෝ ‘උතුම්
මෙබිසෝ සඳ’ යනාදි කුලකාව්යා කියත්. 22. උතුම් උත්තමාවු , මෙ බිසෝසඳ -මේ මහීපීචන්ද්රා ව විසින් හෙළුබසිනි -සිංහල භාෂායෙන් , නිසි -(ජන්ද්රපඞ්කාරානු ගත හෙයින්) යොග්ය , පදබැඳ -පද්යජබන්ධනය කොට , සොඳ සුන්දරවු , බණක් - ධර්ම,යක් , කියනුව -කථනය කරන පරිද්දෙන්, මනනඳ -මනොනන්දන වු ආරධනා - අධ්යෙයෂණාවක් ,කෙළෙන්-කළහෙයින්-
1 ‘අසනුව’ ඇතැම්
23. කුලගමිණි පිවිතු රු දෙමටානගමැ කඳවු රු
තොටගමුවැසි සොඳු රු
උතුරුමුළමහතෙරිඳු මුනුබු රු
24. සව්සත කෙළෙ පැමි ණි
ගුරුවන් දෙරණ සපැමි ණි
පිරිසිදු සිල් ගිහි ණි
සියල්ලොවැ1 වියතුන්ට සිඵමි ණී
25. තෙවලා බණ යෙහෙ න
දසඅත යෙහෙන්2 හොබව න
විජයබා පිරුව න
කියන බණ මේ අසව් සතොසි න
23. දෙමටානගමැ-දෙමටාන නම් ග්‍රාමයෙහි කඳවුරු කුල-
ස්කන්ධාවාර නම් වු (මෞය්ය්යත රාජ)වංශ නැමති , පිවිතුරු -රත්නා
භරණයට , අගමිණි -අග්රරමාණික්යණයක් බඳු වු සෙඳුරු සුන්දර වු
තොටගමුවැසි -ත්රිණථිග්රාරම(විහාරයෙහි) ආවාසිකවු අතුරුමුළමහ
තෙරිඳු -උත්තරමුලමහාස්ථවිරෙන්ද්රායන්ට , මුනුබුරු-නප්තෘවූ
24. සව්සත-(තර්කව්‍යානාටකාලඞකාරාදි) සකල
සාහිත්යැශාස්ත්ර(විෂයෙහි, කෙළපැමිණි-ෙකාටිප්රා ප්තවු , දෙරණ
සපැමිණි -ධරණිතලාවතිණවු , ගුරුවන් -වෘභෂ්පතීහු වැනිවු
පිරිසිදුසිල් - (චතුඃ) පාරිශුද්ධිශීලයෙන් , ගිහිනි - ගහණවු සියල්
ලොවැ -සකල (භූ) ලොකයෙහි , වියතුන්ට -ව්යසක්තයන්ට ,සිළු
මිණි-චුඩ‍ාමාණික්ය)යක් බඳු වු -
25 යෙහෙන -යහපත් සේ තෙවළා - ත්‍රිපිටකධර්‍මය, දන ඡාන
නය කොට , දශ අත -දශදිසාවන් ,යෙහෙන් කීරිතියෙන්
හොබවන -ශොභමාන කරන්නාවු විජයබාපිරුවන -විජයබාහු
පරිවෙණාධිපතීන් විසින් , කියන -කථනය කරනු ලබන්නාවු
මේ බණ - මේ ධර්මකය ,සතොසින - සන්තොෂයෙන් , අසව් -ශ්රුවණය
කරව්.
1 ‘සියලොවියතුන්ට’ ඇතැම්. 2.යෙහෙන් සමහර 3. ‘මේ බණ ’ අැතම්.
26. රජරුවන මනර ඟ සිවුසැට බරණ හා ‘ ඇ ඟ තේරී පෙනෙන ර ඟ දැනේ කිවිලකර හා බණ ම ඟ
27. පුබුදු කළ කුමුදු න
සඳරුස් මෙන් දියුණුවව න
මෙරමා ගුණ වන න
වියත් පැලඹේ සෙබෙහි සොබමි න2
28. මෙ කියන වදන් රැ ස
කිවිහුම දනිති3 ගුණ දො ස
දන්නාතැනට මි ස
වෙසෙස නොදැනෙයි4 රුවන් තතු ලෙ ස
( මේ වනාහි දෙවිසිවන කව පටන් පස්විසිවනු පද්යු දක්වා පදය
චතුස්ටයාත්මකවු කුලකාව්ය්යි.)
26. රජරුවන රාජශ්‍රෙෂ්ඨයක්හුගේ , මනරඟ -මනොඥවු,
සිවුසැටබරණ හා - චතුෂ්ෂෂ්ටි ආභරණයන් හා , ඇඟ -ශරීරය තේරී - වෙන් වෙන්ව පෙනෙන රඟ -දෘශ්ය මාන වන පරිද්දෙන් කිවිලකර හා කාව්යාෙලඞකාරයන් හා බණ මඟ -ධර්මමාර්ගය තෙම , දැනේ -(වෙන්-වෙන්ව) දන්නා ලැබේ.
27. කුමුදන -ශ්වේතොත්පලයන් , පුබුදු කළ -ප්‍රබෝධකළාවු
සඳරුස චන්ද්රාරශ්මිය, දියුණුවන මෙන්-( ශොභායෙන්) ද්විගුණ වන්නාක් මෙන්, මෙරමා -අන්යාුගේ , ගුණවනන -ගුණකීති නය කරන්නාවු , වියත් -ව්යයක්ත තෙම , සෙබෙහි -(විද්වත්) සභායෙහි සොබමින -ශොභමාන වෙමින් පැලඹේ විජෘම්භ මානවේ.
28. මෙ කියන වෘක්ෂ්‍යමානවු, වදන්රුස -(කාව්‍යස්ව
රූප) වචනරාශිහුගේ, ගුණය දෝෂය හා කිවිහුම - කිවිජනයෝම , දනිති - දැනගත හෙති. (ඒ එසේ මැයි.) රුවන්- රත්නයාගේ ,වෙසෙස (ගුණදෙෂ) විශෙෂය , දන්නා තැනට මිස - තජ්ඥවු (එය දන්නා ) මණිකාරශිල්පියක්හට මුත් (අන්යර යක්හට ) තතු ලෙස -තත්වාකාරයෙන් , නොදැනෙයි -ඥාත නොවේ.
1.‘බරණ ලා ඇඟ සමහර’ 2. ‘සෙබේ හොබමින ’ 3. ‘දනින්’ ඇතැම්4. ‘නොදැනේ ’ සමහර
29. අප මුනිරජ පව ර සේනක නම් පඬිවැ පෙ ර ලොවට පෑ විසිතු ර ගුණෙකි පරමත් පැරුම් 1 පැනස ර
30. දඹදිව ඉසුරු බ ර
රැස් කොට2 තිබු තැන් යු ර
කොසොල් රට මනහ ර
සැවත් නම් වී පුරෙක් පුවත ර
31. නරනිඳු සතරක ර
සෙව්නා බලසින් නිරතු ර
කිරිසිඳුරිඳු එපු ර
වැන්න වට කළ පිරී මහවු ර
29. පවර - ප්‍රවර වු , අප මුනිරජ -අපගේ (ශාඛ්‍ය) මුනින්ද්‍රයා
ණන් , පෙර -අතීත භවාන්තරයෙක්හි , සේනක නම් පඬි වැ
සේනකාබිධාන පණ්ඩිතවැ , ලොවට -ලොකයාහට පෑ
පුකාශ කළාවු , විසිතුරු - චෛචිත්ර ය හෙවත් ආශචර්ය්ාතයය
සර -සාරවු , පැනපරමත් පැරුම් -ප්රබඥාපරමාර්ථව පාරමිතාවගේ ,
ගුණෙකි -අනෘශංසයෙකි.
මේ පද්යවයෙන් විචක්පිත ජාතකදෙශනාව උද්දේශ කොට යළි එය
නිර්දෙශ කරන්නෝ ‘දඹදිව ඉසුරුබර’ යනාදි කියත්.
30. දඹදිව - ජම්බුද්වීපයෙහි , ඉසුරුබර -(සකල) ෙඑශ්චය්ර්ත්ම
භාරය , රැස්කොට -රාශිභූත කොට , තිබු ස්ථාපිතවු තැන් -
යුර - නිධාන ස්ථානයක් බඳු වු මනහර - මනොඥවු ,
කොසොල් රට - කොශල දෙශයෙ, පුවතර -ප්රතසිද්ධ වු , සැවැත්
නම් -ශ්රා-වන්ති නම් වු , පුරෙක් - නගරයෙක් , වී වුයේය.
ඉක්බිති පුරවර්ණානය කරන්නාහු ‘ නරනිඳු ’ ඈ අට කවත් දක්වත්.
31. එපුර -ඒ ශ්‍රාවන්තිපුරයෙහි , පිරි - පරිඛාව (හා) , මහවුර -
මහා ප්රාිකාරය තෙම (කෙබඳු යත්) , නරනිඳු -නරෙන්ද්ර නැමති ,
සතරකර - චතුර්භූජයා (විෂ්නුහු) , නිරතුර -නිරන්තරයෙන් ,
සාගරය හා උරිඳු අනන්තනාගරාජයාත් විසින් වට කළ
වැන්න පරික්ෂිප්ත කළාක් මෙනි.
1. ‘පෙරුම්’ බොහෝ 2. ‘එක්කොට ’ යිත් පාඨයි
32. පහගකොත් රතමෙ ණ
එපුරයන යන සඳ නුබ මෙ ණ බිසවරුව වන උර ණ කිරණ රැඳුනෙව් බැබළි අපම ණ
33. පුරඟන මුව කම ල
නරඹා පැකිල සිදුකැ ල නුබ රිවි තෙද තැවු ල පැමිණ සතපුණ සදිසි දස කැ ල
34. සඳලු වල ප න්දු
කෙළෙනා සොඳුරු ළ න්දු රුසිරු නෙත ඇ න්දු සලළු සිත් තමවෙතට කැ න්දු
32. පහගකොත් - ප්රානසාදාග්රාශඞගයෙහි, රතමෙණ - රක්තමානී
ක්යම (පද්මරාග මාණික්යා) තෙම කෙබඳු ද යත්) , එපුර - ඒ නගර (ආකාශ )යෙහි නුබමෙණ - නහොමණිහු (සුය්ය්ත් යා) , යන සඳ - ගමනය කරන කල්හි , බිසරු - අභිසාරිකාවන් , උරණ වචන කුපිත කරවන්නාවු , අපමණ - අප්ර මාණවු , කිරණ රශ්මීන් රැඳුණු එව් - රඤ්ජිත වුවාක් මෙන් බැබළි - භ්රාජිත වී.
33. දදකැල - ඒ පුරයෙහි ධ්වජසමුහ තෙම (කෙබඳු ද යත් ), පුරඟන පෞරඞගනාවන්ගේ , මුවකමල - මුඛපද්මයන් , නරඹා- නිරීක්ෂණය කොට, පැකිළ-ප්රසස්ඛලිතවැ , හෙවත් අවඥතවැ නුඛ-නහඃස්ථලයෙහි රිවිතෙද තැවුල-සූය්ය්්ඛ තෙජස්තාපයට, පැමිණ-ප්රා ප්තව, සැතපුණු-ශයනය කළාවූ, සිදුකැල සදිසි- සිද්ධාඞගනා සමූහයක් වැන්න.
34. සඳලුවල-චන්ද්රපශාල ාවන්හි , පන්දු කෙළෙනා-කන්දුකක්රි්ඩ නය කරන්නාවූ සොඳුරු-සුන්දරවූ , ළන්දු-ක‍ාන්තාවෝ, රුසිරු-(තමන්ගේ) රූපශ්රීසය, නෙත ඇන්දු-නෙත්රාදඤ්ජන කළාවූ සහළු-කාමුකයන්ගේ , සිත්-චිත්තයන් තමවෙතට-තමන් සමීප‍යට, කැන්දු-ආහ්වානය කරවූහ.
1.’රතමිණ’-ඇතම් 2.’වෙතඋරණ’බෝහෝ 3’පැකිළ’ බෝහෝ 4.’දදවැළ’සමහර 5.’කෙළිනා’ඇතම් 6.’සොඳුර’ ඇතම්
35. මිණිසළඹෙහි දිගැ ස
කොලහල අසා රණහ ස
පස්සේ යන විල ස
උගන්නා වැනි1 ගමන් ඒ ලෙ ස
36. නෙළුම්මල් ගඳ ග ත්
පවන් බිඟු ලුහුබැඳ ය ත්
සුරතසරතසයු ත්
පුරඹ හළ කවුළුවෙන් ගෙට ප ත්
37. ගිජිඳු ගිරිපෙළ රැ දි
රියහය තරඟවැළ සැ දි
හිවි තුරු ගොස නිසැ දි
සයුර සිරිසිරි එපුර මන බැ ඳි
35 දිගැස - දීර්ඝාක්ෂින්ගේ , මිණිසලඹෙහි මණීමඤ්ජිරයෙහි ,
කොලහල අසා - ශබ්දශ්ර්වනය කොට රණහස ස්වණ්හංම සයන් ,
පස්සේ ( ඒ ස්ත්රි න්ගේ ) පශ්වාද්භාගයෙහි , යන විලස - යන්නාවු ආකාරය (කෙබඳුද ?) ඒ විලස - ඒ (පුරස්ත්රී න්) පරිද්දෙන් ගමන්- ගමන ක්රිලයාව. උගන්නා වැනි - උද්ග්රසහණය කරන්නාක් මෙනි.
36 නෙළුම්මල් ගඳ - පද්මසුගන්ධය , ගත් ග්ර හනය කළාවු, පවන්- මාරුතය , බිඟු පට්පදීහු , ලුහුබැඳ - සීඝ්රලනුබන්ධනය කොට , යත් - ගමනය කරන කල්හි , සුරතසරතස - සුරතක්රීසඩා ශ්ර මයෙන්, යුත්- යුක්තවු , පුරඹ - පුරාම්බිකාවක විසින් හළ විවෘත කරන ලද , කවුළුවෙන් - කවාටයෙන් , ගෙට පත් -(ඒ භෘඞග තෙම) ගෘහාභ්යුන්තරයට ප්රාිපත වී. ගිජිඳු - ගිජෙන්ද්‍ර නැමති , ගිරි පෙළ - පර්‍වතපඞකිත්තියෙන්, රැඳි - රඤ්ජිතවු රියහය - රථාශ්ව ( නැමති), තරඟවැළ- තරඞගා වලියෙන්, සජ්ජිතවු , හිවි - උස්වු , තුරුගොස - තූය්ය්් නාද නැමති ඝොෂයෙන්, නිසැදි - නිරන්තර වු , මනබැඳි-මනොබන් ධනය කළාවු , එපුර - ඒ නගරය තෙම, සයුරුසිරි - සාගරශ්රීනය , ඉසිලි - උද්වහනය කළේයි.
1. මෙනි වෙනි සමහර
38. කිවි කිවි කුඳකුම රු අනත සිවුවත ගුරු ගු රු සරසවිය ගුරු ගු රු එපුර වනතොක් මඳක් වෙති සු රු
39. දඹදිව එකතප ත්
කෙරෙමින් බෙලෙන් බලව ත්
කොසොල් රජ පොහොස ත්
වීදි රජසිරි එපුර සිරිම ත්
40. ඔහු රණදෙරණ බැ ස
ලෙළදෙත1 සුරත සදහ ස
සුරලිය රුපු දිගැස ස
අහෝ ලෙළදුනි වමැස දකුණැ ස
36. කිවි - චාල්මිකිය , කිවි -ශුක්රාය කඳ කුමරු - ස්කන්ධකුමා
රය , අනත - අනන්ත (නාගරාජ)ය , සිවුවත - මහා බ්රනහ්මය, ගුරු
ගුරු අගස්තිසාෂිය , සරසවිය - සරස්වතී දෙවඟනය , සුරගුරු -
වෘහස්පතිය (යන මොහු) එපුර - ඒ නගරය , වනතොත් වර්ණ නා
කරත්හොත්, මඳක් - ලෙශයක්, සුරු වෙති - සමති වෙත්.
ඉක්බිති කොශලනරෙන්ද්රම වර්ණ නාව කරන්නාහු ‘දඔදිවඑකතපත්’ යනාදී පද්යශ පටකය කියත්.
දඹදිව - ජම්බුද්වීපය එකතපත් ෙකරෙමින් එකච්ඡත්‍ර කෙරෙමින්, බලවත් බෙ‍ෙලන් - දෘඩතරවු ශක්තියෙන්, පොහො සත් - සමති වු , කොසාල් රජ කොශලනරෙන්ද්රක තෙම, සිරිමත් - ශ්රීමමත්වු එපුර - ඒ (ශ්රානවන්ති ) නගරයෙහි , රජසිරි - රාජ්ය ශ්රීූය විඳී- වින්දනය කෙරේ.
40. ඔහු ඒ රාජොත්තමයා, රණ දෙරණ - යුද්ධභුමියට බැස - අවතීණ්වැ.යශල , සුරත - දක්ෂිණහස්තයෙන්, සදහස බඞගපත්ර ය, ලෙළදෙත - චලිත කරණ කල්හි , සුරලිය - සුරාඞගනාවන්ගේ ද රුපු දිගැස - ශත්ර වනිතාවන්ගේද (යථාක්රදමයෙන්) , වමැස වාමා
ක්ෂිය හා දකුණැස- දක්ෂිනාක්ෂිය, ලෙළදුනි - චලිත වී අහෝ
ආශ්චය්ය් යි! 1. ‘ලෙලවන ඇතැම්’
41. යසගී එනිරිදු න නාලිය කියත නිතියෙ න නාරජහට අස න මඳක් බාදා සතුටු කඳු‍ෙළ න
42. එනිරිඳු පැදුම් ර ද1
මහදන් වැසි වසින ස ඳ
දිළිඳුන් ළවෑ2 බ ඳ
උඩගු දළ ලොබ මියර 3 ගියෙ බි ඳ
43. ආකරයෙන් රුව න්
වෙ‍ෙනනිබු4 වෙලින් අස් ව න්
සිය රුකුමැ තුටුව න්
දෙරණලිය දුනු ඔහුට එකුව න්
41. එනිරිඳුන - ඒ නරෙන්ද්ර යාගේ , යසඟි - යසොගීතිකාවන්
නාලිය - නාගකන්යා වන් නිතියෙන - නිරන්තරයෙන් කියත
කථනය කරන කල්හි හෙවත් ගායනය කරන කල්හි , අසන
(එය) ශ්රයවනය කරන්නාවු නාරජහට -(අනන්ත නම්) නාරජයා
හට, මඳක් බාදා ලෙශමාත්රය බාධාවක් (නම්) සතුටු කඳුලෙන
තුෂ්ටිබාෂ්පයෙන් (පමනණක් මැයි).
42. එනිරිඳුන - ඒ නරෙන්ද්රව නැමති, පැදුම්රද - පර්ජන්ය් රාජයා (මහාමෙඝය), මහදන්වැසි - මහාදාන නමැති වර්ෂය, වසින සඳ -වස්වන කල්හි, (අන්තර්භූතප්ර යොජ්යාිථ්යිදු ), දිලිදුන් - දරිද්රත යන්ගේ, ළවෑබඳ -හෘදයවාපීන් සම්බන්ධීවු , උඩගු- උන්නත වු දළලොබ - දෘඪලොභ නැමති, මියර - වාපී බන්ධය, බිඳ ගියෙ භග්නව ගියේයි. ආකරයෙන් -රත්නාකරයෙන් රුවන් - රත්නයන්ද, වෙනෙත් - වනයෙන් , ඉබු - හස්තීන් ද, වෙලින් -ක්ෂෙත්ර්යෙන්, අස්වන් - ශස්යන එලයන් ද, සියරැකුමැ - ස්වකීය රක්ෂණයෙහි, තුටු වන් - තුෂ්ටවු, දෙරණලිය - ධරණිකාන්තා තොමෝ, ඔහුට- ඒ පෘථිවිපාලයාහට, එකුවන් - නිරන්තරයෙන්, දුනු- දානය කළා.
1. පැදුම්රද - ඇතම් 2. වැව - සමහර 3. නියර ගියෙ සිඳ- උඩරට 4 වෙනිතිබු, වෙනිතිබුඇතම්
44. මහසයුර මිණිග ණ තෙදකලඹ මෙන් නුබමෙ ණ1 පමණ නැති මොහු ගු ණ ඉක්මැ පවතී වැනුම් කිවි නැ ණ
45. සිවුපා සගුණ සො ඳ
තෙසත්2 පසඟින්3 මනන ඳ
රජ දහම පිළපැ ද
එරජ සැපසේ රජකරන ස ඳ
46. එනිරිඳුගෙන් මහ ත්
අනැඟි සිටු තනතුරු ල ත්
අනේපිඬු නම් යු ත්
සුදත් මහසිටුතුමා පින්ව ත්
44. මහසයුර - මහාසාගරයාගේ , මිණිගණ මෙන් - රත්න රාශිය
මෙන් ද නුබමෙණ- නහොමණිහුගේ (සුය්යා්ර ගේ), තෙද
කලඹ මෙන් - තෙජස්කදම්බය මෙන් ද , පමණ නැති - ප්රකමාණාති
ක්රා න්තවු , මොහු ගුණ - මේ නරෙන්ද්රියාගේ ගුණසමුහය තෙම
කිවිනැණ - කිවීන්ගේ ඥනය හා , වැනුම් - වර්ණරනාව ඉක්මැ-
අතික්රා න්තකොට , පවතී - ප්රුවෘත්ත වේ. ( මේ නරෙන්ද්රනයාගේ
ගුණසමුහය කවීන්ගේ චින්තාවිෂයක හෝ වාග්විෂයක හෝ
නොවෙයි සේයි).
45. සිවුපා - චතුරුපාය හා, සගුණ - ෂඩ්ගුණයෙන්, සොඳ සුන්දරවු, තෙසත් - ත්රි ශක්තිය , පසඟින් - (ස්වාමිදණ්ඩද්වයෙන්) අවශිෂ්ටවු අමාත්යා දී) පඤ්චාඞගය යන මෙයින් , මනනඳ - මනොනන්දනවු , රජ දහම - (දුෂ්ටනිග්ර හ ශිෂ්ටානුග්ර්හ සඞඛ්යා්ත) රාජධර්මනය, පිළිපැද - ප්රගතිපාදනය කොට , එරජ - ඒ නරෙන්ද්රාන, සැපසේ - සැපවු පරිද්දෙන්, රජකරන සඳ රාජ්යෘකරන , කල්හි- (අටසාලිස්වන කව දක්වා සතර කවකින් කුලකයි.)
46 මහත් - උත්තමවු, එනිරිඳු - ඒ (කොශල) නරෙන්ද්ර‍යා
ණන්ගෙන්, අනැඟි - මාහැඟිවු, සිටුතනතුරු - ශ්රෙකෂ්ඨිසථානාන් තරය, ලත් - ලද්දාවු, අනේපිඬු නම්යුත් - අනාථපිණ්ඩිකය යන (ලොකප්රසසිද්ධ) නාමයෙන් යුක්තවු , පින්වත් - පුණ්යිවත්වු, සුදත් මහ සිටුතුමා - සුදත්ත මහාශ්රේකෂ්ඨ උත්තමයා විසින් -
1. මිණ - බොහෝ 2. තෙසත් - බොහෝ 3. සතඟින් - ඇතම
47. ගණන් දැනැ පඞු ක ළ
දනයෙන් සිවුපනසේකෙ ළ විසදා රුවිනුදු ළ1 නිවැසි කරවු ලකල පහපෙ ළ
48. සෙවුනා සිවුව රම්
සුවඳි මල්තුරු මන රම්
බඹලොව එකත රම්
බිජි වෙහෙරෙක් නමින් රම්
49. පිළිමිණි සිය ල්ලේ
බඳ එහි පවුර තු ල්ලේ
මිහිකතකගෙ දු ල්ලේ
සුරත ලු වැනි සක්වළ ල්ලේ
46. ගණන් දැනැ - සඞඛ්යාලප්රේමාණය ජානනය කොට , පුඬුකළ -
පිණ්ඩනය කළාවු , දනයෙන් - වස්තුයෙන්, සිවුපනස්කෙළ -
චතුඃපඥ්චාසත් (54) කොටියක්, විසදා - විසර්ජනය කොට, නිවැස-
සුදුසු පරිද්දෙන්, කැරවු - නිර්මාණය කරවන ලදි. රුවිනුදුළ -
රූපයෙන් ( ලක්ෂණයෙන්) උජ්ජවලිත වු , ලකළ පහපෙළ - අලඞ
කෘත ප්රාරසාදපඞක්ති ඇති.
47. සිවුවරන් - සතරවරම් දෙවිරජුන් විසින්, සෙවුනා - සෙවනය කරනු ලබන්නාවු , සුවඳ මල්තුරු - සුගන්ධපුෂ්පවෘක්ෂයන්යගන් මනරම් - මනොරම්ය වු , බඹලොව - බ්රයහ්මලොකය හා , එක තරම් - එකාකාරවු , දෙව්වරම් නමින් - ජෙතවනාරාමය යන නාම යෙන් (ප්ර්සිද්ධවු) , වෙහෙරෙක් - විහාරයෙක්, බිජි - බැබළිනණි.
පද්යපවිංශතියකින් ජේතවන විහාරවර්ණනනය දක්වන්නාහු ‘පිළිමිණි’
යනාදි කීහු. 48. එහි - ඒ විහාරයෙහි , සියල්ලේ- සාකල්යෙයෙන්, පිළිමිණි- ස්එටිකමාණික්යහම(කොට), බඳ - බඳනාලද්දාවු , තුල්ලේ- ස්ථුලවු, පවුර - ප්රා)කාරය තෙම , (කෙබඳු ද යතහොත්) මිහික තගෙ - මගී (නැමති)කානතාවගේ , සුරත - ශුරවු හස්තයෙහි, ලු- ප්ර ක්ෂිප්තවු , දුල්ලේ - ජ්වලිතවු, සක්වළල්ලේ වැනි -ශඞඛවළ යයක් වැන්න.
1. රුවින්දුළ- සමහර
50. වෙහෙර පහ මුදු නේ1
රන්කොත් දහස් ගණ නේ
නැඟි මිණිකැලුමෙ නේ
තමා රෑදාවලැයි නො‍දැ නේ
51. සදහම් නදින්2 යු තු
ඉඳුනිල්මිණිපහය ම තු
ලෙළ රන්3 දද දිමු තු
බලා මේ හැඟි4 මියුරු රඟ ග තු
52. දෑවාණපහපෙ ළ
සරන පුහුදුන් සඟවැ ළ
වඩිනා ගුවන් තු ළ
උතුම් රහතන් වෙනස නැති ක ළ
50. වෙහෙර - ඒ විහාරයෙහි, පහමුදුනේ - ප්රාළසාදමස්තකයෙහි ,
රන්කොත් දහස්ගණනේ - සහස්ර සඞඛ්යාේත ස්වර්ණනශඞගයන්ගෙන්,
නැගි - උද්ගතවු , මිණිකැලුමෙනේ- මාණික්යුකාන්තීන් කරණ
කොට ගෙන , තමා - එකාන්තවයන් , රෑදාවලැයි - ( මේ රාත්රිකභාගය
මේ දිවාභාගය යි) රාත්රි න්දිවසංවභාගය, නොදැනේ - ඥයමාන
නොවේ.
51. සදහම්නදින් - සද්ධර්ම (දෙශනාසඞඛ්යාරත) නදයෙන් , යුතු-
යුක්තවු , ඉඳුනිල්මිණිපහය - ඉන්නීලමාණික්ය මය ප්රාදසාදයන් ගේ, මතු - මස්තකයෙහි , ලෙළ- ලලිතවු, දිමුතු - දීප්තිමත්වු, රනදද - ස්වර්ණුධවජයන්, බලා - අවලොකනය කොට, මියුරු- (ගෘහ) මයුරයෝ තුමු , මේ හැඟි - මෙඝකූටයනැයි චින්තනය කොට, රඟ ගතු - නෘත්යා රම්භ කො 51. දෑවාණපහපෙළ - ස්එටිකමය ප්රාඟසාදපඞක්තියෙහි, සරන- සඤ්චාරය කරන්නාවු , පුහුදුන් සඟවැළ -පෘථග්ජන යතිසමුහ තෙම, ගුවන්තුළ - ගගනාභ්යයන්තරයෙහි හෙවත් අහස්කුස්හි වඩිනා - ප්රළයාණය කරන්නාවු , උතුම් රහතන් -උත්තම ක්ෂීණා ශ්රනවයන්ගේ, වෙනස - විශෙෂය, නැති කළ - දුරු කෙළේය.
1.පාමුදුනේ - මෙසේත් පාඨයි. 2.නදින - සමහර 3.ලෙලවිදු - ඇතම් 4. කැකි -සමහර 5.ගුවන්තල-ඇතැම්
53. නොයෙකමිණි පැහැදි ලි
තොරණ කිරණින් මනක ලි
වෙහෙරඹර ඇමක ලි
නොකලැ දෙව්දුනු සියන් සිරිසි ලි
54. සපු නා පළොල් දො ඹ
කුසුම් සුව‍ඳෙහිහි මහි අ ඹ
බමරකැල බදලො බ
නිබඳ නද දෙති ඒවෙත වනගැ බ
55. ඒහි නද දෙන නිතො ර
කුරවිකෙවිලි මනහ ර
සුගතිඳු මියුරු ස ර
උගන්නා වැනි සිතින් ලොබ කැ ර
53. නොයෙකමිණි- අනෙකමාණික්ය යන්ගේ,පැහැ-ප්ර භායෙන්,
දිලි-ජ්වලිතවූ, තොරණකිරණින්-තොරණ කාන්තියෙන්,
මනකලී-මනඃකල්යෙවූ, වෙහෙරඹර- විහාරාකාශය තෙම, ඇමම
කලී-සර්වකාලයෙහි, නොකලැ-වැසි නැති කාලයෙහිද, දෙව්
දුනුසියන්-ඉන්ද්රිචාපශතයන්ගේ , සිරි-ශොභාව, ඉසිලි- උද්වහ
නය කෙළේයි.
54. සපු-වාම්පෙයය, නා-නාගය, පළොල්-පාටලිය, දොඹ- පුන්නාගය, මිහි අඹ-සහකාරය (යන මේ), කුසුම් සුව‍ඳෙහි - පුෂ්පසුගන්ධයෙහි, බදලොබ - බද්ධවු ලෝභ ඇති, බමරකැල- භෘඞ්ගශ්රේණිහු , ඒවෙත- ඒ විහාරසමීපයෙහිවූ, වනගැබ- වන ගර්භයෙහි, නිබඳ- අනවරතයෙන්, නද දෙති-නාද පවත්වත්.
55. ඒහි-- ඒ විහාරෝපවනයෙහි, නිතොර-නිරන්තරයෙන්, නද දෙන- නාද කරන්නාවූ, මනහර- මනෝහරවූ, කුරවිකෙවිලි- කොකිලපක්ෂීහු, ( කෙබන්දෝ ද යත්) සුගතිඳු- සුගතෙන් ද්රියාගේ, මියුරුසර- මධුරස්වරය, සිතින්- චින්තයෙන්, ලොබ
කැර-ලෝභ කොට, උගන්නා වැනි- උද්ග්රූහණය කරන්නවුන්
වැන්නාහ.
1 නොකල්- මෙසේත් පාඨයි 2 සියෙන්- ඇතැම් 3 නිතර-සමහර
56. දෙසන බණ සඟ වැ ළ
උගත් ගිරවුන් නිකස ළ
කියත ඉඳ බිල තු ළ
තුරුදු බණනෙව් මගදගාපෙ ළ
57. පිපි කුසුමෙන් සොඳු රු
ඒහි රඳන ඒරහැඳි තු රු
අසා බණ තොරතු රු
පෙරවියා වැනි සිවුරු පිවිතු රු
58. සැදි ගනනිල් කොළ ග
හෙළකඳිනුදුළ ඒහි නු ග
මහසමුදුර සම ඟ
වැන්න ඒසවුණු වතළ සුරග ඟ
56. සඟවැළ- යතිසමූහයා විසින්,දෙසන-දෙශනා දේශනා කරනු ලබන්
නාවූ, බණ-ධර්මයය, නිකසළ-පවිත්රාව, උගත්-උද්ග්ර හණය
කළාවූ, ගිරවුන්- කීරපක්ෂීන්, බිලතුළ-කොටරාභ්ය‍න්තරයෙහි,
ඉඳ- උපවිෂ්ටවැ , කියත-කථනය කරන කල්හි , තුරුදු-
වෘක්ෂයෝද, මගදගාපෙළ- මාගධගාථාපඞ්ක්තීන්, බනනෙව-
කියන්නාහු මෙනි.
57. පිපිකුසුමෙන්-විකසිත වූ පුෂ්පයෙන් දෝහෝ නොහොත් පුෂ්පාකාර ලක්ෂණයෙන්,සොඳුරු- සුන්දර වූ, ඒහි- ඒ විහාරෝප වනයෙහි ,රඳන- රඤ්ජමානවූ, ඒරහැඳිතුරු-ඇසළවෘක්ෂයෝ දෝහෝ නොහොත් ඒරහැඳි නම් පන්ෂි වශේෂයෝ, බණ තොරතුරු- ධර්මප්රෂවෘත්තිය, අසා- ශ්රෂවණය කොට, පිවිතුරු- පවිත්රුවූ, සිවුරු-චීවරයන්, පෙරෙවියා වැනි - ප්රාෝවරණ කළාක්හු මෙනි.
58. ඒහි- විහාරෝපවනයෙහි, ගත-බහලවූ, නිල්-නීල වර්ණ්වූ, කොළ-පත්රන ඇති, අග-අග්ර,යෙන්, සැදි-සජ්ජිතවූ,හෙළ කඳින්- ධවලස්කන්ධයෙන් , උදුළ -උජ්ජවලිතවූ,නුග- න්යහග්රෝකධ වෘක්ෂ තෙම( කෙසේද යතහොත්), මහසමුදුර සමඟ - මහා සමුද්රතය හා ඒක්වැ, වතළ-විස්තීර්ණසවූ, සුරගඟ- ආකාශගඞ්ඟාව, ඒසවුණු වැන්න- උද්ගත වූවාක් මෙනි.
59. කුඩ සහ සුපිපි නා
පුවක්මල් වල්විදු නා
සපුමල් පහනි නා
කරන පුද වැනි එවන සුර නා
60. අඹ මහරී මිදෙ ල්
පියුම් සහ කොඳ ලොත් ම ල්
පඬුරු ගෙන සයුක ල්
පිදූ වැනි එකවිටම දසඹු ල්
61. වෙත නිකමල් මහ රු
මුතුලැල් ලකළ පියක රු
සුපුල් කිණිහිරි තු රු
සැදි බැබළෙන රන් ෙතාරණ යු රු
59. සුපිපි-සුපුෂ්පිතවූ, නා-නාග (පුෂ්ප) නමැති , කුඩ සහ-
ඡත්ර. සහිතවූ, පුවක්මල්- පූග පුෂ්ප නමැති, වල්විදුනා- වාලව්ය
ජනයෙන්ද, සපුමල්- වාම්පෙයපුෂ්ප නමැති, පහනිනා-ප්ර දීප යෙන් ද (යුක්තවූ), එවන ඒ (උප) වනය තෙම, සුරනා -(වන) දේවතාවන් විසින්, කරන- ක්රි යාමාණවූ, පුදවැනි -පූජාවක් වැන්න.
60. අඹ-ආම්රය, මහරී-ශිරීෂය, මිදෙල්-නිවුලය, පියුම් සහ- පද්මයන් හා, කොඳ-කුන්දය , ලොත්-ලොධූය (යන), මල්- පුෂ්ප නමැති, පඬුරු-(තම තමා අයත්) ප්ර භෘතයන්,ගෙන- ග්ර්හණය කොට, සයුකල්-(වසන්තාදී) සෘතුකාලයෝ සදෙන, එකවිටම-එකක්ෂණයෙහිම, දසඹුල්-දශබලධාරීන්,පිදූ වැනි- පූජනය කළාහූ මෙනි.
61. වෙත-(කණිකාරවෘක්ෂයන්ගේ) සමීපයෙහි වූ,නිකමල්- නීර්ගුණ්ඩීපුෂ්ප නමැති ,මහරු- මහාර්හවූ,මුතුලැල්-මුක්තාල තිකායෙන්, ලකළ-අලඞ්කෘතවූ, ප්රිදයකරු-ප්රි-යකරවූ, සුපුල්- සුඵුල්ලවූ, කිණිහිරි තුරු- කණිකාරවෘක්ෂ තෙම, (කෙසේද යත හොත්), සැදි-සජ්ජිතවැ, බැබළෙන-හ්රාජමානවූ, රන්
ෙතාරණ යුරු-ස්වර්ණ්තොරණාකාරයි.
1 මුතුදැල්-සමහර
62. පියගඳ සිහින් ඟෙ ඳි
කීණ දොඹ බෙලි අඹ ගෙ ඳි
ලවඟ සල් සව් ඟෙ ඳි
සුපුල්වනයෙන් දනන් මනබැ ඳි
63. රසඳුන් සුනි ල් ල න්
වනන් කළඹන සු ල් ල න්
අඹදළුව ලො ල් ල න්
හඬන තැන තැන මත කොවුල් ල න්
64. දෙව්දුරැතුරු අග රු
තුවරලා මුල පිවිතු රු
කෙළන මුව කස්තු රු
යොහොඹුලියමඩු අවට විසිතු රු
62. පියගඳ- ප්රි යවූ සුගන්ධ ඇති, සිහින් ඟෙඳි -සිහින්කෙන්දය,
කීණ-නමෙරු(වෘක්ෂය) , දොඹ- පුන්නාගය, බෙලි-බිල්වය,
අඹගෙඳි-අංකෙන්දය, ලවඟ-ලවඞ්ඟය , සල්-ශාලය, සව්
ඟෙඳි-සව්කෙන්දය (යන මොවුන්ගේ), සුපුල්-සුඵුල්ලවූ, වන
යෙන්- අරණ්ය යෙන්, දනන්-ජනයන්ගේ , මනබැඳි-ම‍ෙනාබන්
ධනය කළාවූ - කුලකහෙයින් මෙ ඈ සත්කවක් මතු කියන
‘විවෙහෙර’ යනු හා සම්බන්දයි.
62. සඳුන්-රසාඤ්ජනසේ, සුනිල්ලන්-අතිනිලවූ, වනන්- විරහිණින්, කළඹනසුල්ලන්- ක්ෂෝහ කරනසුලුවූ, අඹදළුව- චූතාඞ්කුරයෙහි, ලොල්ලන්-ලොහි වූ, තැන තැන-ඒ ඒ ස්ථා නයෙහි, හඬන- නාද පවත්වන්නාවූ, මතකොවුල්ලන්-මත්ත ෙකාකිලයන්ගන්(යුක්තවූ)-
64. දෙව්දුරුතුරු- දෙවදාරුවෘක්ෂය, අගරු-කාලවන්දන වෘක් ෂය. තුවරලා-තගර(වෘක්ෂ) ය යන මොවුන්ගේ, පිවිතුරු- පවිත්රාවූ, මූල-මූලයෙහි ද, යොහොඹුලියමඩු-මාධවී ලතාමන් ඩපයන්හි ද, කෙළන-ක්රී-ඩනය කරන්නාවූ, කස්තුරු මුව-කස් තුරිකා මෘගයන්ලගන්, අවට- හාත්පස්හි, විසිතුරු-විචිත්රත වූ-
1 ලමග- සමහර 2 අඬන- ඈතට 3 මුල්-ඇතම් 4 කෙළින- සමහර
65. පුල්මහනෙල් පියු ම්
රැඳි ඉඳුනිල් ඉවුරුබි ම්
රජහස යුතු උතු ම්
පතැස් පොකු‍ෙණන සැදුණු මනර ම්
66. සරන බිඟු ලො ල් ලෙ න්
වගළ මුවරඳ හැ ල් ලෙ න්
දිමුතු සුදු වැ ල් ලෙ න්
සැදුණු වනපස මලාමැ ල් ලෙ න්
67. සියපත්විල් අස ල
කොකුම්ලියතල මනක ල
කපුරුතුරු කොබළි ල
සඳුන් වනයෙන් ලකළ මලව ල
65 . පුල්-ඵුල්ලවූ, මහනෙල්-උතපලයෙන් හා, පියුම්-පද්
මයෙන්,රැඳි-රඤ්ජිතවූ , ඉඳුනිල්- ඉන්ද්රානීලාන්විතවූ, ඉවුරු
බිම්- කුලභූමි ඇති, උතුම්-(පක්ෂීන් කෙරෙහි) උත්තමවූ රජ
හස-රාජහන්සයන්ගෙන්, යුතු-යුක්තවූ, මනරම්-මනෝරම්ය වූ,
පතැස්පොකුණෙන් -වාපීපුෂ්කරණීන්ගෙන්, සැදුණු-සජ්ජිතවූ
66 . ලොල්ලෙන්- (මධු) ලෞල්යැයෙන්, සරන-සඤ්චාරයකර
න්නාවූ, බිඟු-භෘඞ්ගයන්ගෙන් ද, වගළ-ගළිතවූ , මුවරඳහැල්
ලෙන්- මකරන්දනිර්ඣරයෙන් ද, දිමුතු-දීප්තිමත්වූ, සුදු
වැල්ලෙන්-ශුභ්රවාලුකායෙන් ද, මලාමැල්ලෙන්- කුදු මහත්පුෂ්ප
යෙන්ද, සැදුණු -සජ්ජිතවූ, වනපස-වනපාර්ශව ඇත්තාවූ -
67 . සියපත්විල්- ශතපත්ර තඩාගයන්ගේ, අසල-ආසන්නයෙහි
කොකුම්ලියතල- කුඞ්කුම ලතාතලයෙන්, මනකල- මනඃකල්ය්වූ,
මලවල- පුෂ්පයෙන් ආකූලවූ, කපුරුතුරු- කර්පූරවෘක්ෂය ,
කොබළිල-කොවිදාර(වෘක්ෂ) ය, චන්දන (වෘක්ෂ)ය යන
මොවුන්ගේ, වනයෙන් -අරණ්ය යෙන්, ලකළ-අලඞ්කෘතවූ.
1 සැදුනි-කිසියම් 2 තල්-ඇතම් 3 සැදුණු- සමහර
68. වඳනා ලෙස මුනි ඳු
ආ බඹ උවිඳු සුරනි ඳු
කිරුළුමිණිරැස් ක ඳු
සැඳෑවෙලෙ සිරි පෑ නොකල්හි ඳු
69. යසසින් ලොව පැති ර
සියලු සතමට වැඩ කැ ර
සතරින් බඹවෙහෙ ර
වසන සඳ අප මුනිඳු එ‍ෙවහෙ ර
70. දවසෙක නැණග ප ත්
පෙරටු කැරැ හිමි සැරියු ත්
මිණිකවසින් දිමු ත්
ගඳැත් විලසින් සඟහු ගුණව ත්
68 . මුනිඳු-මුනීන්ද්රණයන්වහන්සේ ,වඳනා ලෙස- වන්දනය කරන පරිද්දෙන්, ආ- ආගතවූ, බම-බ්රදහ්මයාගේද , උවිඳු- උපෙන් ද්රදයාගේ ද , සුරනිඳු-සුරෙන්ද්ර්යාගේ ද , කිරුළුමිණිරැස්කඳු-කිරීට මාණික්යනරශ්මි ස්කන්ධයන්ගෙන්, නොකල්හිදු- අකාලයෙහිදු හෙවත් සන්ධ්යායකාලයෙන් පිටත්හිදු, සැඳෑවෙලෙ සිරි-සන්ධ්යා වලාහකයෙහි වූ ශොභාව , පෑ- ප්රලකාශ කළාවූ.
69 . යසසින්-(අර්හත්වාදී) කීර්තියෙන්, ලොවැ-ලෝක යෙහි, පැතිර-ව්යාඅප්තවැ, සියලු සතහට - සකල සත්ව වර්ගයා හට, වැඩ කැරැ-(ස්වර්ගා්පවර්ගෑ) සුඛාභිවෘද්ධි කොට,බඹවෙහෙර සතරින්- බ්රැහ්මවිහාරචතුෂ්ටයෙන් (යුක්තවැ) , අපම්නිඳු-අස්මන් මුනීන්ද්ර යා, එ‍ෙවහෙර- ඒ (ජෙතවන) විහාරයෙහි , වසන සඳ- වැඩ වාසය කරන කල්හි.
70 . දවසෙක-එක් දිනයෙක්හි, නැණගපත්-ඥානයෙන් අග්ර, ප්රාවප්තවූ ,සැරියුත් හිමි-ශාරිපුත්රතස්වාමීන්, පෙරටු කැරැ-පූර්වාඞ් ගමකොට, මිණිකවසින්- මාණික්යය කවටයෙන්, දිමුත්-දීප්ති මත්වූ, ගඳැත් විලසින්- ගන්ධහස්තීන්ගේ විලාසයෙන්,(යුක්ත වැ), ගුණවත්-(ශීලසමාධ්යා්දී) ගුණාත්විතවූ, සඟහු- යතීහු.
1 වදිනා-බොහෝ 2 උරිඳු- බොහෝ 3 සියල්- බොහෝ
71. සිරබර දෙව්ස බා
විසිතුරු කැලුම් පසු බා
මඩලෙහි දම්ස බා
රැස්ව හිඳ ලෙව්නුවන් පොළ ඹා
72. දියටෙක නෙතක් බ ඳු
ඇවත්නි අප සුගති ඳු
මුහුදෙව් ගැඹුරු රු දු
නැණින් බබළනසේක පිරිසු දු
73. තදරත්කළ යහු ල
නොපැකිලෙන මෙන් පරන ල
තතු මුළු නේමඬ ල
සෙයින් දැනගත් සේක අතැඹු ල
71. දෙව්සබා-(සුධර්මා නම්) දෙවසභායෙහි, විසිතුරු කැලුම්-
විචිත්ර කාන්තිය, පසුබා-පශ්චාත්භාග කොට, සිරි බර-ශ්රීවභරිතවූ,
දම්සබාමඬලෙහි -ධර්මයසභා මණ්ඩලයෙහි, ලෙව්-ලොකයාගේ ,
නුවන් පොලඹා- නයනප්ර ලෝහ කොට,රැස්ව-රාශිභූතවැ, හිඳ-
උපවිෂ්ටවැ.
72. ඇවත්නි- ආයුෂ්මත්නි, දියට-ජගත්ත්රවයට ,එකනෙතක් බඳු-අසහාය නෙත්ර්යක් බඳුවු, අප සුගතිඳු-අස්මන් සුගතෙන්ද්රය තෙම, මුහුදෙව්-සමුද්රඳය මෙන්, ගැඹුරු-ගම්භීර වු,රුදු-මහත් වූ, පිරිසුදු-පරිශුද්ධවූ, නැණින්- ඥානයෙන්, බබළනසේක- භ්රාජිතවන සේක්ය.
73. තද-අධික කොට , රත්කළ-තප්ත කළාවූ, යහුල-අයශ් ශූලය, පරණල-පිණිපත්ර යෙහි, නොපැකි‍ෙලන මෙන්-ප්ර ස්ඛලිත නොවන්නාක් මෙන් , මුළු නේ මඞල-සකල ඥෙයමණ්ඩල යෙහි,(අප්ර,ස්ඛලිතවැ), තතු-(එහි) තත්වය, අතැඹුල සෙයින්- හස්තාමලකයක් පරිද්දෙන්, දැනගත් සෙක- අවබෝධ කළ සේක්ය.
1 ඇවැත්නී-සමහර 2 යවුල-බොහෝ
74. රාදොස් ද නුනුව ණ
මසුරු දුසිරී නොපම ණ
උසුන් මුලු කළ නැ ණ
ඇතිවැ වැජඹෙනසේක මුනිමෙ ණ
75. සුරගුරු ද කණස ර
කපිල අක්පද මුනිව ර
දින වියස ඉසිව ර
දිනූ නුවණැතිසේක පුවත ර
76. සිව්වේසත් මුහු දු
පරතෙර පැමිණි වදනි ඳු
කුළුදත් පොකුරුස දු
මෙ ඈ බමුණන් ද ලොවැ පරසි දු
73 රා-රාගය ද, දොස් ද -ද්වේෂය ද නුනුවණ- මොහය ද,
මසුරු-මාත්සය්ය්ාර්ය ද ,නොපමණ-අප්රුමාණවූ ,දුසිරි-සෙසු පාප
යන් ද , උසුන්මුලුකළ-මූලොච්ඡින්න කළාවු, නැණ ඇතිවැ-
ඥානයෙන් යුක්තවැ , මුනිමෙණ- මුනිරත්නය තෙම ,වැජඹෙන
සේක-විජෘම්භමාණ වනසේක්ය.
74 සුරගුරු ද -වෘහස්පති (සෘෂිහු ද) ,කණසර-කනාද (සෘෂීහුද) කපිල- කපිල (සෘෂිහු ද), අක්පද මුනිවර -අක්ෂපද (ගෞතම) මුනිවරයා ද, දින-ජෛනාචාය්ය්ඡි යා ද ,වියසඉසිවර - ව්යා ඝ සෘෂි වරයා ද (යන ආධ්යාදත්ම ශාස්තෘවරයන්),දිනූ-ජයගත්තා වූ, පුවතර-ප්ර සිද්ධවූ, නුවණ ඇති සේක- ඥානයෙන් යුක්තසේක්ය.
75 සිවුවේසත්-චතුර්වෙදයන් හා වෙදාඞ්ගශාස්ත්රස නමැති , මුහුදු-සමුද්රයයාගේ , පරතෙර පැමිණි-පරතීරප්රාුප්ත වූ, වදනිඳු- වාගීෂ්වර වූ, කුළුදත්- කූටදන්තය , පොකුරුසදු-පුෂ්කරසාදිය යන, මෙ ඈ -මෙ ආදී වූ, ලොවැ පරසිදු-ලොකයෙහි ප්ර්සිද්ධ වූ, බමුණන්ද- බ්රා-හ්මනයන් විසින්ද.
1 දුසිරිත්-බොහෝ 2 මුල්-ඇතම් 3 පවතිනසේක-සමහර 4 සැදූ-ඇතම්
77. සබිය සත්තක න ම්
මෙ ඈ පඬිනුදු මෙනුද ම්
අළවක යකු බිර ම්
දෙසූ පුළුවුත් පැනුදු මනර ම්
78. සක්දෙවිඳු ඈ මු රු
බකබඹ ඇතුළු ලොවැදු රු
දමා නුවනින් ස රු
කෙනෙක අප මුනිරජ තිලෝගු රු
79. දතයුතු දෙය සිය ලු
නොනැවතම දන්නා සු ලු
නුවණින් කළ එක ලු
කෙනෙක අප මුනිරජහු සිත්ක ලු
76 මෙනුදම්-උද්ධතමනස්ඇති , සබිය-සහිය,(නම් පරිව්රාාජක)
ය, සත්තක නම්-සච්චක (නිර්ග්රයන්ථීපුත්ර ) ය යන, මෙ ඈ
පඬිනුදු- මේ ආදී පණ්ඩිතයන් විසින්ද, බිරම්- භයානක වූ, අළ
වක යකු- ආලවක නම් යක්ෂයා විසින් ද , පුළුවුත්-විචාරනලද,
පැනුදු-ප්රමශ්නයන් පවා, මනරම්-ම‍ෙන‍ාරම්ය කොට, දෙසූ-විසර්ජ
නය කළා වූ.
77 තිලෝගුරු-ත්රෛරලොක්යාපචාය්යුර්‍ වූ, අප මුනිරජ-අස්මන් මුනිරාජ තෙම, සක්දෙවිඳු ඈ- ශක්රයදෙවෙන්ද්රා දීවූ , මුරු- දෙවියන් ද, බකබඹ ඇතුළු-බකබ්රවහ්මයා ඇතුළුවූ, ලොවැදුරු- බ්රමහ් මයන්ද , නුවණින්- ඥානය කරණ කොටගෙන , දමා-දමනය කොට, සරුකෙනෙක- සාරවූ තැනන්වහන්සේය.
78 සිත්කලු-මනඃකල්යඳවූ, අප මුනිරජහු- අස්මන් මුනිරාජයන් වහන්සේ , සියලු දතයුතු දෙය- සකලඥෙයධර්මිය, නොනැවතම- අනිවෘත්තවම හෙවත් ආවරණ රහිතවම , දන්නාසුලු ජානනය කරන ස්වභාවය ඇති, නුවණින් (අනාවරණ) ඥානයෙන්, එකලුකල -එකාලෝක කළාවූ, කෙනෙක- තැනන්වහන්සේය.
1 පැන ද- ඇතම් 2 දේ-සමහර
3 නොවැලකම-බොහෝ 4 දක්නා- ඇතම්
80. වැද අටපිරිස් මැ ද
සීරජු මෙන් නොබා හි ඳ තෙපලන දහම් ක ඳ ලො‍ෙවක විය‍ෙතක මුනි විසාර ද
81. තිලොවට එක උතු ම්
දෙකෙළ නොපැමිණ සදහ ම්
දෙසූ මඟ අගබි ම් තෙවිදු සිවුවෙසරදින් මනර ම්
82. පස්ගති දත් නුව ණ
නුවණ ද සසාදාර ණ
සත්බොජඟ දත් නැ ණ
අටඟමඟ නවලොව්තුරා නැ ණ
79 අටපිරිස්මැද-අෂ්ටපර්ෂද්මධ්ය යට, වැද -ප්රීවිෂ්ටවැ , සීරජු
මෙන්-සිංහරාජයකු මෙන් , නොබා හිඳ -අභීතව වැඩ හිඳ ,
දහම්කඳ , ධර්මමස්කන්ධයන්, තෙපලන -දේශනාකරන්නාවූ , මුනි-
සර්වකඥ තෙම , ලොවැ- ලොකයෙහි , විසාරද - අභිරු වූ, එකවිය
ෙතක - අසහාය ව්යෂක්ත කෙනෙක.
80 දෙකෙළ-( ශාශ්වතොච්ඡේද සංක්යාාත වූ හෝ කාමසුඛල් ලිකානුයොග අත්ථකිලමතානුයොග සංඛ්යාොතවූ) උභයාන්තයට , නොපැමිණ- අප්රාොප්තවැ , අගබිම්-අග්ර, වූ (නිර්වාණ ) භූමියට, මඟ-(ප්රමතිපදා ) මාර්ගග භූතව , සදහම් -සද්ධර්මිය , දෙසූ -දෙශනාකළා වූ , තිලොවට-ත්රෛතලොක්ය්යට , එක උතුම්- අසහාය උත්තම (වූ අප මුනීන්ද්රො) තෙම , තෙවිදු - ත්රිතවිද්යාඅයෙන් හා , සිවුවෙසරදින්- චතුර්වෛශාරද්යීයෙන් , මනරම්-මනොරම්යි සේක.
81 පස්ගති දත් -පඥ්චගතීන් ජානනය කළා වූ , නුවණ- ඥානය ද , සසාදාරණ නුවණ ද- අනන්යූසාධාරණවූ ඥානෂට්කය ද, සත්බොජඟ දත්- සප්තබොධ්යතඞ්ගයන් ජානනයකළාවූ, නැණ- ඥානය ද , නවලොවුතුරා නැණ- නවලොකෝත්තර ධර්මවයන්හි (ප්රිවෘත් ත වූ ) ඥානයද -
(මෙතැන් සිට දසවකින් කුලකබන්ධයවේ)
1 සිරදු-බොහෝ 2 සිව්වේසදින්- නොයෙක
83. නැණින් යුතු දසබ ල
එකොළොසද දත් මෙත්ප ල
දොළොසක් පස සිය ල
තෙළෙස් දුහඟ ද මිනූ මනක ල
84. බුදුනුවණැති තුදු ස
සරණ දහමැති පසළො ස
නාපන්සී සො‍ෙළා ස
රුවා දත් සිත්සණද සතළො ස
85. බුදුදහම අටළො සි
සැලකුම් නැණැති උනුවි ස
වසම්දිටු වත් වි ස
පසක් කැරැ දත් පැරුම් සමති සි
82 දසබල -දශවිධ (ඥාන) බලය ද යන , නැණින්-ඥාණයෙන්,
යුතු- යුක්ත වූ , මෙත්පල -මෛත්රීයඵලයන් , එකොළොස ද - එකා
දශකය ද , දත්- ජානනය කළාවූ , දොළොසක්- ද්වාදශාඞ්ගයක්
වූ , සියලපස -සකල ප්රනත්ය,යාකාරය ද , තෙළෙස් දුහඟ ද- ත්ර යො
දශධූතාඞ්ගයන්ද , මනකල- මනඃකල්යය ලෙස , මිනූ- ප්ර මාණ
කළාවූ.
83 තුදුස - චතුර්දශවිධවු, බුදුනුවණැති- බුද්ධඥානයෙන් යුක්තවූ , පසළොස- පඤ්චදශවිධ වු , සරණ දහමැති- වරණධර්ම ෙයන්යුක්තවූ , සො‍ෙළාස - ෂොඩශවිධවූ , නාපන්සී -ආනා පානස්මෘතීන් ද , රුවා- (විඥප්තිලක්ෂණව්යවතිරික්ත) රූපධර්ම යන් ගේ ආයුෂවූ , සතළොස සිත්සණ ද -සප්තදශචිත්තක්ෂණයන්ද, දත්- ජානනය කළාවූ.
84 අටළොසි බුදුදහම- අෂ්ටාදශ (ආවෙණික) බුද්ධධර්ම හා උනුවිසි සැලකුම්නැණ - එ‍ෙකානවිංශති ප්රතත්ය‍වෙක්ෂණ ඥානයන් ද, ඇති- ඇත්තාවූ , විසි වත්- විංශතිවස්තුකවූ , වසම්දිටු- විෂමදෘෂ්ටි හා, සමතිසි පැරුම් - සමත්රිංපශත්පාරමින්ද , පසක් කැරැ- ප්ර්ත්ය ක්ෂ කොට , දත්- ජානනය කළාවූ.
1 දුතඟ ද - ඇතම් 2 රුවාසිත් ඝණ ද දත් -මුද්රිකත
86. කමටහන් සතලි ස පනසුදයවැය නැණ ලෙ ස කුසලුත් වැඩිපන ස දැනෙන සිව්සැටකලා මුල් පි ස
87. සත්සැත්තෑ නුව ණ
අසූනවසිත් දත් නැ ණ
සයනූ සමය නැ ණ
සුවිසිකෙළලක් සමාපත් නැ ණ
88. අනතෑනය සම ත
පටන් නුවණැති සුනිසි ත
මුළුලෝ අපිරිය ත
සතුන් අදහස් දැනෙන පැනයු ත
85 සතලිස කමටහන්- සමවත්වාරිංශත් කර්මස්ථානයන්ද ,
පනස්- පඤ්චාශත්සඞ්ඛ්ය වූ , උදයවැයනැණ - උදයවය්ය ඥාන
යාගේ , ලෙස-ආකාරයන් , වැඩිපනස- පරඃපඤ්චාශද්විධවූ ,
කුසලුත් -( චිත්තචෛසික ) කුශලධර්මයන් ද , සිවුසැට-චතුෂ්ෂෂ්
ටිවිධවූ , කලා -කලාශිල්පයන් ද , මුල්පිස -මූලපුඤ්ඡනය
කොට හෙවත් සමූලයෙන් , දැනෙන - ස්වයම්බුද්ධවන්නාවූ,
86 සත්සැත්තෑ නුවණ- සප්තසප්තතිවිධ ඥානයන්ද , අසූනව සිත්- එකොනනවති චිත්තයන්ද, දත්- ජානනය කළාවූ, නැණ- ඥානයද , සයනූසමය - ෂණ්ණවතිපාෂණ්ඩසඞ්ඛ්යා ත පරසමයයන් (ජානනය කළා වූ) , නැණ-ඥානය ද , සුවිසිකෙළලක් - චතුර් විංශතිකොටිලක්ෂ පරිමිත වූ ,සමාපත් නැණ -සමාපත්තිඥාන යන්ද .
87 අනතෑනය සමතපටන්- අනන්තනය සමන්තප්රසස්ථානයෙහි වූ, සුනිසිත-අතිතීක්ෂණවූ , නුවණ- ඥානයද , ඇති- ඇත්තාවූ , මුළුලෝ-සකලලෝකයෙහි , අපිරියත - අපය්යනර්‍ න්තවූ , සතුන්- සත්වයන්ගේ, අදහස් - ( ආශය අනුශය චරිත අධිමුක්ති ඉන්ද්රී්ය පරොවරතාසඞ්ඛ්යා ත ) අධ්ය(ර්‍ාශය , දැනෙන- අවබොධවන්නාවූ , පැන- ප්රලඥායෙන් , යුත- යුක්ත වූ.
1 අනතානය සරිත , අනතනය සමවත -ඇතම්
89. මහත්පස් තිළිණෙ න සිවුසඟර සිවු දිටනි න තෙසර දස පැරු‍ෙම න පහළ සුසිරි සිරින් වෙසෙසි න
90. පමණ නැති සක්ව ළ
සව්සත සියක්වරක ළ
පන්සිය දියුණු ක ළ
කුසල් ඇති මුනිරජහු මුහු ක ළ
91. අනතනැණිනෙක දෙ ස
කියනුව සිතනු ඇතිලෙ ස
පරතෙර යන පිණි ස
අතින් පිහිනනු වැනි මුහුදු බැ ස
88 පස්මහත් තිළිණෙන- පඥ්චමහාපරිත්යා ගයන්ද , සිවු
සඟර-චතුස්සඞ්ග්රැහවස්තුයෙන් හා , සිව් අදිටනින-චතුරධිෂ්ඨාන
යෙන්ද , තෙසර-ත්රි්විධචය්යා යෙන් හා ,දසපැරුමෙන-දශපාරමි
ධර්මයෙන්ද යන , සුපිරිසිරින් - පුණ්යාශ්රී්යෙන් හෙවත් මුර්
තිමත් වූ කුශලයෙන් , වෙසෙසින -විශෙෂත්ව , පහළ-ප්රා්දුර්
භූතවූ .
89 පමණනැතිසක්වළ- අපරිමිතචක්ර වාලයන්හි , සව්සත-සකල සත්වයන් විසින්, සියක්වර-ශතවාරයෙක්හි හෙවත් සියක් ජාති යෙක්හි , කළ-කරන ලද , පින්සිය -අනෙකශත පුණ්යවයෙන්, දියුණුකළ -ද්විගුණව හෙවත් අධිකව කරන ලද , මුහුකළ -පරි ණත වූ , කුසල් ඇති -කුශලධර්මයෙන් සමන්විත වූ , මුනිරජහු- මුනිරාජයන්වහන්සේගේ.
90 අනතනැණින්- අනන්ත වූ ඥානයෙන් , එකදෙස-එකදෙ ශයක් , ඇතිලෙස -තත්වාකාරයෙන්, කියනුව සිතනු- තෙපලන කරන්ට සිතීම , මුහුදු බැස- සමුද්රමයට අවතීර්ණෙවැ,පරතෙර යන
පිණිස- පරතීරයට ප්රාාප්තවනු සඳහා , අතින්- හස්තව්යා පාරයෙන්
පිහිනනු වැනි- තරණය කිරීමක් වැන්න .
1 පස-බොහෝ 2 දිටනෙත -කිසියම් 3 පෙරෑමෙන-සමහර 4 පහළි - උඩරට 5 සිරිත්-මුද්රිීත 6 පිනනු-මුද්රිරත 7 මුහුද- කිසියම්
92. අම බොන සුරන් ලෙ ස්
නොමදව වෙමින් සොම්න ස්
බුදුනුවණෙහි වෙසෙ ස්
මෙලෙස මහසඟන තෙපලන බ ස්
93. මුනිඳු ලෝසෙත් ක ළ
බඹවිමන මෙන් සුලක ළ
මහගඳකිළි අැතු ළ
යහනැ වැඩහිඳ කොඳුපලස තු ළ
94. පියකරු සිත සිත ට
මහකුලුණුයුත් අැම වි ට
සමවතිනී නැඟි සි ට
අසා දිවකන යොමා ඒදෙස ට
92 අම බොන -අමෘතපානය කරන්නා වූ , සුරන් ලෙස්- දෙවි
යන් පරිද්දෙන්, නොමඳවැ - අමන්දවැ , සොම්නස් ෙවමින්-
සෞමනස්යදයෙන් යුක්ත වෙමින්, මෙලෙස- මේ (පූර්වෝක්ත) ආකාරෙයන් , බුදුනුවණෙහි- බුද්ධඥානයෙහි වූ , වෙසෙස් - විශි ෂ්ටත්වය , තෙපලන- කථනය කරන්නා වූ , මහසඟන- පූජ්ය්වූ භික්ෂූන්ගෝ , බස්-වචනයන් , (මේ ආදී තුදුස්කවකින් කුලකයි)
93 ලෝසෙත් කළ-ලොවට ශාන්ති කළා වූ , මුනිඳු-මුනීන්ද්රන තෙම , බඹවිමන මෙන්- බ්රශහ්ම විමානයක් සේ, සුලකළ- ස්වලඞ් කෘතවූ , කොඳුපලස් අතුළ- කෝජවාස්තරණය කළාවූ , මහගඳ කිළිඇතුළ - මහාගන්ධකුටියගේ අභ්ය්න්තරයෙහි , යහන- ශ්රී)ගය නයෙහි, වැඩහිඳ-උප ෛව්ෂනය කොට -
94 ඇමවිට-හැමකල්හි, සිත සිතට-චිත්තක්ෂණයක් පාසා, පියකරු- ප්රිහයකරවූ, මහකුලුණුයුත්- මහාකරුණායෙන් යුක්තවූ , සමවතිනී-සමාපත්තියෙන් , නැඟි සිට- උත්ථිතවැ , ඒදෙසට- ඒ (ධර්ම-සබා) දිශාවට, දිවකන- දිව්යු ශ්රෝ,ත්ර ය , යොමා-අභිමුඛ කොට , අසා- ශ්රාවණය කොට.
1 පසවන-බොහෝ 2 පලස්-මුද්රි්ත 3 තම සිතට- කිසියම්
95. දැන් මේමහසඟ න මනුවණ වනති මෙලෙසි න මැණිකක් මෙන් පසි න වැසුණු නොදනිති නුවණ බවයෙ න
96. ඒයින් දම්සබය ට
මම ගොස් ඒබස මුල්කො ට
පෙර නුවණ පළ කො ට
කියමි සලකා ඇදුරු තිලොව ට
97. සක්රුවන හැරිය ද
ඒසක් ලකුණෙන් මනන ද
ඇසිරූ කළෙව් සො ඳ
සරණ දෙරනතට දිගුකළ ස ඳ
95 දැන්-වර්තමානයෙහි , මේ මහසඟන, මේ මහා යතීහු-
(පෙර විබත් අරුත්හි කම්විභති) මෙලෙසින- මේ ආකාරයෙන්,
මනුවණ-මාගෝ ඥානය , වනතී-වර්ණමනා කෙරෙති, පසින-
පාංශුයෙන්, වැසුණු-ප්ර ච්ඡන්න වූ, මැණිකක් මෙන් , මාණික්ය
යක් පරිද්දෙන් , බවයෙන - පුනර්භවයෙන් (ප්ර තිච්ඡන්නවූ)
නුවණ- (මාගේ) ඥානය , නොදනිති ජානනය කළ නොහෙති.
96 ඒයින්-ඒහෙයින් , මම-අය්මච්ඡබ්දවාච්යත තෙම දම්සබ යට- ධර්මසභාවට , ගොස්- ගමනය කොට , ඒබස-ඒ (යතීන්ගේ) කථාව , මුල්කොට- කාරණ කොට, පෙර-පූර්වභවයෙක්හිවූ, නුවණ- ඥානය , පළ කොට-ප්රමකාශ කොට, කියමි-කථනය කෙරෙමැයි ,තිලොවට ඇදුරු- ත්රෛ‍ලෝක්යයට ආචාය්ය්ම වු සේක්, සලකා- සංලක්ෂණය කොට .
97 සක්රුවන - (සප්තාහයකින් ලභ්ය වූ) චක්රකරත්නය , හැරිය ද-(මහාභිනිෂ්ක්ර මණසමයෙහි) වර්ජිතකළ නමුදු , සක් ලකුණෙන්- චක්ර-රත්න රේඛා කරණකොට ගෙන, මනනද- මෙනෝඥවූ, ඒ - ඒ චක්රයරත්නය විසින්, අැසුරුකළ ඒව්- ආශ්රිමත වූවක් වැනිවූ, සොඳ- (මඞ්ගලලකෂණාන්විත හෙයින්) සුන්දරවූ , සරණ-ශ්රී, වරණය, දෙරණතට - ධරණීතලයට, දිගුකළ සඳ - ප්රකසාරණය කළ කල්හි.
1 නුවණ නෛදනිති වැසුන බවයෙන- සමහර 2 ඒබස්-සමහර
98. සත්දහසක් විත ර
පෙතිපතර ඇති මනහ ර
සුවඳමුවරඳ බ ර
පියුම්පිට සිට නැගුණු පැහැස ර
99. තෙත්ලාරසින් ව ර
මුරුතමල් කලඹක් යු ර
විහිදින රැස්පත ර
දෙපට අඳනාසිවුර සිරිබ ර
100. රන්කතුරකින් ර ත්
පියුම්පෙතිපෙළ පැහැප ත්
කපන විලසින් යු ත්
වසා තෙමඬුලු යොදා ඇඳ ග ත්
98 සත්දහසක් විතර-සප්තසහසූප්ර මාණවූ , පෙතිපතර ඇති -
පත්රතප්ර ස්තාර ඇත්තාවූ , මනහර-මනෝහරවූ , සුවඳමුවරඳ බර-
සුගන්ධමකරන්දයෙන් භරිතවූ , නැගුණු-(තත්ක්ෂණයෙහි)
උද්ගතවූ , පැහැසර-ප්ර භාසාරවූ , පියුම්පිට-පද්මමස්තකයෙහි,
සිට-ස්ථිතවැ
99 ලාරසින්-ලාක්ෂාරසයෙන්, තෙත්-ආර්ද්ර්වූ, වර-ප්රා ථි නියවූ , මුරුතමල්කලඹක් මයුර - මරුත්තපුෂ්ප කලාපයක් හා සදෘශවූ , විහිදින-විස්තීර්ණැවන්නාවූ , රැස්පතර- රශමිසමූහ ඇති , සිරිබර-ශ්රීව භරිතවූ , දෙපට අඳනාසිවුර- ද්විපට්ට අන්තරවාසක චීවරය ,
100 රන්කතුරකින්-ස්වර්ණමයකර්තරියකින්, පැහැපත්- ප්රරභාසම්පන්නවූ, රත්පියුම්පෙතිපෙළ-රක්තපද්මපත්ර-පඞ්ක්තියක්, කපන විලසින්- ඡේදනය කරන විලාසයෙන් , යුත්-යුක් තව , තෙමඬුලු- (නාභිරාජානුයුග්මසංඛ්යා ත) මණ්ඩලත්රතය, වසා- ප්ර වඡාදනය කොට, ගත්- (අධඃ) ශරීරයෙහි, යොදා-යුක්ත කොට, ඇඳ- ආවඡාදනය කොට .
1 විහිදෙන-බොහෝ 2 යොදේ - කිසියම්
101. සුරත් මහනෙල් ව ට රන් පමුවෙන් කරන ව ට විලසින් එමතු පි ට පටීදා බැඳ දෙපට සරිකො ට
102. රසදුළ රත්පල ස
වසනෙව් රන් ඇගෑප ස
නුගපලවන් සක ස
පෙරව මතු සිවුර රිසියෙන ලෙ ස
103. දෙතිස් ලකුණෙන් ප ළ
අසූ අනුවියදුන් දු ළ
කොත්මල් සිරිලක ළ
රුවින් තුන්ලෝනෙත් විසික ළ
101 සුරත්- අතිරක්තවූ , මහනෙල්වට-උත්පලකලාපයක්,
රන්පමුවෙන්- ස්වර්ණපාමඞ්ගෙයකින් , වට කරන- පරික්ෂිප්ත
කරන්නා වූ , විලසින්- විලාසෙයන් , ඒමතුපිට -ඒ(නිවාසනයා
ගේ ) මස්තකයෙහි, පටීදා -පටිධාතුව , දෙපට සරිකොට - ද්වි
කෝණසාම්යෙය කොට , බැඳ-බන්ධනය කොට.
102 රසුදුළ- රශ්මියෙන් උජ්ජවලිතවූ, රත්පලස- රක්තකම්බ ලෙයකින්, රන්ඇගෑ- ස්වර්ණමය වූ අග්ඝිකාවකගේ- පස- පාර්ශ වයක්(ඒක්අංශයක්). වසනෙව් - ඡාදනව කරන්නාක් මෙන් , නුගපලවන්-(සුපක්ව) නයග්රේඅධඵලවර්ණ වූ, සිවුර- (සුගතමහා) චීවරය, රිසියෙන ලෙස- රුචිඒළවන පරිද්දෙන්, මතු- ඌර්ධව කායෙහි, සකස- සත්කෘත කොට හෙවත් සකස්කරන විසින් (ඒකස්) කොට , පෙරව- ප්රාසවරණය කොට .
103 දෙතිස් ලකුණෙන්- ද්වාත්රිංෙශන් මහා පුරුෂ ලක්ෂණෙයෙන් , පළ-ව්යලක්ත වූ , අසූ අනුවියදුන්- අශිත්ය්නුව්ය්ඤ්ජනයෙන්, දුළ- උජ්ජවලිතවූ , කොත්මල් සිරි - කේතුමාලාශ්රීකයෙන්, ලකළ- අලං කෘතවූ , රුවින්- රූපලාවණ්යනය හෙවත් වර්ණාකයතනය කරණ කොටගෙන , තුන්ලෝ- ( ස්වර්ග මර්ත්ය්පාතාලසඞ්ඛ්යා ත)භුවන ත්රවයවාසීන්ගේ , නෙත්-නේත්ර්යන් , විසිකළ -වසඟකළාවූ.
1 මගපුල්- මුද්රිරත
104. කැලුම් සඳසුවහ ස
පහන් දිවයුරු සුවහ ස
දිලුම් බඹ සුවහ ස
රුසරු තුනුසිරිනිසිලි ඒවිග ස
105. නවදෙව්දුනු වැල ඳී
රන්වන් සුනෙර සිරි රැ ඳී
පබමඬලෙහි වොරැ ඳී
සුගත රූසිරි වනත මුව ම ඳි
106. මේ ගබකින් නිකු ත්
සරාපුන්සඳ සිරිග ත්
ගඳකිළියෙන් මහ ත්
නික්ම ගත්සඳ මුනිඳු සිරිම ත්
104 රුසරු-රුවිරවූ , තුනුසිරින්- දෙහශ්රීායෙන් , ඒවිගස-තත්
ක්ෂණයෙහි, සඳසුවහස- චන්ද්රරශතසහස්ර යක්හුගේ ,කැලුම්-
කාන්තියද , දිවයුරු සුවහස - දිවාකරශතසහස්රෙයක්හුෙග්, පහන්-
ප්ර්සන්නතාව ද , බඹ සුවහස- බ්රතහ්මශතසහස්රගයක්හුගේ, දිලුම්-
දීප්තිය ද , ඉසිලි-උද්වහනය කෙළෝයි.
105 නවදෙව්දුනු- අභිනව ඉන්ද්රකචාලයෙන් , වැලදී -වලයිත වූ හෙවත් ආලිඞ්ගිත වූ , රන්වන්-ස්වර්ණනවර්ණතවූ , සුනෙර- ෙම්රු පර්වතයාගේ , සිරි-ශෝ්භායෙන් , රැඳී-රඤ්ජිත වූ , පබමඬලෙහි- ව්යාතමප්රඞභාමණ්ඩලාභ්යඅන්තරයෙහි , වොරැ ඳී- විරාජිත වූ , සුගත- සර්වඥරාජයාගේ , රූසිරි - රූපශ්රීසය , වනත-වර්ණ-නා කරත හොත් , මුව-මුඛය තෙම , මඳි - මන්දෙවේ හෙවත් නොෙපා හොනේයි.
106 මේ ගබකින්- මේඝගර්හයෙකින් , නිකුත්- නිෂ්ක්රාණන්තවූ ,
සරාපුන්සඳ- ශරත්පූර්ණුචන්ද්රතයාගේ , සිරි- ශෝභාව , ගත්-ග්ර හණය
කළාවූ, සිරිමත්- ශ්රීණමත් වූ, මුනිඳු- මුනීන්ද්ර්යන්, මහත් ගඳකිළි යෙන්- මහාගන්ධකුටියෙන්, නික්ම ගත්සඳ- නිෂ්ක්රා,න්ත වූ කල්හි , (මතු කව හා කුලකයි) .
1 දිවවරූ-ඇතම් 2 මඬලින් - සමහර 3 රුසිරු-කිසියම්
107. රන්වන් බුදුන් බ ඳ නික්මුණු දිලි කැලුම්ක ඳ යතුරුනළිනළ ෙසා ඳ කසුන්රසෙෙස් අලුකෙෙළ් සෙ ද
108. මුණි දකුණු සිරි ප ද
දම්සබ අැතුළුකළස ඳ
සවනක් රැස් පබ ඳ
නික්ම පහකුළු වැසි විනිවි ද
109. සදන මෙන් කසම ල්
වසනෙව් දියමෙරළිම ල්
අතුරන ලෙසිඳුනි ල්
කරන නවහම් මෙන් ෙමානර පි ල්
107 රන්වන්-ස්වර්ණ වර්ණ වූ , බුදුන් බඳ- බුද්ධශරීරයෙන් , නික්
මුණු-නිෂ්ක්රා-න්ත වූ , දිලි-දීප්තිමත් වූ , කැලුම්කඳ-කාන්ති සමූහය
තෙම, සො ඳ-සුන්දර වූ , යතුරුනළින්- යන්ත්රලනාළයෙකින් ,
අළ-විසෘෂ්ටවූ (හරනලද්දාවූ) , කසුන්රස සේ-කාඤ්චනරසධාරාවක්
මෙන්, සෙද-ශ්රීදඝ්ර වැ , අලු කෙළේ-(ලෝක ය) ආලෝක
කෙළේයි,( දෙහශ්රී්සමුද්රරය වර්ණිනායි).
108 මුණි-සර්වඥයන් , දකුණු සිරිපද-දක්ෂිණ ශ්රී පාදය , දම් සබ-ධර්ම-සභාමණ්ඩපයට , ඇතුළුකළ සඳ- ප්රෙරව්ශ කල කල්හි , සවනක්-ෂඩ්වර්ණවයක්වූ, රැස් පබඳ- රශ්මි ප්රීභන්ධය තෙම, නික්ම- නිෂ්ක්රා-න්තව, පහකුළු-ප්රාකසාදකූටය , විනිවිද-විනිවේධනය කොට, වැසි- පිහිත කෙෙළ්යි.
109 කසමල්- කොරකසා පුෂ්පයන්, සදන මෙන්-වින්යා ස කරන්නාක් මෙන් ද , දියමෙරළිමල්- උමානම් පුෂ්පවිශේෂයෙන්, වසනෙව්-සඤ්ඡන්න කරන්නාක් මෙන් ද, ඉඳුනිල්- ඉන්ද්රනනීල මාණික්ය්යන්, අතුරන ලෙස- ආස්තරනය කරන්නාක් මෙන් ද , ෙමානර පිල්-මයුරපිච්ඡයෙන්, කරන-ක්රිනයාමාණ වූ, නවහම් මෙන්- නවකර්මුයක් මෙන් ද-(මතු කව හා කුලකයි) .
1 පහකවුළු වැසි- සිත් පාඨයි.
110. විහිදි නිල්රැස් ක ඳ මහත් සක්වලගිරිර ද හිස පැනගෙන ඵස ඳ දුවන්නට වන ඉතිර අනුබ ඳ
111. සපුපෙති සදන ලෙ ස
කිණිහිරි මල් ඉසින ලෙ ස
මුල නැගුණු දඹග ස
ෙකාමළ රන්දළුවෙන් වසනලෙ ස
112. රන්වන් කැරැ අහ ස්
පොළොව ද මුහුද ඒම ලෙ ස්
දිෙව් රන්වන් රැ ස්
හෙළා හැලි සිය දහස් සුවහ ස්
110. විහිදි- (සුනිල ස්නිග්ධ කේශධාත්වාදියෙන්) විකිර්ණ්වූ ,
නිල්රැස් කඳ- නීල රශ්මිස්කන්ධය තෙම , මහත්-විශාල වූ, සක්
වළ ගිරිරද - වක්රරවාලපර්වතරාජයාගේ , හිස-මස්තකයෙහි , පැන
ගෙන-උල්ලඞ්ඝනය කොට ගෙන, ඒසඳ-තත්කාලයෙහි , ඉතිර-
අතිරික්තව , අනුබ ඳ- නිරන්තරව හෙවත් පසුපස්සෙහි , දුවන්
නට වන- ධාවනය කරන්නට පටන්ගත්තේය.
111. සපුපෙති- වාමපෝය පුෂප පත්ර.යන් , සදන ලෙස-රචනා කරන්නාක් මෙන් ද , කිණිහිරි මල්-කර්ණිකාර පුෂ්පයන්, ඉසින ලෙස - විකිරණය කරන්නාක් මෙන් ද , දඹගස මුල- මහා ජම්බු වෘක්ෂයාගේ සමීපයෙහි , නැගුණු-උද්ගතවූ , කොමළ- මොළොක් වූ , රන්දළුවෙන්- ස්වර්ණා ඞ්කුරයෙන්, වසන ලෙස - ඡාදනය කරන්නාක් මෙන්ද - (මතු කව හා කුලකයි) .
112. රන්වන් රැස්- (සකලශරීරයෙන් නිෂ්ක්රා)න්තවූ )පීතරශ්මී තෙම, අහස්-ආකාශය , රන්වන් කැරැ- ස්වර්ණ වර්ණ් කොට , පොළොවද -පෘතිවිය ද , මුහුද- සමුද්ර.ය (ද) , ඒම ලෙ ස්-ඒපරිද් දෙන්ම (ස්වර්ණයවර්ණ කොට ) සිය දහස්සුවහස් -ශතය සහශ්ර ය
ශතසහශ්රාය යන සඞ්ඛ්යා ඇති ,හැලි-නිර්ඣරයන් , හෙළා-
පතිත කොට , දිවේ-ධාවනය කෙළේය . (අතීතාථියෙහි වර්ත මාන වචනයි ) .
1 විහිදු -මුද්රිවත 2 දිවන්නට වනි-සමහර 3 දිවි- සමහර 4 ඵලාඅැලි-කිසියම් 40 කාව්‍ නෙශඛර
113.සඳෑ ගන කැන් සැ ටි
සිඳුරු බඳුවදමල් සැ ටි
පියුම්රාමිණි සැ ටි
සුරත් බුදුරැස් ලොව වසා සැ ටි
114.දවහත්තරු අයු රු
කළදෝරස2 දහරයු රු
සුදු බුදුරැස් සොඳු රු
කෙළේ මුළුලොව එකලු නිරතු රු
115.මඳටවන් රැස්ක ඳ
කෙළෙ මෙර රතිඳුගොව් බ ඳ
කුලගිරි මුරුනෙස ඳ
මඳටදම් වන් කරන බුදු පු ද
113 සඳෑගනකැන්සැටි-සන්ධ්යා බ්හ්රපටලාකාරවූ ද, සිඳුරු -
සින්දුරවූණි හා, බඳුවදමල් සැටි -බන්ධුජීවකපුෂ්පාකාරවූ ද පියුම්රාමිණි සැටි- පද්මරාගමාණික්යැ (ප්රවභා) වැනිවූ ද,සුරත් (පාදපාණිතලයෙන් හා ඔෂ්ඨයෙන් නිකුත් හෙයින්) අතිරක්තවූ බුදුරැස්-බුද්ධරශ්මි තෙම, ලොව-ලෝකය, වසා සඤ්ඡන්න කොට සි‍ටි-ස්ථිත වූයේයි.
114 දවහත්තරු අයුරු-ඔෂධිතාරකාව ෙමන් ද කළදෝරස
දහරයුරු-කලධෞත රසධාරාවක් ෙමන් ද සොඳුරු-සුන්දරවූ සුදුබුදුරැස් -(ඌණාදන්තනඛපඞක්තින් නිකුත්) ශ්වේතබුද්ධරශ්මි තෙම, මුළුලොව-සකල ලෝකය නිරතුරු-නිරන්තරසේ, එකලුකෙළේ-ඒකාලෝක ෙකළේය.
115 මඳටවන් -(ශරීරයේ තත්තත් ස්ථානයෙන් නිකුත්
හෙයින්) මාඤ්පිෂ්ඨවර්ණ්වූ, රැස්කඳ-රශ්මිස්කන්ධය තෙම, මෙර මේරු පර්වතරාජයා,රතිඳුගොව බඳ කෙළේ-රක්තවූ ඉන්ද්රඳ ගෝපයෙකු වැනි කෙළේය. එසඳ-තත්කාලයෙහි,කුලගිරි කුලපර්වත (සප්තකය)තෙම මුරුන්-දෙවියන් විසින්,බුදුපුද- බුද්ධපූජනය(සඳහා),කරන -ක්රිදයාමාණවූ. මඳටදම් වන්-මඤ් ජ්ෂ්ඨ ද‍ාමයක් වැනි.(වි)
1.සැඳ-ඇතම් 2.රැස්, රස්-කිසියම
116.ඇති සියලු ලොවතු ර
පැහැය ගෙන ඇලළූ යු ර
කැලුම්කඳ පබස ර
දිවේ1 තල්කඳ පමණ මනහ ර
117.සවනක් පැහැ සි රි
ලෙස රත්රුවන් ඇති රි
සළා දෙමිනැඹ රි
දිවේ1 නොපැකිල දිගත පැති රි
118.වාපොළොවෙහි කිමි ද
ගැවසි ගොසින් බවග ද
මුළු සක්වල විහි ද
දිවේ1 රැළි දී මුනිඳු රැස්ක ඳ
116. සියලු ලොවතුර-සකලලෝකාහ්යීන්තරයෙහි,ඇති විද්යය-
මාන වූ පැහැය-ප්රලභාජාතය,ගෙන-ග්රහහන‍ය කොට, ඇලළූ යුර-ආලෝචනය කළාක් බඳුවූ පබසර කැලුම්කඳ -(ශරීරයේ තත්තත් ස්ථානයෙන් නිකුත් හෙයින්) ප්ර භාස්වර කාන්තිස්කන්ධය තෙම තල්කඳ පමණ ත‍ාලස්කන්ධ ප්ර‍මානණවැ මනහර-මනෝහරවැ දිවේ-ධාවනය කෙළේ.
117. සවනක්-සඩ්වර්ණනයක්වූ, පැහැසිරී-ප්රකහාශ්රීත තෙමෝ, සත්
රුවන් ඇතිරී ලෙස-සප්තරත්නමය ආස්තරණයක් මෙන්, සළ‍ිා දෙමින්-ඡටාදානය කෙරෙමින්, ඇඹරී-ආවෘත්තවැ, නොපැකිල -ප්රඇස්ඛලිත නොවැ, දිගත-දි‍ගන්තයෙහි, පැතිරී-ව්යතප්තවැ,
දිවේ-ධාවනය කෙළේ.
118. මුනිඳු-මුනින්ද්‍රයන්ගේ, රැස්කඳ-රශ්මිස්කන්ධය තෙම
වාපොළොවෙහි-වායු පෘථිවියෙහි, කිමිද-නිමග්කවැ,බවගද- හවාග්රවයෙහි ද ගැවසී ගොසින්-සඤ්ඡන්නව ගොස් මුළු සක් වළ-සකල වක්ර වලයෙහි, විහිද-ව්ය්ප්තවැ රැළි දි-වලිදානය කොට දිවේ-ධාවනය කෙළේ.
1.දිවි-ඇතැම්
119.අතුරැ මහසඟරැ ස
තරුපිරිවැරෑ සඳ ලෙ ස
සියසුන් උදාහි ස
මුනිඳු වැජඹුණි තිලෝපින් රැ ස
120.නවදිවයුරු උ මුව
පුල්සියපතෙව නව මුව
සන්හුන්දුන්1 යෙ මුව
බලා සිරිගන එකල සඟ මුව
121.මහණෙනි රැස් ව හි ඳ
කිපුවතක් යොමිනුන්2 හු ද
ඉති මියුරුකරප ද
බසින් පිළිවිත් සෙබෙන්3 එම ස ඳ
119. මහසඟරැස-මහා යතිසමූහයා‍ගේ, අතුරැ-අන්තරයෙහි
(මධ්ය යෙහි),තරුපිරිවැරූ-ත ාරාපරිවෘතවූ සඳ ලෙස-චන්ද්‍්තයා මෙන් ස‍ිහසුන්-උත්තමාසන නමැති හෙවත් බුද්ධාසන නමැති උදාහිස-උදයගිරිමස්තකයෙහි, තිලෝපිනරැස-තෛලෝක්යසයට පුණ්යසපිණ්ඩයක්වූ, මුනිඳු-මුනින්ද්ර තෙම, වැජඹුණි-විජෘම්හ මාණ(වී).
120. නවදිවයුරු-තරුණ සූය්ය්ස යාගේ, උමුව-අභිමුඛයෙහි,
නවමුව-අභිනව මුඛඇතිව, පුල්-ඵුල්ලවූ, සියපතෙව-ශතපත්රජ යන් මෙන්,යොමුව-අවනතව, සන්හුන්දුන්-ශාන්තභා‍වය දානය කළාවූ සඟමුව-යතීන්ගේ වක්ර් ්යන්, එකල-තත්කාල යෙහි: සිරිගන ශ්රිනඝනවූ සර්වඥ තෙම, බලා-අවලෝකනය කොට- (මතු කව හා කුලකයි)
122. මහණෙනි-ශ්රදමණයෙනි,රැස්ව හිඳ-රාශිභූතවැ නිෂණ්
ණවැ. කිපුවතක්-කිනම් ප්රුවෘත්තියක්, යෙමින්-කථනය කෙරෙමින්,උන්හු ද-උපවිෂ්ටවූවහු දැයි,ඉති-මෙසෙයින්, මියුරු කරපද-මධුරාක්ෂරපද ඇති. බසින්-වචනයෙන්, සෙබෙන්-සහායෙන්. පිළිවිත්-ප්රෂතිප්රවච්ඡනය කෙළේය.එම සඳ-එකල් හිම- (හිම දෙකව හා සම්බන්ධයි).
1.සන්සුන් සපුන්හන්-සමහර 2.කිපුවත් කියමිනුත්-මුද්රි්ත 3.සෙමෙන්-ඇතම්
122.එතෙපුල් අමා ල ත්
මහසඟගණට ඇතුළ ත්
මහණෙක් යුතු විය ත්
සෙමෙන් නැගී සිට වෙමින් බැතියු ත්
123.ඔබමින් බිම පස ඟ
මුනිඳු‍ට නැමඳ උතුම ඟ
මුහුළත් තඹර යු ඟ
පුදා අඩදැණිව කී මේ ර ඟ
124.හිමි ඔබ නැණවෙසෙ ස
පැසසැ උන්නමු1 සබ බැ ස
කියා2 මෙපමණ බ ස
එයති සන්හින්3 හැඳින අදහ ස
122. එතෙපුල්-ඒ වචන නමැති, අමා-අමෘතය, ලත්-ලද්දාවූ ,
මහසඟගණට-මහායතිසමූහයාට, ඇතුළත්-අන්තර්භූතවූ, යුතු- යෝග්යණවූ, වියත්-ව්යළක්තවූ, මහණෙක්-ශ්ර්මණයෙක් තෙම, සෙමෙන්-සණිකවැ, නැඟි සිට-උත්ථිතවැ බැතියුත් වෙමින්- භක්තියුක්ත වෙමින්-
123.බිම-භූමියෙහි, පසඟ-(හස්තපාදශීර්ෂ යන)පඤ්චාවයව
යන්,ඔබමින්-ස්ථාපනය කෙරෙමින්, මුනිඳු-මුනින්ද්රුයාහ‍ට, නැමඳ-නමස්කාරකොට, උතුමඟ-උත්තමාඞයෙහි (ශීර්ෂයෙහි) මුහුළු-මුකුලිත වූ (මදක් පිපුනාවූ) අත්තඹරයුග-අඤ්ජලිපුට නමැති තාමරස යුග්මය, පුදා-පූජා කොට,අඩදැණිව-අර්ධදජානු කවැ හෙවත් උත්කුටිකවැ මේ රඟ-මේ වක්ෂ්ය මාණාකාර (වාක්ය්ය) , කී-කථනය කෙළේ.
124. හිමි-ස්වාමිනි, සබ බැස-සභාවට අවතිර්ණරවැ, ඔබ-නුබ
වහන්සේගේ, නැණවෙසෙස-ඥානවිෂේශය, පැසසැ-ප්රබශංසනය කොට, උන්නමු-උපවිෂ්ට වීමුයි. මෙපමණ බස-මේ ප්රනමාණවූ වාක්ය්ය, කියා-අ‍ාරෝවනය කොට එයති-ඒ භික්ෂු තෙම අදහස- (සර්වෙඥයන්ගේ කථතුකාම්ය තාසඞඛ්යාෙත) අධ්යාංරශය හැඳින-සඤ්ජානනය කොට සන්හින්-සන්නිෂණ්ණ වී.
පසස උන්නෙමු. පසස උනෙමු.-ඇතම් 2.කීය-සමහර 3.සන්සින්-සන්හුන් සන්සිත්-කිසියම්
125.ඒ අසා වැසි පෙර ට
සිනිඳු ගනගුම් විලස ට
බඹගොස පහළ කො ට
මෙ වී කියනුව මුනිඳු පසුව ට1
126.දැන් බුදුබව පැමි ණ
අරුම කිම ලත් මෙනුව ණ
බෝසත්ව ද පොර ණ
පසිදුවූයෙමි2 නැණින් නෙප‍ම ණ3
127. කරවීනද මෙන් මියුරස නා දේ
අකරත්4 ලකරින් විසිතුරු පා දේ
මෙතෙපුල් පැවසී5 නැණගුන මූ දේ
එපවත් යැදි ලොල් සඟගණ පෑ දේ
125. මුනිඳු-මුනින්ද්ර තෙම, ඒ අසා-ඒ වාක්ය ය ශ්රසවණය කොට වැසි පෙරට-වර්ෂණයට පළමුවූ සිනිඳු-ස්නිග්ධවූ, ගනගුම් විලසට-මේඝගර්ජනයක්හුගේ විලාසයෙන් බඹගොස-බ්ර්හ්ම
ඝෝෂය, පහළ කොට-ප්රලකාශ කොට පසුවට-පශ්චාත් කාලයෙහි, කියනුව-(විස්තර)කථනය කරනු පිණිස, මෙ-මේ(වක්ෂ්යදමාණ උපන්‍වලාසය), වි-කිසේක.
126.දැන් - වර්ථමානයෙහි, බුදුබව-බුද්ධත්වයට පැමිණ -
ප්රා ප්තවැ, ලත්-ප්රපතිලබ්ධවූ,මෙනුවණ-මේ ඥන‍යාගේ, අරුම කිම - ආශ්චය්ය් යෙක් කවරේ ද?, පොරණ-පූර්වූයෙහි(අතීතයෙහි) බෝසත්ව ද-බෝධිසත්ව ද , නෙප‍මණ නැණින්-අප්ර-මාණවූ ඥන‍යෙන් , පසිදු වුයෙමි-ප්රවසිද්ධ වූයෙම්(වේදැයි)
127. කරවීනද මෙන්-කෝකිලයන්ගේ නාදය වැනි, මියුරස න‍ාදේ-මධුරනාද ඇති, අකරත්ලකරින්-ශබ්ධ‍ාලඞක‍ාර අර්ථ ලඞ
කාර (දෙකින් යුක්තවු) විසිතුරුපාදේ-(ගාථාබන්ධස්වරූප හෙයින්)විචිත්රි පාද ඇති, මෙතෙපුල්- මේ වාක්යසය, නැණගුන මූදේ -ඥන‍ගුණයන්ට සමුද්රඇයක් වැනි සර්ව්ඥ තෙම, පැවසී - ප්රේකාශ කෙළේය. ලොල්-ශ්රනවණ‍ාභිලාෂිවූ, පෑදේ-ප්රගසන්නවූ සඟගණ - යතිසමූහ තෙම , එපවත් - තත්ප්රනවෘත්ති (විස්තරය) යැදි - ප්රාමර්ථ නා කෙළේය.
1.පසුකොට-ඇතැම්. 2.වූවෙම්-සමහර. 3.අපමණ-මුද්ර ත 4.අකරන්-බොහෝ 5.පැවසූ-ඇතැම්
128. පැහැදුම් රහවන් නමිනුදු ලාභා
සිවුසස් නිමහම්1 යුතු නිම ලාභා
සිතියම වන මේ රසතෙප ලාභා
එළවී සවනා බස2 සිය ලාභා
පළමු වැනි සග නිමි
128. පැහැදුම්-ප්ර සාදත‍ා නමැති රඟ-රඞගජාතයෙන්වූ,
වන්නමින්-වර්ණ යෙන් හෝ වර්ණ කර්මුයෙන්, උදුලා හා - උජ් ජ්වලත්වූ,නිමලා හා-නිර්ම ලවූ,සිවුසස්-චතුස්සත්ය නමැති , නිමහම් - නිෂ්ඨාකර්මෙයෙන්, යුතු-යුක්තවූ සිතියම් වන - චිත්රජ කර්‍ම්යක් වැනිවූ මේ රසතෙපලා හා - මේ රසවද්භාෂිතය සියලා හා බස - සර්වවජනීන මූලභාෂයෙන් සවනා-සර්වසඥතෙම එළිවී-ගෙනහැර දැක්වී.