කුස ජාතක කාව්ය-කාව්ය iv
346 දුදනන්ගෙන් දු රුව සුදනන් කෙරෙහි මිතු රුව ගුණ නැණිනි ගැඹු රුව දිලෙම්වා කුලවිමන් මිතු රුව
347 349
නිසි දෙසඳුන් සුව ද එ පයේ මුනි අති න නික්මෙවා ඇඟින් මනන ද කැවුම් උදුරා අරගෙ න මහනිල් මල් සුව ඳ සිටි ඔහුද එම තැ න නිකුත් වේවා මුවගැබින් සො ඳ එලඳ පැතුවා බලා සියැසි න
348 350
යුත් පිළිවෙ තායා නැවත ඒ මුනිහ ට වැඳ මුනි සරණ තායා තම ගත් කැවුම් පුද කො ට මෙලෙසට ප තායා බැතිපෙමිනි නමකො ට පසෙක සිටි සඳ ඒ ක තායා පතයි මෙලෙසින් පලපසක් කො ට
346. “මම දිලෙම්වා.”
දුදනන්ගෙන්, අසත්පුරුෂයන්ගෙන්; දුරුව, දුරුවී; සුදනන් කෙරෙහි, සත්පුරුෂයන් කෙරෙහි; මිතුරුව, මිතුරුවී; ගුණ නැණිනි, ගුණයෙන් හා ඥානයෙන්; ගැඹුරුව, ගැඹුරුවී; කුලවිමන්, කුලය නමැති ගෘහයට; මිතුරුව, පහනක් මෙන්; දිලෙම්වා, බැබලෙම්වා;
347. “දෙසඳුන් සුවඳ නික්මේවා” “මහනිල්මල් සුවඳ නිකුත්වේවා.”
ඇඟින්, සිරුරෙන්; මනනද, යහපත්වූ; නිසි, යොග්යිවූ; දෙසඳුන් සුවඳ, සුදු රත් යන දෙසඳුන් සුවඳ; නික්මේවා, පිටවේවා; මුවගැබින්, මුඛය තුළින්, සොඳ, යහපත්වූ; මහනිල්මල් සුවද, මහනිල් මල්සුගන්ධපය; නිකුත්වේවා; පිටවේවා;
348. “ඒ කතායා පසෙක සිටිසඳ.”
පිළිවෙතායා, ප්රකතිපත්තියෙන්; යුතු, යුක්තවූ; මුනිසරණතායා, පසේබුදුන්ගේ පාදයන්; වැඳ, වන්දනා කොට; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; පතායා, පතා; ඒ කතායා, ඒ ස්ත්රිතය; පසෙක සිටිසඳ, පැත්තකට වී සිටි කල්හි;
349. “ඔහුද පැතුවා බලා.”
එ පසේ මුනි අතින, ඒ පසේි බුදුරදුන් අතින්; කැවුම් උදුරා අරගෙණ, කැවුම් උදුරාගෙණ; එමතැන සිටි, එතැන සිටියාවූ; ඔහුද, ඒ තැනැත්තාද; එලඳ පැතුවා, එලඳ පැතූ දෙය; සියැසින, සිය ඇසින්; බලා, දැක;
349. “ඔහු මෙලෙසින් පතයි.”
නැවත, පසුව; ඒ මුනිහට, ඒ පසේබුදුන් වහන්සේට; තමගත්, තමන් ගත්තාවූ; කැවුම්, පූපයන්; පුද කොට; පූජාකොට; බැතිපෙමිනි, භක්තියෙන් හා ප්රෙුමයෙන්; නමකොට, නමස්කාර කොට; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; පල, විපාක; පසක් කොට, ප්රොත්යනක්ෂ කොට; පතයි, ප්රා;ර්ථලනා කරයි.
කුසජාතක කාව්යාය 95
351 මෙ කළ පින් මහිමෙ න මතු මම් උපනුපන් තැ න ලැබ සව්සිරි නොමි න දඹදිවට අගරජව වෙසෙසි න
352 354
යුතු වෙම්ව තද තෙ ද පින්කර මේ ලෙසි න මවිසින් කළ ගැඹුරු න ද පැතුමෙන් ම සිට එක තැ න විලසින් කෙසර න ද කුස පබවති දෙදෙ න නිකුත් වේවා දසත විනිවි ද ඉපිද නිසි රජකුලෙහි වෙසෙසි න
353 355
මෙලඳ රුසිරෙන් ය ත් පසේ මුනි සඳු ගෙ න සියක් යොත්නෙක උන්න ත් කැවුම් ගත්තෙන් සරොසි න බලයෙන් රැගෙන වි ත් කුස නිරිඳුගෙ උව න කෙරෙම්වා අඹු තනතුරට ප ත් විසුලු වූ බව දනුව එපවි න
350. “මම් දඹදිවට අගරජව.”
මෙකළ, මේ කරණලද; පින් මහිමෙන්, පින් තෙදින්; මතු, අනාග‍තයෙහි; මම්, මම, උපනුපන් තැන, උපන් උපන් තන්හි; නොමින, බොහෝවූ; සව්සිරි ලැබ, සකල සම්පත් ලබා; වෙසෙසින, විශෙෂයෙන්; දඹදිවට, ජම්බඬ්වීපයට; අගරජව; ප්ර ධාන රජ වී.
352. “කෙසර නද නිකුත් වේවා.,
තදතෙද යුතු වෙම්වා, දැඩිවූ තෙජසින් යුක්ත වෙම්වා; මවිසින්, මා විසින්; කළ, කරණලද; ගැඹුරු නද විලසින්, ගම්භීරවූ නාදයෙන්; දසත, දසදිශාන්ත‍යන්; විනිවිද, පැතිර; කෙසර නද, සිංහ නාදය; නිකුත් වේවා, නික්මේවා.
353. “මම අඹු කෙරෙම්වා.”
රුසිරෙන් යුත්, රූපශ්රීභයෙන් යුක්තවූ; මෙලඳ, මේ ස්රි් ය; සියක් යොදුනෙක, යොදුන් සීයක් ඈතින්; උන්නත්, උන් නමුත්; බලයෙන්, ශක්තියෙන්; රැගෙණවිත්, හැරගෙණ ඇවිත්; අඹු තනතුරට, භාර්ය්යාන තනතුරට; පත් කෙරෙම්වා, තබාගණිම්වා.
354. “කුස පබවති දෙදෙන රජකුලෙහි ඉපිද.”
එකතැන සිට, එකතැනම සිට; මෙලෙසින, මේ ආකාරයෙන්; පින්කර, පිංකොට; පැතුමෙන්ම, පැතූ හෙයින්ම; කුස පබවති දෙදෙන, කුසරජ හා ප්රමභාවතිය යන දෙදෙනා; වෙසෙසින, විශෙෂයෙන්; නිසි, යොග්යආවූ; රජකුලෙහි, රාජකුලයන්හි; ඉපද, ඉපදී,.
355. “උවන විසුලු වූ බව දනුව.”
පසේ මුනිසඳ‍ුගෙණ, පසේ බුදුන් ගෙන්; සරොසින, තරහෙන්; කැවුම් ගත්තෙන්, කැවුම් ගත් හෙයින්; කුසනිරිඳුගෙ, කුසරජුගේ; උවන, මුහුණ; එපවින, ඒ පවින්; විසුලුවූ බව, විකාරවූ බැව්; දනුව, දැනගන්න. 96 වර්ණ,නා සහිත
356 357
පබවත් බිසෝ ස ඳ කැටක් ගෙණ නුබ කු ස කුසනිරිඳු හට යුතු තෙ ද දැමුව නොරඳයි බිම මි ස නොකැමැතිවූ බව ද එමෙන් පව් පින් රැ ස එදින පැතුවයි දනුව නිවර ද සිදුවීම නියතය පැතු ලෙ ස
සවන සග නිමි.
358 සොබමන් පබාවතී සිය පිරිවර රැගෙ න ගියමෙ න් තම පුරට හිමිහට දුක් දෙමි න ස ම ගි න් සිය කිරණ හකුලා තඹුරු ව න අ ව ර න් ගිරි සැපත් විය දිනකර එදි න
359 ප ව ර දිනිඳු හිමි වෙන් වෙමිනි පැහැදු ලා අ ව ර දිගඹ වෙත ගිය බැවිනි කර ලො ලා ත ඹ ර කරතලෙහි පෙති ඇඟිලි පෙලකු ලා එ ව ර විලඹ ගලවත බමර මිණිවැ ලා
356. “එදින පැතුවයි දනුව.”
පබවත් බිසෝ සඳ ප්රදභාවතී බිසවද; තෙදයුතු, තෙජසින් යුතු; කුසනිරිඳුහට, කුසරාජයාහට; නොකැමැතිවූ බවද, කැමති නුවූ හැටිද; එදින පැතුවයි, එදින ප්රා ර්ථනනා කළායයි; නිවරද, නිවැරදි වශයෙන්; දනුව, දැනගන්න.
357. “සිදුවීම නියතය.” “කැටක් නුබකුස නොරඳයි.”
කැටක් ගෙණ, ගල් කැටයක් රැගෙණ; නුබකුස, අහසෙහි; දැමුව, දැමුවොත්; බිම මිස, බිම හැර; නොරඳයි, නොනවතියි; එමෙන්, එපරිද්දෙන්; පව් පින් රැස, පව් පින් දෙක; පැතූලෙස, ප්රායර්ථිනා කළ පරිදි; සිදුවීම, සිද්ධවීම; නියතය, නිශ්චිත වේ.
සවැනි සර්ග ය මෙතෙකින් නිමියේය.
---------------------------------------------
358. “දිනකර අවරගිරි සැපත් විය.”
සොබමන්, ශොභමානවූ; පබාවතී ප්ර භාපතිය; සිය පිරිවර රැගෙණ, තමන්ගේ පිරිවරත් හැරගෙණ; හිමිහට, ස්වාමියාහට; දුක දෙමින, දුක් දෙමින්; තමපුරට, සිය නුවරට; ගිය මෙන්,ගමන් කළාක් මෙන්; එදින, ඒ දවසෙහි; සියකිරණ සමගින්, තමන්ගේ රශ්මිය සමග; තඹුරුවන, නෙළුම්වනය; හකුලා, හකුලුවමින්; දිනකර, සූර්ය්යරයා; අවරගිර, අපර පර්ව,තයට; සැපත්විය, පැමිණියේය. තඹුරුවන හැකිලීම සවසට ස්වයං සිද්ධය.
359. “විලඹ බමර මිණිවැලා ගලවත.”
පැහැදුලා, ප්රරභාවෙන් බබලන්නාවූ; පවර, උතුම්වූ; දිනිඳු හිමි, හිරු නමැති ස්වාමියා; වෙන් වෙමිනි, වෙන් වෙමින්; ලොලා කර, ලෝලයෙන්; අවරදිගඔ වෙත, අපරදික් නමැති භාර්ය්යාමව කෙරෙහි; ගිය බැවිනි, ගිය හෙයින්; එවර, ඒ කාලයෙහි; විලඹ, විල් නමැති අඹුව; තඹර කරතලෙහි, නෙලුම් නමැති අතෙහි; පෙති ඇඟිලි පෙල, මල්පෙති නමැති ඇඟිලි; අකුලා අකුලාගෙණ; බමර මිණි වැල, මීමැසි නමැති මිණිමාලය; ගලවත, ගලවන කල්හි;
කුසජාතක කාව්යිය 97
360 ව න් පු න් සඳ රැසින් ඔද විය කිරිමුහු ද තැන් තැ න් වල ඇසෙයි කොවුලන් දෙන නා ද ග න් මි න් කුසුම් රොන් මඳ නල එයි විහි ද මන් යොන් යුදට පැමිණෙයි කරමිනි වා ද
361 නි බෝ දෙවඟනක මෙන් දිලෙන හැමස ඳ සු බෝ පබාවත් ලඳගෙන් වෙන්ව හ ද නොබෝ කල් පසුව ගිය ස‍ෙඳහි දුක් වැ ද එ බෝ සත් කුසා රජ තනි යහන ඉ ඳ
362 ලෙ සේ අමාරස තෙපුලැති මනා පා වි සේ ස ගුණයුත් කුසනම් එබූ පා ඇ සේ නිදි නොලැබ වඩවමිනි තා පා මෙ සේ පවසාය දුක් මුසු විලා ප
360. “මන් යොන් යුදට පැමිණෙයි.”
කිරිමුහුද, ක්ෂී රසාග‍රය; වන්, වැදුනාවූ; පුන් සඳරැසින්, පූර්ණි චන්ර්ු රශ්මියේන; ඔදවිය, වර්ධමනය විය; කොවුලන්, කෝකිලයන්; දෙන, දෙන්නාවූ; නාද, නද; තැන්තැන්වල, තන්හි තන්හි; ඇසෙයි, ශ්රුවණයවෙයි; මදනල, මඳ සුළඟ; කුසුම් රොන් ගණිමින්; මල් රොන් ගණිමින්; විහිද, විහිදී; එයි, හමයි; මන් යොන්, අනඬගයා; වාදකරමින්, ව‍ාදාභිමුඛවෙමින්; යුදට පැමිණෙයි, යුද පිණිස එයි.
ඔදවැඩි කිරිමුහුද ද, කොවුල් හඬ ද, සුවඳ සුළඟ ද, කාමොද්දීප්තියට ඉවහල් වේ.
‘කුසරජ තනි යහන ඉඳ’
නිබෝ දෙවඟනක මෙන්, සිරුරු පැහැයෙන් දිව්ය ස්ත්රිඟයක් මෙන්; හැමසඳ, සියලු කල්හි; දිලෙන, බැබලෙන්නාවූ; සුබෝ, යහපත්වූ; පබාවත් ලඳගෙන්, ප්රලභාවතී කාන්තාව ගෙන්; වෙන්ව, වෙන්වී; නොබෝ කල්, මඳ කලක්; පසුව ගිය ස‍ෙඳහි, පසුවී ගිය කල්හි; හද, හෘදයෙහි; දුක්වැද, දුක් ඇතිවී; එබෝසත්, ඒ බෝධි සත්විවූ; කුසරජ, කුසරාජයා; තනියහන ඉඳ, තනිව සයනයෙහි හිඳ;
361. “කුසනම් එබූපා දුක්මුසු විලාපා පවසාය.”
මනාපා මනවඩන්නාවූ; අමාලෙසේ, අමාවැනිවූ; රස තෙපුලැති, මිහිරි වචන ඇති; විසේස ගුණයුත්, විශේෂ ගුණවලින් යුක්තවූ; කුසනම් එබූපා, කුසරජ තෙමේ; ඇසේ නිදි නොලැබ, ඇසෙහි නින්දක් නොලබා; මෙසේ, මෙයාකාරයෙන්; දුක්මුසු විලාපා, දුක්මුසු බස්, පවසාය, ප්රිකාශ කෙරේමය.
98 වර්ණ;නා සහිත 365 නුබපත සඳ යුගත රිවි ලෙස දි ස් වී ය යහනත අතුළ මල් පෙති කටු ලෙ ස් වී ය පියකත දෙන රැඟුම් ගී නොම තො ස් වී ය පබවත නැති මෙ රජ විමනත හි ස් වී ය
364 නි ම ල් වතින් විහිදෙන සිනිඳු සොමි කැලු ම් සු පු ල් රණ ලියක මෙන් දිලෙන වන දැගු ම් ල ක ල් පබාවති රජ දූ සමග උතු ම් කී ක ල් ලැබේදෝ එක යහනතේ උතු ම්
365 සිහිල් සොමි තරිඳු රිවි මෙන් දි සේයා කොවුල් නද ඇසෙයි යකුහඬ ලෙ සේයා ලකල් පබාවතී සඝ නොම වැ සේයා මෙකල් මෙමම සිතු නලවමි කෙ සේයා 363“රජ විමනත හිස් විය”
නුමි, සෞම්යිවූ; කැලුම්, කාන්තිය ඇත්තාවූ; සුපුල්; මනාව පිපුනාවූ; දැගුම්වනබපත, අහසට පැමිණි: සඳ, චන්ර් යායා; යුගත රිවිලෙස, කලපාන්ත හිරුමෙන්; දිස්විය, දිස්විය, පෙණෙන්ට පටන් ගත්තේය; යහනත, සයනාසනයෙහි; අතුළ මල්පෙති, ඇතිරි මල්පෙති; කටු ලෙස්වීය, කටු ලෙසක් දැක්වීය; පියකත, ප්රිඅය ස්ත්රීෙන්; දෙන, දෙන්නාවූ; රැඟුම් ගී, නාට්යෙ ගීත; නොම තොස්වීය, සතුට පිණිස නොමවීය; පබවත, ප්ර්භාවතිය; නැති. නැත්තාවූ; මෙරජ විමනත, මේ රාජවිමානය; හිස්වීය, හිස් එකක් වූයේය.
363. “එක යහනතේ ලැගුම් කිකල් ලැබේදෝ?”
නිමල්, නිර්මනලවූ: වතින්, මුහුණින්; විහිදෙන, විහිදෙන්නාවූ; සිනිඳු, ස්නිග්ධවූ; සො , ඇවිදින්නාවූ; රණලියක මෙන්, ස්වර්ණහලතාවක් මෙන; දිලෙන, බබලන්නාවූ; ලකල්, මනොඥවූ; පබාවතී රජදූ සමග, ප්රනභාවතී දේවිය සමග; එක යහනතෙහි, එක යහනයෙහි; ලැගුම්, ලැගීම්; කිකල්, කවර කලෙක; ලැබේදෝ, ලැබෙන්නේදෝ?.
365‘මම සිතු නලවමි.”
සිහිල්, සීතලවූ; සොමි, සෞම්යලවූ; තරිඳු, චන්ර්නතෙයා; රිවිමෙන්; සූර්ය්යාන මෙන්; දිසේයා, පෙණෙයි; කොවුල් නද, කොකිලනාදය, යකුහඬ ලෙසේයා, යකුහඬ මෙන්; ඇසෙයි, ඇසේ; ලකල්, මනොඥවූ; පබාවතී සහ, ප්ර භාවතිය සමග; නොම වැසේයා, නොවැස; මෙකල්, මේ කාලයෙහි මෙ මම, මේ අස්මත් තෙමේ; නොවැස; මෙකල්, මේ කාලයෙහි; මෙ මම, මේ අස්මත් තෙමේ; කෙසේයා, කෙසේනම්; සිතු නලවමි, සිත සනසවම්ද?
වර්ණ්නා සහිත 99
366 සු නි ල් නෙතිඳු වර බැම බිඟු වත කම ල වි පු ල් තන තිසර සිපිරුණු පැහැ සිලි ල නි ම ල් පබාවතී තුනු විලෙහි මනක ල කි කල් ගිලී කෙළිම්ද වඩමවිනි ලො ල
367 හැ ම ස ත් ගොර සසර සයුරෙන් ගොඩනග න ඇ ති ව ත් පුන් පෙරුම් මතු බුදුබව ලබ න ප බ ව ත් වෙන් වුවෙන් තනියම ඉඳ යහ න ම හ ස ත් තැවුන ලෙස මම කියමි කෙලෙසි න
368 සු ර ඹා ලෙසින් නන්වෙස් ගණිමින් නොමි න න ළ ඹා ගී රැඟුම් පෙන්වා වෙනින් වෙ න පොළ ඹා ගත නොහී මහ බෝසතුන් ම න ක ර බා සිටිති බිතු ඇඳි සිතියම් ලෙසි න
366 “මම ගිලී කෙළිම්ද”
සුනිල්, ඉතා නිල්වූ; නෙතිඳුවර, නෙත් නැමති මහනෙල් ඇති; බැම බිඟු, බැම නමැති මීමැස්සන් ඇති; වත කමල, මුහුණු නමැති පියුම් ඇති; විපුල්, මහත්වූ; තන තිසර, තන නමැති හංසයන් ඇති; සපිරුණු, සම්පූර්ණහවූ; පැහැසිලිල, ප්ර භා නමැති ජලය ඇති; නිමල්, නිර්ම ලවූ; මනකල්, මනොඥවූ; පබාවතී, ප්ර භාවතියගේ; තුනු විලෙහි, ශරීර නමැති තඩාගයෙහි; ලොල වඩවමිනී, ආශාව උපදවමින්; කිකල්, කවර කලෙක; කෙළිම්ද, ක්රී;ඩාකරම්ද?
367 “මම කියමි.”
හැමසත්, සකලසත්වැයා; ගොර, භොරවූ; සසර සයුරෙන්, සංසාර නමැති සාගරයෙන්; ගොඩනගන, එතර කරන්නාවූ; මතු බුදුබව ලබන, මතු බුදුබව ලබාදෙන්නාවූ; පුන් පෙරුම් වත් ඇති, සම්පූර්ණම කරණලද පාරමී දහම් ඇති; පබවත් වෙන් වුවෙන්, ප්රරභා වතිය වෙන්වූ හෙයින්; තිනිවම; හුදකලාව; යහන ඉඳ, සයනාසන යෙහි හිඳ; මහසත්, මහා සත්ව;යා; තැවුන ලෙස, තැවුනු අයුරු; කෙලෙසින, කවර හැටියකින්; මම කියමි, මම කියම්ද?
368. “නළඹා කරබා සිටිති.”
නළඹා, නාටිකවෝ; සුරඹා ලෙසින්, දෙවගනන් මෙන්; නොමින, බොහෝවූ; නන් වෙස් ගණිමින්, නානා වෙශයන් ගණිමින්; වෙතින් වෙන, වෙන් වෙන්වූ; ගී රැඟුම් පෙන්වා, ගීතිකාවන් හා නෘත්යියන් දක්වා; මහබෝසතුන්, මහබොධි සත්වමයන්ගේ; මන, චිත්තය; පොළඹා ගත නොහී; ප්රොලුබ්ධ කොට ගත නොහී; බිතු ඇඳි, බිත්තියෙහි ඇන්දාවූ; සිතියම් ලෙසින, සිතියම් අයුරින්; කරබා සිටිති, කරබාගෙණ සිටිත්ය. 100 වර්ණසනා සහිත
369 මි තු රු කුලතිලක කුසනිරිඳු සසොබ න අ තු රු කපෙව් පසු කරමින් එ රෑ දි න ප තු රු වා කිරණ පොබයා තඹුරු ව න මි තු රු උදාවූ සඳ පෙරගිරි හිසි න
370 දී ප දීප වර කුසනිරිඳු ගුණ ස රු තා ප සිතින් සලකා එලඳ පියක රු චා ප අනග සැර පස වැදුමෙන් නපු රු කී ප දිනක් පසුකර වියොවින් මහ රු
371 372
එදවස් උදෑස න තෙද විකුම් පළකො ට මහසත් තුමා සසොබ න මෙමා සිත ඉඟි සිදුකො ට පබවත ගෙණෙන මෙ න එක‍ෙතක් මෙනුවර ට යමැයි සාගල පුරට සිතමි න මෙ රජ සිරිසර හැම නියම කො ට
369. “මිතුරු උදාවූ සඳ”
මිතුරු කුලතිලක, සූර්ය්යසවංශයට තිලකයක් බඳුවූ; සසොබන, ශොභන සහිතවූ; කුසනිරිඳු, කුසරජතුමා; එරෑදින, ඒ රාත්රි කාලය: අතුරු කපෙව්, අනතඃකල්පයක් මෙන්; පසු කරමින්, ගෙවමින්; කිරණ, රශ්මිය; පතුරුවා, විහිදුවා; තඹුරුවන. නෙළුම් වනය; පොබයා, ප්රුබොධ කරවා; මිතුරු, සූර්ය්ය යා; පෙරගිරි හිසින, පූර්ව පර්ව ත මස්තකයෙන්; උදාවූ සඳ, පෑවූ කල්හි;
370. “කුස නිරිඳු කීප දිනක් පසුකර” දීප, ජම්බුවීපයට; දීප, පහනක්වූ වර, උතුම්වූ; ගුණසරු, ගුණයෙන් සාරවූ; කුසනිරිඳු, කුසරජතුමා; පියකරු, ප්රිවයංකරවූ; එලඳ, ඒ ස්ත්රිනය; තාප සිතින්, සන්තාපචිතයෙන්; සලකා, කල්පනාකොට; අනඟ, අනඬගයාගේ; නපුරු, භයානකවූ; චාප, සැර පස; දුන්නෙහි ඊතල පසම; වැදුමෙන්, වැදීමෙන්; මහරු; මහත්වූ; වියොවින්, වියොගයෙන්; කීප දිනක්, දින කීපයක්; පසුකර, ගතකොට.
371. “මම සාගලපුරට යමැයි”
එදවස්, ඒ දිනයෙහි; උදෑසන, උදය කාලයෙහි; සසොබන, ශොභා සහිතවූ; මහසත්තුමා, බොධිසත්වඒ උත්තමයා; පබවත, ප්රොභාවතිය; ගෙණෙනමෙන; ගෙණඊම කරණකොටගෙණ; සාගල පුරට, සාගල නම් නගරයට; යමැයි, යන්නෙමියි කියා; සිතමින, සිතා;
372. තෙදවිකුම්, තෙජස හා වික්රබමය; පළකොට, ප්රාකාශකොට; මෙමා, මේ මාගේ; සිත ඉඟි, සිතේ යට අදහස; සිදුකොට, සිදුකරගෙණ; මෙනුවරට, මේ නගරයට; එනතෙක්, පැමිණෙන තුරු; හැම මෙරජ සිරිසර, මේ සියලු රාජ සම්පත්තිය; නියම කොට, නිශ්චය කොට,
කුසජාතක කාව්ය ය 101
373 ම පියරජ හට ව ත්
සොහොයුරු කුමරිඳුට ව ත්
මෙ රජ සිරි දුනහො ත්
ගැණුම උගහට වේය නැවත ත්
374 376
ඉන් මවුසඳ වස න බාරට ගෙන මෙ යි බ රජ වීවන තුළ වදිමි න පබවතී බිසවනුත් ලැ බ වැඳ පසෙක සිටගෙ ණ මෙමා එනතෙක් මො බ මෙසේ පවසයි මියුරු තෙපුලෙ න රජ කරව පවසා බසින් සු බ
375 377
සිවුරඟ සෙන් මහ ත් මවු බිසෝ එ අ සා රැඳී යුර පුරය එක යු ත් ලඳුන් මායන් පව සා කුසාවති නම් ල ත් නොනවත්නා නි සා මෙපුරවර සව්ඉසුරු සම්ප ත් මගට නිසි රස බොජුන් සර සා
373. “ගැණුම උගහට වේය”
මපියරජහටවත්, මගේ පියරජ්ජුරුවන් වහන්සේට හෝ; සොහොයුරු, සහෝදරවූ; කුමරිඳුටවත්, කුමාරයාට හෝ; මෙරජ සිරි, මේ රජ සැපත; දුනහොත්, දුන්නොත්; නැවතත්, පසුව; ගැනුම, ගැණුම; උගහට වේය, අමාරුවන්නේය.
374. “රජ මෙසේ පවසයි.” ඤ රජ, කුසරජතුමා; ඉන්, එසේ හෙයින්; මවුසඳ වසන, මවු බිසොව වසන්නාවූ; විමනතුළ, මාලිගාවට; වදිමින, පැමිණ; වැඳ, වැඳලා; පසෙක සිටගෙන, එක් පැත්තකටවී සිටගෙණ; මියුරු තෙපුලෙන, මිහිරි වචනයෙන්; මෙසේ, මෙයාකාරයෙන්; පවසයි, කියයි.
375 මහත්, බොහෝවූ; සිවුරඟසෙන්, චතුරඬගිණි සේනාව; රැඳි, රැඳුනාවූ; සුරපුරය එකයුත්, දෙව්ලොව වැනිවූ; කුසාවතී නම්ලත්, කුසාවතී නම්වූ; මෙපුරවර මේ පුරව‍රයෙහි; සව්ඉසුරු සම්පත්, සකල ෙඑශ්චර්ය්යස සම්පන්තියද;
375. “ඔබ රජ තරම පවසා.”
මෙ ඔබ, මේ ඔබ වහන්සේ; බාරගෙණ, පිළිගෙණ; පබාවතී බිසොවනුත්, ප්රවභාවතී බිසවත්; ලැබ, ලැබගෙණ; මෙමා එනතෙක්, මා එනතුරු; මොබ, මෙහා කාලය; රජකරව, රජකම කරණුයි; සුබ බසින්, පියකරු වචනයෙන්; පවසා, කියා.
376. “මවු බිසෝ බොජුන් සරසා”
මවුබිසෝ, මවු බිසොව; එඅසා එය අසා; ලඳුන්, ස්ත්රී්න්ගේ; මායා, රැවටිලි; පවසා, කියා; නොනවත්නා නිසා, නොනවතින හෙයින්; මගට නිසි, මග වියදමට යොග්යසවූ; රස බොජුන්, රසවත් ආහාර; සරසා, පිළියෙලකොට. 102 වර්ණනනා සහිත
378 රන්තලියක ලමි න මහ සතුන් අත තබමි න සැපසේ එව ෙගාසි න කියා සමුදුන් ස‍ෙඳහි අදරි න 379 381 එතෙම මවු බිසව ට සැරසී පසවියෙ ණ තුන් විටක් පැදකුණු කො ට මසුරන් දහසකුත් ගෙ ණ අදර බුහුමන් කො ට පයියක බහා ගෙ ණ නැමද සිට පැවසීය මෙලෙස ට මහරු කෙකනද වෙණ අතින් ගෙ ණ
380 382 මවු සඳිනි මනර ම නුවරින් නික්මෙම් න සැපසේ උනිමි නම් ම ම මග පණස් යොදුනක් තැ න නොලසා වුත් දිකි ම ගෙවා ගොස් නොලසි න කියා සිරි යහන් ගෙට පිවිස ම දවාලට බත් නිමා කරමි න
378 “මවුබිසොව සමුදුන් ස‍ෙඳහි”
රන්තලියක, රත්රන් භාජනයක; ලමින, තබමින්, මහසතුන්, මහබෝසතුන්ගේ; අත, අතෙහි; තබමින තබා; ගොසින, ගමන් කොට; සැපසේ එව, සුව පරිදි එනු කියා; අදරින, ආදරයෙන්; සමුදුන් ස‍ෙඳහි, අවසර දුන් කල්හි. 379 “එතෙම මවු බිසොවට පැවසීය.” එතෙම, ඒ කුසරජ තෙමේ; මවු බිසොවට, මවු බිසොවුන් වහන්සේට; තුන් විටක්, තුන්වරක්; පැදකුණුකොට, ප්රොදක්ෂිමණා කොට; ආදර බුහුමන් කොට, ආදර බහුමාන කොට; නැමද, වැඳ; සිට, සිවලා; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; පැවසීය; කීය. 380. “මම සැපසේ උනිම් නම්” “අවුත් දකිමි.” මනරම, සිත්කලුවූ; මවුසඳිනි, මෑණියන් වහන්ස; මම, අස්මත් තෙමේ; සැපසේ, සුවපරිදි; උනිම් නම්, හිඳින්නෙම් නම්; නොලසා වුත්, වහා පැමිණ; දකිමි, දකින්නෙමි; කියා කථනය කොට; සිරියහන් ගෙට, ශ්රීායහන් මාලිගාවට; පිවිසම, ප්රනවිෂ්ඨ වී.
381. “මහසත් වෙණ අතින් ගෙණ.” පසවියෙන, පංචායුධයෙන්; සැරසී, සූදානම්වී; මසුරන් දහසකුත්, මසුරන් දාහක්ද, පයියක, පසුම්බියක; බහාගෙණ, දමාගෙණ; මහරු, මහාර්ඝමවූ; කොකනද වෙන, කොකනද නම් වීණාව; අතින් ගෙණ, අතට ගෙණ.
පසවි-දුනු, මුගුරු, අඩයටි, පත්කොහොල්, පාරාවළලු.
382. නුවරින් නික්මෙමින, නුවරින් පිටත්වෙමින්; පණස් යෙ දුනක් තැන, යොදුන් පණහක් තැන්; මග, මාර්ගුය; නොලසින, වහා; ගෙවා ගොස්, පසුකොට ගොස්; දවාලට, දවල් කලට; බත්, ආහාර; නිමා කෙරෙමින, අනුභව කෙරෙමින්.
කුසජාතකව්යරය 103
383 තිබු යොදුනද පණ ස් නොලසින් ගෙවා ගෙණ ගො ස් වීමට පෙර සව ස් එසාගල පුර වනිය එදව ස්
384 386
මහසතුගෙ තෙදි නී කැඳවා ගොස් එව ක හුනස්නෙහි හිඳ නොහි නී ඉඳුවා සොඳුරු අස්නෙ ක පවබත් මෙහෙසි නී සියතින් පතුල් දෙ ක ඉදිත ලෙල රන් ලියක් ලෙසි නී දොවාදර බැතිපෙම් වඩා නෙ ක
385 387 විඩාපත් වෙමි නා රසමසවුලෙන් යු ත් වේ මැදෙහි බැස වඩි නා පිස බත් මාලු රසව ත් මහසතුන් දිය නා වලඳවා බෝස ත් මැහැලි අඟනක් දැක සතොසි නා එලඳ සිටියා වෙමින් තුටු සි ත්
383. “මහයත් යාගල පුරට වනිය.”
තිබු, ඉතිරිව තිබූ; පණස් යොදුනද, යොදුන් පණසද; නොලසින්; වහා; ගෙවාගෙණ ගොස්, පසුකොට ගොස්; සවස් වීමට පෙර, සවස් වීමට පළමුව; එදවස් එ දවසෙහිම; එයාගලපුර, ඒ සාගල නම් නුවරට; වනිය, පැමුණුනේය.
සත්වැනි සර්ග,ය මෙතෙකින් නිමියේය. 384. “පබවත් මෙහෙසිනී ලෙලරන් ලියක් ලෙසිනි ඉඳින” පබවත් මෙහෙසිනී, පබවත් නම් මෙහෙසිනියන්; මහසතුගෙ, මහබෝසතුන්ගේ; තෙදිනී, තේජස කරණ කොට ගෙණ; හුනස්නෙහි, හුන් අස්නෙහි; හිඳ නොහිනී, හිඳ‍ගත නොහැකිවන්නියන්; ලෙල රන්ලියක් ලෙසිනී, චංචලවූ රුවන් වැලක්මෙන්; ඉඳිත, හුන් කල්හි. 385. “මැහැලි අගනක් මහසතුන් දැක.” මැහැලි අගනක්, මහලු ස්ත්රි්යක්; විඩාපත් වෙමිනා, වෙහෙසට පත් වී; වේ මැදෙහි, වීථි මධ්යනයෙහි; බැස, බැසලා; වඩිනා, ගමන් කරන්නාවු; දියනා, ලොවට නායකවූ; මහසතුන්, මහබෝසතුන්; දැක, බලා; සතොසිනා, සතුටින්. 386. එවක, එදිනෙහි; කැඳවාගොස්, අමතා ගෙණ ගොස්; සොඳුරු, යහපත් වූ; අස්නෙක, ආසනයෙක්හි; ඉඳුවා, හින්දවා; පතුල් දෙක, ප දෙක; සියතින්, තමන්ගේ අතින්ම; දෙවා, සෝදවා; අනෙක, අප්රපමාණවූ; අදර බැතිපෙම් වඩා, ආදර හා භක්ති ප්රේ මය ඇතිකොට.
387. “ එලඳ සිටියා.”
එලඳ, ඒ ස්ත්රිර; රසමසවුලෙන් යුත්, රසමස් හා අවුලුවෙන් යුක්ත කොට; රසවත්, රස ඇති; බත් මාලු පිස, බත් හා ව්යංසජන පිසලා; බෝසත්, බොධිසත්වඅයන් වහන්සේ; වලඳවා, අනුභව කරවා; තුටුසිත් වෙමින්, සතුටු සිත් ඇතිකර ගනිමින්; සිටියා, හුන්නිය. 104 වර්ණලනා සහිත
388 මහසත් සඳ එදි න
එරන් තලියද සමගි න මසුරන් දහස ගෙ න දෙමින් ඇගෙ සිත් පහදවා ගෙ න
389 391
පසවිය සිතු ලෙසි න කරමින් මෙතොප න ද එගෙයි සුරැකිව තබමි න කෙරෙමැයි කීවෙන් වෙන න ද ගමනක් ඇත ම ය න උන් හැම දෙන පැහැ ද කියා කොකනද වෙණ අතින් ගෙ න තැනක් සහ තණ රැසක් දුන්ස ඳ
390 392 වැද ඇත් හල් තුළ ට එතණ ගෙණ බිමතු ට ඇත් ගොව්වන් සමග සි ට සමහරක් ලා සිරස ට තෙපලින් මිහිරි කො ට නිදි ගෙණ ඉඳ නැගි ට තැනක් ලදහොත් මෙමට ලැගුම ට මදක් තම තුනුගිමන් දුරුකො ට
388 “මහසත් මසුදහස ගෙණ දෙමින්’
එදින, ඒ දවසෙහි; මහසත් සඳ, මහ බෝසතුන් වහන්සේ; එරන් තලියද සමගින්, ඒ රත්රන් භාජනය සමග; මසුරන් දහස, මසුරන් දහසද; ගෙණ, ග්රවහණය කොට; දෙමින්, දී; ඇගෙ සිත්, ඒ ස්ත්රිනයගේ චිත්තය; පහදවා ගෙණ, සතුටු කරවා ගෙණ.
389. පසවිය, පංචායුධය; සිතු ලෙසින, සිතු පරිද; එගෙයි, ඒ ගෙයි; සුරැකිව, ආරක්ෂා සහිතව; තබමින, තබා; මයන මා යන්නාවූ; ගමනක් ඇත, ගමනක් කරන්නේයයි; කියා, කථනය කොට; කොකනද වෙණ, එනම් වීණාව; අතින් ගෙණ, අතට ගෙණ.
390 ඇත්හල් තුළට, ඇත්හල් ඇතුළට; වැද වැදී; ඇත් ගොව්වන් සමග ඇත්ගොව්වන් හා එක්ක; සිට, සිටලා; තෙපලින්, වචනයෙන්; මිහිරි කොට, මධුර කොට; මෙමට; මේ මාහට; ලැගුමට, වාසයට; තැනක් ලදහොත්, තැනක් ලැබුනොත්.
390. “උන් හැමදෙන තැනක් දුන්සඳ”
මේ තොප මේ යුෂ්මත්හු; තද කෙරෙමින්, සතුටු කෙරෙමින්; වෙණනද, වීණානාදය; කෙරෙමැයි, කෙරෙමියි කියා; කීවෙන්; කී හෙයින්; උන් හැම දෙන ඔවුන් සියලු දෙනා; පැහැද, ප්ර සන්නව; තැනක් සහ, ස්ථානයක් හා; තණ රැසක්, තණ කොළ ගොඩක්; දුන් සඳ, දුන් කල්හි.
392. එතණ ගෙණ ඒ තණකොල ගෙණ; බිමතුට, බිම එලා; සමහරක්, කොටසක්; සිරස ලා, හිසට තබා; නිදි ගෙණ ඉඳ, සැතපී හිඳ; නැගිට, නැගිටලා; මදක්, ස්වල්ප වේලාවක්; තුනුගිමන්, සිරුරෙහි වෙහෙස; දුරුකොට, දුරුහැරලා. කුසජාතකව්ය ය 105
393 වෙණ රැගෙණ මනහ ර නගමින් මියුරු සත් ස ර ඇසෙන ලෙස පුරතු ර වයන ලෙස ගඳඹෙකු ලෙසට යු ර 394 396 පබවති බිසෝ ස ඳ උදෑසන වෙන න ද සැතපි යහනතේ ඉ ඳ අසා විමසන මදු ර ද විමසා අසා න ද ඇර එතනවුත් සෙ ද නොවෙයි වෙන ගඳඹෙකුගෙ වෙණන ද අහර නිමවා එගෙන් හිමස ඳ
396 397 මෙමා උදෙසා ගෙ න රජ ගෙවලට මඟු ල් කුසරජ තුමා සසොබ න වලන් සපයන හැම ක ල් සපැමිනියේ මෙත න දකිමින් දෙටු කුඹ ල් සිතා සැතපුනි නියම දැනගෙ න එමහසත් පැවසීය මෙතෙපු ල්
393. මනහර, මනෝඥවූ; වෙණ, වීණාව, රැගෙණ, හැර ගෙණ; මියුරු, මිහිරිවූ; සත්සර, සප්ත ස්වරය; නගමින්, නගා; පුරතුර, පුරය සැමතැන; ඇසෙනලෙස, ඇසෙන පරිද්දෙන්; සුර ගඳඹෙකු ලෙසට, දිව්ය ගාන්ධාර්වුයෙකු ලෙසට; වයන සඳ, වාදනය කරණ කල්හි. 394. “වෙණ නද නොවෙයි” පබවති බිසෝසඳ, ප්රයභාවතී බිසවුන්වහන්සේ; යහනතේ, යහනෙහි; සැතපී ඉඳ නිදාහිඳ; නද, වෙණ නාදය; අසා, ශ්රේවණය කොට; විමසා, පරීක්ෂාප කොට; වෙන ගඳඹෙකුගෙ, අන්යි ගාන්ධ ර්ව‍යෙකුගේ; වෙණනද නොවෙයි, වීණානාදයක් නොවේ.
395. “පබවත සැතපුනි.” මෙමා උදෙසා ගෙණ, මේ මා බලාපොරොත්තුවෙන්; සසොබන ශොභා සහිතවූ; කුසරජතුමා, කුසරජ උතුමා; මෙතන, මේ නුවරට; සපැමිණියේ පැමිණියේයයි; සිතා, කල්පනා කොට; නියම දැන, නිශ්චය වශයෙන් දැන ගෙණ; සැතපුනි, නිදා ගත්තේය.
396. “මදුරද විමසත.”
මදුරද, මද්රි රාජයා; වෙණනද, වීණානාදය; අසා, ශ්රයවණය කොට; උදෑසන, උදැහැන; විමසත, පරීක්ෂාම කරණ කල්හි; හිමිසඳ, ස්වාමිවූ කුසරජතුමා; එගෙන්, ඒ ගෙයින්; අහර නිමවා, ආහාර අනුභව කොට; සෙද වහා; එතන, ඒගෙය; හැර අවුත්, අත්හැර දමා පැමිණ.
397 “මහසත් පැවසීය”
රජ ගෙවලට, රජහුගේ මාලිගාවන්ට; හැමකල්, සියලු කල්හි; මඟුල්වලත්, උතුම් බඳුන්; සපයන, සම්පාදනය කරන්නාවූ; දෙටු කුඹල්, ප්රයධාන කුඹලා; දකිමින්, දැක; එමහසත්, ඒ මහාසත්වලයා; මෙතෙපුල්, මේ වචන; පැවසීය, කීයේය. 106 වර්ණ නා සහිත
398 ඇදුර තොප වෙත ඉ ඳ
වලන් ඉදිකොට දී න ද දවසරිමැයි නිබ ඳ කියා ඔහුගෙන් සමු රැගෙණ සෙ ද
399 401
මැටි ඇද පදම් කො ට පලහමින් පදම ට ඉඳගෙණ වලන් මෙහෙය ට පෑ සඳ කුඹල් දෙටු හ ට සක දමත එක වි ට ඔහු වඩමින් සතු ට බමත රිවි එන තෙක්ම මුදුන ට වලන් කත් බැඳ ගොසින් රජ ගෙ ට
400 402
රූ නඟා පැහැප ත් දැක්වූ සඳ රජු ට දකිමැයි සිතා පබව ත් එනිරිඳු වෙමින් සහතු ට දිටන්කර මහස ත් මෙබඳුන් නිසි ලෙස ට තනා නිසි කුදු මහත් වලඳු ත් කෙළේ කවුදැයි කියව දැන් මට
398. “මම තොප වෙත දවසරිමි”
ඇදුර, ආචාර්ය්යෙය; තොප වෙත ඉඳ, නුඹ ලඟ වාසයකොට; නද, උතුම්වූ; වලන් ඉදිකොටදී, වලන් සාදා දී; නිබඳ, නිරන්තරයෙන්; දවසරිමැයි දවස් ගතකරමියි; කියා, කථනය කොට; සෙද, වහා; ඔහුගෙන්, ඒ කුඹලාගෙන්; සමුගෙන, අවසරය ගෙණ.
399. “සක රිවි මුදුනට එනතෙක්ම බමත”
මැටි ඇද, මැටි ඇදලා; පදම්කොට, අනා; වලන් මෙහෙයට, වලන් සෑදීමට; ඉඳගෙණ, වාඩිගෙණ; එකවිට, එකවරක්; සක, රෝදය; දමත දැමු කල්හි; රිවි හිරු; මුදුනට එනතෙක්ම, මුදුනට එනතුරුම; බමත, භ්ර මණයවේමය.
400. “මහසත් වලඳුන් තනා” මහසත්, කුසරජතුමා; පබවත්, ප්රගභාවතිය; දකිමැයි, දකිමියා; අදිටන්කර, අධිෂ්ඨාන කොට; පැහැපත්, බබලන්නාවූ; රූනගා; රූප සටහන් සිටිනසේ; කුදු කුඩාවූ; මහත්, විශාලවූද; වලඳුන්, වලන්ද; තනා, සදා.
401. “ඔහු රජගෙට ගොසින්.” පදමට, ප්ර මාණයට; පලහමින්, පුලුස්සමින්; කුඹල් දෙටුහට; ප්රරධාන කුඹලාට; පෑසඳ, පෙන්නූ කල්හි; ඔහු, ඒ කුඹලා; සතුට වඩමින්, සතුටු උපදවා; වලන් කත් බැඳ, වලන්කත් සාදා ගෙණ; රජගෙට ගොසින්, රාජ මාලිගාවට පැමිණ.
402. “නුඹ කියව.”
රජුට, රාජයාහට; දැක්වූ සඳ, පෙන්වූ කල්හි; එනිරිඳු, ඒ නරෙන්ර්ලන්යා; සහතුට වෙමින්, සතුටට පැමිණෙමින්; නිසි ලෙසට, නිසි හැටියට; දැන්; මේ කාලයෙහි; කළේ කවුදැයි, කවුරු කළාහුදැයි; මට, මාහට, කියව, කථනය කරව.
කුසජාතක කාව්යලය 107
403 නරනිඳු කී බස ට අතවැසි වූ එකෙක් ම ට මෙබඳුන් නිසි ලෙස ට කෙළේ යයි ඔහු කීවෙන් නිරිඳු ට
404 406 අසමින් එබස තු ට රජු නියොගින් එදි න ඔහු වෙයි තගුරු තරම ට කුඹල් දෙටු එබඳුන් ගෙ ණ මෙරන් දී ඔහු හ ට බිසවුන්ට වෙන වෙ න උගන්වයි පවසමින් නිසිකො ට බෙදත මහසත් ඉටත් බලයෙ න
407 408
දෙවමින් රන් දහ ස මහසතුගෙ රුසිරු ත් කුඹල් දෙටුහට කර තො ස නිසි රූ සමග පබව ත් නිසි මේ බඳුන් රැ ස කුදගෙ තුනු ලකුණු ත් දෙවයි අපදූන්හට කෙළිනලෙ ස නගා කළ නිසි බඳුන් යහප ත්
403. “අතවැසි එකෙක් කෙළේයයි ඔහු කීවිට.” නරනිඳු, රජහු; කී බසට, කී වචනයට; මව, මගේ; අතවැසිවූ එකෙක්, අතවැස්සෙක්; නිසිලෙසට, යොග්ය පරිදි; කෙළේයයි, කොට දුන්නේයයි; නිරිඳුට, රජුහට; ඔහු, ඒ කුඹලා; කීවෙන්, කී හෙයින්.
404. “ඔහු වෙයි” “නුඹ උගනුව” තුට, සතුටු ගෙණ දෙන්නාවූ; එබස, ඒ වචනය; අසමින්, අසා; ඔහු, ඒ තැනැත්තා; තගුරු තරමට, තාගේ ගුරු හැටියට; වෙයි, වන්නේය; ඔහුහට, ඒ තැනැත්තාට; මෙරන්දී, මේ මුදල් දී; නිසිකොට, යොග්යබයේ; උගනුවයි, ඉගෙන ගණුවයි; පවසමින්, ප්රැකාශ කරමින්.
404. “අප දුන්හට දෙව.” කුඹල්දෙටුහට, ප්රෙධාන කුඹලාට; රන්දහස, මසුරන්දාහ; දෙවමින්, දී; තොසකර, සතුටු උපදවන්නාවූ; මෙබඳුන් රැස, මේ භාජන රාශිය; අප දූන්හට, අපගේ දූවරුන්ට; කෙළින ලෙස, ක්රීපඩා කරන පිණිස; දෙවයි, දෙනුයි කියා.
405. “කුඹල්දෙටු බඳුන් බෙදත.” එදින, ඒ දවස්හි; රජු නියොගින්, රජුගේ නියමයෙන්; කුඹල් දෙටු, දෙටු කුඹලා; එබඳුන් ගෙණ, ඒ භාජනගෙණ; බිසවුන්ට, බිසෝවරුන්ට; මහසත් ඉටන් බලයෙන්, මහබෝසතුන්ගේ අධිෂ්ඨාන බලයෙන්; වෙන වෙන, වෙන් වෙන් වශයෙන්; බෙදන, බෙදස කල්හි.
407. මහසතුගේ, මහබෝධි සත්ව යන්ගේ; රුසිරුත්, රූපශ්රීබය හා; පබවත් රූ සමග, ප්රනභාවතිය සමග; නිසිරු, යොග්යු රූපද; කුදගෙ, කුදියගෙ; තුනු ලකුණුත්, ශරීර ලක්ෂ ණද; නගා, පෙණෙන සේ; කළ, කරණලද; යහපත්, මනොඥවූ; නිසි බඳුන් සුදුසු භාජන.
108 වර්ණයනා සහිත 408 දුන් ස‍ෙඳහි පබව ත් බලමින් යොමා තම නෙ ත් කළා දැන මහස ත් දමව් මෙවලන් මෙමට කම් නැ ත්
409 411 පවසා මේ ලෙසි න රජුගෙන් කුළුණු ල ද දෙව තට කැමති වෙන තැ න කුඹල් දෙටු තම ගෙට වැ ද පැවසූ බසසමි න කහවනු දහස සෙ ද මෙසේ වෙහෙසති නගුන් පස්දෙ න රැගෙණ ගොස් මහසතුට දුන් ස ඳ
410 418 නිමවූ මේ වල ඳ එරන් දී ඔහුට ම තොප හිමි වූ කුස නිරිඳු ද පබවත් දකින්නට ම ම පවසා සිතු නොම ඳ නොයෙදෙයි ඉඳ මෙහි ම වෙහෙසවුවත් නොම කිවුය තතුලෙද සිතාවුත් කුසනිරිඳු මනර ම
408. “තෙපි මෙවලන් දමව්.” දුන් ස‍ෙඳහි, දුන් කල්හි; පබවත්, ප්ර්භාවතිය; තමනෙත්, සිය ඇස්; යොමා බලමින්, විදහා බලා; මහසත්, මහබෝසතුන්; කළා දැන, කරණ ලද බැව් දැන, මෙ වලන්, මේ භාජන; දමව්, ඉවත දමව්; මට කම් නැත්, මට පලක් නැත.
409. “නඟුන් සත්දෙන වෙහෙසති.” මේ ලෙසින, මෙයාකාරයෙන්; පවසා, කියා; තට කැමති, නුඹට කැමති වූ; වෙන තැන, වෙන කෙනෙකුට; දෙව, දෙනු’යි පැවසූ, කියනලද; බසසමින, වචනය අසා. නඟුන් සත්දෙන, බාල සොහොයුරින් සත්දෙනා; මෙසේ, මෙයාකාරයෙන්; වෙහෙසති, කවටකම් කරති.
410. “පබවත් නොම කිවූය.” මේ වලඳ, මේ භාජනය; නිමවූ, නිමවූයේ; තොප, යුෂ්මතියගේ; හිමි වූ, ස්වාමියා වූ; කුසනිරිඳු ද, කුස රජහු විසින් දැ’යි පවසා, ප්රනකාශ කොට; සිතු, චිත්තය; නොමඳ, බොහෝ සේ; වෙහෙසුවත්, වෙහෙසට පැමිණ වුවත්; තතු ලෙද, ඇති හැටි; නොම කීවු ය, නොම කීවාය. 411. “කුඹල් දෙටු කහවණු මහසතුට දුන් සඳ” රජුගෙන්, රජතුමන්ගෙන්; කුළුණු ලද, කරුණාව ලැබුවා වූ; කුඹල් දෙටු, ප්රුධාන කුඹලා; තම ගෙට වැද, සිය ගෙට ගොස්; සෙද, වහා; කහවණු දහස, කහවණු දාහ; රැගෙණ ගොස්, හැර ගෙණ ගොස්; මහසතුට, බොධිසත්වායන්වහන්සේට; දුන් සඳ; දුන් කල්හි.
412. “කුස නිරිඳු සිතාවුත්.”
එ රන් ඒ මුදල; ඔහුටම දී, කුඔලාටම දී; මම, මා විසින්; මෙහි ඉඳ, මෙ තැන්හි හිඳ; පබවත්, ප්ර භාවතිය; දකින්නට, දැකීමට; නොයෙදෙයි, නොහැකි වෙයි; සිතා චින්තනය කොට; මනරම් මනොරම්යභ වූ; කුස නිරිඳු, කුසරජ තුමා; අවුත්, පැමිණ.
කුසජාතක කාව්යිය 109
413 වැද නළ කරු වෙත ට ගෙන්නට කරණ තල් වැ ට අතවැසි වෙමිනොහු ට පැවති විලසද එමේ සිදුකො ට
414 416 මල්කරු වෙතට වැ ද තෙ ද ගි න් යුතු කුස නිරි ඳා සිත්ගෙණ ඔහු වෙතෙහි හි ඳ මෙලෙසි න් තැන තැන ඇවි දා මල් කම් කර නොම ද බි ස වු න් දකිනට පැහැ දා දෙමින් දවසැර පැවති විලද ද නො ලදි න් තැවි තැවී ඳා
415 417 කළ මෙහෙ මිස වෙන ස මුලු තැන් විමනෙහි මැදුර ද පිළිවෙළ වේය එකලෙ ස මෙසෙතැන් දුර කරණ නිබ ඳ ඉන් කුඹල් ගේ වැ ස දෙටුවන් සමගින් පිළිපැ ද පැවතී ලෙසයයි දනුව තතු ලෙ ස මෙලෙසින් කල් අරිනා ස ඳ
413. “කුසනිරිඳු නළ කරු වෙතට වැද.” තල්වැට, අවාන; ගෙත්තම්කරණ, ගෙතුම කරන්නාවූ; නළකරු වෙතට, නළකරුවා ළඟට; වැද, පැමිණ; ඔහුට, ඒ තැනැත්තාට; අතවැසි වෙමින්, අතවැස්සා වෙමින්; එමෙ, ඒ මේ දෙය; සිදුකොට, සිද්ධකොට; පැවති විලසද, සිටි අයුරුද.
414. මල්කරු වෙතට, මාලාකාරයා ලඟට; වැද; ගොස්; සිත්ගෙණ, සිත සතුටු කරවාගෙණ; ඔහු වෙසෙහි, ඔහුලඟ; හිඳ, නැවතී; නොමඳ, බොහෝවූ; මල්කම්කර, මාලාකර්ම. කොට, දෙමින්, දී; දවසැර, දවස් යවා; පැවතී විලසද, පැවති හැටිද;
415. “එකලෙස වේ.” “තතුලෙස දනුව.” කළමෙහෙ, කරණලද මෙහෙ‍ෙය්; වෙනස මිස, වෙනස හැර; පිළිවෙළ, පරිපාටිය; එකලෙස වේය, එකාකාර වෙයි; ඉන්, එසේ හෙයින්; කුඹල් ගේ, කුඹලාගේ ගෙහි; වැස, වසා; පැවති ලෙසයයි, පැවති අයුරුයයි; තතුලෙස, තත්වාුකාරයෙන්; දනුව, දැනගන්න.
416. “කුසනිරිඳු තැවි තැවී ඉඳා” තෙදගින්, තේජාග්නියෙන්; යුතු, යුක්තවූ; කුසනිරිඳා කුස රාජයා; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; තැන තැන, තන්හි තන්හි; ඇවිදා; ඇවිද; පැහැදා; පැහැදිලි ලෙස. බිසවුන් දකිනට, ප්ර භාවතිය දැකීමට; නොලදින්, නොලැබ; තැවි තැවී ඉඳා, තැවෙමින් හිඳ;
417. “කුසනිරිඳා කල් අරින සඳ.”
මදුරද, මද්රිරරාජයාගේ; මුලුතැන් විමනෙහි, අරක්කැමි ගෘහයෙහි; නිබඳ, නිත්යනයෙන්; මෙහෙතැන් දුර, අරක්කැමි ධූරය; කරණ, කරන්නාවූ; දෙවුවන් සමගින්, ප්ර්ධානයා සමග; පිළිපැද, වාසය කරමින්; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; කල් අරින සඳ, කල් ගත කරණ කල්හි;
110 වර්ණිනා සහිත 418 පැ ව සූ ලෙස සූප සත ර දි ව බොජුනෙව් පිසත අහ ර පැ ව තෙන නිරිඳුගෙ සිත යු ර ද ව සෙක එඅරක්කැමි ව ර
419 421
කත් බැඳගෙණ මුලුතැන් පි ස අ ග මි න් එහි සුවඳ එර ද පත් ව එරජ ගෙව නොවල ස මුලු තැන් ගෙය තුළෙහි මෙස ඳ සිත් ලෙස ඉදවා රජ තො ස කිසිඅන් මාලුවෙක් ඇති ද බත් කිස නිමවන නිසිලෙ ස ඇසුවෙන් ඔහු කියයි මෙලෙ ද
420 422
එ ම වි ට මසයත් නොලසි න කනමෙන් මෙහෙකරු හැමදෙ න මුසු ඇට මස් රැසක් රැගෙ ණ ඇටයෙන් මුසු මසක් ලදි න රස කොට පිස අමරස මෙ න අප අන් තෙහි වැසියෙක් ගෙ න නිසිකොට සුවඳැති දුම් දි න පිසමින් සිටියේය එතැ න
418. “අහර පිසන. සූපසතර, සූපශාස්ත්ර යෙහි; පැවසූ ලෙස, කියූ හැටියට; අහර, ආහාර; දිව බොජුන් එව්, දිව්යූභොජනය මෙන්; පිසත, පිසන කල්හි; නිරිඳුගෙ, රජුගේ; සිතයුර, සිත් හැටියට; පැවතෙන, පවතින්නාවූ; වර, උතුම්වූ; එඅරක්කැමි, ඒ අරක්කැමියා;
419. “රජ බත් කිස නිමිවන.” මුලුතැන්, ආහාර; පිස, පිසලා; කත්බැඳගෙණ, කදක්කොට බැඳගෙණ; එරජගෙට, ඒ රජමාලිගාවට; නොවලස, වහා පත්ව, පැමිණ; රජ, රජතුමන්; සිත්ලෙස, සිත්පරිදි; ඉඳුවා, වාඩිකරවා; තොස, සතුටින්; නිසිලෙස, සුදුසු හැටියෙන්; බත් කිස, ආහාර කෘත්යවය; නිමවන, නිමකරවන කල්හි;
420. “මහසත් සුවඳැති දුම් දින.” මහසත්, මහා බොධසත්වතයා; එමවිට, එකල්හි; නොලසින, වහා; ඇටමුසු මස්රැසක්, මස් ඇට රාශියක්; රැගෙණ, හැරගෙණ; අමරසමෙන, අමාවක් මෙන්; රසකොට පිස, රසවත් ලෙස පිසලා; නිසිකොට, යොග්ය සේ; සුවඳැති දුම්, සුවඳ දුම්; දින, දුන්නේය. 421. “ඔහු කීයයි” එරද, ඒ රාජයා; එහි සුවඳ, එහි සුගන්ධරය; අගමින්, ආඝ්රානණය කරමින්; මෙසඳ, දැන්; මුලුතැන්ගෙය තුළෙහි, මුලුතැන් ගෙය ඇතුළෙහි; අන්කිසි මාලුවෙක්, කිසියම් ව්ය්ඤජනයක්; ඇතිද, ඇත්තේදැයි; ඇසුවෙන්, ඇසූ හෙයින්; මෙලෙද, මෙයාකාරයෙන්; ඔහු, ඒ අරක්කැමියා; කීයයි, කථනය කරයි. 422. “අන්තෙ වැසියෙක් මිසක් පිසමින් සිටියේය.”
මෙහෙකරු හැමදෙන, මෙහෙකරුවන් සියලු දෙනා; කන මෙන්, කෑම පිණිස; ඇටයෙන් මුසු මසක් ලදින, මස් ඇට රාශියක් ඉතිරි වී ති බී; අප, අපගේ; අන්තෙ වැසියෙක්, අතවැස්සෙක්; ගෙණ, හැරගෙණ; එතැන, ඒ ගෙහි; පිසමින් සිටියේය, පිස පිස සිටියේය.
කුසජාතකව්යමය 111
433 අ ස මි න් එතෙපුල් ඔහු කී සු ප ස න් අමයක් නිසැ කී ල ද මෙ න් තම සිත සැල කී තොගොසින් සෙද ගෙණෙවයි කී
425 426
සැනෙකින් ගොස් ඔහු නොනැව ත මෙරන් දහස දී නොලසි න එ බොජුන් රස ගෙණැවිත් දෙ ත පසන් කරවමින් ඔහු ම න නො මඳින් රජු ලොබකර සි ත මෙතැන් පටන් මෙඅප බුදි න සතොසින් මුව තුළෙහි තබ ත බොජුන් නිසිසෙ පිසවාගෙ න
425 427 සත් සියයක් රස නහ රා ත වි සි න් ගෙණ දෙව මෙ අප ට සපිරී සියලඟ පැති රා සොබමන් අප දූන් හැම ට සිටියෙන් රසයෙන් ඉති රා එ ව සු න් දෙව කියව් ඔහු ට මෙලෙසින් කී ට නරව රා කී වෙ න් රජ අරක්කැමි ට
423. “තො ගොසින් ගෙණෙව.” “රජ කී.” ඔහු, අරක්කැමියා; කී, කීවාවූ; තෙපුල්, වචන; අසමත්, අසා; නිසැකී, නිසැක ලෙස; සුපසන්, මනා වූ; අමයක්, අමාවක්; ලද මෙන්, ලැබුන කලක් මෙන්: තම, තමන්ගේ; සිත, සිතින්; සැලකී, කල්පනා කෙළේය; තො ගොසින්, තෝ ගොස්; සෙද, වහා; ගෙණෙවයි, ගෙණෙව කියා; කී, කීය;
434. “ඔහු බොජුන් ගෙණැවිත් දෙත.” “රජු වුව තුළෙහි තබත” ඔහු, ඒ අරක්කැමියා; නො නැවත, නො නැවතී; සැනෙකින් වසා; රස එබොජුන්, රසවත් ඒ අහාරය; ගෙණැවිත් දෙත ගෙණැත් දුන් කල්හි; රජු. රජතුමන්; නොමඳින් බොහෝ; සිත’ චිත්තය; ලොබකර, ලොභකර; සතොසින්, සතුටින්; මුව තුළෙහි’ මුඛයෙහි; තබන, තබත් ම;
425. “එනරවර කී” සත් සියයක්, හත් සීයක්; රස නහර, ලේ ගමන් කරණ නහර; සපිරී, සම්පූර්ණ; වී; සියලඟ පැතිරා, සියලු සිරුරෙහි පැතිරී; රසයෙන් ඉතිරා, රසයෙන් උතුරා; සිටියෙන්, සිටි හෙයින්; එ නරවරා, ඒ රජතුමා; මෙලෙසින්, මෙයාකරයෙන්; කී, කීය;
426. “අරක්කැමි බොජුන් පිසවා ගෙන” නොලසින, වහා; මෙ රන්දාහස දී, මේ මසුරන් දාහ දී, ඔහු මන, ඔහුගේ සිත; පසන් කරවමින්; සතුටු කොට; මෙතැන් පටන්, අද පටන්; මෙ අප බුදින, මේ අප විසින් අනුභව කරණු ලබන; බොජුන්, ආහාර; නිසිසේ, සුදුසු හැටියට; පියවා ගෙන, පිස්සවා ගෙණ.
427. “ත අපට ගෙණ දෙව” “ත ඔහුට කියව.” මෙ අපට, මේ අපහට; ක විසින්, තාගේ, වශයෙන්; (නුඹ) ගෙණ දෙව, ගෙණ දෙනු; සොබමින්, ශොභමාන වූ; අප, අපගේ; දුන් හැමට, දූවරුන්ට; වසුන්, ආහාර; ගෙන දෙව, ගෙනගොස් දෙව් යයි; ඔහුට, ඒ අයට; කියව, කියනුයි; රජු, රජතුමා; අරක් කැමිට, අරක්කැමියාට; කීමෙන්, කී හෙයින්; 112 ව්ණපනා සහිත
428 ම හ ස ත් වෙත ඔහු ගොස් සි ට
ද හ ස ත් රන් දෙමන අත ට
එ ප ව ත් කීවෙන් නිසි කො ට
තු ටුසි ත් වඩමින් එමවි ට
429 431 දෙ මි න් ඔහුට එරන් දහ ස රජුට වස්නත් වෙ න නොමින් වඩවමින් සිතතො ස දී අරක්කැමි හරිමි න මුදුන් පැමිණියෙන් අදහ ස බිසවුන්හට බෙද න ඉතින් දකිම් ලඳුන් ම ඇ ස වසුන් කද බැඳ කර තබාග න
430 432 සිතා මහසත් ඉ ට දැලි කුනු වැකි ගති න රිවි උදයට පළමුකො ට අරක්කැමියෙකු විලසි න නැගිට හැර නිදිගැ ට මහබෝසත් එදි න උදව්කොට බත් මාලු රසකො ට ගොසින් පබවත් විමන් දොර ව න
427. “අරක්කැමි එපවත් කීවෙත්.” ඔහු, ඒ අරක්කැමියා; මහසත් වෙත, මහසතුන් කෙරෙහි; ගොස් සිට, ගොසින් සිටලා; රන් දහසත්, මසුරන් දාහත්; අතට දෙමින්, හස්තයට දී; නිසිකොට, සුදුසු සේ; එපවත්, ඒ තොරතුරු; කීවෙන්, කීහෙයින්; එමවිට, එකල්හි; තුටුසිත්, සතුටු සිත්; වඩමින්, ඇතිකර ගණිමින්;
428. “මම ලඳුන් දකිමි.” එරන් හස, ඒ මසුරන් දාහ; ඔහුට, ඒ අරක්කැමිහට ම; දෙමින් දී; සිතතොස, සිතේ සතුට; නොමින්, අපමණ; වඩවමින්, උපදවා ගෙණ; අදහස, බලාපොරොත්තුව; මුදුන් පැමිණියෙන්, මස්තක ප්රාෙප්තවූ හෙයින්; මඇස; මගේ ඇසින්; ලඳුන්, ප්ර්භාවතී කාන්තාව; ඉතින් මින්පසු; දකිමි, බලන්නෙමි;
429. “මහසත් බත් මාලු උදව්කොට” මහසත්, මහාසත්වතතෙමේ; ඉට සිතා, ඉටුදෙය සිතා; රිවි උදයට පළමුකොට, සූර්යෝ්ය,දයට පළමුවෙන්; නැගිට, අවදිවී; නිදිගැට හැර, නිදිමත ගතිය දුරුකොට; රසකොට, රසවත්කොට; බත් මාලු, බත් ව්යං,ජන; උදව්කොට, පිසලා.
430. “බෝසත් වසුන් කද කර තබාගෙණ.” රජුට, රජතුමන්ට; වෙන, අනික්; පිස්නක් දී, ආහාර කදක්දී; අරක්කැමි, අරක්කැමිය; හරිමින, පිටත්කොට. බිසවුන්හට, ප්ර භාවතියට; බෙදෙන, බෙදා වෙන්වූ; වසුන් කද, ආහාර කද; බැඳ, සකස් කොට බැඳලා; කර තබාගෙණ, කරෙහි තබා ගණිමින්.
431. “බෝසත් විමන්දොර වන.” දැළිකුනුවැකි, දැලියෙන හා කුනුවලින් වැසීගියාවූ; ගතින; ශරීරයෙන් යුක්තව; අරක්කැමියෙකු, අරක්කැමියෙකුගේ; විලසින, විලාසයෙන්; මහ බෝසත්, මහාබෝධිසත්වුයන් වහන්සේ; එදින, එදා; ගොසින්, ගොස්; පබවත විමන්දොර, ප්රබභාවතියගේ ගෙහි දොරකඩට; වන, පිළිවිසියේය.
කුසජාතක කාව්යිය 113
433 බිසව ඔහු දකිමි න දඹදිවට අගරජ ව න කුස නරවර මෙතැ න මෙමා උදෙසා අවුත් ලොබයෙ න
434 436 නොකෙරෙණ වහල් ම ත් එයින් තද බද කො ට ඇද වෙහෙසෙයි වසුන් ක ත් බස් පවසා නිසරු කො ට ඉන් මා කලක් ව ත් යවමි සිය පුරය ට මුවෙන් බැණ නොනැගීම විසුවො ත් සිතා එබිසෝ කියයි මෙලෙස ට
435 437 මුන් මා කෙරේ මේ කුස නිරිඳුනි මහ ත් ඇත යන සිත පෙරේ මේ කුසාවත් පුර සම්ප ත් සිතා නිරිඳා මේ හැර මෙපුරට අවු ත් මෙහිම මිස වෙනතක නොයා මේ නොකට යුතු මෙහෙ කොට වහල්ව ත්
433. “එබිසෝ මෙලෙසට සිතයි” බිසව, ප්රාභාවතී දෙවිය; දඹදිවට, ජම්බුද්වීපයට; අගරජ වන, අග්රනරාජයා වන්නා වූ; ඔහු, ඒ කුස නිරිඳු; දකිමින, දැක; මෙතැන, මේ ස්ථානයෙහි; මේ මා උදෙසා, මේ මා නිසා; ලොබගෙන, ආශාවෙන්; අවුත්, පැමිණ,
434. “මහසත් වසුන් කත් ඇද වෙහෙසෙයි.” වහල් වත්, වහලුන් විසින් වත්; නොකෙරෙණ, නොකෙරෙන්නා වූ; වසුන් කත්, ආහාර අඩුක්කු; ඇද, අදිමින්; වෙහෙසෙයි, වෙහෙසට පැමිණෙයි. ඉන්, එසේ හෙයින්; මා, අසමත්හු; මුවෙන්, මුඛයෙන්; බැණ නොනැගීම, කථා නොකොටම; කලක් වත්, කාලයක් නමුත්; විසුවොත්, වාසය කළහොත්;
435. “නිරිඳා වෙනතක නායාමේ.” මේ වුන්, මේ කාන්තාව; මා කෙරේ, මා වෙත; පෙරේමේ, ප්රෙටමය; ඇත යන සිත, ඇතැයි යන චින්තය; සිතා, සිතාගෙණ; මේ නිරිඳා මේ නරෙන්ර්පෙරයා; මේහිම මිස, මෙහි මිසක්; වෙනතක, අන් තැනකට; නොයාමේ, නොයාමය.
436. “එබිසෝ මෙලෙසට කියයි.” එයින්, එසේ හෙයින්; තදබදකොට, දැඩිකොට; නිසරුකොට, අප්රරයොජන කොට; බස්, වචන; පවසා කීයා; සියපුරයට, තමන් ගේ රටට; යවමි, පිටත් කරන්නෙමයි; සිතා, කල්පනා කොට; එබිසෝ, එබිසව; මෙලෙසට, මේ අයුරෙන්; කියයි, පවසයි,
437. ‘ වහල්වත් නොකටයුතු මෙහෙ කොට’ කුස නිරිඳුනි, කුස රාජයානනි; කුසාවත් පුර, කුසාවතියෙහි; මහත් සම්පත්, මහත්වූ සම්පත; හැර, හැරදමා; මෙපුරට, මේ නගරයට; අවුත්, පැමිණ; වහල් වත්, වහලුන් විසින් වත්; නො කටයුතු, නො කළ යුතු වූ; මෙහෙ, කම්; කොට, කරමින්; 116 වර්ණූනා සහිත
438 අරක්කැමියන් මැ ද රෑ දෙවෙහි දර දිය ඇ ද පිස වසුන් කත් ඇ ද මෙදුක් විඳිනේ මෙඔබ කුමට ද
489 441
දා පුවක් විලස ට කෙනෙක් දවසක් මු ත් විසුලු මුව යුත් මෙතොප ට හිමි ඔබ මෙහි විසුව ත් යකිනියක් විලස ට විසුලු මුවකින් යු ත් එක්ලියක් අගමෙහෙසිනිය කො ට මෙඔබ සහ අප විසීමෙක් නැ ත්
440 442
විඳිනට සව් ඉසු රු එබැවින් මෙහි නො සි ට කුසාවත් පුර සිරි පි රු කුසාවත් නම් පුරය ට නොරඳා මෙපුර තු රු යවයි කී තෙපුල ට වහා යව මබසසා වැඩක රු එවහසත් පැවසීය මෙලෙස ට
438. “ඔබ මෙදුක් විඳිනේ කුමටද?”
මෙඔබ, මේ යුෂ්මත්හු; රෑ දෙවෙහි; රෑ දවල් දෙකෙහි, දරදිය ඇද, දර හා දිය අදිමින්; පිස, පිසලා; වසුන් ...., ආහාර අඩුක්කු; ඇද, අදිමින්; අරක්කැමියන් වැද, අරක්කැමියන් කෙරෙහි; මෙදුක්, මෙ වැනි දුකක්; විඳිනේ, අනුභව කරන්නේ; කුමටද, කුමක් නිසා ද?
439. “ඔබ එක් ලියක් අග මෙහෙසිනිය කොට.”
දෑ පුවත් විලසට, කරවී ගිය කැවුමක් වැනිව; විසුලු, විකාරවූ; මුවයුත්, මුහුණකින් යුක්තවූ; මෙතොපට, මේ තොපහට; යකිනියක්, යකින්නක්; විලසට, වැනි වූ; එක් ලියක්, එක් ස්ත්රිකයක්; අග මෙහෙසිනිය කොට, අග බිසෝ කොට;
440. “ඔබ මබසසා මහා යව.” සිරිපිරු, සම්පත්තියෙන් පිරුණා වූ; කුසාවත් පුර, කුසාවතී නගරයෙහි. සව් ඉසුරු, සකල සම්පත්තිය; විඳිනට, විඳීම් පිණිස; මෙපුරතුර, මේ නගරයෙහි; නොරඳා, නො නැවතී; වැඩකරු, හිතකරවූ; මබස් අසා, මාගේ වචනය අසා; වහා යව, ඉක්මනටම යන්න.
441. “අප විසී මෙක් නැතේ.” හිමි, ස්වාමිනී; ඔබ, ඔබවහන්සේ; කෙතෙක් දවසක් මුත්, කොපමණ කලක් මුත්; විසුවත්, වාසය කළත්; විසුලු මුවකින්යුත්, විකාර මුහුණකින් යුක්ත වූ; මෙඔබ හා, මේ නුඹවහන්සේ සමග; අප, අපගේ; විසීමෙක්, වාසයක්; නැත්, නැත්තේය.
442. “එමහසන් මෙලෙසට පැවසීය.” එබැවින්, එසේ හෙයින්; මෙහි, මෙ නගරයෙහි; නො සිට, නොනැවතී; කුසාවත් නම් පුරයට, කුසාවතී නම් නගරයට; යවයි කී, යන්න යයි කීවාවූ වචනයට; එමහසත්, ඒ මහසත්තුමා; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; පැවසීය, කීය.
කුසජාතක කාව්යගය 115
448 නිල් ගනකුළෙක යු ත් මුදු දිගු මුහුළ පැහැප ත් දන මන නුවන් ග ත් වතින් පුන්සඳ මඬල සිරි ග ත්
444 446 රණහස වන් දෙත න තොප වෙත බැඳි සිතො ර උසුළා වැහැර ගිය වෙ න ලොබ ගනඳුරෙන් ගොරත ර සිහිනිඟිනි වොරැ‍ෙඳ න නොපෙණෙයි මට හස ර පබාවත් නම් ලඳුනි සසොබ න නොයා හෙම් ඉන් කුසාවත් පු ර
445 447 තොප රුසිරු මනන ඳ තොප රුසිරු පියොබ ඳ දකිනට වීනම් හැමස ඳ දකිනට වීනම් හැමස ඳ සුරපුර සිරි නොම ඳ රජ ඉසුරු අප ල ද සිය දහස් ගුණයෙන් ඊට ම ඳ නොසලකමි කෙළපිඩක් පමණ ද
443. නිල් ගනකුළු එකයුත්, තද වලාකුළක් වැනි වූ; මුදු මොලොක් වූ: දිගු, දික් වූ; පැහැපත්, ප්රපභාවෙන් යුක්තවූ; මුහුළ, කේස කලාපයෙන්; දනමන නුවන් ගත්, ජනයනගේ නෙත් සිත් ඇද ගත්තාවූ; පුන් සඳ මඬල සිරි, පූර්ණ චන්ර්් මණ්ඩලයාගේ ශ්රිගයාගත්, ගත්තාවූ; වතින්, මුහුණින් යුක්ත වූ;
444. රණහස වන්, සවර්ණවහංසායන් වැනිවූ; දෙතඟ, පයෝධර යුග්මය; උසුලා, ඉසිලීමෙන්; වැහැර ගිය මෙන කෘශවී ගියාක් වැනිවූ; සිහිනිගිනී, සිහින් ඉඟින්; වොරැඳෙන, බබලන්නාවූ; සසොබන, ශොභමාන වූ; පබාවත් නම්, ප්රයභාවතිය නම්වූ; ලඳුනි, කාන්තාවෙනි.
445. තොප, යුෂ්මතියගේ; මනනඳ, සිත් සතුටු කරන්නාවූ; රුසිරු, රූපසම්පත්තිය; හැමසඳ, හැම කල්හි; දකිනට වීනම්, දකින්නට ලැබෙන්නේ නම්; නොමඳ, බොහෝ වූ; සුරපුර සිරි, දිව්යකලොක සම්පත්තිය; සිය දහස් ගුණයෙන්, ලක්ෂබ ගුණයකින්; ඊට, ඒ සිරියට; මඳ, මඳ වන්නේය.
446. “මට හසර නො පෙණෙයි” “කුසාවත් පුර නොයා හෙමි.” තීතර, නිරන්තරයෙන්; තොප වෙත, තොප කෙරෙහි; බැඳි, බැඳුනාවූ; තොරතුර, සොරතර වූ; ලොබ, ලෝභ නමැති; ගනඳුරෙන්; ඝනාන්ධකාරයෙන්; මට, මාහට; හසර, (යායුතු) මග; නොපෙණෙයි, නොපෙණී යයි; ඉන්, එසේ හෙයින්; කුසාවත්පුර, කුසාවතී නගරයට; නොයහෙමි, යා නොහැක්කෙමි.
447. “මම රජ ඉසුරු නොසලකමි.”පියබඳ, ප්රියයවූ දෙහයක් ඇත්තීය; තොප, නුඹගේ; රුසිරු, රූපශ්රීකය; හැමසඳ, හැම කල්හි; දකිනට වීනම්, දකින්නට ලැබේ නම්; අප, අප විසින්; ලද, ලබනලද; රජ ඉසුරු, රාජ්යෙ සැපත; කෙළ පිඩක් පමණ ද, කෙළ පිඩක් තරම්වත්; නොසලකමි, නො තකන්නෙමි. 116 වර්ණනනා සහිත
418 එබසසා පබව ත් කුසරජතුමා තෙද යු ත් මෙමා කර ගතහො ත් වළකිනුව හැකි කෙනෙක් ලොව නැ ත්
449 451 මෙලෙසට සලකමි න පබවතහට එයි න තරයේ දොර වසාගෙ ණ කොටසක් ගෙණැත් දුන් තැ න සිරි යහනත දිලෙ න කුදහට ඒ දෙමි න සැතපුනා දෙවඟනක විලස න ඇලත් එකොටස තබා බුදිමි න
450 452 මහසත් සඳ එදි න කුස නිරිඳු තෙද යු ත් එ කද ගෙණගොස් නොලසි න බ තිසා මෙපුරවර පු ත් කුමරියන් සත්දෙ න බව නොකිය කාට ත් මෙහෙ නිමා කරවා වලන් ගෙ න කියා තරවටු කළා කුදට ත්
448. “කෙනෙක් ලොව නැත්” පබවත්, ප්රෙභාවතිය; එ බස, ඒ වචනය; අසා, අසලා; තෙද යුත්, තේජසින් යුක්ත වූ; කුස රජතුමා, කුසරජ තුමන්; මෙමා, මේ මාගේ; කර, හස්තය; ගතහොත්, අල්ලා ගතහොත්; වැලකුව, වැලකීම පිණිස; හැකි, සමත්ථග වූ; කෙනෙක්, සත්වග කෙනෙක්; ලොව, ලොකයෙහි; නැත්, නැත්තාහුය.
449. “බිසොව සිරියහනත සැතපුනා” මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; සලකමින, කල්පනා කොට; තරයේ, තදින්; දොර වසාගෙණ, දොර වහගෙණ; දිලෙන, බබලන්නාවූ; සිරි යහනත, ශ්රීත යහනෙහි; දෙවඟනක විලසින, දිව්ය ස්ත්රිසයක් මෙන්; සැතපුනා, නිදා ගත්තාය.
450. “මහසත් මෙහෙ නිමා කරවා.” එදින, ඒ දවසෙහි; මහසත් සඳ, මහා සත්වබවා; එ කඳ, එම ආහාර අඩුක්කුව; නොලසින, වහා; ගෙණ ගොස්; හැරගෙණ ගොස්; කුමරියන් සත්දෙන, කුමාරිකාවන් සත්දෙනාගේ; මෙහෙ, ආහාර අනුභවය; වලන් ගෙණ, බඳුන් භාරගෙන; නිමා කරවා, නිම කරවීය. 451. “තමා ඇලත් කොටස බුදිමින.” පබවත් හට, ප්ර්භාවතිය හට; එයින, කොටසක්, පංගුවක්; ගෙණැත් දුන් තැන, ගෙණැවිත් දුන් කල්හි; ඒ, එය; කුදහට දෙමින, කුදියට දෙමින්; ඇලත්, ඈ ලැබු‍ූ; එ කොටස, ඒ පංගුව; තමා, තොමෝ; බුදිමින, අනුභව කරමින්;
458. “පබවත කුදටත් තරවටු කළා.” තෙද යුත්, තේජසින් යුක්ත වූ; කුස නිරිඳු, කුස රාජයා; මතීසා, මා උදෙසා; මෙපුරවර පත් බව, මේ නුවරට පැමිණි බැව්; කාටත්, කා හට වත්; නො කීය, නොකියවයි; කියා, කථනය කොට; කුදටත්, කුදියටත්; තරවටු කළා, තර්ජනය කළා ය.
කුසජාතක කාව්යුය 117
453 මහසත් මන නඳ න ඉඳින බව එහි වෙසෙමි න කුද සමග බිසවු න මිසක් නොදනිති කිසිකෙනෙක් වෙ න
454 456 මෙ ලෙස දවසරි නා මුලුතැන් සපයමි න ස‍ෙඳහි මහසත් දිය නා ගෙණ ගොස් බිසෝ සත් දෙ න බිසෝ සඳ දකි නා මෙහෙ නිමවා ලමි න ලොබින් සොවතින් තැව් නොව නා නැවත කද බැඳ කර තබා ගෙ න
455 457 එ බිසෝ සඳ මාවෙ ත පැකිල හී තැන තැ න සෙනේ ඇති නැති බව සි ත මැඩි මැඩි අඩි ඔබමි න විමසා දැන නිය ත විමන් දොර බිසවු න වෙසෙමි සලකා දිනෙක මහස ත වැටී ඔත්තේ කෙඳිරි ගාග න
453. “කිසි කෙනෙක් නොදනිත්.”
මන නඳන, මනොඥ වු; මහසත්, මහාසත්වෙයා; වෙසෙමින, වාසය කරමින්; එහි ඒ නගරයෙහි; ඉඳින බව, ඉන්නා බැව්; කුද සමග, කුදී හා; බිසවු මිසක්, බිසවු හැර; වෙන, අන්යඳවූ; කිසි කෙනෙක්, කිසිම කෙනෙක්; නොදනිති, නොම දනිත්.
454. “මහසත් තැවී.”
දියනා, ලොක නායකවූ; මහසත්, මහා සත්ව;ය; බිසොසඳ, බිසොව; දකිනා ලොබින්; දැකීමේ ආශාවෙන්; නොමිනා බොහෝ වූ; සොවගින්, ශොකාග්නියෙන්; තැවී, තැවෙමින්; මෙලෙසා, මෙයාකාරයෙන්; දවසරිනා ස‍ෙඳහි, දවස් ගත කරණ කල්හි;
455. “මම නියත දැන වෙසෙමි” දිනෙක, එක් දව‍සක; මහසත, මහබොධිසත්ව්යා; එබිසො සඳ, ඒ බිසොව; මවෙත, මාකෙරෙහි; සිත, සිතෙහි; සෙනේ, සෙනහය; ඇති නැති බව, ඇති බව හො නැති බව; විමසා, පරීක්ෂාත කොට; නියත, නිශ්චය වශයෙන්; දැන, දැනගෙණ; වෙසෙමි, වාසය කරමියි; සලකා, කල්පනා කොට;
456. “බෝසත් කද බැඳ කර තබාගෙණ” මුලුතැන්, ආහාර; සපයමින, සම්පාදනය කරමින්; ගෙණ, ගොස්; හැරගෙණ ගොස්; බිසෝ සත්දෙන, බිසෝ කුමරියන් සත්දෙනගේ; මෙහෙ, ආහාර කාරිය; නිමවා ලමින, නිමකරමින්; වලන් ගෙණ, භාජන ගෙණ ඇවිත්;
457. “මහසත වැටී ඔත්තේ” තැන තැන, තන්හි තන්හි; පැකිල, පැකිලී; හී, වැටී; මැඩි මැඩී, මිරිකි මිරිකී, අඩි ඔබමින, ඔබ ඔබා අඩි තබමින්; බිසවුන, බිසවුන්ගේ; විමන්දොර, ගෙහි දොරකඩ; වැටී, ඇද වැටී, ඔත්තේ, නිදාගත්තේය. 118 වර්ණඔනා සහිත 458 බිසොව එපවත් දැ ක මුලු දඹදිවට නාය ක කුස නිරිඳු දිය ස ක මෙමා උදෙසා අවුත් විඳි දු ක
459 461 වැද මළහොත් මෙතැ න මහ බෝසත් එවි ට මෙමා දිවි නැසුමට වෙ න පුරා ගෙණ ඉඳ කෙළ ක ට වරදක් නැත දෙව න පෙණ පිඩක් විලස ට සිතා බිසවද නික්ම විමති න ගැසී පබවත් උවන් පියම ට
460 462 ඇවිදින් එමනක ල බිසෝ සඳ එව ව ර මහබෝසතුන් පණන ල වදිමින් තම විමන් තු ර ඇති නැති බව සස ල මඳක් වසමින් දො ර වෙමින් නැබුරුළු සිට බලන ක ල කියයි මෙලෙසින් තෙපුල් කරද ර
458. “කුස නිරිඳු දුක විඳි” බිසව, ප්ර භාවතී දේවිය; එපවත්, ඒ තොරතුරු; දැක, බලා; මුලු දඹදිවට, සියලු ජම්බුද්වීපයට; නායක, නායකවූ; දියසක, ලොකයට නෙතක් වැනිවූ; කුස නිරිඳු, කුස රජතුමා. මෙමා උදෙසා, මා නිසා; අවුත්, පැමිණ; දුක විඳි, දුක් විඳින්නේය.
459. “දෙවන වරදක් නැත.” මෙතැන, මෙ තන්හි; වැද, වැටී; මළහොත්, මැ‍රුණොත්; මෙමා, මේ මාගේ; දිවි නැසුමට, ජීවිතය නැසීමට; ...ඟ, අන්යමවූ; දෙවන, දෙවැනි වූ; වරදක්, අපරාධයක්; නැත, වුවමනා නැතැයි; සිතා, කල්පනා කොට; බිසවද, බිසව්ද; විමතින, මාලිගාවෙන්; නික්ම, නික්මී.
460. “එමිනකල, නැබුරුව සිට” එවනකල, ඒ ප්රලභාවතී දේවීය; සසලවෙමින්, වෙවුලමින්, ඇවිදින්, ඇවිත්; මහබෝසතු, මහ බෝධිසත්වවයන්ගේ; පණ නල, ප්රා්ණ වාතය; ඇති නැති බව, ඇති බව හා නැතිබව; නැබුරුව සිට, නැමී සිට; බලනකල, බලන කල්හි;
461. “මහබොසත් කෙල ගැසී.” එවිට, එකල්හි; මහබෝසත්, මහබෝධිසත්වහ තෙමේ පෙණ පිඩකි විලසට, පෙණ ගොඩක් මෙන්; කට, මුඛයෙහි; කෙල පුරාගෙණ ඉඳ, කෙල පුරවා ගෙණ හිඳිමින්; පබවත්, ප්රොභාවතියගේ; උවන පියුමට, මුව පියුමට; ගැසී, ගැසුයේය.
462. “බිසෝ සඳ කරදර තෙපුල් කියයි.” බිසෝ සඳ, බිසොව; එවර, එකල්හි; තම විමනතුර, තම මාලිගා තුලට; වදිමින්, පැමිණ; දොර, ද්වාරය; මදක් වසමින් අඩවන් කොට. මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; කරදර තෙපුල්, කරදර වචන; කියයි, ප්ර කාශ කරයි.
120 වර්ණරනා සහිත
463 යමෙක් විසුලුව ඉ ඳ පතා නම් රුසිරැති ල ඳ අවැඩක් මිස නොමි ද වැඩක් වූයේ ඔහුට කිකල ද
464 466 යා දෙක නොරත ර ත එබැවින් මෙහි නොසි ට සමග පැසීමෙක් නැ ත මදක්වත් පසු නොම කො ට එලෙසින් විරතර ත කුසාවත් නුවර ට දෙදෙන සමහන් වී ඉඳිනු නැ ත යවයි කීසඳ එබෝසත් හ ට
465 467 විසුලු මුව යුත තො ප අසමින්ම එපව ත් පතනු නොම යුතුවෙයි අ ප මඳක්වත් රොස් නොව සි ත් විලසින් හුතැස් අ ප ලොබ බැඳ බිසව වෙ ත් දුරින් දුරුවම වසනුමැයි සැ ප මෙසේ පවසයි තෙපුල් නැවතත්
463. “යමෙක් රුසිරැති ලඳ පතානම්” යමෙක්, යම් කෙනෙක්; විසුලුව, අවලක්ෂරණව; ඉඳ, හිඳිමින්; රුසිරැති ලඳ, රූපවත් ස්ත්රි යක්; පතානම්, බලාපොරොත්තු වේ නම්; ඔහුට, ඒ පුද්ගලයාට; නොමඳ, බොහෝවූ; අවැඩම මිස, අයහතක් මිස; වැඩක්, අත්ථ‍සිඬියක්; වූයේ, සිද්ධවූයේ; කිකිලද, කවර කලකද?
464. “දෙදෙන සමහන් වී ඉඳිනු නැත.” නොරත රත යාදෙක සමග, එත් නුවූ යකඩය රත්වූ යකඩය සමග; පැසීමෙක්, එකට පෑසීයාමක්; නැත, නැත්තේය; එලෙසින්, එපරිද්දෙන්; විරත‍රත දෙදෙනා, නොඇලුන හා ඇලුන දෙදෙනෙකු; සමහන්වී, එකතුවී; ඉදිනු, ඉඳීමක්; නැත, නැත්තේය.
465. “තොප අප පතනු නොම යුතුවෙයි” විසුලු මුව යුත්, විකාරවූ මුහුණක් ඇති; තොප, යුෂ්මත්හු විසින්; අප, අප වැන්නන්; පතනු, පැතීම; නොම යුතුවෙයි, සුදුසු නො වන්නේමය; හුතැස්, ගින්නද; අප, ජලයද; විලසින්, හැටීයෙන්; දුරින් දුරුවම, ඉතා ඈත්ව; වසනු, විසීම; සැපමයි, සැප වන්නේමය
466. “තොප කුසාවත් නුවරට යව” එබැවින්, එසේ හෙයින්, මෙහි, මේ නුවරෙහි; නොසිට, නොනැවතී; මඳක්වත්, සවල්ප වේලාවක්වත්; පසු නොමකොට, පසු නොකර; කුසාවත් නුවරට, කුසාවතී නම් නගරයට; යවයි, යනුයි; එබෝසත්හට, ඒ බොධිසත්ව්යන්හට; කී සඳ, කී කල්හි;
467. “බෝසත් මෙසේ තෙපුල් පවසයි” එපවත්, ඒ කථාව; අසමින්ම, අසාම; සිත්, සිතෙහි; මඳක් වත්, ස්වල්පයක්වත්; රොස් නොව, රොසයක් ඇති නොකොට; බිසව වෙන, බිසව කෙරෙහි; ලොබ බැඳ, ආශා උපදවා; නැවතත්, පසුවද; මෙසේ, මේ ආකාරයෙන්; තෙපුල්, වචන; පවසයි, කියයි.
කුසජාතක කාව්ය ය 121
468 තොප වුවද සරො සා වැඩෙයි අප සිත සතො සා දැඩි වුව රිවි රැ සා පුබුදු වෙයි නෙක පියුම් සර සා
469 171 ඉන් තොප රූ විල ස බිසොව ඒ අසමි න නරඹා අසනු පිය බ ස පිටි දකිමි මොහු මෙතැඟි න නොලදත් තුනු පහ ස සලකා තම නැණි න යෙදෙයි එපමණකින්ම සිතුතො ස යොදා උපමා කියයි මෙලෙසි න
470 478 එබැවින් බැහැරක ට මපතා නොපැවිදි න නොගොස් මෙහි කල් පසුකො ට කරණ තැත් මෙහි වෙසෙමි න ඉඳිමැයි නියම කො ට වෙහෙසව තද ගිම න එබෝසත් පැවසිය බිසව ට සුලං බදනහු වැන්න දැලකි න
468. “සතොස වැඩෙයි.” “පියුම පුබුදු වෙයි.” තොප, නුඹ; සරොසා වුවද, තරහුවූ කල්හිත්; අප, අපගේ; සිත, සිතෙහි; සතොසා, සන්තොෂය; වැඩෙයි, අධිකවෙයි; රිවි රැසා, සූර්ය්යේ රශ්මිය; දැඩිවුව, දැඩිවූ කල්හි; සරසා, විල්හි; නෙක, බොහෝ; පියුම්, නෙළුම් මල්; පුබුදුවෙයි, පිපෙයි.
468. “අසනු තොස යෙදෙයි.” ඉන්, එසේ හෙයින්; තොප, තොප‍ෙග්; රූ විලස, රූප විලාශය; නරඹා, බලා; පියබස්, ප්රිනය වචන; අසනු, ඇසීම; තුනු පහස, ශරීර ස්පර්ශශය; නොලදත්, නොලැබුවත්; එපමණකින්ම, ඒ තරමකින්ම; සිතු තොස, චිත්ත සන්තෝෂයට; යෙදෙයි, සුදුසු වෙයි.
469. “බොසත් බිසොවට පැවසීය” එබැවින්, එසේ හෙයින්; බැහැරකට, ඈතකට; නොගොස්, නොපැමිණ; කල් පසු කොට; කල්ගත කරමින්; මෙහිම, මේ නුවරෙහිම; ඉඳිමියි, හිඳිමියි; නියම කොට නිශ්චය කරගණිමින්; එබෝසත් ඒ බෝධිසත්ව යා; බිසොවට, බිසොවහට; පැවසීය, කීය.
470. “බිසොව උපමා කීයයි.” බිසොව, ප්රොභාවතී දේවිය; එ එය; අසමින, අසා; මොහු මේ රජතුමන්; මෙතැනින, මෙහෙන්; පිටිදකිමි, පිටත්කරමියි; සලකා, කල්පනා කොට; තම නැණින, තම නුවණින්; උපමා යොදා, උපමාවන් තනා; මෙලෙසින, මෙයාකාරයෙන්; කියයි, ප්රනකාශ කරයි.
478. “සුලං බදනහු වැනන.”මපතා, මා බලාපොරොත්තුවී; තොප, යුෂ්මත්හු; මෙහි, මෙනුවරට; ඇවිදින, පැමිණ; වෙසෙමින, වාසය කරමින්; කරණ තැත්, කරණ උත්සාහය; තද ගිමන, දැඩි ග්රීකෂ්මයෙන්; වෙහෙසව, වෙහෙසට පැමිණ; දැලකින්, දැලකින්; සුළං, සුලඟ; බදනහු වැන්න, බදාගන්ට තැත් කරන්නවුන් වැනිය. 122 වර්ණ නා සහිත
473 කල් පසු කර මෙතෙ ක් ම පතා ඔබ විඳිනු දු ක් මස් ලොබවු කොකෙ ක් බලා ඉඳිනෙව් සිඳු සි‍ෙඳන තෙ ක්
474 475 මෙලෙස එබිසො ස ඳ මෙතොපගෙන් සිරිම ත් කියතුද තෙපුල් තද බ ද නෙත් කොනින් බැල්මක්ව ත් මහබෝසත් පබ ඳ නිසි පිය බසක් ව ත් අයැද මෙතෙපුල් කියයි ලොබ බැ ඳ නොම ලදිමි වඩමින් තුටු සි ත්
475 477 දඹදිවට අගව න ඉනෙකක් ලැබුනු ක ල රජ සැපත් හැර නොවිදි න රජසිරි ලදෙව් සුවිපු ල තොප කෙරෙ සෙනෙහසි න සතුටුව යෙම් එක ල ඇවිත් මෙතුවක් කලක් වෙසෙමි න නොලද නොමයෙම් යතත් පණන ල
478. “කොකෙක් සිඳු සි‍ෙඳන තෙක් බලා ඉඳිනෙව්” මෙතෙක් කල්; මෙපමණ කලක්; පසුකර, පසුකරමින්; මා පතා, මා බලාපොරොත්තුවී; ඔබ. යුෂ්මත්හු; විඳින දුක්, විඳිනු ලබන දුඃඛය; මස් ලොබවූ, මස් ආශාවූ; කොකොක්, කොකෙකු. සිඳු සි‍ෙඳන තෙක්, සමුදුර සි‍ෙඳන තුරු; බලා, පරීක්ෂාය කරමින්; ඉඳින එව්, හිඳින්නාක් වැනිවේ.
474. “මහබෝසත් මෙතෙපුල් කියයි” එබිසෝ සඳ, ඒ ප්රෙභාවතී බිසොව; මෙලෙස, මේයාකාරව; තච බද, දැඩි වූ; තෙපුල්, වචන; කියතුදු, කියන කල්හිත්; පබඳ, ප්රවසිද්ධවූ; මහබෝසත්, මහබෝසත් තෙමේ; ලොබ බැඳ, ලොභය උපදවා; අයැද, යාචඤා කරමින්; මෙතෙපුල්, මේ වචන; කියයි, ප්ර කාශ කරයි.
475. 475. දඹදිව, ජම්බුද්වීපයට; අගවන, ප්රුධානවෟ; රජ සැපත්, රාජ්යෙ සම්පතත්; හැර, අත්හැර දමා; තොප කෙරේ, යුෂ්මතිය කෙරෙහි; නොමදින, බොහෝවූ; සෙනෙහසින, සෙනහයෙන්; ඇවිත්, පැමිණ; මෙතුවක් කලක්, මෙපමණ කාලයක්; වෙසෙමන, වාසය කරමින්;
476. “මම බැල්මක් වත්, පිය බසක් වත් නොම ලදිමි.” සිරිමත්, යහපත්වූ; මෙතොපගෙන්, මේ නුඹගෙන්; නෙත් කොනින්, ඇස් කෙළවරකින්, බැල්මක්වත්; බැලීමක් හෝ; නිසි, යොග්යකවූ; පිය බසක්වත්, ප්රිරයවචනයක් වත්; තුටු සිත් වඩමින්, සතුටු සිත් ඇති කරමින්; නොම ලදිමි, නොලැබුවෙමි.
477. “මම පණනල යතත් නොම යෙමි. ඉන්, එයින්; එකක් එක් දෙයක්; ලැබුනු කල, ලැබුනු කල්හි; සුවිපුල, ඉතා මහත්වූ; රජසිරි ලද එව්, රාජ්යනශ්රීදය ලැබුනාක් වැනි වේ; එකල, එකල්හි; සතුටුව, සතුටට පැමිණ; යෙමි, යන්නෙමි; නොලද, නොලැබුනොත්; පණනල යතත්, ප්රාහණය නිරුද්ධ වෙතත්; නොම යෙමි, නොයන්නෙමි. කුසජාතක කාව්ය ය 128
478 කියත ඔහු මෙලෙ සා බිසෝ සඳ එම විග සා බොරු බසක් පව සා සිතා මොහු පිටු දකිමි නොල සා
479 481 හිමිසඳ හිමි ලොව ට මෙලෙස උන් කීවෙනු ත් නිමති දන්නන් රැස්කො ට වෙන කරුණු දුටු බැවිනු ත් මෙහෙසුන්ව මෙ ඔබ ට ඔබ වත විසුලු වෙනු ත් යෙදෙද ඉඳිනට යම් කලෙක ම ට මෙමා දිවිහිම් විසීමෙක් නැ ත්
480 482 එලෙසට ඇසූ වි ට එබිසෝ කී බස ට පැවසුවෝ උන් මෙලෙස ට මහසත් කියයි මෙලෙස ට කැපුව සත් කඩක ට සොඳුර මා එන වි ට ඉඳිනු නොයෙදෙයි මෙතොප එරජු ට ඇසූවෙමි නිමිසීයන් රැස්කො ට
478. “මම මොහු පිටු දකිමි.” ඔහු, ඒ මහබෝධිසත්වමයන්; මෙලෙසා, මේ හැටියෙන්; කියත, කියන කල්හි. එමි විගසා, එකෙණෙහිම; බිසොසඳ, බිසොව; බොරු බසක් පවසා, බොරු තොරතුරක් ප්රසකාශ කරමින්; නො ලසා, වහා; මොහු, මේ රාජයා; පිටුදකිමි, පිටරට යවන්නෙමියි; සිතා, කල්පනා කොට;
479. ලොවට, ලෝකයට; හිමි, ස්වාමියාවූ; හිමිසඳ, හිමියන් වහන්ස; තිමිති දන්නන්, තිමිත්ත ශාස්ත්රවය දන්නවුන්; රැස්කොට එකතු කොට; මෙඔබට, මේ නුඹවහන්සේ; මෙහෙසුන්ට, බිසොවවී; ඉඳිනට, ඉඳින්ට; මට, මාහට; යම්කලෙක, කිසියම් කාලයක; යෙදේද, සිදුවේද?
480. “මෙතොප ඉඳිනු නොයෙදෙයි.” එලෙසට, එයාකාරයෙන්; ඇසූ විට, ඇසූ කල්හි; උන්, ඔවුහු; මෙලෙසට; මෙයාකාරයෙන්; පැවසුවො, කීවාහුය; මේ තොප, මේ තොප විසින්; සත්කඩකට කැපුව, සත් කඩක් කොට කැපූ නමුත්; එරජුට, ඒ රජු පිණිස; ඉඳිනු; ඉඳීමක්; නොයෙදෙයි, සිදු නොවන්නේය.
481. “විසීමෙක් නැත්. මෙලෙස, මේ අයුරින්; උන්, ඔවුන්; කිවෙනුත්, කී හෙයින්ද; ඔබ වත, ඔබගේ මුහුණෙහි; විසුලු වෙනුත්, විසුලුවීමෙන්ද තොර වූ; වෙන කරුණු, අන්යය කාරණා; දුටු බැවිනුතු, දුටු සෙයින්ද; මෙමා, මේ මාගේ; දිවිහිම්, ජීවිතය ඇති තාක්; විසීමෙක්, වාසය කිරීමෙක්; නැත්, නැත්තේය.
482. “මහසත් කියයි.” “මම නිමිතියන් ඇසූවෙමි” එබිසෝ, ඒ බිසවුන්; කී, කීවාවූ; බසට, වචනයට; මහසත්, මහා සත්වියා; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; කීයයි, ප්රාකාශ කරයි. සොඳුර, සොඳුරු ස්ත්රි ය; මා එනවිට, මා එද්දී; නිමිතියන්, නිමිති දන්නවුන්; රැස්කොට, එකතුකොට; ඇසුවෙමි, විචාළෙමි; 124 වර්ණකනා සහිත
483 පබවතට සිරිම ත ඔබැර අන් හිමියෙක් නැ ත පැවසුව කර නීය ත එයින් තද මන් හැර මෙමා වෙ ත
484 486 නෙතිනිඳුවර විල ස කියත ඉති මහස ත් සිනිඳු බැල්මෙන් මදහ ස අසමින් සොඳුරු පබව ත් නරඹා මෙමා දෙ ස මෙහි විසුවත් ගිය ත් සොඳුරු තෙපුලක් දුනොත් නිසිලෙස මෙමට මොහුගෙන් කවක් නම් නැත්
485 487 නොලසව යෙමි එවි ට සිතා වැද විමනි ට නොලදහොත් එම විලස ට දොර අගුල ලා තරකො ට අරක්කැමි මෙහෙකො ට නැඟී සිරි යහන ට මෙහිම ඉඳිමියි කීය බිසොව ට සැතපුන දෙවඟනක විලස ට
484. “ඔවුහු අන් හිමියෙක් නැතැයි පැවසුව.” සිරිමන, ශ්රී්මත්වූ; පබවතට, ප්රණභාවතියට; ඔබැර, ඔබවහන්සේ හැර; අන් හිමියෙක්, අන්යමවූ ස්වාමියෙක්; නැත, නැත්තේයයි; නියතකර, නිශ්චයකොට; පැවසුව, පැවසුවාහුය; එයින්, එසේ හෙයින්; තදමන් හැර, දැඩි මාන්නය අත්හැර දමා; මෙමා වෙත, මෙමා කෙරෙහි;
484. “තෙපලක් දුනොත් සොඳුරු වේ” ඉඳුවර විලස, ඉන්දීවර විලාසවූ; නෙතිනි, නෙත්ර යන්ගෙන්; සිනිඳු, ස්නිග්ධවූ; මදහස, මදසිනහවෙන් යුක්තවූ; බැල්මෙන්, බැලීමෙන්; මෙමා දෙස, මේ මාගේ පැත්ත; නරඹා බලා; නිසි ලෙස, යොග්යා කාරයෙන්; තෙපලක්, වචනයක්; දුන්නොත්, දුන්නොත්; සොඳුරු, යහපත් වේ.
485. “මම යෙමි.” “මෙහිම ඉඳිමි” එවිට, එකල්හි; නොලසව, වහා; යෙමි, යන්නෙමි; එම විලසට, ඒ ආකාරයෙන්; නොලදහොත්, නොලැබුනොත්; අරක්කැමි මෙහෙ‍කොට, පිසීමෙහි යෙදී සිට; මෙහිම ඉඳිමියි, මෙහීම නවතිමි කියා; බිසොවට, බිසොවුන් වහන්සේට; කීය, කීයේ ය.
485. “මොහුගෙන් කමක් නම් නැත.” මහසත්, මහාසත්ව්යා; ඉති කියත; මෙසේ කියත කල්හි; සොඳුරු, සුන්දරවූ; පබවත්, ප්රසභාවතිය; අසමින්, අසා; මෙහි; මෙ ස්ථානයෙහි, විසුවත්, වාසය කළත්; ගියත්, ගමන් කළත්; මෙමට, මේ මාහට; මොහුගෙන්, මේ අයගෙන්; කවක් නම්, වැඩක් නම්; නැත්, නැත්තේය.
486. “පබවත් සැතපුනා.” සිතා, සිතමින්; විමනට, මාලිගාවට; වැද, ප්ර්විෂ්ටව; දොර, ඬාරය; අගුලුලා, අගුල්දමා; තරකොට, දැඩිකොට; සිරියහනට, ශ්රීව සයනාසනයට; නැගි, නැඟලා; දෙවඟනක විලසට; දිව්ය ස්ත්රිමයක් හැටියෙන්; සැතපුනා, නිදාගත්තාය.
කුසජාතක කාව්යනය 125
488 එතතු දැක සියැසි න මත සෝ නලින් තැලෙ න කද කර තබාගෙ න නොලස මුලුතැන් විමන වඳිමි න
489 491 දිය ඇද සිය අති නි ගෙණ ගොස් නොව ලසි න බඳුන් සෝදා නමමි නි මෙහෙ නිමවමින් බිසවු න නොනිවා තබා ගි නි මෙලෙසට දිනෙන් දි න නැගිට පළමුව අදර බැතියෙ නි වසනසඳ බෝසතුන් සොවගි න
490 492 උදය කැඳ අවුලු ත් ල ඳ පබවත් රැඳි සිරිම ත් රෑ දෙවෙහි බත් මාලු ත් න ද රජ විමනතින් ඉවු ත් සහ කැවිලි පෙවිලි ත් කු ද යනු දකිමින් මහස ත් සුරැකි කොට පිස බැද වසුන් ක ත් කැඳ මා වෙසෙයි මෙපම ත්
487. “මහසත් මුලුතැන් විමටන වදිමින” එතතු, එහි අයුරු; සියැසින, තමන් ගේ ඇසින්ම; දැක, බලා; මන, චිත්ත්ය; සෝ නලින්, ශොකාග්නියෙන්; තැවෙමින, දැවෙමින්; කද, මුලුතැන් කද; කරතබාගෙණ, කරෙහි තබා ගණිමින්; නොලස, වහා; මුලුතැන් විමන, මුලුතැන් ගෙට; වදිමින, පිවිස,
488. “මහසත් දිය ඇද බඳුන් සෝදා තබමින්” සිය අතිනි, තමන්ගේ අතින්ම; දිය ඇද, වතුර ඇදලා; බඳුන්, භාජන; සෝදා නමමිනි, පිරිසිදු කොට තබා; ගිනි, ගින්න; නොනිවා තබා, නොනිවෙන ලෙස තබමින්; පළමුව, පළමුකොට; අදර බැතියෙන්, ආදර භක්තියෙන්; නැගිට, නැගිටලා.
489. “කැඳ අවුලුත්, බත් මාලුත්; කැවිලි පෙවිලිත් පිස” උදය, උදය කාලයෙහි; කැඳ අවුලුත්, කැඳ සහ අවුලුපත් ද; රෑ දෙවෙහි, රෑ දාවල්හි; බත්මාලුත්, බත් හා ව්යතඥ්ජනද; සහ, සමග; කැවිලි පෙවිලිත්; කැවිලි වර්ග හා සුප් වර්ගලද; සුරැකීකොට, මනා ආරක්ෂා් සහිතව; පිස, පිසලා; වසුන්කත්, ආහාර අඩුක්කු; බැඳ, බැඳලා.
490. “බෝසතුන් වසන සඳ” බෝසතුන්, බෝධිසත්වසයන්; නොලසින, වහා; ගෙණගොස්, හැරගෙණ ගොස්; බිසවුන්, බිසවුන්ගේ; මෙහෙ අහර කිස; නිමවමින්, අවසන් කරවමින්; දිනෙන් දින, දවසින් දවස; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන් කරමින්; සොවගින, ශොකාග්නියෙන් යුක්තව; වසන සඳ, වසන කල්හි
491. “මහසත් මෙපවත් පවසයි” සිරිමත්, ශ්රීපමත්වු; පබවත් ලද, ප්රවභාවතී දෙවිය; රැඳි; වසන්නාවූ; නද, මනොඥවූ; රජවිමනතින්, රජ මාලිගවෙන්; අවුත්, නික්ම; යනු, යන්නාවූ; කුද, කුදිය; මහසත්, මහාසත්වි තෙමේ; දකිමින්, බලා; මෙපවත්, මෙ පුවති; පවසයි, ප්රූකාශ කරයි.