ගුත්තිල කාව්ය වර්ණනා - සංඥපනය
(i)ග්රින්ථවිභාවනා ශ්රීiමත් ශ්රිතශුද්ධ බුද්ධි වල්ලහොත්කෘෂ්ට සමස්ත කවිමස්ත මණිරත්නා යමාන ගුත්තිල කාව්ය් නාමඛ්යාුත ව්යසක්ත ප්රණශස්ත මේ ග්ර න්ථ රත්නය වනාහි ශ්රිර ලංකාද්විපයෙහි වීරප්රශසිද්ධ ව අතිශයාදරයෙන් ආශ්රදත කරගෙන එන ලබන්නා වූ මහාර්ඝ වූ පද්යර රචනාවකි. මේ වනාහි සසදාවතය, මුවදෙව් දාවතය, කවිසිඵමිණය, කාව්යනශෙඛරය යනාදි උසස් ග්රින්ථයන් සමඟ ශ්රේෂ්ඨ පඬකතියෙහි ගණිනු ලැබේ. එළියුත් කවියෙන් බඳනා ග්රසන්ථයන් අතුරෙන් මෙය කාව්යපශෙඛරයට පමණක් දෙවැනි කොට ද අන්ය සියලු කාව්යසයන්හට පළමු වැනි කොට ද පඬුවෝ සලකත්, එක් අංගයකින් මේ කාව්යගය සිංහල භාෂාවෙහි සියලු කාව්යයයන්හට ම උතුම් බව ද පෙනේ. ඒ මෙසේය. සිංහලද්විපය ශාස්ත්රාෙලොකයෙන් හෙබියා වූ කාලයෙහි බොහෝ පඬිවරයන් විසින් ස්වකීය කාව්යශ නිර්මාණය කරන ලද්දේ පෙර කල ජම්බුද්විපයෙහි බැබළි කාලිදාස, භවභූති ආදි උසස් කවින්ගේ උක්ත්ය නුසාරයෙනි.එයින් සංස්කෘත කාව්යසශාස්ත්රතයෙහි ඔවුන්ගේ ප්රඋවීණත්වය ප්ර‍කාශ වූ හෙයින් ඒ ගරුකටයුතු වූ සිරිතක් වශයෙන් එකලට පිළිගන්නා ලද්දේය. මේ කාව්ය‍යෙහි කර්තෘභූත වූ ආචාය්යය පාදයෝ වූකලි ඒ මේ සිටිතට ගරු නොකළාහ. මේ කාව්ය‍යෙහි පෙනෙන්නා වූ සාරවත් වූ අලංකාරවත් වූ කියමන් සියල්ල ම මෙවුන් විසින් අන් කිසිවෙකු අනුව නො ගොස් සවකීය ප්රවඥා ශක්තියෙන් උත්පාදිත කොට කියන ලද්දේ මය. එහෙයින් මේ ග්රූන්ථය සිංහල කවිත්වයෙහි ස්වෛරිභාවය ප්රයකාශ කෙරෙමින් එහි ගුරුත්වොද්වහනය කිරිමට ප්රසධාන ස්තම්භය විය. සර්ගබන්ධො මහා කාව්යවම’යි ආලංකාරිකයන් විසින් කියන ලදින් සර්ග බන්ධයෙන් නො කරන ලද මේ කාව්යරය වනාහි මහා කාව්යි සංඛ්යාබවට ඇතුළත් නො වේ. ඛණ්ඩ කාව්ය පඩකතියෙහි ගැණේ. ඒ ශාස්ත්රි ලක්ෂණ වශයෙනි. එහෙත් කාව්යෙනන්නතියෙන් බලන කල මෙඝදුතාදි වෙනත් මහා කාව්ය්යිනන් සේ ම මෙ ද අත්යයර්ථයෙන් මහා කාව්ය යෙකි. (ii) කර්තෘ සන්දර්ශනය
මෙහි කර්තෘවරයෝ කවරෙක් ද යනු පොතෙහි ම නො දක්වන ලදි. එහෙත් සත්කෝරළයෙහි වෑත්තෑව නම් ගමෙහි උපන් එම ග්රානම නාමයෙන් ප්ර්කට වූ ස්ථවිරයන් වහන්සේ නමකැයි මුඛ පරම්පරාවෙන් කියනු ලැබේ. වෑවත්තේ සංඝයා වහන්සේ නමකැයි ද සාමාන්යඛ වශයෙන් ප්ර්කටයි. වෑවත්ත නම් ගමක් කඩුගන්නාව සමීපයෙහි ඇති බව ඇසීමු. දැනට සත් කොරළයට ඉතා ආසන්න වූ පෙර කල මන්ත්රීනශ්වරයාගේ ආරාධනයෙන් මේ පොත කළ බැව් උපන්යඉසයෙහි කියා තිබේ. මේ වනාහි වෑත්තැවේ තෙරිඳු කෙනෙකුන් විසින් පොත කරන ලද්දේය යන මුඛපරම්පරා කථාව පිළිගනීමට වැදගත් සාක්ෂ්ය්යකි.
7
(vi)
මේ ආචාය්ය්‍ිසපාදයෝ ලංකාවේ කලින් කල ෂඩ්භාෂාපරමේශ්වර ව වීසූ උසස් පඬිවරයන් අතුරෙන් ඉතා විශාරද පඬිවරයෙක් වූහයි පිළිගැනිම උගහට නො වේ. සම්බුද්ධ ධර්මයෙහි මෙන් ව ව්යාඬකරණ, නිරුක්ති, න්යාභය, ඡන්දොලංකාරාදි විද්යාවමාර්ගයන්හි ද කාව්යෙනාටකාදි ශාස්ත්රයයන්හි ද එසේ ම වෙදාංග සහිත වූ චතුර්වෙදයෙහි ද මුන්වහන්සේහට සුවි‍ශාලාතිගම්හී වූ දැනුමක් ඇති ව තුබු බැව් මුන්වහන්සේගේ මේ කෘතියෙන් පෙනේ. මේ පඬිවරයාණන්ගේ සංස්කෘත භාෂා පරමේශ්වරත්වය යථොක්ත භාෂාවෙන් භින්න වූ යම්කිසි වචනයන් මොවුන් විසින් මේ ග්රාන්ථයෙහි කිසි තැනෙක විශෙෂාර්ථ පිණිස යොදා තිබෙන රහින් වර්තමානයන්හට මදක් අවබොධ වේ මේ කර්තෘවරයා ගැන ස්වකීය ජන්මභූමි ප්රනදෙශයෙහි පවත්නා වූ කථා ප්‍රවෘත්තිය මෙසේය: සත්කෝරළේ දිසාවේ කටුගම්පළ හත්පත්තුවේ මැදපත්තු කෝරළේ වෑත්තෑව නම් ගමෙහි දුග්ගන්නා වලව්වේ අප්පුහාමි නම් ළමයා ප්රේව්රමජ්යා වට පැමිණ තොටගමුවේ විජයබාහු පරිවෙණාධිපති ත්රි පිටක වාගිශ්වරාවාය්යත ශ්රි රාහුල මහා ස්වාමින් වහන්සේ සමීපයෙහි ශාස්ත්රාිගම ඉගෙන අතිශයින් සමර්ථ ව වාසය කෙරේ. මෙසේ වාසයක කරන සමයෙහි ස්වකීයාවාය්ය්ඉගෙයන් වහන්සේ යම්කිසි කරුණක් නිසා මුන්වහන්සේ සමග නො සතුටු වි සිටින බව හැඟී ගොස් සංවේගයට පැමිණ ‘සිවුරු හැර යම්හ’ යි සනිටුහන් කොට ගෙන ඒ බව ආචාය්ය්ි යන් වහන්සේට හඟවනු පිණිස ‘සියපින්’ යයි වායු ගණයෙන් මුලට යොදා මේ ප්රයබන්ධය කළේය. ගුරුද්රොිහයෙහි නුසුදුසු භාවය ගුත්තිල ජාතකයෙන් තමන් දැන සිටි බව හඟවනු පිණිස මේ ජාතකය ම කිවි කිරිමට තෝරා ගත්තේය. එසේ ගෘහස්ථභාවප්රාිප්ත වූ මේ පඬිවරයන් විසින් ස්වකීය ප්රසබන්ධය සලාවත ජයපාල මන්ත්රිනශ්වරයාණන්ගේ ආධාර යෙන් කෝට්ටේ මහවාසලට ඔප්පු දි සිටි තැනේ දි එකි අප්පුහාමි නම් යුත් කිවිඳුහට ‘වාහල පණඩිත මුදියන්සේ’ යන පටබැදි නාමය සමගින් කොට්ටල් බද්දේ දිසාපත් ධුරය දෙන ලද්දේය.තවද යටකි මැදපත්තු කොරළේ වැත්තෑව නම් ගමට නුදුරු වූ කෝදංග නම් හතලිස් අමුණුගම පමුණුගම කොට සන්නාසක් පිට දෙන ලද්දේය. ඒ ගමෙහි එක් ප්රුදේශයෙක්හි වත්තක් වවා ගෙදරක් සාදා ගෙන මේ දිසාපතිතුමා එහි නිවාසි ව සිටි බැවින් වත්තේ ගෙදර යන නමින් ඒ ප්ර දේශය ක්රාමයෙන් ගම්වරක් විය. එතුමාගේ වාසභවනය වූ ස්ථානයට අද දක්වා ම ‘වත්තේ ගෙදර වලව්ව’ යයි කියති. ඒ වලව්වෙහි මේ තුමාගේ පෙළපතින් පැවත් එන්නා වූ වාහල පණ්ඩිත මුදියන්සේලාගේ වලව්වේ පුංචි බණ්ඩාර නම් මහතා දැනට වාසය කෙරේ.1
1 මේ ප්රනවෘත්තිය සත්කෝරළේ වැදගත් මහතකු විසන් බිහල්පොල දෙවරකඛිත ස්වාමින් වහන්සේ වෙන එවන ලද ලියමනක් බලා සකස් කළ බැව් ස්තුතියෙන් සදහන් කරමු. 8
(VII)
(III) ග්රලන්ථා නිර්මාණ කාලය
ගුත්තිල කාව්යමය කරන කාලයෙහි ලංකාවේ රාජ්යයශ්රිුය ඉසිලුවා වූ රජහුගේ නාමය -
ජයසිරි මඬල ගේ
සැදු පරකුම්බා නිරිඳු ගේ
යන්නෙන් පොතෙහි සන්දර්ශිත කරන ලදි. පුර්වොද්දිෂ්ට මුඛපරම්පරා කථාව ද මීට සම්බන්ධ කොට බලන කල මෙහි සඳහන් පරාක්ර.මබාහු නරෙන්ද්රියා නම් ජයවර්ධන පුරයෙහි රාජ්යිය කළා වු සෞය්ය්් පකයවංශික ශ්රි් සංඝබොධි ශ්රීී පරාක්රෙමබාහු රාජයා හෙවත් සවැනි පරකුම්බා රජ බව පෙනේ.
මේ රාජයාගේ රාජ්යජශ්රී ප්රාරප්තිය මෙසේ විය. ක්රිං.ව.1408 වැන්නෙහි දි චින්හෝ නම් චීන සෙනාපතියකු විසින් ලංකෙශ්වර වූ වීරඅලකේශ්වර යයි පුර්වනාමොපලක්ෂිත සවැනි ශ්රින සංඝබොධි විජයබාහු රජතෙම ශඨභාවයෙන් අල්ලා ස්වකීය දාරදාරකයන් සමගින් චිනයට ගෙන යන ලද්දේය. එතැන් සිටි ක්රි .ව.1410 වැන්න දක්වා ලංකාව අරාජක ව පැවතුණේය. මේ වර්ෂයෙහි ද (එනම් ක්රික.ව.1410 වැන්නෙහි දි) ජයමහලේනා නම් ගුරු නාමය ලත් සෞය්ය්හි වංශීය ලම්බකරණකුලොද්භූත ක්ෂත්රිනයාණ කෙනෙකුත් ගේ පුත්ර වූ පරාක්රශමබාහු නම් කුමාරයා ස්වකීය හිතෛෂීන් විසින් හිස් වු සිංහාසනයට යෝග්යකයකු වශයෙන් ඉදිරියට පෙන්වා සිටින ලද්දේය. ෂට්වැනි පරාක්රයමබාහු යන රාජන්යද නාමයෙනි. එහෙත් ක්රිා.ව.1411 හි දි චින දෙශාධිපත් අගරජතුමා විසින් විජයබාහු රජුගේ පුත්රයයා වන පරාක්රෙමබාහු ඈපාණ ලංකා රාජ්යපශ්රිායෙහි පිහිටුවා හිරෙන් මුදවා ලංකාවට එවන ලද්දේය. සූය්ය් ල වංශයෙහි මෙහෙණවර කුලොද්භුත වූ මේ අභිනව රජතුමා ක්රිව.ව. 1412 වැන්නෙහි දි ලංකාවට පැමිණියේ යයි සිතිය යුතු වේ. ලංකාවාසින් විසින් සමාදරයෙන් පිළිගන්නා ලද හේතෙමේ දැතිගම් පුරය ස්වකීය රාජධානිය කොට රාජ්යා පාලනයට පටන් ගත්තේය. වුත්තමාලායෙන් ඔහුට ස්තොත්ර කරන ලද්දේ එකල්හිය. මේ රාජයාගේ රාජ්යොැදය දුටු ලම්බකර්ණ පරාක්රහමබාහු තෙමේ අප්ර්සිද්ධ වේශයෙන් පලා ගොස් සැඟවුණේය. එසේ සැඟවි සිටින්නා වූ ඔහට ක්රමමයෙන් බලවත් පක්ෂපාත පිරසක් ඇති වී ඔහු විසින් ඔවුන්ගේ සහායත්වයෙන් රජ හා සමග යුද්ධාරම්භ කරන ලද්දේය. පළමු සටන්වල දි මොවුහු පරාජය ලැබූහ. එහෙත් ඔවුහු මන්දෝත්සාහයට නො පැමිණ රාජයා තෙමේ රාජ වංශියකු නො ව අලකේශ්වර කෙනෙකැයි ප්රඔචලිත කරවා හැර තව තවත් ජනයත් ඔවුන් කෙරෙහි පහදවා ගෙන නැවතත් යුද්ධයට සැරසුණෝය. රාජයහට ජයාශංසන මුඛයෙන් තිසර සන්දේශය කරන ලද්දේ මේ කාලයෙහිය. මහ විසිදාගම තෙරුන් වහන්සේ පරාක්රසමබාහු කුමාරයාගේ ජිවිතරක්ෂණය පිණිස ඉවහල් වූ කෙනෙකි. මේ කාරණය මුළාධාර කර ගෙන කුමාරයාගේ මිත්ර යෝ යුද්ධසමුදාය ද කුමාරයා වෙතට හරවා ගත්තාහුය. ඉන්පසු ප්රවස්තාවයක් බලා යුද්ධ සෙනාව
9
(Viii) ඉදිරියෙහි දි ම රාජයා ජිවිතක්ෂයට පමුණුවන ලදි. මේ ක්රිු.ව.1414 වැන්නෙහි දි ය. එයින් පරාක්ර මබාහු කුමාර තෙමේ කණ්ඩක රහිත ව ශ්රික ලංකාවෙහි රාජ්යෙශ්රි4යට පැමිණ ඊළඟ වර්ෂයෙහි අභිෂෙක ලත් රජ විය එයින් කියන ලදි -
බුදුවසිනෙක් දහ ස නවසිය අට පණස් ව ස රිවි සඳ තෙද යස ස පතළ නිරි‍ඳෙක් විය ලෝකු ස
නමින් පැරකු ම්බා තෙදින් රුපිනොද ත ම්බා රුදු විරිදු පු ම්බා වැජඹි පුඵලුර සිරි ඔලො ම්බා
මෙතැන් සිට මේ රජ තෙමේ ශ්රිබ ලංකාද්විපය ශ්රි සම්පත්තියෙන් හා බල සම්පන්න භාවයෙන් ද වර්ධනය කෙරෙමින් මහත් තෙජානුභාවයෙන් යුක්ත ව අවුරුදු 52 ක් රාජ්යනශ්රිකය අනුභව කළේය. මේ රජහුගේ රාජ්යොිදය කාලයෙහි කඩලාදෙණි විහාරවාසි ද්විතීය ධර්ම කීර්ති සංඝරාජ ස්වාමින්වහන්සේ අසදෘශ ප්රිඥලොකයෙන් හා අපරිමෙය ශාස්ත්රා්ලොකයෙන් සිරිලක බොහෝ සේ හොබවමින් වැඩ සිටියේය. ඒ ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ශාසනය ප්රනධාන කොට ශාස්ත්ර්යට ද බොහෝ සංග්ර.හ කරන ලදි. සද්ධර්මාිලංකාර නම් මහා ධර්මප්රටකරණය වානහි මුන්වහ්නසේගේ කෘතියකි. තවත් මුන්වහන්සේ විසින් කරන ලද ග්රරන්ථ වලින් සමහරක් නම් ගඩලාදෙණි සන්නය නමින් සුප්රහකට වූ බාලාවතාර සංක්ෂේප ව්යාරඛ්යාරනය, ජිනබොධාවලි නම් මාගධි පද්යර බන්ධනය, නිකාය සංග්ර්හව යනාදියයි. මේ ස්වාමින් වහන්සේගේ කාලයෙහි ලංකාදිවිපයෙහි උසස් ව බැබළි ශාස්ත්රා ලොකය තෙම සවැනි පරාක්ර මබාහු රජහුගේ අර්ධ ශතවර්ෂයකට ද වැඩියෙන් දීර්ඝ වූ රාජ්යාානුශාසන කාලය මුඵල්ලේහි ම දීප්තිමත් ව බැබඵණේය. මේ කාලයෙහි නානා දිශාවන්හි විද්යානලතාවහට තෝතැනි වූ පිරිවෙන් ඇති වූහ. ඒ පිරිවෙණයන්හට අධිපති ව ද වෙනත් නානා ප්රයකාරයෙන් ද ලොකසංග්රවහ කෙරෙමින් විජෘම්භමාණ වූ අතුල ප්ර්ඥ සම්පත්ති සමුපෙත ශාස්ත්රාටගමධාරි බොහෝ උසස් පඬිවරයන්ගෙන් මේ කල්හි ශ්රී් ලංකා තොමෝ ශොභාමත් විය. ඔවුන් අතුරෙන් මංගල මහා ස්වාමින් වහන්සේ පැපිළියානෙහි සුනේත්රාම මහා දේවි පරිවෙණාධිපති ව වැඩහිඳි ශාස්ත්රාසගම වර්ධනය කළේය. කෑරගල පද්මවති පරිවෙණාධිපති වනරතන මහා ස්වාමින් වහන්සේගේ කීර්තිකදම්බය තෙම හංස සන්දේශ යෙහි ප්රතතිබිම්භිත ව පෙනේ. තොටගමු විජයබාහු පරිවෙණාධිපති ශ්රීම රාහුල මහා ස්වාමින් වහන්සේ විසින් වෙනත් නොයෙක් ගරු ග්රුන්ථයන් හා ස්වභාෂා සංග්රාහ පිණිස පරවි සන්දේශය,සැළලිහිණි සන්දේශය, කාව්යන 10
Ix
ශෙඛරය යන මේ ග්ර න්ථයෝ ද කරන ලද්දාහ. දෙවිනුවර ඉරුගල්කුල පරිවෙණාධිපති මහා ස්ථවිර ස්වාමින් වහන්සේ විසින් කොකිල සන්දේශය කරන ලද්දේය. මෙහි දෙවිනුව යයි කියු කන්හි මුල්ගිරිගල යයි සමහරු කියත්. විසිදාගම ශ්රිල ඝනානන්ද පරිවෙණාධිපති මහානෙත්රිපාදාසමුල මෛත්රෙකය මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් යථොක්ත පිරිවෙනින් ශාස්ත්රා්ගම බබුඵවන ලද්දේය. මේ ස්වාමින් වහන්සේ නම් ද්විතීය විසිදාගම ස්ථිවරයන් වහන්සේය. මුන්වහන්සේ විසින් ලෝවැඩ සඟරාව කරන ලද්දේ මේ කාලයෙහි යයි සිතිය යුතු බව පෙනේ. මේ කාලයෙහි දි ම කරන ලද හංස සන්දෙශය ද මුන්වහන්සේගේ කෘතියකැ යි සම්භාවනීය වූ පඬුවෝ සලකත්, මේ කාලය අවසානයෙහි දි පමණ මුන්වහන්සේ විසින් කාව්ය, කල්ෂණ මණිමාලා නම් ග්රංන්ථය ගීයෙන් කරන ලද්දේය. එහි අවසාන ගීය මෙසේය: මෙකල එකසක් කළ-සිරි පරකුම් නිරිඳුහට පනස් සිව් වස කෙළෙ මේ-කිවිලකුණු මිණිමල් නම්
තවද මේ කාලයෙහි ද්විතිය ධර්මකීර්ති මහා ස්වාමින් වහන්සේගේ අනුජාත ශිෂ්යහපුත්රල වූ විමලකීර්ති මහා ස්ථිවිර ස්වාමින් විසින් පරාක්රාමබාහු රාජයාණන්ගේ ම ආරාධනයෙන් සද්ධර්ම්රත්නාකර නම් මහා ධර්ම ප්රාකරණය කරන ලද්දේය. ගෞඩ දෙශයෙන් පැමිණ බෞද්ධාගම චක්රාවර්ති ශ්රීා රාමචන්ද්රර කිවභාරති භූසුරාවාය්ය් යන් විසින් භක්තිශතකය ද වෘත්ත මාලඛ්යර නම් කාව්යාය ද සංස්කෘතයෙන් කරන ලද්දාහ. මේ අන්තිම පොතෙහි කථා ශරිරය නම් ගුරුතුරුමුල මහානෙත්රයප්රාෙසාදමූල මහා ස්ථවීර ස්වාමින් වහන්සේ චරිතයයි. මේ නමින් කියවෙන්නේ මහ විසිදාගම ස්වාමින් වහන්සේ බව වෘත්තමාලාඛ්යාාව හා වෘත්තමාලාවෙහි 42 වැනි 44 වෙනි ගාථාවන් සම කර බැලිමෙන් පෙනේ. තවද මොහු විසන් වෘත්ත රත්නාකර පඤ්විකාව ද කරන ලදි. පරාක්රාමබාහු රාජයාගේ මන්ත්ර වරයෙක් වූ තවද උලකුඩය දෙවියගේ වල්ලභ කුමාරයා යයි අනුමාන කරනු ලබන්නා වූ නල්ලුර් තුනෛයාර් නම් ද්රේවිඩොත්තමයා විසින් පුරාණ නාමාවලිය කරන ලද්දේය. මේ සියලු ග්රයන්ථයන්හි ම වාගේ පරාක්ර මබාහු රාජයාගේ නාමය ස්තුති වර්ණනා මුඛයෙන් සඳහන් කර තිබේ. මේ රාජයාගේ නාමය පමණ කවිගිත වූ සිංහල රාජ නාමයක් නොමැත්තතේ යයි සිතිය හැකි. මේ රජු විසින් ම ද රුවන් මල් නිඝණ්ටුව කරන ලදි. කියන ලද මැයි එහි ම:
කරැ රණ එක්දහස්-නවසිය වසම් නගමත්1 රුපුගජ මුඵ නැහැ ලක-කරැ එක්සත් බිසෙව් ලද
1 නග යනු පර්ව තයි.භූත සඬඛ්යාුවෙන් 7යි. මත් යනු කටපය සොඩියින් 5 යි.එයින් නගමත් යන්නෙන් 57 කියවේ. 57 න් විෂම වු 1900 නම් 1957 යි. එයින් ෂට්වැනි පරාක්රඛමබාහු රජතුමා යුද දිනා නිෂ්කණ්ටක ව රජ වූයේ බු.ව.1957 දි හෙවත් ක්රිස.ව.1414 හි දි බව ප්ර)කට වේ.
11 x වියත පැරකුම්බා-සිරිසඟබෝ නරපවර සියබස් නම් රුවන් මල්- පැහැයුම් වන් කලේ මේ
මේ රුවන්මල කරන ලද්දේ පූර්වයෙහි ගද්ය් පාඨයෙන් පැවති පියුම්මල් නිඝණ්ටුව ගියට නැගීමෙන් බව ද මේ කෘතිය පුරාණ නාමාවලියට පසු ව කරන ලද්දක් බව ද නාමාවලියෙහි -
ලොවැඩ පිණිස පොරණැදුරන් මෙතින් කළ නම් පාලියෙන් මුත් බැවනුදු කවි නො කළ
යන්න හා යථොක්ත නිඝණ්ටු යුග්මය සසඳා බැලිමෙන් පිළිගත යුතු වේ. මෙසේ මේ කාලයෙහි විරාජමාන වූ උසස් පඬිවරයන් අතුරෙන් ගුත්තිල කාව්යමය කළා වූ වෑත්තෑවේ ස්වාමින් වහන්සේ ද පැරකුම්බා සිරිත, ගිරා සන්දේශය, තිසර සන්දේශය යනාදි වෙනත් එසේ ම ව්ය්ක්ත ග්ර න්ථයන් කළා වු පඬිවරයෝ ද බාලපරම්පරාවෙහි අය වූහයි සිතිය යුතු බව පෙනේ. ඔවුන්ගේ කිවිත්වය කෙතරම් මහත් වි නමුත් මේ වෘද්ධයන් අතුරෙහි ඔවුන්ගේ කීර්තිය නො පැතිරිම ස්වභාව ධර්මයෙකි. බබළමින් සිටින්නා වූ මහත් ආලොක සමූහයක් මධ්යොයෙහි අභිනව ආලොකයක්හුගේ දීප්තිය නිසි සේ නො පෙනෙයි. එකි ආලොක‍යන් නැති විට බොහෝ ප්රීභාස්වර ව පැනෙයි. මෙසේ ප්රනභාස්වර ව බැබළීමට අපගේ ග්රතන්ථ කර්තෘහට අවසර කාලය නො ලැබුණු බැව් පූර්වොක්ත කථායෙන් පෙනේ. මීට ඇතුළත් කාලය හා ඊට ආසන්න වූ පුරුවාපර කාලයන් ද එක් ව සැදි කාලාන්තරයෙහි සිංහල රාජ පරම්පරා ප්ර වෘත්තිය මෙසේ විය.
සතරවැනි භුවනෛකබාහු, මේ රජතෙමෙ හස්තිශෛල පු ක්රිැ.ව.1344 රයෙහි රාජ්යමය කළ සතරවැනි පරාක්රහමබාහු රජුගේ පුත් රාජධානිය: විය. ස්වකීය බන්ධු වූ සෞය්ය්ෙස වංශික වු ශ්රීහ සංඝබොධි ගඟසිරිපුර පරම්පරාගත මෙහෙණවර වංශාභිජාත සෙනාලංකාධිකාර සෙනෙවිරත් තෙම මෝහට මන්ත්රීණ විය. දඹදිව කාඤ්විපුර ගිරිවංශ නිශ්ශංක අලගෛක්කෝනාර් නම් පෙළපත ලංකාවට පැමිණ මේ කාලයෙහි දි ම කුමරියක් කථොක්ත සෙනෙවිරත් විසින් විවාහ කර ගන්ට යෙදුණු බව ද පළිගත යුතු බැව් පෙනේ.
ක්රිණ.ව.1345 පස්වැනි පරාක්ර මබාහු.මේ රජ පූර්ව රජුගේ බන්ධුවර ගඟසිරිපුර යෙක් යයි සිතුන් ලැබේ. ඔහු විසින් මොහ් ද අභිෂෙක කරවා ගෙන දෙදෙනා එක් ව රාජ්යයය කළාහුය.
තුන්වැනි වික්රාමබැහු.පූර්ව රජුගේ සහොදරයෙක් යයි ක්රිව.ව.1357 සිතනු ලැබේ. ඒ රජුගේ 13 වෙනි වර්ෂයෙහි මේ තෙමේ ගඟසිරිපුර ද ඔහු හා සම රාජ්යාශ්රිියෙහි පිහිටුවා ගන්නා ලදි. මේ රජුගේ කාලයෙහි දි අලගෛක්කෝනාර් නම් මන්ත්රිර 12 xi තෙමේ ප්ර භුරාජ ව පෙරාදෙණියෙහි හිඳ රාජ්යැ පාලනයෙහි සහාය විය. සෙනාලංකාධිකාර සෙනෙවිරත් මන්ත්රිභහුගේ දෙවිය වූ උතතමි තොමෝ මොහුගේ සොහොයුරු කුමාරියකි.
පස්වැනි භුවනෛකබාහු, පූර්ව රජුගේ පුත්රෝයා යයි සිතනු ක්රිැ.ව.1372 ලැබේ. සෙනාලංකාධිකාර සෙනෙවිරත් මන්ත්රිංහුගේ 1.ගඟසිරිපුර බෑනණුය. මේ රජුගේ කාලයෙහි දි අලගෛක්කෝනාර් 2.ජයවර්ධනපුර ප්රුභූරාජයා විසින් අභිනව ජයවර්ධන පුර නමින් කෝට්ටේ නගරය කරවන ලදි. එකලට පාතරටට ප්රසධාන ව තිබුණා වූ නගරය නම් රයිගම් පුරයයි. මේ කාලයෙහි යාපාපටුනෙහි ආය්ය්නම්චක්ර වර්ති නම් ද්රාවිඩ රජතෙමේ සිංහල රජුගේ රාජ්යරයෙහි නොයෙක් ප්රයදේශයන් ගෙන් අයබදු ගනිමින් සිටියේය. අලගෛක්කෝනාර් ප්රරභුරාජයා විසින් මේ පිණිස පැමිණ සිටි ද්රයවිඩ රාජපුරුෂයන් මරවා ඉන්පසුආය්ය්්කෝචක්රජවර්ති රජු හා බලවත් සේ යුද්ධ කොට ඔහුගේ බලහංගය කරන ලදි.මේ යුද්ධය ආරබ්ධ වූ වර්ෂයෙහි එනම් ක්රිය.ව.1391 හි දි භුවනෛකබාහු රජතෙම ජයවර්ධන පුරයට පැමිණියේය. එකල උඩරට වැස්සෝ වීරබාහු කුමාරයාගේ ප්ර ධානත්වයෙන් මාතලට පැමිණි දෙමළ බළඇණියක් පරදවායථොක්ත කුමාරයා තමන්හට රජ කර ගත්තාහුය.
දෙවැනි වීරබාහු, මේ රජතෙමේ සෙනාලංකාධිකාර ක්රින.ව.1391 සෙනෙවිරත් මන්ත්රිණහුගේ ද්විතිය පුත්රි විය. පාතරට ගඟසිරිපුර ස්වාධිකාර කොට සිටි අලගෛක්කෝනාර් ප්රුභූරාජයාගේ බෑනුණු විය. ඒ ප්ර භූරාජ තෙමේ ක්රිට.ව.1386 හි දි නිධනප්රා ප්ත විය. මෙකලට පස්වැනිභුවනෛකබාහු රජතෙම දුර්වල ව සිටියේය. එහෙයින් අලගෛක්කෝනාර්ටඅනුව රාජ්ය් ප්රජභූත්වය ඔහුගේ පුත්රෝ වූ කුමාර අලකේශ්වරහු විසින් අත්පත් කරගන්නා ලද්දේය. එහෙත් සෙනාලංකාධිකාර සෙනවිරත්ගේ ජ්යෙෝෂ්ට පුත්රම වු වීරඅලකේශ්වර විසින් ඔහු නෙරපා එම බලය තමා අත්පත් කර ගන්නා ලද්දේය. එතකුදු වුවත් ඔහුට ද එම ප්රපභූරාජ මහිමය වැඩිකල් අනුභව කිරිමට නො හැකි විය. ඔහුගේ මලණු වූ වීරබාහු කුමාරයා ඔහු හා යුද්ධ කොට තමන්ගේ ජන්ම භූමි වූ රයිගම් පුරයෙහි දි ඔහු බිදවා පියා හැරියේය. වීර අලකෙශ්වර කුමාරයා ජම්බුද්වීපයට පලා ගියේය. ඉන්පසු වීරබාහු කුමාරයා පස්වැනි භුවනෛකබාහු රජුහට විසිවැන්නෙහි ඒ රජු හා සම රාජ්යඔශ්රිරයට පැමිණියේය.
සවැනි විජයබාහු. මෙ තෙමේ සෙනාලංකාධිකාර ක්රිි.ව.1396 සෙනෙවිරත් මන්ත්රි හුගේ ජ්යෙිෂ්ඨ පුත්රශ වූ යට කියන ගඟසිරිපුර ලද වීර අලකේශ්වර කුමාරයාය. ක්රි්.ව.1396 හි දි ජයවර්ධනපුර ද්විතිය විරබාහු රජ අභාවගත වූ බව පෙනේ. එකල ඔහුගේ පුත්රධයන් වූ විජය කුමාරයාය, තුනයේස කුමාරයා යන 13
xii මොවුහු ක්රබමයෙන් රාජ්යව ප්ර භුත්වය අත්පත් කර ගත්තාහුය. එහෙත් ඔවුන්ගේ ජ්යේෂ්ඨ පිතෘ වූ වීර අලකෙශ්වර කුමාරයා වහා ජම්බුද්වීපයෙන් අවුත් එම බලය ඔවුන්ගෙන් පැහැර ගෙන තමා රජ විය.
ක්රිහ.ව. 1408 හි දි චීන දේශයට අල්ලා ගෙනයන ලද්දේ මේ රාජයාය. චීන සේනාපතියා රජහට පඬුරු ගෙන එමහයි වංචාවෙන් සේනාව සමග රාජධානියට පැමිණියේ යයි රාජාවලියෙහි කියා තිබේ. රජන්හට දීම පිණිස ප්රා හෘත භාණ්ඩයන් ගෙනා බැව් චීන ප්රවවෘත්තියෙහි ද පෙනී යන බැවින් මෙය මෙසේ ම වී යයි සිතිය හැකි. රාජයා අල්ලන ලද්දේ ගගසිරි පුරයෙහි දි වියයි සිතනු ලැබේ.
විජයබාහු රජ සමග ඔහුගේ දාරදාරකයන් ද ගෙනයන 1408 – 1410 ලදින් එම පවුලෙන් ම රාජ්යසයට පත්කර ගැනීමට
රාජශූන්ය1 ලංකාවෙහි කිසිවෙක් නො සිටියේය. එහෙයින් යොග්යා කාලය වු කෙනෙකුන් බලා රාජ පදවියට තෝරාගන්නා තුරු මේ කාලයෙහි ප්රකජා පාලයන ගෘහිත රජුගේ උසස් අධිකාරින්ගෙන් යුක්ත වූ තාවත්කාලින මන්ත්රි මණ්ඩලයක් විසින් කරන ලදැයි පිළිගත යුතු වේය.
සවැනි පරාක්රමමබාහු. සිංහාසනය හිස් බැවින් ජයමහාලේනා නම් ක්ෂත්රිායයාණන්ගේ පුත්රර වූ ලම්බකර්ණ පරාක්රසබාහු ක්රික.ව.1410 කුමාරයාගේ නාමය රාජධුරය පිණිස තාවත්කාලින මන්ත්රින මණ්ඩලය වෙත මේ වර්ෂයෙහි උපන්ය ස්ත කරන ලද්දේ යයි පිළිගත යුතු වේ. සවැනි පරාක්ර මබාහු නමින් මේ කුමාරයාගේ රාජ්යොයදය වූයේ මේ වර්ෂයෙහි යයි ඇතැම් ග්රකන්ථයන්හි පෙනෙන්නේ ඒ හෙතුවන විය යුතුයි.
චින රජවාසල දි සවැනි විජයබාහු රජුගේ ජ්යෙ ෂ්ඨ පුත්රය වූ පරාක්රවමබාහු ඈපාණ නම් කුමාරයා ලංකාවෙහි රාජ්යරශ්රි ක්රි්.ව.1411 යට පත් කොට චීන අගරජුගේ මුද්ර‍ලාඤ්ජනය පිහිටුවන ලද ශාසන පත්රලයකුත් සමග මේ වර්ෂයෙහි ලංකාවට පටත්කර එවන ලද්දේය.
සත්වෙනි පරාක්රබමබාහු. යට කී සේ චිනයෙන් එවන ලද ක්රිෙ.ව.1412 මෙහෙණවර වංශ පරාක්රවමබාහු කුමාර තෙම ක්රිු.ව.1412 දැඩිගම වැන්නෙහි පමණ රජ්යාිනුශාසනය පටන් ගත්තේ යයි සිතිය යුතු බව පෙනේ. එකල චිනයෙහි සිට ලංකාවට ඊමට වර්ෂයක් පමණ කාලය හෙයිනි. මේ රාජයාහට සත්වැනි පරාක්රලමබාහු යයි කියයුතු බව ද පෙටන්. මොහුගේ රාජ්යොනදය හෙතුයෙන් එම රජ්යපය ප්රාාර්ථනය කරමින් සවැනි පරාක්රිමබාහු නමින් පෙනී සිටි ලම්බකර්ණි පරාක්රපමබාහු කුමාරයා පලා ගොස් සැඟවුණු බව යට කියන ලදි.
සවැනි පරාක්රාමබාහු. එසේ සැඟවීමට පැමිණි ලම්බිකර්ණි ක්රිි.ව.1415 පරාක්රඟමබාහු කුමාරයාගේ පක්ෂය විසින් දැතිගම පරාක්රිම ජයවර්ධනපුර බාහු රාජයාහට විර්ද්ධ ව ක්රාමන්ත්රාණ කොට 1414 හි දී රාජයා උපායකින් මරන ලද්දේය.ඊළග අවුරද්දෙහි 14 Xiii
(එනම් ක්රි්.ව.1415 හි) ලම්බකර්ණි පරාක්ර මබාහු තෙම සවැනි පරාක්රරමබාහු නමින් නියත වශයෙන් රජ විය. කාව්යවශෙඛරයෙහි හා සැළලිහිණි සන්දේශයෙහි ද ප්රාකට වූ නම් ඇති උලකුඩය දෙවි නම් කුමාරිකාවගේ පිතෘ වූයේ මේ රාජයාය. මොහුගේ කාලයෙහි ද සපුමල් කුමාරයා විසින් ආය්ය්ව චක්රමවර්ති රජු පරදවා දඹදිවට පලවා පියා යාපා පටුන සිංහල රජුගේ අධිනත්වයට ගෙනෙන ලදි.
දෙවැනි ජයබාහු. මෙ තෙම පුර්වොක්ත රජුගේ දියණිය ක්රින.ව.1467 වු උලකුඩය දෙවියගේ පුත් විය. යාපා පටුනෙහි මණ්ඩ ජයවර්ධනපුර ලෙශ්ර ව සිටි සපුමල් කුමාරයා විසින් මේ රජහුගේ රාජ්යි ශ්රිව ප්රාිප්තියෙන් දෙවැන්නෙහි බළ ඇණියක් ගෙන අවුත් රජ මරා රාජ්යයය පැහැර ගන්නා ලදි.
සවැනි භුවනෛකබාහු. සැළලිහිණි සන්දෙශයෙහි සඳහන් ක්රිි.ව.1469 සවැනි පරාක්ර්මබාහු රජහුගේ සෙනානායක සපුමල් කුමාරයා ජයවර්ධනපුර නම් මේ තෙමේය.මෙතෙම යථොක්ත රාජයාගේ පුත්රධස්ථානයෙහි වැඩුණේය. එ බව කොකිල සන්දෙශයෙහි:
සැප තින් දිනිඳු දැනු හිමිසඳ දැන් ඔබ ට ඔප තුනු සිරියුත් පත් තෙන තනතුරු ට
යනාදියෙන් පෙනේ. මේ රජුහට තුන්වන වර්ෂයෙහි ද්විතිය විසිදාගම මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් බුදුගුණ අලංකාර කරන ලදි. තවද මේ රජහුගේ කාලයෙහි රාමඤ්ඤ දෙසාධිපති වූ රාමාධිපති නම් රජහු විසින් අමාත්ය යන් සමග සංඝයා ලංකාවට එවා ස්වකීය දෙශයෙහි ජිනශාසන ශුද්ධිය පිණිස උපසම්පදා ව ලංකාවෙන් ගෙන්වා ගන්නා ලද්දේය. ඒ ප්රදවෘත්තිය ඇතුළත් කල්යාෙණිප්පකරණ නම් ශිලාලෙඛනය කරවා ස්වකීය අගනුවරෙහි පිහිටුවන ලද්දේය. කැලණි ග‍ෙඟහි දි කරන ලද උපසම්පදා වෙහි ප්රුවෘත්තයි හෙයින් ලෙඛනය තෙම කල්යාණණිප්පකරණ නම් විය.
යට දැක් වූ කාලාන්තරයෙහි සංඝරාජ පරම්පරාව මේසේ විය:
සතරවැනි දෙවනගල විහාරාධිවාසි මහා වනරතන මහා ස්වාමි. භුවනෛකබාහු පයොගසිද්ධි නම් මාගධි ව්යාපකරණ ග්රදන්ථය කරන රජ දවස ලද්දේ මුන්වහන්සේ විසිනි.
තුන්වැනි මහා ශ්රීන ධර්මකීර්ති මහා ස්වාමි. මුන්වහන්සේ කඩලාදෙ වික්රැමබාහු රජු ණියෙහි සද්ධර්මතිලක නම් විහාරය කරවා එහි වැඩ දවස සිටියේය. 15 xiv
ද්විතිය ධර්මකීර්ති මහා සවාමි. සද්ධර්මාලංකාරය හා දෙවැනි වීරබාහු නිකාය සංග්රෙහය ආදි පොත් කරන ලදදේ මන්වහන්සේ රජු දවස විසින. දෙවැනි විරබාහු රජු දවස සංඝරාජ පදප්රා ප්ත වූ මුන්වහන්සේ සවැනි විජයබාහුය. සත්වැනි පරාක්රරමබාහුය යන රජන්ගේ දවස හා ඉනපසු සවැනි පරාක්ර.මබාහු රජුගේ කාලයෙහි පූර්ව භාගයෙහි ද වීරාජමාන ව සිටියේය. ඒ බව කොකිල සන්දේශයෙහි -
හෙ ම් ප ත් අයුරු සදහම් සි තෙල රඳ න ද ම් කි ත් මෙමා හිමිසඳ සමග උදුල න
යන්නෙන් පෙනේ.
(1)යථොක්ත දවිතිය ධර්මකීර්ති මාහ ස්වාමි.(2) සවනි පරාක්රේම පැපිළියාන විහාරාධිවාසි මංගල මහා ස්වාමි.(3) කෑරගල බහු රජ දවස විහාරධිවාසි දවිතීය වනරතන මහා ස්වාමි.(4) තොටගමු විහාරාධිවසා ශ්රීව රාහුල මහා ස්වාමි . මෙයින් ධර්මකීර්ති මහා ස්වාමින් සපුමල් කුමාරාගේ යාපා පට්ටන ග්රතහණ කාලය වනතුරු වැඩ සිටි බව කොකිල සන්දෙශයේ යට දක්වන ලද පාඨයෙන් පෙනේ.අනික් වහන්සේලා තෙනම මෙහි කි පිළිවෙළින් ම සංඝරාජ පදප්රාෙප්ත වූහයි සලකනු ලැබේ. මංගල ස්වාමින් වහන්සේ ගැන අපට මුඛපරම්පරාව මිස පොතපතින් සෑහෙන යමක් දැන ගන්ට නො ලැබුණේය. එහෙත් වනරතන ස්වාමින් වහන්සේ ශ්රී් රාහුල ස්වාමින් වහන්සේට පෙර සංඝරාජ වූ බව පැහැදිලි ව පෙනේ. ඒ මේසේයි: ශ්රීා රාහුල ස්වාමින් වහන්සේ විසින් පරවි සන්දේශයෙහි වනරතන මාහිමි වඳු සහ මහසහන් යයි කීවෙන් වනරතන ස්වාමින් වහන්සේ සංඝරාජ ව සිටින සමයෙහි ශ්රි රාහුල ස්වාමින් වහන්සේ සාමාන්යන ශ්රහමණ කොනකුන් බව ප්රවත්යයක්ෂය. මාහිමි යනු සංඝරාජයි. එහෙයින් ශ්රින රාහුල ස්වාමින් වහන්සේගේ සංඝරාජ පදප්රාෙප්තිය වනරතන ස්වාමින් වහන්සේගේන් අපර කාලයෙහි විය යුතුයි.
මුන්වහන්සේලා අතුරෙන් වර්තමාන කාලයෙහි සුප්ර සිද්ධ ව පවත්නා වූ නාමශෙෂ ඇත්තේ නම් ශ්රීඝ රාහුල ස්වාමින් වහන්සේය. මුන්වහන්සේ මෞය්ය් ර්වංමශික ක්ෂත්රිහය කුමාරයෙකැ යි ශ්රීත රාමචන්ද්ර් කවිභාරතීන් විසින් වෘත්තරන්නාකර පඤවිකාවෙහි මෙසේ කියි තිබේ, රාහුලනාමා මුනිරතිවිද්වාන් සද්ගුණහාරි ත්රිතපිටකාධාරි මෞය්ය්හා කුලාබිධිප්ර භවසුධාංශුර් ජන්මනි ජන්මන්යිපි මම මිත්රිම් ශ්රීන රාහුල ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ම තමන් වහන්සේගේ වංශය දක්ව තිබන්නේ මෙසේය,
16
xv
කාව්ය ශෙඛරයෙහි- කුල’ගමිණි පිවිතු රු දෙමටාන ගම කඳවු රු තොටගුමු වැසි සොඳු රු උතුරුමුල මහ තෙරිඳු මුනුබු රු
මෙයින් ස්කන්ධාවාර වංශය මෞය්ය්වහ වංශයෙහි ශාඛාවක් යයි පිළිගත යුතු බව පෙනේ. මෞය්ය්ය වංශ ද සූය්ය්ෙහිවංශයෙහි ශාඛාවක් වෙයි. එහෙත් දෙමටාන යන නාමයෙන් ප්රනකට වූ ග්රාහමය ජයවර්ධන පුරය සමිපයෙහි පිහිටා තිබුණේ යයි මතිමාත්රපයෙන් සිතනු ලබන නමුත් ඒ ගැන නිශ්චය වශයෙන් යමක් දැනගැනිම දුෂ්කර බව පෙනේ. දෙමටගොඩ යයි සමහරු සිතති.
ශ්රීෙ රාහුල ස්වාමින් වහන්සේ විසින් කරන ලද පරවි සන්දේශය එළිසම කොට බඳනා ලද කාව්යීයන් අතුරෙන් දැනට පවත්නා ද්විතිය පුරාණ ග්ර න්ථ යයි පිළිගත යතු බවට කාරණා තිබේ. ඊටත් පුරාණ ග්ර න්ථය නම් පස්වැනි භුවනෛකබාහු රජු ගඟසිරිපුර රජ කරන සමයෙහි බදනා ලද මයුර සන්දෙශයයි. මෙපමණ අනුප්රාුසාලංකාරයෙන් සුලලිත වූ කාව්යදයක් සිංහල භාෂා වෙහි තවත් ඇත්තේය යනු ශංකා සහිත වේ.
පරවි සන්දේශයෙන් පසු කාව්ය ශේඛරය බඳනා ලද්දේ යයි සිතිය යුතු බව පෙනේ. ඉන්පසු සැළලිහිණි සන්දේශය, ගුත්තිල කාව්යුය, හංස සන්දේශය, ගිරා සංදේශය, කොවුල් සන්දෙශය යනාදිය සමසම කාලික ව බදනා ලද කාව්ය‍යි.
මෙසේ බලන කල ගුත්තිල කාව්ය්ය වානහි කාව්ය ශෙඛරයට ද බුදුගුණ අලංකාරයට ද අතර කාලයක දී කරන ලද්දේ යයි පිළිගත යුතු බව පෙනේ. මේ ග්ර න්ථ තුනේ භාෂාවෙන් හා රචානවෙන් ද එසේ පිළිගත යුතු බව ම පැහැදිලි වෙයි.
කාව්යභශෙඛරය කරන ලද වර්ෂය ඒ පොතෙහි මෙසේ දක්වා තිබේ:
පරකුම්බා නිරි ඳු සිව්තිස්වන මෙහවුරු දු කව්සේකර පසි ඳු සපිරි පවසා බසින් පිරිසි දු
පරකුම් රජහුගේ සූතිස්වැන්න නම් කාව්යොශෙඛරයෙහි ප්ර කාර ක්රිේ.ව. 1415 + 33 = 1448 විය යුතුයි. බුදුගුණ අලංකාරය කළ වර්ෂය ඒ පොතෙහි මෙසේ දක්වා තිබේ:
17 xvi සම තැ ස් මුනිඳු පිරිනිවි වස පටන් ල ද දෙ ද හ ස් පසළොසක් අවුරුදු ගෙවුණු ස ඳ දියගො ස් පතළ බුවනෙකබුජ නිරිඳු ස ඳ පි රි ව ස් තුනෙහි සිරිලක රජ බිසෙව් ල ද
කි ත් යසකොත් දසදික් දිගයට’ග බ ඳ මෙ ත් මහනෙත් පාමුල මහ තෙරිඳු ස ඳ සෙ ත් කළ ලොවන මුනිගුණ කිවි පෙදෙන්බැ ඳ ස ත් වැඩ පිණිස මෙද කළෙ මෙත් සිතින්න ද
බුද්ධ වර්ෂ 2015 වැන්න නම් ක්රිං.ව. 1472 වැන්නයි. මෙසේ ගුත්තිල කාව්යයය කරන ලද්දේ ක්රිද.ව.1448 ට හා 1472 ට ද අතරෙහි වේ. එහෙත් සවැනි පරාක්රරමබාහු රජ දවස බැවින් ක්රි්.ව.1467 ට පූර්වයෙහි විය යුතුයි. එහෙයින් මේ පොත ක්රි .ව.1448 ට හා 1467 ට ද මැදි වූ අවුරුදු 18 අතරතුව යම් කාලයක දි කරන ලද බැව් පෙනේ.
(iv) ශාස්ත්ර පරිහාණිය
ගුත්තිල කාව්යදයෙහි නිර්මාණය පිණිස සීමාකර පෙන්වන ලද අසඅට අවුරුදු ප්රතමාණ වූ කාලයෙන් පසු යළිත් ස්වාභාෂාවෙන් කරන ලද උසසු ග්රණන්ථය නම් බුදුගුණ අලංකාරය වේ. මේ ග්රීන්ථය කොට අවුරුදු 33 කට පසු එනම් ක්රිර.ව.1505 දි පරංගිහු ලංකාවට පැමිණියාහුය. මොවුන්ගේ සම්ප්රාරප්තියෙන් පැමිණියා වූ වියවුල් යුද්ධ කොලාහල ආදිය කරණ කොට ගෙන සිංහල රජදරුවන්හට මේ සතුරන් සමග නිතර සටනට විනා ලංකාභිවෘද්ධිය පිණිස කටයුතු සම්පාදන කිරිමට ප්රගස්තාවාවසර නොමැති විය. තවද මොවුන්ට අත්පත් වු ලංකාවේ මුහුදුබඩ ප්රගදෙශයන්හි ජනයන්හට දුක්පීඩා ලැබෙන්ට වන. මොවුන්ට අයත් නූ වු ප්රුදෙශයන්හි ජනයන්හට ද මොවුහු විටින්විට යුද පැමිණ පීඩා කෙරෙත්; රට ද වනසත්. මේ කරණ කොට ගෙන ලංකාවෙහි පෙර පැවති සමෘද්ධත්වය ක්රපමයෙන් හීන වී ගොස් කල්යෑමෙන් විධවස්ත විය. ඒ සමග ම ශාස්ර්ි සය ද එසේ ම හීන වී ගොස් අන්තර්ධාන ගත විය. පෙර තුබූ පිරිවෙන් සියල්ල ම නටබුන් වූහ.
මෙසේ ශාස්ත්රාදලොකය අපගත වූ පසු ලංකාවෙහි පැතිරි ඝනාන්ධකාරය සීතාවක රජකළා වූ පළමුවැනි රාජසිංහ රජහුගේ කාලය වනතුරු පැවැත්තේ ය. මේ රජු රාජ්යළයට පැමිණියේ ක්රිල.ව.1581 හි දි පමණය. මේ කාලයෙහි දි තිමිරයෙන් ගහන වූ රාත්රිුයෙහි ආවිර්භූත වූ කුඩා තාරකාවක් මේන හිස්වැලිගම ධර්මධරජ පඩිවර තෙමේ ප්ර කාශ ප්රාිප්ත විය. මේ පඬිවරයා විසින් දහම්සෙඩදා කව නම් අතරම්යග වූ කාව්ය ය කරන ලද්දේය.මෙහි රචනාදිප්තිය හා සන්දර්භ ශුද්ධිය ද අත්යඅන්ත මනොහර වෙත්. කාව්යියෙහි සවභාවය මේ කවි දෙකෙන් පෙනේ: අදහස ද එහි ම සංක්ෂිප්ත වේ: 18 Xvii
ස ස ර සයුර සරනා සවි ස තා යා අ ජ ර අමර මොක්පුර ලමි සි තා යා ගැ ඹ ර ගුණැති අප මහ බෝස තා යා ප ව ර අසිරිමත් බුදුබව ප තා යා
ස හ ස් රැස් බරින් හුණු දිනකර ලෙස ද ත ම ස් මුවෙන් ගිළිහුණු පන්සඳ ලෙස ද වෙසෙ ස් දහම දිවි පුදමින් අයන ලෙ ද ර කු ස් මුවට පිනුවේ ගිරිහිසින් සෙ ද
කුඩා තරවක් අනුව පායන්නා වූ පහන් තරුවක් සේ මේ කිවිඳුහට අනුව ස්වකීය අභිජාත පුත්රක වූ අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා පාණ්ඩිත්ය යෙන් ප්රජකටිභූත විය. මුකවෙටි හෙවත් මොහොට්ටාල යන නාමයෙන් එ කල්හි අනුප්රනදෙශාධිපතියෙක් කියන ලදි.ස්වකීය හේවාභටයන් සමග ගොස් අන්තිම සිංහල රජ ඇල්ලු අනුප්ර්දෙශාධිපතියාහට කියන ලද්දේ එකනැලිගොඩ මොහටේටාලය කියාය. අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා විසින් ස්වකීය ස්වාමි වූ රාජසිංහ රජුහට ස්තුති වශයෙන් සැවුල් සන්දේශය කරන ලද්දේය. ඉන්පසු ක්රිම.ව.1610 යෙහි සෙංකඩගල රාජ්ය ය කළ වු විමලධර්මවසූය්ය්න රජුහුගේ කාලයෙහි දි දැනට සියලු කුඩා මහලු සිංහලයන් විසින් අත්යාෙදරයෙන් ආශ්රදය කරනු ලබන්නා වු මධුරමතෙඥ වූ කුසජාතක කාව්ය ය ප්රෙබන්ධ කරන ලද්දේය. ස්වකීය ග්රමන්ථයෙහි විමලධර්මසුය්ය්කු ය රජ ගැන කිසිවක් සඳහන් නො කෙරිමෙන් මොහු ස්වාමි මමත්වයෙහි ස්ථිර වූ ගරුසිත් ඇතතකු බව පෙනේ. මොහුගේ ස්වාමි වූ මෙකලට නාමශෙෂගත වු රාජසිංහ රජහට විමලධර්මසුය්ය්ෙ ය තෙමේ ශත්රැ විය. ස්වපක්ෂ මාමක වූ මේ මන්ත්රි්හු විසින් ඔහට ගරු නො කරන ලද්දේ එහෙයින් බව පෙනේ. තවද මේ පඩිවරයා විසින් සුභාෂිත නම් නිතිග්රරන්ථය ද පරංගි හටන නම් කවක් ද කරන ලදි.
මෙසේ විරාජමාන වූ මේ පහන්තරුවේ අස්තංගමයෙන් පසු ලංකාවෙහි පෙර පැවති ඝනතිමරය ද්විගුණ විය. මොහු ජිවමාන කාලයෙහි දී ම රාජසිංහ රජ බෞද්ධ සංඝයාහට උදහස් ව ශිව භක්තිය වැලඳ ගෙන ශාස්ත්රාමගම සම්බන්ධ වූ පොත්පත් රැස්කරවා කඳුගස්වා ගිනි ලැවීය. සංඝයාට ද බොහෝ හිංසාපීඩා කරවිය. මෙසේ එක් පක්ෂයකින් විදෙශික පරංගින්ගෙන් රටට ලැබෙන්නා වූ උපද්රයව ද අන්යා පක්ෂයෙහි ස්වදේශික රාජයාගෙන් සංඝයාහට ලැබෙන්නා වූ නානා හංසාපීඩාදිය ද නිසා මින්පසු ලංකායෙහි ශික්ෂාකරණ ස්ථානයෙන් ශුන්ය වීමෙන් ශාස්ත්රාුගම ද සම්පූර්ණ යෙන් අභවප්රාිප්ත විය.
ක්රි්.ව. 1658 හි දී ඕලන්දක්කාරයන් විසින් පරංගින් නෙරපා හැර ලංකාවෙහි මුහුදුබඩ ප්රඝදෙශයන්හි ආධිපත්යිය අත්පත් කරගන්නා ලදි. මෙයින් රටවැස්සන්ට හෝ ශාස්ර්රඝයයට හෝ කිසි අභිවෘද්ධියක් නොම විය. උපද්ර්ව පෙර සේ පැවතිය. 19 Xviii
(v) පුනරුත්ථානය
අලගියවන්න මුකවෙටිතුමාගේ කාලයෙන් පසු මෙසේ නැවතත් ශාස්ත්රා ලොකයෙන් විහීන වූ ලංකාතොමෝ තවත් අවුරුදු සියයකට වැඩිකාලයක් තිමිරයෙන් ගහන විය. ඉන්පසු ක්රික.ව.1739 යෙහි සෙංකඩගල රජ පැමිණි නරෙන්ද්රඉසිංහ රජහුගේ කාලයෙහි දි වැලිවිට පිණිඩපාතින සරණංකර නම් සමණෙර නමක් ඇඳිරි ගෙයෙක්හි පහන් දල්වන්ට කැමැත්තක්හු මෙන් ලංකාද්විපයෙහි නැවතත් ශාස්ත්රා ලොකය බබුඵවන්ට ප්රොනත්සාහි විය. මේ හෙරණතෙමෙ යම් ප්රඇදෙශයෙක්හි යම්කිසි ශාස්ත්රාං ගයක යමකිසි මාත්ර්යක් දත කෙනකුන් ගැන අසන්ට ලැබුණි නම් ඔහු කරා එලඹ ඒ ඉගෙන ගත්තේය. මෙසේ කෙනකුගෙන් සිදත් සඳරායෙහි විභක්ත්යුධිකාරය, කෙනෙකුන්ගෙන් ක්රි යාධිකාරය, කෙනකුන්ගෙන් පාළි වරනැගිල්ල, කෙනකුන්ගෙන් රස වාහිනිය යනාදි වශයෙන් ඒ ඒ අය දත් පමණින් අස්වාගෙන මේ හෙරණුන් වහන්සේ එකල තැනින් තැන අඵ යට වූ ගිනිපුපුරු මෙන් සැඟවී තිබූ යම් විද්යානවක් ඇති වී ද ඒ සියල්ල තමන් වහන්සේ කෙරෙහි එක්තැන් කර ගෙන තමන් වහන්සේගේ ප්රාඥ බලයෙන් නැවතත් ශාස්ත්රාටගම නැමති ප්ර දීපය දැල්විය. එසේ දල්වා එහි ආලොකය පතුරුවන්ට ද පටන් ගත්තේය. සංස්කෘත ඥානය එකල ලංකාවෙහි කිසිතැනෙක ශෙෂ ව නො තිබුණු හෙයින් ජම්බුද්විපයෙන් බ්රාතහ්මණ පණ්ඩිතයකු ගෙන්වා සාරස්වත ව්යුකරණය හා මෙඝදුත රඝුවංශාදි කාව්යායන් ද ඇස්විම කරවන්ට පටන් ගත්තේය.
මෙසේ උඩරට මුන්වහන්සේ ශාස්ත්රාදලොකය ඇතිකර වීමට උත්සාහ කරන කල්හි පාතරට මාතර දිශාවෙහි වේහැල්ල නම් ග්රා මයෙහි පිහිටි ආරාමයෙහි නිවැසි වූ සිටිනාමඵවේ ධම්මජොති නම් සාමණේර නමක් එසේ ම පාතරට නැනින් තැන අල්පාල්ප මාත්රායෙන් තුබූ ස්වභාෂා මාගාධි සම්බන්ධ වූ යම් විද්යා වක් ඇත් ද ඒ සියල්ල තමන් වහන්සේ කෙරෙහි එක්රාශි කර ගෙන පාතරට විද්යාස ප්රටදීපය දල්වමින් සිටියේය. සරණංකර සාමණෙරයන් වහන්සේ මෙකලට දැනගෙන සිටියේ බාලාවතාරයේ එක් කොටසකි. දෙදෙනා දත් දෙකෙටසින් පොත සම්පූර්ණ විය යුතු බව මොවුන්හට දැනගන්ට ලැබී අන්යොහන්යා යා සම්මුඛ වීමට මොවුන් දෙදෙනා තුළෙහි මහත් අභිලාෂ ඇති විය.
ක්රිව.ව.1747 හි දි විද්වජ්ජන සභාවන්හි අද දක්වා නිර්මල ව පවත්නා කීර්තිශ්රීබතරංගමාලා ඇති කීර්ති ශ්රීම රාජසිංහ රජ තෙමේ සෙංකණ්ඩශෛල නගරයෙහි අභිෂෙකප්රාබප්ත විය. සරණංකර සාමාණෙරයාණන්ගේ කර්තව්යඩයන් දැක සුප්රතසන්න වු මේ න‍රශ්රොෂ්ඨතෙමේ උන්වහන්සේගේ ආරාධනයෙන් දූතයන් යවා සිටිනාමඵවේ සාමාණෙරයන් ද මහනුවටර කැඳවා දෙදෙනාගේ ම ශාස්ත්ර ඥනය දෙදෙනාහට ම සාධාරණ කරගැන්මට මාර්ගය සලස්වා දුන්නේය. මෙහි දි සිටිනාමඵවේ ස්වාමින් වහන්සේ සරණංකර ස්වාමීන් වහන්සේගෙන් සංස්කෘතොද්ග්රිහණය ද කළේය. එයින් සංණංකර ස්වාමින් 20
Xix
වහන්සේ මුන්වහන්සේහට ආචාය්ය්ව ද විය. තවද සෙංඛණ්ඩශෛල පුරයෙහි සියලුම ශාස්ත්රාුහිවෘද්ධි කර්තව්යෙයන්හට සරණංකර ස්වාමින් වහන්සේ ප්ර්ධාන වූ හෙයින් සිටිනාමඵවේ සවාමින් වහන්සේ උන්වහන්සේහට දෙවැනි ව දෙනම ම ගෝළබාලයන් පුහුණු කරවන්ට පටන් ගත්හ.
මෙසේ ශාස්ත්රටසංග්රඋහොපකාරි වූ කීර්තිශ්රීෙ නරශ්රෙ ෂඨ තෙමේ ශාස්නසංග්ර්හ ද පිණිස සියම් දෙශයට අමාත්යීයන් යවා උපාලි මාහ ස්ථවිරයන් වහන්සේ ප්ර්මුඛ වූ සංඝයා ගෙන්වා නෂ්ට ව තුබූ උපසම්පදාව නැවතත් පිහිටුවා යට කී සාමණෙරයන් දෙනම ප්රූථම කොට උපසම්පන්න කරවා1 වෙනත් සංඝයා ඇති කරවා සරණංකර ස්වාමින් වහන්සේ සංඝරාජ පදවියට පැමිණ විය. මෙසේ ප්රඝථම උපසම්පන්න වූ මුන්වහන්සේ ලා දෙනම අතුරෙන් සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේ සියම් නිකායෙහි පුෂ්පාරාම පක්ෂයෙහි දැනට උඩරට පවත්නා ශාඛාවට ද, සිටිනාමඵවේ ස්ථවිරයන් වහන්සේ පාතරට පවත්නා ශාඛාවට ද මූලාචාය්ය් ශාය විය. ජාති වශයෙන් මුන්වහන්සේලා දෙනම ජාති දෙකක කුලපුත්ර යෝ වූහ.
මෙසේ විද්යාාලොකය නැවතත් ලංකාවෙහි බබළන්ට පටන්ගත් කල්හි පහතරටින් ද බොහෝ සංඝයා වහන්සේ යථොක්ත ආලොකයට ආධාරභුත වූ සෙංඛණ්ඩශෛල නගරයෙහි පුෂපාරාම විහාරයට පැමණි තුමු ද එයින් පහන් දල්වාගෙන්ට පටන් ගත්හ. මොවුන්ට හා නානා ප්ර දෙශයෙන් පැමිණි අන්ය. විද්යාෙර්ථින්හට ද ශාස්ත්රමධ්යානපනයෙහි දී සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේගේ ජ්යෙෙෂ්ඨ ශිෂ්යා වු දැරමිටිපොල ස්වාමින් වහ්නසේය. අත්තරගම රජගුරු බණ්ඩාර යනාදි ප්රෙසිද්ධ වූ පඩිවර සමුහයක් උන්වහන්සේට හා සිටිනාමඵවේ ස්වාමින් වහන්සේට ද උපස්තම්භක වූහ.
සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේ විසින් නොයෙක් ග්රේන්ථයෝ නිපදවන ලද්දාහුය.සාරාර්ථසංග්ර්හ නම් මහා ධර්මප්රදකරණය ද, සාරාර්ථාදිපනි නම් පරිතතව්යාවඛ්යාථනය ද මුන්වහන්සේ විසින් ස්වභාෂාවෙන් කරන ලදි. මාගධි මාහබොධිවංශයට මධුරාර්ථප්රරකාශිනී නම් පදානුගත සන්නයක් ද ලියන ලදි.
අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාර මැතිතුමා විසින් කාරකපුෂ්ප මඤජරි සුධීරමුඛමණ්ඩන යන ග්ර්න්ථයෝ ද, යාරසංක්පෙපයට ව්යාුඛ්යා නයක් ද බුදධගජ්ජ නම කාව්යමය ද කරන ලද්දාහ.
තිබ්බටුවාවේ මහා ස්ථිවිරයන් වහන්සේ විසින් දඹදෙණියෙහි රජකළ කවිසිළුමිණි කර්තෘ වූ කලිකාල සාහිත්යිපණ්ඩිත පරාක්රිමබාහු රජහුගේ
1.සිටිනාමඵවේ සවාමින් වහන්සේ මේ ප්රසසතාවයෙහි දි නො ව පසුකලක දි සංඝරාජ සවාමින්වහන්සේ විසින් සෙවවජායෙන් උපසමපනන කරන ලද්දේ යයි සිප්කඩු වේ ශ්රි් සුමඬගල නායක සවාමින් වහන්සේ මේ සම්බන්ධ ව අප වෙත දැන වූ බැව් මෙහි සඳහන් කරමු. 21 xx
කාලයෙහි (ක්රිස.ව. 1236-1271) සිට කීර්තිශ්රීන රාජසිංහ රජහුගේ කාලය දක්වා ලංකා කථාව ලියා මහාවංශයට ඇතළත් කරන ලදි.
සිටිනාමඵවේ ස්වාමින් වහන්සේ මේ විද්‍යාස්ථානයෙහි බොහෝ ශිෂ්ය7 යන්හට වැඩ සලස්වා දෙමින් සිට පාතරටට පැමණි එහි ශාසනවර්ධනයෙහි මූලික විය. මේ මහා ස්ථිවිරයන් වහන්සේගෙන් ශාසනයකට ද ශාස්ත්රශයට ද වූ අභිවෘද්ධි බොහෝයි. මුන්වහන්සේ විසින් ශාස්ත්රාරහිවෘද්ධිදායක කරුණු අතුරෙන් බාලාවතාරයට සුත්රි ව්යාවඛ්යානනයක් ද කරන ලදි.
තවද පහතරටින් ගොස් යථොක්ත විද්යාිස්ථානයෙහි ශාස්ත්රො ද්ග්ර්හණය කළා වූ කරතොට ස්වාමීය, බෝවල ස්වාමීය, සාලිඇළේ ස්වාමිය යන මුන්වහන්සේලා තුන්නම මහත් පාණ්ඩිත්යටයට පැමිණ පහතරට ස්වකිය වාසභුමින් කරා එළඹ බොහෝ කීරතියෙන් යක්ත ව විරාජමාන වූහ. මේ තුන්නම ම ලංකාවෙහි දක්ෂිණ දිශාවෙහි සැමකල් ප්රයඥවතුන්ගෙන් ප්රහසිද්ධ වූ මාතර ප්රළදේශයට අයත් වූහ.
සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේගේ විසිදෙනෙකුන්ට වැඩි වූ ගෝළයන් අතුරෙන් තුන්දෙනෙකුන්ගේ හැර අනිකුත් සියලු ගෝළයන්ගේ ම පරම්පරාවල් අභාවයට ගොස් තිබේ. ඒ ගෝළයෝ තුන්දෙනා නම් කරතොට ධම්මරාම ස්වාමිය, බෝවල ධම්මානන්ද ස්වාමිය, වල්පළ ගුරන්නාන්සේය යන මොවුහු වෙත්, මෙයින් බෝවල ස්වාමින් වහන්සේ ගේ ගෝළ පරම්පරාවෙන් හා වල්වළ ගුරුන්නාන්සේගේ ගෝළ පරම්පරාවෙන් ද පැවත එන්නෝ ඉතා ස්වල්ප දෙනෙකි. එහෙයින් දැනට ලංකාවේ උඩපාත දෙරටෙහි ම ඉතා විශාල ව පවත්නා වූ පණ්ඩිත පරම්පරාව නම් කරතොට ශාඛවෙන් එන පරම්පරාවයි. කරතොට ස්වාමින් වහන්සේහට විශෙෂාවාය්ය්ම් ය වූයේ අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාර මැතිතුමා බැවින් මේ සාඛාවෙහි මුල ඒ මැතිතුමා බව දත යුතුයි.
උඩපාත දෙරටෙහි ම මෙසේ නැවතත් ශාස්ත්රාරගම ඇති වු පසු ග්රමන්ථ නිර්මාපණය ද නැවතත් ඇති විය. ක්රිම.ව.1747 හි දි සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේගේ අනුශිෂ්ය් වූ හීනටිකුඹුරේ සුමංගල ස්වාමින් වහන්සේ විසින් මිලින්දප්රවශ්නය සිංහලට නගන ලද්දේය. ක්රිි.ව.1770 වෙහි දි සෙංකඩගල උපොසථාරාම විහාරාධිපති ධම්ම රක්ඛිත ස්වාමින් වහන්සේගේ ශිෂ්යි වු රත්නපාල ස්වාමින් වහන්සේ විසින් විමානවස්තු ප්රාකරණය එසේ ම සිංහලට නගන ලද්දේය. ක්රින.ව.1771 හි දි පත්තායමේ කිවිඳු විසින් කව්මිණි කො‍ඬොල රචනා කරන ලද්දේය. මේ පොත එළි දෙපෙළින් බඳිනා ලදින් එකලට බොහෝ සැලකුම් ලැබීය. පත්තායමේ කවිඳු විසින් වියොවග රත්නමාලය නම් කාව්යබයක් ද කරන ලදි. තවද මොහු විසින් ම රතවතී කථාව කවිකරන ලදි. සිටිනාමඵවේ ස්වාමින් වහන්සේගේ තවත් ගෝළයෙක් වූ බරණ ගණිතාවය්ය්කව යා විසින් මේ කාලයෙහි දි ම නිලකොබෝ සන්දෙශය කරන ලද්දේය. මේ වනාහි කර්ණ රසායනය කරණ කොට ගෙන සිත්කලු වූ කාව්යදයකි.
22
xxi
ක්රිා.ව.1768 හි දි මාතරපුර විසූ දිසානායක මුදලිතුමා විසන් මකරධවජ නම් කාව්යණයක් කරන ලද්දේය. එතුමා විසින් ම ක්රිද.ව. 1773 හි දි කොකිලා සන්දේශයට සන්නයක් ද කරන ලද්දේය. මේ මහාත එකලට කාවිත්වයෙන් සුප්රවසිද්ධ වී නමුත් මොහුගේ මේ කෘතින් බොහෝ සේ ව්යාකකූල බැව් පෙනේ.
ක්රි .ව.1773 හි දි තවත් දිසානායක කෙනෙක් වූ කටුවානේ මුහන්දිරම් මැතිඳු විසින් කව්මිණිමල්දම කරන ලද්දේය. මේ පොත ද ඒ කාලයෙහි බොහෝ ප්රකසිද්ධියට පැමිණියේය.
ක්රිණ.ව.1781 හි දි කීර්ති ශ්රී් රාජසංහ රජු‍ෙග් ඇවෑමෙන් ශ්රීි රාජාධිරාජසිංහ රජතෙම සෙංකඩගල නුව රාජ්යලශ්රී ප්රාදප්ත විය. මීට අනතුරු වර්ෂයෙහි දි සාලිඇළේ ස්වාමින් වහන්සේ විසින් පූර්ව වර්ෂයෙහි පටන් ගන්නා ලද කවිමුතුහර අවසාන කරන ලදි. මේ කාව්යේය කව්මිණිකොඬල හා කවිමිණිමලදම ද සේ එකලට කීර්තයෙන් නො පතළ විය. එසේ උවත් ඒ ග්ර න්ථයන් දෙකට ම වඩා උසස් කාව්යල නිර්මාණයක් බව කියයුතු වේ. මේ ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ප්රාඋතිහාය්ය්රර්‍ශතක නම් කුඩා කාව්යියක් ද එඵ ශ්ලොකයෙන් කරන ලදි.
ක්රිල.ව.1786 හි දි කරතොට ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් බාරස කාව්යේ නම් දුෂ්කර බන්ධනය කොට රාජාධිරාජසිංහ රජු වෙත ඔප්පු කරන ලදි. මේ කාලයෙහි දි උඩරට කිව‍ීන් අතුරෙන් දුනුවිල ගජනායක නිලමේ කාලිංගබොධි ජාතක කාව්යකය හා වෙනත් කව් පොත් කළේය. රාජධි රාජසිංහ රජු විසින් ද අසදෘශ ජාතකය කවිකරන ලදි.
ක්රිප.ව.1796 හි දි රාජාධිරාජසිංහ රජු සෙංකඩගල රජ කරන සමයෙහි ඉංග්රි.සින් විසින් ඔලන්දක්කාරයන් මැඩ ලංකාවෙහි මුහුදුබඩ ප්ර දේශ අත්පත් කරගන්නා ලද්දාහ. වර්ෂ 1798 හි දි රාජාධිරාජසිංහ රජුගේ ඇවෑමෙන් ශ්රීකවික්රකම රාජසිංහ රජතෙම සෙංකඩගල රාජ්ය7ශ්රිලයට පැමිණියේය. 1815 හි දි මේ රජතෙමේ ස්වකීය අග්රාජමාත්යන වූ සපරගමු දිසාපති ඇහැලේපොළේ අදිකාරම් තුමාහට උදහස් වී එතුමාගේ දරුවන් මරවා දෙවිය ද බොගම්බර වැවේ ගිල්වා, මැරවීය, මෙයින් සංවෙගප්රා ප්ත වූ අදිකාරම් මැති තෙමේ ඉංග්රිමසින්හට රජු අල්ලා දි රාජ්යවය ද ඔවුන්හට අත්පත් කරවිය. මෙතැන් පටන් ලංකාද්විපයෙහි ආධිපත්ය්ය බ්රිදතාන්ය දෙශයෙහි ඉංග්රිකසි රජු කෙරෙහි ප්ර තෂඨිත විය.
මෙසේ එක ම ආණ්ඩුවක් ඇතිවීම කරණ කොට ගෙන සතුරු වියවුල් පහ වි ගියෙන් රටේ දියුණුවට පෙර තිබුණා වූ සියලු ම බාධාවල් ද අපගත වූහ. අණ්ඩුව ද සාධාරණ යුක්තයෙහි පිහිටා රටවැසියාගේ අභිවෘද්ධිය ගෙනාදිමෙහි ම නිතර විය. රටවැසියාගේ සැපතට ශිෂ්ටාචාරය ද, ශිස්ටාචාරයට ශාස්ත්රාහගම ද මුලහෙතු බැවින් ශාස්ත්රාගගමවර්ධනයෙහි නිරත විය.
23 Xxii
මේ කරුණු නිසා ඉංග්රීවසි ආණ්ඩුව පටන් ගත් තැන් සිට ම ලංකාවෙහි ශාස්ත්ර ය නැවතත් බොහෝ සේ දියුණුවෙන්ට පටත් ගත්තේය.
මේ කාලයෙහි බොහෝ ගෝළබාලයන් ඇතුව පාතරට ශාස්ත්රටදානය කළෝ නම් කරතොට හා බෝවල ස්වමින් වහන්සේ දෙනමය. මෙයින් කරතොට ස්වාමින් වහන්සේට ගාල්ලේ ස්වාමිය, බෙන්තොට ස්වාමිය, වලගෙදර ස්වාමිය, කටකුරුන්දේ ස්වාමිය යයි ප්රසසිද්ධ වූ ගොළයෝ හතර නමක් වූහ. මෙහින් කටුකුරුන්දේ ස්වාමින් වහන්සෙහට මිහිරිපැන්නේ ධම්මරතන නම් අති ව්යික්ත වු සුප්රනසිද්ධ වූ ගෝළ නමක් ඇතිවිය. මුන් වහන්සේහට කොග්ගල පණ්ඩිතය, කුඩාවේ පණ්ඩිතය, දෙවැනි සිටිනා මඵවේ ස්ථවිර යයි ගෝළයෝ තිදෙනෙක් වූහ. මෙයින් කොග්ගලය, කුඩවේය යන පඩිවරයෝ දෙදෙන මහත් කීර්තියට පැමිණියාහ. කොග්ගල පඬිවර තෙමේ ක්රිේ.ව.1853-4 හි දි සිදු වූ සව්සත්දම් වාදයෙහි ප්ර්ධාන වාදියෙක් ව පෙනී සිටි එයින් මහත් ප්රරසිද්ධයට පැමිණියේය. සුගතශාසන ශ්රවද්ධා සම්පන්න වූ මාතරපුර නිවැසි කීර්තිමත් සරම් නම් මුදලිතුමාගේ ප්රිධානන්ව යෙන් නිල්වලා ගගෙහි අලංකාරවත් පින්කමක් පවත්වන ලදි. ඒ ග්රතන්ථ ශරීර කොටගන තෝමිස්1 මුහන්දිරම් නම් කිවිඳකු විසින් “ගඟරු වණන’නම් අලංකාරවත් කාව්යථයක් කරන ලද්දේය. එහි සරම් මුදලිතුමාහට ප්ර ශංසා පිණිස එතුමාගේ නාමය ගණයන්හි අන්තර්ගත කොට මෙසේ පද්යලයක් යොදන ලදි.
සසර සරන සව්සත් දම් අමාවෙන් සතොස්වා සගපවග සැපත් දුන් දම්රදුන් දම් සඟුන් සෙව් පෙරමැදග වණින් මේ තුන් ගෙණේ මුල්කෙමෙන් නම් පතළ මැති ස‍ඳෙක් වි මේ පුරේ කිත් දෙදෙක්වන්
මෙහි ආදිෂ්ට වූ ලෙස පූර්ව තුන්ගණයන්ගේ ප්රෙථම මධ්ය ම අන්තිම වර්ණයන් යථාක්ර මයෙන් ගත් කල සෑදෙන්නා වූ නාමය සරම් නොව සරදම් වන්නේ යයි මිහිරිපැන්නේ ධම්මරතන ස්වාමින් වහන්සේ කීවේය.ගරු ජේමිස් ද අල්විස් මැතිතුමා විසින් සිදත් සඟරාව ඉංග්රි සියට නඟා ප්ර්සිද්ධ කිරිමහි දි මේ මතය වැරදි, බවට වාක්ය8යක් තද්ග්ර න්ථ සංඥපනයෙහි යොදන ලදි. එකලට මහණ ව සිටි කොග්ගල කිවිඳු මීට විරුද්ධ ව ශාස්ත්රාතලංකාරය නම් සඟරාවෙහි වාක්ය්යක් ප්රහසිද්ධ කරවිය. මේ සව්සත්දම් වාදයෙහි ආරම්භයයි. මේ වාදයෙට ප්රනසිද්ධ වශයෙන් ද අප්රසසිද්ධ වශයෙන් ද එළඹියා වූ දෙපක්ෂයෙහි අයවලුන් ගැන බලන කල මෙය කරන ලද්දේ ශාස්ත්රා ර්ථය පිණිස නො ව ජාතිමානය පිණිස යයි සිතිමට කරණු තිබේ. එහෙත් වාදයෙන් ලංකාවෙහි පුර්වදිග ශාස්ත්රායට වූ අභිවෘද්ධිය අප්රබමාණ යයි කිය යුතු. මෙම වාදයෙන් පසු කොග්ගල ධම්මතිලක යතිතෙම සිවුරු
1.මොහුගේ නම දිසානායක බව ග්ර න්ථාවසානයෙහි දක්වා තිබේ. තව ද මේ කවි කෙමේ කව්මිණිමල්දමෙහි කර්තෘභූත වු කටුවානේ මුහන්දිරම් මහතා ම යයි බොහෝ දෙනා සලකති.
24 Xxiii
හැර තමා ගිහිගෙට පැමිණ වසන සමයෙහි ලක්මිණි පහන නම් ප්රහවෘත්ති පත්ර ය ආරම්භ කොට එහි කර්තෘ ව බොහෝ ශාස්ත්රාෙගමොපකාරි විය.
තුඩාවේ පඬිවර තෙමේ නොයෙක් පුරාණ ග්රොන්ථයන් ශුද්ධ කොට ප්රපසිද්ධ කරවීමෙන් හා බොහෝ ගෝළබාලයන් ප්ර ගුණ කරවීමෙන් ශාස්ත්රාදහිවෘද්ධියට මහොපකාරි විය. මෙතුමා විවාහ ලේකම් ධුරයක් දරමින් ඉංග්රීතසි ආණ්ඩුවේ සැලකීමක් වශයෙන් දෙන ලද මුහන්දිරම් ගරු නාමය ද ලැබ සිටියේය. මෙතුමා විසින් සිදත් සඟරාවට අභිනව ව්යා ඛ්යාරනයක් කරන ලදි.
මිහිරිපැන්නේ ස්වාමින් වහන්සේගේ කාලයෙහි දි සාලිඇළේ ස්වාමින් වහන්සේහට ගෝළ වූ කිරම සවාමිය, අකුරැස්සේ ස්වාමීය, ගල්ඇටුඹුවේ ස්වාමීයයි ප්ර්සිද්ඛ වූ පඩිවරයෝ තුන්නමක් වූහ. මෙයින් කිරම ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ක්රිර.ව. 1820 හි දි සියබස්මල්දම කවිකරන ලදි.මුන් වහන්සේ වසින් වෙනත් බොහෝ කාව්යේයන් හා විබත්මල්දම යයි ප්රලසිද්ධ වූ කුඩා ව්යාබකරණ ග්රතන්ථය ද කරන ලද්දේය. මේ කාලයේ ද ම ගජමන් නෝනා නමින් ප්රමසිද්ධ වූ කිවිවරියක් ද විය. මාතරපුර වේරගම්පිට නම් පියසෙහි වාසක කළා වූ මෑ විසින් ශාස්ත්රොවද්ග්රනහණය කරන ලද්දේ කරතොට ස්වාමින් වහන්සේගේ ආශ්රළයෙනැයි කියනු ලැබේ. උන්වහන්සේගේ වාසය ද වේරගම්පිට විහාරයෙහි විය.
කරතොට ස්වාමින් වහන්සේගේ ද්විතීය ශිෂ්යය වූ බෙන්තොට ස්වාමින් වහන්සේහට අඹගහවත්තේ ස්වාමීය, වැලිගම ස්වාමිය, යාත්රා මුල්ලේ ස්වාමිය, පොතුවිල ස්වාමිය, කෝමමල ස්වාමිය, වැරැල්ලානේ ස්වාමීය, බෙන්තොට ස්වාමි යයි ප්රුසිද්ධියට පැමිණි ගෝළයෝ සත්නමක් වූහ. මෙයින් අඹගහවත්තේ ස්වාමින් වහන්සේ රාමඤඤ උපසම්පදාව ලංකාවට ගෙන අවුත් ලංකාවෙහි ද රාමඤඤ නිකාය පිහිටුවා ස්වාදෙශයෙහි එම නිකායට නායක විය. දැනට දක්ෂිණ ලංකා ප්ර දෙශයෙහි පාණ්ඩිත්යහයෙන් ප්රකසිද්ධ ව වසන ඤණින්දාසහ ස්වාමින් වහන්සේ මුන්වහන්සේගේ ශිෂ්යි වෙයි. පොතුවිල් ස්වාමින් වහන්සේ වෛද්යතශාස්ත්ර යෙහි නිපුණත්වයෙන් හා වෛද්යිකර්ම යෙහි පටුත්වයෙන් ද අතිවිශ්රැරත විය. වැලිගම ශ්රීව සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේ සංස්කෘත භාෂාපරමේශ්වර ව සමස්ත ලොකයෙහි සමස්ත මහාපණ්ඩිත සභාවන ස්වකීය අසාදෘශ කීර්ති ප්රේභාවෙන් ශොභාමත් කෙරෙමින් විරාජමාන විය. මුන්වහන්සේගේ තීව්රත ප්ර්ඥව හා වෛදුෂ්යර මහිමය ද අප්රමමෙය. වූහු. මේ ස්වාමින් වහන්සේහට ඉන්දියා, ජර්මනි, ප්රථන්ස, එංගලන්ත, අමෙරිකා, ජපන් .සියම්,බුරුම යනාදි පූර්වාපර නානා දෙශයන්හි ස්වකීය වයස්යජ වූ ලොකප්ර,සිද්ධ මහා පඬිවරයෝ නොයෙක් ස්තුති ප්රනශංසා බහුමාන සහිත වූ හසුන්පත් සමගින් නොයෙක් නොයෙක් විට නානා පඬුරු උපහරණය කළාහුය. මුන්වහන්සේ කරණ කොට ගෙන ලාංකීක පාණ්ඩිත්යඋය බොහෝ සේ ලොකයෙහි ප්රනකට විය. 25 xxiv
මේ ශ්රෙනෂ්ඨ පඬිවරයාණන් වහන්සේ විසින් මුග්ධබොධ ව්යාොකරණය ප්රටදිප්ත කොට සිද්ධාන්ත ශෙඛර නම් විශාල අර්ථ වර්ණනාවක් කරන ලදි. තවද මුන්වහන්සේ විසින් හිතොපදෙශයෙහි ශ්ලොකයන්ට අර්ථව්යාඅඛ්යාවනයක් කරන ලද්දේය. මුඵ ග්රනන්ථය ද සිංහලට නගන ලද්දේය. ඉතිහාස නම් ග්ර න්ථයක්ද මුන්වහන්සේ විසින් කරන ලදි. මුන්වහන්සේගේ දැනට ධ්රි්යමාණ වූ ගෝළයෝ නම් අම්බලම්ගොඩ දෙවානන්ද මහා ස්ථාවිරයන් වහන්සේය, මාතර අග්ගසාර මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේය, පානදුරේ ඤණවිමලතිස්ස මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේය, අම්බලම්ගොඩ මෙධාලංකාර මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේය, කහඳාමුවදොර සීලවිමල මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේය,බේරුවල සිරිනිවාස ස්ථවිරයන් වහන්සේය යන මේ පැවිදි පඬිවරයන් වහන්සේලා හා මොරටුවේ වේල්ස් කුමාර මහා විද්යා්ලයේ සිංහලාචාය්ය්යන ඩබ්ල්යුු.ඒ. ප්ර්නාන්දු මහත්මයාය, ලංකාවේ අධ්යසපන මණ්ඩලයෙහි උසස් පරික්ෂක ධුරයක් දරන්නා වූ ඒ.ඩබ්ල්යුව.ඩි.ජයසූරිය මහත්මයාය, වැලිතර ජේ.ඇම්.වික්රවමසිංහ වෛද්යාබචාය්ය්ඩිව මහත්මයාය, කඵතර කේ.ඇස්.දල්පනාදු වෛද්යායචාය්ය්‍්ස මහත්මයාය, කඵතර කේ.ඇස්, දල්පනාදු වෛද්යාාචාය්ය්දල් මහත්මයාය යන මේ ගෘහස්ථ සුධීහු ද වෙත්. මේ සියල්ලන්ගෙන් ම සාමාන්යර වශයෙන් ද අම්බලම්ගොඩ දෙවානන්දය පානදුරේ ඤණවිමලතිස්ස යන මේ මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේලා දෙනමගෙන් විශේෂ වශයෙන් ද ශාස්ත්රාදගම දියුණුවට හිත වූ නොයෙක් සංග්රහහ ලැබී තිබේ. සම්භවනීය වූ ග්රයන්ථයන් ප්රිචාරයට පැමිණවීමාදි වශයෙනි. ඤාණවිමලතිස්ස මහා සිථවිරයන් වහන්සේ විසින් සෞගත විද්යානලයේ මාර්ගයෙන් කරන ලද ශාස්ත්රි සංග්රථහය ඉතා බොහෝයි.
ගාල්ලේ ස්වාමින් වහන්සේහට සුමංගල මේධංකරය, වලානේය යන නමින් සුප්රේකට වූ ගෝළ දෙනමක් වූහ. එයින් සුමංගල මෙධංකර ස්වාමින් වහන්සේහට දෙඩම්පහලය, වේරගොඩ මෙධංකර ,වස්කඩුවේ සුභූති යයි ප්රුසිද්ධ වූ ගෝළයෝ තුන්නමක් වූහ. මෙයින් වස්කඩුවේ ශ්රිව සුභූති නායක ස්වාමින් වහන්සේ ශුද්ධ මාගාධි භාෂායෙහි ප්ර,වීණත්වයෙන් පූර්වපර දෙදිශායෙහි ම මහත් ප්ර සිද්ධියට පැමිණ පණ්ඩිතයන්ගෙන බොහෝ ස්තුති ප්රෙශංසා ලබමින් වාසය කෙරේ. සියම් දෙශයෙන් රාජකුමාරයෙක් ලංකාවට පැමිණ මුන්වහන්සේගේ සමීපයෙහි අමරපුර නිකායෙහි ප්රකවුජ්යා ව හා උපසම්පදාව ද ලබා ගත්තේය. මුන්වහන්සේ විසින් නාමමාලා නම් මාගධි ව්යාුකරණ ග්ර න්ථයක් කරන ලදි. එහි සංඥපන වනාහි ඉතා ව්ය ක්ත වූ ප්රණයොජනවත් වූ ප්රාකරණයකි. තවද මුන්වහන්සේ විසින් අභිධානප්පදිපිකාව කීප වාරයක් සංස්කරණය කොට මුද්රෙණය කරවා සුලභ කර තිබේ.අභිධානප්පදිපිකා සුචියක් ද මුන්වහන්සේ විසින් අකාරාදි පිළවෙළින් කරන ලදි. එද නිරක්තිදර්ශනයෙන් යුක්ත වූ බොහෝ ප්රරයොජනවත් වූ ග්රකන්ථයකි.
වලානේ ස්වාමින් වහන්සේ කොළඹ ජනපදය බද රත්මලාන නම් පියසෙහි විද්යාසමන්දිරයක් පිහිටුවා විශාල වූ ගෝළ පිරිසකට ශාස්ත්රාහගම පුහුණු කරවමින් සිටියේය. මේ විද්යාුමන්දිරය හා මිහිරිපැන්නේ විහාර 26 Xxv
යෙහි විද්යාිමන්දිරය ද සමකාලික වූ ශික්ෂාස්ථානයි. එම රත්මලානේ විද්යා්මන්දිරය තෙම පරමධම්මවෙතිය පිරිවෙන නමින් දැනුදු සමෘද්ධිමත් ව පවතී. මෙහි දි මුන්වහන්සේගෙන් ශාස්ත්රොැද්ග්ර්හණය කොට ප්රමසිද්ධියට පැමිණි ශිෂ්යියෝ නම් බටුවන්තුඩාවේ දෙවරක්ඛිත පණ්ඩිතය, උඩුගම්පොළ ස්වාමිය, තලන්ගම ස්වාමිය, බද්දගෙම ස්වාමිය, ශ්රීැ ධර්මලොක ස්වමීය, කවිරත්න වෛද්යාිචාය්ය්බද්ය, සිප්කඩුවේ ශ්රිු සුමංගල ස්වාමිය යන පඩිවරයෝ වෙත්, මෙයින් බටුවන්තුඩාවේ දෙවරක්ඛිත පඬිතුමා හා සිප්කඩුවේ ශ්රි සුමංගල සංඝනායක ස්වාමින් වහන්සේ ද වර්තමාන කාලයෙහි ශාස්ත්රාඩගම ව්යාිප්තිය පිණිස අත්යේන්තොපකාරිවූවෝ වෙත්. බටුවන්තුඩාවේ පඬිතුමා ගේ කිර්ති දෙහය ලංකාවෙහි හැම කල් දිප්තිමත් ව බැබළීම නියත වේ. මේ උසස් පඩිවරයා කරහි පැවැත්තේ යයි සිතිය යුතු වු ප්රොිත්සාහිභාවය මෙතෙකැයි කියා නො හැක්ක්යෙ. මේ තෙමේ බොහෝ වු ශිෂ්යු සංඛ්යාසවකට හැමකල් ශාස්ත්රකදානය කළේය. මේ පිණිස ස්වකීය කාලයෙන් වැඩි කොටස ව්යාෂපෘත වී නමුදු අඛණ්ඩ පරිශ්ර්මයෙන් යුක්ත ව එළුය, පාළිය, සංස්කෘත යන ත්රිිභාෂායෙහි ම පුරාණ ග්රතන්ථයන් ශුද්ධ කරමින් ද ව්ය්ඛ්යාාත කරමින් ද මුද්ර ණය කොට වසුරුවා හැරිමෙන් සියලු විද්යාමර්ථින්හට සංග්රයහ කළේය. ලංකාණ්ඩුව විසින් යොදවන ලදුව මේ පඬිවර තෙමේ හික්කඩුවේ ශ්රි සුමංගල සංඝනායක ස්වාමින් වහන්සේ සමඟ මහාවංසය සිංහලට නැගුවේ ය. එහි මාගාධි පාඨය ද මුද්ර ණය පිණිස ශුද්ධ කර දින, මේ පඬිතුමා විසින් සුලභ කරවන ලද පොත්වලින් සමහරක් නම්: බාලාවතාරය, කව්චායන, ධාතුමඤ‍වජුසාව, අනුරුද්ධශතකය, සුය්ය් න ශතකය, වෘත්තමාලාඛ්යා ව, අමරකොෂය, මාධවය, සිදත්සඟරා පෙළ, සිදත්සඟරා පුරාණ සන්නය, රුවන්මල, පියුම්මල යනාදියයි.ගුත්තිල කාව්යෂය ද මේ පඬිවරයාගේ ම ව්යාණඛ්යායනයක් සමග ප්රාසිද්ධ කරන ලදි.
මේ දෙවරක්ඛිත පඩිවරයා ප්රයධාන කොට වෙනත් උසස් පඩිවරයන් ආශ්රාය කළා වු ගරුතර සුව්යඩක්ත සුප්ර සිද්ධ ජේම්ස් ද අල්විස් නම් ජ්යෙදෂ්ඨ පඬකතියේ නීතිඥමැතිතුමා විසින් ක්රිව.ව.1852 හි දි ඉංග්රි සි ව්යානඛ්යයනයකින් හා විස්තරාර්ථ වර්ණනාවකින් ද යුක්ත කොට සිදත්සඟරා සංස්කරණයක් ප්රවසිද්ධ කරන ලදි. මීට යොදන ලද සංඥපනය වනාහි කවි සම්භාවනීය වූ විශාල වූ අතිශියන් සාරවත් වූ ප්රනකරණයකි. ස්වදේශයෙහි ශාස්ත්රාාගම සම්බන්ධ වූ ඉතිහාස කථාව සම්පූර්ණයෙන් එහි අන්තර්ගත වේ. මේ පොත ප්ර්සිද්ධ කිරිමෙන් විදේශින් අතරෙහි ද සිංහල භාෂාව කෙරෙහි මහත් ගෞරවයක් ඇති විය. මෙය ම ස්වාභාෂාභිවෘද්ධියට බොහෝ සේ හෙතුභූත විය. ස්වදෙශාලයෙහි දෘඪ සිත් ඇති මේ මැතිතුමා විසින් තවත් බොහෝ ශාස්ත්රාෝහිවෘද්ධිදායක වූ දේ කරන ලද්දේය. මෙ මැති තෙමේ හත්ථවනගල්ල විහාරවංසය ශුද්ධ කොට ප්රදසිද්ධ කළේය. කව්වායන ව්යාමකරණයෙහි කොටසක් ඉංග්රිවසියට නගා ප්ර සිද්ධ කළේය. තව ද ලංකාවෙහි විහාරස්ථාන 27
Xxvi
යන්හි පොත්ගුල්වල තිබෙන්නා වූ පොත්වල ලෙඛනයක් ද සම්පූර්ණ විස්තර යොදා සම්පාදන කොට ප්රරසිද්ධ කරවිය. මේ ලෙඛනය සමාප්ත නො ම විය.
සෙංකඩගල පිණ්ඩපාතික සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේගේ ගෝළ පරම්පරාවෙන් පැවත එන්නා වූ සියලු ම පණ්ඩිතයන් අතුරෙන් මේ ශ්රීප ලංකාද්වීපයෙහි ශාස්ත්රාෙගමවර්ධනය පිණිස හා ලාංකීක ශාස්ත්ර්යන් දෙශාන්තරයන්හි පතුරුවා හැරීම පිණිස ද ඉවහල් වූ පණ්ඩිත තෙමේ නම් වලානේ ස්වාමින් වහන්සේගේ කනිෂ්ඨ ශිෂ්යය වූ හික්කඩුවේ ශ්රිප සුමංගල සංඝනායක සවාමින් වහන්සේය. ඈපා අප්පුහාමි නමින් ප්රකකට ව සිටි දෛවඥ පඬිවරයා ද කථාශෙෂභාවොපගත ධර්මගුණවර්ධණ මුහන්දිරම් මැතිතුමා ද ප්රිමුඛ වූ දායක පිරිසක් දැනට අවුරුදු 44 කට පමණ පුර්වයෙහි කොළොම්පුර මාලිගාකන්ද නම් ප්රාදෙශයෙහි ආවසයක් කරවා මුන්වහන්සේට පිළි ගැන්වුහ. මුන්වහන්සේ ඒ ආවාසයෙහි වැඩහිඳ යථොක්ත සාධුන් ප්රවමුඛ වූ විද්යා්භිවෘද්ධිකාමින්ගේ ආරාධනයෙන් හා ආධාරයෙන් විද්යොවදය පිරවෙන පිහිටුවා ලංකාවෙහි නානා දිශාවෙන් එළඹෙන්නා වූ ගිහිපැවිදි මහත් ගෝළ පිරිසකට ශාස්ත්රාාගම පුහුණු කරවන්ට පටන් ගත්තේය. සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේගේ පිරිවෙනෙහි මෙන් මෙහි ද කල් යෑමෙන් පණ්ඩිතහාවොපගත වූ ජ්යෙංෂ්ඨ ශිෂ්යසයෝ මේ උදර කෘත්ය යෙහි මුන්වහන්සේ හට උපස්තම්භක වූහ. බුරුමය, සියමය, කාමබෝජය, ජපන් දෙශය, යනාදි රටවලින් ද ශිෂ්යසයෝ මේ විද්යා්ස්ථානයට එළඹෙන්ට වන්හ. ලංකාණ්ඩුවෙන් හා සියම් රජුගෙන් ද මීට අවුරුදුපතා සංග්රිහ පිණිස ආධාරොපකාර ප්රවතිෂ්ඨාපිත කරන ලද්දාහ.
ශ්රීඅ සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේ මේ පිරිවෙනෙහි මාර්ගයෙන් පමණක් නො ව නානා පුරාණ ග්රාන්ථයන් ශුද්ධ කොට ද ව්යාමඛ්යාාත කොට ද ප්රීසිද්ධ කරවීමෙන් හා අභිනව ග්රරන්ථයන් නිෂ්පාදනය කිරිමෙන් ද ශාස්ත්රාොගම දියුණුවට මහොපකාරි විය. මුන්වහන්සේ විසින් බාලාවතාරයෙහි ගඩලාදෙණි සනන්ය සංස්කරණයෙන් ප්ර්සිද්ධ කොට සුලභ කරන ලදි. සිදත් සඟරාවට විශාල අර්ථ වර්ණනාවක් ද කාව්ය ශෙඛරයට අර්ථ ව්යාඩඛ්යාිනයක් ද කරන ලදි. එසේ ම බාලාවතාරයට ද සුබොධිකා නම් විශාල ටීකාවක් කරන ලදි. එසේ ම උන්වහන්සේ විසින් බ්ර හ්මධර්ම නම් සංස්කෘත කාව්යියට සන්නයක් ලියා එම කාව්යසය සිංහල කවියට ද නගන ලදි. තව ද කච්චායන මොග්ගල්ලායානදි වෛයාකරණයන් විසින් නො දක්වන ලද අනාගතාසිංසනා ක්රිගයාරූපයක් මාගාධි භාෂායෙහි ඇති බව මුන්වහන්සේ විසින් සොයාගන්නා ලදි. මුන්වහන්සේගේ උපදෙස් ඇති ව ස්වකීය ශිෂ්ය් වූ පඬිවරයන් විසින් සංස්කරණය කොට ප්ර්සිද්ධ කරවීමෙන් සුලභ කරන ලද කවි සම්භාවනීය වූ පුරාණ ග්රගන්ථයෝ නම් ඉතා බොහෝයි. මෙසේ උත්සාහවත් ව නොයෙක් ශාස්ත්ර සංග්රසහ කරමින් සියල්ලන් කෙරෙහි
28 xxvii මෙත්සිත් පතුරුවමින් ස්වකීය නිරහංකාර ගුණයන් කරණ කොට ගෙන සියල්ලන්ගේ සිත් දිනා ගනිමින් දෙශදෙශාන්තරයන්හි පතළා වූ කීර්තියෙන් විජෘම්භමාණ ව සිටි මුන්වහන්සේ ක්රින.ව. 1911 හි දි ස්වර්ග පරායණ විය. උන්වහන්සේගේ ඒ අවමංගල ප්ර්ස්ථාවයෙහි ද උන්වහන්සේ කෙරෙහි අප සිත්හි පැවති ගෞරවාදරය ප්රිකාශ කිරිමේ ලකුණක් වශයෙන් අප විසින් කරන ලද ප්රවබන්ධයක් මෙසේයි: 1. සමස්තජනමිනාමිත්රල - ශුභාශුභසමාවහාඃ නවග්ර්හාධිපාඃ යනති - නවදෙවා බහාබලාඃ
2. තෙෂු දෙවඃශනිර්නාම - තනනාමවිදිතෙ දිනෙ ප්ර්පයත් ත්රිනදිවං භද්රංත - සවාමිනං නඃ සුමඬගලම්.
3. තත්රරදවාරෙ ප්රදබලමහිමා දෙවාරාජො මහෙන්ද්රඃහ ප්ර්ත්යා යාතඃසුරපරිවෘතඃසවාමිනං තං ප්රමණම්යව සම්භකත්යාතර්ද්රංය මධුරවචනං සවාගතං භාෂාමාණෙ භද්රංත පීඨං තමනයදතඃ කාමබලං පාණඩුශෛලම්.
4. තසමින් නිෂිදනන් විබුධාර්ව්යාාමානො යසමින් නිෂිණෙණා භගවාන් කදාවිත් සො’යං විනෙතා භගවාත්සුතානාං ප්රිවකති ධර්මං සුගතප්රාණිතම්.
5. තස්යාංක සභායාමුභයත්ර සනෙනෟ වාගීශශුක්රායවථ භාරතී ව මුහුර්මුහසතද් වචනං සතුවන්ති සර්වෙ දදත්යා්දරසාධුවාදම්.
6. එවං ත‍වාත්යාධයෙනාස්ම - ද්ධානිර්නාථ ශවත්යාසපි දෙවානාමහිවෘද්ධිඃ ස්යාාත් - තදස්ත්වා ශ්වාසනාය නඃ.
ඉත්ඡං බ්රෑධතෙ තව සම්භක්තෝ
ගුණවර්ධන මන්ත්රීඉ. (1. අත්රඉ.මේ ලොකයෙහි; සමස්ත ජන්මිනාම, සියලු සත්ත්වයන්හට; භාශුභසමාවහඃ , ශුභාශුහයන් එළවන්නා වූ; නව ග්රසහාධිපාඃ නව ග්රිහයන්ට අධිපති වු ; මහාබලාඃ මහත් බල සම්බන්න වූ; නවදෙවාඃ නව දෙවි කෙනෙක් ; යන්ති, ඇත්. (2. තෙෂු, ඔවුන් අතුරෙන්; ශනිඃ නාම දෙවඃ ශනි නම් දෙවි තෙමේ; තද්නාමවිදතෙ, ඔහුගේ නමින් දන්නා ලද; දිනෙ, දිනයෙහි; නඃ, අපගේ ; සුමංගලම්, සුමංගල, නම් වු ; ස්වාමිනම්, ස්වාමින් වහන්සේ ; භද්රඅම්, යහපත් වුවහු, දොහෝ නොහොත් යහපත් වූ; ත්රි;දිවම්, ස්වර්ගයට ; ප්රා,පසත්, පැමිණි වි. xxviii (3. තත්රද, ඒ ස්වර්ගයෙහි, ද්වාරෙ, දෙරටුවෙහිලා; ප්රිබලමහිමා, උතුම් බලමහිම ඇතතා වූ; දෙවරාජඃ, දෙවියන්හට රජ වූ; මහෙන්ද්රඃව, මහෙන්ද්ර තෙමේ; සුරපරිවෘතඃ, දෙවියන් විසින් පිරිවරන ලදුව; ප්රමත්යාෙයාතඃ, පෙර ගමන් කළ තැනැත්තේ; තම ස්වාමිනම්, ඒ ස්වාමීන් වහන්සේහට; ප්රටණම්ය ප්රෙණාමය කොට; සම්භක්ති ආර්ද්ර්ම්, ගෞරවාදරයෙන් තෙමීගියා වු; මධුර වචනම්, මධුර වචනයෙන් යුක්ත වූ; ස්වාගකම්, මනා පිළිගැන්මෙහි පිළිසිඳර; භාෂමාණ:, කථනය කරනුයේ: නම්, ඒ ස්වාමීන් වහ්නසේ ; අතඃ, එතනින්;කාම්බලම්, අතුරන ලද පලස් ඇති; පාණ්ඩු, මලානශ්වෙතවර්ණ වූ; ශෛලම්, ශිලාමය වු; භද්රනම්පිඨම්, භද්රා සනයට; අනයත්, කැදවි. (4. යස්මින්, යම් ශෛලාසනයෙක්හි; විබුධ අර්ව්යඃමානඃ, දෙවියන් විසින් පුදනු ලබන්නා වූ ; භගවාන්, භාග්යටවතුන් වහන්සේ; කදාවිත්, යම්කිසි කලෙක්හි:නිෂණ්ණඃ, උපවෙශනය ක‍ළසේක් ද; තස්මින්, ඒ ශෛලාසනයෙහි; විබුධ අර්ව්යමමානඃ, දෙවියන් විසින් දෝහෝ නොහොත් ත්රි්දිවයෙහි පණ්ඩිතයන් විසින් පුදනු ලබනුයේ; භගවත්සුතානම්, සර්වඥපුත්ර්යන්ගේ; සඃඅයම් විනෙතා, ඒ මේ නායකයන් වහන්සේ; සුගත ප්රඥණිතම්, බුදුරජාණන් වහ්නසේ විසින් වදාරන ලද; ධර්මම්, ධර්මය; ප්රවවක්ති, දෙශනා කෙරේ. (5. තස්යාරම සභාය‍ම්, ඒ දිව්යප සභායෙහි; උභයත්රාසන්නෞ, දක්ෂිණාවාම නම් උභය පාර්ශ්වයෙහි නිෂ්ණ්ණ වූ; වාගිශ ශුක්රෞ,, බෘහස්පතිය ශුක්ර්ය යන ආචාය්ය්සන්යන් දෙදෙනා ද; අථ, වැළිත්; භාරතිව, සරස්වති නම් දෙවි ද; තද්වචනම්,ඒ ස්වාමින් වහන්සේගේ ධර්ම දේශනා වචනයට; මුහුඃ මුහුඃ, විටින් විට; ස්තුවන්ති, ස්තුති කරෙත්; සර්වෙ, (එකල) සියලු දෙවියෝ; ආදරසාධුවදම්, ආදර සහිත වූ සාධුකාරය; දදති, දෙති.
(6. එවම්, මෙසේ; නාථා, ස්වාමින් වහන්සේ! තවඅත්ය යෙන, ඔබවහන්සේගේ අතික්රරමණයෙන්; අස්මාකම්, අපට; හානිඃ, හානි තොමෝ; භවති අපි, වන්නේ නමුදු; දෙවානම්, දෙවියන්ට; අභිවෘද්ධිඃ ස්යාතත්, අභිවෘද්ධිය වන්නේය; තද්, ඒ කාරණය; නඃ , අපගේ; ආශ්වාසනාය, සැනසීම පිණිස; අස්තු, වේවා. තව සභකතඃ, ඔබවහන්සේගේ සම්භකත වූ; ගුණවර්ධන මන්ත්රිස, ගුණවර්ධන මන්ත්රිඃතෙමේ; ඉත්ථං බ්රෑ්තෙ, මෙසේ කියයි). මේ සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේගේ ශිෂ්යබයන් අතුරෙන් එක් ශිෂ්යසයෙක් නම් වේරගම බණ්ඩාර නමින් ප්රිසිද්ධ ව විසූ පඬිවරයාය. මේ පඬිවරයා විසින් සෘතුසංහාර නම් රම්ය වූ කාව්යිය ස්වභාෂාමය ව්යාිඛ්යානනයකින් සරසා ප්රසසිද්ධ කරවන ලදි. තවත් නොයෙක් සම්භාවනීය වූ ග්ර‍න්ථයන් එසේ ම ශොධිත කොට හෝ ශොධිත ව්යාසඛ්යාතත කොට හෝ ප්රවසිද්ධියට පමුණුවා සුලභ කරවීමෙන් බොහෝ ලොකසංග්ර‍හ කරන ලදි. මේ නානා කෘතීන් අතුරෙහි ශබ්දමුක්තාවලි නම් කොෂ ග්රමන්ථයක් ද, සම්බුද්ධ චරිත 30 xxix නම් රසවත් වූ ප්ර කරණයක් ද, පදනීති නම් ව්යාවකරණ ග්රබන්ථයක් ද මේ පඬිවරයා විසින් සියබසින් නිපදවන ලදි. සරසවි සදරැස නම් ප්රවවෘත්ති පත්රරය ආරම්භ කරන ලද්දේ මේ පඬිවරයා විසිනි.
තව ද ශ්රිද සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේගේ නොයෙක් ගෝළයන් විසින් ලංකාවේ නානා දිශාවන්හි පිරිවෙන් පිහිටුවා ඒ මාර්ගයෙන් ද ශාස්ත්රාහලොකය බොහො සේ පතුරුවනු ලැබේ. උන්වහන්සේගේ සම්පුර්ණ ශිෂ්ය් පරම්පරාව බොහොයි. මෙහි ඇතුළත් කිරීම පිණිස ඒ පරම්පරාවෙහි ලෙඛනයක් අප වෙත එවන ලෙස විද්යෙවදය පිරිවෙනෙන් මෙත්සිත් පෙරටු ව ඉල්ලා යවන ලද නමුත් එය නො ලැබුණු බව කනගාටුවෙන් සඳහන් කරමු. පිරිවෙන මාර්ගයෙන්වත් එබඳු ලෙඛනයක් ප්රෙසිද්ධ වුව හොත් බොහෝ දෙන‍ාගේ සන්තුෂ්ටියට ද ප්රගයෝජනයට ද එය හෙතුභූත විය යුතු බැව් කියමු. නායක ස්වාමින් වහන්සේගේ නාමයට ද එය ගෞරවයක් විය යුතියි.
වලානේ ස්වාමින් වහන්සේගේ සවැනි ශිෂ්යේ වූ රත්මලානේ ධම්මාලොක නායක ස්වාමින් වහන්සේ පෑලියගොඩ විද්යාිලංකාර පිරිවෙන පිහිටුවා එයින් ලක්දිව ශාස්ත්රා ගමාහිවෘද්ධියට අත්යයන්තොපකාරි වූ මාර්ගයක් සැලැස්විය. දැනට සංස්කෘත භාෂානෛප්රවණ්යායෙන් ප්රාලවීන ප්රිතිවීන. දෙදිශායෙහි ම සුප්රෘසිද්ධ වූ තික්ෂන බුද්ධි ඇති රත්මලානේ ධර්මකීරති ශ්රීව ධර්මාරාම නායක ස්වාමින් වහන්සේ මේ පඬිවරයාණන් වහන්සේගේ ගෝළ නමය. මේ ගුරු ගෝළ දෙනම විසින් ආධුනික සංග්රණහ පිණිස සංස්කෘත ශබ්ද මාලාවක් ද ලංකාණ්ඩුවේ ආරාධනයෙන් ධර්ම ප්රවදීපිකාවෙහි සංස්කරණය ද කරන ලදි. තව ද ධර්මරාම නායක ස්වාමින් වහන්සේ කුමාරදාස රජු විසින් කරන ලදුව අභාවයට ගොස් තුබූ ජානකීහරණ මහා කාව්ය්ය එහි පුරාණ සිංහල ව්යානඛ්යාානය බලා ප්රකතිසංස්කරණය කළේය. එසේ ම කාලාන්තර සඤජාත දොෂාකුලත්වයෙන් දූෂිත ව ද, අතිදුරලභව ද තුබු හංස සන්දේශය සංස්කරණය කොට ව්යාකඛ්යාිනයකින් සරසා සුලභ කරවිය. තව ද මුන්වහන්සේ විසින් බාලාවතාර සංස්කරණයක් ද සිදත් සගරායෙහි අභිනව ශුද්ධියක් හා විස්තරාර්ථ වර්ණනාවක් ද කරන ලදි.
එහෙත් ශ්රී ධම්මාරාම නායක ස්වාමින් වහන්සේ විසින් කරන ලද විශේෂ ශස්ත්රාසංග්රණහය නම් ශුද්ධ සිංහල භාෂායෙහි පෙර පැවති ණ න වර්ණයන්ගේ හා ළ ල වර්ණයන්ගේ ද ව්ය වහාරය සම්බන්ධ වූ රිතිය සොයා ගැන්මයි. මේ වර්ණයන් අතුරෙන් ‘ණ න’ වර්ණයන්ගේ වනාහි සංස්කෘත ව්යැවහාරයෙන් වෙනස් වු යම්කිසි ව්යදවහාර රීතියක් ශුද්ධ සිංහලයෙහි ඇති විය. එසේ ම ශුද්ධ සීහළයෙහි තද්හව නු වු නිෂ්පන්න ළ කාරයාගේ ආදිවර්ණ භාවයෙක්ද ඇති විය. තවද අලගියවන්න මුකවෙටිතුමාගේ කාලය වනතුරු එළිසම කොටින් බඳනා ලද පද්ය‍යන්හි එළිවැටට එකම වර්ණය වීනා ශබ්දයෙන් ආසන්න වුව ද ස්ථානයෙන් භින්න වූ එහෙයින් ම අසමාන වූ වර්ණයන්ගේ යෙදීමක් නොමැති විය.
31 xxx
එයින් ණ කාරය හා න කාරය ද ළ කාරය හා ල කාරය ද සාමාන්යස වශයෙන් අහෙද පද්යා න්ත යොගය නො ලැබූහ.
අලගියවන්න මුකවෙටිතුමාගේ කාලයෙන් පසු ශාස්ර්ද යාගේ අන්තර්ධානය වූ හෙයින් යම්කිසි ග්ර න්ථයක ප්රයකාශිත ව නො පෙනෙන්නා වූ මේ රිතීන්ගේ දැනගැන්ම ද අභාවගව විය. සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ශාස්ත්රූඥනය ප්රිකෘතිමත් කරනු ලබන සමහෙහි සංස්කෘත රිතියට අනුරූප නුවූ ණ න වර්ණයන්ගේ යොගයෙක් සිංහල භාෂාවෙහි ඇතැයි කිසිවෙක් නො සිතූහ. නිෂ්පාන්න ළ ත්වය හා ආදි ළ ත්වය ගැන ද එසේ ම කිසිවෙකුගේ කල්පනාවක් නොමැති විය. මේ කරණ කොට ගෙන පද්යත පාදන්ත වර්ණයන්ගේ ආකුලත්වය ද පැමිණෙන්ට වන. මේ හෙතුයෙන් සෙංකඩගල කාලයෙහි පටන් ලෙඛිත වූ පුරාණ කවින්ගේ ග්රනන්ථයන්හි ද මේ රිතීන් සම්බන්ධ වූ ආකුලත්වයෙක් පැවත ආවේය.
කාරණා මෙසේ පවත්නා අතර ශ්රීණ ධම්මරාම ස්වාමින් වහන්සේ විසින් පුරාණ වූ ලිපි බැලීමෙහි ද යථොක්ත වර්ණයන්ගේ ව්ය වහාරය කිසිවිටෙක වර්තමාන ව්යිවහාරයට වෙනස් බව උන්වහන්සේහට පෙනී ගියේය. ස්වකීය උද්ගෘහිත අභ්යයස්ත ක්රිමයෙන් ප්රනතිවිරුද්ධ හෙයින් ඒ වනාහි අව්යුීත්පන්න ලෙඛක දොෂ පඤජාත යයි මුන්වහන්සේද මුලදි මුල දි සිතන්ට ඇතුවා නිසැකයි. එහෙත් පුරාණ ලිපි බලන්ට බලන්ට මේ අව්යුලත්පන්න දෙෂයන්සමහර නියම වචනවල පමණක් සෑම තැනහිම පෙනෙන බව ද අන්යද වචනයන්හි එසේ නො පෙනෙන බව ද කිසි තැනෙක මේ දොෂයන් මෑත කාලයෙහි නිදොස් යයි කිය යුතු වූ අකුරු කටුගා ඒ වෙනුවට බොහෝ පරික්ෂාවෙන් හා සාවධානත්වයෙන් ලියාපු ඒවා බව ද මුන්වහන්සේහට පෙනී ගියේය. එයින් ව්යනවහාරය හරි වේවා හෝ වැරදි වේවා හෝ ශුද්ධ සිංහල භාෂාවෙහි මේ වර්ණයන් සම්බන්ධ ව පෞරාණිකයන්ගේ විශේෂ ව්ය වහාරයක් ඇති ව තුබුණ බව මුන්වහන්සේහට ක්රයමයෙන් වැටහි ගියේය. ඉන්පසු මේ ව්යවවහාරය අනුගත ව පෙනෙන්නා වූ ස්ථානයන් කීපයක් වෙන වෙන ම විමසා බැලීමෙහි ද ව්‍යවහාරයෙහි විස්තර ද ක්රසමයෙන් පැහැදිලි වූහ. එකල ඒ ව්යුවහාරය පුරාණ කවින්ගේ පද්යතබන්ධනවලට තබා බැලු විට බැලු බැලු කවියෙහි එළිවැට සතර පළෙහි ම එක ම වර්ණයෙන් යුක්ත බව පෙනී ගියේය. මේ කරුණු නිසා මේ ව්යසවහාරය වනාහි අලගියවන්න මුකවෙටි තුමාගේ කාලය වන තුරු ලංකාවෙහි පැවති අක්ෂර වින්යාරස යයි මුන්වහන්සේ සම්මත කරගෙන ඒ බව ලොකයාට ද ප්රහකාශ කළේය. මෙසේ මුන්වහන්සේ විසින් සොයාගන්නා ලද මේ ශුද්ධ සිංහලාක්ෂර වින්යනසය දැන් වනාහි බොහෝ පඩිවරයෝ පිළිගෙන සිටිත්. ඉතා විශාල වූ විශාරද වූ පඩිවර පඩ්කතියක් නො පිළිගෙන ද සිටිත්. පුරාණ ලිපිවල පෙනෙන්නා වූ ඒ වර්ණරිතය කල් යෑමෙන් වූ ලේඛක දොෂ යයි තවමත් ඔවුහු කියති. මේ පඬිවරයන්ගේ මේ මතය නිරාකරණය පිණස අප විසින් හෙතුදාහරණ පසු ව දක්වනු ලැබේ. 32 xxxi බෝවල ස්වාමින් වහන්සේ සරණංකර සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේ වෙන ශාස්ත්රොවද්ග්ර්හණය කළා වූ සියලු ම ශිෂ්යවයන් අතුරෙන් ශ්රේෂ්ඨ පඬිවරයාය යන කීර්තිය උද්වහනය කළේය. මුන්වහන්සේගේ විශෙෂ ගුරුවරයා නම් දැරමිටිපොළ ස්වාමින් වහන්සේ විය. මේ බෝවල මහා ස්ථිවිරයන් වහන්සේ දුම් නැව් ගැන විශ්වාස නො කළේය. දුමෙන් නැව් දුවත් නම් බොහෝ දුම්ගස්නනා වූ දන්ගෙවල් ද දිවිය යුතු යනු මුන්වහන්සේ ගේ තර්කය විය. වතාවක් බෝවල ස්වාමින් වහන්සේ කටුකුරුන්ද පළාතේ විහාරයකට යන ගමන් මෝඩයකුගෙන මග ඇසීලු. මෝඩයා මුන්වහන්සේහට මග කියා දි කඩපළේ තමාහට තිතර කෙළිකවට කරන්නා වූ තරුණ පිරිසක් වෙත එළඹ මෙසේ කීවෙලු: නුඹලා මා මෝඩයකු කො සලකන්නාහුය. එසේ වුවත් බෝවල නායක ස්වාමින් වහන්සේ නො දන්නා දෙයක් අසා දැන ගන්නේ මගෙන්ය.’
බෝවල ස්වාමින් වහන්සේහට කටුකුරුන්දේ ස්වාමි යයි ප්රගසිද්ධ වූ ගෝළනමක් ඇති විය. උන්වහන්සේහට කහවේ ස්වාමිය, පුවක්දණ්ඩාවේ ස්වාමි යයි ප්රතසිද්ධ ගොළයෝ දෙනමක් ඇති වූහ. කහවේ ස්වාමින් වහන්සේහට විමලසාර නම් ප්රයසිද්ධ ස්වාමින් වහන්සේ නමක් ගෝළ විය. විමලසාර ස්වාමින් වහ්නසේගේ ගෝළ නමක් නම් නොබෝදා ස්වර්ගස්ථ වු ආසභතිස්ස ස්ථවිරයන් වහන්සේය. ආසහතිස්ස ස්වාමින් වහන්සේ විසින් දාඨාවංස නම් මාහැඟි කාව්ය ය සංස්කරණය කොට ප්රසසිද්ධ කරවීමෙන් සුලභ කරන ලදි. මුන්වහන්සේ විසින් ම මේ ගුත්තිල කාව්යකයෙහි ස්වකීය පරම්පරාගත සංස්කරණය හා අර්ථව්යා ඛ්යා නය ද ප්ර්සිද්ධ කර තිබේ.
කරතොට බෝවල යන පැවිදි පණ්ඩිතයන් සේ ම සංඝරාජ ස්වාමින් වහන්සේ වෙතින් හා උන්වහන්සේගේ පිරිවර පණ්ඩිතයන් වෙතින් ද ශාස්ත්රොංද්ග්රවහණය කළා වු ගිහි පණ්ඩිතයෝ තුන් දෙනෙක් ද ලංකාවේ පහතරට හොබවමින් සිටියාහුය. ඔවුහු නම්. කපුගම් ගුරුන්නාන්සේය, විරගුළේ ගුරුන්නාන්සේය, වල්පළ ගුරුන්නාන්සේ යයි ප්රගකට වූ පඬිවරයෝ වෙත්. මොවුහු ද තමන් ශාස්ත්රාගද්ග්රයහණය කරන කාලයෙහි පැවිදි ව සිටියා වූ අයයි. මෙයින් වීරගුළේ ගුරුන්නාන්සේහට විශෙෂාවාය්ය්ද් වූයේ අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාර මැතිතුමා යයි කියති. වීරගුළේ ගුරුන්නාන්සේගේ අතින් ශාස්ත්ර‍ය ලැබ ඉතා ප්ර ගුණත්වයට පැමිණ ශිෂ්යියානම් මිරිස්සේ ධම්මනන්ද නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේය. උඩුගල් පිටියේ සිරිසුමනතිස්ස මහා ස්ථිවිරයන් වහන්සේ හා දොඩන්දූවේ පියරතන නායක ස්ථිවර‍ෙයන් වහන්සේ ද මුන්වහන්සේහට ශිෂ්යනයෝ වූහ. එහෙත් පියරතන ස්වාමින් වහන්සේ වැඩිකොට ම ශාස්ත්රදග්රහහණය කළේ ශික්ෂාවෙන් තමන්ගේ ජ්යෙතෂඨහ්රාසතෘ වූ මේ උඩුගල්පිටියේ ස්වාමින් වහන්සේගෙන් යයි කියති. පසු කල මුන්වහන්සේ හික්කඩුවේ ශ්රීඩ සුමංගල නායක ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් ද ශාස්ත්රි්ය උපදෙශ ලබා තිබේ. යථොක්ත සිරිසුමන තිස්ස මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ හා මුන්වහන්සේද විසින් දොඩන් දුව ශෛළ බිමබාරාමයෙහි පිරිවෙනක් පිහිටුවා බොහෝ ශිෂ්ය්න් න්හට ශාස්ත්රාරගම, 33
xxxii දානය කරන ලදි. මුන්වහන්සේලා දෙනමට අලුත්ගම ශ්රි ශිලස්කන්ධ නායක ස්ථවිරයන්වහන්සේය, තෙල්වත්තේ සාරාලංකාර මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ යයි ගෝළ දෙනමක් වූහ. එයින් ශ්රී් ශිලස්කන්ධ නායක ස්ථිවිරයන් වහන්සේ මහත් කීර්තියට පැමිණ නොයෙක් ශාස්ත්රිනය කර්මයන්හියිදි තවමත් විරාජමාන වේ. මුන්වහන්සේගේ චිත්තවීය්ය්ක යෙහි ප්රනමාණයට ශරීර ශක්තියත් තිබේ නම් මුන්වහන්සේගෙන් ලංකාවෙහි ශාස්ත්රෝද්දීප්තිය පිණිස වන්නා වූ වැඩ අප්රතමාණ වනු නිසැකය. දැනට ද ලැබි තිබෙන්නා වූ සංග්ර්හ සවල්ප නොවේ. මුන්වහන්සේගේ හා ස්වකීය ගෝළබාලයන්ගේ ද ඉතා ප්රසශස්යහ වු ප්ර.යන්තයක් නම් ලොකයෙහි වඩා ප්රලකට නූ වූ සම්භාවනීය ග්රටන්ථයන් ශොධිත ව්යාංඛ්යා ත කොට ප්රනසිද්ධියට පැමිණිවීමෙන් සුලභ කරවාලිමය. මුන්වහන්සේ විසින් සුලභ කරවා තිබෙන්නා වූ ග්රපන්ථ සමහරක් නම් විදග්ධ මුඛමණ්ඩනය, රාජප්රාශස්තිය, වෘත්තරත්නාකර පඤවිකාව, හත්ථවනගල්ලවිහාර වංසය යන මොවුහු වෙත්. මුන්වහන්සේ විසින් රාජරාජෙශ්වර ප්රතශස්ති නමින් ග්රමන්ථිකාවක් සංස්කෘත ශ්ලොකයෙන් කරන ලදි. තව ද වෘත්තරත්නාකරයට අභිනව සන්නයක් ද ලියන ලදි. තෙලවත්තේ සාරාලංකාර ස්වාමින් වහන්සේ ද පණ්ඩිත ලොකයාගෙන් බොහෝ ගරුමන් ලබමින් සිටි විද්වජ්ජනයෙකි. නිහතමානිභාවය හා ශාන්තභාවය ද උන්වහන්සේගේ ප්රිධාන ගුණාංගයෝ වූහ. උන්වහන්සේ ගේ ගෝළයෝ නම් තෙල්වත්තේ ශ්රීර ආය්ය් ර්වංතශ ස්ථ්වරයන් වහන්සේ හා තෙල්වත්තේ ශ්රීන අමරවංශ ස්ථවරයන් වහන්සේද වෙත්. මුන්වහන්සේලා දෙනම වර්තමාන කාලයෙහි සිටින්නා වූ බාල පරම්පරාවේ පණ්ඩිතයන් අතුරෙන් ඉතා විවික්ෂාණ වු දෙනමකි. පාණිනි ව්යාපකරණයෙහි පිරිසිදු දැනුමක් මුන්වහන්සේලාට ඇති බව දනිමු. බේරුවල පිහිටි මංගල පිරිවෙනේ මාර්ගයෙන් බොහෝ විද්යාුදානය කෙරෙමින් මුන්වහන්සේලා ශාස්ත්‍ාිවලොකය පතුරවත්. පුරාතන සම්භවනීය සංස්කෘත බෞද්ධ ග්රලන්ථ වූ ජාතක මාලා කාව්ය්ය හා පද්ය්වුඩාමාණි මහා කාව්යනය ද ප්ර සිද්ධියට පැමිණ වූහ. අශිතිපුර්තිමංගලම් නම් කුඩා සංස්කෘත කාව්ය්ය ද මුන්වහන්සේලාගේ කෘතියකි. මෙයින් ශ්රිය අමරවංස ස්ථවරයන් වහන්සේ සිඵමිණ සඟරාවෙහි සහාය කරතෘවරයකු වූ බව ද මෙහි සඳහන් කළ යුතු වේ. හික්කඩුවේ ශ්රිය සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේගේ ශිෂ්යපයන් අතුරෙන් අතිව්යනක්ත ශිෂ්ය නමක් වූ පණ්ඩිත යගිරල පඤඤනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ ද මුන් වහන්සේ සමඟ සහාය කර්තෘවරයෙක් විය. ඒ යගිරල ස්වාමින් වහන්සේ ද දැනට උසස් වූ පරිවෙණාධිපති කෙනෙකි.
වල්පළ ගුරුන්නාන්සේ නම් පඩිවරයා දඩලු පැවදි පරම්පරාවේ ප්රවථම පුරුෂ වූ සිරිධම්මක්ඛන්ධ නායක ස්වාමින් වහන්සේට ආචාය්ය්පරම විය. මේ ස්වාමින් වහන්සේ ස්වකීය කාලයෙහි ඉතා ප්රවසිද්ධ ව විසූ සංඝනායක නමකි. බුරුම රජුගෙන් හා ඉංග්රිවසි ආණ්ඩුවෙන් ද උසස් ස්ථාන මාන ලැබු කෙනෙකි. මුන්වහන්සේ විසින් සිමාවිනිශ්චය, කඨිනවිනිශ්වය යන පොත් දෙකක් ද ලියන්ට යෙදුණ බව කියා තිබේ. ඤණාලංකාර සිරිසුමන නායක ස්වාමින් 34
xxxiii වහන්සේ මුන්වහන්සේගේ ගෝළනම විය. මේ පඬිවරයාණන් වහන්සේ ද මහත් ප්ර්සිද්ධියට පැමිණ ආණ්ඩුවෙන් ද ගරුබුහුමන් ලැබුවේය. පිරිවෙනක් පිහිටුවා මහත් ශිෂ්යේ සමුහයකට ශාස්ත්රිදානය කළේය. ධීරානන්ද නායක ස්වාමි මුන්වහන්සේගේ ගෝළනම විය. උසස් පඩිවර නමක් වූ මුන් වහන්සේ විසින් විනය විනිශ්චය නම් විශාල ධර්ම ප්රයකරණයට සන්නයක් ලියන්ට යෙදුණ බව කියා තිබේ. මේ ස්වාමින් වහන්සේහට පඤඤසීහ නම් ගෝළනමක් විය. ඒ ගෝළනම පසුකල මහා ස්ථවිර කෙනකුන් වශයෙන් මහත් කීර්තියට පැමිණියේය. උන්වහන්සේ විසින් දොඩන්දූව කුමාර මහා විහාරයෙහි පිරිවෙනක් පිහිටුවා ඒ මගින් ශාස්ත්රානගම පතුරුවා හරින ලදි. තව ද විශාල වීය්ය්් යෙන් යුත් මුන්වහන්සේ විසින් සමන්ත පාසාදිකා නම් විනය අටුවාවට පත්ඉරු 1400 ගණනකින් යුත් සන්නයක් ලියන ලද්දෙයි. ඒ මිදිවාට මෙන් නාමහෙද විභාවිනී. සීලසංදීපනී, පරංජය දීපනී, උත්තමාර්ථ සංග්ර්හ, නිර්වාණ පුරවර්ණනා යනාදි කුඩා ග්රවන්ථයන් කීපයක් ද කරන්ට යෙදුණු බව කියා තිබේ. ධම්මලංකාර නායක ස්වාමින් වහන්සේ මේ පඬිවරයාණන් වහන්සේගේ ගෝළනම විය. මුන්වහන්සේ ද නානා දේශ ව්යාවප්ත වූ කීර්ති කදම්බයක් ඇති උසස් පඬිවරයෙක් ව විසු බව කියා තිබේ. මුන්වහන්සේ විසින් සීමානය දප්පණ නම් විශාල විනය ග්රඬන්ථයක් පාළියෙන් රචනා කොට මුද්රේණය කරවා නොයෙක් දෙස විසුරුවා හරින්ට යෙදුණේලු. මෙය නොමිලයේ බෙදා දුන් පොතක් යයි කියති. එබඳු පොත් ගැන ලොකයාගේ සැලකීම අඩු බව පෙනේ. සම්භාවනීය වූ පොතක් නම් එය නොමිලයේ බෙදා දිමෙහි අර්ථයක් නොමැත්තේය. පොතෙන් ආමිස ලාභයක් අභිමත් නුවු තන්හි කාය්යාහධිකාරන් ලවා එය විකුණුවා මුදල පුණ්ය්කර්මයකට යොදවන ලද්දේ නම් සියලු ඉෂ්ටාර්ථයන් සිද්ධ වනු පමණක් නො ව පොතේ ගෞරවය ද රැකෙන්නේ යයි බොහෝ දෙන සලකත්. එ පමණක් නො වේ. මුදලෙන් උදාර වූ පුණ්ය කර්මයක් කරවිමෙන් අතිරෙක වූ ආනිසංසයක් ද ලැබේ. මේ ස්වාමින් වහන්සේගේ ගෝළනම නම් දැනට රන්දොඹේ විහාරයෙහි වැඩිසිටින දක්ෂ විවක්ෂණ වැලිතර සුදස්සන ස්ථවිරයන් වහන්සේය. මුන්වහන්සේ ස්වකීය පණ්ඩිත පරම්පරාවෙහි ගෞරවය යථාස්ථානයෙහි පිහිටුවා ගෙන ස්වකීය විශාරද භාවයෙන් මහත් ගරුබුහුමන් ලබමින් ලොක සංග්රිහය කෙරේ.
මෙසේ බලන කල දැනට ලංකාවේ පවත්තා වු පණ්ඩිත පරම්පරාවන් සතරෙන් තුනක ප්ර ථම පුරුෂයන් මාතර දිශාවෙහි ධිරයන් බව කිය යුතුයි.
(vi) ග්රටන්ථ සංස්කරණය මෙසේ සරණංකර සංඝරාජ පරම්පරාවේ නානා ශාඛාවන්ගෙන් පැවත එන්නා වූ නානා පඬිවරයන්ගේ ප්රොරත්සාහයෙන් දැනට ලංකාවෙහි ශාස්ත්රානගම බොහෝ දිප්තිමත් ව බබළත් මුත් පුරාණ කවින්ද්රනයන්ගේ මහාර්ඝ වු ග්ර‍න්ථයන් එම කවීන්ද්රබයන්ගේ පාණ්ඩිත්යේ මහිමයට හෝ මේ කාලයෙහි පවත්නා ඥනාලොකයට හෝ හොබනා සේ ව්යාඩඛහාත කොට අර්ථරසය 35 xxxiv ව්යාක්ත කොට ලීමෙක් තවමත් බහුල ව නොමැත්තේය. බොහෝ පඬිවරයෝ යම් පොතකට ව්යා ඛ්යාීනයක් කරත් නම් පාඨයෙහි පදයකට සන්නයෙහි ද පදයක් ලියනු විනා එහි අර්ථය ස්ඵුට කරනු පිණිස කිසිවක් නො කරති. ව්යානඛ්යාුනයන් කරන්නා වු සමහර අයහට කිසි විටෙක අර්ථයෙහි නිසි අවබොධයක් ද නොමැත්තේය. කිසි විටෙක තමන් විසින් කියන ලද අර්ථය ද කුමකින් කුමක්දැයි තුමු ම දො දනිති. ඔවුන්ගේ පාඨශුද්ධිය මැනවි ද නොමැනවි දැයි දැන ගනිම පිණිස කරුණු කිසිවක් නො දක්වති. තම තමන්ගේ සිත්හි පවත්නා වූ මුළා වූ හෝ නුමුළා වු හෝ යම් යම් මතයන්හි තමන් පිහිටා සිට ගෙන එහි යුක්ති අයුක්ති සදහන් නො කොට ඒ මතයන් අනුව තමන් විසින් ලියනු ලබන්නා වු කොයි කොයි දේත් අන්යදයන් පිළිගන්නා සේ බලාපොරොත්තු වෙති. මේ හෙතු කොට ගෙන ස්වොත්සාහයෙන් ශාස්ත්රෝද්ග්රළහණය කිරිමෙහි අභිලාෂ වූ ආධුනිකයන්හට ද සාමාන්ය් වශයෙන් සියලු ම ආධුනිකයන්හට ද තුමු බුද්ධියෙන් කොපමණ විවක්ෂන වූ නමුදු මේ ග්ර්න්ථයන්ගෙන් විපුල ප්රතයොජනයක් ගැනිම උගහට වන්නේය. බොහෝ විට ආධුනිකයෝ මුළා බවට ද පැමිණෙති. නිසි අවබොධය හෝ ඊට මාර්ගය හෝ නොමැත්තෙන් ග්රමන්ථ ගුරුත්වය ද බොහෝ සේ ඌන ව පවතී.
කාරණා මෙසේ හෙයින් ශ්රෙුෂ්ඨ පඩ්කතියෙහි ග්ර න්ථයන් ප්රනපඤවයෙන් ව්යාධඛ්යාවත කොට ප්රහවීණ නවීන දෙපක්ෂයෙහි ම අතට දීමට කාලය පැමිණි තිබේ යයි සිතමු. මෙසේ සලකන්නා වූ අප විසින් ද මේ සන්කෘත්යදය පිණිස යමක් කළහොත් යෙහෙකැයි සිතුණ යෙහින් ‘කුමන ග්රනන්ථයක් සංස්කරණ ව්යාතඛ්යාසන කරමෝ ද?’ යි සිතන්නා වූ අපහට ගුත්තිල කාව්ය ය මැනවි යයි පෙනී ගියේය. මේ ග්රවන්ථය වනාහි කාව්යාශෙඛරය සේ ගුඪ හෝ නො වෙයි. කුසජාතක කාව්ය ය සේ ශිථිල හෝ නො වෙයි. භාෂාවෙන් ඒ කාව්යා දෙකට ම අතරෙහි පිහිටා ආධුනිකයන්ගේ අභ්යා සයෙහි ද එසේ ම පවතී. තව ද මේ පොත ප්රදවීණ නවීන දෙපක්ෂය විසින් ම අත්යායදරයෙන් භාවිතා කරනු ලැබේ. එහෙයින් එය ම අපගේ ප්ර යන්තනයට යොග්යෙ යයි සැලකීමු.
(VII) ගුත්තිල කාව්ය් ප්ර්ශංසා
මේ කාව්යේය වනාහි ග්ර‍න්ථයක් වශයෙන් අනර්ඝ වෙයි: ප්ර බන්ධයක් වශයෙන් රම්ය වෙයි: රචනාවක් වශයෙන් දිප්තිමත් වෙයි. මෙහි භාෂාව හා සන්දර්භය ද අතිපරිශුද්ධය. පදයෙන් පදය ප්රියත්යායවහනය ම කෙරේ. ශබ්ද ශාස්ත්ර ය, කාව්යද, ශාස්ත්රෙය, අලංකාර ශාස්ත්රපය යනාදි ශාස්ත්රයයන් සම්බන්ධි වූ යම් ප්ර්ශ්නයක් උපන් විට ඒ ප්රවශ්නය විසදීමෙහි දි මේ ග්රරන්ථය වනාහි පණ්ඩිත සභාවෙහි අනුල්ලංඝ්යන ප්‍රතාපයෙන් විරාජමාන වේ.
මේ කාව්ය‍යෙහි කවර පද්ය යක් වූවත් පරික්ෂාවෙන් බලන්නවුන්හට කවි සමයෙහි ප්රකධාන අංගයන් පහසුවෙන් අවබොධ කර ගැන්ම හැකි වෙයි. 36
xxxv මෙහි එක් එක් පද්යඅයෙහි විද්යබමාන වූ ලක්ෂන නම් මෙසේය: බන්ධය පිණිස තෝරා ගන්නා ලද වචනයන්ගෙන් සිලිටු භාවය; අභිප්රෙනතාර්ථය ප්ර්කාශ කිරිමෙහි ව්ය ක්ත භාවය; රචනායෙහි අර්ථප්රදසාදය: රචිත වු පදයන්ගේ සුකොමල භාවය: රචනා මාධය්ය්යර්යය යන මොහුයි. මෙයින් අතිරෙක ව මේ කාව්යයයෙහි පවත්නා තවත් ගණාංග නම් කිසි තැනෙක ශිථිලත්වය හා කිසි තැනෙක ශුඪත්වය ද නොව සෑම තැන්හි ම මධ්ය්ස්ථාන භක්ත හෙයින් සමභාවය; කාව්ය නායකාදින්ගේ ගුණවර්ණනාදිය උත්කර්ශයෙන් කරන ලදීන් උදරත්වය: නානා වස්තූන් කෙරෙහි නානා බාහ්යගගුණ අලංකාර මුඛයෙන් ආරෝපණය කොට කියන ලදින් සමාධිය: පද්යනයක් පාසා මනඃප්රකමොදය කරන හෙයින් කානත්ය යන මොහු වෙත්.
පත්තායමේ ආදි මෑත භාගයෙහි කවිවරයන්ගේ කාලයෙහි පටන් එළිවැට කිපයකින් හෝ යමකාදියෙන් හෝ යුක්ත කොට බඳනා ලද පද්යගයන් කෙරෙහි ඇතැම් ජනයන්ගේ මහත් සැලකීමක් ඇති විය. මේ බඳු කවි උතුම් රසවත් ප්රහබන්ධ යයි එම අය සීතූහ. මේ කරණ කොට ගෙන අලංකාර ශාස්ත්රපයෙහි කියන ලද කාව්ය්යන්හට පරම ප්රූතිෂ්ඨා වූ ප්රාිණ, රස, භාව යන මේ ගුණාංගයන්ගෙන් අතිශයින් ශුන්යන වු ශුෂ්ක වූ ‘සරසර’, ‘සිරිසිරි’,’සුරුසුරු’ යනාදි නෛකාකාර විකාර ශබ්දයන්ගෙන් ගහන වූ බොහෝ විට අර්ථයෙන් විහීන වූ ව්යා’කරණ ඝාතක වු පද්ය යන් කාව්යවබන්ධසංකල්පයෙන් අද දක්වා බොහෝ දෙන බන්ධනය කෙරෙත්. මොවුන් විසින් ආදර්ශයට ගනු ලබන්නා වූ කව්මිණි කොඩල,දියසැවුල් අස්න යනාදියෙහි පෙනෙන බන්ධනය ආලංකාරියන් විසින් සැලකිය නො යුතු යයි දැක් වූ පඬකතියට අයත් බව මොවුහු නො දනිති. ඒ ග්රණන්ථයන් කළ අයවලුන් ද ඔවුන්ගේ කාලයෙහි අලංකාර ශාස්ත්ර ඥනය දැන් සේ ව්යා ප්ත ව නො තිබුණ හෙයින් ආලංකාරික මතය නො දන්නෙත් කදාමිණි අනගි මිණි යයි සිතන්නා වූ ළදරුවන් සේ රම්ය වූ බැඳුම් නම් දෘෂ්ටිගොචර වු මේ බැඳුම් යයි සිතා ඔවුන්ගේ පද්ය නිරමාණය කළ බැව් පෙනේ. එයින් ඔවුන්හට දොෂාරොපණයෙක් නො ම අයත් වෙයි. එසේ වූවත් ඔවුන්ගේ ආදර්ශය ගන්නා වූ අය විසින් අද දක්වා ඒ මුළා වූ මතය අනුව පද්යරබන්ධනය කරගෙන එනු ලබන හෙයින් සිංහල කාව්යදශාස්ත්රූය දැනට බොහෝ හීන භාවයකට පැමිණි තිබෙන බව කිය යුතු වේ.
ගුත්තිල කාව්යංය දෙස බලන කල යථොක්ත දෘෂ්ටිගොචර යම් කිසි අලංකාරයක්හට යම්කිසි විටෙක වැද්ද දෙන ලද්දේ නම් ඒ වනාහි කාව්යය රසයට කිසිසේත් බාධාවක් නො වන සේ කාව්ය යාගේ වෛවර්ණ්යමය ඇති කරවීමට පිණිස නිරායාසයෙන් කරන ලද්දක් බව ද කාව්යඒයෙහි සම්පූර්ණ කාන්තිය ම පිහිටුවා තිබෙන්නෙ හුදෙක් අර්ථරසයෙහි ම බව ද ප්රවත්ය‍කෂ ව පෙනේ. 37
xxxvi (viii) මූලාශ්රමය
මේ කාව්යමයෙහි කථාශරීරය නම් සුත්ර පිටකයෙහි බුද්දක නිකායෙහි ජාතක පොතහි ආවා වු පන්සිය පනසක් බොධිසත්ත්ව චිරිතයන් අතුරෙන් ගුන්තිල ජාතක නම් චරිතය වේ. එහි සංක්ෂෙප අදහස මෙසේය; බොධි සත්තව තෙමේ එක් ජනාමයෙක්හි ගුත්තිල නම් ගන්ධර්වාවාය්ය්ක් ව රාජ සෙවය කෙරයි. දෙව්දත්තෙරද එම ජන්මයෙහි මූෂිල නම් ගන්ධර්වයෙක් ව වසනුයේ ගුත්තිල පඬිවරයන්ගේ කීර්තිය අසා ඔවුන් වෙත එළඹ ඔවුන් අතින් ශිල්පොද්ග්රතහණය කොට පසුව ස්වකීයාචාය්ය් වු ඔවුන් ම වාදයට කැඳවීය. වාදයෙහි දී පරාජිත වූයේ ජිවිතක්ෂයට ද පැමිණිය.
මේ කථා වස්තුවට එකතු ව ධර්මපදාර්ථ කථාවෙහි මහාලි ප්රෂශ්නයෙහි ආවා වූ මඝමානවක කථාව ද බුද්දක නිකායෙහි,විමාන වස්තුවෙහි ආවා වු ගුත්තිල විමාන වස්තුව ද ආශ්රදය කොට නානාලංකාරයෙන් ප්රනතමණ්ඩිත කොට මේ කාව්යාවයාගේ නිර්මාණය කර තිබේ. මෙකී වස්තූන් අතුරෙන් ජාතක කථා වස්තුව කාව්යවයට මුල් වූ කථොපාඛ්යාකනයෙහි ආශ්රිෙත විය මඝමානවක කථාව දිව්යුපුරවර්ණනායෙහි ආශ්රිකත විය. ගුත්තිල විමාන වස්තුව කාව්යාකවසන භාගය වූ දිව්යාංදගනාවන්ගේ පූර්වකෘත කුශල කර්මයන් ගේ වර්ණනාවෙහි ආශ්රි්ත විය. මෙයින් මඝමානවක කථාව අප විසින් පොතෙහි ම සංලකෂ්යා වශයෙන් ප්රාිස්තාවික ප්ර්මාණයෙන් අන්තර්ගත කරන ලදි.අන්යාවස්තු යුග්මය නිර්දිෂ්ට ග්රමන්ථයන් බලා දැන ගත යුතුයි.
(ix) ගුත්තිල කාව්යය සංස්කරණය මේ ග්ර)න්ථය වනාහි ක්රිව.ව.1870 වෙහි දී බටුවන්තුඩාවේ දෙවරකඛිත පඬිතුමා විසින් පළමුවරට ශුද්ධ කොට ව්යාරඛ්යාවනයකින් සමන්විය කොට ප්රඩසිද්ධ කරන ලදි. එම සංස්කරණ ව්යාාඛ්යායනය පසුවත් ශොධනය කරන ලදුව දැන කීප විටක් මුද්රිවත වී තිබේ. වර්ෂ 1891 හි දී ගුත්තිල කාව්යායෙහි පාඨය පමණක් කේ.පී.ඩබ්ල්යුත.ධර්මසේන නම් මහතකු විසින් ශුද්ධ කොට ප්රතසිද්ධ කරන ලදි. මේ සංස්කරණය ද දැනට කීප වතාවක් ප්රවසිද්ධ වි තිබේ. වර්ෂ 1904 හි දි මෙම කාව්යයයෙහි පාඨශුද්ධියක් හා අභිනව ව්යාැඛ්යාවනයක් ද ආසභතිස්ස ස්වාමින් වහන්සේ විසින් ප්‍රසිද්ධ කරන ලදි.
මේ සංස්කරණයන් තුන අතුරෙන් පාඨශුද්ධිය වශයෙන් බලන කල ආසභතිස්ස ස්වාමින් වහන්සේගේ සංස්කරණය දොෂයන්ගෙන් අචිනිර්මුක්ත නමුදු අන්යස සංස්කරණයන්ට වඩා යහපත් බව කිය යුතු වෙයි. මේ පාඨය බෝවල පරම්පරාවෙහි ආ බැවින් එසේ යහපත් යයි සිතමු. බටුවන්තුඩාවේ පඬිතුමාගේ සංස්කරණය කරතොට පරම්පරාවෙහි ආ පිළිවෙළ දැනගැන්ම පිණිස ප්රුයොජනවත් වේ. එහෙත් බොහෝ තැන් දොෂයන්ගෙන් දූෂිතය. 38 xxxvii ශුද්ධිය පැරණි පොත්කීපයක් සසඳා බලා නො කරන ලදැයි සිතිය යුතු වේ. එතකුදු වූවත් තමන් විසින් දක්නා ලද පොත පතෙහි තිබෙන සේ මිස ස්වකීය මතානූකූල ව යම් ග්ර න්ථ ශුද්ධියක් නො කෙරිම මේ පඬිතුමාගේ ප්රනතිපත්තියක් ව තුබුණ හෙයින් මේ පාඨ දොෂයෝ වානාහි එතුමාගේ අපකීර්තියට කරුණු නො වෙති. මේ සියලු ම පොඨ දොෂයන් වාගේ අප විසින් දක්නා ලද පුස්කොළ පොත්වල ද තුබුණු බැව් අපගේ මේ සංස්කරණයෙහි අධොලිපි වශයෙන් දී තිබෙන්නා වූ පාඨාන්තරයන්ගෙන් පෙනේ.
ධර්මසේන මහතාගේ ශුද්ධිය ගැන වැඩි යමක් කීම ඕනෑ නො කෙරෙයි. ඒ ශුද්ධිය කිසි තැනෙක යහපත් නමුදු කිසි තැනෙක අත්තනොමතිය ප්රකධාන කර ගෙන කරන ලද්දක් යයි පෙනෙන බව සඳහන් කිරිම පමණක් සෑහේ.
ව්යාකඛ්යාවන වශයෙන් බලන කල බටුවන්තුඩාවේ පඬිතුමාගේ ව්යාරඛ්යාෝනය කරන ලද්දේ දැනට අවුරුදු හතළිස් පහකට පමණ පූර්වයෙහිය. එකලට ඒ බොහෝ ප්ර ශ්සථ වී නමුදු ශාස්ත්රාරලොකය දීප්තිමත් ව බබළන්නා වූ මේ කාලයෙහි වනාහි ඒ ව්යාදඛ්යාවනය කාලොචිත යයි කිය නොහේ. ආසභතිස්සස ස්වාමින් වහන්සේගේ ව්යාහඛ්යාඛනය ද නානා විධ දොෂයන්ගෙන් ගහණය, තව ද ව්යා ඛ්යා්න දෙක ම කලුෂයන්ගෙන් පමණක් නොව ඌනත්වයන්ගෙන් ද යුක්ත වෙති. එහෙත් මේ ව්යාාඛ්යානනයන් කරන ලද්දේ ශ්රැකතානුගත ව යෙහින් එකී කලුෂ ඌනත්වාදිය ගැන ව්යාඑඛ්යාඛන කාරයෝ දේෂකාරයෝ යයි පිළිගැනිම අයොග්යෂ යයි හගිමු.
(x) ගුත්තිල කාව්ය්යෙහි මෙම සංස්කරණය
අපගේ මේ ප්ර්යනනය නම් කරතොට බෝවල පරම්පරා දෙකෙහි ම ආවා වූ පාඨශුද්ධිය හා ව්යා ඛ්යාවනයන් ද සන්සන්දනය කොට පුරාණ පොත් සමග ද සම කොට බලා දොෂස්ථානයන් ශුද්ධ කොට අභිනව සංස්කරණයක් කොට ඊට යොග්ය වූ අර්ථ ව්යාධඛ්‍යානයක් ද කිරිමයි. අපගේ ඒ ප්ර යත්නය කෙතරම් ඉෂ්ටාර්ථ සිද්ධිසමුපගත වී ද නො වි ද යනු මේ පොත බලන්නාවු පඪිවරයන් විසින් කටයුතු විනිශ්චයකි. අපගේ මේ ව්යාුඛ්යාඛනයෙහි මීට පූර්ව එකාර්ථබන්ධ යයි සලකන ලද ශ්ලෙෂාලංකාර කීපයකට ම යථාර්ග වශයෙන් අර්ථ කථනය කළෙමු. පදානුපදික ව්යා්ඛ්යාින මාත්රායෙන් අර්ථය මනා සේ ස්ඵුට නො වෙත් යයි සිතිය හැකි සියලු තැන්හි ම ප්රතස්තාවානුකූල සේ විස්තරාර්ථ වර්ණානාවක් ද කළෙමු. තව ද ආධුනිකයන්හට ප්රරයොජන වත් විය හැකි යයි පෙනී ගිය තැන්හි ව්යා්කරණ,නිරුක්ති, ඡන්දොලංකාරාදිය සම්බන්ධ වූ ප්රාරස්තාවික කරුණු විස්තර කළෙමු. මේ ශුද්ධිය වනාහි අප විසින් නානා දිශාවෙන් සපයා ගන්නා ලද පුස්කොළ පොත් දොළසක් සසඳා බලා කරන ලද්දකි. පොත් දොළස ප්රදධාන වූ නමුත් මෙම ශුද්ධිය පිණිස පසුවත් අපට ලැබුණා වූ පොතක් ද මිත්රදයකු විසින් පොත් කීපයක් සන්සන්දනය කර බලවා අපට සපයා දී 39 xxxviii
තිබුණා වූ සටහනක් ද තවත් මිත්‍මියකු විසින් එසේ ම සපයා දෙන ලද සටහනක් ද විටින් විට කරුණු පරික්ෂා කිරිමෙහි දි බැලීමු. අපගේ මේ සංස්කරණයෙහි අධොලිපි වශයෙන් පාඨාන්තර දර්ශනයෙහි දි ඒ ඒ පාඨාන්තරය ඉදිරිපිට සඳහන් කරන ලද අංකයෙන් අඟවුනු ලබන්නේ නම් ඒ පාඨාන්තරය යට කී පුස්කොළ පොත් දොළසෙන් පොත් කීයක පෙනේ ද යන බවයි.
මේ ශුද්ධිය පුස්කොළ පොත් අනුව ම කිරිමට පුළුවන් පමණ උත්සාහ ගත්තෙමු. පාඨාන්තර කීපයක් ඇති තැන පොත් වැඩි ගණනෙහි පෙනෙන පාඨය සාමාන්යධ වශයෙන් දෙන ලදි. එහෙත් පොත් වැඩි ගණනක තිබුණ පමණින් ම සමහර පාඨයක් නො පිළිගත්තෙමු. කිසි තැනෙක පොත් එකොළොසක ම තිබුණා වූ පාඨය අධොලිපියෙන් පෙන්වා එක පොතක පමණක් තිබුණු පාඨය කවියට ගතිමු. මෙසේ කොට ද ශුද්ධ කළ නොහැකි වූ දෙතුන්පළක් ශෙෂ වූ හෙයින් සම්භාවනීය වූ පණ්ඩිතයන්ගේ මතය අනුව ඒ ශුද්ධ කළෙමු. එයින් එකපළක් නම් 32 වැනි කවෙහි ‘කෙරෙන් ලොව මිනිසුන්’ යයි තුබූ තැනයි. මෙහි ශුද්ධ පාඨය කෙරෙන් නො ව කෙමෙන් විය යුතු යයි ෙබන්තොට ස්වාමින් වහ්නසේ විසින් ස්වකීය ගෝළයන්හට ඉගැන් වූ බව වැලිගම ශ්රි සුමංගල නායක ස්වාමින් වහන්සේ විසින් අපට කියා දෙන ලදුව එය එසේ ශුද්ධ කළෙමු. සම්බුද්ධ චරිත කථායෙහි ද ඒ සම්පූර්ණයෙන් ගැළපෙන බව පෙනේ. තවත් වැදගත් ශුද්ධියක් නම් 403 වෙනි කවෙහි ‘සුරලඳ විදින නෙත් සැර පහර දැක දැක’ යයි තිබුණ තැනි. මෙහි අර්ථරසය සම්පූර්ණයෙන් ශූන්යි හෙයින් ද දැකදැක වෙනුවට එකලෙක(එක ලක්ෂ්ය යක්) යයි කී විට අර්ථරසය ඉතා අලංකාරවත් ලෙස ආචිර්භූත වන හෙයින් ද මෙහි.කර්තෘහු විසින් යොදන ලද්දේ එකලෙක වි යයි පිළිගත යුතු බව අස්මදියාචාය්ය්ක ල තුඩාවේ පඬිතුමාගේ මතය වූ හෙයින් ඒ මතයට අනුව මෙහි ශුද්ධිය කළෙමු. මේ ඇර තවත් මෙසේ ම ශුද්ධ කරන ලද ස්ථාන ස්වල්පයක් ඇත්තේය. ඒ වනාහි ශුද්ධිය මෙසේ විය යුතු යයි ප්ර්ත්යකක්ෂ ව පෙනි යන තැනි.
මේ කාව්ය්යෙහි 42, 43 වෙනි කවි දෙක පිළිවෙළ වැරදි වැටී තිබුණ හෙයින් මේ දෙකෙහි පිළිවෙළ වෙනස් කොට පසු කවිය ඉදිරි කොට ද ඉදිරි කවිය පසු කොට ද යෙදිමු. තව ද 432 වෙන 434 වෙනි කිවි දෙක ද එසේ ම පිළිවෙළ වැරදි වැටි තිබෙන සේ පෙනී ගිය හෙයින් මේ දෙකෙහි ද එසේ ම ස්ථාන විපය්යාි සය කෙළෙමු.
පූරාණාචාය්ය්හෙයයන් විසින් කරන ලද අර්ථව්යාවඛ්යාේනයන්හි ප්ර.ධානාංග දෙකක් තිබේ. දුර්බොධ වූ පදයන්හට ඔවුහු සුබොධ පදයන්ගෙන් අර්ථ කීහු, සුබොධ පදයන්හට දුර්බොධ පදයන්ගෙන් අර්ථ කීහු. මේ ද්විතියාංගය ගැන සුගමාර්ථය දුර්ගම කළ හෙයින් අඥන කමකැයි සිතා සමගර අය සිනාසෙති. ඒ අඥනකමක් නො වේ. සුබොධ පදයාගේ අර්ථය ආධුනිකයාහට ව්යාාඛ්යාබනයෙහි උපකාරයක් නොමැති ව ම වැටහෙන හෙයින් ඊට තවත සුගම වූ පය්ය්හර්‍ාය වචනයක් යෙදිමෙන් ඔහුට කිසි 40 xxxix
ප්රතයොජනයක් නො වන්නේය. එහෙත් ඔහු නො දන්නා වූ අන්යෙ වචනයක් දුන් කල එය ද ඉගෙන ගනීම ඕහට ලාභයක් වන්නේය. අපගේ මේ ව්යා ඛ්යාමනය ද කරන ලද්දේ මේ ගරු වූ ක්රමමයට අනුව වේ.
මේ ව්යාකඛ්යායනයෙහි සාමාන්යො වශයෙන් අර්ථ කියන ලද්දේ පදයන්ගේ නිරුක්තිය බලා ඊට ද කර්තෘහුගේ ආශයට ද අනුරූප විය යුතු යයි හැගි ගිය සේය. කිසි තැනෙක ආශය පමණක් ප්රෘධාන කරගෙන අර්ථ කීමු. මේ ග්ර න්ථයෙහි නිරුක්තිය පැහැදිලි නු වූ ශබ්ද තුනක් දක්නා ලැබේ. එනම් 290 වෙනි කවෙහි තෘතීය පාදාන්තයෙහි වූ මිණි ශබ්දය,308 වෙනි කවෙහි තෘතිය පාදාන්තයෙහි වු ලාග ශබ්දය, 446 වෙනි කවෙහි ද්විතීය පාදන්තයෙහි වූ ලී ශබ්දය යන මොහුය. මෙහි මිණි යන්නෙහි අර්ථය ප්රතතිධ්වනි විය යුතු යයි අර්ථ සම්බන්ධයෙන් පෙනී ගිය බැවින් හා ඝණ්ටාවාවි වූ මිණි ශබ්දයෙන් ද ප්ර තිධ්වනීන් උපලක්ෂණිය හෙයින් යථොක්තාර්ථය ම අභිප්රෙණත යයි මෙහි යෙදීමු. වර්ෂ 1830 වැන්නෙහි ප්රහසිද්ධ කරන ලද ක්ලfප් නම් පඬවරයාගේ සිංහල අකාරාදි කොශයෙහි මිණි ශබ්දය ප්රීතිධ්වනි අර්ථයෙහි පෙන්වා තිබෙන බව ද එකල සිටි පඬුවන් ඒ මනා සේ දැනගෙන සිටි බව ද ඉන්පසු යථොක්ත කොශයෙන් ඉඳුරා ම දැනගතිමු.
ලාග ශබ්දයෙහි නිරුක්තිය නො පැහැදිලි නමුත් ශබ්දය තවත් දෙපළක පෙනේ. මේ පොතහිත් සමග තුන්පළෙහි ම ප්රපයොග සම කොට බලන කල යථොක්ත ශබ්දය ලීලාර්ථයෙහි හෙවත් ආකාරාර්ථයෙහි වැටෙන බව පෙනේ.
කාව්යාථශෙඛරයෙහි - නිල’ඳුන් ගෑ ඇ ගේ දිගුනෙත් කැලුම් තර ගේ සැරය මල්සැර ගේ හලාහල විස පෙවු ලා ගේ
ගිරා සන්දෙශයෙහි -
නි තො ර ගිගිරි දෙනමිණි සලඹ ලා ගෙ න අ ද ර සරණ අතුලෙන් සඳ ව ලා ගෙ න පැ ති ර යනෙන මනහර සුරඹ ලා ගෙ න ප ව ර පුරඹ රහ වෙමහ බ ලා ගෙ න1
1-නිරන්තරයෙන් ශඤ්ජාදනය කරන්නා වූ මිණිනුපුරයන් ප්රයක්ෂෙීප කොටගෙන අධරය චරණය හස්තතලය යන මොවුන්ගෙන් සන්ධ්යනවලාභකයන් ග්රදහණය කොට හෙවත් දිනා මනොහාරිවු දිව්යාංීගනාවන්ගේ ලාගයෙන් ප්ර්සතෘත ව ගමනා ගමනය කරන්නා වූ පවර වූ නගරාංගනාවන් ගේ රහ හෙවත් මොනාඥභාවය විථි මාර්ගයෙහි අවලොකනය කොටගෙන- 41 xi
‘ලී’ ශබ්දය වෙන කිසි තැනෙක අපි තව ම නුදුටිමු. පද්යයයෙහි සම්බන්ධයෙන් ආලොකාර්ථය කිය යුතු බැවින් ද පණ්ඩිතයන්ගේ අනුමානයත් එසේ ම හෙයින් ද එම අරථය කීමු. 100 වෙනි කවෙහි ‘විය නොතිබු රුපු ර‍ාජෙක් නම්’ යයි කියු තන්හි රජෙක් යනු ද්විතියෛකවචන හෙයින් රජක් විය යුතු යයි සමහර පණ්ඩිත කෙනෙක් සිතත්. රජක් යන්නෙහි ව්යා කරණ කෙසේ වෙතත් ශබ්දය බොහෝ අශ්ර්ව්යර බැව් කිය යුතු වෙයි. තව ද ‘එක්’ ප්රරත්ය ය කර්මවභක්තියෙහි යෙදි තිබෙන තැන් පුරාණ පොත්පත්වල නොයෙක් විට දක්නට ලැබේ. එහෙයින් රජෙක් යනු සම්පූර්ණ ශුද්ධාපාඨයෙකැ යි බොහෝ පඬිවරයෝ සිතති. මේ ප්රුශ්නයෙහි දැනට විනිශ්චයක් නොමැති හෙයින් පාඨයෙහි කිසි වෙනසක් කිරිම යුතු යයි අපි නො සිතුවෙමු. තවත් ප්රිශ්නයෙක් නම් ස්ත්රීි ලිංගයෙහි ‘එක්’ ප්රෙත්යියයි. මේ ප්රමත්ය‘ය ස්ත්රිී ලිංගයෙහි කිසිසේත් නොයෙදේ යයි සමහර පඬුවෝ කියත්. අප්රාිණි වාචක ශබ්දයන් කෙරෙහි ලිංගාපෙක්ෂාරහිත ව යෙදෙන්නා යයි අන්ය් පඩුවෝ කියති. මෙසේ මතභෙදයක් ඇති හෙයින් 473 වෙනි කවෙහි පොත් වැඩි ගණනක් පෙනෙන්නා වූ සැටෙක් යන පදය ද පොත් දෙකක් හැර අනිකුත් සියලු ම පොත්වල පෙනෙන්නා වූ ඉමෙක් යන පදය ද අප විසින් අඩු පොත් සංඛ්යා වෙහි ප්රපකාර ‘සැටක්’ ‘ඉමක්’ යයි ලියන ලද්දේ බොහෝ සන්දශයෙන් බව දත යුතුයි. සංස්කෘත ශබ්දයක් හෝ මාගාධි ශබ්දයක් හෝ මිශ්රර සිංහලයට යොදා ගන්නා කල ඒ අකාරාන්ත වි නම් ය ප්රධත්යකයකින් යුක්ත කොට ගැනීම ව්ය වහාර රිතිය වේ. එහෙත් කිසි විටෙක එසේ යොදා ගනු ලබන්නා වූ පදය න්යාමය, හෘදය, ප්රිත්ය.ය යනාදි වශයෙන් ප්රිකෘතියෙන් ම යකාරාන්ත වෙයි. එකල ද යථොක්ත ය ප්රදත්යයය යෙදිම නිත්යය වශයෙන් ඔනෑ කෙරේ ද නැද්ද යනු ප්රයශ්නයකි. කිසි විටෙක එ යෙදීම දුඃඛොච්චාරණයකට හෙතු වේ. එහෙත් කිසි තැනෙක නො යෙදීම ද මුළාවට හෙතු වේ. එහෙයින් අපගේ මේ කෘතියෙහි මේ ගැන විශෙෂයක් නො කෙට ඒ ඒ ස්ථානයට යොග්යත සේ මෙබඳු වචනයන්ගේ ව්ය වහාරය කළෙමු. අපගේ ව්යා ඛ්යාමනයෙහි දි යම් පාඨයකට එක් අර්ථයකට වඩා යෙදෙන තැනහි සන්නයට නො ගත් අර්ථය අධොලිපි වශයෙන් දැක්විමු. පාඨාන්තර යන්හට ද අර්ථ කියයුතු යයි පෙනුණු තන්හි එසේ අර්ථ කීමු. තව ද අපගේ ශුද්ධියට එකග නො වන්නවුන්ගේ ප්රයයොජනය පණිස ලිපිදොෂ යයි ප්රමත්ය ක්ෂ නුවු සියලු ම පාඨාන්තරයෙන් අධොලිපි වශයෙන් සටහන් කෙළෙමු.
(xi) ශුද්ධ සිංහලාක්ෂමර වින්යා්සය
මේ කාව්යශය ප්රංබන්ධ කරන කාලයෙහි ශුද්ධ සිංහල භාෂාව සම්බන්ධ වූ යම් අක්ෂර වින්යා්සයෙක් පැවතුණේ ද කාව්යියෙහි අක්ෂර වින්යාපසය ද එම 42 xli විය යුතුයි. එහෙයින් මේ ශුද්ධිය එකලට ලංකාවෙහි පැවති අක්ෂර වින්යාඑසයෙහි ප්රමකාර කළෙමු. ඒ වින්යාඑසයෙහි විශෙෂ මෙසේය:
01) ශුද්ධ සිංහල භාෂාවෙහි යම් ශබ්ද ප්ර කෘතියක හෝ ධාතු ප්රාකෘතියක හෝ හලන්න ‘න’ කාරයෙක් ඇති වි නම් ඒ වර්ණය කිසි ම හෙතුවකින් සංස්කාතයෙහි මෙන් ‘ණ’ ත්වයට නො පැමිණේ. ඊට උදාහරණ ‘පුණ්යා’ ශබ්දයෙන් භින්න වූ ‘පින්’ ශබ්දය ද, ‘ගෘහ්ණා’ (මාගාධි ‘ගණ්හ’) යන ක්රිවයාංගයෙන් භින්න වූ ‘ගන්’ ධාතුව ද වෙත්. මේ ශබ්ද‍යාගේ හා ධාතුවගේ ද හලන්ත ‘න’ කාරයා මූර්ධන්ය් ‘ණ’ කාරයාගෙන් භින්න වු නමුත් ස්වරයක් ආරුඪ වූ කල්හි ද පුරාණ ලිපියෙහි පෙණෙන්නේ දන්ත්යන ‘න’ කාර ව මැයි. ජයවර්ධනපුර කාලයෙහි හෝ ඊට පෙර හෝ ලියන ලද පොත් බැලිය යුතුයි. තවත් මෙය අතිශයින් ශුද්ධගර ගැනීමට කැමති අය විසින් පුරාණ කාලයෙහි පිහිටුවන ලද ශිලා ලෙඛනයන් ද බැලිය යුතුයි. පොළොන්නරු ගල් පොතෙහි:
අ. ලෝවැස්සන් පිනින් උපන් කප් රුකක් සේ ආ. මඬරන්තුනක බැගින් ගනුත් මුත් වඩා නොගන්නා නියාසෙන් .............ව්යඩවස්ථා කොට
(2)ප්රතත්ය.ය ව යෙදෙන්නා වු ‘න’ කාරයෙක් ඇත් නම් ඒතෙම පූර්වස්ථ රෙඵයක්හුගේ1 හෙතුයෙන් ‘ණ’ ත්වයට නො පැමිණේ. උදාහරණ, යථොක්ත ගල් පොතෙහි:
දුකින් හරන සෙහෙන් කටුස්සර අය හැමකලට මැ නොගන්නා නියායෙන් හා ව්යානවස්ථා කොට
(3)නිරුත්සාහික ක්රිමයාවෙහි අතීතකාලාර්ථ විකරණය ‘ණු’ ප්රථත්යකය වේ. එම ගල් පොතෙහි:
තනතුරෙන් පිරිහුණද තැටියෙන් ගිලිහුණු ඵල සේ රජ දරුවන්ට් මරපත් වන්නේය.
(4)සමාදරාර්ථයෙහි නමින් පරවැ පුල්ලිංගයෙහි ‘ආණ’ ප්රරත්යණය ද ස්ත්රිථ ලිංගයෙහි ‘අණි’ ප්ර්ත්යපය ද වේ. ගල් පොතෙහි:
අ. වීරබාහු මහපාණන් වහන්සේට ද රාජ කන්යා වක් ගෙන්වා
ආ. මෑණියන් විසින්
(5) හෘදයාර්ථයෙහි ‘ළ’ ශබ්දය වේ. මීට කාව්ය බන්ධයෙන් ම පරිහාරය කළ නො හැක්කා වූ නිදසුන් දැක්විය හැක.
1ර කාරයන්හුගේ xlii අ. කව්සේකරයෙහි: කෙමිදුලන ළෙන් ඉ දු වදිම මහසහ තඹුරු කැල බ දු
මෙහි ‘ළෙන්’ යනු ‘ලෙන්’ යයි ලි නම් ‘නලෙන්’ යන්නෙහි අක්ෂර දොෂය වෙයි. නල ශබ්දය නඩ් ‘හ්රං ශෙ’ යන ධාතුවෙන් ආ හෙයිනි.
ආ. කව්සිඵමිණෙහි : ගනකල්හු පොදපත - ර සරසිය ලත එක්වන් පොරළ මිණිනිල් ගීවම් - වලා පිහිකුඵ ගල් බෙළෙ වගළ පෙදරැස වල - ග හවත් මියුරු යළි පිල් ගන නිල්මිණි එබිමෙද - ළෙ නුදම් කලුන් ලිකර
මේ චතුරසුජාලයෙහි අපර කවෙහි ‘ළෙනුදම්’ යනු ‘ලෙනුදම්’ යයි ලිවි නම් පූර්ව කවෙහි ‘බෙළෙ’ යනු ‘බෙලෙ’ යයි ලිවිය යුතු වේ. හට ශබ්දයෙන් භින්න හෙයින් ඒ සදොස් වෙයි.
(6) තරුණාර්ථයෙහි ‘ළ’ ශබ්දය වේ. උදාහරණ:
අ. සසදා කවෙහි: වනගළ වන විදල් නවතද ගිම් ඔකඳනෙන් ගතසළ ළවග සිළුරැස් ළ දල ගිහිණෙව් මුඵ ඉළු
මේ අර්ධහ්රමමයෙහි ‘ළදල’යයි කියු තන්හි ‘ළ’ ශබ්දය දන්ත්යියෙන් සිටියේ නම් අර්ධභ්රඅහය නො ම සිදු වෙයි.
ආ. පොළොන්නරු ගල්විහාර ශිලා ලෙඛනයෙහි : මලකුදුරුව ළ දරු බාලයකුහාද් රහසග් නොබිණිය යුතු
ඉ. මේ හෘද්යාුර්ථයෙහි හා තරුණාර්ථයෙහි ද වූ ‘ළ’ ශබ්දය ගැන රුවන් මලෙහි: ළ සද සිත උරෙහි-තුරුණු බැව්හි ද වුනයේ-යයි තුන රුත් වගෙහි පෙන්වන ලදි. මෙහි’ළ’ සදනොව ‘ල’ සද විය යුතු යයි යමෙක් කියත් නම් එ ම පොතෙහි ම තවත් තැනක ‘ල’ ශබ්දය ශ්රැ්තිසුවකාරථයෙහි පමණක් පෙන්වන ලද්දේ කුමන හෙතුවකින් දැයි ඔහු විසින් උත්තර දිය යුතු වේ. රුවන් මලෙහි- 44
Xliii
ලා සඳ මුසු සෙමෙහි - ඉඟියන අරත් හිදුවේ ල සඳ ඇසුමැ නැවත හව් - නියමෙන වැදෑරුම්හිදු
කිසි විටෙක ශ්රැ-ති සුචක ල ශබ්දය අව්යිය හෙයින් වෙන ම දක්වන ලදැයි කිසිවෙක් කිය හෙති. එ ද පිරිමැසෙන උත්තරයක් නො වේ. මක් නිසා ද රුවන්මල් කර්තෘහු විසින් අව්ය යාර්ථයක් ඇති කල එ ද සංඛ්යාබවට ගෙන නානාර්ථ කාණ්ඩයෙහි වෙන ශබ්දයන්ගේ අර්ථ දැක්වූ හෙයිනි.
ඊ. හෘදයාර්ථ කරුණාර්ථවාචි ළ ශබ්දය සංස්කෘත හෘදය ශබ්දයෙන් භින්න යයි මතයෙක් පවතී. දෞරහෘද-දොහද-දොහල-දොළ යනු ඊට නිදර්ශනද කරනු ලැබේ.මේ මතයට හෙතුව මේ නිදර්ශනය නම් නිදර්ශනය කාරණයට නො පිරිමැසෙන බැව් කිය යුතුයි. සමස්ත පදයක දි වචනයක්හුගේ යම් පිළිවෙළකට බිදීම වේ ද පදය ව්යා ස්ත ව සිටි කල්හි ද එසේ ම බිදේ යයි සිතීමට ඒ කරුණු නො වේ. සෙනාපති යනු සෙනෙවි යයි බිදේ. එහෙත් පති යනු ව්යනස්ත ව සිට කල වී යයි නො බිඳේ. තව ද ළ ශබ්දය හෘදය ශබ්දයෙන් වි නම් හෘදය ශබ්දයෙහි නොමැත්තා වූ තරුණාර්ථයක් මේ ශබ්දයට කෙසේ ආරූඪ වි දැයි දැක්වීම ද අපහසු වේ. මේ කරුණු නිසා හෘදයාර්ථ තරුණාර්ථවාචි ‘ළ’ ශබ්දය සිංහල භාෂාවෙහි නිෂ්පන්න ශබ්දයෙක් යයි පිළිගැනිම යුතු බැව් පෙනේ.
(7) ආසන්නාර්ථයෙහි ළඟ (ළං = ළග්) ශබ්දය වේ. පොළොන්නරු ගල්විහාර ශිලා ලෙඛනයෙහි: සහමැදට එළබිහාහු...........ඉතා නොළංව............ බිණිය යුතු. ආදි ළ ත්වයෙන් යුක්ත වු තවත් ශබ්දයෙක් නම් ළින් (ළිද්) ශබ්දය වේ. අලගියවන්න මුකවෙටිතුමාගේ කාලයෙහි අවුරුදු පනසකට පමණ පෙර සවැනි විජයබාහු රජු කාලයෙහි වේරගම ධර්මාලංකාර පණ්ඩිතයන්හට දෙන ලද තාම්ර. සන්නස් පත්රුයෙහි:
උතුරුදිගින් ළින්තොට කුඹු ර ඉසත හා මිකියන සතර මා හිමට ඇතළත් වූ:
(8) ධාත්වත්ත වූ සෘකාරය සිංහලට බි‍ඳෙන කල භුයොවෘත්තියෙන් වර්තමානයෙහි ර ත්වයට ද අතීතයෙහි ළ ත්වයට ද සේ. කෘ:කර-කළ; හෘ:හර-හළ හෘ : හර-කළ.
(9) නාමාශ්රි-ත රෙළුය බිදෙන් හොත් භූයොවෘත්තියෙන් ල ත්වයට යේ. කරුණා-කුලුණු (පුරාණ පොත්). චත්වාරිංශත් - සාලිස්. (පොළොන්නරු ගල්විහාර ලෙඛනයෙහි : පන්සාලිස් හවුරුද්දක්).
භූයොවෘත්තින් කියන ලද්දේ කුමක් හෙයින් ද යත්: අන්තර-ඇතුළ;ගිගිරි-ගිගිළි. 45 xliv
(10) හලන්ත නො ව සීහළට බි‍ඳෙන්නා වූ සියලු ණ න ළ ල වර්ණයෝ මාතෘ භාෂා අනුව වෙත්.
එහෙත් මාතෘ භාෂාවන්ගේ අන්යොනන්ය භෙදයක් ඇති කල ආසන්න හෙතුයෙන් මාගාධි අනු ව වෙත්.
ආඥ - ආණා - අණ ඥාන - ඤණ - නැණ ධවල - ධවළ - හෙළ සිංහල - සීහළ - සිහළ
(11) කිසිවිටෙක මාතෘභාෂා දෙකට ම වෙනස් ව ද බිදෙත්.
ජවල - ජල - දුල හෝ දුළ තල - තල - තල හෝ තළ ලොල - ලොල - ලොල හෝ ලොළ ආවලි - ආවලි - වැළ සුමනාලය - සුමනාලය - සමනළ
(12) නිෂ්පන්න ණ කාර ළ කාර ද ඇත.
ලිහිණි - අවුණු - අමුණු කසළ - දොළ - පළ
ණ කාර න කාරයෝ උත්පත්ති ස්ථානයෙන් මෙන් ම පුරාණ කාලයෙහි උච්චාරණයෙන් ද අසමාන වූහ. ළ කාර ල කාරයෝ ද එසේ ම වූහ. දැනට ලිපියෙහි පවත්නා වූ ඔවුන්ගේ ව්යූවහාර විශෙෂයට හෙතුව නම් එම වේ. ද්රහවිඩ ජනයන් අතරෙහි අද දක්වා එම උච්චාරණ විශෙෂය ද පවති.
(13) ද්විත්ව ඝොෂාක්ෂරයන් සිංහලට බිදෙන කල හලන්ත ඝොෂය අර්ධවර්ගාන්ත ව බිදේ. නාම: මාර්ග - මගග - මහ සමග්ර3 - සමගග - සමග නිග්ර3හ - නිගගහ - නිඟා ප්ර්සිද්ධ - පසිදධ - පසිදු ධාතු: මෘග්(අන්වෙශණෙ) - මගග - මග පොළොන්නරු ගල්විහාර ශිලා ලෙඛනයෙහි: එළබෙන මගි පැවිජියන් විසින් පසිලි පැල් පිළිමගෙ ඈ කැප තැනෙක්හි ලැගුම් ගත යුතු. ආ. ගල් පෙතෙහි: සිය සතුන් හා සැමහැ (ස්වකීය සන්තිකයන් හා සමගිව) 46 xlv ඉ. කව්සිඵමිණෙහිඃ විසිත් වරණ තුරගා - ය වන නිගාය ගිමන් සැකි කොමළගාය කුසා - සමගාය මෙකියු සග
(මෙහි සතර පදෙහි ම අනුප්රා සය ‘ගාය’ වේ. කව්සිඵමිණෙහි සියලු සර්ගාන්ත කවි අනුප්රාමසයෙන් බදනා ලද්දාහු වෙත්.)
ඊ. කව්සේකරයෙහි : තවුසන් පල’ල මඟන වැද ලමඟන
එහෙත් වර්තමාන කාලික ලෞකික ලක්ෂ්ය.යෙහි මග, සමඟ යනාදිය සමස්ත ව්යාෙප්ත ව පවත්නා බැවින් වර්තමාන ලිපියෙක්හි ඒ වැරදි යයි යමෙක් කියත් නම් ඒ නො මැනවි. ව්යාතකරණයෙහි උගන්වන්නේ භාෂාව එම ව්යාිකරණ ග්ර්න්ථයාගේ නිර්මාණකාලයෙහි පැවති සැටියි. කලින් කල වෙනස් වීම කථාකරනු ලබන්නා වූ භාෂාවෙහි ස්වභාව ධර්මයෙකි. මේ ස්වභාව ධර්ම හෙතුයෙන් යම් භාෂාවක් වෙනස් වූ විට එහි පූර්ව රිතීන් බලා පසු රීති වැරදි යයි කීම ශාස්ත්රාහනුකූල නො වේ.
වර්ගාන්ත සහිත වු ශබ්දයන් සිංහලට බි‍ඳෙන කල කිසිවෙක් වර්ගාන්තය සහිත ව බි‍ඳෙත්: කිසිවෙක් වර්ගාන්තය රහිත ව බි‍ඳෙත්; වර්ගාන්තය සහිත ව බිඳුණන්ගේ ද කිසි විටෙක වර්ගාන්තය පිරිහේ. අ. ගංගා : ගඟ දණ්ඩ : දඬු සකන්ධන : කඳ රමහා : රඹ මඩ්ගල : මඟුල් ආ. ලාඩ්ගල : නගුල් භාණ්ඩ : බඩු බනධවී : බැදවි වන්දින : වැදි මකරන්ද් : මුවරද ඉ. මඩ්ගල : මඟුල් - මගුල් ලාඩ්ගුල : නඟුල් - නගුට නන්දග : නඳ - නද මන්දග : මඳ - මද
ඇතැම් අය මාතෘ භාෂායෙහි ශබ්දය බලා ශබ්ද නීති නො බැලීමෙන් හෝ නො දැන්මෙන් හේ මේ අන්තිම සදහන් ප්ර්කාර වූ ශබ්දයන් කෙරෙහි ද වර්ගාන්තයක් ආරූඪ කිරිම මැනවි යයි සිතනි. එබඳු අය විසින් ‘ගඩගෙඩි, බඬු මුට්ටු, මඬු, මැඬි’ ආදිය ද ව්යිවහාරොචිත යයි පිළිගනීම යොග්යව වේ.
47
xlvi
කිසි ශබ්ද කෙනෙකුන් සිංහලට බිදෙන කල පූර්වයෙහි නො තිබුණා වූ වර්ගාන්තයෙක් ඇති වේ. 429 වෙනි කවෙහි සං 1 (2) බලන්න.
සංස්කෘත ප්රා.ප්නොමි (මාගධි පාපුණාමි) යන්නට සම වූ සිංහල පදය පැමිණෙමි යයි සිටි හෙයින් යථොක්ත පදය ‘සං’ (සීහළෙහි ‘ස’) යන උපසර්ගය පූර්ව ව සිද්ධ වූ කල්හි ස්වභාෂායෙහි ඊට සමාන වූ පදය සපැමිණෙමි යයි බොහෝ අය සිතත්. ඒ කෂ්ට මතයෙකි. ඒ මතයෙහි ප්රසකාරයට එසේ ම වූ ව්යුහත්පත්ති ඇති සැපත යන සපැත විය යුතුවේ; හැමදුම් යනු (සම්මාර්ජන) හමැදුම් විය යුතු වේ; සැතපෙමි යනු සතැපෙමි විය යුතු වේ.
යථොක්ත පැමිණෙමි යන සිංහල පදයෙහි ක්රි(යාංගය නම් පමුණ යනුයි. පමුණමි යන්නෙහි ඒ පෙනේ. නිරත්සාහික ක්රියයාවෙහි දි ව්යාිකරණානුකූල ව පැමිණ කියා වේ. එමෙන් සම්ප්රාංප්නොමි යන්නට සම වූ ක්රිමයාංගය සසමුණ විය යුතුයි. නිරුත්සාහික ක්රියයාවෙහි දි ආදි අකාරයාගේ ඇ කාරත්ව ඇතිවන හෙයින් යථොක්ත නයානුකූල ව සැපමිණ කියා වේ. එහෙයින් අප විසින් මේ ශුද්ධියෙහි දි සෙව්නා ලද්දේ මේ රූපයයි. මේ සපමුණ යන ක්රිායාංගයෙන් මෙන් ම උගත් යන ක්රි යාංගයෙන් ද ඇතැම් ජනයෝ විප්රමකාර විපරිත වචන රූපයන් සදාගෙන ව්යකවහාර කරති; උගෙන, උගනීම, උගැන්වීම යන මේ වශයෙනි. සංස්කෘතයෙහි උද්ග්රලහණ මාගධියෙහි උග්ගහණ යනු වචන රූප හෙයින් ස්වභාෂායෙහි ද එම ආදිස්ථ වූ උ කාරය නො වෙනස් ව සිටිය යුතු යයි මේ අය සිතත්. සංස්කෘත මාගාධි භාෂාවන්හි මන්ද සෙවනයක් ඇතිවීම අනහිවෘද්ධිදායක කරුණක් බව මෙයින් පෙනේ. ඒ භාෂාවන්හි වචන රූපයන් ස්වල්පයක් දැන ගැන්මෙන් මොවුන්ගේ ස්වභාෂා ඥානය ආවිල වෙයි. උගත් යනු ක්රි යාංග හෙයින් පූර්ව ක්රිියාව උගෙන විය යුතු යයි සිතන්නෝ පුබිද යන ක්රිරයාංගය බලා එයින් සාධ්ය් වූ පූර්වක්රි්යාව පිබිද නොව පුබිද විය යුතු යයි සිතීමට යොග්යූ වූවෝ වෙත්. තව ද භාවයෙහි මොවුන් විසින් යොදනු ලබන්නා වූ උගනීම, උගැන්වීම යන මේ රූපයෝ කෙබඳු ද යත් උදුර යන්නෙන් අදිරිමය, උතුර යන්නෙන් උතිරිමය, ගුගුර යන්නෙන් ගුගිරිමය යනාදි ශබ්ද රූපයන් සාදා යොදනු ලබත් නම් එමෙනි. මෙතන්හි උකාරයාගේ ඉකාර ප්රාාප්තිය ස්වභාෂා ව්යාූකරණ නය බැව් සලකනු ලැබේ නම් මොවුන්ගේ ඒ වැඩි දැනගැන්ම අවැඩට කරුණක් විය නො හේ. මේ ග්රමන්ථයෙහි 155 වෙනි කවෙහි ‘දුමන මුල් ඉදුරූ-ලවන ලොබ ලිය පඳුරූ’ යන මෙහි ඉදුරූ යනු ව්යාදකරණ ක්රාමයෙන් ඉදිරූ විය යුතු බව පෙනේ. එසේ වුවත් මෙබඳු තන්හි ශබ්ද ධර්මයෙන් ඉදුරූ යයි කියා ද සිටිය හැකි බැව් සමහර පණ්ඩිතයන් සිතන හෙයින් ද, පොත් සියල්ලහි මත් එසේ ම පෙනෙන හෙයින් ද පාඨයෙහි වෙනසක් නො කළෙමු. 48
xlvii
තව ද එම කවියෙහි ම- එවණ නද මියු රූ ස ව න නොකරන කෙනෙක් කවු රූ
යයි කියූ තන්හි පද්යකයාගේ ආදිභාගයෙහි නා කාරයන්ගෙන් සැදී සිටි එළිවැටෙහි ණ කාරයෙක් ද ඇති වේ. මේ ණ කාරය මකා දමා ඒ වෙනුවට න කාරයක් ලියා එළිවැට සම්පූර්ණ කොට තමන්ට ඕනෑ සේ සමහර අය අර්ථ කියා ගනිති. ඒ දුෂ්ට ක්රි යාවක් යයි හඟිමු. තමන්ගේ යම් මතයක් ඇති හෙයින් ම පුරාණ පොත්පත් වෙනස් කිරීම සුදුසු නො වේ. තවත් සමහරු මේ ආදි භාගයෙහි පිහිටි එළිවැට පද්යසයට ආවශ්ය ක නො වන්නේය; මෙහෙයින් මෙහි ගතයුතු උපදේශයක් නොමැත්තතේ යයි කියති. ඒ කෙසේ හෝ වේවා මෙහි එවෙණ යනු කර්තෘහුගේ ම යොගයක් යයි අර්ථයෙන් හා රචනාවෙන් ද පැහැදිලි ව පෙනෙන හෙයින් අපි එය ම සම්භාවනය කළෙමු. වංග භාෂායෙහි වනාහි පද්ය්න්ත වූ එළිවැටෙහි ණ කාර න කාරයන්ගේ අවිශෙෂයොගය කිසි විටෙක දකුනා ලැබේ.
වන්ද කාව්යසයෙහි - පරමොධ තජො බොධක පුරා ණ රාමායන සුනහු භාරත නිදා න
සීහල භාෂායෙහි ද මෙය අතිශයින් විරල නමුදු සම්පූර්ණයෙන් නො දක්නා ලැබේ යයි නොකිය හැකි. සංශය රහිත වූ එක් තැනෙක් නම් හංස සන්දේශයෙහි- දි ය ර ම් බල විකුම් පෙන වු මුළු දෙර ණ ම න ර ම මෙනරනිඳුගේ දිය හියකර ණ වි හි ගු ම් බුජ’ග දිලි යමදිවසෙ කුරුප ණ ක ග න ම් රුදු විරිදු රද මුදන හෙන සෙ න
ගුත්තිල කාව්යු පාඨයෙහි සම්පූර්ණ ශුද්ධියට නො පැමිණියා වූ දෙතුන් පළක් දකින්ට ලැබී මේ සංස්කරණයෙහි දි ඒ තැන ද ශුද්ධ කළෙමු. මේ පොත ප්රිසිද්ධ වූ ප්ර ථම වාරයෙහි එහි විපුල ප්රැයොජනත්වය ප්රා්ර්ථක වු පණ්ඩිතාපණ්ඩිත බොහෝ දෙනෙක් දීර්ඝ කාලයක් මුඵල්ලෙහි තම තමන්ගේ බුද්ධි පමණින් එහි ගුණදොස් දැක්විමෙහි ව්යාලපෘත වූවෝය.
1පරමොධ,පරදෘෂ්ටිය;තජො, ත්යයක්තරකර; පුරාණ,පුරාණයන්; බොධක, අවබො, අවබොධ කර; රාමායන, රාමායණය හා; භාරතනිදාන, භාරත කථනය ද: සුනහ, ශ්ර්වණය කර. 49
xlviii
ඔවුන්ගේ යහපත් අදහස් ගැන අපි අතිශයින් ස්තුති කරමු. මේ භවතුන් අතුරෙන් ජේ.ඇස්.රාජසුන්දර පඬිවරයා ගෞරවයෙන් හා ශිෂ්ට ගුණයෙන් ද ප්රරථම ස්ථානයෙහි පිහිටා ක්රිනයා කළේය. මේ විද්වෙජ්ජනයාගේ සියලු ම ලියුම් කියුම් පණ්ඩිතගොචර වු සන්සුන් ලීලාවෙන් හා මිහිරි බිසින් යුක්ත විය. එයින් ඔහු විසින් ප්ර තිපන්න වූ ඒ යහපත් පැවැත් ම ඕහට ද ඔහුට නානා තරමින් නිම්නස්ථ ව ක්රිුයාකළ වූ අනිකුත් අයවලුන්හට ද ගෞරවයක් බව කියමු. මේ සියලු ම භවතුන්ගේ කියමුවලින් කල්පනාවට ගත හැකි වූ යමක් ඇත්නම් අපි එය සම්පූර්ණයෙන් ප්රුතික්ෂෙප නො කළෙමු. පොතේ ගෞරවයට හානි නො වන තැනහි ඉතා ස්වල්ප වශයෙන් වුවත් හැකි පමණින් ඔවුන්ගේ මතය ද සැලකීමු. පොතෙහි විස්තරාර්ථ වර්ණනායෙහි දි සං යන්නේ අඟනුන ලබ්නනේ නම් සංලක්ෂ්යිය යන බව දත යුතුයි.
ඩබ්ල්යු .ඇfප්.ගුණවර්ධන
1916.1.1
ගල්කිස්සේ රෝස වලව්වේ දිය.