ත්‍රිපිටක පොත් වහන්සේ/සූත්‍ර පිටකය/මජ්ක්ධීම නිකාය/මහා කච්චායන භද්දේකරත්ත සූත්‍රය
1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර සමීපයෙහි වූ තපෝදාරාමයෙහි වැඩ වාසය කරන සේක. එකල්හි වනාහි ආයුෂමත් සමිද්ධි ස්ථවිර තෙමේ රාත්‍රියෙහි අඑයම් කාලයෙහි හුනස්නෙන් නැගිට තපෝදා නම් උණුදිය ගඟ යහ් තැනෙක්මි ද , එතැනට ස්නානය පිණිස ගියේය.
තපෝදා නම් ගඟෙහි ස්නානය කොට ගොඩට පැමිණ එක් සිවුරකින් යුක්තව ශරීරය වියලනු ලබමින් සිටියේය.
එකල්හි වනාහි එක්තරා දේවතාවෙක් රාත්‍රිකාලය බොහෝ ඉක්මගිය පසු බබළන ශරීර වර්ණය ඇතිව මුඑ තපෝදා ගඟ බබුඑවා ආයුෂ්මත් සමිද්ධි ස්ථවිර තෙමේ යහ් තැනෙක්හි ද එහි පැමිණියේය. පැමිණ එකත් පසෙක සිටියේය. එකත් පසෙක සිටියාවූ ඒ දේවතා තොමෝ ආයුෂමත් සමිද්ධි ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය.
2. ´´ භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ උදෙසීම් මාතෘකාවද, විභඞ්ග සංඛ්‍යාත විස්තර වශයෙන් බෙදීමදැයි ( යන මෙය) දරන්නෙහිද ? ´´ යනුයි. ´´ ඇවත , මම යහපත් එක් රාත්‍රියකගේ මාතෘකාව ද බෙදීමද නොමදරන්නෙමි යි කීයෙමි. ඇවත, තෙපි වනාහි යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවත් බෙදීමත් දරන්නෙහිදැ යි (ඇසූ) මම ද යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීමද නොදරන්නෙමියි ´´ කීය. භික්ෂූන් වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ ගාථවන් දරන්නෙහිදැ යි ( ඇසී) ඇවත, මම යහපත් වූ එක් රැයක් ඇත්තහුගේ ගාථාවන් නොදරන්නෙමි යි කීයෙමි. ´´ ඇවත, නුඹ වනාහි යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ ගාථාවන් දරන්නෙහි දැයි ඇසීමි.´´ ´´ භික්ෂූන්වහන්ස, මම ද යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ ගාථාවන් නොදරන්නෙමියි ´´ ( කීයෙමි ).
´´භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් වූ එක් රැයක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාව ද බෙදීම ද ඉගෙන ගනු මැනවි. භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීම ද පුරුදු කරනු මැනවි. භික්ෂූන්වහන්ස,නුඹවහන්සේ යහපත් එක් රැයක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාව ද බෙදීම ද දරනු මැනවි. ´´ භික්ෂූන්වහන්ස, යහපත් වූ එක්රැයක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීමද අර්‍ථසහිත වන්නේය. මාර්‍ගබ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාවට මුල වන්නේයයි (කී)´´
3. ඒ දේවතාතොමෝ මෙය කීවේය. මෙය කියා එහිම අතුරුදහන් විය. එකල්හි වනාහි ආයුෂ්මත් සමිද්ධි ස්ථවිර තෙමේ ඒ රාත්‍රියගේ අවෑමෙන් භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යම් තැනෙක්හි ද එහි පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ එකත්පසෙක හුන්නේය. එකත්පසෙක හුන්නාවූ ආයුෂ්මත් සමිද්ධි ස්ථවිරතෙමේ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ ට මේ කාරණය සැළකෙළේය. ´´ ස්වාමීනි, මම රාත්‍රියෙහි අඑයම් කාලයෙහි හුනස්නෙන් නැගිට තපෝදා නම් ගඟ යම් තැනෙක්හි ද ස්නානය කිරීම සඳහා එහි ගියෙමි. තපෝදා නම් ගඟෙහි ස්නානය කොට ගොඩ අවුත් ශරීරාවයවයන් වියලමින් එක සිවුරකින් යුක්තව සිටියෙමි. ස්වාමීනි, එකල්හි වනාහි එක්තරා දේවතාවෙක් රාත්‍රිය බොහෝ සෙයින් ඉක්ම ගිය කල්හි බබලන ශරීර වර්ණයෙන් යුක්තව සියලු තපෝදා නම් ගංගාව බබුඑවා මම යම් තැනෙක්හි ද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ එකත් පසෙක සිටියේය. ස්වාමීනි, එකත් පසෙක සිටි ඒ දේවතා තොමෝ මට මෙසේ කීයේය.´´ භික්ෂූන් වහන්ස නුඹ වහන්සේ යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද විස්තර බෙදීමද දරන්නෙහි දැයි? ඇසී.
4. ´´ ස්වාමීනි, මෙසේ කී කල්හි මම ඒ දේවතාවාට මෙසේ කීයෙමි. ´ ඇවැත්නි, මම යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවත් බෙදීමත් නොම දරමි.´
´ ඇවැත්නි නුඹ වනාහි යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාව ද බෙදීමද දරන්නෙහිදැ යි´´ (ඇසීමි) ´ භික්ෂූන්වහන්ස, මමද යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාව ද බෙදීමද නොදරමි. භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ වනාහි යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ ගාථාවන් දරන්නෙහි දැ´´යි (ඇසී).
´ ඇවැත්නි, මම වනාහි යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ ගාථාවන් නොදරමි. ඇවැත්නි, නුඹ වනාහි යහපත් එක් රාත්‍රිය සම්බන්ධ ගාථාවන් දරන්නෙහිදැයි (ඇසීමි). භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීමද ඉගෙන ගනු මැනවි.භික්ෂූන්වහන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් එක්රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීමද පුරුදු කළ මැනවි. භික්ෂූන්වමන්ස, නුඹවහන්සේ යහපත් වූ එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාව ද බෙදීම ද දරාගත මැනවි. භික්ෂූන්වහන්ස, යහපත් එක්රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ උදෙසීමද, බෙදීම ද, අර්ථයෙන් යුක්ත වන්නේය. මාර්‍ගබ්‍රහ්ම චය්‍ර්‍යාවට මුල වන්නේය.ස්වාමීිනි, ඒ දේවතා තොමෝ මෙසේ කීයේය. මෙසේ කියා එහිම අතුරුදහන් වූවාහ.
5. ´´ ස්වාමීනි, මට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යහපත් එක් රාත්‍රියක් ඇත්තහුගේ මාතෘකාවද බෙදීමද දේශනා කරන සේක්වායි´´ (සැළකළේය). ´´ මහණ, එසේ නම් අසව, මෙනෙහි කරව,කියන්නෙමි´´යි ( වදාළේය.) ´´ එසේය, ස්වාමීනි,´´ යයි ආයුෂ්මත් සමිද්ධි ස්ථවිර තෙමේ භාග්‍යවතුන්වහන්සේට උත්තර දුන්නේය. භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මෙසේ වදාළේය.
(1) ´´ ඉකුත්වූ ස්කන්ධයන් අනුව තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් නොයන්නේය. අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේ ද එය පුහීණ වූයේ (නැති වූයේ) වෙයි. අනාගත ස්කන්ධ නොපැමිණියේ වෙයි.
(2) ´´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේ ද , එය අනිත්‍යානුපස්සනා දී වශයෙන් ඒ ඒ තන්හි විදර්ශනා වඩන්නේය. ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන් ගෙන් විසිරීමක් නොකොට කුපිත නොකොට පණ්ඩිත භික්ෂූතෙම වඩන්නේය.
(3) ´´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළ යුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේ ද? මහත් සෙනගක් ඇති ඒ මාරයා සමග අපට ගිවිසුමක් නැත්තේය.
(4) ´´ මෙලෙස වාසය කරන්නාවූ කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්තවූ රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස්ව පිළිපන්නාවූ ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන්, යහපත් වූ එක් රැයක් ඇති තැනැත්තේය´´ යි බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේයි.
6. භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මෙය වදාළේය. සුගතයන්වහන්සේ මෙය වදාරා හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩි සේක.එකල්හි වනාහි භාග්‍යවතුන්වහන්සේ වැඩමවා නොබෝ වේලාවක් ගතවූ කල්හි ඒ භික්ෂූන්ට මෙබඳු සිතෙක් විය. ඇවැත්නි, මේ වනාහි අපට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ සංක්ෂේප වශයෙන් උදෙසීම වදාරා, විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකොට , හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩමවූ සේක.
(1) ´´ ඉකුත් වූ පඤ්චස්කන්ධය අනුව තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් නොයන්නේය.අනාගත පඤ්චස්කන්ධය තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය.යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේද එය ප්‍රහීණ වූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගතද එය නොපැමිණියේය.
(2) ´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේ ද , එය ඒ උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනා දී වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේය. ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට කුපිත නොකොට පණ්ඩිත භික්ෂූ තෙමේ වඩන්නේය.
(3) ´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළ යුත්තේය හෙට මරණය සිදුවේ දැයි කවරෙක් දන්නේද, මහා සේනාවක් ඇත් ඒ මාරයා සමග අපට ගිවිසුමක් නැත්තේ ය.
(4) ´ මෙසේ වාසය කරන්නාවූ කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්තවූ, රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස් වූ ඒකාන්තයෙන් මෙසේ පිළිපන් පුද්ගලයා යහපත් එක් රැයක් ඇති තැනැත්තේ යයි ශාන්වූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය´´ (යනුවෙනි.)
7. කවරෙක් වනාහි භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේප වශයෙන් උදෙසීම පමණක් වදාළාවූ විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකළාවූ මේ දේශනාවගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් දේශනා කරන්නේ ද ? කියායි. එකල්හි වනාහි ඒ භික්ෂූන්ට මෙබඳු සිතෙක් විය. මේ ආයුෂමත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ වනාහි ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින් ද වර්ණනා කරන ලද්දේය. නුවණැති සබ්‍රහ්මචාරී භික්ෂූන් විසින් ද බුහුමන් කරන ලද්දේ වෙයි.
8. ආයුෂමත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරතෙමේ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් උදෙසීම් මාත්‍රයක් වදාළා වූ විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකළාවූ මේ දේශනාවගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් දේශනා කිරීමට පොහොසත් වන්නේය. අපි ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ යම් තැනෙක් හි ද එහි පැමිණෙන්නෙමු.පැමිණ, කාරණය විචාරන්නෙමු නම් යෙහෙක කියායි. එකල්හි වනාහි ඒ භික්ෂූන්වහන්සේලා ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ යම් තැනෙක්හිද එහි ගියාහුය. ගොස්, ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන් සමග සතුටු වූවාහුය.සතුටු විය යුතුවු සිහි එළවිය යුතු වූ කථාව කොට නිමවා එකත් පසෙක හුන්නාහුය. එකත්පසෙක හුන්නාවූ ඒ භික්ෂූන්වහන්සේලා ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන්ට මෙය කීවාහුය. ´´ ඇවැත් කාත්‍යායන ස්ථවිරය, භාග්‍යවතුන්වහන්සේ අපට මේ ධර්මය සංක්ෂෙපයෙන් වදාරා විස්තර වශයෙන් දේශනා නොකොට හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩමවූ සේක.
(1) ´´ ඉකුත් වූ පඤ්චස්කන්ධය අනුව තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් නොයන්නේය. නොපැමිණියාවූ පඤ්චස්කන්ධයෙ හි තෘෂ්ණා වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය.යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේද, එය ප්‍රහීන වූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගත ද එය නොපැමිණියේය.
(2) ´´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේ ද , එය උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්නනාදී වශයෙන් විදර්ශනා කරන්නේය. විදර්ශනාව රාගාදීන්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට, කුපිත නොකොට, පණ්ඩිත භික්ෂූතෙම වඩන්නේය.
(3) ´´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළ යුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේ ද? මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම් කොට නැවතීමක් නොවන්නේමය.
(4) ´´ මෙසේ වාසය කරන්නාවූ , කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්තව, රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස්වූ ඒ පුද්ගලයා ඒකන්තයෙන් යහපත් එක් රැයක් ඇති තැතැත්තේය යි ්ශාන්තවූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය ´´ යනුයි.
9. ´´ ඇවැත් කාත්‍යායන ස්ථවිරය, ඒ අපට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ වැඩමවා නොබෝ වේලාවකින් මෙබඳු සිතෙක් විය. ඇවැත්නි, අපට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මේ දේශනාව සංක්ෂේප වශයෙන් දක්වා විස්තර වශයෙන් නොවදාරා හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩමවූ සේක.
(1) ´´ ඉකුත්වූ පඤ්චස්කන්ධය අනුව තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් නොයන්නේය. නොපැමිණියාවූ පඤ්චස්කන්ධයෙහි තෘෂ්ණා වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේද, එය ප්‍රහීණවූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගතද එය නොපැමිණියේය.
(2) ´´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේ ද, එය උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනාදී වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේය.ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන් ගෙන් විසිරීමක් නොකොට කුපිත නොකොට පණ්ඩිත භික්ෂූතෙමේ වඩන්නේය.
(3) ´´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළයුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේ ද? මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම්කොට නැවතීමක් නොවන්නේමය.
(4) ´´මෙසේ වාසය කරන්නාවූ, කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්තවූ රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස් වූ ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත් වූ එක් රැයක් ඇති තැනැත්තේ යයි ශාන්ත වූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය ´´ යනුයි.
´´ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් දක්වා විස්තර වශයෙන් නොවදාළාවූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් කවරෙක් නම් දේශනා කරන්නේ ද යනුවෙනි. ඇවැත් කාත්‍යායන ස්ථවිරය, අපට මෙබඳු සිතෙක් වී. මේ ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරතෙමේ
(4) ´´ මෙසේ වාසය කරන්නාවූ කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්ත වූ, රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස්වූ ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත්වූ එක් රැයක් ඇති තැනැත්තේයයි ශාන්තවූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය´´ යනුයි.
´´ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් දක්වා විස්තර වශයෙන් නොවදාළාවූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් කවරෙක් නම් දේශනා කරන්නේ ද යනුවෙනි. ඇවැත් කාත්‍යායන ස්ථවිරය, අපට මෙබඳු සිතෙක් වී. මේ ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ ශාස්තෘන්වහන්සේ විසින් ද වර්ණනා කරණ ලද්දේය.නුවණැති සබ්‍රහ්මචාරීන් විසින් ද බුහුමන් කරණ ලද්දේ වේ. ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ , භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් වදාළාවූ විස්තර වශයෙන් නොවදාළා වූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තරවශයෙන් දේශනා කිරීමට සමර්ථ වන්නේය. අපි ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ යම් තැනෙක්හි ද එතැනට යමු.ගොස්, ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන් අතින් මෙපවත් විචාරන්නෙමු නම් යෙහෙකැයි කියායි.ආයුෂමත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ විස්තර වශයෙන් බෙදා වදාරණ සේක්වා ´´ යි (කීහු).
10. ´´ ඇවැත්නි, යම් සේ වනාහි හරයෙන් (අරටුවෙන්) ප්‍රයෝජන ඇත්තාවූ , හරය සොයන්නාවූ පුරුෂයෙක් තෙමේ යම් සේ හරය සොයා ඇවිදන්නේ, හරය ඇත්තා වූ මහ ගසක මුල් අත්හැර, කඳ අත්හැර, කොළ අතු වල හරය සෙවිය යුතුයයි සිතන්නේ ද, එපරිද්දෙන්ම ආයුෂ්මත්වරුන් විසින් ශාස්තෘන්වහන්සේ හමුවූ කල්හි ඒ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ ඉක්මවා අප මේ කාරණය ඇසිය යුත්තෙකු කොට සිතන්නාහුද? ඇවැත්නි, ඒ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ වනාහි දතයුත්ත දන්නේය, දැක්කයුතු දෙය දක්නේය, ප්‍රඥා චක්ෂුසින් යුක්ත වූයේය.සම්‍යක් ඥානයෙන් යුක්ත වූයේය. ධර්‍ම ඥානයෙන් යුක්ත වූයේය. ශ්‍රේෂ්ඨ වූයේය. චතුරාය්‍ර්‍ය සත්‍යය ප්‍රකාශ කරන්නේය. පවත්වන්නේ ය. අර්ථයට පමුණුවන්නේය. අමෘතය දෙන්නේය, ධර්‍මස්වාමි වූයේය. තථාගත වූයේය. මේ වනාහි ඒ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ ගෙන්ම එය ඇසීමට සුදුසු කාලය විය.තොපට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යම් ආකාරයකින් ප්‍රකාශ කරන්නාහු ද එපරිද්දෙන් එය දරාගනිව් ´ ´ යයි (කී.)
11. ´´ ඇවැත් කාත්‍යායන ස්ථවිරය, ඒකාන්තයෙන් භාග්‍යවතුන්වහන්සේ දතයුත්ත දන්නේය. දැක්ක යුත්ත දක්නේය.ප්‍රඥා චක්ෂුසින් යුක්ත වූයේ ඥාන චක්ෂුසින් යුක්ත වූයේ, ධර්‍ම චක්ෂුසින් යුක්ත වූයේ, ශ්‍රේෂ්ඨ වූයේ දේශනා කරන්නේ, පවත්වන්නේ , අර්ථය කරා පමුණුවන්නේ, අමෘතය දෙන්නේ, ධර්‍මස්වාමි වූයේය. තථාගත වූයේය. භාග්‍යවතුන්වහන්සේගෙන් ම එය ඇසීමට කාලය විය. යම් හෙයකින් භාග්‍යවතුන්වහන්සේ අතින්ම මෙපවත් විචාරන්නෙමු ද අපට භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යම් සේ ප්‍රකාශ කරන්නේ ද, එය එසේ දරා ගන්නෙමු. එතකුදු වුවත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින් ද වර්ණනා කරණ ලද්දේය. නුවණැති සබ්‍රහ්මචාරී භික්ෂූන් විසින් ද බුහුමන් කරණ ලද්දේය. ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් වදාළාවූ විස්තර වශයෙන් නොවදාළාවූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් දේශනා කිරීමට සමර්ථ වන්නේය. ආයෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ බරක් වශයෙන් නොසලකා විස්තර කරන සේක්වායි කීහ.
12. ´´ ඇවැත්නි, එසේ වී නම් අසව්. මොනොවට මෙනෙහි කරව්. කියන්නෙමි ´´ යි ( කීහ.) ´´ ඇවැත්නි, එසේය´´ යි ඒ භික්ෂූහු මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන් වහන්සේ ට උත්තර දුන්හ. ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ මෙසේ ප්‍රකාශ කෙළේය.
(1) ´´ ඇවැත්නි, ´´ ඉකුත් වූ පඤ්චස්කන්ධය අනුව නොයන්නේය. නොපැමිණියාවූ පඤ්චස්කන්ධය තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේ ද එය ප්‍රහීණ වූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගත ද එය නොපැමිණියේය.´´
(2) ´´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේද , එය උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනාදී වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේය, ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට කුපිත නොකොට පණ්ඩිත භික්ෂූ තෙම වඩන්නේය.´´
(3) ´´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළ යුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේ ද? මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම් කොට, නැවතීමක් නොවන්නේය. ´´
(4) ´´ මෙසේ වාසය කරන්නා වූ, කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්ත වූ , රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස් වූ, ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත් එක් රැයක් ඇති තැනැත්තේ යයි ශාන්ත වූ බුද්ධ මුනි තෙම වදාළේය ´´ යි
13. ´´ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් යම් ධර්මයක් සංක්ෂේපයෙන් දේශනා කොට විස්තර වශයෙන් විභාග නොකොට හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩි සේක් ද,
´´ ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් එසේ සංක්ෂේපයෙන් වදාළ විස්තර වශයෙන් අර්ථ බෙදා නොවදාළාවූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් මම මේ ආකාරයෙන් දනිමි.
´´ ඇවැත්නි, කෙසේ නම් අතීත ස්කන්ධයන් අනුව යන්නේද, අතීත කාලයෙහි මාගේ ඇස මෙසේ විය. මෙසේ රූපය වීයයි , එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගයෙන් බැඳුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය එහි ඡන්දරාගයෙන් බැඳනු හෙයින් එහි ඇලෙයි. එහි ඇලෙන්නේ ඉකුත් පඤ්චස්කන්ධය අනුව යන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ කණ මෙසේ වීය. ශබ්දයෝ මෙසේ වූවාහුයයි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය තමා ඡන්දරාගය හා යෙදීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ ඉකුත් පඤ්චස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ නාසය මෙසේ විය. ගන්ධයෝ මෙසේ වූවාහුයයි එහිවිඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ ඉකුත් ස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ දිව මෙසේ විය. රසයෝ මෙසේ වූවාහුයයි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය තමා ඡන්දරාගය හා යෙදීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ ඉකුත් ස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ කය මෙසේ විය. මාගේ ස්පර්‍ෂයෝ මෙසේ වූවාහුයයි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය තමා ඡන්දරාගය හා යෙදීම හේතුකොටගෙන එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ ඉකුත් ස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය.
´´ අතීත කාළයෙහි මාගේ සිත මෙසේ විය. ධර්මයෝ මෙසේ වූවාහුයයි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය තමා ඡන්දරාගය හා යෙදුනු හෙයින් එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ අතීත ස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය. ඇවැත්නි, මෙසේ වනාහි අතීත කස්කන්ධයන් අනුව යන්නේය.
14. ´´ ඇවැත්නි, කෙසේ වනාහි අතීත ස්කන්ධයන් අනුව නොයේද ? අතීත කාලයෙහි මාගේ චක්ෂුව (ඇස) මෙසේ වීය. රූපයෝ මෙසේ වූහයි එහි ඡන්දරාගය හා යෙදුනු විඤ්ඤාණය නොවේ ද , විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙන්නේය. නොඇලෙන්නේ අතීත ස්කන්ධයන් අනුව නොයන්නේය. අතීත කාලයෙහි මාගේ කණ මෙසේ විය. ශබ්දයෝ මෙසේවූහයි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤ්ණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලීම හේතුකොට ගෙන අතීත ස්කන්ධයන් අනුව (තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන්) නොයන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ නාසය මෙසේ වීය. ගන්ධයෝ මෙසේ වූහ යි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලීම හේතුකොට ගෙන අතීත ස්කන්ධයන් අනුව (තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන්)නොයන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ දිව මෙසේ විය. රසයෝ මෙසේ වූහ යි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙන්නේය . එහි නොඇලීම හේතුකොටගෙන අතීත ස්කන්ධයන් අනුව (තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් වශයෙන් ) නොයන්නේය.
´´ අතීත කාළයෙහි මාගේ කය මෙසේ විය. ස්පර්‍ෂයෝ මෙසේ වූහ යි එහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලීම හේතුකොට ගෙන අතීත ස්කන්ධයන් අනුව (තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන්) නොයන්නේය.
´´ අතීත කාලයෙහි මාගේ සිත මෙසේ විය. ධර්මයෝ මෙසේ වූහයි එහි ඡන්දරාගය හා යෙදුනු විඤ්ඤාණය නොවන්නේය. විඤ්ඤාණය තමා ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු හෙයින් එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලෙන්නේ ස්කන්ධයන් අනුව නොයන්නේය. ඇවැත්නි, මෙසේ අතීත ස්කන්ධයන් අනුව නොයන්නේය.
15. ´´ඇවැත්නි, කෙසේ වනාහි අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කෙරේද? අනාගත කාලයෙහි මාගේ කණ මෙසේ වන්නේය. රූපයෝ මෙසේ වන්නාහු යයි නොලැබූ චක්ඛු රූපයන් ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවන්නේය. සිත පිහිටුවීම හේතුකොටගෙන එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය. අනාගත කාලයෙහි මගේ කණ මෙසේ වන්නේය. ශබ්දයෝ මෙසේ වන්නාහු යයි නොලැබූ දෙයක් ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවයි. සිත පිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙයි. එහි ඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ නාසය මෙසේ වන්නේය. ගන්ධයෝ මෙසේ වන්නාහු යයි නොලැබූ දෙයක් ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවයි. සිත පිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙයි. එහි ඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ දිව මෙසේ වන්නේය.රසයෝ මෙසේ වන්නාහු යයි නොලැබූ දෙයක් ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවයි. සිත පිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි ඇලෙයි.එහිඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ කය මෙසේ වන්නේය. ස්පර්‍ෂයෝ මෙසේ වන්නාහුයයි නොලැබූ දෙයක් ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවයි. සිත පිහිටුවීම හේතු කොටගෙන එහි ඇලෙයි. එහි ඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය.
´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ සිත මෙසේ වන්නේය.ධර්මයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි නොලද්දහුගේ ලැබීම පිණිස සිත පිහිටුවන්නේය. සිත පිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන, එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේ නම් වෙයි . ඇවැත්නි, මෙසේ වනාහි අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා කරන්නේය.
16. ´´ ඇවැත්නි, කෙසේ නම් අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකෙරේ ද ? අනාගත කාලයෙහි මාගේ ඇස මෙසේ වන්නේය. රූපයෝ මෙසේ වන්නාහු යයි නොලැබූ චක්ඛු රූපයන් ලැබීම පිණිස සිත නොපිහිටුවන්නේ ය. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොටගෙන , එහි නොඇලෙයි. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය.´´
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ කණ මෙසේ වන්නේය. ශබ්දයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි මෙසේ නොලැබූ සොත ශබ්දයන් ලබනු සඳහා සිත නොපිහිටුවන්නේ ය. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොටගෙන එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ ය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ නාසය මෙසේ වන්නේය. ගන්ධයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි නොලැබූ දෙයක් ලැබීම පිණිස සිත නොපිහිටුවන්නේය. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන, එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ දිව මෙසේ වන්නේය. රසයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි නොලැබූ ජිව්හා රසයන් ලැබීම පිණිස සිත නොපිහිටුවන්නේය. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි නොඇලෙන්නේය. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ ය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ කය මෙසේ වන්නේ ය. ස්පර්‍ෂයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි නොලැබූ කාය ස්පර්‍ෂයන් ලැබීම පිණිස සිත නොපිහිටුවන්නේ ය. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි නොඇලෙන්නේ ය. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ ය.
´´ අනාගත කාලයෙහි මාගේ සිත මෙසේ වන්නේය. ධර්මයෝ මෙසේ වන්නාහුය යි නොලැබූ ධර්‍මයන්ගේ ලැබීම පිණිස සිත නොපිහිටුවයි. සිත නොපිහිටුවීම හේතුකොට ගෙන එහි නොඇලෙයි. එහි නොඇලෙන්නේ අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ ය. ඇවැත්නි මෙසේ වනාහි අනාගත ස්කන්ධයන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ නම් වෙයි.
17. ´´ ඇවැත්නි, කෙසේ වනාහි වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගනී ද ? ඇවැත්නි යම්බඳු චක්ෂූප්‍රසාදයක් වේද, යම්බඳු රූපායතනයෝ වෙත් ද මේ දෙකම වර්තමාන වන්නේ ය. ඒ වර්තමාන චක්ඛු රූප දෙක්හි ඡන්දරාගය හා යෙදුනු විඤ්ඤාණය වෙයි. ඡන්දරාගය හා යෙදුනු බැවින් එහි ඇලෙන්නේ ය. එහි ඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගන්නේ ය.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ සෝතායතනයෝ් වෙත්ද , යම්බඳු වූ ශබ්දායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. ඡන්දරාගය හා යෙදුනු බැවින් එහි ඇලෙන්නේ ය. එහිඇලුනේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් හි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටි වශයෙන් ඇදගැනීම කෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ ඝානායතනයක් වේ ද, යම් බඳු වූ ගන්ධායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. ඡන්දරාගය හා යෙදුනු බැවින් එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලුනේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් හි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටි වශයෙන් ඇදගැනීම කෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ ජිව්හායතනයක් වේ ද, යම්බඳු වූ රසායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුන බැවින් එහි ඇලෙන්නේ ය. එහි ඇලුනේ වර්තමාන ස්කන්ධයන්හි තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි වශයෙන් ඇදගැනීම කෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ කායායතනයෙක් වේ ද, යම් බඳු වූ ස්පර්‍ශායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනු බැවින් එහි ඇලෙන්නේය. එහි ඇලුනේ වර්තමාන ස්කන්ධයන්හි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටි වශයෙන් ඇදගැනීම කෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ මනායතනයෙක් වේ ද, යම්බඳු වූ ධර්‍මායතනයෝ වෙත් ද , මේ දෙකම වර්තමාන වන්නේ ය. ඒ වර්තමාන මනායතන ධර්‍මායතනයෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනු බැවින් එහි ඇලෙන්නේ ය. එහි ඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන්හි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටි වශයෙන් ඇදගැනීම කෙරේ. ඇවැත්නි, මෙසේ වර්තමාන ධර්‍මයන් කෙරෙහි ඇදගැනීම කෙරේ.
18. ´´ ඇවැත්නි, කෙසේ වනාහි වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදීම නොකෙරේ ද, ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ චක්ඛායතනයක් වේ ද, යම් බඳු වූ රූපායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙකම වර්තමාන වන්නේ ය. ඒ වර්තමාන චක්ඛායතන රූපායතනයන්හි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ නොවේ ද, විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදීම හේතුකොට ගෙන එහි නොඇලෙන්නේ ය. එහි නොඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගෙන් ඇදීම නොකෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ සොතායතනයක් වේ ද, යම්බඳු ශබ්දායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ නොවෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙයි. එහි නොඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගැනීම නොකෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ ඝානායතනයක් වේ ද, යම් බඳු වූ ගන්ධායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙයි .එහි නොඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගැනීම නොකෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ ජිව්හායතනයක් වේ ද, යම්බඳු වූ රසායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්තමාන වෙයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙයි. එහි නොඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගැනීම නොකෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ කායායතනයෙක් වේ ද, යම්බඳුවූ ස්පර්‍ශායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙක වර්‍තමානයි. ඒ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනේ වෙයි. විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදුනු බැවින් එහි නොඇලෙයි. එහි නොඇලෙන්නේ වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගැනීම නොකෙරේ.
´´ ඇවැත්නි, යම්බඳු වූ මනායතනයෙක් වේ ද, යම්බඳු වූ ධර්‍මායතනයෝ වෙත් ද, මේ දෙකම වර්තමාන වන්නේ ය. ඒ වර්තමාන මනායතන ධර්‍මායතනයන් හි විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා යෙදුනේ නොවේ ද , විඤ්ඤාණය ඡන්දරාගය හා නොයෙදීම හේතුකොට ගෙන එහි නොඇලෙන්නේ ය. එහි නොඇලෙන්නේ ි වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් ඇදගැනීම නොකෙරේ. ඇවැත්නි, මෙසේ වනාහි වර්තමාන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි ඇදීම නොකෙරේ.
19. (1) ´´ ඇවැත්නි, ඉකුත් පඤ්චස්කන්ධය අනුව තෘෂ්ණාදෘෂ්ටීන්ගේ වශයෙන් අනුව නොයන්නේ ය. නොපැමිණියා වූ පඤ්චස්කන්ධයෙහි තෘෂ්ණා වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේ ය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්මගියේ ද එය ප්‍රහීණ වූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගත ද එය නොපැමිණියේ ය.
(2) ´´ වර්තමාන වූ යම් ස්කන්ධයක් වේ ද, එය ඒ උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනා වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේ ය. ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට කුපිත නොකොට පණ්ඩිත භික්ෂූ තෙම වඩන්නේ ය.
(3) ´´ අදම කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යය කළයුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේ ද? මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම් කොට නැවතීමක් නොවන්නේමය.
(4) ´´ මෙසේ වාසය කරන්නාවූ කෙළෙස් තවන වීය්‍ර්‍යයෙන් යුක්ත වූ රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස් වූ ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත් රාත්‍රියක් ඇති තැනැත්තේයයි ශාන්තවූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය යි යම් ධර්මයක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සංක්ෂේප වශයෙන් වදාරා විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකොට විහාරයට වැඩමවූ සේක් ද,
(20) ´´ ඇවැත්නි, මම වනාහි භාග්‍යවතුන්වහන්සේ විසින් සංක්ෂේප වශයෙන් වදාළා වූ විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකළා වූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් මෙසේ දැන ගනිමි. ආයුෂමත්නි, නුඹ වහන්සේලා කැමැති වන්නාහු නම් භාග්‍යවතුන්වහන්සේ වෙතට පැමිණ මේ කාරණය නැවත විචාරණු මැනවි. භාග්‍යවතුන්වහන්සේ අපට යම්සේ ප්‍රකාශ කෙරෙත් ද, එය දරාගත මැනැවැයි (කීහ.) එකල්හි වනාහි ඒ භික්ෂූහු ආයුෂමත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන්වහන්සේ ගේ දේශනාවට විශේෂයෙන් සතුටුව අනුමෝදන්ව හුනස්නෙන් නැගිටියාහූ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යම් තැනෙක්හි ද එතැනට ගියාහු ය. ගොස් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ එකත්පසක හුන්නාහුය. එකත්පසක හුන්නාවූ ඒ භික්ෂුහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය සැළකළාහුය. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට යම් ධර්මයක් සංක්ෂේපයෙත් වදාරා විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකොට හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩි සේක්ද,
(1) එකුත්වූ පඤ්චස්කන්ධය අනුව නොයන්නේය. නොපැමිණියාවූ පඤ්චස්කන්ධයෙහි තෘෂ්ණා වශයෙන් ප්‍රාර්ථනා නොකරන්නේය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්ම ගියේද, එය ප්‍රහීනවූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගතද එය නොපැමිණියේය.
(2) වර්තමානවූ යම් ස්කන්ධයක්වේද එය උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනාදී වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේය. ඒ විදර්ශනාව රාගාදින්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට, කුපිත නොකොට, පණ්ඩිත භික්ෂුතෙම වඩන්නේය.
(3) අදම කෙළෙස් තවන වීර්ය කළ යුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේද, මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම් කොට, නැවතීමක් නොවන්නේමය.
(4) මෙසේ වාසය කරන්නාවූ. කෙළෙස් තවන විර්යයෙන් යුක්තවූ, රෑ දාවල් දෙක්හි අනලස්වූ, ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත් එක් රැයක් ඇත්තේයයි ශාන්තවූ බුද්ධ මුනිතෙමේ වදාළේය. (යනුය)
21. ´´ස්වාමීනි, ඒ අපට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩමවා නොබෝ වේලාවකින් මෙබඳු සිතෙක්වී. ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට මේ ධර්මය වනාහි සංක්ෂේප වශයෙන් වදාරා විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකොට හුනස්නෙන් නැගිට විහාරයට වැඩමවූ සේක.
(1) ´´ඉකුත් පඤ්චස්කන්ධය අනුව නොයන්නේය. අනාගත පඤ්චස්කන්ධය ගැන තෘෂ්ණා දෘෂ්ටීන්ගෙන් නොපතන්නේය. යම් ස්කන්ධයක් ඉක්ම ගියේද, එය ප්‍රහීණවූයේ වෙයි. යම් ස්කන්ධයක් අනාගතද එය නොපැමිණියේය.
(ු2) වර්තමානවූ යම් ස්කන්ධයක් වේද එය උපන් උපන් තන්හි අනිත්‍යානුපස්සනාදී වශයෙන් විදර්ශනා වඩන්නේය. ඒ විදර්ශනාව රාගාදීන්ගෙන් විසිරීමක් නොකොට, කුපිත නොකොට, පණ්ඩිත භික්ෂුතෙම වඩන්නේය.
(3) අදම කෙළෙස් තවන වීර්ය කළයුත්තේය. හෙට මරණය සිදුවේදැයි කවරෙක් දන්නේද, මහා සේනාවක් ඇති ඒ මාරයා සමග ගිවිසුම්කොට, නැවතීමක් නොවන්නේමය.
(4) මෙසේ වාසය කරන්නාවූ, කෙළෙස් තවන වීර්යයෙන් යුක්තවූ, රෑ දවල් දෙක්හි අනලස්වූ, ඒ පුද්ගලයා ඒකාන්තයෙන් යහපත් එක් රැයක් ඇත්තේ යයි, ශාන්තවූ බුද්ධ මුනි තෙමේ වදාළේය.
´´භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් වදාළාවූ විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකළාවූ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ කවරෙක් වනාහි විස්තර වශයෙන් විභාග කරන්නේද යනුයි. ස්වාමීනි, ඒ අපට වනාහි මෙබඳු සිතෙක්වී, ඇවැත්නි, මේ මහා කාත්‍යායන ස්ථවීර තෙමේ වනාහී ශාස්තෲන් වහන්සේ විසින්ද වර්ණනා කරණ ලද්දේය. නුවණැති සබ්‍රහ්මචාරීන් විසින්ද, ගරු කරණ ලද්දේවේ. ආයුෂ්මත් මහා කෘත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් සංක්ෂේපයෙන් වදාරණ ලද විස්තර වශයෙන් අර්ථ විභාග නොකළ මේ ධර්මයාගේ අර්ථ විස්තර වශයෙන් විභාග කිරීමට සමර්ථ වන්නේය. අපි ආයුෂ්මත් මහාකාත්‍යායන ස්ථවිර තෙමේ යම් තැනෙක්හිද එහි යන්නෙමු. ගොස් ආයුෂ්මත් මහාකාත්‍යායන ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් මේ කාරණය විචාරන්නෙමු නම් යෙහෙකැයි කියායි.
22. ´´ස්වාමීනි, එකල්හි වනාහි අපි ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරතෙමේ යම් තැනෙක්හිද, එතැනට ගියෙමු. ගොස් ආයුෂ්මත් මහාකාත්‍යායන ස්ථවිරයන් වහන්සේ ගෙන් මේ කාරණය ඇසීමු. ස්වාමීනි, ඒ අපට ආයුෂ්මත් මහා කාත්‍යායන ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් මේ ආකාරයන්ගෙන් මේ පදයන්ගෙන් මේ ව්‍යාඤ්ජනයන්ගෙන් අර්ථ විභාගකොට ප්‍රකාශකරණ ලද්දේ යයි සැලකළාහුය.´´
´´මහණෙනි, මහා කාත්‍යායන තෙමේ පණ්ඩිතයෙකි. මහණෙනි, මහාකාත්‍යායන තෙමේ මහත් ප්‍රඥා ඇත්තෙකි. මහණෙනි, තෙපි මා අතින්ද මේ කාරණය විචාළාහු නම් මමද එය මහා කාත්‍යායනයන් විසින් යම් පරිද්දෙකින් ප්‍රකාශකරණ ලද්දේ නම් ඒ ආකාරයෙන්ම ප්‍රකාශ කරමි. ඒ අර්ථය එසේමය. එසේම එය දරා ගනීවියයි වදාළේය.´´
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළේය. සතුටු සිත් ඇති එහි භික්ෂුහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දේශනාව සතුටින් පිළිගත්තාහුය.
මහා කච්චායන භද්දෙකරත්ත සූත්‍රය නිමි.
උපුටා ගැනීම - ධම්මසංගායනා - www.dhammasanghayana.org