ත්‍රිපිටක පොත් වහන්සේ/සූත්‍ර පිටකය/මජ්ක්ධීම නිකාය/වෙඛණ සූත්‍රය
1. මා විසින් (මේ සූත්‍රය) මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර ජේතවන නම්වූ අනේපිඬු මහ සිටුහුගේ ආරාමයෙහි වැඩ විසූහ.
එකල්හි වේඛණස නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටුවූයේය. සතුටුවියයුතු සිහිකටයුතු කථාකොට නිමවා එකත් පසෙක සිටියේය. එකත් පසෙක සිටියාවූ වේඛණස නම් පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සමීපයෙහි ´මෙය උතුම් වර්ණය වේය´ යි ප්‍රීති වාක්‍ය පැවැත්වූයේය.
2. ´´ඒ උතුම් වර්ණය කවරේදැ´´ යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඇසූහ. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, යම් වර්ණයකට වඩා ඉතා උතුම්වූද ඉතා ප්‍රණීතවූද අනික් වර්ණයක් නැත්තේද, එය ඉතා උතුම් වර්ණය වෙයි´´ ´´කච්චායනය, යම් වර්ණයකට වඩා උතුම්වූද උසස්වූද අනික් වර්ණයක් නැත්තේද, ඒ වර්ණය කුමක්ද?´´ ´´ භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, යම් වර්ණයකට වඩා ඉතා උතුම්වූද ඉතා උසස්වූද අනික් වර්ණයක් නැත්තේද, එය උතුම් වර්ණය වෙයි´´ ´´ කච්චායනය, යම් වර්ණයකට වඩා උතුම්වූද උසස්වූද අනික් වර්ණයක් නැත්තේනම් එය උතුම් වර්‍ණයයි කියන්නෙහි නම් තොපගේ මේ කීම දිගින් දිගට පැතිරෙන්නේය. ඒ වර්ණයද නොදක්වන්නෙහිය. කච්චායනය, යම්සේ පුරුෂයෙක් ´මම මේ ජනපදයෙහි ජනපද කල්‍යාණියක් (රූපත් ස්ත්‍රිය) වේද, ඇය කැමැත්තෙමි ඇය පතමි´ යි, මෙසේ කියන්නේද ඔහුට මෙසේ කියන්නාහුය. ´පින්වත් පුරුෂය, නුඹ යම් ජනපද කල්‍යාණියක්, කැමැත්තෙහිද පතන්නෙහිද, නුඹ ජනපද කල්‍යාණිය ක්‍ෂත්ර්‍‍රිය ස්ත්‍රියක් හෝ බ්‍රාහ්මණ ස්ත්‍රියක් හෝ වෛශ්‍ය ස්ත්‍රියක් හෝ ශුද්‍ර ස්ත්‍රියක් හෝ වේයයි දන්නෙහිද, මෙසේ අසන ලද්දේ ´නැතැයි´ කියන්නේය. ඔහුට, ´එම්බල පුරුෂය, නුඹ යම් ජනපද කල්‍යාණියක් කැමැත්තෙහිද, පතන්නෙහිද, නුඹ ජනපද කල්‍යාණි තොමෝ මෙනම් ඇත්තීයයි හෝ මෙබඳු ගෝත්‍ර ඇත්තීයයි හෝ දන්නෙහිදැයි´, මෙසේ කියන්නාහුය. මෙසේ අසන ලද්දේ ´නැතැයි´ කියන්නේය. ´ දික්වූ තැනැත්තියක් හෝ මිටි තැනැත්තියක් හෝ මධ්‍යම තැනැත්තියක් හෝ වේයයි, කලුපාට තැනැත්තියක් හෝ එලලුපාට තැනැත්තියක් හෝ දුඹුරුපාට ඇත්තියක් හෝ වේයයි, දන්නෙහිද´ යි මෙසේ අසන ලද්දේ ´නැතැයි´ කියන්නේය. ´අසවල් ගමෙහි හෝ නියම් ගමෙහි හෝ නගරයෙහි හෝ වූවායයි දන්නෙහිදැ´ යි මෙසේ අසන ලද්දේ ´නැතැයි´ කියන්නේය. ඔහුට, ´එම්බල පුරුෂය, නුඹ යමක් නොදන්නෙහිද නොදක්නෙහිද, නුඹ එය කැමැත්තෙහිද, පතන්නෙහිදැ´ යි මෙසේ කියන්නාහුය. මෙසේ අසන ලද්දේ ´එසේය´ යි කියන්නේය. කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද
මෙසේ ඇති කල්හි ඒ පුරුෂයාගේ කථාව හිස් වූවක් නොවන්නේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඒකාන්තයෙන් එසේ ඇති කල්හි ඒ පුරුෂයාගේ කථාව හිස්වූවක් වේය´´ යි කීය. ´´කච්චායනය, යම් වර්ණයකට වඩා ඉතා උතුම්වූද ප්‍රණීතවූද අනික් වර්ණයක් නැත්තේනම් එය උතුම් වර්‍ණයයි කියන්නෙහි නම් ඒ වර්ණයද නොදක්වන්නෙහිනම් ඒ කථාවද එසේමය.
3. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, යහපත්වූද, ජාතිමත්වූද, අටැස් ඇත්තාවූ, මනාව ඔප දමන ලද්දාවූ වෛඩූය්‍ර්‍ය මාණික්‍යය පඬුවන් කම්බිලියෙහි බහන ලද්දේ, බබලාද, පැමිණියේද, විශේෂයෙන් බබලාද, මෙබඳු වර්ණ ඇත්තාවූ ආත්මය තෙම මරණින් මත්තෙහි උවදුරු රහිතව පවත්නේය.´´ ´´කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද, යහපත්වූද, ජාතිමත්වූද, අටැස් ඇත්තාවූ, මනාව ඔප දමන ලද්දාවූ යම් වෛඩූය්‍ර්‍ය මාණික්‍යයක් හෝ පඬුවන් කම්බිලියෙහි බහන ලද්දේ, ආලෝක පැතිරේද, දිලිසේද, විශේෂයෙන් බබලාද, නාන්‍ධකාරවූ රාත්‍රියෙහි යම් කණමැදිරියෙක් හෝ වේද, මේ මේ වර්ණ දෙකින් කවර වර්ණයක් අතිශයින් බබලන්නේත්, අතිශයින් ප්‍රණීතවූයේත් වේද?´´ ´´ භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් මේ කණමැදිරියෙක් වේද? මෙම මේ වර්ණ දෙක අතුරෙන් අතිශයින් බබලන්නේත්, අතිශයින් ප්‍රණීතවූයේත් වෙයි´´ . ´´කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් තෙල් පහනක් හෝ වේද, මේ වර්ණ දෙකින් කවර වර්ණයක් අතිශයින් බබලන්නේත්, අතිශයින් ප්‍රණීතවූයේත් වේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් මේ තෙල් පහණක් වේද, මෙය මේ වර්ණ දෙක අතුරෙන් අතිශයින් බබලන්නේත් අතිශයින් ප්‍රණීතදවූයේත් වෙයි.´´ ´´ කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් තෙල් පහණක් හෝ වේද, රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් මහ ගිනිකඳක් හෝ වේද, මේ වර්ණ දෙකින් කවර වර්ණයක් අතිශයින් බබලන්නේත් හෝ අතිශයින් ප්‍රණීතවූයේත් වේද?´´
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි යම් මේ මහත් ගිනිකඳක් වේද, මෙය මේ වර්ණ දෙකින් අතිශයින් බබලන්නේත් අතිශයින් ප්‍රණීතද වූයේත් වෙයි.´´ ´´කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රාත්‍රි නාන්‍ධකාරයෙහි මහ ගිනිකඳක් හෝ වේද, රාත්‍රි අළුයම් කාලයෙහි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහව ගිය වලාකුල් ඇති අහසෙහි යම් පහන් තරුවක් හෝ වේද, මේ වර්ණ දෙක අතුරෙන් කවර වර්ණයක් අතිශයින් බබලන්නේත්, අතිශයින් ප්‍රණීතවූයේත් වේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, රාත්‍රි අළුයම් කාලයෙහි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහවූ වලාකුල් ඇති අහසෙහි යම් පහන් තරුවක් හෝ වේද, මෙය මේ වර්ණ දෙකින් ඉතා බබලන්නේත් ඉතා ප්‍රණීත වූයේත් වෙයි.´´ ´´කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රාත්‍රි අළුයම් කාලයෙහි දුරුවූ වැස්ස ඇති පහව ගියාවූ වලාකුල් ඇති අහසෙහි යම් පහන් තරුවක් හෝ වේද, එදවස්හි පොහොය ඇති පසළොස්වක්හි දුරුවූ වැස්ස ඇති පහව ගියාවූ වලාකුල් ඇති අහසෙහි මධ්‍යම රාත්‍රි කාලයෙහි යම් චන්‍ද්‍රයෙක් හෝ වේද, මේ වර්ණ දෙකින් කවර වර්ණයක් ඉතා බබලන්නේත්, ඉතා ප්‍රණීතවූයේත් වේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, එදවස්හි පොහොය ඇති පසළොස්වක්හි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහවූ වළාකුල් ඇති අහසෙහි මධ්‍යම රාත්‍රි කාලයෙහි යම් චන්‍ද්‍රයෙක් වේද, මෙය මේ වර්ණ දෙකින් ඉතාම බබලන්නේත් ඉතා ප්‍රණීත වූයේත් වෙයි.´´ ´´කච්චායනය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? එදවස්හි පොහොය ඇති පසළොස්වක්හි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහවූ වළාකුල් ඇති, අහසෙහි මධ්‍යම රාත්‍රි කාලයෙහි යම් චන්‍ද්‍රයෙක් හෝ වේද, වර්‍ෂෘ මාසයන්හි අන්තිම මාසය වූ සරත් කාලයෙහි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහව ගිය වලාකුල් ඇති අහසෙහි ඉරමුදුන් කාලයෙහි යම් සූය්‍ර්‍යයෙත් හෝ වේද, මේ වර්ණ දෙකින් කවර වර්ණයක් ඉතා බබලන්නේත්, ඉතා ප්‍රණීත වූයේත් වේද?´´
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, වර්‍ෂා මාසයවූ සරත් කාලයෙහි දුරුවූ වැස්ස ඇති, පහවූ වළාකුල් ඇති අහසෙහි ඉරමුදුන් කාලයෙහි යම් මේ සූය්‍ර්‍යයෙක් වේද, එය මේ වර්ණ දෙකින් ඉතා බබලන්නේත් ඉතා ප්‍රණීත වූයේත් වෙයි.´´ ´´කච්චායනය, තවද යම් දෙවි කෙනෙක් මේ චන්‍ද්‍ර සූය්‍ර්‍යයන්ගේ ආලෝකයෙන් ආලෝක නොවන්නාහුද ඒ දෙවියෝ බොහෝ වෙති. ඉතා බොහෝ වෙති. මම ඔවුන් දනිමි. එතනුදු වුවත් මම යම් වර්ණයකට වඩා ඉතා උතුම් වූද, ඉතා ප්‍රණීතවූද, අන්‍යවූ වර්ණයක් නැත්තේයයි නොකියමි. කච්චායනය, එතකුදු වුවත් නුඹ යම් මේ වර්ණයක් තෙම කණාමැදිරියෙකුටත් වඩා අතිශයින් හීනවූයේද, අතිශයින් පිළිකුල් වූයේද, ඒ වර්ණය තෙම උතුම් වර්ණය වේයයි කීයෙහිය. ඒ වර්ණයද නොදක්වන්නෙහිය.´´
4. ´´ කච්චායනය, මේ කාම ගූණ පසක් වෙත්. කවර පසක්ද යත්? ඇසින් දතයුතුවූ, ඉෂ්ටවූ, කාන්තවූ, මනාපවූ, ප්‍රිය ස්වභාව ඇත්තාවූ, කම් සැප එලවන්නාවූ, ඇලුම් කටයුතුවූ රූපයෝද, කණින් දතයුතුවූ, ඉෂ්ටවූ, කාන්තවූ, මන වඩන්නාවූ, ප්‍රිය ස්වභාව ඇත්තාවූ, කම් සැප එලවන්නාවූ, ඇලුම් කටයුතුවූ ශබ්දයෝද, නාසයෙන් දතයුතුවූ ඉෂ්ටවූ, කාන්තවූ, මන වඩන්නාවූ, ප්‍රිය ස්වභාව ඇත්තාවූ, කම් සැප එලවන්නාවූ, ඇලුම් කටයුතුවූ ගන්ධයෝද, දිවෙන් දතයුතුවූ, ඉෂ්ටවූ, කාන්තවූ, මන වඩන්නාවූ, ප්‍රිය ස්වභාව ඇත්තාවූ, කම් සැප එලවන්නාවූ, ඇලුම් කටයුතුවූ රසයෝද, කයෙන් දතයුතුවූ, ඉෂ්ටවූ, කාන්තවූ, මන වඩන්නාවූ, ප්‍රිය ස්වභාව ඇත්තාවූ, කම් සැප එලවන්නාවූ, ඇලුම් කටයුතුවූ ස්පර්‍ශයෝද, යන මොහුයි. කච්චායනය, මොහු වනාහි පඤචකාම ගුණයෝ වෙත්. කච්චායනය, මේ පස්කම් ගුණයන් නිසා යම් සැපක් සොම්නසක් උපදීද, මෙය කම් සැපයයි කියනු ලැබේ. මෙසේ කාම ගුණයන් කරණකොට කාම සැපය වේ. කාම සැපයට වඩා කාමයෙන් අග්‍රවූ සැපය (නිවණ) උතුම්යයි කියනු ලැබේ.
5. මෙසේ වදාළ කල්හි වෙඛනස නම් පරිව්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීයේය. ´´භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ආශ්චය්‍ර්‍යය. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, පුදුමය, භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ විසින්, ´ කාම ගුණයන් කරණකොට කාම සැපය වේ. කාම සැපයට වඩා කාමයෙන් අග්‍ර සැපය (නිවණ) උතුම්යයි කියනු ලැබේ´ ය යන කීම යහපත් කොට කියන ලද්දකි.´´ ´´´ කච්චායනය, අන්‍ය දෘෂ්ටි ඇත්තාවූ, අන්‍ය ඇදහීම් ඇත්තාවූ, අනික් ධර්‍මයක් කැමති වන්නාවූ, අන් ධර්‍මයක යෙදෙන්නාවූ, අන් ගුරුවරුන් ඇත්තාවූ තොපට කාමයන් හෝ කාම සැපය හෝ කාමයෙන් අග්‍ර සැපය හෝ දැන ගැනීම දුෂ්කර වේ. කච්චායනය, රහත්වූ, ක්‍ෂය කළ ආශ්‍රව ඇත්තාවූ, වැස නිමවූ බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව ඇත්තාවූ, සතර මගින් කළයුතු කටයුතු කොට නිමවූ, බහා තබනලද කෙලෙස් බර ඇති, පිළිවෙළින් පැමිණියාවූ, අර්‍හත්වය ඇති, නැති කළාවූ භවයෙහි බැඳීම් ඇති, මනාකොට නුවණින් දැන කෙලෙසුන් කෙරෙන් මිදුනාවූ, යම් මේ භික්‍ෂූහු වෙත්ද, ඔවුහු කාමයන්ද, කාම සැපයද, කාමයෙන් අග්‍ර සැපයද, දන්නාහුය´´ යි (වදාළේය.)
6. මෙසේ වදාළ කල්හි වෙඛනස නම් පරිව්‍රාජක තෙම කිපියේ නොසතුටුවූයේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේටම ක්‍රෝධ කරමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේටම ගරහමින්, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කියනු ලබන්නේ, ´´ශ්‍රමණ ගෞතම තෙමේද නොදන්නෙක් වන්නේය´´ යි කියමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීයේය. ´´මෙසේම වනාහි ලෝකයෙහි සමහර මහණ බමුණෝ අතීතයද නොදන්නාහු, අනාගතයද නොදක්නාහු වෙත්. එසේද වුවත්, ´ ජාතිය ක්‍ෂය කරන ලද්දීය. බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව වැස නිමවන ලද්දේය. සතර මගින් කටයුත්ත කරන ලද්දේය. මෙයින් මතු කළ යුතු අනිකක් නැතැයි දනිමු ´ යි ප්‍රකාශ කෙරෙත්. ඔවුන්ගේ මේ කීම සිනහවක් බවටම පැමිණෙයි. නාම මාත්‍රයක් බවටම පැමිණෙයි. හිස්වූවක් බවටම පැමිණෙයි.´´ ´´කච්චායනය, අතීතය නොදන්නාහු, අනාගතයද නොදක්නාහු, ජාතිය ක්‍ෂය කරන ලද්දීය. බ්‍රහ්මචය්‍ර්‍යාව වැස නිමවන ලද්දේය. සතර මගින් කළයුත්ත කරන ලද්දේය. මින්පසු කළ යුතු අනිකක් නැතැයි දනිමු´ යි ප්‍රකාශ කෙරෙත්නම්. ඒ ඒ මහණ බමුණන්ට මේ යහපත්වූ නිග්‍රහනයක්වේ. කච්චායනය, තවද අතීතය තිබේවා, අනාගතය තිබේවා, කෛරාටික නොවූ, මායා නැත්තාවූ, ඎජු ස්වභාව ඇති නුවණැති පුරුෂයෙක් පැමිණෙත්වා, මම අනුශාසනා කරමි. මම ධර්‍මය දේශනා කරමි. අනුශාසනා කළ පරිද්දෙන් පිළිපදිනු ලබන්නේ නොබෝ කලකින්ම මෙසේ වනාහි මනා කොට අවිද්‍යා (නොදැනීම්) බැම්මෙන් මිදුනේයයි තෙමේම දන්නේය. තෙමේම දක්නේය. කච්චායනය, යම්සේ බාලවූ උඩුකුරුව සයනය කරන්නාවූ ලදරු දරුවෙක් අත්, පා සහ බෙල්ල නූල් බැමිවලින් (ඔහුගේ ආරක්‍ෂාව පිණිස) බඳනා ලද්දේද, ඔහු වැඩිවියට පැමිණ ඉන්‍ද්‍රියයන් මේරූ කල්හි ඒ බැමිවලින් මිදෙන්නේද, හෙතෙම මිදුනේ වෙමියි බැඳීමක් නැතැයි දන්නේද, කච්චායනය, එපරිද්දෙන්ම කෛරාටික නොවූ, මායා නැත්තාවූ, ඎජු ස්වභාව ඇති නුවණැති පුරුෂයෙක් පැමිණෙත්වා, මම අනුශාසනා කරමි. මම ධර්‍මය දේශනා කරමි. යම්සේ අනුශාසනා කරණ ලද්දේද, ඒසේ පිළිපදින්නේ නොබෝ කලකින්ම මෙසේ වනාහි මනා කොට අවිද්‍යා බැම්මෙන් මිදුනේ වෙමි´ යි තෙමේම දන්නේය. තෙමේම දක්නේය´´ යි (වදාළේය.).
7. මෙසේ වදාළ කල්හි වෙඛනස නම් පරිව්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීයේය. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉතා යහපත, භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉතා යහපත, ස්වාමීනි, යම්සේ යටිකුරු කොට තබන ලද්දක් උඩුකුරු කරන්නේ හෝ වේද, වසා තබන ලද්දක් වැසුම් අරින්නේ හෝ වේද, මංමුලාවූවෙකුට මග කියන්නේ හෝ වේද, අන්ධකාරයෙහි ඇස් ඇත්තෝ රූප දකිත්වායි තෙල් පහනක් දරන්නේ හෝ වේද, එපරිද්දෙන්ම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් ආකාරයෙන් ධර්‍මය දේශනා කරණ ලද්දේය. ස්වාමීනි, ඒ මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේද, ධර්‍මයද, භික්‍ෂු සංයාද සරණකොට යමි. භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ මා අද පටන් දිවිහිම් කොට සරණ ගියාවූ උපාසකයෙකැයි, දරණ සේක්වා.´´
දහවෙනිවූ වෙඛනස සූත්‍රය නිමි.
උපුටා ගැනීම - උතුම් ශ්‍රී සද්ධර්මය ( dahamsithum.wordpress )