ත්රිපිටක පොත් වහන්සේ/සූත්ර පිටකය/මජ්ක්ධීම නිකාය/සඞ්ගාරව සූත්රය
1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්යවතුන් වහන්සේ කොසල ජනපදයෙහි මහත්වූ භික්ෂු සඞ්යා සමග චාරිකාවෙහි හැසිරෙයි. එසමයෙහි වනාහි ධානඤ්ජානී නම් බැමිණිය බුදුන් කෙරෙහිද, ධර්මය කෙරෙහිද, සඞ්යා කෙරෙහිද, ප්රසන්න වූවා මණ්ඩල කප්ප නම් ගමෙහි වාසය කරයි. එකල්හි ධානඤ්ජානී නම් බැමිණිය ඇඳි රෙදි කොණේ පැටලී වැටෙන්නී, ´ඒ භාග්යවත් අර්හත් සම්යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේට නමස්කාර කරමි. ඒ භාග්යවත් අර්හත් සම්යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේට නමස්කාර කරමි. ඒ භාග්යවත් අර්හත් සම්යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේට නමස්කාර කරමි.´ යි තුන්වරක් ප්රීති වාක්ය ප්රකාශ කළාය.
2. එකල්හි වනාහි නිණ්ඩු ශාස්ත්රය, කෙටුභ ශාස්ත්රය, ශික්ෂා, නිරුක්ති යන ප්රභේදයන් ඇකි, ඉතිහාසය පස්වැනි කොට ඇති, වෙදත්රයේ කෙළවරට ගියාවූ, පද හා ව්යාකරණ හදාරන්නාවූ, ලොකායත ශාස්ත්රයේත්, මහා පුරුෂ ලක්ෂණ ශාස්ත්රයේත් සම්පූර්ණවූ, සඞ්ගාරව නම් තරුණයෙක් මණ්ඩල කප්ප නම් ගමෙහි වාසය කරයි. සඞ්ගාරව මානවකයා ධානඤ්ජානී බැමිණිය විසින් මෙසේ කියනු ලැබූ වචනය ඇසීය. අසා ධානඤ්ජානී බැමිණියට මෙසේ කීය. ´´බ්රාහ්මණයන් සිටිද්දී මේ ධානඤ්ජානී පිරිහුනීය. මේ ධානඤ්ජානී බැමිණිය විනාශයට පැමිණියාය. එසේ වුවත් ඒ මුඩු ශ්රමණයාගේ ගුණ කියයි´´ යනුයි.
´´යහපත් මුහුණක් ඇති පුත්රය, නුඹ වනාහි භාග්යවත්හුගේ සීලයත් ප්රඥාවත් නොදන්නෙහිය. ඉදින් යහපත් මුහුණක් ඇති දරුව, ඒ භාග්යවතුන් වහන්සේගේ සීලයත්, ප්රඥාවත් දන්නෙහි නම්, යහපත් මුහුණක් ඇති දරුව, නුඹ ඒ භාග්යවතුන් වහන්සේට ආක්රොශ කළ යුතුයයි, නින්දා කළ යුතුයයි නොහඟින්නෙහිය.´´ ´´එසේ නම් පින්වතිය, යම් කලෙක ශ්රමණ ගෞතමයෝ මණ්ඩල කප්ප ගමට පැමිණෙත්ද, එකල මට කියව´´ යි කීය. ´´ යහපත් මුහුණක් ඇත්ත, එසේය´´ යි ධානඤ්ජානී බැමිණිය සඞ්ගාරව මානවකයාට පිළිතුරු දින.
3. එකල්හි භාග්යවතුන් වහන්සේ පිළිවෙළින් චාරිකාවෙහි හැසිරෙන සේක් මණ්ඩල කප්ප ගම යම් තැනකද, එහි පැමිණියහ. එහි භාග්යවතුන් වහන්සේ මණ්ඩල කප්ප ගමෙහි, තොදෙය්ය බ්රාහ්මණයාගේ අඹ වනයෙහි වාසය කරන සේක. භාග්යවතුන් වහන්සේ වනාහි මණ්ඩල කප්ප ගමට පැමිණ තොදෙය්ය බමුණන්ගේ අඹ වනයෙහි වසන සේකැයි ධානඤ්ජානී බැමිණිය ඇසීය. එකල්හි ධානඤ්ජානී බැමිණිය සඞ්ගාරව මානවකයා යම් තැනකද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ සඞ්ගාරව මානවකයාට මෙසේ කීය.
´´යහපත් මුහුණක් ඇති දරුව, ඒ භාග්යවතුන් වහන්සේ මේ මණ්ඩල කප්ප ගමට පැමිණ මණ්ඩල කප්ප ගමෙහි තොදෙය්ය බ්රාහ්මණයාගේ අඹ වනයෙහි වාසය කරන සේක. යහපත් මුහුණක් ඇති දරුව, ඊට දැන් නුඹ කල් දනුව´´ යි කීය.
4. ´´එසේය පින්වතිය´´ යි සඞ්ගාරව තරුණයා ධානඤ්ජානී බැමිණියට පිළිතුරු දී භාග්යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද, එතනට පැමිණියේය. පැමිණ භාග්යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු වූත්, සිහි කටයුතුවූත්, කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක උන්නේය. එක් පසෙක උන්නාවූ සඞ්ගාරව මානවකයා භාග්යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීය.
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මේ ආත්මයෙහිම දැනීමේ කෙළවරට පැමිණ නිවන් පැමිණියාහුයයි, බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි කියන ඇතැම් ශ්රමණ බ්රාහ්මණයෝ සිටිත්.
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඒ මේ ආත්මයෙහි දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි, බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි කියන ඔවුන් අතරෙන් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ කවරෙක්ද?´´ ´´භාරද්වාජය, මම වනාහි මේ ආත්මයෙහි දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි, බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි කියන ශ්රමණ බ්රාහ්මණයන්ගේද වෙනස කියමි. භාරද්වාජය, අසන්නාවූ සමහර මහණ බමුණෝ වෙති. ඔවුහු ඇසීමෙන් ඉහාත්මයෙහි දැනීමේ කෙලවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි, බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි ප්රකාශ කරත්. ඔවුහු නම් ත්රිවිද්යා දත් බ්රාහ්මණයන් වැනි වූවෝය.
´´භාරද්වාජය, තනිකර ඇදහීමෙන් පමණක් මේ ආත්මයෙහි දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි ප්රකාශ කරන ඇතැම් ශ්රමණ බ්රාහ්මණයෝ වෙත්. එනම් තර්කයෙන් විමසීමෙන් දැන ගන්නාවූ බ්රාහ්මණයෝය. භාරද්වාජය, පෙර නොඅසන ලද ධර්මයන් තමන්ම ප්රත්යක්ෂකොට දැන මේ ආත්මයෙහි දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි, භාරවාජය, බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි ප්රකාශ කරන්නාවූ ඇතැම් ශ්රමණ බ්රාහ්මණයෝ ඇත්තාහ.
´´භාරද්වාජය, පෙර නොඇසූ ධර්මයන් තමන්ම ප්රත්යක්ෂ කොට දැන, දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි බ්රහ්මචය්ර්යාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි ප්රකාශ කරන යම් ශ්රමණ බ්රාහ්මණයෝ වෙත්ද. මම ඔවුන් අතරෙන් කෙනෙක් වෙමි.
´´භාරද්වාජය, යම් ආකාරයකින් පෙර නොඇසූ ධර්මයන් තමන්ම ප්රත්යක්ෂව දැන, දැනීමේ කෙළවරට ගොස් නිවන් පැමිණියාහුයයි බ්රහ්මචරියාවේ ආදී කර්තෘවරයෝයයි කියත්ද. මම ඔවුන් අතරෙන් කෙනෙක් වෙම්ද, භාරද්වාජය, ඒ කාරණය මේ ආකාරයෙන් දැනගත යුතුය.
5. ´භාරවාජය, බුද්ධත්වයට පළමුවෙන්ම බුදුනොවූ බෝසත්වූම මට මෙබඳු අදහසක් විය. ගිහිගෙයි විසීම අවහිර සහිතය. කෙලෙස් රජස් උපදින මාර්ගයයි. මහණකම අවකාශය මෙන් නිදහස්ය. ගිහිගෙහි වසන්නහු විසින් සියලු ආකාරයෙන් පිරිසිදුවූ සියලු ආකාරයෙන් සම්පූර්ණවූ ලියවන ලද සකක් බඳුවූ මේ බ්රහ්මචය්ර්යාවෙහි හැසිරීම පහසු නොවෙයි. මම හිසකේ දැළි රැවුලු කපා හැර, කසාවත් හැඳ, ගිහිගෙන් නික්ම ශාසනයෙහි පැවිදි වන්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකැයි (කියායි). භාරවාජය, ඒ මම එයින් ටික කලකට පසු තරුණ වයස් ඇත්තේම, කථවූ හිසකෙස් ඇත්තේම, පළමුවෙනි වයසෙහි යහපත් තරුණ භාවයෙන් යුක්තවූයේම නොකැමතිවූ මවු පියන් අඬත්දී, හිසකෙස් දැළි රැවුල් කපා හැර කසා වත් හැඳගෙන ගිහිගෙන් නික්ම අනගාරිකව පැවිදිවීමි.
6. ´´මෙසේ පැවිදිවූ මම කුසල් කුමක්දැයි සොයන්නේ නිරුත්තර උතුම් නිර්වාණය සොයන්නේ, ආළාරකාලාම නම් තවුස් තෙම යම් තැනක්හිද, එතැනට ගියෙමි. ගොස් ආළාරකාලාම තාපසයාට මෙසේ කීවෙමි.
´´ඇවැත්නි, කාලාමයෙනි, තොපගේ මේ ශාසනයෙහි බ්රහ්මචරියාවෙහි හැසිරෙන්ට මම කැමැත්තෙමි.´´ යි (කීවෙමි.) භාරවාජය, මම මෙසේ කී කල්හි ආළාරකාලාම තෙම මට මෙය කීවේය. ´යම් තැනක නුවණ ඇත්තාවූ පුරුෂයෙක් නොබෝ කලකින් තමන්ගේ ආචාය්ර්යයන්ගේ ධර්මය තමාම නුවණින් දැන අවබෝධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නේද, මේ ධර්මයද එබඳුය. එහෙයින් ආයුෂ්මත් තෙම වාසය කෙරේවා´ (කියායි.)
´´භරවාජය, ඒ මම ටික කලකින් වහාම ඔවුන්ගේ ඒ ධර්මය අසාම ඉගෙන ගත්තෙමි. භාරවාජය, ඒ මම (කියන්ට) තොල පෙරලූ පමණින් (ඔහු) තියන දේ නැවත කී පමණින් මෙබඳු ස්වල්ප කාලයකින් ඤාණවාදයද, (දනිමියයි කීමද) කියමි. ථෙර වාදයද, (එහි ස්ථිරයයි කීමද) දනිමියිද, දකිමියිද පිළිගනිමි. මා පමණක් නොව අන්යයෝද (මා ගැන) එසේ කියති. භාරවාජය, ඒ මට මේ සිත විය. ´ආළාරකාලාම තෙම මේ ද්Ȁdධර්මය ඇදහීම් පමණකින් තමාම උසස් නුවණින් අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරමියි´ නොකියයි.
´ආළාරකාලාම තෙම මේ ධර්මය දැන දැක වාසය කරයි.´ (කියායි.) භාරවාජය, ඉන් පසු මම ආළාරකාලාම යම් තැනකද එහි ගියෙමි. ගොස් ආළාරකාලාම හට මෙසේ කීවෙමි. ´ඇවැත්නි කාලාමයෙනි, කොපමණකින් මේ ධර්මය තමාම දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කෙරේදැ´ යි (කියායි.)
´´භාරවාජය, මෙසේ කී කල්හි ආළාරකාලාම තෙම ආකිඤචඤ්ඤායතනය තෙළවර කොට ඇති සමාපත්තිය දැක්වූයේය. භාරවාජය, ඒ මට මේ සිත විය. ´ආළාරකාලාමහට පමණක් ශ්රද්ධාව ඇත්තේ නොවෙයි. මටද ශ්රද්ධාව ඇත. ආළාරකාලාමහට පමණක් වීය්ර්යය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද වීය්ර්යය ඇත. ආළාරකාලාමහට පමණක් සිහිය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද සිහිය ඇත. ආළාරකාලාමහට පමණක් සමාධිය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද සමාධිය ඇත. ආළාරකාලාමහට පමණක් ප්රඥාව ඇත්තේ නොවෙයි. මටද ප්රඥාව ඇත. යම් හේතුවකින් ආළාරකාලාම තෙම යම් ධර්මයක් තමාම නුවණින් දැන ඊට පැමිණ වාසය කරමියි, කියයි නම් ඒ ධර්මය අත්කර ගැනීම පිණිස මම උත්සාහ කරන්නෙම් නම් හොඳය´ (කියායි.)
7. ´´භාරවාජය, ඒ මම ටික කලකින් වහාම ඒ ධර්මය තමාම නුවණින් දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරවාජය, ඉන්පසු මම ආළාරකාලාම තෙම යම් තැනකද, එතැනට ගියෙමි. ගොස්, ´ඇවැත්නි, කාලාමයෙනි ඒ ධර්මය දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නේ මෙපමණකින්දැ´ යි (ඇසීමි.) ´ඇවැත්නි මේ ධර්මය දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නෙම් මෙපමණකින්ය´ යි (ආළාරකාලාම තෙම) කීය. ´ඇවැත්නි, මමද මෙපමණකින් මේ ධර්මය දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරමියි (කීවෙමි.) ´ඇවැත්නි, යම් බඳුවූ අපි ආයුෂ්මත්වූ ඔබ වැනිවූ සමාන බ්රහ්මචය්ර්යා ඇත්තෙකු දකින්නෙමුද, ඒ අපට ලාභයකි. උතුම් ලාභයකි. මෙසේ මම යම් ධර්මයක් දැන අවබෝධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරම්ද, ඔබ ඒ ධර්මය දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නෙහිය. ඔබ යම් යම් ධර්මයක් දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නෙහිද, මමද ඒ ධර්මය දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නෙමි. මෙසේ මම යම් ධර්මයක් දන්නෙම්ද, ඔබද ඒ ධර්මය දන්නෙහිය., යම් හේතුවකින් ඔබ යම් ධර්මයක් දන්නේද, මමද ඒ ධර්මය දන්නෙමි. මෙසේ මම යම් බඳුද, ඔබත් එබඳුය. ඔබ යම් බඳුද, මාත් එබඳුය. ඇවැත්නි එනු මැනව, දෙදෙනම එක්ව මේ පිරිස පාලනය කරමු´ යි (කීවේය.) භාරවාජය, මෙසේ මාගේ ආචාය්ර්යවූම ආළාරකාලාමතෙම අතවැසි (ශිෂ්ය) වූ ඔහු හා සම සම ස්ථානයෙහි තැබීය. උත්තමවූ පූජාවෙන් මා පිදුවේය.
´´ භාරවාජය, ඒ මට මෙසේ සිතුනේය. මේ (තාපස) ධර්මය සසර කලකිරීම පිණිස නොපවතියි. සසර නොඇල්ම පිණිස නොපවතියි. කෙලෙස් නැතිකිරීම පිණිස නොපවතියි. (දත යුතු ධර්මයන්) දැනීම පිණිස නොපවතියි. (චතුරාය්ර්ය සත්යය) අවබොධය පිණිස නොපවතියි. නිර්වාණය පිණිස නොපවතියි. ආකිඤ්චඤ්ඤායතන බ්රහ්ම ලොකයෙහි ඉපදීම පිණිස පමණක් පවතියි. භාරවාජය, ඒ මම ඒ ධර්මය ප්රමාණ නොවේයයි සිතා ඒ ධර්මයෙහි කලකිරී ඉවත්ව ගියෙමි.
8. ´´භාරවාජය, ඒ මම කුසල් කුමක්දැයි සොයන්නේ, නිරුත්තරවූ උතුම් නිර්වාණය සොයන්නේ උද්දකරාම පුත්ත තෙම යම් තැනකද, එතැනට පැමිණියෙමි. පැමිණ උද්දකරාම පුත්තට මෙසේ කීවෙමි. ´ඇවැත්නි, රාමයෙනි, මේ ධර්ම විනයෙහි බ්රහ්මචය්ර්යාව රකින්ට මම කැමැත්තෙමි. (කීවෙමි.) භාරවාජය, මෙසේ කී කල්හි උද්දකරාමපුත්ත තෙම මට මෙසේ කීවේය. ´යම් තැනක නුවණ ඇත්තාවූ පුරුෂයෙක් නොබෝ කලකින් තමන්ගේ ආචාය්ර්යයන්ගේ ධර්මය තමාම නුවණින් දැන අවබෝධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නේද, මේ ධර්මයද එබඳුය. එහෙයින් ආයුෂ්මත් තෙම වාසය කෙරේවා´ (කියායි.)
9. ´´භාරද්වාජය, ඒ මම ටික කලකින් වහාම ඔවුන්ගේ ඒ ධර්මය ඉගෙන ගත්තෙමි. භාරවාජය, ඒ මම කීමට තොල සෙලවූ පමණින්, වචනයක් කීපමණින්, දනිමි යන වචනයද, දැනීට ස්ථිරය යන වචනයද, ප්රකාශ කරමි. මම දනිමි, දකිමි යයි කියමි. මා පමණක් නොව අන්යයෝද (මා ගැන) එසේ කියති. භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත විය. ´උද්දකරාම පුත්ත තෙම මේ ද්ධර්මය ඇදහීම් පමණකින් තමාම උසස් නුවණින් දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරමියි´ නොකියයි. උද්දකරාම පුත්ත තෙම මේ ධර්මය දැන, දැක වාසය කළේයයි (මට කල්පනාවිය.) භාරවාජය, ඉන් පසු මම උද්දකරාම පුත්ත යම් තැනකද, එතැනට ගියෙමි. ගොස් උද්දකරාම පුත්ත හට මෙසේ කීවෙමි. ´ඇවැත්නි, රාමයෙනි, කොපමණකින් මේ ධර්මය තමාම දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කෙරේදැ´ යි (කියායි.)
´´භාරද්වාජය, මෙසේ කී කල්හි උද්දකරාම පුත්ත තෙම නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනය කෙළවර කොට ඇති සමාපත්තිය දැන්වූයේය. භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත විය. ´රාමහට පමණක් ශ්රද්ධාව ඇත්තේ නොවෙයි. මටද ශ්රද්ධාව ඇත. රාමහට පමණක් වීය්ර්යය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද වීය්ර්යය ඇත. රාමහට පමණක් සිහිය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද සිහිය ඇත. රාමහට පමණක් සමාධිය ඇත්තේ නොවෙයි. මටද සමාධිය ඇත. රාමහට පමණක් ප්රඥාව ඇත්තේ නොවෙයි. මටද ප්රඥාව ඇත. යම් හේතුවකින් රාම පුත්ත තෙම යම් ධර්මයක් තමාම නුවණින් දැන ඊට පැමිණ වාසය කරමියි, කියයි නම් ඒ ධර්මය තමන්ම ප්රත්යක්ෂ කර ගැනීම පිණිස වීය්ර්යය කරන්නෙම් නම් යහපත්ය´ (කියායි.)
´´භාරද්වාජය, ඒ මම ටික කලකින් වහාම ඒ ධර්මය තමාම නුවණින් දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරද්වාජය, ඉන්පසු මම උද්දකරාම පුත්ත යම් තැනකද, එතැනට ගියෙමි. ගොස්, උද්දකරාම පුත්තහට මෙසේ කීවෙමි.
´´ඇවැත්නි, රාමයෙනි, මේ ධර්මය දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නේ මෙපමණකින්දැ´´ යි ඇසීමි ´ඇවැත්නි මේ ධර්මය දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නෙම් මෙපමණකින්ය´ යි ( උද්දකරාම තෙම) කීය. ´ඇවැත්නි, මමද මෙපමණකින් මේ ධර්මය දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරමියි (කීවෙමි.)
´´ඇවැත්නි, යම් බඳුවූ අපි ආයුෂ්මත්වූ ඔබ වැනිවූ සමාන බ්රහ්මචය්ර්යා ඇත්තෙකු දකින්නෙමුද, ඒ අපට ලාභයකි. මහත් ලාභයකි. මෙසේ මම යම් ධර්මයක් දැන අවබෝධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරම්ද, ඔබ ඒ ධර්මය නුවණින් දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නෙහිය. ඔබ යම් ධර්මයක් දැන අවබොධ කොට ඊට පැමිණ වාසය කරන්නෙහිද, මමද ඒ ධර්මය දැන අවබොධකොට ඊට පැමිණ ප්රකාශ කරන්නෙමි. මෙසේ මම යම් ධර්මයක් දන්නේද, ඔබද ඒ ධර්මය දන්නෙහිය. ඔබ යම් ධර්මයක් දන්නේද, මමද ඒ ධර්මය දන්නෙමි. මෙසේ මම යම් බඳුද, ඔබත් එබඳුය. ඔබ යම් බඳුද, මමත් එබඳුය. ඇවැත්නි එව. දෙදෙනම එක්ව මේ පිරිස පාලනය කරමු´ යි (කීවේය.) භාරද්වාජය, මෙසේ මාගේ ආචාය්ර්යවූම උද්දකරාම පුත්ත තෙම අතවැසි (ශිෂ්ය) වූ මා ඔහු හා සම සම ස්ථානයෙහි තැබීය. උතුම්වූ පූජාවෙන් මට පිදුවේය.
10.´´ භාරවාජය, ඒ මට මෙසේ සිතුනේය. මේ (තාපස) ධර්මය සසර කලකිරීම පිණිස නොපවතී. සසර නොඇල්ම පිණිස නොපවතී. කෙලෙස් නැතිකිරීම පිණිස නොපවතී. (දත යුතු ධර්මයන්) දැනීම පිණිස නොපවතී. (චතුරාය්ර්ය සත්යය) අවබොධය පිණිස නොපවතී. නිර්වාණය පිණිස නොපවතී. යම්තාක් නෙවසඤ්ඤානාඤ්ඤායතන බ්රහ්ම ලොකයෙහි ඉපදීම පිණිස පමණක් පවතියි. භාරවාජය, ඒ මම ඒ ධර්මය ප්රමාණ නොකොට කලකිරී ඒ ධර්මයෙන් ඉවත්ව ගියෙමි.
11. ´´භාරවාජය, ඒ මම කුසල් කුමක්දැයි සොයමින්, නිරුත්තරවූ නිර්වාණය සොයමින් මගධ ජනපදයෙහි පිළිවෙලින් ගමන් කරන්නේ, උරුවෙල් දනව්වෙහි සේනානී නම් නියම්ගම යම් තැනකද, එහි පැමිණියෙමි. එහි සුදු වැලි තලා ඇත්තාවූද, යහපත් තොටවල් ඇත්තාවූද, ගලායන ගඟ ඇත්තාවූද, අවට ගොදුරු ගම ඇත්තාවූද, ප්රසාදය ඇති කරන්නාවූද, සිත් සතුටු කරන්නාවූද, වන ලැහැබක් ඇති බිම් පෙදෙසක් දුටිමි. භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත පහළවිය. ඒකාන්තයෙන් භූමි ප්රදේශය සිත් අලවන්නේය. වන ලැහැබ සතුටු උපදවන්නේය. සුදු වැලි තලා ඇති හොඳ තොටුපලවල් ඇති ගංගාවද සිත් අලවන්නීය. හාත්පස ගොදුරු ගමද වෙයි. වීය්ර්යය කරන කුල පුත්රයෙකුට වීය්ර්යය කිරීමට මෙය ඒකාන්තයෙන් සුදුසුයි. ඒ මම මේ ස්ථානය වීය්ර්යය කිරීමට සුදුසුයයි සිතා වීය්ර්යය වැඩීම පිණිස එහිම උන්නෙමි.
´´භාරවාජය, මට ආශ්චය්ර්යවූ, පෙර නොඇසූ විරූ උපමාවක් වැටහුනාහුය. භාරවාජය, යම්සේ කිරි සහිතවූ අමු දියේ දමනලද තෙත්වූ (දිඹුල්) ලී කැබැල්ලක් වේද, ඉක්බිති පුරුෂයෙක් තෙම ගිනි ගානා දණ්ඩක් ගෙන ´ගිනි නිපදවන්නෙමියි, ගින්දර ඇති කරන්නෙමි´ යි කියා එන්නේය. භාරවාජය, ඒ පුරුෂතෙම ජලයෙහි බහාලන ලද ඒ කිරි සහිත අමු (දිඹුල්) ලී කැබෙල්ල ගිනි ගානා දණ්ඩෙන් මැදීමෙන් ගිනි නිපදවන්නේද? ගිනි පහළ කරන්නේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයෙනි, එය සිදු නොවන්නේය. ඊට හේතු කවරේද යත්:- භවත් ගෞතමයෙනි, දිඹුල් ලී කඩ වනාහි අමුය, කිරි සහිතය, එපමණක් නොව ජලයෙහිද බහාලන ලද්දේය. (එහෙයිනි.) (ඒ ලීයෙන් ගිනි උපදවනු කැමැති) ඒ පුරුෂ තෙම ක්ලාන්තයටද, වෙහෙසටද පැමිණීම පමණක් සිදු වන්නේය´´ ´´ භාරවාජය, එපරිද්දෙන්ම යම්කිසි ශ්රමණයෝ හෝ කයින් වස්තු කාමයන්ගෙන් වෙන්ව වාසය නොකරත්ද, කාම වස්තු කෙරෙහි ඔවුන්ගේ යම් කිසි ඇල්මක් වේද, කාම ආසාවක් වේද, කාම මූර්ඡාවක් වේද, කාම පිපාසයක් වේද, කාම දැවිල්ලක් වේද, ඒ ක්ලේශ කාමය තමා තුල මනාව නැති නොවූයේ වේද, මනාව මැඩ පවත්වන ලද්දේ නොවේද, ඒ පින්වත් මහණ බමුණෝ උපක්රමයෙන් හටගත්තාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ කටුකවූ වේදනාවන් විඳිත්. ඔවුහු ආය්ර්ය මාර්ග ඥාන දර්ශනයටද, නිරුත්තරවූ අවබෝධයටද නුසුදුස්සෝමය. භාරවාජය, ආශ්චය්ර්යවූ, පෙර නොඇසූ විරූ, මේ පළමුවන උපමාව මට වැටහුණි.
12. භාරවාජය, ආශ්චය්ර්යවූ, පෙර නොඇසූ විරූ, අන්යවූ දෙවෙනි උපමාවවක්ද මට වැටහිණි. භාරවාජය, යම්සේ කිරි සහිතවූ අමු (දිඹුල්) ලීයන් දියෙන් ඈත්කොට ගොඩබිමෙහි බහා තබන ලද්දේ වේද, ඉක්බිති පුරුෂයෙක් තෙම ගිනි ගානා දණ්ඩ ගෙන ´ගිනි නිපදවන්නෙමි, ගින්න පහළ කරන්නෙමි´ යි කියා එන්නේය. භාරවාජය, ඒ පුරුෂතෙම කිරි සහිතවූ, දියෙන් ගෙන ගොඩ තබන ලද්දාවූ, ඒ අමු ලීය ගිනි ගානා දණ්ඩෙන් මැදීමෙන් ගිනි උපදවන්නේද? ගින්දර පහළ කරන්නේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයෙනි, එය සිදු නොවන්නේය. ඊට හේතු කවරේද යත්:- භවත් ගෞතමයෙනි, ඒ ලී කඩ ජලයෙන් බැහැර කර ගොඩ බිමෙහි දමා තුබුනත් කිරි සහිතය. (අමුය) එහෙයිනි. ඒ පුරුෂයා ක්ලාන්තයටද, වෙහෙසටද පත්වීම පමණක් නම් සිදු වන්නේය.´´ ´´ භාරවාජය, එපරිද්දෙන්ම යම්කිසි ශ්රමණයෝ හෝ කයින් කාමයන්ගෙන් වෙන්ව වාසය කරත්ද, (එහෙත්) කාම වස්තු කෙරෙහි ඔවුන්ගේ ඇල්මක් වේද, කාම ආශාවක් වේද, කාම මූර්ඡාවක් වේද, කාම පිපාසයක් වේද, කාම දැවිල්ලක් වේද, එය අභ්යන්තරයෙහි මනාව නැති නොවූයේ වේද, මනාව මැඩ නොපවත්වන ලද්දේ වේද, ඒ පින්වත් මහණ බමුණෝ උපක්රමයෙන් හටගත්තාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ කටුකවූ වේදනාවන් විඳිත්. ඔවුහු ආය්ර්ය ඥාන දර්ශනයටද, නිරුත්තරවූ අවබෝධයටද නුසුදුස්සෝමය.
ඒ පින්වත් මහණ බමුණෝ උපක්රමයෙන් හටගත්තාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ කටුකවූ වේදනාවන් ඉදින් නොවිඳින්නාහුද, ඥානදර්ශනය ලැබීමටද, නිරුත්තරවූ අවබෝධයටද නුසුදුස්සෝමය. භාරද්වාජය, මේ වනාහි මට වැටහුනු පුදුමවූ, පෙර නොඇසුවාවූ, දෙවෙනි උපමාවය.
13. ´´ භාරද්වාජය, පුදුමවූ, පෙර නොඇසුවාවූ, තුන්වෙනිවූ, අන්ය උපමාවක්ද මට වැටහුනේය. භාරද්වාජය, වියලුනාවූ, කිරි සිඳුනාවූ, දියෙන් ඈත්කොට ගොඩ බිමෙහි තබනලද වියලි දර ලීයක් වේද, එකල්හි පුරුෂයෙක් ගිනි ගානා දණ්ඩ ගෙන ´ගිනි උපදවන්නෙමි, ගින්න ඇති කරන්නෙමි´ යි එන්නේය. භාරද්වාජය, ඒ පුරුෂතෙම වියලුනාවූ, කිරි සිඳුනාවූ, දියෙන් ඈත්කොට ගොඩ තබන ලද ඒ ලීය ඒ ගිනි ගානා දණ්ඩ ගෙන මැදීමෙන් ගිනි උපදවන්නේද? ගින්න ඇති කරන්නේද?´´ ´´භවත් ගෞතමයෙනි, එසේය, ඊට හේතු කවරේද? භවත් ගෞතමයෙනි, ඒ ලීය වියලුනේ වෙයි, කිරි සිඳුනේ වෙයි. දියෙන් ගෙන ගොඩ තබන ලද්දේත් වෙයි.´´ ´´භාරද්වාජය, එපරිද්දෙන්ම යම් ඒ ශ්රමණයෝ හෝ බ්රාහ්මණයෝ හෝ කයින් කාමයන්ගෙන් වෙන්ව වාසය කරත්ද, ඔවුන්ගේ කාම වස්තූන් කෙරෙහි යම් ඇල්මක් වේද, කාම ආසාවක් වේද, කාම මූර්ඡාවක් වේද, කාම දැවිල්ලක් වේද, ඒ කාම ආසාව අධ්යාත්මයෙහි (ඇතුලත) හොඳින් ප්රහීන වූයේ වේද, හොඳින් මැඩ පැවතියේද, ඒ පින්වත් මහණ බමුණෝ උපක්රමයෙන් හට ගත්තාවූ, තියුණුවූ කටුකවූ, වේදනාවන් නොවිඳිත්. ඔවුහු මාර්ග ඥාන දර්ශනය පිණිස, නිරුත්තරවූ අවබෝධය පිණිස සුදුස්සෝමැයි.
´´භාරද්වාජය, ආශ්චය්ර්යවූ, පෙර නොඇසූ විරූ මේ උපමා තුන මට වැටහුනාහුය.
14. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත පහළ විය. යම් හෙයකින් මම යටි දත් පෙළෙහි උඩු දත් පෙළ තදකරගෙන (දත් මිටි කාගෙන) දිව උඩු තල්ලෙහි තද කරගෙන, කුසල් සිතින් අකුසල් සිත යටපත් කරන්නෙම් නම්, පෙළෙන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම දත් මිටි කාගෙන, දිව උඩුතල්ලෙහි තදකරගෙන, කුසල් සිතින් අකුසල් සිත යටපත් කරමි, පෙළමි, තවමි. භාරද්වාජය, දත්මිටි කාගෙන, දිව උඩුතල්ලෙහි තදකරගෙන, කුසල් සිතින් අකුසල් සිත යටපත් කරන්නාවූ, පෙළන්නාවූ, තවන්නාවූ ඒ මාගේ කිහිලිවලින් ඩාදිය වැගිරෙන්නේය.
´´ භාරද්වාජය, යම්සේ බලවත් පුරුෂයෙක් තෙම වඩා දුර්වල පුරුෂයෙකු විසින් හෝ අල්වාගෙන, බෙල්ලෙන් හෝ අල්වාගෙන, තදකරන්නේද, පෙළන්නේද, තවන්නේද, භාරද්වාජය, එපරිද්දෙන්ම දත් මිටි කාගෙන, දිව උඩු තල්ලෙහි තද කරගෙන කුසල් සිතින් අකුසල් සිත යටපත් කරන්නාවූ, පෙළන්නාවූ, තවන්නාවූ, ඒ මාගේ කිහිලිවලින් ඩාදිය වැගිරෙයි.
´´ භාරද්වාජය, මා විසින් නොහැකුථනු වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලද්දේය. සිහිය එළඹ සිටියාය. එහෙයින්ම නුමුළා විය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන්ම මඩන ලද්දාවූම මාගේ ශරීරය දාහ සහිත විය. නොසන්සිඳුනේ විය. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද, දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
15. ´´ භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත පහළ විය. යම් හෙයකින් මම ආශ්වාස කිරීම් රහිත ධ්යානය වඩන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියාය.) භාරද්වාජය, ඒ මම කටින්ද, නාසයෙන්ද ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූයෙමි. භාරද්වාජය, කටින්ද, නාසයෙන්ද ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි කන් සිදුරුවලින් පිටවන වාතයෙහි අධික ශබ්ද ඇතිවෙයි. මයින හමක් පිඹින කල්හි යම්සේ අධික ශබ්දයක් ඇතිවේද, එපරිද්දෙන්ම, භාරද්වාජය, මාගේ මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි කන් සිදුරුවලින් පිටවන වාතයෙහි අධික ශබ්දය ඇතිවෙයි.
´´භාරද්වාජය, මා විසින් නොහැකුථණු වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලදී. සිහිය එළඹ සිටියාය. (එහෙයින්ම) මුළා නොවීය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන් වීය්ර්යය වඩන්නාවූ මාගේ ශරීරය දාහ සහිත වෙයි. නොසන්සිඳුනේ වෙයි. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
16. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. ´යම් හෙයකින් මම ආශ්වාස රහිත ධ්යානයම වඩන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කනින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූයෙමි. භාරද්වාජය, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි අධික වාතය හිස් මුදුන පලන්නාක් මෙන් වෙයි. භාරද්වාජය, යම්සේ බලවත් පුරුෂයෙක් තියුණු කඩුවකින් හිස්මුදුන විදින්නේද, එපරිද්දෙන්ම, භාරද්වාජය, මගේ මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කනින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි අධික වාතය හිස් මුදුන පලන්නා සේ වෙයි.
´´භාරද්වාජය, මා විසින් නොහැකුථණු වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලද්දේමය. සිහිය එළඹ සිටියාය. (එහෙයින්ම) මුළාව නොවීය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන් වීය්ර්යය වඩන්නාවූ මාගේ ශරීරය දාහ සහිත විය. නොසංසිඳුනේ වෙයි. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
17. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. ´යම් හෙයකින් මම ආශ්වාස රහිත ධ්යානයම වඩන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම මුඛයෙන්ද, නාස යෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූයෙමි. භාරද්වාජය, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රාශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි හිසෙහි අධික වේදනාව ඇතිවෙයි. භාරද්වාජය, යම්සේ බලවත් පුරුෂයෙක් දැඩි වරපට බැම්මකින් හිස වෙළයිද, එපරිද්දෙන්ම, භාරද්වාජය, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කනින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි මගේ හිසෙහි වේදනාව ඇතිවෙයි.´´
´´භාරද්වාජය, මා විසින් නොහැකුථණු වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලද්දේමය. සිහිය එළඹ සිටියාය. (එහෙයින්ම) මුළාව නොවීය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන් වීය්ර්යය වඩන්නාවූ මාගේ ශරීරය දාහ සහිත විය. නොසංසිඳුනේ වෙයි. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
18. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. ´යම් හෙයකින් මම ආශ්වාස ප්රශ්වාස රහිත ධ්යානයම වඩන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූයෙමි. භාරද්වාජය, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි හිසෙහි අධිකවූ වාතයෝ කුස සිඳිත්.
´´භාරද්වාජය, දක්ෂවූ ගවයන් මරන්නෙක් හෝ ගවයන් මරන්නෙකුගේ අතවැසියෙක් හෝ ගෙරින් කපන තියුණු ආයුධයකින් බඩ කපන්නේ යම් සේද, එපරිද්දෙන්ම, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කනින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි අධික වාතය උදරය කපන්නා සේ වෙයි.
´´භාරද්වාජය, මා විසින් නොහැකුථණු වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලද්දේමය. සිහිය එළඹ සිටියාය. (එහෙයින්ම) මුළාව නොවීය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන් වීය්ර්යය වඩන්නාවූ මාගේ ශරීරය දාහ සහිත වෙයි. නොසංසිඳුනේ වෙයි. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
19. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. ´ආශ්වාස රහිත ධ්යානය වඩන්නෙම් නම් යෙහෙක (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූයෙමි. භාරද්වාජය, මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රාශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි ශරීරයෙහි අධික දැවිල්ලක් වෙයි. භාරද්වාජය, යම්සේ බලවත් පුරුෂයෝ දෙදෙනෙක් දුර්වල පුරුෂයෙකු අත් දෙකින් අල්ලා ගෙන අඟුරු වලකට අල්ලා තවන්නාහුද, අතිශයින් තවන්නාහුද, භාරද්වාජය, එපරිද්දෙන්ම මුඛයෙන්ද, නාසයෙන්ද, කණින්ද, ආශ්වාස ප්රශ්වාස වැළැක්වූ කල්හි මගේ ශරීරයේ අධික දැවිල්ලක් වෙයි.´´
´´ භාරද්වාජය, මා විසින් වීය්ර්යය පටන් ගන්නා ලද්දේමය. සිහිය එළඹ සිටියාය. (එහෙයින්ම) මුළාව නොවීය. ප්රධාන වීය්ර්යයෙන් වීය්ර්යය කරන්නාවූ මාගේ ශරීරය දාහ සහිත වීය්ර්යයෙන්ම විඩා සහිත වෙයි. නොසංසිඳුනේ වෙයි. භාරද්වාජය, මට උපන්නාවූ මෙබඳුවූද දුක් වේදනාව කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
´´එකල්හි දේවතාවෝ මා දැක මෙසේ කීහ. ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කථරිය කළේය´ (කියායි.) ඇතැම් දේවතා කෙනෙක් මෙසේ කීහ. ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කථරිය නොකළේය. එහෙත් කථරිය කරන්නේය.´ (කියායි.) ඇතැම් දේවතා කෙනෙක් ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කලුරිය කළේත් නොවේි. කලුරිය කරන්නේත් නොවෙයි. ශ්රමණ ගෞතම තෙම රහත්ය. රහතුන්ගේ වාසය කිරීමකැ´ යි (කීහ)
20.´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. යම් හෙයකින් මම මුථමනින් ආහාර නොවැළඳීම පිණිස පිළිපදින්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙක.´ (කියායි.) භාරද්වාජය, එවිට දේවතාවෝ මා වෙත පැමිණ මෙසේ කීහ. ´නිදුකාණෙනි, ඔබ මුථමනින් ආහාර නොගෙන සිටින්නට නොසිතුව මැනවි. යම් හෙයකින් ඔබ මුථමනින් ආහාර නොගෙන සිටිය හොත් අපි ඔබගේ ලෝම සිදුරුවලින් දිව්ය ඕජස් ශරීරගත කරන්නෙමු. ඔබ එයින් යැපෙන්නෙහිය.´ භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ කල්පනා විය. ´´මම වනාහි මුථමනින් නිරාහාරව සිටීමට සිතින් එකඟ වුනෙමි. එහෙත් මේ දේවතාවෝ මාගේ ලොම් සිදුරුවලින් දිව්ය ඕජස ගිල්වන්නාහු නම් එයින් මම යැපෙන්නෙමි. එය මාගේ මුසාවක් වන්නේය.´ (කියායි.) භාරද්වාජය, ඒ මම ඒ දෙවියන් වැළැක්වූයෙමි. වුවමනා නැතැයි කීයෙමි.
´´භාරද්වාජය, ඒ මට මේ සිත පහළ විය. ´යම් හෙයකින් මම පතක් පතක් පමණවූ මුං තැම්බූ දිය හෝ කොල්ලු තැම්බූ දිය හෝ කඩල තැම්බූ දිය හෝ කලතණ තැම්බූ දිය හෝ ඉතා ස්වල්පවූ ආහාරයක් වළඳන්නෙම් නම් යෙහෙකි´ (කියායි.)
´´භාරද්වාජය, ඒ මම පතක් පමණවූ, මුං තැම්බූ දිය හෝ කොල්ලු තැම්බූ දිය හෝ කඩල තැම්බූ දිය හෝ කලතණ තැම්බූ දිය හෝ ඉතා ස්වල්ප වශයෙන් ආහාරය වැළඳුවෙමි. භාරද්වාජය, ඒ මම පතක් පමණවූ මුං තැම්බූ දිය හෝ කොල්ලු තැම්බූ දිය හෝ කඩල තැම්බූ දිය හෝ කලතණ තැම්බූ දිය හෝ ඉතා ස්වල්ප වශයෙන් ආහාර ගන්නාවූ ඒ මාගේ ශරීරය ඉතා කෙට්ටු බවට පැමිණියේ වෙයි. අසූ වයස් ගිය වැලක පුරුක් හෝ කලුවැල් නම් වැලක පුරුක් හෝ යම් සේද, මාගේ අඟ පසඟ ඒ නිරාහාරභාවය නිසාම එබඳු විය. ඔටු පියවර යම්සේ මැද ගැඹුරුවේද, එපරිද්දෙන්ම ඒ නිරාහාර භාවයෙන් මාගේ නිසීදන මාංසය (තට්ටම) මැදින් ගැඹුරුවිය. රැහැනක ඇවුණූ දැව වැටිය යම්සේ අතරතුර උස් මිටි වේද, එපරිද්දෙන් ඒ නිරාහාර භාවයෙන් මාගේ කොඳු ඇටය උස් මිටි වෙයි. යම්සේ දිරූ ශාලාවක පරාල උඩු යටි වශයෙන් නැමුනාහු වෙද්ද, එපරිද්දෙන් මාගේ ඉල ඇට උඩු යටි වශයෙන් නැමුනාහු වෙත්. ගැඹුරුවූ ළිඳෙක දිය යට පෙනෙන තරු ගැඹුරට ගියාහු යට බැස්සාහු දක්නා ලැබෙත්ද, එපරිද්දෙන්ම ඒ ස්වල්ප ආහාරය නිසා මාගේ ඇස්වල නෙත්තරු වල ගැඹුරට ගියාහු යට බැස්සාහු දක්නා ලැබෙත්. යම් සේ නම් තිත්ත ලබු ගෙඩියක් අමුවෙන් කපන ලද්දේ අව් සුළඟින් හැකුලුනේද, මැලවුනේද, එපරිද්දෙන්ම ඒ ස්වල්ප ආහාරය නිසා මාගේ හිසේ සම හැකුලුනේ මැලවුනේ වෙයි.
´´භාරද්වාජය, ඒ මම බඩේ සම අතගාන්නෙමියි පිටකටුවම අතගාන්නෙමි. පිට කටුව අල්වමියි බඩේ සම අල්ලමි. භාරද්වාජය, ඒ ස්වල්ප ආහාරය නිසා එපමණට මාගේ බඩේ සම කොඳු ඇටයෙහි ඇලුනේ වෙයි. ඒ මම වර්චස් හෝ මුත්ර හෝ කරන්නෙමියි, හුන්නේ ඒ ස්වල්ප ආහාරය නිසාම එහිම යටිකුරුව වැටෙමි. මම මේ ශරීරය අස්වසමියි අතින් ශරීරාවයව පිරිමදිමි. භාරද්වාජය, එසේ ශරීරයේ අවයව අතපත ගාන විට, ඒ ස්වල්ප ආහාරය නිසාම මුල් කුණුවූ ලොම් ශරීරයෙන් වැටෙත්.
´´භාරද්වාජය, සමහර මිනිස්සු මා දැක මෙසේ කීවාහුය. ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කලුය.´ ඇතැම් මිනිස්සු මෙසේ කීවාහුය. ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කලු නොවෙයි, පලාවන් පාටය.´ ඇතැම් මනුෂ්යයෝ මෙසේ කීවාහුය. ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම කලුත් නොවෙයි, පලාවන් පාටත් නොවෙයි. ශ්රමණ ගෞතම තෙම රන් වන් සිවි ඇත්තේයි.´ භාරද්වාජය, මෙසේ කීමට තරමටම මාගේ පිරිසිදුවූ, හාත්පසින් බබලන්නාවූ ශරීර වර්ණය ඒ නිරාහාර භාවය නිසාම නැසුනේ වෙයි.
21. ´´භාරද්වාජය, ඒ මට මෙසේ සිතුනේය. අතීත කාලයෙහි යම් කිසි ශ්රමණයෝ හෝ බ්රාහ්මණයෝ හෝ උපක්රමයෙන් උපන්නාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ, කටුකවූ වේදනා වින්දාහු නම් ඒ මේ තරම්ම වෙයි. මීට වඩා වැඩි නොවෙයි. අනාගත කාලයෙහි යම් කිසි ශ්රමණයෝ හෝ බ්රාහ්මණයෝ හෝ උපක්රමයෙන් උපන්නාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ, කටුකවූ වේදනා විඳින්නාහු නම් ඒ මේ තරම්ම වෙයි. මීට වඩා වැඩි නොවෙයි. මේ වර්තමාන කාලයෙහි යම් කිසි ශ්රමණයෝ හෝ බ්රාහ්මණයෝ හෝ උපක්රමයෙන් උපන්නාවූ, දුක්වූ, තියුණුවූ, වේදනාවන් විඳිත් නම් ඒ මේ තරම්ම වෙයි. මීට වඩා වැඩි නොවෙයි. මම වනාහි මේ කටුකවූ දුෂ්කර ක්රියාවෙන් මනුෂ්ය භාවයට වැඩිවූ ආය්ර්යභාවය ඇති කිරීමට සමර්ථවූ ඥාන දර්ශන විශේෂයක් නොලබමි. මාර්ගාවබෝධය පිණිස අන්ය මාර්ගයක් ඇත්තේදැයි (කල්පනා විය.)
22.´´භාරද්වාජය, ඒ මට මේ අදහස විය. ´මම පියවූ ශුදේධාදන ශාක්ය රාජයාගේ වප් මගුල් දිනයෙහි සිහිල්වූ දඹ රුක් සෙවනෙහි හුන්නේ කාමයන්ගෙන් වෙන්වම, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්වම, විතර්ක සහිතවූ, විචාර සහිතවූ, විවේකයෙන් හටගත් ප්රීතිය හා සැපය ඇති, ප්රථම ධ්යානයට පැමිණ වාසය කළ බව දනිමි. ඒ මාර්ගය මාර්ග ඥාන අවබෝධය පිණිස වන්නේයි´ (අදහස් විය.) භාරද්වාජය, ඒ මට අවබෝධය පිණිස මේ මාර්ගයමයැයි සිහිය අනුව පැවති විඤ්ඤාණය පහළවිය. භාරද්වාජය, ඒ මට මේ අදහස විය. ´කාමයන්ගෙන් වෙන්වූ, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්වූ යම් ඒ සැපයක් වේද, මම ඒ සැපයට භය වෙමිද´ (කියාය.) භාරද්වාජය, ඒ මට මේ කල්පනාව ඇතිවිය. ´කාමයන්ගෙන් වෙන්වූ, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්වූ යම් ඒ සැපයක් වේද, මම ඒ සැපයට භය නොවෙමි´ යි (කියාය). භාරද්වාජය, ඒ මට මේ කල්පනාව ඇති විය. ´මෙතරම් දුර්වලවූ ශරීරයකින් යුක්තව ඒ (ප්රථම ධ්යාන) සැපය ලබන්නට බැරිය. යම් හෙයකින් මම බත් හා කොම පිඩු ආදී ඖදාරික ආහාරයක් ගන්නෙම් නම් හොඳය.´ (කියාය.)
´´භාරද්වාජය, ඒ මම බත්, කොමපිඩුයැයි කියන ඔළාරික ආහාරයක් ගත්තෙමි. භාරද්වාජය, ඒ කාලයෙහි ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම යම් ලොවුතුරා දහමක් ලැබුයේ නම් එය අපට කියන්නේය.´ යන අදහසින් භික්ෂූන් පස් දෙනෙක් මට උපස්ථාන කරමින් සිටියහ. භාරද්වාජය, යම් කලක පටන් මම බත් හා කොමපිඩු ආහාර ගන්නට වූයෙම්ද, එකල්හි ඒ භික්ෂූහු ´ශ්රමණ ගෞතම තෙම ප්රත්යය බහුල කොට ඇත්තේය. රසයෙහි ගිජුව ප්රණීත පිණ්ඩපාතාදිය වැළඳීමට හැරුණේය. වීය්ර්යය කිරීමෙන් පිරිහුණේයැ´ යි කියා කලකිරී බැහැර ගියාහුය.
´´භාරද්වාජය, ඒ මම ඕලාරික ආහාර ගෙන ශරීර ශක්තිය ලැබ කාමයන්ගෙන් වෙන්වම, අකුශල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්වම, විතර්ක සහිතවූ, විචාර සහිතවූ, විවේකයෙන් හටගත් ප්රීති සැපය ඇති ප්රථම ධ්යානයට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ, මෙබඳුවූද, සැප වේදනාව මගේ කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
23. ´´විතක්ක විචාර සංසිඳීමෙන් අභ්යන්තර පැහැදීම ඇති හිතේ එකඟ බව ඇති, විතර්ක රහිතවූ, විචාර රහිතවූ, සමාධියෙන් හටගත් ප්රීති සැපය ඇති විතීය ධ්යානයට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ මෙබඳුවූද සැප වේදනාවද මගේ කුසල් සිත විනාශ නොකරයි. මැඩගෙන නොසිටියි. ප්රීතිය ඉක්මවීමෙන් උපෙක්ෂා ඇත්තේ වාසය කෙළෙමි. සිහියෙන් හා මනා නුවණින් යුක්තවූයේ කයින්ද සැපය වින්දෙමි. යමක් උපෙක්ෂා ඇත්තේ සිහියෙන් යුක්තවූයේ, සැප විහරණ ඇත්තේයැයි ආය්ර්යයෝ කියත්ද, ඒ තුන්වැනි ධ්යානයට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ මෙබඳුවූ සැප වේදනාවද, මගේ කුසල් සිත විනාශ නොකරයි. සැපය නැති කිරීමෙන්, දුක නැති කිරීමෙන් කල් ඇතිවම සොම්නස් දොම්නස් දෙක අතුරුදන් කිරීමෙන්, දුක් නැත්තාවූ, සැප නැත්තාවූ, උපෙක්ෂාවෙන් හටගත් සිහිය පිළිබඳ පිරිසිදු බව ඇති සතරවැනි ධ්යානයට පැමිණ වාසය කෙළෙමි. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ මෙබඳුවූ සැප වේදනාවද මගේ කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
24. ´´ඒ මම මෙසේ හිත සමාධියෙන් එකඟවූ කල්හි, පිරිසිදුවූ කල්හි (පිරිසිදු හෙයින්ම) දීප්තිමත්වූ කල්හි, අඞ්ගන (රාගාදී කෙලෙස්) රහිතවූ කල්හි, පහවූ උවදුරු ඇති කල්හි, මෘදුවූ කල්හි, කටයුත්තට සුදුසුව සිටි කල්හි, සිත ස්ථිරවූ කල්හි, පෙර ජාති දැනීමේ ඤාණය පිණිස සිත නැමූයෙමි. ඒ මම නොයෙක් ආකාරවූ පූර්වෙනිවාසය (පෙර උපන් ජාති) සිහි කරමි. එනම් එක් ජාතියක්ද, ජාති දෙකක්ද, ජාති තුනක්ද, ජාති සතරක්ද, ජාති පහක්ද, ජාති දශයක්ද, ජාති විස්සක්ද, ජාති තිසක්ද, ජාත් සතළිසක්ද, ජාති පණසක්ද, ජාති සියයක්ද, ජාති දහසක්ද, ජාති ලක්ෂයක්ද, නොයෙක් සංවර්ත (විනාශවන) කල්පයන්ද, නොයෙක් විවර්ත (හැදෙන) කල්පයන්ද, නොයෙක් සංවර්ත විවර්ත කල්පයන්ද, අසුවල් තැන උපන්නෙමි, එහිදී මේ නම් ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු ගොත්ර ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු වර්ණ ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු ආහාර ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු දුක් සැප වින්දෙමි. ඒ මම එයින් චුතව අසුවල් තැන උපන්නෙමි. එතැන්හිද මෙසේ නම් ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු ගොත්ර ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු ශරීර වර්ණ ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු ආහාර ඇත්තේ වීමි. මෙබඳු සැප දුක් වින්දේ වීමි. මෙබඳු ආයුෂ ඇත්තේ වීමි. ඒ මම එතැනින් චුතව මෙහි උපන්නෙමි´ යි මෙසේ ආකාර සහිතවූ, දැක්වීම් සහිතවූ, නොයෙක් ආකාරවූ, පෙර විසූ කඳ පිළිවෙළ සිහි කරමි.
´´භාරද්වාජය, මා විසින් රාත්රියේ පළමුවෙනි යාමයෙහි මේ පළමුවන විද්යාව (පෙරවිසූ තැන් දන්නා නුවණ) ලබන ලදී. (එය වසන) අවිද්යාව නසන ලදී. විද්යාව උපන්නීය. අඳුර (මොහය) නසන ලද්දේය. ආලෝකය උපන්නේය. අප්රමාදව, කෙලෙස් තවන වීය්ර්යයෙන් යුක්තව වාසය කරන්නකුට යම්සේ සිදුවිය යුතු නම් එසේ විය. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ මෙබඳුවූ සැප වේදනාවද මගේ කුසල් හිත විනාශ නොකරයි.
25. ´´ඒ මම මෙසේ (හිත සමාධියෙන්) එකඟවූ කල්හි, පිරිසිදුවූ කල්හි, (පිරිසිදු හෙයින්) දීප්තිමත්වූ කල්හි, අඞ්ගණ (රාගාදී කෙලෙස්) රහිතවූ කල්හි, කෙලෙස් පහව ගිය කල්හි, සිත මෘදුවූ කල්හි, කටයුත්තට සුදුසුව සිටි කල්හි, සිත ස්ථිරවූ කල්හි, කම්පා නොවන බවට පැමිණි කල්හි, සත්ත්වයන්ගේ චුති උත්පත්ති දෙක දැකීම පිණිස සිත නැමීමි. ඒ මම පිරිසිදුවූ, මිනිස් බව ඉක්මවා සිටි දිව ඇසින්, චුත වන්නාවූද, උපදින්නාවූද, ලාමකවූද, ප්රණීතවූද, මනා වර්ණ ඇත්තාවූද, මනා වර්ණ නැත්තාවූද, යහපත් ගති ඇත්තාවූද, අයහපත් ගති ඇත්තාවූද, කර්මය පරිදි මිය ගියාවූ, සත්ත්වයන් දකිමි.
´´ඒකාන්තයෙන් මේ පින්වත් සත්ත්වයෝ කාය දුශ්චරිතයෙන් යුක්ත වූවාහු, වාක් දුශ්චරිතයෙන් යුක්ත වූවාහු, මනො දුශ්චරිතයෙන් යුක්ත වූවාහු, ආය්ර්යයන්ට දොස් කීවාහු, මිත්යා දෘෂ්ටි ගත්තාහු, මිත්යා දෘෂ්ටි ක්රියා අනුමත කළාහුය. (එහෙයින්) ඔවුහු කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු සැපයෙන් පහවූ, නපුරු ගති ඇති, යටිකුරුව වැටෙන නරකයෙහි උපන්නාහුයයිද, මේ පින්වත් සත්ත්වයෝ වනාහි කාය සුචරිතයෙන් යුක්තවූවාහු, වාක් සුචරිතයෙන් යුක්තවූවාහු, මනො සුචරිතයෙන් යුක්තවූවාහු, ආය්ර්යයන්ට දොස් නොකීවාහු, සම්යක් දෘෂ්ටි ඇත්තාහු, සම්යක් දෘෂ්ටි කර්ම සමාදන් වූවාහුය. (එහෙයින්) ඔවුහු කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු ස්වර්ග ලොකයෙහි උපන්නාහුයයි මෙසේ පිරිසිදුවූ, මිනිස් ඇස ඉක්මවා සිටි දිවැසින්, චුත වන්නාවූද, උපදින්නාවූද, ලාමකවූද, ප්රණීතවූද, මනා වර්ණ ඇත්තාවූද, මනා වර්ණ නැත්තාවූද, යහපත් ගති ඇත්තාවූද, අයහපත් ගති ඇත්තාවූද, කර්මය පරිදි මිය ගියාවූ සත්ත්වයන් දනිමි.
´´භාරද්වාජය, මා විසින් රාත්රියෙහි මැද යාමයෙහි මේ දෙවන විද්යාව (චුතවීම්, ඉපදීද් දක්නා නුවණ) ලබන ලදී. (එය වසන) අවිද්යාව නසන ලදී. විද්යාව උපන්නීය. අඳුර (මොහය) නසන ලද්දේය. ආලෝකය උපන්නේය. අප්රමාදව, කෙලෙස් තවන වීය්ර්යයෙන් යුක්තව වාසය කරන්නකුට යම්සේ සිදුවිය යුතු නම් එසේ විය. භාරද්වාජය, උපන්නාවූ මෙබඳුවූද සැප වේදනාව මගේ කුසල් සිත විනාශ නොකරයි.
26. ´´ඒ මම මෙසේ සිත එකඟවූ කල්හි, පිරිසිදුවූ කල්හි, දීප්තිමත්වූ කල්හි, කෙලෙස් රහිතවූ කල්හි, කෙලෙස් පහව ගිය කල්හි, සිත මෘදුවූ කල්හි, කටයුත්තට සුදුසුව සිටි කල්හි, සිත ස්ථිරවූ කල්හි, කම්පා නොවන බවට පැමිණි කල්හි, ආශ්රව ක්ෂයකර ඥානය (කෙලෙස් නැති කරන නුවණ) පිණිස සිත නැමූයෙමි. ඒ මම, ´මෙය දුකය´ යි තතුසේ දත්තෙමි. ´මේ දුක් ඉපදීමට හේතුවය´ යි තතු සේ දත්තෙමි. ´මේ දුක නැති කිරීමේ මාර්ගය´ යි තතුසේ දත්තෙමි. ´මේ දුක නැති කිරීමය´ යි තතුසේ දත්තෙමි. ´මොහු ආශ්රවයෝය´ යි තතුසේ දැනගතිමි. ´මේ ආශ්රවයන්ගේ හට ගැන්මය´ යි තතුසේ දැනගතිමි. ´මේ ආශ්රවයන්ගේ නැතිකිරීමය´ යි තතුසේ දැනගතිමි. ´මේ ආශ්රවයන් නැතිකිරීමේ මාර්ගය´ යි තතුසේ දැනගතිමි. මෙසේ දන්නාවූ, මෙසේ දක්නාවූ ඒ මාගේ සිත කාමාශ්රවයන්ගෙන් මිදුනේය. භවාශ්රවයන්ගෙන් මිදුනේය. අවිද්යාශ්රවයන්ගෙන්ද මිදුනේය. මිදුන කල්හි ´මිදුනේය´ යි දැනීම පහළවිය. උත්පත්තිය කෙළවර විය. මාර්ග බ්රහ්මචය්ර්යාව වැස නිමවන ලදී. කළයුත්ත කරන ලදී. ´කළයුතු අනිකක් නැත්තේය´ යි දැන ගතිමි.
27. ´´භාරද්වාජය, රාත්රියෙහි අන්තිම යාමයෙහි මේ තුන්වෙනි විද්යාව (ආශ්රව ක්ෂය කරන ඥාන නම්වූ අර්හත් මාර්ගය) මා විසින් ලබන ලදී. (එය වසන) අවිද්යාව නසන ලදී. විද්යාව උපන්නීය. අඳුර (මොහය) නසන ලද්දේය. ආලෝකය උපන්නේය. අප්රමාදව, කෙලෙස් තවන වීය්ර්යයෙන් යුක්තව වාසය කරන්නෙකුට යම් සේ සිදුවිය යුතු නම් එසේ විය.´´
28. ´´මෙසේ කී කල්හි සඞ්ගාරව මානවක තෙමේ භග්යවතුන් වහන්සේට ´´අර්හත් සම්යක් සම්බුදු කෙනෙකුගේ වීය්ර්ය යම් සේද භවත් ගෞතමයන් වහන්සේගේ වීය්ර්ය එසේ නොනවත්වා වීය්ර්යයක් විය. භවත් ගෞතමයන් වහන්සේගේ වීය්ර්ය උත්තම පුරුෂයන්ගේ වීය්ර්යයක් වීය´´ යි කීය.
29. ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, දෙවියෝ ඇත්තාහුද?´´ ´´භාරද්වාජය, මා විසින් දෙවියන් ඇද්දැයි කාරණයන්ට අනුව දැනගන්නා ලදී.´´
´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ´දෙවියන් ඇද්දැ´ යි අසන ලද්දේ, ´භාරද්වාජය, මා විසින් දෙවියන් ඇද්දැයි කාරණයන්ට අනුව දැන ගන්නා ලදැ´ යි කීයෙහිය. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මෙසේ ඇති කල්හි ඒ කීම හිස්වූ බොරු කථාවක් නොවන්නේද?´´
´´භාරද්වාජය, ´දෙවියෝ ඇද්දැ´ යි අසන ලද්දේ, ´දෙවියෝ ඇතැ´ යි යමෙක් කියන්නේද, දෙවියෝ ඇතැයි කාරණයන්ට අනුව මා විසින් දැනගන්නා ලදැයි යමෙක් කියන්නේ ද, එකල්හි නුවණැති පුරුෂයා විසින් දෙවියෝ ඇතැයි ඒකාන්තයෙන් විනිශ්චයට පැමිණිය යුතුයි.´´ ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ පළමුකොටම මට එසේ නොකීයේ මන්ද?´´ ´´භාරද්වාජය, දෙවියෝ ඇත යනු ලෝකයෙහි ඉතා ප්රකට වශයෙන් සම්මතව පවත්නා දෙයකි´´ යි වදාළේය. මෙසේ වදාළ කල්හි සංගාරව මානවක තෙමේ භාග්යවතුන් වහන්සේට ´´භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉතා යහපති, භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉතා යහපති, භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, යම්සේ යටිකුරු කරන ලද්දක් උඩුකුරු කරන්නේද, වැසූ දෙයක් වැසුම් අරින්නේද, මං මුළා වූවෙකුට මාර්ගය කියා දෙන්නේද, ඇස් ඇත්තෝ රූපයන් දකිත්වායි අඳුරෙහි තෙල් පහනක් හෝ දරන්නේද, එපරිද්දෙන් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් අයුරින් ධර්මය ප්රකාශ කරන ලදී, මම භවත් ගෞතමයන් වහන්සේද, ධර්මයද, සඞ්යාද සරණ යමි. භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ, අද පටන් මා දිවි හිම්ව සරණ ගිය උපාසකයකු කොට දරණ සේක්වා.´´
දසවැනිවූ සඞ්ගාරව සූත්රය නිමි.
උපුටා ගැනීම - උතුම් ශ්රී සද්ධර්මය ( dahamsithum.wordpress )