නරෙන්ද්‍ර චරිතාවලොකන ප්රදීපිකාව i
සං ඥ ප න ය. ____
නරෙන්ර්න චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව නම් වූ මේ මා හැගී ග්රවන්ථනය වනාහි සෙංකඩගල නුවර මල්වතු විහාරයෙහි වැඩ විසූ ශාස්ත්රාරගමධාරී බහුශ්රැාත ස්ථවීරයන් වහන්සේනමක් විසින් ඉංග්රීූසි ආණ්ඩුවේ ආරාධනය පරිදි ක්රි ස්තු වර්ෂද 1834 පමණේදී සම්පාදනය කරන ලද්දකි. මහාවංශයට ඇතුළත් කථා ප්රගවෘත්තිය හකුලා ඉතා සැකෙවින් මෙහි ප්ර කාශකොට තිබේ. එසේ වුවද සැලකිය යුතු සිදුවීම් කිසිවක් බැහැර නොකොට කථා ශරීරය වශයෙන් සම්පූර්ණ ව තිබීම මෙහි විශෙෂ ලක්ෂවණයක් බව සඳහන් කළයුතු වේ. මහාවංශය වූ කලී පරිශීලනයට දුෂ්කරවූ අති විශාල ග්රණන්ථන යකි. එබැවින් සිංහල ඉතිහාසය දැනීම් වශයෙන් ආධුනිකයන්ට එයින් සම්පූර්ණය ප්ර්යෝජනය ලබාගැනීම දුෂ්කර වන්නේ ය. මේ අභිනව ග්රනන්ථ‍යෙන් ඒ අඩුපාඩුව බොහෝදුර පිරිමැසී යන්නේය. යනු අපේ බලවත් හැඟීමයි; මහාවංශ පරිශීලනයෙන් දතහැකි ඉතිහාසාගත සැලකිය යුතු ප්රැවෘත්ති සියල්ලම මෙහිද ඇතුළත් වන හෙයිනි. පාඩම් පොතක් වශයෙන් හෝ සාමාන්ය කියවීම් පොතක් වශයෙන් භාවිත කිරීමට යොග්යදවන පරිදි එය ගළපා තිබේ. එබැවින් ලොකු කුඩා සියල්ලන් අතරෙහි මේ පොත ඉතා ආදරයෙන් භාවිත වන්නේයයි අපෙක්ෂාා කරමු.
මෙහි මුල් පුස්කොල පිටපත රාජගිරියේ පෙෂකර්මඉ විද්යාභලයේ ප්ර ධාන තැන්පත් යූ. බී. දොලපිහිල්ලේ මහතා විසින් ප්රයථම වරට අප අතට පමුණුවන ලද බව ස්තුතියෙන් සඳහන් කරමු. එය කියවා බැලීමෙන් ප්රවසාදයට පත් අපි මෙකලට අතිශයින් යොග්යසවූ මේ ග්ර න්ථීය මුද්රරණයට පමුණුවා ආධුනිකයන් අතර විසුරුවා හැරීම මැනවැයි සලකා මේවර පිටපත් 1500 ක් මුද්රථණය කොට සමස්ත ලඞ්කා ශාස්ත්රීනය සමිති සම්මේලනයට පරිත්යාාග කෙළෙමු. එයින් ලැබෙන ආදායම අපේ නමින් පිහිටුවන ලද පරිත්යා ගයක් වශයෙන් ගෙන ඒ සමිති සම්මේලනය මගින් කරන්ට අදහස් කරතිබෙන ශාස්ත්රීයය කටයුතු වලට යොදනලෙස භාරකරමු.
යටකී පුස්කොල පිටපත ආශ්ර ය කරගෙන මේ පොත මුද්රටණය කරගෙන යන අතර මහනුවර සඞ්ඝරාජ පරිවෙණාධිපති මඩුගල්ලේ ශ්රීො සිද්ධාර්ත්ථග නායක මාහිමියන් වහන්සේ වෙතද පැරණි පුස්කොල පිටපතක් තිබෙන බැව් ඇසිමු. ඉන්පසු ඒ හා අපේ පොත උන්වහන්සේ ලවා සංසන්දනය කරවාගෙන සංශය ස්ථාන ශුද්ධියට පමුණුවා ගත් බැව් නමස්කාර පෙරටුව ඉතා ස්තුතියෙන් සඳහන් කරමු. මෙහි දැනුදු පැනෙන දොෂ ස්ථාන කීපයක් තිබෙත්. ඒ සියල්ල උපග්ර න්ථමයක් වශයෙන් සඞ්ග්රනහ කොට නැවත පළකරන්නෙමු.
මේවගට - සී. ඒ. හේවාවිතාරණ.
ජූනිමස 10 වන දින
කොල්ලුපිටියේ
“ශ්රීට නගර්” හිදීය.
නමො තස්ස භගවතො අරහතො
සම්මා සම්බුඞස්ස.
______
සාරං සාරඞ්ගධාරං අමිතසිරිධරං පාරමිපූරිතං තං
ධීරං ධීරඞ්ගුදාරං සුපරිචිතමතිං සාධුසංඝාතසෙවං,
භාරං හාරඞ්ග ධම්මං සුවීදිත මතුලං සන්තනත්තං ධනන්තං
ව‍ෙන්දධහං දෙවදෙවං නධිවරපවරං ධම්මරාජං සුරාජං
පාරං පාරඞ්ගතානං පරමසිවපදං සන්තතං සන්තකන්තං ධීරං ධීරඞ්ගධාරං සුපයතමතුලං නීඝස‍ෙන්ර්මරාහනාසං, භාරං හාරඞ්ගභූතං භව විභව භයං දූරතො වාරිතං තං ව‍ෙන්සෙතම්බොධිධම්මං ජීනවරවිසයං සන්තිතිබ්බාණධාතුං
පීනං පීනඞ්ගධීනං පයතගුණධනං සීලපඤ්ඤාදූදාරං දානං තානං ජනානං සුරනරවිභවං සෙවිතානං සතානං, නාසං සංසාර ඝොරං භවවිභව භයං පාපවෙරිප්පහාණං සංඝං තඩගීරසග්ගොරසගණමතුලං සාදරාහං නමාමී
සම්බුඬාං වාපි ධම්මං සුගතසුතගණං පුඤ්ඤඛෙත්තං ජනානං සංඝං සංසාර දුක්ඛාපගතගුණනිධිං පන්තිදං සෙවිතානං, ව‍ෙන්ය්ක්ඛ වන්දිිත්වන වාහං සුජනපියකරං හාසදොසප්පහාණං භාසිස්සං රාජවංසාගතමිතිචරිතං සාධවො තං සුණතතූ
මෙසේ අනන්තගුණ ඇති බුඬාදී රත්නත්ත්රසයට අපවිසින් කරන ලද නමස්කාර ඇතිව, ශ්රීද ලඞ්කාධිපතිවූ සාර් ඇඩ්වඩි බාර්නස් ලොයිතනන්ත ජනරාල් ගොවැර්න දෝරු උතුමාණන්වහන්සේගේ අවසරය හෙවත් ආරාධනාව කරණකොටගෙන කරන ලද නරෙන්ර්්වහ චරිතාවලොකන ප්රවදීපිකාව අතිසං‍ෙක්ෂ පාතිවිස්ත වජ්ජිතකොට මඞ්යතම ප්රිමාණයෙන් දක්වනු ලැබේ. එහි, සමස්ත බ්ර හ්මාමර මුනි මනුජසිඬ විද්යාටධර කුම්භාණ්ඩ නාගගරුඩ ගන්ධ්ර්වාගදී අශෙෂ ප්ර්ජාසංඛ්යාමත සත්වාමව කාශ සංස්කාර ලොකාවලොකන අප්රුතිහතාතිගමහීරඥාන
2 නරෙන්ර්ර චරිතාව ලොකන ප්රරදීපිකාව.
කෞශල්යො පලක්ෂි ත ප්ර ශස්තාතීත වර්ත මානානාගත ත්රෛපකාලික ඥෙයධර්මනයන් පරොපදෙශ රහිතව ස්වයම්භූඥනයෙන් අවබොධකළ හෙයින් සම්යතක් සම්බුඩ නම්ලද කකුසඳ කොනාගම කාශ්යයප ගෞතම මෛත්රේයයයි යන පවවිධ බුඬශ්රීගන් ප්රලතිමණ්ඩිතවූ මේ මහාභද්ර කල්පයෙහි ප්රයථම කල්පිත මනුෂ්ය යන් අතුරෙහි සාධාරණ මෛත්රීත කරුණා මුදිතා උපෙක්ෂාල යන අප්ර මාණ්ය චතුෂකාප්ර්මාණ්යණ ගුණධර්මමයෙන් හා අනිකුදු පවිත්රා්ශෙෂ සුවරිතයෙන් සම්පූර්ණතවූ පුරුෂොත්තම කෙනෙකුන් ඔවුනොවුන්ගේ විවාදාධිකරණ සංහිඳුවීමට ප්රෙමුඛස්ථානයෙහි තබා ඔවුන්වහන්සේට මහාසම්මත රජ යයි නම් තුබුවාහුය.
මෙකී මහාසම්මත රජතෙම මනුෂ්යය ගණනාවෙන් අසංඛ්ය යක් හවුරුදු මුළුල්ලෙහි දෙදහසක් කොදෙව් පිරිවරකොට ඇති සතර මහාවීපෙශ්වර චක්රලවර්ත්තිරාජ්ය ය කෙළේය. ඔහු පුත් රොජය, එසේම වරරොජය, කල්යාපණය, වරකල්යාෙණය, උපෙසථය, මන්ධාවතුය, වරමන්ධාරතුව චරකය, උපචරකය චෙතිය මුචලය මහාවුචලය, මුචලින්දඇය සගරය සාගරදෙවය භරතය භාගීරථය රුචීය සුරුචීය ප්රචතාපය මහාප්රිතාපය පණාදය මහාපණාදය සුදර්ශානය මහාසුදර්ශානය නේරුය මහානේරුය යන මෙකී රජවරු විසිඅටදෙන අසංඛ්යාපයුෂකවූ චක්රයවර්ත්තිරජ වූවාහුය. සප්තවිධ රත්නාධිපතීවූවාහුය කුසාවතීනුවරය රජගහ නුවරය මියුළුනුවරය යන මේතුන් පුරයෙහිම වාසය කළාහුය. ඒ රජවරු ප්රායණ නොනැසියයුතුය නුදුන්දෙය නොගතයුතුය මිථ්යාස වාරයෙහි නොහැසිරියයුතුය මුසාවාද නොබිතියයුතුය සුරාපානය නොකටයුතුයයි යන මේ පඤ්චවිධ අවවාදයෙන් සතරමහදිව් වැසියන්ට අවවාද කරමින් දශරාජධර්මේයට ආශ්රනයකොට රාජ ධර්ම්යටම සත්කාර කෙරෙමින් නිකසල රාජධර්මමයටම ගරුකාර කෙරෙමින් නිර්මරල රාජධර්මතයටම බුහුමන්කරමින් යථොක්ත රාජධර්මගයටම එම ප්රරතිපත්තීන් පුදමින් එම ධර්මරයම පතුරුවා පුදනු ලබන්නේය. යථොක්ත නීතිධර්ම ය ජයධවජයක්කොට ජයකේතුවක් කොට උත්තම ගෞරවස්ථානයෙහි තබා ඇතුළු ජනයා කෙරෙහිද බලපිරිස් කෙරෙහිද ෙක්ෂාත්රා ධිපතීන් කෙරෙහිද කාය්ය්මය යෙහි නියුක්තයන් කෙරෙහිද බ්රාසහ්මණ ගෘහපතීන් කෙරෙහිද ජනපද නියම්ගම් වාසීන් කෙරෙහිද සමිත බාහිත පාපීවූ ශ්ර මණ බ්රාහහ්මණාදීන් කෙරෙහිද මෘග පක්ෂී න් කෙරෙහිද පූර්වොාක්ත නිර්මශල රාජධර්මදයෙන්ම රක්ෂාකවරණ ගුප්ති සංවිධාන කළාහුය.
නරෙන්ර්ර චරිතාවලොකන ප්රෂදීපිකාව. 3
මෙසේ සජ්ජනානන්ද නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ද චරිතා‍වලොකත ප්රේදිපිකායෙහි අසංඛ්යා යුෂ්කවූ අෂ්ටවංශත් සක්විති නරපතීන්ගේ දශරාජධර්මන නම්වූ පළමුවන පරිච්ජේදයයි. ________
ඊට ඉක්බිති ප්රිඥ පුණ්ය තෙජසින් ඌනතරවූ හෙයින් අසංඛ්යාතයුෂයෙන් අඩුවූ සත් රජකෙනෙක් වූවාහුය. ඊට ඉක්බිති සපණස් රජකෙනෙක් වූවාහුය. ඊට ඉක්බිති එයිනුක් පිරිහීගිය ආයුෂ ඇති රජහු සැටදෙනෙක් වූවාහුය. ඊට අනතුරුව එයින් මන්දිමාත්රාියුෂ ගණනික් පිරිහීගියපසු සුවාසූ දහසක් රජහු වූවාහුය. එයින් හීනවූ ආයුෂ වර්ෂ සංඛ්යාෂවක් ඇති සතිස් රජකෙනෙක්ද එසේම ඊට ඉක්බිති දෙතිස් රජ කෙනෙක්ද ඊට අනතුරු එසේම අටවිසි රජකෙනෙක්ද එසේම නැවත දෙවිසි රජ කෙනෙක්ද එසේම අටළොස් රජකෙනෙක්ද ඊට අනතුරු සතළොස් රජකෙනෙක්ද ඊට ඉක්බිති පසළොස් දෙනෙකු හා තුදුස්දෙනෙක්ද ඉක්බිති නවදෙනෙකු හා සත් දෙනෙක්ද එසේම දොළොස් දෙනෙකු හා පස්විසි දෙනෙක්ද නැවතත් දොළොස් දෙනෙකු හා නවදෙනෙක්දැයි යන මෙකී සිව් අසූදහස් තුන්සිය අනූඅට පරම්පරාවට ඉක්බිති මඛාදෙව නම් මහරජකෙනෙක් පහළව මුලකී ක්රනමයෙන් ඒ මඛාදෙව නම් මහරජද නිර්මකල රාජධර්ම්යෙහි පිහිටා දෙදහසක් කොදෙව් නම් මහරජද නිර්ම ල රාජධර්මරයෙහි පිහිටා දෙදහසක් කොදෙව් පිරිවරකොට ඇති සතරමහදිව් ධර්මමයෙන් ජයගෙන රාජ්යිය කළේය. මෙම වංශයෙහි රජකළ මඛාදෙව නම්වූ රජහු සුවාසුදහසක් වූහ. මෙකී සුවාසූදහසක් රජහු වෙනවෙනම සුවාසූදහසක් සුවාසූදහසක් හවුරුදු කුමාර ක්රීාඩා කළාහුය. එපමණ වර්ෂෙ සංඛ්යා වක් උපරජ තනතුරෙහි පිහිටා නැවත එපමණ වර්ෂසගණනක් අගරජ තනතුරෙහි පිහිටා රාජ්යුශ්රී අනුභව කරන්නාහු එකි එකී හිසනරයක් දුටුවිටම තමාසතු රාජ්යරය දෙටු පුතණුවන්ට පාචාදී වෙන වෙනම පැවිදිව සුවාසුදහසක් සුචාසූදහසක් හවුරුදු වෙනවෙනම තපස්කොට සතරබඹ විහරණ දහම්වඩා නොපිරිහුන් ධ්යා නයෙන් කාලක්රි්යාකොට බඹලොව උපන්නාහුය. එහි අන්තිම මඛාදෙව නම් මහරජ නිමි නම් වේ.
මෙසේ සජ්ජානාන්දම නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් චරිතාලොකන ප්රේදීපිකායෙහි මඛාදෙව නරපතිවංශ නම්වූ දෙවෙනි පරිච්ජේදයයි.
4 නරෙන්ර්න චරිතාවලොකන ප්රඑදීපිකාව.
එහි අන්තිම නිමිනම් මඛාදෙව රජහුගේ පුත්රශවූ කලාරජනක නම් රජහු පටන් නැවතත් සුවාසූදහසක් එම වංශයෙහි රජවරු වූවාහුය.
කලාරජනක වංශ නම්වූ තුන්වෙනි පරිච්ජේදයයි. _______
එහි අන්තිම කලාරජනක නම් රජහුගේ පුත්රවවූ ඔක්කාක නම් මහරජෙක් විය. ඔහුගේ පුත්රගයෝ සොළොස්දෙනෙක් වූවාහුය. ඔහු සොළොස්දෙන දඹදිව සොළොස් කොටසක්කොට බෙදා රාජ්යගය කරමින් අනුශාසනා කළාහුය. එයින් ඔක්කාක රජහුගේ දෙටුපුත් ඔක්කාමුඛ* නම් විය. එම ඔක්කාමුඛ නම් රජහුගේ පරපුරෙන් නිපුරය චන්දි්මාය චන්ද මුඛය සිරිසජය වෙස්සන්තරය ජාලිය සීහවාහනය සීහස්සරය යන මේ රජහු දසදෙනාට ඉක්බිතිව සීහස්සරනම් රජහුගේ පරපුරෙන් දෙයාසූ දහසක් රජහු වූවාහුය. ඔවුන්ගේ අන්තිම රජ ජයසේන නම් විය. මෙකී දෙයාසූදහසක් රජහු කිඹුල්වත්පුරයෙහිම රජ කළාහුයි. එහි අන්තිම ජයසේනනම් රජහට සීහහනුය යසොධරාය යන පුතණුකෙනෙකුන් හා දියණිකෙනෙක්ද වූහ. මේ කිඹුල්වත්පුර රාජවංශයයි. ඊට නුදුරුවූ දෙව්දැහැ නුවර දෙව්දහැ ශාක්යහනම් රජෙක්විය. ඕහට අජන ශාක්ය ය කාත්යාව යනාය යන පුතණු කෙනෙකුන් හා දියණි කෙනෙකුන් වූවාහුය. එයින් කාත්යායයනා තොමෝ සීහහනු නම් රජහට අගමෙහෙසුන් වූවාය. අජනශාක්යඅ රජහට යසොධරා ෙතාමෝ අගමෙහෙසුන් වූවාය. මෙසේ අඤ්ජනශාක්ය රජහුගේ මායාය ප්රහජාපතීයයි දුහිතෘ දෙදෙනෙක් වූහ. දණ්ඩපාණිය සුප්රජබුඬය යන දෙපුත්රත කෙනෙක් වූවාහුය. සීහහනු නම් ශාක්යස මහරජ හට සුධොදනය ධොතොදනය සුක්කොදනය ඝටිතොදනය අමිතොදනය අමිතාය පමිතායයි කියා කුමාරයන් පස්දෙනෙකු හා කුමාරිකා දෙදෙනෙක්ද යන සත්දරුකෙනක් වූවාහුය. සුපුබුධ ශාක්යරරජහට අමිතා නම් බිසව අගමෙහෙසුන් වූවාය. සුප්රමබුඬ රජහු නිසා අමිතාවට සුභද්ර කාත්යාසයනාවය දෙවදත්තය යන දෙදෙනෙක් වූවාහුය. මායා ප්රරජාපතී දෙදෙන සු‍දධෝදන මහ රජහුතිසා මායාදේවීන් කුස උපන් පුත්රහතෙම විපදොත්තමවූ සර්වයඥවූයේය. යථොක්තවූ සම්යඋක් සම්බුද්ධයාණෝ බොධිසත්වම භූමියෙහි සිද්ධාර්ත්ථමකුමාරනම් වූ සේක.
- උක්කාමුඛ. (මහවංශ)
නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 5
මෙසේ දක්වනලද මහාසම්මතරජහු පටන් සුද්ධෝදන මහරජහු දක්වා මහසම්මත වංශයෙහි තුන්ලක්ෂු සුතිස්දාස් සාරසිය තෙවිසි කෙනෙකැයි දතයුතු. සිද්ධාර්ත්ථයකුමාර නම්වවූ මහාබොධිසත්වසයන් වහන්සේට සුභද්ර්කාත්යා්යනා තොමෝ අග්ර් මහේසිකා වූවාය. එම දෙදෙනා වහන්සේට රාහුල නම් කුමාරතෙම පුත්රඅවී, එකල සිද්ධාර්ත්ථ්කුමරාද බිම්සර කුමරුද අද්යෙෂ්ටදෘඪ මිත්රාවූවාහුය. එම දෙදෙනාගේ පියමහරජහු දෙදෙනාද එසේම යහළුවූවාහුය. එයින් සිද්ධාර්ත්ථයකුමාරතෙම බිම්සර කුමරහට පඤ්චවර්ෂථයකින් වැඩිසිටියේය. මෙසේවූ සිද්ධාර්ත්ථය කුමාරනම් මහාබොධිසත්වටතෙම එකුන්තිස් වර්ෂායේදී සංසාර යෙහි නොයෙක් ආදීනව සලකා සකලසත්වායන් වෙත පතළ මහා කරුණාවෙන් චොදනා ලදින් කිඹුල්වත්පුර රාජ්ය ය හැර පැවිදිව ෂඩ්වර්ෂ යක් ප්ර‍ධන් වීය්ය්ලද යකොට සම්යනක් සම්බොධියට පැමිණ හෙවත් බෝමැඩ විදුරසුන් අරා වැඩහිඳ පස්මරුන් මැඩ ලොව්තුරා බුදුව සත්සතියවා බ්රොහ්මාරාධනාවෙන් බරණැස ඉසිපතනාරාමයෙහිදී දම්සක් පවත්වා අටළොස් කෙළක් බඹුන් නිවන්පුර පමුණුවා අඤ්ඤා කොණ්ඩඤ්ඤාදී පස්වග මහතෙරුන්හට අනාත්ම ලක්ෂපණ සූත්රවයෙන් බණවදාරා අභිත්මාර්ගෙ ඵලාහිෂෙකකොට එහි භික්ෂුූභාවයෙන් පැවිදි උපසම්පදාදී නැවත භද්රවවර්ගරයෙහි දෙතිස් රජකුමරුවන්ටද යසකුල පුත්රුයන් ඇතුළුව පස්පණස් කුලපුත්රභයන්හටද අනාත්මලක්ෂෙණ සූත්රුයෙන් බණ වදාරා උරුවෙල් කසුප් ආදී දහසක් ජටාධරයන්ටද නොයෙක් පෙළහරින් දහම් දෙසමින් සතරමහ සතරඵලය හා පැවිදි උපසම්පදා දීමෙන් අමෘතාභිෂෙකයෙන් පිනවා තුන්ලෝ පහන් සිත් වඩවමින් ක්ර්මයෙන් තමන් ආයුෂ පන්තිස්වර්ෂනයෙහිදී බිම්සර නරපතීන්කරා වැඩ මහානාරද කසුපදා දෙසුමෙන් එම නිරිඳු ඈ අඟුමගධවාසී දසදහසක් අධිකවූ සියක්දහසක් දෙනාට සෝවාන්ඵලයෙන් නිවස්සැපදී නැවත දසදහසක් දෙනා තිසරණයෙහි පිහිටුවා වේළුවනාරාමය පිළිගත්සේක.
එසමයෙහි බුදුහු ආයුෂයෙන් පන්තිස්වර්ෂු වූසේක. බිම්සර රජ සමතිස්වර්ෂන වූයේය. මෙයින් සඬර්මි චක්රයවර්තදති ස්වාමීන්ගේ ආයුෂයෙන් දෙසැත්තෑ වැන්නෙහි සැටසත්වර්ෂදවූ බිම්සර රජ පුත් අජාසත් කුමාරයා පිය මහරජ්ජුරුවන් මරා තමන් අභිෂෙක ලදින් දෙතිස්වර්ෂ්යක් රාජ්යකය කෙළේය. මෙම අජාසත් රජ අභිෂෙකලත් අටවෙනි වර්ෂ්යෙහි සඬර්මුවර චක්රයවර්තරති ස්වාමීවූ
6 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රමදීපිකාව.
බුදුරජාණන් වහන්සේ කුසිනාරානුවර උපවර්තර නම් සාලවනොද්යාරනයෙහි යම්කසාලාන්තරයෙහිදී නිරුපධිශෙෂ නිවන්පුර පැමිනිසේක. ඉන්පසු අජාසත්රජ සූවිසිවසක් රජයකෙළේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දෙ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ේකා චර්තාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි සර්වවඥ වංශොතපත්තිනම්වූ සතරවෙනි පරිච්ඡේදයයි. ____
මෙසේ සද්ධර්ම් රාජන්වු බුදුන් පිරිනිවී තුන්වෙනි නිකිණිමස අව දියවකලත් දිනයෙහි මහාකාශ්ය‍ප ස්ථවිර ප්රිමුඛ උපාලි ආනන්දඅ ස්ථවිරාදී මහාක්ෂිවණාශ්ර්ව පන්සීයක්දෙනා වහන්සේ රැස්ව අජාසත් රජහුගේ ආරාධනාවෙන් වස්එළැඹ ප්රසථම ධර්මර සඞ්ගායනාව පටන්ගෙන සත්මාසයක් මුළුල්ලෙහි පිටකත්රථය සඞ්ගායනා කොට බුදුන් පිරිනිවි එම සර්පජ සංවත්සරයෙහි මැදින් දින දෙපෝයගිය දෙවෙනිදා ධර්මබසඞ්ගායනාව නිෂ්ඨාවට පමුණුවා වදාළසේක. ඉක්බිති දසදහස් ලෝකුස පොළොතල සවැදෑරූම් ලෙසින් මහ ගිගුම් පතුරවා කම්පිතවි. මෙහිදී අනෙකප්රසකාර ආශ්චය්ය්ගුම පූජාවෝද පහළවූවාහුය.
ප්රකථම ධර්ම සඞ්ගායනා නම්වූ පස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. ________ මෙසේ පළමුවෙනි ධර්ම්සඞ්ගායනාවට උපකාරවූ අජාසත් මහරජහු මරා ඔහුගේ පුත්රනවූ උදාසීභද්රවක කුමරා රජපැමිණ සොළොස්අවුරුද්දක් අඟු මඟධ දෙරට රාජ්ය ය කොට වසනසඳ, ඔහුගේ පුත්රාවූ අනුරුඬ කුමාරයන් බුදුන් පිරිණිවි සතළිස් වර්ෂයයෙහි තමන් පියාණන් මරා අභිෂෙක ලැබ වසනසඳ, ඔහු පුත් මුණ්ඩනම් කුමාරයා තමන් පියාණන් මරා අභිෂෙකව වසන සඳ, ඔහු පුත් නාගදාස කුමාරතෙම බුදුන් පිරිණිවි සතළිස්අට වෙනි වර්ෂැයෙහි තමන්පියාණන් මරා අභිෂෙකලැබ සූවිසිවර්ෂණයක් රාජ්ය ය කෙළේය. එකල්හි නුවරවාසීහු රැස්ව පිතෘඝාතක වංශයෙහි රජු‍න්ගෙන් අපට කම්නැතැයි කියා බුදුන් පිරිනිවි දෙසැත්තෑ වැන්නෙහි සුසුනාග නම් ධම්මිෂ්ඨ අමාත්ය කෙනෙකුන් රාජ්යසයෙහි පිහිටුවා අභිෂෙක කළාහුය. මෙකි සුසුනාග රජ අටළොස් අවුරුද්දක් රාජ්ය්ය කෙළේය. ඉක්බිති සුසුනාග රජ පුත් කාලාසෝක රජතෙම අභිෂෙකලත් දසවෙනි. වර්ෂසයෙහි බුදුන් පිරිනිවි සියක්වන වර්ෂවයෙහි විශාලාමහනුවර වාසීවූ වජ්ජි පුත්රික අලජ්ජිභික්ෂුුහු සිඞ්ගිලොණය වඩ්ගුලය ගාමන්තරය ආවාසය අනුමතිය ආචිතනය අමථිතය ජලොගිය නිසීදනය
නරෙන්ර්ු චරිතාලොකන ප්රආදීපිකාව. 7
අදසකය ජාතරූපයයි යන ආගමෙහි අමුතු දශවස්තුවක් උපදවා ප්ර‍කාශ කරන්ට වන්හ. එකල්හි සබ්බකාමීය සාළ්හය බුජ්ජසොහිතය වාසභගාමීය රෙවතය කාකණ්ඩය කත්රයජය සුමනය යන මෙකි මහා ස්ථවිරොත්තම ප්ර මුඛ දොළොස් ලක්ෂ්යක් මහරහතන් වහන්සේ අතුරෙහි ෂඩ් අභිඥාධර ප්ර්භිත්න ප්ර්තිසම්හිදා ඇති සත්සීයක් පමණ ක්ෂීමණාශ්ර ව ගණනායක ස්ථවිරවරුන් වහන්සේ තෝරා රෙවත ස්ථවිර ප්රමමුඛවවූ ඒ සත්සීයක් දෙනා වහන්සේ වාළුකාරාමයට රැස්ව කාලාසොක මහරජහු විසින් කරනලද ආරාධනාව හා ආරක්ෂා ඇතිව සත්තසතික නම්වූ විතීය ධර්මහ සඞ්ගායනාවා පටන්ගෙන පිටකත්ර‍ය සඞ්ගායනාකොට අටමසකින් නිෂ්ඨාවට පමුණුවා වදාළසේක. එම කාලාශොක නම් මහරජ්ජුරුවෝද අටවිසි වර්ෂකයක් රාජ්යවය කළෝය. මෙසේ සජ්ජනානන්දක නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ුරු චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි විතීය ධර්මිසඞ්ගායනා නම්වූ සවෙනි පරිච්ජේදයයි. _____
මෙසේ දක්වනලද වීතීය ධර්ම සඞ්ගායනාවට උපකාරවූ කාලාසොක නම් මහරජුහුගේ දසභාතික පුත්රධකෙනෙක් වූවාහුය. එයින් නවභ්රාලතෘ කෙනෙක් පිළිවෙළින් දෙවිසිවසක් රාජ්යරය කළාහුය. ඉක්බිතිව මෝරිය රාජවංශය හටගත්තේය. එසමයෙහි චානක්යඞ බ්රාහහ්මණතෙම නවවෙනි ධනනන්දර රජ්ජුරුවන් මරවා මෝරිය වංශයට අයත් චන්ර් ගුප්තයයි ප්රණසිඬ කුමාරයා සියලු දඹදිව රාජභිෂෙකයට පත්කටළේය. හෙතෙම සූතිස් වර්ෂණයක් රජකෙළේය. ඒ රජහුගේ පුත්රෂවූ බින්දුේසාර රජතෙම අටවිසි වර්ෂ්යක් රාජ්යේය කෙළේය. ඒ බින්දුිසාර රජහුගේ පුත්රෂයෝ එකසිය විසිදෙනෙක් වුවාහුය. එයින් පුණ්යවසෘඩි‍න් සමන්විතවූ අශොක කුමාරතෙම තමන්වෙමාතෘක භ්රාිතෘවූ එකුන්සියයක් රජකුමරුවන් මරා දඹදිව ඒකච්ඡත්ර කොට සඬර්මද ස්වාමීවූ බුදුන් පිරිනිවි දෙසිය දහඅට වන්නෙහි රාජ්යතදප්රාොප්තවීය. ඒ අශොක නම් මහරජතෙම තමන් රජවූ සතරවන්නෙහි පැළළුප් නුවරදී අභිෂෙකොත්සව මඬගලක්රී්ඩා‍ව කෙළේය. ඔහුගේ අභිෂෙකය හා සමග ආකාශයෙන් හා පො‍ළවෙන් යොදනක් යොදනක් තැන නිරතුරුව රාජාඥව පතළවී. ඒ රජහට අනෝතත්තවිලින් පැන් හා හිම වතින් නාලියදැවිටු හා බෙහෙත් නෙල්ලි අරළුද වර්ණ ගන්ධන රසයෙන් උතුම්වූ අඹ එලද පස්වණක් වස්ත්ර ද ශ්වෙතවූ අත් මුව පිස්නාද දිව්ය මයවූ පානවර්ගලයන්ද ප්ර ති දිනක් පාසා
8 නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්රදදීපිකාව.
දෙවියෝ රජගෙට ගෙනදෙන්නාහුය. මරණාසන්න මෘග සූකාරාදීහු තෙමේම මුළුතැන්ගෙට අවුත් මරණප්රා ප්තවෙති. දෙවතාවෝ ගවපාලනය කෙරෙත්. සමන්මල්පිළීද දිව උපුල් විලවුන්ද දිව්යවනාගයෝ නාගභවනින් ගෙනවුත් දෙන්නාහුය. සදැත්විලින් අනූනවදහසක් ඇල්වාහයන් ගිරාසමූහයෝ දවස දවස රජගෙට ගෙනවුත් දෙත්. මීයන් විසින් දහවේ නිවුඩු පහකළ ඒ ඇල්සහලින් රජගෙට බත්වේ. එසේම පචවිධ මධුකාරීහු මුළුතැන්ගෙය අසළ මීබැඳ යෙත්. රාජසන්තක කුඹුරු හල්හි වලස්හු කුළුමෙහෙකරත්. කුමවීත පක්ෂීයහු මධුරනාද කෙරෙත්. අතීතජාතියෙහි පසේබුදුකෙනෙකුන් වහන්සේට දුන් මීපැනි දානයෙහි ආනිසංසයෙන් ලබන ලද රාජසම්පත්තියයි දතයුතු. මෙසේ මහානුභාව සම්පන්නවූ අශොක මහරජාණෝ මොග්ගලිපුත්තතිස්ස ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ උපකාර මූලිකව ශාසන විසොධනය කළහ. යථොක්ත මොග්ගලිපුත්තතිස්ස ස්ථවිරොත්තම තෙම අසොක මහරජහට ශාසන ධර්මත විනය උගන්වා සර්විඥෙවාදය පුහුණු කරවා නොයෙක් අසංඛ්ය ගණන් භික්ෂූසන් අතුරෙහි ෂඩ් අභිඥාධර ප්ර තිසම්භාදා ප්රයභෙද ඇති දහසක් පමණ මහරහතුන් වහන්සේ තෝරාගෙන අශොකාරාමයේදී ධර්මාභශොක මහරජහු විසින් කරනලද ආරක්ෂාු ඇතිව තුන් වෙනි ධර්මරසඞ්ගායනාව කොට නවමාසයකින් නිෂ්ඨාවට පමුණුවා වදාළසේක.
මෙසේ සජ්ජානන්දෙ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ි චරතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි තෘතීය ධර්ම සඞ්ගීති නම්වූ සත්වෙනි පරිච්ඡේදයයි. _______
එයින් පූර්වචයෙහි වඞ්ග නම් ජනපදයෙහි වඞ්ග නම් පුරයෙහි වඞ්ගනම් රජෙක් විය. ඒ රජහට කාලිඞ්ග මහරජුහුගේ දූභිතෘවූ රාජකන්යාඞවක් තොමෝ අග්ර්මහෙසිකා වූවාය. ඔවුන් දෙදෙනා නිසා උපන් රාජකුමාරිකාවක් දුටු නිමිත්ත පාඨකයෝ මෑ තොමෝ සිංහයෙකුට සරණ වෙයි කීහු. ඈ තොමෝ ඉතා රූපවත්ය. ක්ලෙශ කාමයෙහි ගිජුය. මව්පිය දෙදෙන ලජ්ජායෙන් ජිගුප්සා ඇතිවුවාහුය. මෑතභාගයෙහි එක්දවසෙක කාම ක්රීමඩායෙහි නිරතවූ ඈතොමෝ එකලාව ගොස් මගධරට කරා යන ගැල්සක් සමග ඒ මගට අවතීර්ණ්ව ලාලාරට අටවීමාර්ග්යෙහිදී සිංහයෙකුගෙන් තැතිගත් මනුෂ්‍යයන් ඒ ඒ දිග පැන පලාගියකල්හි ඒ රාජ දුහිතෘතොමෝ සිංහයාට අභිමුඛව ගොස්
නරෙන්ර්ල චරිතාවලොකන ප්රඅදීපිකාව 9
ඔහු දැක පෙර නිමිත්ත පාඨකයන්ගෙන් ඇසූබස් සිහිකොට නිර්භිතව උපගතවූවාය. සිංහතෙම ඈදැක කාමාතුරව ඈකරා ගියේය. ඈද ඔහු සනහන සිතින් ඔහුගේ පුරුෂාඞ්ග පරාමර්ෂාණය කළාය. හෙතෙම ඇගේ ස්පර්ශ යෙන් බැඳී ඈ තමන් පිට හිඳුවාගන ස්වකීය වාසස්ථාන පර්වුතගුහාවට ගෙනගොස් සංවාසය කෙළේය. එම සංවාසයෙන් ගර්භිනීව දශමාසාර්ඩුමාසයක් ඉකුත්ව පුත්රපයෙකු හා දියණිකෙනෙකුන් ලැබුවාහුය. එයින් පුත්රුයාගේ හස්තපාදදියෙහි සිංහාකාර සටහන් ඇත්තේය. එහෙයින් ඕහට සිංහබාහු නම් විය. දුභිතෘව සිංහ සීවලී යයි නම්විය. පුත්රහතෙම සො‍ළොස්වැනි වයසට පැමිණ මෑණියනි නුඹ හා පියාාණන් අසදෘශවූයේ කුමක්නිසාදැයි විචාළේය. මව විසින් සියලු ප්රැවෘත්තිය කීකල්හී එසේවීනම් සමුයයි කීකල තොප පියාණන් විසින් මහ පහණකින් ගුහාදොර වසා යන හෙයින් නොගිය හැකැයි කීවාය. ඒ ඇසූ සිංහබාහුතෙම ගුහාදොර වැසූ පහණ පිටින් පැහැර එකදා පණස් යොදනක් ගොස් ආයේය. ඊට දෙවන දවසෙහි සිංහයා ගොදුරු භූමියට ගියකල්හී සිංහබාහුතෙම මෑණියන් හා නැගණියන් දෙවුර හිඳුවා වහා නික්ම කොලබහල අතුහැඳ වගුරට ප්රමත්ත්යැන්තරයට පැමිණියේය. එසමයෙහි සිංහබා රජුගේ මවුබිසවට සුහුරු බන්ධුමවූ සෙනාධිපති තනතුරට පත් රජකුමරතෙම වගුරට රජහුගේ ප්රසත්ය න්ත සාධනයෙහි යෙදී නුගතුරක්මුල හිඳිනේ ඔවුන් දැක තෙපි කිමෙක්දැයි විචාර අපි ආරණ්ය වාසීහුයයි කීබස අසා ඔවුන්ට වස්ත්රද දුන්නේය. ඒ වස්ත්ර ඉතා දුහුල් කසී සළු වූවාහුය. පත්ත්ර ජාතියට බත් දුන්කල්හි ඔවුන් කුසල යෙන් ඒ පත්රා රන්තලි වූවාහුය. ඒ දැක විස්මය පත්වූ සෙනාධිපතිතෙ තෙපි කවුරුදැයි විචාරා ඈ විසින් වගුරජහුගේ දුහිතෘයයි නම් ගොත් කීකල්හී තමන්පිය මහරජ බුහුනැන්ද ණුවන් දියණිවු ඒ රජ දියණියන් කැඳවාගෙන වගුපුරයට ගොස් ඈ හා සමගිව වාසය කෙළේය. එසමයෙහි සිංහතෙම තමන් වසන ගුහාවට ගොස් දෙදරුවන් හා රජදූත් නොදැක දරුවන්වියෝ සොකයෙන් පෙළී ගොචරග්රදහණය නොකොට දෙදරුවන් සොයා ප්රවත්යනන්තයට වැද ගමින්ගම හැසිරෙන්ට වන. එයින් නැතිගත් ප්රූත්ය න්තවාසීහු වගුපුරයෙහි රජුකරා ගොස් සිංහයෙක් රජපිළිනය කරන්නේය. ඒ වලක්කවයි කීවාහුය. එබස් ඇසූ රජු දහසින් බැඳි පියළි ඇත්කඳපිට තබා සිංහමාරණයෙහි දක්ෂහතෙම ගනුවයි බෙර හසුරුවා එබන්දෙක් නොලැබ නැවත
10 නරෙන්ර්ල චරිතාවලොකන ප්රෂදීපිකාව.
දෙදවසෙක් තුන්දවසෙක් ගනුවයි කියා තුන්වෙනිවර බෙර හසුරුවන කල්හී සිංහබා කුමාරාගේ මව්බිසව බෙර වලක්වා මපුතණුවන්ලවා මරවමියි කීසඳ එබස් ඇසූ රජ ඇමතීහු සිංහබා කුමාරයන් ගෙනගොස් රජහට දැක්වූහ. වගුරජ ඔහු දැක සිංහයා මැරීමෙහි තෝ සමර්ත්ථනවීනම් ඒ පෙදෙස තාහට දෙමියි කීය. එකල සිංහබාකුමාර ගුහාවාරයට ගොස් සිටිකල්හී තමන් දැක පුත්රෙසෙනහයෙන් දුරින එන සිංහයා දැක ඔහුගේ මරණයට විදි ශරය මෛත්රී තෙජසින් ආපසු පෙරළී අවුත් කුමරහුගේ පාමුල වැටීගියේය. තුන්වරෙකම මෙසේවිය. සතරවෙනිවර සිංහයා කොපයට පැමිණිකල්හි විදිසැරය සිංහ කඳ විනිවිද ගියේය. එකල්හි නැසුණු ඔහුගේ සිංහකේසර කලඹ හා ඉස කපා වගුරජහට දැක්වුකල්හී හෙතෙම තමහට පුතයන් නැතිබවද සිංහබා කුමරු මුනුබුරු බවද ඔහු මව්බිසව තමන් දියණිය බවද දැනහැඳින රැස්වූ සියළු ඇමතීහු එක් සිත්ව සිංහබාකුමරහට රාජ්යයය වේවයි කීහු. හෙතෙම රාජ්යතය පිළිගෙන මවුසැමිහටදී සිංහසීවලී කැඳවාගෙන ජාතභූමියටම ගොස් එහි නුවරක් කරවිය. හේ සිංහපුරය නම් වේ. ඒ අසළ යොදුන් සියයක් තැන් ගම් නිවෙස් කරවා මනුෂ්යා්වාස කෙරෙමින් ලාලරට සිංහපුරයෙහි සිංහබාහු රජතෙම සිංහසීවලීන් අගමෙහෙසුන්කොට රජකෙළේය. සීහසීවලවී නම් අගමෙසිතොමෝ. සොළොස්වාරයකම දරුවන් දෙදෙනදෙදෙනම වැදුවාය. එයින් දෙටු රජකුමාරතෙම විජය නම් වේ. දෙවෙනි රජකුමරතෙම සුමුත්ර. නම් වේ. සියල්ලෝම දොතිස් පුත්ර කෙනෙක් වූවාහුය. එයින් විජයතෙම උපරාජ්යාීභිෂෙකයට පැමිණවූයේය. මෙසේ උපරාජ්යාහභිෂෙකප්රානප්තවූ විජයතෙම සපිරිවරින් විසමානචාරයෙහි යෙදී නුවර ජනපදවාසීන් විසින් නොඉවසිය හැක්කාවූ නොයෙක් කර්කයසදෑ කරන්ට වන. එයින් කිපියාවූ සිත් ඇති ජනපදවාසී මහජනතෙම එපවත් මහරජ හට දැන්විය. රජතෙම ඔවුන් අස්වසා පුත්රවයාහට අවවාද කෙළේය. ඒ සියල්ල දෙවන තුන්වන වාරයෙහි එසේම වී. මෙයින් තුන්වෙනිවර මහජනකාය මහරජ තොපගේ පුත්රතයන් මරවයි කීහ. ඉක්බිති රජතෙම සපිරිවරින් විජයනම් උප රාජයන් පිරිවර කොටසක් හිසමුඩුකොට සත්සීයක් දෙනා නැවෙහි ප්‍ උපෙක්ෂ පකරවා සමුද්රත යාත්රාමයෙන් යැවූයේය. එසේම ඔවුන් භාය්යාා නැවෝ ද කුමාරවරුද වෙනවෙන නැව්හි ප්‍ද්ෙක්ෂමප කොට මුහුදු යතුරු කරවන ලදහු වෙනවෙන දිවයින අවක්රාමණව
නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්රහදීපිකාව. 11
විසුවාහුය. එයින් කුමරුවන් අවතීර්ණාවීපය නග්නවීප නම් වී. භාය්යා වන් අවතීර්ණුවීපය මහීන්ර්රුවපනම් වේ. විජයතෙම සුප්පාරක නම් පටුනෙහි අවක්ර මණයවී. නැවත ඔහු පිරිවර හා භයගෙන නැවට නැංගේය.
මෙසේ සජ්ජානාන්ද නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්වේ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි විජයාගමන නම්වූ අටවෙනි පරිච්ඡෙදයයි. ______
බ්ර_හ්මාමර මනුජ ගරුඩ නාග ගන්ධ ර්වාෙදී සකල සත්වි ප්රොජාව හට හිත සැප එලවමින් ශාන්තිපදප්රාමප්තවූ සම්ය‍ක් සම්බුද්ධ සඞර්මතවර චක්රරවර්තහති ස්වාමීන්වහන්සේ නිරුඩධිශෙෂ නිර්වාතණ ධාතුවෙන් පිරිනිවන්පානා මහා පරිනිර්වාහණ මඞ්ගල දිනයෙහි කුසිනාරානුවර මල්ල රාජයන්ගේ උපවර්ත්තන නම් සාලවනොද්යානනයෙහි මඞ්ගල යුග්ම සාලාන්තරයෙහි මහා පරිනිර්වාපණ මඤ්චකයෙහි සිංහසෙයයාවයෙන් වැදහෙව දසදහසක් සක්වළින් පරිනිර්වාරණ මඞ්ගල පූජාවට රැස්වූ දිව්යව බ්රකහ්ම සමාගමයෙහි තමන්වහන්සේට අභිමුඛව නුදුරුව සිටි සුජම්පතීනම් සක් දෙව් රජහට -
“පතිඨිස්සති දෙවින්දම - ලඞ්කාය මම සාසනං, තස්මා සපරිවාරත්තං - රක්ඛ ලඞ්කාඤ්ච සාධුකං
තථාගතස්ස දෙවින්දා - වවො සුත්වාක විසාරදො, දෙවස්සුපප්පලවණ්ණස්ස - ලඞ්කාරක්ඛං සමප්පයී.”
යනුවෙන් වදාළ සපරිවාර ශ්රී ලඞ්කාවීප සංරක්ෂසණ නියොගය පිළිගෙන සක්දෙව් රජහු විසින් උත්පලවර්ණා දිව්යකරාජයන් හට ශ්රීව ලඞ්කාවීප සංරක්ෂෙණය පාවාදුන්කල්හී සක්දෙව් රජහු විසින් කී වචනයට අනතුරුව උපුල්වන් දෙව්රජ පරිබ්රා්ජක වෙශයෙන් එකෙණෙහිම ශ්රීච ලඞ්කාවීපයට පැමිණ තුරු මූලෙක හුන්සඳ එකෙණෙහි විජයකුමාර ප්ර මුඛ සියල්ලන් ඔහුකරා පැමිණ පින්වත මේ කවර වීපයක්දැයි විචාළකල හෙතෙම ලඞ්කාවීපයයි කීයා කෙණ්ඩිකායෙන් පැන්ඉස පිරිත්හූ ඔවුන් හස්තයෙහි ලග්න කරවා ආකාශයට නැගී ගියේය. එකණෙහි කුවේනිනම් යක්ෂ ණියගේ පිරිවර යක්ෂයණියක් තොමෝ සුනඛධෙනු වෙශයෙන් පෙනීගිය. එකල්හි සත්සීයක් පුරුෂයන් අතුරෙන් එක් පුරුෂයෙක් මනුෂ්යඑවාස ග්රාගම ඇති කල්හී සුනඛයෝ ඇතිවන්නාහුයයි සිතා විජයකුමාරයන් විසින්
12. නරෙන්ර්ය චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව.
වලක්වා සිටියදී ළුහුබැඳ ගියේය. එසඳ කුවෙනී යක්ෂයණිතොමෝ තුරුමුලෙක්හී තාපස වෙසෙයෙන් කපුකටින්නීයක් මෙන් හුන්නාය. ඉක්බිති ඒ පුරුෂයා ඒ තාපසිය සහ නුදුරු පොකුණකුදු දැක එයින් පැන්බී නා නෙළුබුදැලි හා පොකුරු පතින් පැන්ගෙන නික්මගත්සද කුවේනිය විසින් සිටුවා මට ගොදුරුයයි කී බසට බැඳ සිටුවාළූසෙයින් සිටියේය. පිරිත්හූ බෙලෙන් භක්ෂකණය කරන්ට නොහැකිවුව. පිරිත්හු දෙවයි ඉල්ලුසඳ නොමදිනී. ඔහු හඩව හඩවාගෙන උමගෙයි ළූවාය. නැවත එකලාවගිය එකි එකීදෙනා බැගින් සත්සියයක් දෙනාම මෙම ක්රාමයෙන් උමගෙයි ළූවාය. ඉක්බිති ඔවුන් නොආ සෙයින් විජයරාජතෙම පවායුධසන්නඬව ගොස් පොකුණට අවතීර්ණෙ පදසලකුණු සහ නොනැඟුණු බවද තපස් වෙස්ගෙන සිටිය කුවේනියද දැක මෑ විසින් මාගේ භටයන් ගන්නා ලදැයි සිතා කිමෙක්ද මාගේ භටයන් නුදුටුදැයි ඈහට කීයා කිමෙක්ද රාජපුත්රටය! භටයන්ගෙන් කිම්ද? පැන් බොව නහවයි කී කෙණෙහි යක්ෂතණිය මාගේ නම් නොදන්නීදැයි වහා තමා නම් අස්වා පාරාවලල්ලෙන් යක්ෂෙණියගේ ග්රීයවයගෙන වමතින් හිසකේකලඹ අල්වා දකුණතින් කඩුව ඔසවා දැන් තී දිවිනසමි, මාගේ භටයන් දෙවයි කී බසට තැතිගත් යක්ෂනණි හිමි මාදිවි නොනසව ලක්දිව රාජ්යගය නුඹට දෙමි පාදපරිචාරිකාද වෙමි. අනිකුදු කිසියම් කැමැත්තක් කරදෙමි කියා ඔවුනොවුන් දෝහි නොවනලෙස ගිවිස යෝධභටයන් පාවාදී මොහුදු සාපිපාසිතයෙනැයි කීබසට පෙර තමාකෑ වෙළඳුන්සතු නැව්හී තුබූ බොහෝ සහල් සහ විවිධොපකරණ පෑවාය. සත්සියයක් භටයෝ එයින් බත්සම්පාදනය කොට රජහට මෙහෙ නිමවා තුමූද අනුභව කළාහුය. ඉතිරි බත් රජකුමරුවන් විසින් කුවේනිහාට දෙනලදී. ඒ බත්කා සන්තර්පිත කුවේනී සතුටුව සර්වා්ලඞ්කාරයෙන් සැරහීගිය දිව්යා්ඞ්ගනාවක්සේ විජයකුමරු වන් වහා සත්ගෙන එක්තරා තුරුමුලෙක මාහැඟි දිවස්නක් පනවාළුව. විජයතෙම තමහට මතුවන වැඩ බලා ඒ රාත්රි යෙහි ඈහා සමග යහන්හි සයනයට පැමිණියේය. තිර ප්රාබකාරයෙන් පිටත යොධභටයෝ නිදෝපගතවූහ. මෙසේ යක්ෂමණිය හා නිදන විජයකුමාරතෙම ගීතවාදි ශබ්දයක් අසා මේ කීමෙක්දැයි යක්ෂ ණිය පිළිවිසි. එයින් ඈ සියලු ලඞ්කාරාජ්යදය සිය සැමිහට දෙනු කැමතිව ලක්දිව මිනිසුන් සන්තක කෙරෙමියි කියා සිරිවර්ත්වයනම්* යක්ෂ්පුරයෙහි යක්ෂාරධිපතීන්ගේ
- සිරීෂවස්තු - (මහාවංශ)
නරෙන්ර්ක චරිතාවලොකන ප්රදීපිකාව. 13
දියණිය මෙහි කැඳවාගෙනවුත් තම්මන්ය( පුරාධීපති යක්රජ හට දෙති. ඒ මගුල්භී සැණකෙළි සද්දවසෙක. මේ ඒ මගුල් ඝොෂාය. මෙබඳු යක්ෂා සමාගමයක් නැවත නොම දක්නා ලැබෙති. එසේහෙයින් අදම ඔහු හැම මරවයි කීවාය. එබසට සොඳුර! අදෘශ්යතමාන යක්ෂ යන් කෙසේ මරම්දැයි විචාළකල ස්වාමීනි මම යකුන් අතුරෙහි සිට හඩනෙමි ඒ ලකුණෙන් පහර දෙව. මාගේ ආනුභාවයෙන් ඔවුන්ගේ ශරීරයෙහි ශස්ත්රාමව භනවෙයි කීය. එසේ ම කොට යකුන් වනසා නසනලද යක්රජුගේ පලඳනාව විජයකුමාරතෙම පැලැන්දේය. සෙසු අමාත්යකයන්ගේ පලඳනාවන් යෝධභටයෝ පැලැන්දාහුයි. මෙසේ යක්ෂාපුරයෙන් නික්ම ඒ රජතෙම කීපදවසකින් තාඹු පණ්ණී නම් පුරයක්කොට එහි විසී. විජයරජ ප්රමමුඛව ආ සත්සියක්දෙනා නැවෙන් ගොඩනැගෙන ලද්දාහු රොගයෙන් මඩනා ලදුව දුර්වසලවූවාහු භූමියෙහි අත් (පැන) පැහැර උන්නා හූය. ඒ කරණකොටගෙන ඔවුන් අතුල් පතුල් තාම්බ්රුපණ්ණි වූවාහුය. එහෙයින් ඒ වනය තාම්බ්රඛපණ්ණි ආරණ්ය් නම් වේ. එයින් උපලක්ෂිපතවූ දිව්තල නමුදු එනම් වෙයි. සිංහබාහු නරෙන්ර්රපණතෙම යම් හෙයකින් තමන් පිය සිංහයා ඝාතනය කෙළේද එහෙයින් ඔහුගේ දරු මුනුබුරු ආදීහු සිංහල නම් වූවාහුයි.
යථොක්ත ප්රලකාරවූ විජයබාහු නම් සිංහලයා විසින් මේ ලඞ්කාතොමෝ ග්රකහණය කරන ලද්දීද වාසයකරන ලද්දීද වී. එහෙයින් ඒ (සිංහලය) සිංහල නම්ලදී. එතැන්පටන් විජය කුමාරයන්ගේ යෝධභටයෝ තමතමන්ට ඒ ඒ තන්හී ගම් නිවේස කරන්ට පටන්ගත්තාහු කොළොම්ඔය අසළ අනුරාධ නම්වූ ගම්වරයක්ද ඊට උතුරුදිග්භාගයෙහි ගැඹුරු ඔය අසළ උපතිස්ස නම් බමුණුහට වාසවූ උපතිස්ස නම් ගම්වරයක්ද උරුවේල නම් ගමක්ද විජිත නම් පුරයක්ද යන මෙම ක්ර්මයෙන් ඔහු ඇමදෙනටම තමතමන් නමින් බොහෝ ජනපද නිවාස කරවා විජයකුමරුහට රාජ්යමභිෂෙකය ආයාචනා කළාහුය. සමාන කුලසඤ්ජාතවූ මෙහෙසියක් නොමැති හෙයින් මෙහි රජහු අභිෂෙකයෙහි මැදහත්වී ඒ ඇමති සැමදෙන විජය කුමාරයන් අභිෂෙකයෙහි සොත්සාහීව මිණිරුවන් ඈ පඬුරුදී දකුණු මධුරාවට යව්වාහුය. ඒ ඇමති දූතයෝ දකුණු මධුරාවට ගොස් පාණ්ඩවරජහු දැක පඬුරුදී සිංහබාහු නරේන්ර්ම පුත්රගවූ
14 නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්රහදීපිකාව.
විජයතෙම ලඞ්කා විජයකෙළේය. ඔහුගේ අභිෂෙකයට නුඹගේ දියණියන් අපට දුනමැනවැයි ඉල්ළූවාහුය. එසඳ පාණ්ඩය රජතෙම සිය ඇමතියන් හා මන්ත්රවණයකොට විජයි නම් තමන් දියනියන් සමග අඩු සත්සියයක් දුගිතෘන්ද ඔහුවුනොවුන් පිතෘන් රන්රුවන්දී තම දියණියන් ඈ කුමරියන් ස්වර්ණා ලඞ්කාර යෙන් සරහා ඇත් අස් දැසි දසුන් ආදී දායාද කොටදී අටළොස් ඇමතිකෙනෙකුන් සහ සැටපස් කුලීනයන් සමග ඒ රජ ඇමතියන් කන්යාටවන් නැවු නංගවා මෙහි ලක්දිවකරා එවුයේය. ඒ නොයෙක් පිරිවර පඩුරු සහ කුමරියන් ගෙන ආ ඇමතිවරු මහතොට නම් පටුනුගමට අවතීර්ණප වූවාහුය. විජය නම් රජ නිසා කුවේනී නම් යක්ෂොණිය පුතණු කෙනෙකුන් හා දියාණි කෙනෙකුන් වදා වසනසඳ ඒ පාණ්ඩව නම් රජහුගේ දුහිතෘ විජයී නම් රාජකුමාරිකාතොමෝ ලඞ්කාවීපයට සම්ප්රාවප්තවූවාය. ඒ අසා විජයතෙම යක්ෂඞණිය හා රාජදුහිතෘව එකතැන වාසය නොහැක්කැයි සිතා කුවේනියහට මෙසේකී. රාජස්ත්රීෂහු භීරුජාතිකය එහෙයින් තෝ දරුවන් මාළඟ තබා මාගේ ගෙයින් පිටතයවයි කී බසට නුඹනිසා බොහෝ යක්ෂරයෝ මා විසින් නසන ලද්දෝය. එහෙයින් මම නුඹවහන්සේ කෙරෙනුදු ස්වජාතික යක්ෂයයන් කෙරෙනුදු යන දෙපක්ෂබයෙන්ම නැස්මට පැමිණියෙමි. එහෙයින් කොතැන්හී යෙමිදැයි කීවාය. එබසට මාගේ විජිතයෙහි යක්ෂමයන්ගෙන් දුරුවු යම් කැමති තැනෙක්හි වාසය කරව. කහවනු දහසක් අගයවූ බිලිකර්මා්න්තයෙන් තී පොෂ්යෙ කෙරෙමියි කීය. මෙසේ කියා වලක්වනතුදු මහහඬින් හඩ හඩා දෙදරුවන් වඩාගෙන යක්ෂෂපුරය කරා ගොස් දෙදරුවන් නුවරින් පිටත සිටුවා නුවරට ප්රනවිෂ්ටවනූසඳ යක්ෂායන් අපගේ සිදුරු සොයන පිණිස කුවේනී නැවතත් පැමිණියායයි සැක ඇතිව සංඥාව ලද එක් සාහසික තරුණ යක්ෂේයෙක් තෙම අතුල් පහරින් තළා කුවේනියගේ ජීවිත විනාශයට පැමිණවූයේය. එකණෙහි ඇගේ මයිල යක්ෂළයෙක් තෙම නුවරින් නික්ම පිටත සිටින දරුවන් දැක තෙපි කාගේ දරුවෝදැයි විචාර කුවේනියගේ යයි කීකල තොපගේ මෑණියන් දැන් මරණලදැයි තොපද දැක මැරූනම් නපුර එහෙයින් යුහුව යව්යයි කීසඳ ඔහු දෙදෙන එයින් නික්ම සමන් පර්වහතයට ගොස් ඒ දෙටු කුමරු සුළුනැගණියන් හා සංවාසයෙන් පුත්රද දුහිතෘන් ගෙන් වැඩී රාජඥයෙන් විසුවාහුය. මේ පුලින්දනයන්ගේ සම්භවයයි.
නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්රසදීපිකාව. 15
පාණ්ඩු රාජදූත අමාත්ය යෝ සපිරිවර පඬුරු සහ රාජ දුහිතෘව විජයරජහට පාවාදුන්හ. විජයරජතෙම වනාහී ඔහු සියල්ලන්ට අනුරූප සත්කාර සම්මාන කෙළේය. ඉක්බිති සියලු අමාත්යඔයෝ රැස්ව විජයරාජයන් සිරිත් නොවරදවා අභිෂෙකප්රාඩප්තකොට මහත් සැණකෙළි පැවැත්වුවාහුය. ඉක්බිති විජයරාජතෙම පාණ්ඩුරාජ දුහීතෘව අභිෂෙකකොට අග්රපමහෙසිකා තැන්හී තබා ඇමතියන්ට තනතුරුදී මයිල්රජහට අවුරුදු පතා සියක් දහසක් බැගින් සක්මුතු ආදී නොයෙක් පඬුරු යැවීය. මෙසේ විජයරජතෙම නපුරුවූ පූර්ව්චරිතයන් හැර දැහැමින් සෙමෙන් සියළු ලඞ්කාවාසීන්ට අනුශාසනා කරමින් තාම්බුපණ්ණි පුරයෙහි අටතිස් වසක් රාජ්යඅය කෙළේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්ද් නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ණ්ණ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි විජයාභිෂෙක නම් වූ නවවෙනි පරිච්ඡේදයයි. _____
ඒ විජයරජතෙම අන්තිම වර්ෂ යෙහි සිට මෙසේ සිතීය. දැන් මම වෘඬයෙමි. මාහට පුත්රමයෙකුදු නැත. දුකින් මාවිසින් මනුෂ්යාට වාසයකළ රට මා අවෑමෙන් නස්නේය. එහෙයින් මා භ්රාහතෘ සුමිත් රජු ගෙන්වාලමියි සිතා ඇමතියන් සහ මන්ත්රුණය කොට එහි සිංහපුරයට දූතයන් සන්නස්දී යවා නොබෝ කලකින් විජයරජතෙම බුදුන් පිරිනිවූ අටතිස් වන්නෙහි පරලොව සපත්වී.
එසමයෙහි සුමිත්රජ තමන් පිය සිංහබා රජ ඇවෑමෙන් සිංහපුරයෙහි රජවී. ඔහුගේ පුත්රියෝ තුන්දෙනෙක් වූවාහුය. එසඳ විජයරජ ඇමතියන් ගෙනගිය සන්හස් දුටු සුමිත් මහ රජතෙම තමන් පුත්රායන් කැඳවා එපවත්කියා. පණ්ඩුවාසදේව නම් සුළුකුමරහු අදහස් දැන අනුදත් හෙයින් දෙතිස් ඇමති දරුවන් සහ පැවිදි වෙස්ගෙන නැව් යතුරුකොට මහකදුරු හොය මුව දොරින්ගොස් උපතිස්ස පුරයෙහි ඇමතියන් දුටුසඳ ලඞ්කාරාජ්යගය පාවාදුන්හ. මෙහෙසිය නොම ඇති හෙයින් හෙතෙම අභි‍ෙෂක නොකෙළේය. අමිතොදන ශාක්යි රජහුගේ පුත්රෙවූ පණ්ඩුශාක්යක රජහුගේ පුණ්යිලක්ෂනණ සම්පූර්ණෙවූ භද්ර කාන්යා යනා නම් ශාක්ය කන්යාමතොමෝ දෙතිස් අමාත්යයදුහිතෘන් සමග නැවුනංගා රොහිනී නම් ගඞ්ගාවෙහි ප්‍‍අෙක්ෂාප කරනලද්දාහූ පුණ්යවතෙජසින් හා දෙවියන් විසින් ගන්නාල ආරක්ෂාව ඇතිවද
16 නරෙන්ර්ස චරිතාවලොකන ප්රවදීපිකාව.
දෙවනදවසෙහි ප්ර ව්රි ත වෙශයෙන් ගෝනගම් පටුනට පැමිණ එහි නැවෙන් ගොඩනැගී රජහු කොයිදැයි විචාරා දෙවතා සංරක්ෂ්ණයෙන් ක්රචමයෙන් උපතිස්ස නම් පුරයට පැමිණ ඇමතියන් විචාරා දැන ඒ ක්ෂෂත්රි්ය කුමාරිකාවන් රජහට පාවා දුන්හ. එයින් ප්රිසන්තවූ අමාත්ය්යෝ පණ්ඩුවාස දෙවයන් රාජ්යනභිෂෙක කළාහුය. විජයරජ කළුරියකළතැන් පටන් පණ්ඩුවාස දෙවාභිෂෙකය දක්වා ලක්දිව එක්වසක් අරාජකවීයයි දත යුතුයි. ඒ පණ්ඩුවාසදේව මහරජතෙම සුභද්ර්කාන්යාදයනා නම් ශාක්යි කන්යාේවන් තමන්ට මහෙසිකාභිෂෙක කොට ඒ සමග ආ අමාත්යර දුහිතෘන් තමන් හා සමග ආ අමාත්යන කුමරු වන්ට පාවාදී සැපයෙන් රාජ්යකය කෙළේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දන නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්්යන චරිතාවලොකහ ප්රේදීපිකායෙහි පණ්ඩුවාස දෙවාභිෂෙක නම් වූ දශවෙනි පරිච්ඡේදයයි. _____
ඒ සුභද්ර කාත්යා යනා නම් මහේසිකාතොමෝ පුත්රයයන් දස දෙනෙකු හා දියණිකෙනෙකුන් වැදුවාය. එයින් දෙටු කුමාර තෙම අභය නම්වේ. සැමට බාල සුළුකුරිකා තොමෝ චිත්තා නම්වේ. වෙදත්රායෙහි පරතෙරට පත් ලක්ෂදණ පාඨකයෝ කුමාරිකාවන් දැක මෑකුස උපන් කුමාරතෙම රජඉසුරු නිසා මයිල් රජදරුවන් මරයි කිවූය. එබස් ඇසූ රජකුමරුවන් නැගණියන් මරමුයයි කීකල්හි අභයතෙම වලක්වා ඒ කුමාරිකාවන් ඒකස්ථමහපහයෙක්හී වාසය කරවිය. රජහු ශ්රිෙයහන් ගෙට එහි දොරතබා ඇතුල්ගෙයි එක් දාසියක්ද පිටත රාජ භටයන් සියයක්ද රැකවල්තැබුහ. ඈතොමෝ රූපයෙන් දුටු දනන් උමතුකරවන හෙයින් උම්මාදචිත්තා නම් වූවාය. මෙකී උම්මාදච්ත්තා නම් කුමාරිකාවගේ මවුබිසවවු සුභද්රචකාත්යාග යනා තොමෝ ලක්දිවට පත්බව අසා ඇගේ මව්බිසව අනුදත් රාමය උරුවෙලය අනුරාධය විජිතය දීඝායුය රොහණය යන මෙකී ශාක්යඇ කුමරුවෝ සදෙන ලක්දිවට පැමිණ තමන් ආ තතු රජහට කියා සුභද්රකකාත්යාවයනා නම් නැගණියන්දැක වැළඳ හඬා වැලප සැනහී රජකළ සත්කාරසම්මානයෙන් වසනුවෝ ලක්දිවබලා හැසිරෙමින් තමතමන් රුචි තන්හී වාසග්ර්හණය කළාහුය. එයින් රාමකුමාර‍යන් වාසයකළතැන රාමගෝන නම්වේ. එසේම උරුවෙලය අනුරාධය විජිතය දීඝායුය රෝහණය යන නම් ඇති ගම් නිවාසවූයේය. ඒ පණ්ඩුවාසදේව
නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව. 17
නම් මහරජතෙම තමන් දෙටුපුත් අභයකුමාරයන්ට උපරාජ්යා් භිෂෙක කළේය. දීඝායු නම්වූ ශාක්යෙකුමාරයාගේ පුත්රපවූ දීඝගාමනි නම් කුමාරතෙම උම්මාදිච්චාවන්ගේ ප්ර‍වෘත්තිය අසා පිළිබඳසිතින් උපතිස්ස නම් ගමට ගොස් පණ්ඩුවාසදේවරජු දැක උපරජහු සමග රාජූපස්ථානයට අවකාශ ලදි. එසේකල එක් දිනෙක සිව්මැදුරට අභිමුඛස්ථානයෙහි සමීපවසිටි දිඝගාමිනීන් දුටු උම්මාදචිත්තාතොමෝ මෙතෙම කවරෙක්දැයි දාසියගෙන් විචාර නුඹ මයිල් පුත්‍රයයි. කීබසට පැහැද දාසී ඔහු කැඳවා එන මෙන් යෙදුවාය. සිව්මැදුරෙහි වාසය කරවා රාත්රි භාගයෙහි කුකුළු යන්ත්ර යක නැඟී සිව්මැදුර බිඳ එයින් ප්රමවිෂ්ටව ඈහා සමග වාසය කොට අළුයම්හී නික්ම යෙයි. මෙසේ නිරතුරුව පවතිනා තර සිදුරක් නොම ඇති හෙයින් අප්රීකට විය. ඒ කරණකොට ගෙන උම්මාදචිත්තාතොමෝ ගර්භොකත්පත්තීය ලැබ දසමස් පිරීගියාය. දාසිතොමෝ එපවත් මව්බිසවට කිවාය. මව්බිසව දියණියන් විචාර තතුලෙස දැන රජහට කිවාය. රජතෙම තමන් පුත්රමයන් කැඳවා ඔවුන්ට මෙපවත් කියා හෙතෙම අප විසින් පොෂ්යව කටයුතුය. එහෙයින් ඈ ඔහුටම සරණකොට දෙම්හයි කීබසට රජකුමරුවෝ “ඉදින් පුත්ර්යෙකු වීනම් ඔහු මරමුය” යි කියා උම්මාදචිත්රාතවන් දීඝගාමනී හටම දුන්හ. එහෙයින් දසමස්පිරී ප්රහස්වකාලයෙහි සූතිගෘහයට ප්රගවිෂ්ටවූවාය. එසේත් රක්ෂිපිණිස චිත්තය කාළවේලය යන දාසයන් දෙදෙනෙක් එහි තුබුවාහුය. පණ්ඩුවාසදෙව රජහුගේ පුත්ර‍යෝ ප්රතතිඥා නොදෙන හෙයින් එම දාසයන් දෙදෙනා මරාළූහ. ඔහු දෙදෙන යක්ෂ්ව ඉපද උම්මාදචිත්තාවන්ගේ දරුගැබට ආරක්ෂාම ගත්හ. එසමයෙහි ගර්භොවත්පත්තිව දසමස් ගණන්වූ අනිකුදු ස්ත්රිටයක් දා සිලවා පරීක්ෂා කරවා ඉක්බිති උම්මාද චිත්තාතොමෝ පුත්රනයෙක් වැදුවාය. අන්යල ස්ත්රිෂයක් දියණිකෙනෙකුන් වැදුවාය. චිත්තාතොමෝ කහවනු දහසක් හා සමග තමන්ගේ පුත්රවයා එම ස්ත්රිවහට පාවාදී ඒ ස්ත්රිවය වැදු දියණියන් ළඟහොවාළූවාය. දියණිකෙනෙකුන් ලදහයි අසා රජකුමරුවෝ නිසැකවූවාහුය. එසඳ කුමරුවන් මව්හා සුභද්රිකාන්යාදයනා නම් මුත්තනියෝද කුමරුවන්ට මුත්තණු නම් හා ජ්යේෂ්ඨ මාතුල නාමයද ගෙන පණ්ඩුකාභය කුමාරයයි නම් තුබුවාහුය. මෙකි පණ්ඩුකාභය කුමාරයන්ගේ මුත්තණුවු පණ්ඩුවාසදෙව රජතෙම තිස්වසක් ලඞ්කාරාජ්යකය කොට පරලොකප්රාුප්ත වී. එකල්හි ඔහුගේ පුත්ර් රාජ කුමාරවරු රැස්ව බුදුන් පිරිනිවි සැටනවවෙනි වර්ෂ‍යෙහි අභය නම් උපරජහට ලඞ්කාරාජ්යා්භිෂෙක කළාහුය.
මෙසේ සජ්ජානනන්දර නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් අභ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි අභයාභිෂෙක නම් වූ එකාදසවෙනි පරිච්ජේදයයි.
18 නරෙන්ර්ර චරිතාවලොකන ප්රලදීපිකාව.
උන්මාදචිත්රා වන් විසින් අණවන ලදුව දාසිතොමෝ කුමාරයන් සුමුගෙහි ලාගෙන වාරමණ්ඩලයට ගියාය. මුවදඩයමට ගියාවූ රාජපුත්රෙයෝ තුඹර කඳුරෙහිදී දාසිය දැක කොතැන්හි යේද? මේ කිමෙක්දැයි විචාළෝය. මාගේ දියණියන්හට පැනි කැවිලි ගෙන දොරමඩුළු ගමට යෙමි කීසඳ බහාතබවයි කීහු. එකෙණෙහි චිත්තය කාළවේලය යන යක්ෂළයෝ දෙදෙන කුමාරයන් රක්ෂාචව පිණිස නික්මුනාහු මහත් ඌරුවේශයක් දැක්වූ වාහුය. ඒ රාජපුත්රළයෝ ඌරා කරා ළුහුබැඳගත්හ. දාසී තොමෝ කුමරුවා ගෙනගොස් කහවනු දහස හා සමග රහසින් ආයුත්තක පුරුෂයාහට දින. එදවස් රාත්රිගයෙහි ආයුත්තක භාය්යාරා තොමෝ පුත්රදයෙකු වැදුවාය. ආයුත්තක තෙම මාගේ දැරිය දෙදරු කෙනෙකුන් වැදුයේයි කියා පොෂ්යක කෙළේය. එහි කුමරුහට සත්හැවිරිදිවූ පවත් ඔහුගේ මයිල් රාජපුත්රරයෝ දැන පොකුණ දිය කෙළනා දරුවන් මරණයේ ඇණවූහ. එහි දරුවන් දියකෙළනා පොකුණෙහි දියෙන් වැසීගිය සිදුරු ඇති සුසිර වෘක්ෂ යෙක් විය. දියකෙළනා කුමාරතෙම නිමග්නව සුසිර වෘක්ෂරයෙන් නැගී නැතැක්කල් සිට ඒ මේ කුමක්දැයි විචාළවුන්ටද එපවත් නොම කියය්. එසේ කල රාජපුත්රටයන්ගෙන් ඇණවුම්ලද මනුෂ්යුයන් දොරමඩුළු සරසිය සිසාරා සිටිසඳ තමන් වස්ත්ර්ය හැඳ දියෙහි ගැලී කුමාරතෙම සුසිර වෘක්ෂමයෙන් නැගී සිටියේය. ගොඩ තුබූ වස්ත්රහයන් ගැණ එපමණ දරුවන් මරා සියලු දරුවන් මැරූවෙමු යයි ගොස් දැන්වුවාහුය. එසේ මරා ඔවුන් ගියකල්හී සරසියෙන් නැගී ස්වකීය ආයුත්තකයන්ගේ ගෙට ගොස් එපවත් කියා ඔහු විසින් අස්වසනලදුව හිඳ දොළොස්වස් වයසට පැමිණියේ නැවත පණ්ඩුකාභය කුමාරයන් ජීවත්වන බැව් අසා ඔහු මයිල් රජදරුවෝ දොරමඩුළුගම සියලුම ගොපලුන් මරණසේ යෙදුවා හුය. එදවස් ගොපල්ලෝ චතුෂ්පදිකයකු ලැබ ඔහු මරා අඟුරු මස්කිරීමට ගිනි ගෙනෙනසේ කුමාරයන් ගමට යැව්වාහුය. හෙතෙම ආයුත්තක පුරුෂයන් ගෙට ගොස් ඔහු පුත්රසයා කැඳවා ගිනිගෙන ගොපලුවන් වෙතට යව, එහිදී තෝ අඟුරු මස්කන්නෙහිදැයි කී බසට ආයුත්තක පුත්රවතෙම ගොපල්ලන් සමීපයට ගිනිගෙන ගියේය. එකණෙහි රාජපුරුෂයෝ සියලුම ගොපල් ලන් වටලා මරා මයිල් රජදරුවන්ට කිහු. ඉන් මෑතභාගයෙහි පණ්ඩුකාභය කුමාරයන් සොළොස් ඇවිරිදිවූ කල ඔහු ජීවත්වන බව මයිල් රජදරුවෝ අසා දැනගත්තාහුය. එසඳ පණ්ඩුකාභය මාතෘ බිසව් තොමෝ කුමරුවාහට ආරක්ෂාතව කියා කහවනු දහ
නරෙන්ර්ව චරිතාවලොකන ප්රොදීපිකාව. 19
සක් දුන්නාය. එපවත් ඇසූ ආසුත්නක තෙම මව්බිසවගේ නියෝග සියල්ල පණ්ඩුකාභය කුමාරයන්හට කියා දකුණු දිසා භාගයෙහිවූ පලණ්ඩුග්රාිමයෙහි භොගසම්පන්නවූ වෙදත්රටයෙහි පරතෙරට පැමිණි පණ්ඩුල බ්රාෝහ්මණ නම් මහසල්කෙනෙක් වීය. ආයුත්තක පුරුෂතෙම මව්බිසව දුන් අසුන් සහ කහවනු දහසද දී පණ්ඩුකාභය කුමාරයන් පණ්ඩුල නම් බ්රාෙහ්මණ මහසල්කරා යැවීය. කුමාරයා පණ්ඩුල බ්රාුහ්මණයන් දුටුකෙණෙහි පුතඩ තෝ පණ්ඩුකාභයදැයි විචාරා දැන සත්කාර සම්මාන කොට තෝ ලක්දිව රජව සමසැත්තෑ වසක් රජකෙරෙයි කියා තමන් පුත්රාවූ චන්දර කුමාරයන් සහ පුතඩ ශිල්ප උගනුවයි කියා වහා ශිල්ප උගන්වා යොධ සඞ්ග්ර හ පිණිස කහවනු ලක්ෂුයකුදු දී යම්දිනෙක යම් ස්ත්රි යක් අතින්ගත් නුගපත් රන්තලිවී නම් ඒ කුමාරිය අගමෙහෙසුන් කරව, මාගේ පුත චන්ද් කුමාරයන්ට පුරෝහිත තනතුර දෙවයි කියා වෙනත් බොහෝ ධනසම්පත් දී යොධයන් සහ ඔහු එයින් නික්මවා යැවී. හෙතෙම තමන් නම් අස්වා නික්ම පුණ්ය්තෙජසින් ලබනලද බල ඇති කසාගල්පුර සමීපයෙහි නැවත සත්සියයක් යෝධයන් ලැබ මෙසේ එක්දහස් දෙසිය සඞ්ඛ්යාගවක් යොධභටයන් පිරිවරා හරිකණ්ඩගිරි නම් ස්ථානයට සම්ප්රාඞප්තවීය. එසඳ හරිකණ්ඩුසීව නම් පණ්ඩුකාභය මයිල්තෙම පණ්ඩුවාසදෙව නම් පියරජහු විසින් දෙනලද ඒ ප්රටදෙශය අනුභව කෙරෙයි. එසඳ පැසුණා වූ සාරසීයක් අමුණු කෙත් ඒ ක්ෂ ත්රිෙය තෙම සිට ගොයම් කපවයි. එසඳ ඔහුගේ ධීනාවූ පාලි නම් කුමාරිකාතොමෝ ගොයන්දා වැසියන් සහ පිහ මහ රජානන්හට පිරිමැසුන් බත් ගෙන්වා අනගි යානාවකින් මහ පිරිස් පිරිවරා යෙයි. එපවත් පණ්ඩුකාභය කුමාරතෙම අසා වහා ගොස් ඒ පිරිස උස්සාරණයෙන් විභාගකොට තමන්ගේ යානාව කුමාරිකා වන්ගේ යානාව සමීපයට පමුණවා කොයියේදැයි විචාළ කල ඈ කී සියලු තතු අසා පිළිබඳ සිතින් තමහට සංවිධාන බතින් ආයාචනා කෙළේය. ඈ තොමෝ යානාවෙන් බැස නුදුරු නුග තුරු මුල්හී අසුන් පණවා පිය මහරජ සතු රන්තලියට බත් එලවා පණ්ඩුකාභය කුමාරයන් පිරිමසා සෙසු ජනයන් පිරිමසනු පිණිස නුගපත් ඈ අතින් ගත්කල ඒ හැම රන්තලි වුවාහුය. ඒ දුටු පණ්ඩුකාභය තෙම බමුණු මහසල් ඇදුරු බස් සිහිකොට මාහට මෙහෙසිය වීමට යොග්යිවූ කුමාරියක් ලදැයි සතුටුවී සෙසු සියලු ජනයන් පිරිමසා ඉක්බිති එබතින් එකකු පිරිමසන කොටසක් පෙනෙන බව මිස ඉන් වැඩි ඌනතරම් ක්ෂ යවීමක්
20 නරෙන්ර්ී චරිතාවලොකන ප්රසදීපිකාව.
නොවීය. මෙසේ පුණ්ය තෙජසින් හා ගුණයෙන් යුක්තවූ සිව් මැලි කුමාරිකාතොමෝ එතැන්පටන් ස්වර්ණතපාලි නමු වූවාය. එහෙයින් පණ්ඩුකාභය කුමාරයා ඒ කුමාරිකාව යානාවෙහි තබාගෙන මහපිරිස් පිරිවරා නිසැකව නික්මගියේය. ඒ අසා ඈගේ පියරජතෙම ඔහු වහා අල්වා ගෙනෙවයි සියලු ජනයන් යැවූකල පණ්ඩුකාභය යොධයන් විසින් දෙන වෙහෙස ලද ඔහු හැම සියලු දිගින් පැන පලාගියාහුය. එහි පිහිටිගම කලහපුර නම් වේ. ඒ අසා ස්වණීපාලියගේ බෑ රජකුමරුවෝ සන්නඬ පවායුධයෙන් සඞ්ග්රාඒමූපගත වූහ. පණ්ඩුල මහසල් පුත්රලවූ චන්දරකුමාරතෙම ඔහු හැම ජීවිත විනාශයට පැමිණ වූයේය. ඔවුන්ගේ යුඞභූමිය ලේවහනකඩ නම් වේ.
ඉක්බිති ඒ පණ්ඩුකාභයහ නම් ක්ෂචත්රිේයන් මහ බලපිරිස් ගෙන ගොස් මහවැලිගඟින් එතර දොළුපව් නම් ස්ථානයට සම්ප්රාමප්තව එහි සිව්වසක් වසනසඳ අභය රජ්ජුරුවන් හැර සෙසු මයිලහු සඞ්ග්රා්මයට උපගතව දුම්රකුස් පර්වසත සමීපයෙහි කඳවුරු බැඳගෙන බෑනණුවන් සමග සඞ්ග්රාමම කළාහුය. බෑනණු තෙම මයිල් රජදරුවන් ගගිනෙතර ලුහුබඳවා ඔවුන් කඳවුරෙහි දෙවසක් විසී. ඔවුහු උපතිස්ස ගමට ගොස් එපවත් අභය රජ හට කිවුහු. ඒ අභය රජතෙම පණ්ඩුකාභය කුමරුහට “තෝ ගඟින් පරතෙර අනුභව කරව, මෙතෙර නොඑව” යි කියා ලිවුම් සහ දහසක් කහවනු යැවීය. - ඒ අසා නවබෑ රජහු ඕහට කිපී ’තෝ පෙරපටන් ඕහට උපසත්ම්භව දැන් රාජ්යවය බෙදා දෙයි, තා මරමු” යයී කිවුය. හෙතෙම ඔවුන්ට රාජ්ය්ය පාවාදුනි. ඔහු හැම සමගිව තිස්ස නම් භාතෘහු රාජ්යක පරිනායක කළාහුය. බන්ධූනන්ට අභයදායකවූ ඒ අභය නම් රජතෙම උපතිස්ස නම් පුර යෙහිම විසිවසක් රාජ්යයය කළේය. තුම්බරියඞ්ගන නම් ප්රඋදෙශ යෙහි දුම්අරක් විල්හී වෙළඹ මුහුණ යක්ෂ්නියක් තොමෝ වෙළඹ වේශයෙන් වාසය කරන්නීය. රක්තවර්ණෙ කකුල් හා ධවලාඟයන් ඇති ඒ වෙළඹ එක් පුරුෂයෙක් දැක පණ්ඩුකාභය කුමාරයන්හට කීය. ඒ කුමාරතෙම වෙළඹ අල්වාගැනීම පිණිස රැහැනක් ගෙන උපගතවන කුමාරයන් දැක නැතිගෙන අතුරුදහන්නොවී දිව ගොස් දුම්අරක්විල සත්වරක් සිසාරා දිව එයින් නික්ම කසාතොට කරා ගොස් එතරවුසඳ පණ්ඩුකාභය තෙමේද වෙළඹ නොහැරම ලුහුබඳවා කසාතොටෙහිදී වාලධිය අල්වාගෙන ඇගට තාඩනය පිණිස දියෙහි ඉල්පීඑන තල්පිත්තක් අතින් ගත්තේය. ඒ තල්
නරෙන්ර්ෙ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකාව. 21
පිත්ත ඔහු පිණින් තියුණු කඩුවක්වී කඩුව ඔසවා තී මරමියි කීසඳ ස්වාමිනි මා නොමරව රාජ්යිය ගෙනදෙමියි කීවාය. එසඳ ඔහු ඈගේ ශ්රීමවය අල්වාගෙන කඩුතුඩින් නාසය විද රැහැනලා ගත් සඳ ඈ වසඟවූවාය. හෙතෙම ඒ වෙළඹපිට නැඟී දුම් අරක් පවුරට ගොස් එහි සිව්වෂර්යවක් වාසය කෙළේය. එයින් අරිඪ පර්ව තයකරා ගොස් යුඬකාලය සම්ප්රාවප්තවනතුරු සත්වසක් එහි විසීය. පණ්ඩුකාභය කුමාර දෙමයිල් කෙනෙක් ඇර අනික් මයිල් අටදෙන යුඬසජ්ජිතව අරිඪපර්වයතය කරා පැමිණ කඳවුරු බැඳ එමනුවර වටළූවාහුය. පණ්ඩුකාභයතෙම යක්ෂපනිය හා මන්ත්රමණයකොට ඈකී නියායෙන් රජපිරිකර හා පඬුරු ද සලස්වා මාගේ මයිලන් ක්ෂ්මා කරගන්නා පිණිස යයි බලපිරිස් පෙරටුව යැවීය. කඳවුරට ප්රෂවිෂ්ටවුවාහු ගතිමු යයි හුන් කල්හී හේතෙම වෙළඹපිට නැගී මහ බලපිරිස් ඉදිරිකොට යුඬය පිණිස කඳවුරට ප්ර විෂ්ටවිය. එකණෙහි යක්ෂ නී මහහඬින් හැඬූවාය. ඒ හඩ ඇසූ ඇතුළත පිටත සිටි බලපිරිස මහත් ඔල්වරසන් දුන්නාහ. එකෙණෙහි කුමාරයාගේ සියලු පිරිසම පරසතුරුසෙනග අතරට වැදී සෙසු බොහෝ පිරිස් හා මයිල් අටදෙනාගේද ඉස්කපා රැස් කළාහුය. කඳවුර සිටිය සෙනාධිපති තෙම දිවගොස් ලැහැබ කට වන. ඒ සෙනවිරත් ලැහැබ නම් විය. උපරිඪතෙම මයිල් ඉස් හා සෙසු ඉස් රැස් දැක ලැබුරැසක් වැනැයි කිය. එහෙයින් ඒ පියස ලබුගම නම් වේ. ඒ පණ්ඩුකාභයතෙම සඞ්ග්රාිම යෙන් ජයගෙන තමන් මුත්තණුවු අනුරාධ ශාක්යසයන්ගේ වාස ස්ථානය ගියේය. හෙතෙම තමන් විසූ රජගෙය ඕහටදී තෙමේ අනික්තැනක වාසය කළේය. පණ්ඩුකාභය තෙම එහි වාසය කර මින් වස්තුවිද්යානදිය දන්නවුන් විචාරා එහි නුවර කරවීය. ඒ අනුර නැකතින් පිහිටවු හෙයින් ද අනුරාධ ශාක්ය යන් වාසය කළ හෙයින්ද අනුරාධ පුර නම් වේ. පණ්ඩුකාභය කුමාරතෙම තමන් මයිල් රජදරුවන්ගේ සේසත ගෙන්වා එහිම හෙප්වලින් නාවා එයින් පැන්ගෙන්වා තමහට අභිෂෙක කොට ධවලච්ඡත්රව නංවා ස්වණ්පාලිකා දේවින් අග්රනමහෙසිකාකොට පුරොහිත තනතුර චන්ද කුමාරයන්හට දී සෙසු තනතුරු අව‍සේස භටයන්ට පිළිවෙළින් විචාරා දී තමන් මවුබිසව සහ තමන්හට උපකාර හෙයින් අභය නම් දෙටු මයිල් රජද නොමරා ඕහට රාත්රි යෙහි රජකම් කරනසේ නගරගුප්තික තනතුර දී ගිරිකණ්ඩසිට නම් සුහුරු බන්ධු හා මයිල් රජ නොමරා ඔවුන්හට ගිරිකණ්ඩ දෙශය පාවාදී එහි රාජ්යාහභිෂෙකය කළ හෙප්ව්රයලකැන බොහෝ දිය ඇතිකරවා
22 නරෙන්ර්ො චරිතාවලොකන ප්රජදීපිකාව.
ජයාභිෂෙකයට පැන් ගත්හෙයින් ජයවැවයයි නම් තබා කාළ වේල නම් යක්ෂියා නුවර පූර්ව දිග්හී පිහිටුවා චිත්තරාජ නම් යක්ෂ යා අභයවැව පශ්චිමභාගයෙහි පිහිටුවා යක්ෂනයොනියෙහි උපන් පූර්වො පකාරී වූ දාසිය පුර දකුණුවහසල්දොර පිහිටුවා රජගේ ඇතුළත එක්ප්රඋදෙශයෙක්හි වෙළඹ මුහුණු යක්‍ය නිය පිහිටුවා ඔවුන්ට වෙන වෙන පුද ඕලක්කන් ව්යඋවස්ථාකොට නක්ෂඹත්රක සැණකෙළි කාලයෙහි චිත්ත නම් යක්ෂ රාජයා හා සමග ආසනයේ හිඳ දිව්යෂ මනුෂ්ය නෘත්යාලදිය කරවමින් රාජ්ය සම්පත් ක්රීයඩා රතියෙන් සන්තුෂ්ටව දොරටුගම් සතරක් සහ අභයවැව කරවා මහා සුසාන ස්ථානයද රාජ සුසානස්ථානයද වෙසමුණි නිග්රොුධයද ව්යාරධ දෙවතාලයද සභාගවස්තුවද ප්රසභෙද ගෘහයද පශ්චිමදිශාවාර භාගයෙහි නිවෙසද කරවා පුර ශොධක වණ්ඩාල පුරුෂයන් පන් සීයක් දෙනාද කසල මල ශොධක වණ්ඩාල පුරුෂයන් දෙසියක් දෙනාද මෘතශරීර පහකරන චණ්ඩාල පුරුෂයන්ද එකසිය පනසක්ද එපමණවූ සුසාන චණ්ඩාල පුරුෂයන්ද නියම කර නියොගවූ ලෙස කරන ඔවුනට සුසාන පශ්චිමොත්තරයෙහි ගම් නිවෙස කරවා ඊසානදිග නිවසුසාන වණ්ඩාල සුසානයයි නියම කොට ඊට උතුරෙන් ආවාස පාලිව්යා ධයන් හිඳුවා ඊට උතුරෙහි ගාමනී වැව දක්වා නොයෙක් තාපසයන්ට ආශ්රවමයකුදු කරවා එම සුසානයට පූර්වනදිශාභාගයෙහි ජොතිය නම් නිගණ්ඨයාහට මාහැගි ගෘහවාසයක්ද එසේම ගිරිනාම නිගණ්ඨයාට අනෙක ප්රිකාර පාසාණ්ඩ ශ්රකමණ සමූහයාටද ආවාස කරවාදී එහිම දෙවා ලයකුදු කරවා කුම්බණ්ඩ නම් නිගණ්ඨයාහට පාවාදී එයින් පශ්චිම දිශාභාගයෙහි මිථ්යා්දෘෂ්කුල පන්සියයක් වාසය කරවා ජොතිය ගෘහයට අපරභාගයෙහි පරිබ්රාාජකාරාමයක් කරවී. එසේම ආජීවකයන්ට ආවාස ගෘහයක්ද බ්රායහ්මණාවර්තිත ගෘහයක්ද සිවිකා ගෘහයක්ද සාධාරණ සුතිකා ගෘහයක්ද ගිලාන ශාලා භෛෂද්යව ශාලාවක්ද කරවීය. මෙසේ කොට තමන් ලඞ්කා භිෂෙක ප්රාාප්ත වූ දසවන වරුෂයෙහි පටන් සියලු ලඞ්කාතලයෙහි ජනපද නිගම ග්රා්මාදියෙහි හිමි නියමකොට තැබීය. තවද ඒ පණ්ඩුකාභය නරෙන්ර්් තෙම චිත්ත කාළවෙල යන යක්ෂ යන් දෙදෙනා දෘශ්යාමාන රූපයෙන් සහාය සම්භොග ඇතිව වාසය කෙළේයි. .තවද ඒ පණ්ඩුකාභය නම් රජහටද ඔහුගේ මයිල අභය නම් රජුගේද අතුරෙහි සතළොස් වර්‍ුකයක් සියළු ලඞ්කාතලය අරාජිකවි. ඒ පණ්ඩුකාභය නම් රජතෙම සතිස්වන
නරෙන්ර්ත චරිතාවලොකන ප්රාදීපිකාව. 23
වර්ෂ යෙහි රාජ්ය පදප්රාඅප්තවී අභිනවවූ අනුරාධ නම් පුරයෙහි අනූන රාජ්ය ශ්රී න් යෙදී සමසැත්තෑ වර්ෂයයක් ලඞ්කාරාජ්යපය කොට බුදුන් පිරිණිවි එක්සිය සැත්තෑ වැන්නෙහි පරලොකප්රාරප්ත වී .
මෙසේ සජ්ජානානන්දර නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ට බ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි පණ්ඩුකාභයාෂෙක නම් වූ වාදශවෙනි පරිච්ජේදයයි. ¬¬¬¬¬¬¬¬______ ඉක්බිති ඔහුගේ පුත්රිවූ මුටසිට නම් කුමාර තෙම ලඞ්කාරාජ්යප පදප්රාැප්තවී. ඖ මුටසීව රජතෙම උද්යා්නභූමි ග්රනහණයක් කරන දවස්හී මහත් අකාල මෙඝයක් නගා වැසීවට. එහෙයින් ඒ මහාමෙඝ වනොද්යා න නම් වේ. ඒ මුටසීව නම් රජතෙම අනුරාධ පුරයෙහි වෙසෙමින් සැටවෂර්යරක් අශෙෂ ලඞ්කාරාජ්ය්ය කෙළේය. මුටසීව නම් රජුහුගේ පුත්ර‍යෝ දසදෙනෙකු හා ධීතෘහු දෙදෙනෙකුදු වූවාහුය. එයින් දෙවෙනි පැතීස්ස නම් වූ විතිය පුත්ර තෙම පියරජහු ඇවෑමෙන් බුදුන් පිරිනිවී දෙසිය සතිස්වෙනි වර්ෂ යෙහි රාජ්යායභිෂෙක ප්රාමප්තවී. ඔහුගේ අභිෂෙකය හා සමග බොහෝ ආශ්චය්ය්ෂ රත්නයෝ ප්රාාදුර්භූත වුවාහුය. එනම් :- සියලු ලඞ්කාවීපයෙහි පොළෝතලයෙහි යටතුබූ නිධානයෝ හා රත්නයෝ පෘථිවි මත්තෙහි පෙණිගියාහුය. ලක්දිව සමීපයෙහි මුහුදු යාත්රාෝවෙන් බිඳගිය නැව් හා එහි උපන් රත්නයෝ ලක්දිව වෙලාන්තයටම පැමිණියාහුය. ජාතපර්වපතයෙහි ලතායෂ්ටිය කුසුම යෂ්ටිය සකුණයෂ්ටි යයි යන කූනම්යට තුනක්ද, හයමුතු ගජමුතු රථමුතු ආමලක වලය අගුලිවෙඨක කුබුක්ඵල ප්‍රකෘති මුතු යයි මෙසේ අටජාතියක මුතු සමුද්රලයෙන් ගොඩනැඟී වෙරල මුදුවැල්ලෙහි වැටියක් සෙයින් සිටියාහුය. ඉන්ර්ුලිනීල වෛඩුය්ය්හි ලොබිතඞ්ක මාණික්යඋය යන මේ රත්නජාතීහු දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ අභිෂෙක ලත් සත්දවස ඇතුළත රජහට දක්වාලුහ. ඒ රත්නයන් දුටු මහරජතෙම මෙසේ සිතුයේය. මාගේ මිත්ර වූ ධර්මා ශොක මහරජ තෙ‍ම් මේ අසදෘශ රත්න පරිභොගයට සුදුසු යයි සිතා තමන් භාගිනෙය්යරයූ අරිඪ කුමාරයන්ද බ්රා හ්මණ ක්රරමාර යන්ද ප්රසධාන අමාත්යයයකුද ගණක අමාත්යරයෙකුද යන මේ සතර දෙන දූතයන් කොට මග බලපිරිස් පිරිවරා දකුණසක් සහිතවූ ත්රිඅවිධ මාණික්යදයන්ද අටවැදෑරුම්වූ මුක්තා රත්නයන්ද යථොක්ත රථයෂ්ටීන්ද ධර්මා්ශොක රජහට දෙනු පිණිස පාවාදී යැවීය :- ඔවුහු ඒ පඬුරු ගෙන දඹකොළ පටුන්නෙන් නැව්නැගී
24 නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්රනදීපිකාව.
සත්දිනක් මුහුද යතුරුකොට සුවසේ පටුන් දැක එතැන්පටන් සත්දවසකින් පැළලුප් නුවරට පැමිණ ධර්මාකශොක රජහට මෙකී පඩුරු පාවාදුන්හ. ඒ දැක ප්රලසන්න වු ධර්මාොශොක රජතෙම මෙබඳු ස්වරූපවූ අනගි රත්නයන් මෙහි මට නැතැයි සිතා අරිඪ කුමාරයන්හට සේනාධිපති ධූරය සහ බ්රාසහ්මණ මහසල්හට පුරොහිත තනතුරද අමාත්යරයාහට දණ්ඩනායක තනතුරද ගණකා මාත්යමයාහට සිටු තනතුර සහ නොයෙක් භොගසම්පත් දැසිදසුන් හා වාසගෘහයන්ද පාවාදී තම ඇමතියන් කැඳවා මන්ත්රමණය කොට ලක්දිවින් එවනලද පිළිපඬුරු දැක වල්විදුනා නලල්පට මඞ්ගල අසිපත්රම ධවලච්ඡත්රද මිරිවැඩි සිඛාපට පාසලඹ ස්වර්ණ හිං කාර රත්නිල් සඳුන් නවහම් වස්ත්රල කෝටි අගනා අත්පිසීම් නයින් එලවූ අඳුන් අරුණුවන් මැටි අනොතත්ත ජලය ගඞ්ගානදී ජලය සංඛය නන්දිමයාවෘතය වර්ඩුමානකය කුමාරිකාය ස්වර්ණ භාජන බඩුය ස්වර්ණ සිවිකාය මාහැඟි බෙහෙත් අරළුය අමෘ තෞෂධය ගිරව් එලවූ සයජාත ඇල්වාහා සැටසියයක්ද අනිකුත් අභිෂෙකොපකරණයන්ද දී මගේ මිත්රසයන් අභිෂෙක කරවයි විශෙෂ පිරිවරින් එවා මතු කියනලද ධර්ම පඬුරුද එවී.
බුඬ ධර්මල සඞ්ඝ සංඛ්යාරතවූ රත්නත්රයයට දිවිපුදා ශාක්යරපුත්රම ශාසනයෙහි මම උපාසකභාවයට පැමිණියෙමි. එහෙයින් “නරොත්තමයාද සිත පහදවා ශ්ර්ඬා පෙරදැරිව මෙම රත්නත්රිය සරණගතවේව” යි කී. මේ පඬුරු සහ මාගේ යහළුහට අභිෂෙක කරවුයයි කියා ඒ අමාත්යරයන් සත්කාර කොට පස්මසක් මුළුල්ලෙහි සත්කාර විඳ වෙසක්මස පුරපළමුවෙනි දිනයෙහි පැළලුප් නුවරින් නික්ම තාමලිත්තිය තොටින් නැව් නැගී දොළොස්වක් දිනයෙහි අඹකොළ පටුනට පැමිණ දෙවෙනි පෑතිස්ස නරපතීන් දුටුවාහුය. එසේ දුටු දුත අමාත්යුයෝ ගෙනා පඬුරු දෙවෙනි පෑතිස්ස රජහට පාවාදුන්හ. එම ලඬ්කාධිපතිතෙම ඔවුන්ට මහත් සත්කාර කරවිය. ඒ අමාත්යනයෝ මෘගශිර්ෂඬ මාසයෙහි ශුක්ල පක්ෂකයෙහි දෙවෙනි දිනයෙහි අභිෂෙක කරනලද ලඞ්කාධිපතීන් ධමාශොක මහරජුහුගේ වචනයෙන් නැවතත් අභිෂෙක කළාහුය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දළ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්යෙ චරිතාව ලොකන ප්රේදීපිකායෙහි දෙවෙනි පෑතිස්සාභිෂෙක නම් වූ තෙරසවෙනි පරිච්ජේදයයි.
නරෙන්ර්ස චරිතාවලොකන ප්රදීපිකාව. 25
එසමයෙහි මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස ස්ථවිරතෙම තුන්වෙනි ධර්මවසඞ්ගායනාව නිමවා අනාගත ශාසන ප්රතවෘත්තිය බලනුයේ ප්රිත්යලන්ත දෙශයෙහි ශාසන ප්රවතිෂ්ඨාව දැක ඒ ඒ මහතෙරුන් වහන්සේ ඒ ඒ ප්ර‍ත්ය‍න්තයෙහි බුදුසසුන් පිහිටුවනසේ කාර්ත්තික මාසයෙහිදී අවසරදී යැවූසේක. එයින් මජ්ඣන්තික මහා ස්ථවීරයන් කාශ්මීර ගන්ධාකරයට යැවුසේක. එසේම මහිසමණ්ඩලයට මහාදෙව ස්ථවිරයන්ද, වනවාස ප්ර දෙශයට රක්ඛිත ස්ථවිරයන් වහන්සේද, අපරන්ත ජනපදයට යොනක ධම්මරක්ඛිත ස්ථවිරයන්ද, මහා රාෂ්ට්ර් නම් ජනපදයට ධම්මරක්ඛිත ස්ථවිරයන්ද, යොනක ලොකයට මහාරක්ඛිත ස්ථවිරයන්ද, හිමවත් ප්රමදෙශයට මාජඣිම ස්ථවිරයන්ද, සොණ උත්තර යන මහා ස්ථවිර දෙදෙනා වහන්සේ ස්වර්ණද භූමියටද, ශ්රීහ ලඞ්කාවීපයට මහා මහින්දන ස්ථවිරයන්ද. ඉටඨිය ස්ථවිරයන්ද උත්තීය ස්ථවීරයන්ද සම්බල ස්ථවීරයන් ද, භද්දසාල ස්ථවීරයන්ද යන ස්වකීය සඩිවිහාරික ස්ථවිරයන් පස්නමක් යවා වදාළසේක.
එසමයෙහි කාශ්මීර දෙශයෙහි සෘඩිමත්වූ ආරවාල නම් නාගරාජයෙක් පාණවැසි නම් මහත් වර්ෂාඩ වස්වා මනුෂ්යරයන්ගේ සම්පූර්ණව සස්යසයන් සමුද්රවයට පමුණුවයි. එහි මජ්ඣන්තික ස්ථවීරයන් වහන්සේ කරුණා පෙරදැරිව වහා අහසින් වැඩ ආරවාල නම් විල්හී දියපිට සක්මන් කිරීම් ආදී පෙළහැර කළසේක. එපවත් දුටු ආරවාල නම් නාගරාජතෙම භයානකවූ නොයෙක් සෘඬිවිකුර්වැයන් දැක්වී. එනම්:- මහ සුලන්හැමී, මෙඝගර්ජහනා නැංගේය, වැසිවට. මහත් සෙන හඩ පැවැත්තේය. විදුලිය පහළේය, නොයෙක් සියගණන් යොදුන් වෘක්ෂග පර්වතතකූටයෝද ප්රලචණ්ඩ මාරුත වේගයෙන් ප්රණපතිත වූවාහුයි. නොයෙක් දහස් ලක්ෂත ගණන් නාගයෝ හාත්පස්හී භයානක වෙස් මවාගෙන දුම් ගිනිකඳු හරණට පටන්ගත්හ. ආරවාල නම් නාරජතෙම අක්රොවශබෙණෙමින් මහත් දුම්කඳ ගිනිකඳ මවා සිටගත්ය. ඒ සියල්ලම මහා ස්ථවිරතෙම තමන් තෙජසින් ප්රමතිබාහනය කොට නාගරාජයාහට තමන් බල දක්වමින් මෙසේ වදාළසේක. අවශෙෂ දිව්ය් බ්ර හ්ම ගරුඬ ගන්ධවර්ව සුපර්ණ යක්ෂය රාක්ෂ්සාදීහු අවුනුදු මා තැතිගන්වාලිය නොහැක්ක. තවද මාහට බය දක්වන්නෙක් සමස්ත ලොකයෙහි නොමඇත්තේය. ඉදින් නාරද දෙලක්ෂ සතළිස් දහසක් යොදුන් බොල මහ පොළවෙහි පස් හා වක්ර්වාට සමුද්රනයෙහි දිය හා මුළු සක්වළ ඇතුළත සියලු
26 නරෙන්ර්ා චරිතාවලොකන ප්රදීපිකාව.
පර්ව තයන් තාගේ සෘඬියෙන් ගෙන මා මුදුන්හී හෙළූයේ නමුදු තා විඩාවන පමණ මුත් භය සන්ත්රා සයකට මා පමුණුවාගත නොහැක්කෙහි යයි කීබස් අසා නිම්මදයට පැමිණි නාරජහුට ධර්මාදෙශනා කළසේක. ඉක්බිති නාරජ තිසරණයෙහි පිහිටා සුවාසු දහසක් නාගයෝ තිසරණගත වූහ. හිමවත් වාසී වූ බොහෝ ගන්ධ ර්වර යක්ෂට කුම්භණ්ඩයෝද බුදුසසුන්හී පැහැද සරණ ගත වූවාහුය.
පවක නම් යක්ෂෂතෙම ගාරිත නම් යක්ෂැණිය සහ පන් සීයක් පුත්රධයන් හා සමග පළමුවන සොවාන්ඵල ප්රා ප්තව අමා මහ නිවන් දීටී. ඉක්බිති මජ්ඣන්තික ස්ථවිරයන් “මෙයින් මතු ක්රෝධ නොකරව, සස්ය්ඝාතනය නොකරව, සියලු ප්රාිණීහු සැප කැමැත්තෝය. එහෙයින් සියල්ලෝ සුවපත් වෙත්වයි කියා මෛත්රීග කරව” යනාදීන් අනුශාසනා කරලලදී. ඒ නාග ගරුඩ යක්ෂප ගන්ධාර්වා දීහු අවවාදක්ෂ”මව යතොක්ත පිළිවෙළින් පිහිටියා හුය. ඉක්බිත්තෙන් ආරවාල නම් නාගරාජතෙම මජ්ඣන්තික මහා ස්ථවීරයන් වහන්සේ රත්නපය්ය්ෙය ඞ්කයෙහි වඩාහිඳුවා පවන් සලමින් සිටියේය. එදවස් කාශ්මීර ගන්ධායර රටවාසීහු නාග රාජයාහට මහත් පුජොත්සව සජ්ජිතකොට ගෙන ආවාහු. මහා ස්ථවීරයන් වහන්සේට අභිවාදනය කොට එකත්පස්ව හුන්නා හුය. ඔවුන්ට ආශීවිෂොපම සූත්රේයෙන් ධර්මකදෙශනාකර වදාළ සේක. අසූදහසක් දෙනාහට ධර්මාීභිසමය වූයේය. සියක්දහසක් දෙනා පැවිදිවුවාහුය. එතැන් පටන් කාශ්මීර ගන්ධාධර දෙරට කාෂායවස්ත්රදයෙන් බැබලී පැවැත්තාහුය සියළු රටවාසීහු රත්නත්ර යට දිවිපුදා වාසය කළාහුය.
මෙසේ සජ්ජානානන්ද. නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් රට චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි කාශ්මිර ගන්ධාසර දෙශ ප්රීසාදක නම්වූ තුදුස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. ______ මහාදෙව ස්ථවීරයන් වහන්සේ මහිසමණ්ඩල නම් ප්රධදෙශයට වැඩවදාරා මහජන සමූහයා මඬ්යයයෙහිදී දෙවදූත සූත්රධදෙශනාව වදාළසේක. දෙශනාවසානයෙහි සතළිස්දහසක් දෙන සෝවාන්ඵල ප්රාරප්තවූවාහුය සතළිස්දහසක් දෙන පැවිදිවුවාහුය.
මහිසමණ්ඩල ප්රෙසාදක නම්වූ පසළොස්වෙනි පරිච්ජේදයයි.
නරෙන්ර්ි චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 27
රක්ඛිත ස්ථවිරයන් වහන්සේ වනවාස ප්ර දෙශයට වැඩවදාරා මහජන සමූහයා මඬ්ය්යෙහි ආකාශයෙහි වැඩසිට අනමතග්ග සංයුත්තකය වදාළසේක. ඒ දෙශනාවගේ කෙළවර සැටදහසක් දෙනාට ධර්මාිභිසමය විය. සත්තිස් දහසක් දෙන පැවිදිවුවාහුය. පන්සීයක් විහාර එම දෙශයෙහි පිහිටියාහුය.
වනවාස ප්රිදෙශ ප්රදසාදක නම්වූ සොළොස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. ________ යොනක ධම්මරක්ඛිත ස්ථවිරයන් වහන්සේ අපරන්තජන පදයට වැඩ අගගික්ඛ‍ෙන්ධා පම සූත්ර යෙන් සැත්තැදහසක් දෙනාට ධර්මා මෘත පානය කරවා වදාළසේක. දහසක් රාජකුමාරයන්ද සාතිරෙක දහසක් ක්ෂදත්රිඅය රාජ කුමාරිකාවන්ද ශාසනානුකූල පරිද්දෙන් පැවිදිකරවා ශාසනප්ර තිෂ්ඨාව කළසේක.
අපරන්තදෙශ ප්රශසාදක නම්වූ සතළොස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. _____ මහා ධම්මරක්ඛිත ස්ථවීරයන් වහන්සේ මහාරාෂ්ට්ර් නම් ප්රසදෙශයට වැඩවදාරා මහජන සමූහයා මඬ්යනයෙහි මහා නාරද කාශ්යමප ජාතකයෙන් ධර්මදදෙශනාකර වදාළසේක. ඒ ධර්ම්දෙශනාවගේ කෙළවර සුවාසුදහසක් දෙනා මාර්ගාඵල ප්රා ප්තවූවාහුය. තෙළෙස්දහසක් දෙන පැවිදිවුවාහුය.
මහා රාෂ්ට්රජ ප්රනසාදක නම්වූ අටළොස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. _____ මහා රක්ඛිත ස්ථවිරයන් වහන්සේ යොනකවිසය නම් ප්ර දෙශයට වැඩ කාලකාරාම සූත්රවයෙන් මහජන සමූහයා මඬ්යධයෙහි ධර්මනදෙශනාකොට එක්ලක්ෂා සැත්තෑදහසක් දෙන මාර්ගවඵලප්රාහප්ත කරවා දසදහසක් දෙන පැවිදිකරවූ සේක.
යොනකවිෂය ප්රදසාදක නම්වූ එකුන්විසිවෙනි පරිච්ජේදයයි.
28 නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව. පස්වෙනි මඬ්ය ම ස්ථවීරයන් වහන්සේ හිමවත් ප්රහදෙශයට වැඩවදාරා දම්සක් පැවතුම් සුත්ර‍යෙන් ධර්මහදෙශනා කළසේක. දෙශනාවසානයෙහි අසූකෙළක් දෙන මාර්ගවඵල ප්රා‍ප්තවූහ. ඒ මහා ස්ථවීර පස්නමක් පස් ප්රිදෙශයක් පහදවා වදාළසේක්ලාය. පවවිධවූ දෙශ වලින් සර්ව ඥ ශාසනයෙහි පහන් මහජනයා අතුරෙන් එකි එකී මහාස්ථවිර කෙනෙකුන් වහන්සේ සමීපයෙහි සියක් දහසක් සියක් දහසක් බැගින් පැවිදිවුවාහුය.
මෙසේ සජ්ජනාන්දව නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්යක් චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි හිමවත් ප්රදසාදක නම් වූ
විසිවෙනි පරිච්ජේදයයි. _____
උත්තර ස්ථවිරයන් වහන්සේ හා මහත් සෘඬිසම්පන්නවූ සොනක ස්ථවිරයන් වහන්සේ ස්වණීභූමි නම්වූ ප්රමදෙශයට වැඩි සේක. එසමයෙහි ඒ පෙදෙස රජගෙයි උපන් උපන් දරුවන් උදකරාක්ෂපසියක් තොමෝ සමුද්ර යෙන් නික්ම අවුත් භක්ෂ්ණය කොට යේ. එමෙන් එසමයෙහිදු රජගෙයි කුමරුවෙක් උපන් නේය. එසඳ මනුෂයොට යෝ මහා ස්ථවිරවරුන් දැක රකුස් යහළුවෝයයි සිතා මරණ පිණිස පඤ්චායුධසන්නඩව සමීපවූවාහුය. උත්තර සොනක ස්ථවිර දෙදෙනා වහන්සේ ඒ දැක මේ කීමෙක් දැයි පිළිවිස ඔවුන් කී බසට “අපි රකුසු යහළුවෝ නොවම්හ, සිල්වත් ශ්රපමණයෝ වම්හ” යි වදාළසේක. එකණෙහි මුහුදු වැසි රාක්ෂ සී තොමෝ සපිරිවරින් නැගී අවුදු රජගෙය කරා යන්ට වන. එපවත් ඇසූ නුවරවැසි ජනයෝ මහහඬින් හැඬුවාහුය. එකණෙහි සොනක ස්ථවිරතෙම දිගුණවූ රකුස් පිරිසක් මවා රජකුමරුවන් කන රාක්ෂැසිය හාත්පසින් සපිරිවරින් වටලවාළූ සේක. එකණෙහි ඒ රකුසී තොමෝ “මේ පෙදෙස මොවුන් විසින් ලබනලදුයේ වනැ”යි භයගෙන පැන පලාගි‍යාය. ඉක්බිති සොනක ස්ථවිරයන් වහන්සේ ස්වර්ණේභූමි ප්රිදෙශයට හාත්පස්හී අරක් පිහිටුවා එහි රැස්වූ දිව්යක මනුෂ්යු සමාගමයෙහි බ්රේහ්මජාල සූත්රාෙන්ත ධර්මහදෙශනාව වදාළසේක. ඉක්බිති බොහෝ දෙන තිසරණ පවසීල අෂ්ටාඞ්ගසීලාදියෙහි පිහිටියාහුය. සැටලක්ෂළයක් ප්රාිණීන්ට ධර්මාිභිසමයවී තුන්දහස් පන්සියයක් පමණ මහසල් කුල පුත්රසයෝ පැවිදිවුවාහුය. එසේම එකදාස් පන්සියයක්
නරෙන්ර්ි චරිතාවලොකන ප්රරදීපිකාව. 29
පමණ කුලදුහිතෘහු පැවිදිවුවාහුය. එතැන් පටන් රජගෙයි උපන් කුමරුවෝ රාජ්යාලභිෂෙකයට පැමිණ සොනුන්තර නාමයෙන් ප්ර‍සිඬව ධර්මනයෙන් රාජ්යවය කළාහුය.
මෙසේ සජ්ජතානන්දි නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්් ක චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි ස්වර්ණදභූමි ප්රනසාදක නම්වු එක් විසිවෙනි පරිච්ජේෙදයයි. _____ උපාඞ්යානයයන් වහන්සේ සහ මහා සංඝයා වහන්සේ විසින් අණවන ලදුව උපසම්පදා මාලකයෙහි පටන් දොළොස්වර්ෂිවූ මහාමහෙන්ර්සේ ස්ථවිරතෙම ලඞ්කාවීප ප්රටසාදයට කල් බලමින් “දැනට මූටසීවනම් රජ ඉතා වෘඬය. එහෙයින් විතීයපුත්රාවූ දෙවෙනි පෑතිස්ස කුමාරයා ලඞ්කාරාජ්යාසභිෂෙක ප්රාජප්තවූ ඉක්බිති ලක්දිව් යෙමි” යි සිතා ඒ මේ දැතුරෙහි නෑ සමූහයන් දකිමියි චිත්ත සංකල්පනා ඇතිව තමන් උපාඬ්යාවයයන් වහන්සේ සහ මහවසඞ්ඝයා වහන්සේ වැඳ ධර්මාතශොක නම් පිය මහරජහු පිළිවිස, ඉටඨිය. උත්තිය. සම්බලය. භද්රරසාලය යන මහා ස්ථවිර වරුන් සිවුදෙනා වහන්සේ සහ සඞ්ඝමිත්තා නම් මෙහෙණින් වහන්සේගේ පුත්රනවූ ෂඩ් අභිඥාධර මහා සෘඬිමත් සුමන නම් සාමණෙර නමත් සමග ඥාතිසඞ්ග්රනහ කිරීමට දක්ඛිණගිරි නම් ජනපදයට ගියේය. එහි ඥාතිසඞ්ග්ර්හ වසයෙන් වසනසඳ සමසක් ඉක්ම ගියේය. එම අතර තමන් මව් දේවීය වසන වෙතිය* ගිරි නම් පුර යට පැමිණ මවුබිසව දැක සිටිසඳ ඒ ප්රිසය පුතණුවන් දුටු බිසව සපිරිවර මහාමහෙන්ර් ස්ථවීරයන් ඇතුළු ගෙයි වඩාහිඳුවා රාජ භොජනයෙන් සන්තර්පමණය කොට තමා විසින් කරන ලද වෙතිය ගිරි නම් විහාරයට සපිරිවර මහාමහෙන්ර්ය ස්ථවීරයන් වඩා එහි උන්වහන්සේ වසනසේක් මපියාණන් ධර්මාරශොක මහ රජහු විසින් දෙනලද අභිෂෙකොත්සව පඬුරු හා කියනලද තුනුරුවන් ගුණ දූතයන්ගෙන් දැන අසා මෙනෙහිකොට දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ පොසොන්කෙළි පවත්නා උපෞසථදින මිශ්රාක පර්වනතයට න‍ැ‍ඟෙයි. එදවස් අපිදු ලක්දිවු ගොස් ඔහු දකුම්හයි කල්බලා උන්සඳ සක්දෙව්රජ මහාමහෙන්ර්ු ස්ථවීරයන් කරා පැමිණ “ලක්දිවු පහදවාලීමට යව, ධර්ම්ස්වාමී වූ බුදුන් විසින් වදාරණ ලදය, එහි අපිදු උපකාර වම්හ” යි කීසඳ මහෙන්ර්න ස්ථවීරයන් වහන්සේගේ මවුබිසෝ බුහුණනු දුභිතෘ පුත්රහවූ භණ්ඩුක කුමාර
- වෙදිය - ( මහාවංශ)
30 නරෙන්ර්ෝ චරිතාවලොකන ප්ර)දීපිකාව.
තෙම මිහිඳු මහතෙරුන් වහන්සේ විසින් මවුබිසවට දෙසන බණ අසා අනාගාමි ඵලයට පැමිණ මහෙන්ර්් ස්ථවීරයන් වහන්සේ වෙතම වාසය කෙළේය. මෙසේ ස්ථවීරයන් වහන්සේ එහි මසක් වැස පොසොම්මස පුණුපොහෝදින ඉඨීයාදී මහාස්ථවීරවරුන් සතරනම හා සුමන සාමණේරයන්ද භණ්ඩුක කුමාර යන්ද කැඳවා වෙතියගිරි විහාරයෙන් අහසට පැන නැඟී ක්ෂඩණය කින් ලක්දිවට පැමිණ මිශ්ර ක පර්වාතයෙහි පිලයකූට ප්ර දෙශ සම්භූත අම්භසත්ල චෛත්යෙස්ථානයෙහි වැඩසිටි සඳ ලක්දිව්වැසි දෙවියෝ නොයෙක් පූජා පවත්වන්ට වන්හ.
මෙසේ සජ්ජනානන්දි නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ට ව චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි මහෙන්රාය ගමන නම්වූ දෙවිසිවන පරිච්ජේදයයි. _______ ඒදවස් දෙවෙනි පෑතිස්ස රජතෙම නුවර සැණකෙළි උ‍ග්ඝොසනය කොට පුර වැසි සතළිස්දහසක් දෙනා පිරිවරා සියපයින් යුහුව මුවදඩ හැසිරෙමින් මිස්සක නම් පර්වදතයට ගියේය. එසඳ මහා ස්ථවීරවරුන් රජහට දක්වනු කැමතිවූ එහි අධිගෘහීත දෙවතාවෙක් ගොකර්ණග මෘග වෙශයක් ගෙන ලැහැබ කන මෙන් රජහු අභිමුඛව සිටගත. රජ ද ඔහු දැක ගොදුරෙන් මුළාවූවාහු විදිනට නුසුදුසු යැයි දුනුදිය පැහැරලීය. ඒ හඩ අසා මෘග තෙම මිශ්රෙක පර්වුතයට දිවගත. රජහුද ඔහු අනුව දිවයනුයේ මහතෙරුන් වැඩ සිටි තැනට සම්ප්රා ප්ත වීය. මහතෙරුන් දුටු දෙවිපුත් අතුරුදන්වී. එසඳ මහතෙර රජහු නුදුරුදු භික්‍ෂූන් බොහෝ දෙන දැක භයපත්වනැයි සිතා එකලාව තමන්වහන්සේම පෙනීගියහ. රජහු උන්වහන්සේ දැක භයපත්වී සිටියේය. මහෙන්ර්ි ස්ථවීරයන් වහන්සේ “මෙසේ එව තිස්සයැ” යි වදාළ සේක. ඒ වචනයෙන් යක්ෂෙයෙකැයි රජ සිතීය. එකණෙහි ඔහු අස්වසන සිතැති මිහිඳු මහ තෙරුන් වහන්සේ විසින් - “සමණා මයං මහාරාජ - ධම්මරාජස්ස සාවකා. තමෙව අනුකම්පාය - ජම්බුදීපා ඉධාගතා” ති
යන ගාථාවෙන් මෙසේ වදාළ බස් අසා නිර්භතයවූ රජතෙම තම යහළු ධර්මාහශොක මහ රජහුගේ අසුන් සිහිකොට ශ්රාමණයෝ යයි නියමයෙන් සිතා දුනුශර නිඃ‍ෙක්ෂසප කොට මිහිඳු මහ තෙරුන් කරා පැමිණ ප්රි යකථා කොරෙමින් හුන්නේය. එසඳ රජ පිරිස
නරෙන්ර්ප චරිතාවලොකන ප්රරදීපිකාව. 31
අවුත් පිරිවරා ගත්හ. එකණෙහි සෙසු මහා ස්ථවිර වරුන් දක්වා වදාළසේක. ඉක්බිති රජතෙම “කවර දවසෙක ආසේක් දැ” යි පිළි විසි. “මා හා සමගයි” යි වදාළ බසට “ මෙබඳු තපස්වීහු දඹදිව වෙනත් ඇද්දැ” යි විචාළ බසට “මහරජ දැන් සර්වජඥ පුත්රු භික්ෂූ න් වැළඳි කාෂායවස්ත්රායෙන් එහි දඹදිව ප්රරජ්වලිතය හෙවත් ත්රි විද්යාුධර සෘඬිප්රාවප්ත වෙතොපය්ය්ය ඥාන කෞශල්යර දිව්යව ශ්රො තෘධර අර්භ ත් ඵලප්රාරප්ත සර්ව්ඥ ශ්රාඬවකයෝ බොහෝ ය” යි වදාළසේක. ඉක්බිති රජතුමා “කුමකින් අවුදැ” යි විචාළ බසට “දියෙන් ගොඩින් නාම් හ” යි වදාළ සේක. එබසින් ආකාශයෙන් ආසේක්ලායයි දැනගත. මහත් ප්රනඥවත්වූ ඒ මහා මහෙන්ර්ි ව ස්ථවිරතෙම දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ නුවණ විමසනු ප්රගශ්න පිළිවිසී. ඒ ප්රයශ්න රජ විසඳී. එනම් “මහරජ මේ තුරු කිම්දැ” යි පිළිවිසී, “අඹ තුරු ය” යි කී. ව”මේ හැර අඹ ඇද්දැ” යි පිළිවිසී. “බොහෝ අඹතුරු ඇතැ” යි කී. “මේ අඹ තුරුද ඒ අඹ තුරුද හැර තුරු ඇද්ද” යි පිළිවිසී. “හිමි බොහෝ තුරු ඇත, ඒ අඹ නොවෙ” යි කීය. “අනික් අඹ අතඹ හැර තුරු ඇද්දැ” යි පිළිවිසී. “හිමි මේ අඹතුරැ” යි කීය. මහරජ නුවණැතැයි කියා” තොප නෑයෝ ඇද්දැ” යිපිළිවිසී, ‘ඇත හිමි බොහෝ දෙනැ’ යි කීය. “නොනෑයෝ ඇද්දැ” යි පිළිවිසී, ‘නොනෑයෝ බොහෝ ඇතැ’යි කීය. “ඒ නෑයන් නොනෑයන් හැර අනිකුදු අද්දැ” යි පිළිවිසී. “වහන්ස මම වම්දැ” යි කීය. මැනව මහරජ නුවණැතැයි බැණ රජ ප්රැඥාවත්යයි සිතා ඒ රජහට හස්තිපදොපම සූත්රමයෙන් ධර්මණ දෙශනාව කර වදාළසේක. දෙශනාපය්ය්මම වසා‍නයෙහි සතළිස් දහසක් පමණ පරිවාර මනුෂ්ය යන් හා සමග රජතෙම තිසරණ යෙහි පිහිටියේය. එකණෙහි රජහට මහත් උපචාරයෙන් සවස් බත ගෙන ආවාහුය. මොවුන් වහන්සේලා රාත්රි් භොජනයෙන් වැලකී සේක්ලායයි නොදැනුදු බතින් විචාළ මනා වේදැයි සිතා රජතෙම විචාළේය. එකල්හී අනුභව නොකරම්හයි වදාළ සේක. අනුභව කරන කල් කවරේදැයි විචාර දැන් නුවරට යම්හයි කැඳවා ලූ සඳ “අපි මෙහිම වාසයකරම්හ, මහරජ තොපි යව්ය” යි කීයේය. එසේවීනම් මේ කුමාරතෙම අප හා සමග එවය කී බසට මහරජ මේ කුමාරතෙම මාර්ග ඵලප්රාසප්තව ශාසන මහත්ත්ව ය දැන ප්ර ව්රෙජ්යාිව ආසිංසනය කෙරෙමින් අප සමීපයෙහි වාසය කෙරෙයි. දැන් පැවිදි වන්නේය. එහෙයින් යව මහරජැයි කී සඳ උදය මාගේ රථය එවමි, එහි සිට නුවරට වැඩිය මැනවැයි කියා මහතෙරුන් වැඳ අවසර ගෙන භණ්ඩුක කුමාරයන් එකත් පස්ව කැඳවා මහා ස්ථවිර වරුන්ට කටයුතු අධිකාර කෙබදු
31 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රටදීපිකාව.
ස්වරූපදැයි විචාරා හේ තෙම රජහට ඒ සියල්ල මෙබඳු යයි කී බස් අසා මට වුයේ මහත් ලාභයෙකැයි සිතා භණ්ඩුක කුමාරයන්ගේ ගිහි භාවයෙන් අටගත් සැක ඇති මහරජ “මෙතෙම පැවිදිකරමුය” යි කී කල්හී මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ එකණෙහිම ඔහු මහණකරවා උපසම්පදා කළ සේක. ඔවුන් වහන්සේ එකණෙහිම සියලු කෙලෙසුන් නසා අර්හ ත්ඵලප්රාවප්තවූ සේක. එකණෙහි මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ සුමන සාමණෙරයන් කැඳවා ධර්ම්ශ්ර‍වණ කාලඝොෂණය කරවයි වදාළහ. “කෙතෙක් තැන් ඇසෙන්සේ ඝොෂණය කෙරෙව්” දැයි විචාළේය. සියලු තාමුපණ්ණිවීපයටැයි වදාළකල්හි එසේ ඝොෂණ්යා කෙළේය. රජ තෙම නාගචතුෂකයෙහි ගල්කෙම්පයෙහි සිට ඒ ශබ්දය අසා “පින් වතුන් වහන්සේලාට කිසියම් උපද්රකවයක් ඇද්දැ” යි පිළිවිසිනාසේ මහතෙරුන් වහන්සේ කරා යවා එසේ නැත. බුඬ වචනය ඇසී මට කල්වන්නේයයි ඝෝෂණය කරන ලදැයි කීහ. මෙසේ කාල ඝෝෂණය කළ සුමන සාමණේරයන් වහන්සේගේ ශබ්දය ඇසූ භූම්යමස්ථ දෙවියෝ ද එසේ ම කාල ඝොෂණ්යන කළාහුය. මේ ක්රේම යෙන් ඒ ශබ්දය බ්ර.හ්ම ලොකය දක්වා පැනනැ‍ංගේය. ඒ ඝොෂණය අසා මහත්වූ දිව්යඒසමාගමයෙක් වූයේය. ඒ සමාගමයෙහි මහා ස්ථවීරයන් වහන්සේ සමචිත්තපරියාය සුන්ත්රා න්ත ධර්මමදෙශනාව කළසේක. එහි අසඞ්ඛ්යදයක් දෙවියන්ට ධර්මාසභිසමයවී බොහෝ නාග සපුර්ණාමදීහු තිසරණයෙහි පිහිටියාහුය. සාරී පුත්රරස්ථවීරයන් වහන්සේගේ සමචිත්තපරියාය දෙශනා සමාගමයෙහි මෙන් මහෙන්ර්ත ස්ථවීරයන් වහන්සේගේ දෙශනා සමාගමද වී. එදවස් රාත්රි.ය ඉක්ම පසුදින පූර්වා්හ්නයෙහි මහෙන්ර්ේ ස්ථවිරාදී භික්ෂූරන් වඩා එනසේ රජතෙම රථය යැවූයේය. රථය ගෙනගිය රථාවාරීතෙම “රථයට නැගුන මැනව, නුවරට යම්හ” යි කීසඳ රථවාහනයට නොනැගෙම්හ, එසේ තෝ යව, පසුව අපි එම්හ” යි ඔහු යවා අහසට නැගී ගොස් අනුරාධපුරයට පූර්වරදිග පූර්වාටරාමස්ථානයෙහි අහසින් භූමියට අවතීර්ණග වුවාහුය. ඒ ප්රවථමාවතීර්ණයස්ථානයෙහි කරනලද චෛත්යරය අදදක්වාම ප්ර්ථම චෛත්යු නම් වේ. අන්තඃපුර ස්ත්රීෙහු රජහු විසින් කී ගුණ අසා මහා ස්ථවීරවරුන් දක්නා කැමතිවූ බැවින් රජතෙම ඇතුළු රජගෙයි මණ්ඩපයක් සර්වා්ලඞ්කාරයෙන්සරහා උසසුන් මහ අසුන් වල නොහිඳින බව සැකකොට සිතීමට අනතුරු පෙරටුව ආ රථවාය්ය්මහ යා තමන් පෙරට නුවර වහසල්දොර වැඩසිට සිවුරු වළඳින වහන්දැ දැක ඉතා විස්මය පත්වූ සිත් ඇතිව
නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්රතදීපිකාව. 33
යුහුව ගොස් එපවත් රජහට දැන්වූ සඳ උසසුන්හී නොහිඳිනා සේක්ලායයි නියමකොට දැන බුමුතුරුණු සං‍ෙක්ෂනපයෙන් අසුන පණවවුයයි පෙරමගට ගොස් ස්ථවිරවරු සකසා වැඳ මිහිඳු මහතෙර සාමීන් අතින් පාත්ර ය ගෙන පූජාසත්කාර විධියෙන් මහාස්ථවිරයන් වඩා අන්තඃපුර ප්ර වෙශ කෙළේය. අසුන් පැණවීම නිමිත්තපාඨකයෝ දැක” මේ ශ්ර ම‍ණයෝ ලක්දිව පෘථිවියට ඉසුරු වන්නාහුය” යි කිවුය. ඇතුළු පුරයට වන් මහා ස්ථවිරවරු දුහුල් පිට පිලිවෙළින් වැඩහුන්සේක්ලාය. එකණෙහි රජතෙම ස්ථවිර වරුන්ට දකුණුදියදී ඛාද්යාුදී චතුර්විධ ආහාර වර්ගුයෙන් තෙමේ සන්තර්ප්ණය කොට නිමිකල්හී සමීපය හිඳ තමන් මල්බෑ මහා නාග නම් යුවරජහුගේ අගමෙහෙසුන් අනුලාදේවීන් කැඳවා මහෙන්ර්් ස්ථවිරාදීන් වඳවාළූව අනුලාදේවිය හා පන්සීයක් ස්ත්රීාහු වැඳපුදා එකත්පස්ව හිඳ ප්රෙගතවස්තු විමානවස්තු ස්ච්චසංයුත්තක ධර්ම්දෙශනාව අසා පළමුවන සොවාන් ඵලයට පැමිණියා හුය. මහෙන්ර්ය ස්ථවිරාදීන් ඊයේ දුටු මනුෂ්ය යන්ගෙන් ගුණ ඇසූ නුවරවාසීහු වාසල්දොරට රැස්ව මහත් කොලාහල කළාහ. ඒ ශබ්දය ඇසූ රජතෙම එපවත් විචාරා ඔවුන් අදහස් දැන ඔහු සියල්ලන්ට මෙහි අවකාශ මදය, එහෙයින් මගුල් ඇත්හලදී දක්නා ලැබෙයි කියා එහි හෙළ දුහුල් මල්දම් ආදියෙන් සුසජ්ජිත කොට අනගිලෙස නිසි අසුන් පණවා මහතෙරුන් එහි වඩා ගෙන ගොස් අසුන්හි වඩාහිඳුවා නුවර වැස්සන් දක්වාලුහ. වැඩහුන් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ දෙවදූත සූත්රියේන් ධමර්දෙදශනා කළසේක. සියලු නුවරවාසීහු ධර්ම ශ්රදවණයෙන් ප්රනසන්නවූහ. දහසක් දෙනම පළමුවන සොවාන්ඵලප්රාසප්ත වූහ.
මෙසේ සජ්ජනානන්දු නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්්රන චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි නගර ප්රසවෙශක නම් වූ තෙවිසිවන පරිච්ජේදයයි. _______ මඞ්ගල හස්තිශාලාවද සම්බාධ යයි කියා දකුණු වහසලින් පිටත නෙත්ළාතණ යුතු නිල්සිහිල් බහල ඡායාසම්පන්න සිත්කලු නන්දටනොද්යාහනයෙහි මහෙන්ර්ණ ස්ථවිරාදීන්ට අසුන් පැණවූවාහුය. මහෙන්ර්ය ස්ථවිරයන් දකුණු වාසලින් නික්ම එහි සපිරිවරින් වැඩ උන් සඳ මහසල් කුලස්ත්රීතහු තමන් යස පිරිවරින් උයන පුරවමින් බොහෝ දෙන මහතෙරුන් කරා එලඹ නිරතුරුව හුන් සඳ ඔවුන්ට මහාස්ථවිරයෝ බාල පණ්ඩිත සූත්රුයෙන් ධර්මාදෙශනාකර
34 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව.
වදාළසේක. ඒ දෙශනාවසානයෙහි මහසල් කුලස්ත්රී හු දහසක් දෙන සොවාන් ඵලයට පැමිණියාහුය. මෙසේ ඒ උයන්හිම සායාහ්න සමය සම්ප්රාහප්තවී. ඉක්බිති මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේලා මිහින්තලයට යම්හයි නික්මුනු සඳ එපවත් රජහට දැන් වූහ. රජතෙම වහා එළඹ “ස්වාමිනි පර්ව තය ඉතා දුරුය, මෙහි නන්ද නොද්යාේනයෙහිම සැපය” යි කී. එබසට පුරයට ඉතා නුදුරු හෙයින් නුසුදුසු යැයි වදාළකල්හි මහාමේඝ වනොද්යාැනය ඉතා නුදුරු නොලන්විය. ඡායුදක සම්පන්න සිත් කළුය. එබැවින් එහි විසුව මැනවැයි අයදි සඳ මහාස්ථවිරයෝ එහි නැවතී සේක. කොළොම් ඔය නුදුරු තැන තෙරුන් වහන්සේ නැවතුනු ස්ථානයෙහි නිවත්නක චෛත්ය ය නම් සෑයක් කරනලදී. ඒ මහරජ තෙම පූර්වම වහසල් කඩින් මහා ස්ථවිර වරුන් නික්මවා මහා මෙඝ වනොද්යාසනයට වඩා එහි රාජගෘහයෙහි අසුන් පණවා ස්ථවිර වරුන්ට පාවාදී මහතෙරුන් වැඳ ඇමතිගණ පිරිවරා පුර ප්ර්වෙශ වී. මහෙන්ර් ස්ථවිරාදීහු එමදා රැය එහි වැස පාන්වූ සඳ රජතෙම නොයෙක් සුවඳ මල් ගෙන්වාගෙන අවුදු ස්ථවිරයන් පුදා වැඳ “කිමෙක්ද සැපයෙන් විසූසේක්ලාද? උයන සැපදැ”යි විළිවිසි. සැපය මහරජ උයන තවුසන්ට ඵාසුයයි වදාළ බසට “හිමි අරම් සහනට කැපදැ” යි පිලිවිසී. මහරජ වෙළුවන උයන් පිළිගත් බැව් වදාරා කැපයයි වදාළ බසට තුටුපහටු මහජනයා හා ස්ථවිරයන් දක්නට පැමිණි අනුලා දේවීන්ද පන්සියයක් ස්ත්රීහන් සහ දෙවෙනි සකෘදාගාමි ඵලයට පැමිණ “මහරජ අපි පැවිදිවම්හ” යි කී සඳ මොවුන් පැවිදි කළ මැනවැයි කී රජහට ස්ත්රී න් පැවිදිකරවිම අපට කැපනැතැයි කියා මාගේ සුළු බුහුනුවු සඞ්ඝමිත්තා නම් මෙහෙණී කෙනෙක් පැළළුප් නුවර ඇත, එහෙයින් “මහරජ ජය ර්ශී් මහා බොධිය දකුණු මහා ශාඛාවද වඩා ගෙන සඞ්ඝමිත්තා නම් ස්ථවීරී තොමෝ ලක්දිව් වැඩිය මැනවැ”යි අප පියාණන් ධර්මාෙශොක මහරජ හට දූතයන් හරුව, එයින් වැඩිය ස්ථවිරින් වෙත අනුලා දේවින් ආදී ඇතුල්පුර වාසී ස්ත්රී හු පැවිදි වන්නාහුයයි වදාළ බසට මැනවැයි කීය. රජහු ස්වර්ණතහිඩ්කාරය ගෙන “මාගේ මේ මහා මෙඝවනොද්යා නය සඟනට දීන්ම්” යි මිහිඳු මහ තෙරුන්ට දක්ෂිාණොදකය දී පිදී. එකණෙහි දුන් දක්ෂිහණොදකය පෘථිවියට පැමිණිම හා මහපොළොව කම්පාවිය. කවර හෙයකින් භූමිකම්පා වීදැයි විචාළ රජහට ලක්දිව සසුන් පිහිට හෙයිනැයි වදාළහ. ඉක්බිති රජතෙම සමන් මල් ගෙන මහතෙරහට දුති. මහින්දද ස්ථවිරයන් ඒ මල් ගෙන රජ ගෙයින්
නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 35
පිටත්ව ඉන් දකුණුදිග සිට මල් අටමිටක් සලා වගුරුවාලුකල එහිදු පෘථිවි කම්පාවිය. ඒ විචාළ මහරජ හට “මෙහි මහරජ ඉකුත් ත්රිුවිධ බුඬාන්තරයෙහි සියලු සඟනට මාලකසීමා වී , දැනුදු සඞ්ඝකර්මාමදියට එසේ වනැ” යි වදාරා ඉන් උතුරුදිග සොදුරු පොකුණක් කරා ගොස් එම ක්රනමයෙන් මල් අටමිටක් අවකීරණය කළහ. එහිදු පෘථිවි කම්පාවිය. ඒ විචාළ රජහට “මහරජ මෙහි සියලු සඟහට ජන්තාඝර පොකුණ වන්නේය” යි වදාළහ රජගෙයි වාසල කරා වැඩ යට කී පරිද්දෙන් මල්අටමිටක් ගෙණ එහි සැලුකල එහිදු මහපොළව කම්පාවිය. ඒ විචාළ රජහට “මහරජ මෙකප ඉකුත් ත්රිලවිධ බුඬාන්තරයෙහි අතික්රාටන්තවූ තුන් බොධීන්ගේ දකුණු සාඛා මෙහි පිහිටුවා පිදුහ. දැනුදු අප බුදුන්ගේ ජයශ්රීු බොධිය මෙහි පිහිටන සේකැ” යි වදාරා එයින් මහමුවල නම් ස්ථානයට වැඩ එහි යට කී පරිද්දෙන් මල් පිදු සේක. එහිදු භූමිකම්පාවිය. ඒ විචාළ රජහට “මහරජ මෙහි සඟනට පොහෝගෙය වනැ” යි වදාරා අම්බමාලකස්ථානායට වැඩ එහිදු උයන් පාලකයා විසින් රජහට දුන් මිහිරි අඹඵලය ගෙන මහතෙරුන් පිදූ සඳ එහිම වැඩ හිඳ වළදා ඒ අඹ බීජය රොප ණය පිණිස රජහටදින, රජතෙම සිය අතින් රොපණය කළේය. මහාස්ථවිරතෙම එහි විරූළගී භාවය පිණිස හස්ත ධොවනය කළේය. එකණෙහි ඒ අඹබිජු වටින් අඞ්කර නැගී ක්ර මයෙන් වැඩී ශාඛාප්රවශාඛා බෙදී ඵලධරව සිටගත. ඒ පෙළහර දුටු මහ පිරිස සාධුකාරයෙන් හා නම් සකාරයෙන් මහතෙරුන්ට පුදා විස්මයපත්ව සිටගත. ස්ථවිරයෝ එහිදු මල් අටමිටක් පිදුහ. එහිදු මහපොළොව කම්පාවිය. එවිචාළ රජහට “මහරජ සඟනට උපදානා මහත් ලාභසත්කාර රැස්ව බොදාදෙන ස්ථානය මේය” යි වදාළ සේක. මහාස්ථවිරයෝ එයින් නික්ම චතුශ්ශාලාස්ථානයට වැඩ එහිදු මුලකී ක්රළමයෙන් සමන්මල් පිදූහ.එතැන්හිදු පෘථිවි කම්පාවිය. ඒ විචාළ රජහට ඉකුත් බුදුවරයන් තුන්දෙනා වහන්සේ විසින් උද්යාදනය ප්රපතිග්රුහණය කරනලදී, දීප වාසීන් විසින් එලවනලද පිණ්ඩපාතය සපිරිවරින් වළඳා වදාළේත් මෙහිමය, එයින් දැනුදු සඟනට බොජුන්හල වනැ”යි වදාරා මහා චෛත්ය, ප්ර තිෂ්ඨාන ස්ථානයට එයින් වැඩ රජහු විසින් එළවන ලද සපුමල් අටමුලක් එහි පුදා මහීකම්පා කරවිය. ඒ පිළිවිසි රජ හට “මහරජ සියලු සත්වකයන්ට හිතසැප පිණිස සතර බුදුවරයන් වහන්සේ විසින් සෙවුනා ලද ථූපාරාමස්ථානය මේය” යි වදාළ සේක.
36 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රනදීපිකාව.
තවද මහරජ මෙම භද්රසකල්පයෙහි ප්රයථමාන්තඃකල්පයෙහි කකුසඳ නම් බුදුකෙනෙකුන් වහන්සේ පහළවුසේක. එසමයෙහි මේ දීපයතෙම ධජදීපය නම් වී. මෙහි අභයපුර නම් නුවරවී, මේ මහාමෙඝවනොද්‍යානය මහාතී‍ෙත්ථාෙද්යාෙනෙම් වී, එහි අභය නම් රජෙක්වී, එහි රාක්ෂතසයන් විසින් මහත් ජවර රොගයෙන් මනුෂ්යහයන් පීලනය කරණ සමයෙහි කකුසඳ නම් සම්යධක් සම්බුඞයන් වහන්සේ කරුණා වොදිත හෘදය ඇතිව සතළිස් දහසක් මහරහතන් සමග අහසින් වැඩ දෙවකූට නම් පර්ව්තයෙහි ප්රා දුර්භූතක්ෂසණයෙහි අශෙෂ වීපවාසීන්ගේ ජවර රොග බුඩතෙජ සින් අපුනරාවෘත්තිකව අතුරුදන්වූ සඳ “ඕජදීපවාසීවූ සියලු මනුෂ්යියෝ අද මා දකිත්වයි, මාකරා එනුකැමත්තාහු නිදුකින් වහා එත්ව”යි ඉටුසේක. එකණෙහි සියලු දිවයින් එකළු කෙරෙමින් ප්රඑචලිත පර්වඑතය හා සපිරිවර බුදුන් දැක අභය රජ ප්ර මුඛවූ නුවරවාසීහු වහා එළඹුණාහුය. දෙවතාබලි කර්මායන්තය සඳහා පර්වකතය කරා පැමිණි මනුෂ්යවයෝ සපිරිවර බුදුන් දැක “බිලි පිණිස හුන් දෙවියෝය” යි සිතුවාහුය. අභය රජතෙම සපිරිවර බුදුන් දැක වැඳ ආරාධනාකොට මහාතීර්ත්ථද නම් උයන්හී සිත් කළුවූ විසිතුරු උයන් මඩුවක් කොට මාහැගී හසුන් පණවා බුදු පාමොක් සඟුරුවන් එහි වඩාහිඳුවිය. දීපවාසීහු තමන් විභවසිරි පමණින් පුදපඬුරු ගෙන නිරතුරුව පැමිණියෝය. එකණෙහි රජතෙම ඔවුන් ගෙන ආ පඬුරු හා රාජ භොජනය පිළිගන්වා අහර කිසකොට නිමවා ඉක්බිති පස්වරු දිවා විහරණයෙන් මෙහි වැඩහුන් බුදුන්ට මාහතීර්ත්වව නම්වූ මේ උයන දක්ෂිරණොදකදී පූජා කළේය. අකාල පුෂ්පයෙන් අලඞ්කෘතවූ ඒ උයන බුදුහු පිළිගත්සේක. එකණෙහි දියපොළව අවසන්කොට පෘථිවිය කම්පාවී එසඳ බුදුහු එහි වැඩහිඳ දෙසාලු දහමින් සතළිස් දහසක් ලොව්තුරා මග ඵල පමුණුවා දිවාවිහරණයට අනතුරුව සවස්වේලෙහි මහාබොධි පිහිටවීමට නිසි බිමට වැඩ එහි සමවත් සමවැද නැගී දීප වැසියන්ට සුභමගුල් සඳහා “මාගේ මහාබොධියෙන් දකුණු ශාඛාව ගෙන රාජනන්ර්ප ව * නම් මෙහෙණිය සපිරිවරින් එත්ව” යි ඉටු සඳ එකණෙහි බුදුන් සිත දත් ස්ථිරගුණැති ඒ මෙහෙණි තොමෝ එහි මහරජහු කැඳවා යස පිරිවරින් මහබෝතුර කරා පැමිණ රන්සිරියලින් දකුණු ශාඛායෙහි රෙඛා දෙමිනු එසින් සුන් ශාඛාව ගෙන හේම කටායෙහි පිහිටුවා පන්සීයක් මෙහෙ
- රූපනන්දා - මහාවංශය.)
නරෙන්ර්ම චරිතාවලොකන ප්රකදීපිකාව. 37
ණීන් පිරිවරා ඒ බොධි ශාඛාව ගෙන සපිරිවරින් අහසට නැගී අවුත් බුදුන් දැක වැඳ සර්විඥ හස්තයේ ස්වණිකටාහ සහ බොධි ශාඛාව දක්වා ළූවාය. ඒ ශ්රීී මහා බොධි ප්රිතිෂ්ඨාව පිණිස අභය මහරජ හට දෙවාලුසේක. ඒ මහරජ තෙම මහතොට නම් උයන්හී. මහරි බොධිය පිහිටවූයේය. එයින් උතුරුදිග මහරි මාලකයෙහි වැඩ හිඳ බුදුහු දෙසූ ධර්ම.ය අසා විසිදහසක් දෙනා මාර්ග ඵලප්රාරප්තවූහ. එයින් උතුරට වැඩ ථූපාරාමස්ථානයෙහි සමවත් සමවැද එයින් නැගී ධර්ම දෙශනා කළ කල්හී දසදහසක් දෙන මාර්ගසඵලප්රාිප්තවූවාහුය. ඉක්බිති දසදහසක් භික්ෂුලන් හා මහාදෙව ස්ථවිරයන් වහන්සේද සපිරිවර රාජනන්දා නම් මෙහෙණින්ද ඕජදීප නම් වූ මෙම වීපයෙහි හිඳුවා රත්නමාලී චෛත්යන ස්ථානයෙහි සිට මහජනයාට අවවාද කොට තමන්වහන්සේගේ පාරිභොගිකවූ ධම්මකරක නම් ධාතුව මනුෂ්යායන්ට වැඳපුදනසේ තබා සපිරිවරින් අහසට නැඟී දඹදිවට වැඩිසේක.
තවද මෙකප දෙවෙනි අතුරු කප්හී සියලු සතුන් කෙරෙහි කරුණා සිත් ඇති කොනාගමන නම් බුදුකෙනෙක් ලොව පහළවූ සේක. එසමයෙහි මේ දීපය වරදීප නම් වී. මෙම අනුරාධ පුරය වඩමන්පුර නම්වී, මෙම උයන් මහානාම නම් උයන්වී, එකල මෙහි සමිඩි නම් රජෙක්වීථ එසමයෙහි වරදීප නම්වූ මෙහි දුර්වෘ ෂ්කොපද්රලයක්වී. ඒ උපද්රනවනාශනයද මනුෂ්යනපිණතයද ශාසන ප්රවතිෂ්ඨානයද කළමැනවැයි යන කරුණාවෙන් චොදනා කරනලද කොනාගමන නම් සර්වනඥයන්වහන්සේ තිස් දහසක් මහරහතන් පිරිවරා අහසින් වැඩ සමන්කුළු මුදුන්හී වැඩහුන්සේක. ඒක්ෂහණයෙහි අල්පවෘෂ්ටිව්යනප සමනය වී ශාසනාන්තර්ඩාහනය දක්වාම සඵල වර්ෂා් ඇතිවීය. එසමයෙහි කොනාගමන නම් සම්යාක් සම්බුඩයන් වහන්සේ “සියලු වරදීපයෙහි මනුෂ්ය්යෝ දැන් මා දකිත්වයි කියාද, මාකරා එනු කැමැත්තෝ නිදුකින් වහා එත්ව” යි කියාද ඉටුසේක. එසමයෙහි සමන්කුළු නම් ලද මිහින්තලා පර්වකත මුදුන්හී බබලන්නාවූ පර්වාතය හා සපිරිවර බුදුන් දුටු නුවරවාසී සහ සමිඩි නම් රජහු සමන්ගිරි මුදුනට පැමිණියාහුය. දෙවියන්ට බිලිපඩුරු ගෙන ආ සෙසු බොහෝ මනුෂ්ය යෝත් එහි පැමිණ සපිරිවර බුදුන්දැක දෙවියෝ යයි සිතුවාහුය. එකණෙහි රජතෙම බුදුන් කෙරෙහි පැහැද බැතියෙන් යද නුවරට වඩා බුදුපාමොක් සඟනට සුදුසුවූ අනගි මඩුවක් කොට අසුන් පණවා සපිරිවරින් වඩාහිඳුවා දීපවාසීන්
38 නරෙන්ර්අ චරිතාවලොකන ප්රිදීපිකාව.
ගෙනා පුදපඩුරු සහ රාජභොජනයෙන් සන්තර්පාණය කොට අකාල පුෂ්පිත මහානාම නම් උයන බුදුපාමොක් සඟනට පුදාලු කෙණෙහි පෘථිවි කම්පාවිය. එහිම වැඩ හිඳ දෙසා වදාළ ධර්මඟය අසා තිස්දහසක් දෙන මාර්ගිඵලප්රාමප්තවුවාහුය. ඉක්බිති සපිරිවර බුදුහු එහිම දිවාවිහරණය කොට සවස් වේලෙහි පූර්ව‍බොධිය පිහිටි භූමියට වැඩ සමවත් සමවැදී එයින් නැඟී “දීපවාසීන්ට හිත සැප පිණිස” මාගේ උදුම්බරා බොධියෙන් දකුණු ශාඛාවගෙන කනකදන්තා නම් මෙහෙණින්න මෙහි සපිරිවරින් එව” යි ඉටු සේක. බුදුන් අදහස් දත් ඒ මෙහෙණි තොමෝ එකණෙහිම මහරජ කැඳවා ගෙන බෝමැඩ කරා ගොස් ලාක්ෂාදරසයෙන් ලකුණුකොට සුන් දකුණු සාඛාව ස්වර්ණනකටාහයේ පිහිටුවා මෙහෙණින් පන්සියයක් හා දහදහසක් සක්වළ දෙවියන් පිරිවරා ආකාශයෙන් ගෙනවුත් කොනාගමන නම් සර්වහඥයන් වහන්සේගේ හස්තලයෙහි පිහිටුවා ලුවාය. බුදුන් දුන් ඒ බොධිය සමිඩි නම් රජතෙම මහානාම උයන්හී පිහිටුවී. එයින් බුදුහු සිරිසමාලකයට වැඩ එහි වැඩහිඳ දෙසාලු ධර්ම යෙන් විසි දහසක් දෙනා මාර්ගමඵලප්රා ප්තවූහ. එයින් නාගමාලකයට වැඩ එහිදී දෙසාවදාළ ධර්මරයෙන් දසදහසක්දෙනා මාර්ගරඵලප්රාහප්ත වූවාහුය. සියලු මනුෂ්යසයන්ට වැඳපුදාලීමට කායබන්ධදන නම් වූ පාරිභොගික ධාතුව දෙවා වදාරා සපිරිවරින් කනකදත්තා නම් මෙහෙණින්නද සදහසක් භික්ෂූූන් හා සමග මහාසුබ්බච ස්ථවීරයන් වරදීප වාසීන්ට වැඳපුදාලීමට සිටුවා රත්නමාලී චෛත්යම ස්ථාන පය්ය්න් න්තයෙහි වැඩසිට වරදීප වාසීන්ට අවවාදානුශාසනා කොට සපිරිවරින් අහසටනැගී දඹදිවට වැඩිසේක.
මෙකප තුන්වන අනතඃකල්පයෙහි පහළවූ කාශ්ය ප නම් බුදුන් සමයෙහි ලක්දිව මණ්ඩදීප නම්වී. අනුරාධපුරය විශාල නම් පුරවී, මහාමෙඝවනය මහාසාගරොද්යාීන නම් වී, එහි ජයන්ත නම් රජෙක්වී, එසමයෙහි මිශ්රොක පර්වනතය සුභකූට නම්වී, එකල්හි ජයන්ත නම් රජතෙම තමන් සුළු භ්රාකතෘවූ උපරජහු හා සමග ලඞ්කාජන විනාශයට කාරණාවූ යුඞයකට එළඹ සිටියේය. එසමයෙහි හැම සතුන්වෙත පතළ මහා කරුණා ඇති කාශ්යාප නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ ඒ මහත් විනාශය හා ශාසනාවෘත්තීයද වෙනෙය්යය ජනවිනයද බුදුඇසින් දැක කරුණාවෙන් චොදනා ලදින් විසිදහසක් මහරහතන් පිරිවරා ආකාශයෙන් සුභකූට නම් පව්වට වැඩ එහි සිට මෙසේ සිතුසේක. “මණ්ඩවීපවාසීවූ
නරෙන්ර්ි චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 39
සියලු මනුෂ්ය යෝ අද මා දකිත්වයි, මා සමීපයට එනුකැමැත්තෝ නිදුකීන් වහා එත්ව” යි ඉටු සඳ විසල්පුර වාසීන් සහ ජයන්ත නම් රජද තම තමන් ජය පිණිස බිලි කර්මා්න්ත ගෙන ආ මනුෂ්ය යෝද වහා සූභකූටයට පැමිණ සපිරිවර බුදුන් දැක දෙවියෝයයි සිතූහ. සංග්රා මය හැර විස්මයපත්වූ මල්බෑ කුමරු හා රජ බුදුන් වැඳ පැහැද දක්ෂිිණාවෙන් අයද විසල්පුර නුවර නුදුරු උයනෙහි කරනලද රුවන් මඩුවෙහි පණවනලද අසුන්වල සපිරිවර බුදුන් වඩාහිඳුවා දීපවාසීන් ගෙනා පුදපඬුරු හා රාජ භොජනයෙන් සන්තර්පුණයකොට බුදුන් වැඳ පහන්සිත් පෙර දැරිව අකාලපුෂ්පිත මහාසාගර වනොද්යාදනය දක්ෂිුණොදකදී පුදාලුසඳ මහීගර්ජදනා කරවා එම උයන් පිළිගෙන එහි වැඩහිඳ දෙසාවදාළ ධර්මදයෙන් විසිදහසක්දෙන මාර්ගඑඵලයට පමුණුවාලු සේක. සාගරවෙනෙහි දිවාවිහරණය කොට පූර්වඑබොධිස්ථානයට වැඩ ධ්යාෙන සැපයෙන් වැඩහිඳ සමාපත්තීන් නැගී “මාගේ නිග්රොමධ බොධියේ දකුණු ශාඛාව ගෙන සපිරිවර සුධර්මාඩ නම් මෙහෙණින්න එව” යි ඉටූසේක. එකණෙහි සපිරිවර ඒ මෙහෙණි තොමෝ පෙරකී පරිද්දෙන් බෝමැඩ කරා ගොස් දකුණු ශාඛාව ගෙනවුත් ස්වර්ණණකොලම්බය සහ ඒ බොධි ශාඛාව බුදුන්ගේ ශ්රීු හස්තලයෙහි තබාලුවාය. බුදුහු ඒ බොධි ශාඛාව සාගර උයන්හී පිහිටුවනසේ ජයන්ත නම් රහට දුන්හ. ඉක්බිති රජහු අතින් එම උයන්හී පිහිටුවූහ. එයින් ස්වර්ණදමාලකස්ථානයට වැඩ දෙසාවදාළ ධර්මඋයෙන් සාරදහසක්දෙන අමාමහ නිවන් දුටුහ. එයින් උතුරුදිග වැඩහිඳ දෙසූධර්මසයෙන් දසදහසක්දෙන නිවන්දුටහ. ලක්දිව්වාසීන් වැඳපුදා ලනසේ ජලසාටිකා නම් වූ පාරිභොගික ධාතූන් වහන්සේ දී පිරිවර සූධර්මාස නම් මෙහෙණින්න හා දහසක් භික්ෂුගන්සමග සබ්බනන්දිර ස්ථවිරයන් වහන්සේ ලක්දිව තබා සොම්නස් මාලකයෙහි වැඩහිඳ මහජනයාට අනු ශාසනාකොට සපිරිවරින් අහසට නැගී දඹදිවට වැඩිසේක.
තවද මෙකප සතරවෙනි අන්තඃකල්පයෙහි ලොව පහළවූ ගෞතම නම් සර්වමඥයන් වහන්සේ ලොව්තුරා බුදුවු නවවැනි දුරුතුමස මේ ලක්දිවය වැඩ යකුන් දමනය කළසේක. දෙවෙනි වර ලක්දිවට වැඩ චූලොදර මහොදරාදී නාගරාජයන් දමනය කළ සේක. තුන්වෙනි වර මණිඅක්ඛිත නාගරාජයාගේ ආරාධනාවෙන් ලක්දිවට වැඩ සපිරිවරින් එහි වැඩහිඳ අහරකිස නිමවා
40 නරෙන්ර්ර චරිතාවලොකන ප්රගදීපිකාව.
පූර්වවබොධිස්ථානයෙහි සහ අනිකුදු පාරිභොගික චෛත්යාස්ථාන වලත් වැඩහිඳ සමවත් සැපයෙන් පරිභොගකොට එවකට ලක්දිව මිනිසුන් නැති හෙයින්ලක්දිව්වැසි දිව්ය නාග සමූහයාට අනුශාසනාකොට සපිරිවරින් අහසට නැගී දඹදිවට වැඩිසේක.
එසේ හෙයින් මහරජ මේ ස්ථාන සතර බුදුකෙනෙකුන් විසින් සෙවුනාලදය. මෙහි මහරජ සර්වෙඥ සාරීරික ධාතු දොණයක් පමණ නිධානකොට කරනලද එක්සිය විසිරියන් උස ස්වණිමාලි නම් චෛත්යරයකුදු වෙයි වදාළ සඳ “වහන්ස ඒ මම කරමි” යි කී රජහට මහරජ තොප විසින් කළමනා අනික් කටයුතු ඇත, එහෙයින් එහැම කරව, මේ තොපගේ මල්බෑ මහානාග නම් උපරජහුගේ පුත් යටාලතිස්ස නම් වෙයි. ඔහු පුත් ගොඨාභය නම් වෙයි. ඔහු පුත් කාවන්තිස්ස නම් වෙයි. ඔහුගේ පුත්රවවූ දුඪ ගාමිණි අභය නම් සෘඩිමත්වූ මහරජ තෙම තොපගේ මුනුබුරුය, හේතෙම මෙහි රත්නමාලී චෛත්යුය කෙරේය” යි වදාළ බස් අසා එහි ගල්ටැඹක් පිහිටුවා එපවත් අක්ෂහර ලෙඛනයෙන් කරවා සිත් කළු මහමෙවුනා නම් උයන තිස්සාරාමය පිළිගෙන අටතැනක මගීගර්ජරනා කරවා පිඩු පිණිස වැඩ රජගෙයිදී අභරකිස නිමවා නදුනුයන්හී වැඩහිඳ අග්ගික්ඛ‍ෙන්ධාැපම සූත්ර් දෙශනාවෙන් දහසක් දෙන ලොව්තුරා මගඵල පමුණුවා මහමෙවුනා උයන්හී වැස තුන්වෙනි දිනයෙහි රජගෙයිදීම වළදා නදුනුයන්හී වැඩහිඳ ආශීර්වීවිෂොපම සූත්රස දෙශනාවෙන් දහසක් දෙන ධර්මාමභිසමයට පමුණුවා තිස්සාරාමයට වැඩ එහි වැඩඋන් කෙණෙහි රජ මහ තෙරුන් වහන්සේට නුදුරුව හිඳ “හිමි තෙල බුදුසසුන් පිහිටි සේක්දැ” යි විචාළ සඳ සඬර්ම ස්වාමීන්ගේ ප්ර“ඥප්ති ලෙස පොහෝ කර්මා දියට හිම් නියමකොට බැදිකල්හී මෙහි බුදුසසුන් පිහිටයි වදාළහ. එබසට රජහු සම්ය ක් සම්බුඩයන්ගේ ආඥා ඇතුළත මම පිදිමි. පුරය ඇතුළත්කොට නුවර තිබෙනාසේ සම්මුති කරවයි කී සඳ “මහරජ තෙපිම එකූපොසථික නම් හිම් නියම මග දනුව අපි සම්මුති කරම්හ” යි වදාළ බසට රජහු මැනවැයි පිළිගෙන සියනුවරට පිවිස සතරවෙනි දිනයෙහි නුවර හා විහාරය පැදකුණුකොට හිම් ගිය තැන ගඟට පමුණුවා නියමකළ ග‍ඟෙන් ගල්තොටේ හිඳ එයින් භිත්තීවල පහණඳ කුඹල්වළද මහදීපයද කුඹුක් පෙලද මහා අඟනයද සුළුමීරුකද මුරුත පොකුණද විජයාරාම උයන්හී උතුරු වහසල් ඇත්මුවපහණද ස්වසනික මැදය කොග්ගලය මහ සොහොන් මැදය දික්පහණය
නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්රාදීපිකාව. 41
කුඹුරුදෙවුමය නුගතැන්නය දියගග්ලය දියවාස්බ්රාගහ්මණදෙවා ලය පූර්වහ දක්ෂි ණ නෙළුම පෙලය තාළවතුෂකය අස්ගොමඩුල් ලය සස්වාහනය කැටතොටය මරුඹ තොටය උඩුගගය පෙරසා පෙරදිගය දෙකොළොම්ය දිවිකොළොම්ය මළකොලොම්තෙරය යන මෙයිනවුත් සිංහනෑ තොටින් නැඟි පහලන් තොටින් ගොස් ප්රාෙවීන චෛත්යිය දෙකොළොම්ය සෙනින්ද් ගුත්තරජය දමිලාක සුඩිය පුරනුදුරුය දිවකො‍ළොම්මලය කොළොම් තෙරය සිංහනෑතොටය පහන්තොටය යන මේ හිම් නියම කෙළේයි. එහි දෙතිස් මාලකය සහ ථූපාරාමය පිණිස අතුරු නිමිත්ත කිතිනයකොට නිමවාලි. පස්වෙනිදින රජගෙහිදී වළඳා ඛජ්ජනීය සූත්ර දෙශනාවෙන් දහසක්දෙන නිවන් දක්වා සවෙනි දිනයෙහි නදුනුයන් හිඳ ගොමය පිණ්ඩික සූත්රක දෙශනාවෙන් දහසක් දෙන නිවන් දක්වා සත්වෙනි දිනයෙහි රජගෙහිදීම වලඳා නදුනුයන්හිඳ දම්සක් පැවතුම් සුත්ර දෙශනාවෙන් දහසක්දෙන නිවන්දක්වා මෙසේ මේ සත්දවස ඇතුළත අටදාස් පන්සීයක් දෙන නිවන්දක්වාලු සේක. නදුනුයන සසුන් එලිකළ තැන් හෙයින් ජොතිවන නම් වේ.
මෙසේ සජ්ජනාන්දු නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්න න වරිතාවලොකන ප්රනදීපාකායෙහි මහාවිහාරපටිග්ගාහණ නම් වූ සූවිසිවන පරිච්ජේදයයි. ______ එයින් මිහිඳු මහතෙර සාමීන් ඇතුළු අටනම් රජගෙයිදී වලඳා මිහින්තලයට වැඩි බැව් අසා එහි පැමිණි මහරජහට මෙහිම වස්වසනු කැමැත්තම්හයි කියා වස්සුපනායික්කඛන්ධරකය දෙසූකළ රජහුගේ බුහුණු පුත් අරිටු මැති හා පණස්බෑකෙනෙකු සහ සුළුදෙටු සැටදෙනෙකු එහි පැවිදි අයදීමෙන් පැවිදිවනසේ කර ගෙහිදීම සියලු කෙලෙසුන් නසා හැමදෙනම රහත්ඵලයෙන් නිවන්පුර වන්හ. එදවස්ම මිහින්තල අටසැටලෙන නවකර්මාෙන්ත අරභයා ඇසළ මැදි පොහෝ දිනයෙහි වැඩ නිමවා මහතෙරුන් වහන්සේලාට එදවසම විහාර දක්ෂිපණාවද ඒ දෙසැට රහතන් වහන්සේ ඒ මිහින්තලයෙහිම වස්වැස රජහට අනුග්රොහ කළ සේක්ලාය. මෙසේ විසූ වස් පවරා “මහරජ බුදුන් දක්නා කැමැත්තම්හ” යි කී බසට “පිරිනිවි බුදුන් දක්නේ කෙසේදැ” යිකී රජහට සර්වුඥ ධාතු දක්නේ බුදුන් දැක්මැයි වදාළ මහතෙරහට හිමි නුඹ
42 නරෙන්ර්න චරිතාවලොකන ප්රසදීපිකාව.
අදහස් දතුම්හයි චෛත්ය කිරීම් ආදි අනිකුත් මෙහෙ මම දනිමි. ධාතු වහන්දෑ සිතුව මැනවැයි කී බසට මහරජ සුමනසාමණෙර යන් හා කථාකරවයි වදාළ සඳ සර්වැඥධාතු හිමි කොසින් ලබමෝ දැයි සුමන සාමණෙරයන් අතින් පිළිවිසි රජහට මහරජ නුවර උයන් යන මගද මහානාග වනයද සරහා ඇත්වාහනාරූඪව සිවුරඟ සෙනග ගෙන පසඟතුරු ගොසයෙන් පොහොදින සවස් වේලෙහි මහාමෙඝවනයට පැමිණෙව, එහිදී සර්වහඥධාතු ලැබගත හැකැයි මනා සිත් ඇති සුමන සාමණෙරතෙම කීය. ඉක්බිති මහින්දධ ස්ථවිරතෙම “සුමන සාමණෙරයන් කැඳවා යව සුමනය තොප මුතුන් ධර්මානශොක රජහු කරා ගොස් සර්වථඥ පාරිභොගික පාත්රතධාතුවද ශාරීරිකධාතු පාත්රායක්ද ගෙණ එයින් සක්දෙව් රජහු කරා ගොස් මෙපවත් කියා සර්වධඥ දක්ෂිාණ දාඨා ධාතුවද දක්ඛිණකඛක ධාතුවද ඉල්වාගෙණ ලක්දිව ශාසනකෘත්ය යෙහි නහමක් ප්රාමාද වෙව” යි කියා ධාතු ගෙන එන ලෙස වදාළ බසට මැනවැයි ස්වාමීනි කියා ප්රයතිවවනදී එපරිද්දෙන් ධර්මා ශොක රජ හට කියා පාත්රමධාත්රනව හා එහි පුරා දෙනද ලද සර්වදඥ ශාරීරික ධාතු හා පාත්ර යගෙන සක්දෙව් රජහට කියා එයින් ලබන ලද දකුණු අකුධාතුවද ගෙන මිහින්තලය අවුදු ඒ සියලු ධාතු මහතෙරුන් වහන්ස් අතට දින. එදවස් සවස්වේලෙහි මහසෙන් පිරිවැරූ දෙවෙනි පෑතිස්ස රජතෙම සුමන සාමණෙරයන් විසින් කියනලද ක්රලමයෙන් නාගවනයට පැමිණියේය. එසඳ මාහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ ධාතු පාත්රමය වෙතියගිරියෙහි තබා අකූධාතුව වැඩු කරඩුව වඩාගෙන සපිරිවරින් නාගවනයට වැඩි සේක. එකණෙහි දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ මෙය සර්වපඥ ධාතු වූයේ නම් මාගේ ධවලච්ඡත්රවය ඒදිගට නැමේවා මඞ්ගල හස්තීතෙම එදිග නමස්කාර කරගෙන දෙදන බිම ඔබා සිටීවයි සධාතුක ධාතු කරඩුව ආකාශයෙන් අවුදු මාගේ මුදුන්හී පිහිටාවයි සිතුකෙණෙහි ඒ සියල්ල එසේම වී. එකණෙහි රජහු අමෘතාභි ෂෙකයක් ලදුවාමෙන් ප්රලසන්තව ඒ ධාතුකරඩුව මස්තකයෙන් ගෙන ඇත්කඳපිට වඩා ලුහ. එකණෙහි පහන් සිත් ඇති මගුලැතු මහත්කොට කුඤ්චනාද කෙළේය. මහීගර්ජදනාද වී එකණෙහිමහහෙන්ර්ට ස්ථවිර ප්රෂමුඛ මහබලපිරිස හා මඞ්ගල හස්තිතෙම පූර්ව වාසලින් නුවරට ප්රෙවිෂ්ටව දකුණු වාසලින් නික්ම ථුපාරාම චෛත්යසස්ථානයට පැලදිග මහාබොධි ස්ථානයෙහි පූර්ව දිශාභි මුඛව සිටගත. එකණෙහි දෙවෙනි පෑතිස්ස රජතෙම දෙවි මිනිසුන් විසින් සුරක්ෂිිතවූ ඒ ස්ථානය සුඩපවිත්රඑකොට සරහා
නරෙන්ර්ව චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 43
ඇත්කඳින් ධාතු වඩාගැන්මට ආරම්භ‍කළේය. එකණෙහි මගුලැතු තමන් කඳ පමණ ඌර්ඩ ස්ථානයෙහි ධාතු ප්රශතිෂ්ඨාව කැමතිව ධාතු වඩාගැන්මට අවකාශ නොමදින. එපවත් රජතෙම මහ තෙරුන් වහන්සේ අතින් අසා දැන අභ්යශ වැව වියලි මඩ ගෙන වුත් ඇත්කඳ උසට ධාතු ප්රතතිෂ්ඨාස්ථානය පුරා ඇත්කඳින් ධාතු කරඬුව වඩාගෙන එහි පිහිටුවා සිව්රඟ සෙනග පිරිවරා එහි චෛත්යය කර්මාකන්තයට උළු ගඩොල් වැඩ නියමකරවා ධාතුපූජා කෘත්යතය වහා සිතමින් සපිරිවරින් නුවරට ප්රඋවිෂ්ටවී. මහාමහෙන්ර්්ය ස්ථවීරයන් වහන්සේ සපිරිවරින් එහි ධාතු සංරක්ෂනණයට සම් ප්රාටප්තව අප්රමමාද වූ සේක.
ධාතුකරඬුව වැඩූ මඞ්ගල හස්තිතෙම රාත්රි‍භාගයෙහි ඒ ධාතු ප්ර තිෂ්ඨාන ස්ථානය ප්රවදක්ෂිසණා කෙරෙයි දහවල් ජය ශ්රී මහා බොධි ස්ථානයෙහි ශාලාවෙක්හී සැතපීහිඳී, චෛත්යි ස්ථානයෙහි ධාතු නිධානයට බිම කැණ සුගන්ධ දීපධූපාදීන් පුදා ධාතු නිධානයට ආරම්භකළ කෙණෙහි තුන්රටින් රැස්වූ මහ පිරිස් මැද ඇත්කඳ පිට වැඩු ධාතුකරඬුවෙන් සත්තතාල ප්රිමාණ ආකාශ ප්රිදෙශයෙහි ධාතුස්කන්ධවය වැඩ සිට සියලු දෙවි මිනිසුන් විඪමය පත් කරවා යමා මහ පෙළහැර දක්වා බුදුරැසින් සියලු ලඞ්කා පෘථිවි තලයැ ව්යා්ප්තවී. මෙසේ පෙළහැර දක්වා යථොක්ත අකුධාතු රත්නය දෙවෙනි පෑතිස්ස රජහුගේ මස්තකයෙහි පිහිටිකල්හි ඒ රජ තුටුපහටු සිතින් ධාතුකරඬුව දොහොතින් වඩාගෙන ථූපාරාම චෛත්ය යෙහි පිහිටුවී. එකණෙහි දසදහසක් සක්වළ මහ පොළොව ගුගුරා සාධුනාද පූජාපැවැත්වී. එකණෙහි සියලු දෙවි බඹහු හා මනුෂ්ය යෝ ද සාධුනාදයෙන් පිදූහ. දෙවෙනි පෑතිස්ස රජහුගේ මල්බෑවූ මත්තාභය නම් රාජකුමාර තෙම දහසක් පුරුෂයන් හා සමග බුදුසස්නට දිවිපුදා පැවිදිවී. වෙළදාම් ගමින් හා දොරමඩුළු ගමින්ද, වීගිරිබීජ නම් ගම්න්ද, ගලපිට ගමින්ද උපතිස්ස ගමින්ද යන මෙයින් පන්සියයක් පන්සියයක් බැගින් කුලදරුවෝ පැවිදිවූවාහුය. ඇතුළත පිටත නුවරින් එදවස් පැවිදි ලද තිස්දහසක් භික්ෂූවහු වූසේක. මෙසේ ධාතු ප්රරතිෂ්ඨාපනයෙන් නෛකරත්නාදීන් ථූපාරාම චෛත්ය ය නිමවා දෙවෙනි පෑතිස්ස රජතෙම දශවිධරත්නාදීන් ථූපාරාම නිරතුරු පූජා පවත්වාලී. රාජමහෙසිකාවෝද රජ බමුණු බන්ධුනහුද ඇමති මඩුළු හා නුවරවාසීහුද ලක්දිව
44 නරෙන්ර්න චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව.
සියලු දනව් වැසියෝ ද වෙන වෙනම මහත් පූජා පැවැත්වූවාහුය. චෛත්ය්ය ප්රලමුඛවූ සඞ්ඝාරාමයකුදු දෙවෙනි පෑතිස්ස රජතෙම එහි කරවාලී. එයින් ඒ ථූපාරාම විහාරයයි ප්රඞසිඬවී.
මෙසේ සජ්ජනානන්දි නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ජතෙ චරිතාව ලොකන ප්රේදීපිකායෙහි ධාත්වාදගමන නම් වූ පස්විසිවෙනි පරිච්ජේදයයි. ______ ජය ශ්රීි මහා බොධිය සහ සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන් ලක්දිවට ගෙන්වනු කැමති දෙවෙනි පෑතිස්ස නම් රජතෙම එක් දිනෙක සිය රජගෙයි ඇමතිමඩුළු පිරිවරා මහා ස්ථවීරයන් වහන්සේ අභිමුඛයෙහි මන්ත්රජණයකොට ස්වකීය බෑනවූ අරිඪ නම් අමාත්යවයන් එම කටයුත්තතෙහි යොදා “පුතණ්ඩ ධර්මා ශොක රජු කරා ගොස් සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන් හා ජය ශ්රීත මහාබොධිය ඉල්වාගෙන එනු හැකිදැ” යි පිළිවිසි. දෙවයෙනි මා මෙහි ආකල පැවිදිවීමට අවසර ලැබේ නම් ඒ හැම සිදුකරන්ට හැකිවෙම්මයයි කීසඳ එසේවේවයි රජහු දුන් අවසරය ගෙන හෙතෙම මයිල් මහරජ හා මහතෙරුන් දන්වා අවසරගෙන බිනරමස පුර දෙවෙනි දිනයෙහි නික්ම දඹකොළ පටුනෙන් නැව්නැගී මහාස්ථවිරයන් වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානබලයෙන් එදවසම පැළළුප්නුවරට පැමිණ එපවත් ධර්මාඅශොක මහරජහට කියා “දෙවයෙනි නුඹ යහළු දෙවෙනි පෑතිස්ස රජගේ මල්බෑ අගබිසෝ අනුලා නම් මෙහෙසිය පන්සියයක් ඇතුළුපුර ස්ත්රී න් හා සමග දසසිල් ගෙන කාෂාය වස්ත්රෙ හැඳ පැවිදි කැමතිව සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීයන්ගේ ගමන් ආයාචනාකර ඊම බලා නුවර එක්පසෙක කළ උපාසිකා නම් මෙහෙනවර වෙසෙති, එසේ හෙයින් ඔවුන් පැවිදිකරවීමට සඞ්ඝමිත්තා නම් මහා ස්ථවිරීන් හා ජය ශ්රීර මහා බොධිය ලක්දිවට යැවිය යුතුය” යි කියා එපවත් සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන්ටද සැල කෙළේය. මහාස්ථවිරීන් එපවත් ධර්මා ශොක රජහට දන්වා සිටිසඳ “ මෑණියෙනි තොප නොදැක්මෙන්වන ශොකනිවා කෙසේ සැනසෙම් දැ” යි කී රජහට මහරජ මාගේ දෙටුබෑ තෙපුල් ගරුය, පැවිදිවනු කැමති උපාසිකාවෝ බෙහෙව, එහෙයින් යායුතුමය” යි කීසඳ එබස් පිළිගෙන ජය ශ්රීව මහාබොධිය ශස්ත්ර ඝාතනයට නුසුදුසුය. එහෙයින් ලක්දිවය යැවීමට දකුණුශාඛා කෙසේ ගනිම්දැයි මහාදෙව නම් ඇමතියන් හා මන්ත්රයණයකොට ඔහු අනුමැති
නරෙන්ර්ක චරිතාවලොකන ප්රවදීපිකාව. 45
යෙන් මහසඟනිමන්ත්ර ණයකොට වලඳවා ස්වාමීනි මහාබොධිය ලක්දිව් යැවීම යුතුදැයි විචාරා යැවිය යුතුයයි මොග්ගලිපුත්ත ස්ථවීරයන් වහන්සේ විසින් වදාළ බස් පිළිගෙන ජය ශ්රීි මහා බොධියකරා යන සත්යොදුන් මග සමකොට නවරියන් වට ඇති පස්රියන් ගැඹුරුවූ තුන්රියන් ඇතුළත අටඟුල් බහලවූ තරුණ ඇත්සො‍ඬක් ප්රුමාණවූ මුඛවිටි ඇති ස්වර්ණබකටාහය මහ පෙර හැරින් ගෙන්වා‍ගන දිගින් සත්යොදුන් ප්රරදෙශයෙහි නිරතුරු සිව්රඟ සෙනග සහ මහසඟ පිරිස් වඩාගෙන මහබෝමැඩට ගොස් නානාලඞ්කාරයෙන් හා නොයෙක් රත්නයෙන් අලංකෘතවූ නෛකායුධ මාලයෙන් ප්රකක්ෂියප්තව නානාකුසුම් සඞ්කීර්ණනව නානා තූය්ය් ද පිරිවරා සාණිප්රා කාරයෙන් වසා දහසක් මහා ස්ථවීරවරු සහ අභිෂෙකප්රා්ප්ත සාතිරෙක දවසක් රජුන් හා සමග මහාබොධි මාලකයට පැමිණ ඇඳිලි බැඳ සිට මහාබොධිය බලා එහි දකුණු ශාඛා‍වගේ සිව්රියන් කඳ තිබියදී සෙසු සියලු බොධිස්කන්ධල ශාඛාදිය අතුරුදන්වූ පෙළහැර දැක හිමි නුඹට දසදහසක් යොදුන් දඹදිව පුදමි, මහපිරිසට ඇසෙනසේ කියා සුවඳ ජලයෙන් අභිෂේක කොට රාජ්යනය පුදා අනතුරු නොයෙක් සුවඳින් මලින් පුදා පැදකුණුකොට නැවත අටතැනක වැඳ ඇදිලිබැඳ සිට ස්වර්ණසකර්මාුන්තයෙන් නිමවූ පුටුවෙහි රත්න කර්මා න්තයෙන් නිමි ඝන රන්කටාභය තබවා සර්වා්භරණයෙන් සැරහී තෙමේද එහි නැගීහිඳ රන්තෙල්ල ගෙන දැඟුලෙන් රෙඛා ලකුණුකොට මෙසේ සත්යණක්රිෙයා කෙළේය.
ශ්රීද ලඞ්කාවීපයට මේ ජය ශ්රීණ මහා බොධියෙන් ඉදින් ශාඛා බොධියක් යායුතුවේද, ඉදින් මම සම්ය්ක් සම්බුඩයන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි නිර්වෙ මතික වූයෙමිද, ඒ සත්යමයෙන් මේ ජය ශ්රිව මහා බොධියගේ ශුභලක්ෂුණවූ දකුණුශාඛාව තොමෝම ඡෙද්ය්ව මේ ස්වර්ණයකටාභයෙහි පිහිටාවයි කී කෙණෙහිම මහාබොධි ශාඛාව රෙඛාස්ථානයෙන් සිඳී සුවඳ කලලින් පිරී ස්වර්ණිකටාභ මස්තකයෙහි පිහිටියාය. මූලරෙඛාව තුනගුල තුනඟුලෙන් මතුමත්තෙහි දැහිඟුලෙන් ප්‍හිෙක්ෂ ප කෙළේය. ප්ර ථම රේඛාවයෙන් දලමුලපා රොහයෙන් සහ ඉතිරි රෙඛාවයෙන් දසකදසකව ක්ෂූ.ද්රාානු ක්ෂුාද්රප මූලජාලාවෝ නැගී සුගන්ධද කලලයෙන් පිරු ස්වර්ණවකටාභයෙහි අවතීර්ණථවූවාහුය. ඒ පෙළහැරෙහි පහන් මහරජතෙම ඇදලි බැඳ සිට සාධුනාදයෙන් ඔල්වර සන්දින. එකණෙහි මහපිරිසද මහත්කොට සාධුකාර දින. එහි ප්රනසන්න මහසඟ පිරිස සාධුනාද
46 නරෙන්ර්ු චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව.
යෙන් පිදූහ. ඒ ජය ශ්රී මහාබොධි ශාඛාස්කන්ධරය දසරියනය සිව් සිව් රියන් පඤ්චමහා ශාඛාවෝ දශාර්ඬශඵලයකින් සහ ක්ෂුාද්රාශාඛා දහසකින් ප්රරතිමණ්ඩිතයහ. ජය ශ්රී මහාබොධිය ස්වර්ණ කටායෙහි පිහිටි කෙණෙහිම මහපොළොව ගුගුරුවා බැන නැගීය. සියලු තුය්ය්්ණ භාණ්ඩයෝ තුබු තුබු තන්හී තෙමේම නාදවූහ. දිව්යය බ්ර හ්ම මනුෂ්යාුදීහු සාධුනාදයෙන් පිදුහ. මෙඝනාදයෙන් හා මෘග පක්ෂීයන්ගේ රාවප්රගතිරාවයෙන් යෙදී ගිය මහීගර්ජසනාවෙන් පෘථිවිතලය හා ආකාශය එකනින්නාදවී. ජය ශ්රී මහාබොධිය ඵලපත්ර්යෙන්ද ශාඛාන්තරයෙන්ද නික්මුණ ෂට්වර්ණා ඝනරශ්මියෙන්ද සියලු සක්වළ ගැබ හෙබවිය. ස්වර්ණාකටාභය සහ ජය ශ්රී මහා බොධිය ආකාශයට පැනනැඟී අදර්ශ නයට පත්ව සත්දිනක් හිමගර්භෙයෙහි පිහිටා සිටගත. එම සත්දවස රජහු එහිම සිට නොයෙක් පූජා පවත්වාලී. එම සද්දවස ඉක්මගිය පසු ස්වර්ණමකටාභය සහිත ජය ශ්රීෙ මහාබොධිය හිමවලා පහව දර්ශවනීය ලීලා වෙන් සියලු දෙවි මිනිසුන් පහදවා පෘථිවිතලයට සම්ප්රාවප්තවී.
ඒ පෙළහැරෙහිදු ප්රලසන්නවූ මහරජ ජය ශ්රීන මහාබොධියට දඹදිව් අගරජය පුදා අභිෂෙකකොට නොයෙක් පූජා පැවැත්වීමෙන් නැවතත් සතියක් එහිම විසී. ඉක්බිති වප්මස පුර පසළොස්වක පොහෝ දිනයෙහි පටන් දෙසතියක් ඉක්මගිය සඳ තුදුස්වක් පොහෝදිනයෙහි ජය ශ්රීද මහාබොධිය මගුල් රථයෙහි තබා සිය රජගෙට වඩා ගෙනගොස් මාහැගිලෙස සැරසු මඩුවෙක්හී අපමණ පූජාපවත්වා කාර්ත තිකමස පුරපෑලවියදින මගුල්සල්තුර පූර්වවභාගයෙහි වඩා දිනක් පාසා අපමණ පුද පවත්වනුයේ සතළොස්වන දිනයෙහි එකවිටම හටගත් ජය ශ්රීර මහාබොධි අඞ්කරනවයක් දැක පහන් මහරජ නැවතත් දඹදිව රාජ්ය යෙන් පුදා අභිෂෙකකොට නොයෙක් පූජා පැවැත්වී.
මෙසේ සජ්ජනානන්ද් නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්රීර චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි ශ්රීව මහාබොධි ප්රෙතිග්රෂහණ නම් වූ ජවීසති පරිච්ජේදයයි. ______ ඉක්බිති ජය ශ්රී. මහාබොධි සංරක්ෂිණයට අටළොස් ක්ෂරත්රිාය කුලයන්ද එපමණ ඇමති කුලයන්ද එපමණ බමුණු සිටු කුලයන්ද එසේම බොධිගොපක කුලයන්ද එසේම පෙහෙර බඩහල යන්ද එසේ ම බොධිගොපක කුලයන්ද එසේම පෙහෙර බඩගල යන්ද සියලු සෙනගට හා නාග යක්ෂානදීන්ට වර්ගකග වශයෙන් රන් රිදී කලස් වෙන වෙනම අට අට බැගින් දී ජය ශ්රී මහාබොධිය
නරෙන්ර්ා චරිතාවලොකන ප්රශදීපිකාව. 47
සහ මෙහෙණින් එකොළොස් කෙනෙකුන් සමග සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන්ද අරිෂ්ට කුමාරයන් හා සෙසු පිරිසද නැව්නංවා සරහන ලද ගඞ්ගා නම් ගඟින් වින්ය් වනය ඉක්මවා සත්දවසකින් තාම ලිත්තිය පටුනට පැමිණ දිව්යන නාග මනුෂ්යධයන් විසින් උදාර පූජා පවත්වමින් ජය මහා බොධිය මුහුදුතෙර තබා එහිදු දඹදිව රාජ්යුයෙන් අභිෂෙකකොට පුදා උඳුවප්මස පුර පෑළවියදින උග්රඑ මහසල්කුල අටදෙනෙකුලවා ජය ශ්රීො මහා බොධිය උසුලවා තෙමේද සියතින් වඩාගන ග්රීරවා පමණ ජයයෙහි ගැලීසිට සියතින් බොධිය රන්කම් නැවෙහි පිහිටුවා සපිරිවර සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන්ද මහා අරිෂ්ට අමාත්ය යන්ද එසේම නැව්නංවා මේ තෙපුල් මෙසේ කීය :-
“අහං රජ්ජෙන ත්ක්ඛනතුං මහාබොධිමභිපූජයිං, එවමෙවාභිපූජෙතු රාජා රජ්ජෙන මෙ සභා”
මෙසේ කියමින් නැවෙන් වඩනා ශ්රීො මහාබොධීන් වහන්සේ දැක දොහොත් මුදුනෙහි තබා ඇදිලිබැඳ සිට දෙයැසින් කඳුළුධාරා වහනය කරමින් හඬමින් වැලප දර්ශනනය ඉක්මගිය කෙණෙහි සොකයෙන් පිරීගිය සිත් ඇතිව ධර්මා්ශොකරජතෙම සියනුවරට ගියේය. ජයමහාබොධිය වැඩු නැව මහා සමද්රායෙහි යුහුව ගමන්ගත් ඊට හාත්පසින් යොදනක්තැන මහරල සංසිඳීගිය. එපමණ තැන් පස්වණක් පියුමෙන් සැදීගිය. දිව්යීමයවූ භෙරිවීණාදී තූය්ය්ක ඝොෂණ්ය ආකාශයෙහි පවත්වන්ට වන. නොයෙක් දෙවියෝ දිව්යවමයවූ නොයෙක් පූජාවට පටන්ගත්හ. ජය ශ්රීට මහාබොධිය පැහැරගැන්මට නාගයෝ නොයෙක් විකුර්වකණ සෘඬි කළහ. සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීතොමෝ ගුරුළුවෙස්ගෙන ඔවුන් තැතිගන්වා ලුවාය. එසේ තැතිගත් දිව්යථ නාග‍රාජයෝ මහා ස්ථවිරීන් අයද මහබෝ රසාතලයට වඩා ගෙනගොස් අනිකුත් නොයෙක් පූජාවෙන් හා දිව්යා නාගරාජ්යබයෙන් සතියක් පුදා නැවත ගෙනගොස් නැවටම වැඩූහ. එදවසම ජයමහා බොධිය සපිරිවරින් දඹකොළ පටුනට සම්ප්රාෙප්තවිය. ඉකුත් උඳුවප්මය පුර පෑළවිය පටන් සුමන සාමණෙරයන්ගෙන් ලද අසුන් අසා උපන් ගෞරව සිත් ඇති දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ උතුරු වාසල්කඩ පටන් දඹකොළ පටුන දක්වා මාර්ගිය සරහා ජයමහාබොධිය දක්නා ස‍න්තොෂයෙන් සමුද්රාදසන්න ශාලාවෙහි සිට මුහුද වඩනා ජයමහාබොධිය මහා ස්ථවීරයන්ගේ සෘඬියෙන් දුටුවේය. මහා ස්ථවීරවරුන්ගේ සෘඬියෙන් ඒ මහා ස්ථවිරවරුන්
48 නරෙන්ර්ෘ චරිතාවලොකන ප්රයදීපිකාව.
සමග සපිරිවරින් එදවසම දඹකොළ පටුනට වැඩ දෙවෙනි පෑතිස්ස මහරජ අප බුදුන් බොධියයි උදන් අනමින් රජවිලස් ගත්ලෙසම කරපමණක් දියෙහි ගැළී සොළොස් මහ කුලයන් සමග මහාබොධිය ඉසින් වඩා ගෙනවුත් සුසජ්ජිතවෙලාන්ත මඩුවෙහි වඩා සිරිලක රාජ්යගය පූජාකොට එම සොළොස් කුල කුමරුවන්ට තමන් රජඉසුර පාවාදී තෙමේ දොරටුපල් වෙස් ගෙන එහිම තුන්දිනක් සිට පුදා සතරවන දිනයෙහි ජයමහා බොධිය මගුල්රථයක් වඩා සියපුරයට ගෙන එනුයේ පූර්වාසරාම විහාරස්ථානයෙහිදී මහා ස්ථවිරාදී භික්ෂූග භික්ෂූයණීන්ට හා සෙසු මහ පිරිසටද පාතරාසකෘත්යහය කරවාලීය. එතැන්හිදී මහෙන්ර්ට ස්ථවිරයන් වහන්සේ දශබලධාරී බුදුන් විසින් නොයෙක් පෙළ හරින් කළ නාගදමනය විස්තරයෙන් රජහට දෙසූසේක. ඒ අසා රජතෙම සර්ව ඥ පරිභොගවූ තිසද්යිස්ථානයෙහි චෛත්ය.ය පිණිස ඒ ඒ සංඥා ලකුණු පිහිටුවී.
තිවක්ක නම් බමුනුගම්දොර මාහැඟි සුසජ්ජිත ස්ථානයෙක්හි මහබෝ වඩා ධ්වජමාලා මල් ඇගෑයෙන් දෙපස සජ්ජිතව නිරතුරු ස්වෙතවාළුකාපටලයෙන් හා පඤ්චවර්ණ සුපුෂ්පිත පුෂ්පයෙන් අතුට සරහනලද මගින් මහබෝක වඩා දිවාරාත්රි දෙක්හී අප්ර්මාදව නොයෙක් පුජා පවත්වමින් තුදුස්වක්හී අනුරාධපුර සමීපයට වඩා සවස්වේලෙහි නුවර සරහා උතුරුවහසල්කඩින් නුවරට ප්රදවිෂ්ටව නොයෙක් පූජොත්සවයෙන් දකුණුවහසලින් නික්ම මහාමෙඝවනාරාමයට වඩා සතර බුදුවරයන් සෙවුනාවූ පූර්වමබොධි ප්රටතිෂ්ඨිතස්ථානයෙහි පිහිටුවනු කැමතිව සියලු රාජා ලඞ්කාරයෙන් සැරහුනු සොළොස් මහකුල කුමරුවන් හා සමග මහාබොධි පිහිටුවීමට ස්වණීකටාභය ඔසවාගත් කෙණෙහි අසූරියනක් පමණ තැන් අහසට නැගී ෂඩ්වර්ණ් ඝන රස්මීහු සකල ලඞ්කාතලයෙහි පතළව උපරිමභාගයෙන් බ්රීහ්මාණ්ඩය දක්වා පැතිර සිත්කළුව එදවස් සූය්ය්භ යා අස්තඞ්ගතවීම දක්වා පැතිර සිටගත. ඒ පෙළහැරෙහි පහන්වූ දසදහසක් පුරුෂයෝ විදසුන් වඩා එකණෙහි රහත්ව පැවිදිවූවාහුය. හිරු අස්තයට ගියකල්හි මහාබොධිය ආකාශයෙන් බැස ඉකුත් ශ්රීද මහාබොධිය පිහිටි අවිජහිතස්ථානයෙහි රොහිණි නක්ෂැත්රඞයෙන් භූමියෙහි පිහිටා එකණෙහිම ජයමහාබොධියෙහි මුල්කලඹ නික්ම ස්වර්ණහකටාභ මුවවැටිය වසාගෙන භූමියට ප්රකවිෂ්ටවූවාහුය. එකණෙහි මහ පොළොව සාධුකාර දෙන්නියක මෙන් එකපැහැර ගර්ජිනාවිය.
නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රිදීපිකාව. 49
එකණෙහි මහමේකුළුනගා වස්නට වන, හාත්පසින් සිහිල් ඝන මෙඝ පටලයෙන් මහාබොධිය වැළඳ සතියක් මෙඝගර්ජ නා ගර්භපයෙහිම (ඇතුළත) පැවත සප්තාභාවසානයෙහි සවණක් රැසින් බබලන ශ්රීා මහාබොධිය පෙනීගිය ඉක්බිති සපිරිවර මහෙන්ර් ස්ථවීරයන් වහන්සේ ඇතුළුව සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීද සපිරිවර දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ්ජුරුවෝ හා අවශෙෂ ලඞ්කාවාසීහුද දෙවතානු භාවයෙන් රැස්ව නොයෙක් පූජාවට පටන්ගත්හ. එකණෙහි පූර්වනශාඛායෙහි හටගත් බොධිඵලයක් පැසී ගිළිහී මහ තෙරුන් අභිමුඛයෙහි පතිතවී. මහෙන්ර්හ ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඒ බොධිඵලය ගෙන රජහටදී රොපණය කරවයි. කීසඳ රජ තෙම සුවඳ කලලින් පිරි සවර්ණග කටාහයෙහි ඒ ඵලය හිඳුවිය. එකෙණෙහි එයින් සිව්රියන් පමණ නැගී තරුණ බොධි අඞ්කුර අටක් දැක එහි පහන් මහරජ ලක්දිව රාජ්යකය පුදා අභිෂෙක කොට ඒ තරුණ බොධිතුර අට දඹකොළ පටුනෙහිද, තිවක්ක නම් බමුණුගමද, ථූපාරාම චෛත්ය ස්ථානයෙහිද, ඉසුරුමුනි විහාරයෙහිද, ප්රණථමචෛත්යථඞ්ගණයෙහිද. වෙතිය පර්වවතාරාමයෙහිද, කාවරග්රාපමයෙහිද, වන්දුනග්රා්මයෙහිද, මෙකී අෂ්ටස්ථානයෙහි එකි එකී බොධිය පිහිටුවා අපමණ පුද පැවැත්විය. සෙසු ඵලයෙන් උපන් දෙතිස් බොධීහු ලක්දිව් වැසියන්ට වැඩ පිණිස යොදනින් යොදනෙහි පිහිටුවා නොපමණ පුද පවත්වා ලූය. ඉක්බිති සපිරිවර අනුලාදේවී සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන්වෙන පැවිදිව කෙලෙසුන් නසා රහත්විය. දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ බුහුනු පුත් අරිටුකුමාර‍යාණෝ පන්සියයක් පුරුෂයන් සමග මහෙන්ර්ප ස්ථවිරයන් කෙරෙහි පැවිදිව රහත්වූසේක.
මෙසේ සජ්ජනානන්දර නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් රහ චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි බොධි ආ ගමන නම් වූ සත්විසිවෙනි පරිච්ජේදයයි. ________
ධර්මාෙශොකරජ අභිෂෙකලත් අටළොස්වන්නෙහිදී ලක්දිව මහමෙවුනා උයන්හි ජයමහා බොධිය පිහිටීයේය. ඊට දොළොස්වෙනි වර්ෂායෙහි ධර්මාපශොක මහරජහුගේ අගමෙහෙසුන් බුඬමාමක අසන්ධිඅමිත්රා් තොමෝ මරණප්රාරප්තවූවාය. ඊට සතරවන වර්ෂ යෙහි ධර්මා්ශොක මහරජතෙම අසන්ධිමමිත්රාතවගේ අතවැසි කුමාරිකාවක් අග්රරමහෙසිකත්වධයෙහි තැබූයේය. ඊට තුන්වෙනි
50 නරෙන්ර්ත චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව.
වර්ෂරයෙහි රූපමදයෙන් මතුවූ ඈතොමෝ මේ රජහු මටත් වඩා මහාබොධිය ගරුකොට වෙසෙයි කිපී මඩුකටු යොගයෙන් ජය මහාබොධිය ඝාතනය කළාය. ඊට සතරවෙනි වර්ෂියෙහි ධර්මායශොක රජතෙම අනිත්යහභාවයෙන් කාලක්රි‍යා කළේය. දෙවෙනි පෑතිස්ස මහරජ වනාහී අනුරාධපුර මහාවිහාරයෙහිද ථූපාරාමයෙහිද නවකර්මානන්තකොට නිමවා මහෙන්ර්ර ස්ථවිරයන් කරා එළඹ හිමි ලක්දිව බොහෝ විහාර කරවා එපමණ චෛත්ය වල ධාතු නිධාන කරනු කැමැත්තෙමි, ධාතු කොයින් ලබමෝදැයි විචාළ සඳ මහරජ ධර්ම ස්වාමීවූ බුදුන් පරිභොගකළ පාත්ර ධාතුව පුරා සුමන සාමණේරයන් විසින් ගෙන ආ ශාරීරිකධාතු මෙසිතුල් පව්වෙහි ඇත. ඒ ඇත්කඳපිට තබා මෙහි ගෙනෙවයි වදාළ සඳ එපරිද්දෙන් මහ පෙළහරින් ධාතු ගෙනවුත් සියලු ලක්දිව යොදනින් යොදන වෙහෙර හා දාගොබ් කරවා එහි ධාතු නිධාන කොට පාත්රලධාතුව ඇතුළු රජගෙයිම වඩා අපමණ මඞ්ගල පූජොත්සව පවත්වාලීය. පන්සීයයක් අධිපති රජකුමරුවෝ මහෙන්ර්ණ ස්ථවිරයන් කෙරෙහි පැවිදිව විසූතැන ඉසුරුමුනි විහාර නම් විය. පන්සියයක් වෙළඳ මහසල් කුලදරුවෝ මහතෙරුන් කෙරෙහි පැවිදිව විසූතැන වෙස්සගිරි විහාර නම් වී. එම විහාර යෙහිම මිහිඳු මහතෙරුන් වහන්සේ වාසයකළ ගුහාස්ථානය මහින්දම ගුහා නම් වී. පළමුවන මහවිහාරය, දෙවෙනි වෙතියගිරි විහාරය. තුන්වෙනි ථූපාරාමය, සතරවෙනි මහාබොධි ප්රාතිෂ්ඨාව, පස්වෙනි චෛත්යාස්ථානය, සවෙනි මහා චෛත්යවස්ථානය, සත්වෙනි ශිලාචෛත්යෛස්ථානය, අටවෙනි ඉසුරුමුනිවිහාරය, නවවෙනි තිසාවැව් වෙහෙර, දසවෙනි ප්රතථම චෛත්යහස්ථානය, එකළොස්වෙනි වෙස්සගිරි විහාරය, දොළොස්වෙනි උපාසිකා විහාරය, තෙලෙස්වෙනි හස්තාළ්හක විහාරය, තුදුස්වෙනි භික්ඛුණීපස්සව විහාරය, පසළොස්වෙනි මහාපාලී විහාරය, සොළොස්වෙනි භොජනශාලා විහාරයයි. මෙසේ සර්වොවපකරණ පරිෂකාර සම්පූර්ණනවූ භික්ෂුය භික්ෂුෙණින්ට පහසු පිණිස මෙකී විහාරකරවා අවුරුදුපතා දහසක් දහසක් භික්ෂු‍න්ට සිව්රු පිරිකර දීමද නාග දීපයෙහි දඹකොළ වෙහෙරය, එම පර්ව්තයෙහිම තිස්සමහ විහාරය, ප්රායචීනාරාම විහාරය යනමේ විහාරකර්මාවන්ත කරවීමෙන් අප්රතමාණවූ ලෝසසුන් වැඩවඩා සතළිස් අවුරුද්දක් රාජ්යාය කොට බුදුවසින් දෙසිය සැත්තෑ වන්නෙහි කම්වූ පරිද්දෙන් පරලොව සපත්වී.
නරෙන්ර්ව චරිතාවලොකන ප්රසදීපිකාව. 51
ඉක්බිති ඒ දෙවෙනි පෑතිස්ස රජගේ මල්බෑ උනතිය නම් රජකුමරු රාජ්යාිභිෂෙක ප්රා ප්තව සිව්සඟරාවතින් ජනරඤ්ජනය කරමින් රාජ්යාය කරන සඳ මහෙන්ර් ස්ථවීරයන් වහන්සේ ශ්රීව ලඞ්කාවීපයෙහි පය්යායාව ප්ති ප්රතතිපත්ති ප්ර තිවෙධ සඞ්ඛ්යා තවූ ත්රිරවිධ ශාසනය වෘඬි විරූළහි වෛපුල්යහ ප්රාකප්තකොට සර්විඥ විලාසයෙන් සසුන් බබුළුවා ශෂ්ටිසංවත්සරායුෂ්කව අන්තිම වර්ෂලයෙහි චෙතිය පර්වසතයෙහිම වස්වසා උත්තිය රජහු අභිෂෙකලත් අටවෙනි වර්ෂෂයෙහි වප්මස පුර අටවක් ලත් දිනයෙහි නිරුපධිශෙෂ නිර්වාජණධාතුවෙන් පිරිනිවන්පෑ වදාළසේක.
උත්තියරජ එපවත් අසා එතන්හි එළඹ සොකාග්නිය දරාගත නොහී මහෙන්ර්ජ ස්ථවීරයන්ගේ ශ්රීන දෙහය දැක වැඳපුදා නොයෙක් ප්රවකාර හඬා වැලප ස්වර්ණරකටාගාරයකට වඩා සරහනලද මාර්ග්යෙන් අශෙෂ ලක්දිව් වැසියන් සහ දෙවි මිනිසුන් විසින් පිරිවරණ ලදුව සාධුකාරක්රී ඩා නම් වූ පූජාවිධි පවත්විමින් සර්වාමලඞ්කාරයෙන් අලඞ්කෘතවූ අනුරාධපුරයෙහි රජපෙරහරින් වීථිසඤ්චාරණය කරවා මහවිහාරයට ගෙනවුත් එහි පාණාම්බ මාලකයෙහි රුවන් කුළුගෙයට වඩා පාත්පසින් තුන්යොදනක් තැන්හී උදාර මඞ්ගලොත්සව සජ්ජිතකොට දිව්යාිනුභාවයෙන් සියලු ලඞ්කාවීපය අලඞ්කෘතකරවා රාජසෘඞීන් අපමණ පූජා පවත්වා පූර්වයදිශාභාගයෙහිවූ අඹතලමාලකයෙහි සුගන්ධඞ චන්දාන චිතකයක් කොට මහෙන්ර්ප ස්ථවීර සාමීන්ගේ මෘතදෙහය නුවර පැදකුණුකොට එම රුවන් කූටාගාරය සඳුන් චිතකයෙහි වඩා අන්තිම සත්කාරයෙන් ආදාහන කොට ධාතුගෙන එයින් භාගයක් චෙතිය පර්වතතයෙහිද ඉතිරි භාගය ලක්දිව සෙසු සියලු විහාරවල්හිද නිධානකොට චෛත්ය කරවා අපමණ පූජා පැවැත්වී. එතැන්පටන් හාත්පස්හී ඊට තුන්යොදුනක් තැන පිරිනිවි රහතන් වහන්සේලාගේ මෘතදෙහයෝ එහිම ආදාහන කරණ ලදහ.
මහත්වූ අභිඥ ඇති සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවිරීන් වහන්සේද අපමණ ලෝසසුන් වැඩ වඩා එකුත් සැට වර්ෂතයක් ජීවත්ව වැඩසිට උත්තිය රජහු අභිෂෙකලත් නවවන්නෙහි හස්තාළඟක නම් මෙහෙණවරදී නිරූපධිශෙෂ නිර්වාරණධාතුවෙන් පිරිනිවන්පෑ වදාළ සේක. උත්තිය රජතෙම මහෙන්ර්වාර ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ ආදාහන පූජාවසෙයින් අපමණ පුද පවත්වා චිත්රරශාළාව සමීපයෙහි ජය ශ්රී මහාබොධි දර්ශෙන විසයස්ථානයෙහි ආදාහනකොට ධාතු වඩා චෛත්යෙයකුදු එහිම කරවී.
52 නරෙන්ර්ශ චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකාව.
ඊට ඉක්බිතිව දඹදිවින් වැඩී ඉට්ඨිය උත්තිය ආදි පස් මහා රහතන් වහන්සේ සහ නොයෙක් සහස්රන සඞ්ඛ්යාඋත ක්ෂීමණාශ්රේව ශ්රාොවකයන් වහන්සේලාද සඞ්ඝමිත්තා ස්ථවීරී ප්රනධාන රහත් මෙහෙණින් දොළොස්නම සහ අනෙකසහස්රව සඞ්ඛ්යා්ත ක්ෂී්ණාශ්රතව ශ්රාසවක මෙහෙණීන් වහන්සේලාද ලඞ්කාශාසන වෘඬිවර්ඩ‍නයෙන් දෙවි මිනිසුන්ට ලොවි ලොව්තුරා වැඩවඩා ආයුපමණින් සිට අනිත්ය්තා වසඟවූවාහුය. උත්තීය රජතෙම ලොකශාසන සංරක්ෂ්ණයෙහි අප්රසමාදව යෙදී දශවර්‍සයයක් ධර්මටයෙන් රාජ්යකයකොට ජීනෙන්ර්යෙ වෂර්යෙඩන් දෙසිය ඡාශීති වන්නෙහි පරලොකප්රාසප්තවී.
මෙසේ සජ්ජනානන්දර නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් රා චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි ථෙර පරිනිර්වාසණ නම් වූ අටවිසිවන පරිච්ජේදයයි. __________ උත්තිය රජහු ඇවෑමෙන් ඔහු මල්බෘයන්වූ සජ්ජනසෙවන යෙන් ගුණවැඩියාවූ මහාසිවතෙම රාජාභිෂෙකප්රාජප්තව භද්දසාල ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් බණ අසා පැහැද පුරාණ විහාර නව කර්මා‍න්ත හා අනුරාධපුර නවකර්මාෙන්තද කරවා අනිකුදු සුචරිත ධර්මායන් පුරා දශවර්ෂුයක් රාජ්යරයකොට බුදුන් පිරිනිවී දෙසිය සයානූවෙනි වර්ෂදයෙහි කම්වූ පරිද්දෙන් පරලොකප්රාෂප්තවී.
ඉක්බිති ඔහු මල් සූරතිස්ස යන් රාජ්යාෙභිෂෙකප්රානප්තව බුදු සසුන්හී පැහැද විහාරකර්මාුන්තයෙහි තත්පරව ඇත්කඳ විහාරය, ගොන්නඟිරි විහාරය, කොළොම් කාලක විහාරය, අරිට්ඨ පාද විහාරය, වඩ්ගුත්තර විහාරය, හේරක විහාරය, ගිරිනේල විහාරය, උතුරු විහාරය යනාදී වශයෙන් ලඞ්කාවීපයෙහි ඒ ඒ තන්හී පන්සීයක් විහාරවල් කරවා අපමණ පුද පැවැත්වීමෙන් බොහෝ කුසල් රැස්කොට දශවර්ෂ යක් රාජ්යායකොට වසන සඳ නාවීක පුත්රුවූ දෙමළ සෙනාධිපතීහු දෙදෙනෙක් ලක්දිව් බැස සූරතිස්ස නම් රජහු ග්රවහණයකොට දැහැමින් දෙවිසි වර්ෂනයක් රාජ්යූය කළාහුය.
මුටසීව රජහුගේ නවවෙනි පුත්රසවූ අසේල කුමාරයා දෙමළ සෙනාධිපති දෙරජුන් ග්රගහණයකොට ජානෙන්ර්අසේ වර්ෂනයෙන් තුන් සිය අටවිසි වන්නෙහි ලඞ්කාරාජ්යර පදප්රාකප්තව ලෝසසුන් වැඩෙහි යෙදී වසන සඳ ඔහු අභිෂෙකලත් දසවෙනි වර්ෂගයෙහි රාජ්යෙය නිසා සොලීරටින් මෙහි පැමිණි අවඞ්ක සිත් ඇති ඵලාල නම්
නරෙන්ර්ල චරිතාවලොකන ප්රඞදීපිකාව. 53
දෙමළා අසේල රජු මරා රාජාභිෂෙක ප්රාරප්තව සතුරු මිතුරන් කෙරෙහි මැදහත්ව රජකරනුයේ ශ්රීුයහන්ගෙයි සිරොපාර්ශරව යෙහි දික් රැහැන් ගණ්ඨාවක්බැඳ විනිශ්වය කැමැත්තක්හු විසින් රැහැන අදි‍නාමෙන් නියමකොට වසන සඳ ඒ රජහුගේ එකම පුත්රකයෙකු හා දියනිකෙනෙක් වෙති. ඒ කුමරා රථයක් නැගී තිසාවැවට යනුයේ අලුත වැදූ දෙනකගේ මහහෙවගත් තරුණ වසුපැටවකුගේ ග්රීවවය රථචක්රූය. ඇක්ම නොසිතින් ඝාතනය වීය. එසඳ ඒ වසුපැටවාගේ මව්දෙන් තොමෝ ගණ්ඪා රැහැණය බැඳිටැඹ පැහැර රාවය කළ බැව් අසා ඒ විනිශ්වයකොට දැන තමන් කුමරුවන් ශ්රීළවය එම රථචක්රයයෙන් සිඳුවාලී.
නැවත එක්තරා තල්ගසෙක කැදැල්ලෙක වැද හොත් පක්ෂිර පැටවකු එක්තරා සර්ප යෙකු විසින් භක්ෂ්ණය කරන ලදී. ඒ පක්ෂිායා ගණ්ඨා ප්රැහාණණය කළ ශබ්දය අසා ඒ බව විනිශ්වය කොට දැන එගසෙහි හුන් සර්පකයා කුස විදාලනය කොට පක්ෂි පැටවා ගෙන මවු පක්ෂිපයාට පෑ. එම වරදට සර්ප යා තල්ගසෙහි එල්වා ළුව. තවද බුඬාදී රත්නත්රගයෙහි ගුණ නොදත්තේ වී නමුදු රාජචාරිත්රාටනුපාලනය පිණිස ඇමති ගණයා පිරිවරා මිහින්තලයට ගොස් මහාසඞ්ඝයා වහන්සේ දැක සුවදුක් විචාරා සිව්පසයෙන් පවරා රථයට නැගී අනුරාධපුරයට එනුයේ රථවිය කෙළවරින් එක්තරා දාගඹක පාෂාණගණනක් ගිලිහී ගියාහ. එකෙණෙහි ඇමතීහු මහරජ අපගේ චෛත්ය ය නුඹ විසින් බිඳුනා ලදැයි කීහු. නොසිතින් එසේ වුවද රජතෙම රථයෙන් බැස මාගේ හිස රථචක්රියෙන් මැඩ සිඳුවයි. කියා මාර්ගසයෙහි හෙවගත. එකණෙහි ඇමතිවරු මහරජ අපගේ ශාස්තෘන් වහන්සේ පර හිංසා නොකමැති සේක. එසේහෙයින් චෛත්යනය ප්රහකෘතිමත් කොට එහි ගිලිහීගිය පහන්පෙළ පිහිටුවා ක්ෂ.මාකොට ගනුවයි කී සඳ එහි ගිලිහීගිය පාෂාණ පසළොස පිහිටුවන පිණිස කුලියට කහවනු පසළොස් දහසක් දින.
තවද එසමයෙහි එක් මැහැලි ස්ත්රිසයක් වී වියලනු පිණිස සූය්ය්ෂාණතාපයෙහි වතුරුවා සිටි සඳ අකාල වර්ෂාළවකින් තෙමීගිය හෙයින් තෙමුනු වී ගෙන ඒ දුගී මැහැලිය රජහුගේ විනිශ්චය ශාලාවට ගොස් ගණ්ඨාප්රතහාරණය කොට සිටිකල්හී රජහු විමසා අකාලවැසි නියාව දැන එම ස්ත්රිඨය යවා රාජධර්මකයෙහි බලයෙන් කාලවර්ෂාස කරවමියි සිතා එම විනිශ්චයට උපවාස පිණිස නිරාහාරව ශ්රීෙයහන්ගෙයි හෙවගත, ඒ තතු දත් බලිග්රාචහික දෙවතා
54 නරෙන්ර්ව චරිතාවලොකන ප්රනදීපිකාව.
වෙක් රාජ තෙජසින් තැතිගෙන වරම් රජදරුවන් කරා ගොස් එපවත් කී සඳ ඔවුන් විසින් එම දෙවතාවා සමග තව්තිසා දෙව් ලොවට ගොස් සක්දෙව් රජහට එපවත් දක්වා සිටි සඳ සක් දෙව්රජ එකණෙහි වලාහක දිව්යපරාජයන් අණවා කාලවර්ෂා්කරවයි. නියොගකළ සඳ බලිග්රා හක දෙවිපුත් එපවත් රජහට දැන්වී. එදවස් පටන් ඔහු රජකළ හතළිස් අවුරුද්ද ඇතුළත දහවල් වර්ෂාාව නොම ඇතිවී. සත්දින වර්ෂාහව නමුදු වෙයි. එහිදු මධ්ය්ම රාත්‍රිය දසපැය මුළුල්ලෙහි නිරතුරු වැස ගං හෝ වැව් පොකුණු පිරීයෙයි. සතර අගතියෙන් දුරුවූ හෙයින් මෙබඳු රාජසෘඞි ලදුයේයයි දතයුතුයි.
මෙසේ සජ්ජනානන්දය නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ෙන් චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි පඤ්චරාජක නම් වූ එකුත්තිස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. ______
මෙකී එලාරරජ ඝාතනයකොට දුටුගැමුණු නම් රජතෙම ජිනෙන්ර්ෙයි වර්ෂ_යෙන් තුන්සිය දෙයාසූවෙනි වර්ෂුයෙහි ලඞ්කාරාජ්ය‍ය පදප්රා ප්තවී. මේ එහි අනු පිළිවෙළ කථාවයි :- දෙවෙනි පෑතිස්ස රජහුගේ භ්රාාතෘවූ මහානාග නම් උපරජ වලස්වැව බඳවන කල්හී රජහු අගමෙහෙසිය විසින් විසයෙදූ අඹ පඬුරුකොට එවූයෙන් එම මෙහෙසිය කුමරහු ඒ අඹකා මියගිය බියෙන් සිය පිරිස් බල වාහන ගෙන රොහනාභි මුඛව යනුයේ යටාල වෙහරදී තමන් අගමෙහෙසිය පුත්රුවනක් වදාලූය. හෙතෙම ඕහට තමන් බෑ දෙවෙනි පෑතිස්ස රජ නම් කොට එයින් රුහුනට ගොස් අසේස රුහුනු ජනපදයෙහි අභිෂෙකප්රාතප්තව ස්වකීය නාමයෙන් මහානාග විහාරය, උඩුකදුරු විහාරය යනාදී බොහෝ විහාර කරවා මහත් භොගසම්පත්තීන් යුක්තව මාගම් පුරයෙහි රාජ්යයය කොට පරලොකප්රාතප්තවී. ඊට අනතුරුව ඔහුගේ පුත් යට්ටාලක තිස්ස තෙම එහිම රාජ්යොය කළේය. ඔහු ඇවෑමෙන් අභය නම් ඔහුගේ පුත්රතතෙම රාජ්යයපදප්රාකප්ත වී. ඒ ගොඨාභය රජහුගේ ඇවෑමෙන් ඔහු පුත් කාවන්තිස්ස රජතෙම එහිම අභිෂෙක ප්රාරප්ත වී. කැළණිතිස්ස රජහුගේ දුහිතෘවූ විහාරමහාදෙවී නම් පුණ්යෙවන් කුමාරිකාවක් තොමෝ කාවන්තිස්ස රජහට අග්රරමහෙසිකා වූවාය. එරජ තිස්සමහා විහාරය, සිතුල්පව් විහාරය, සමිඬවාල විහාරය, කුට්ටාලී විහාරය මේ ආදී බොහෝ විහාරකරවා රත්නත්රසයෙහි අති ප්රාශන්නව සිව්පසයෙන් මහාසඞ්ඝයා
නරෙන්ර්ව චරිතාවලොකන ප්රොදීපිකාව. 55
වහන්සේට උපස්ථාන කරමින් වසන සඳ එසමයෙහි කොටිපර්වනත විහාරයෙහි පවිත්රා වාර ශීලසම්පන්නවූ භික්ෂූ සඞ්ඝයා වහන්සේට ඉතා කීකරුවූ අනෙකවිධවූ කුසලක්රි‍යාවෙහි නිරතුරු අප්ර මාද වූ සාමණේර නමක් වාසය කරන්නේය. නිරතුරු වත් කිරීමෙන් කලාන්තවූ ඒ සාමණේර නමට ම්හත් ආබාධයක් විය. යථොක්ත ගුණයෙහි පහන් භික්ෂූවහු වත් සපිරි එම ගිලන් හෙරණ සිවිගෙයකින් ශෛලපස් පිරිවෙන්හි තිස්සාරාමයෙහි වඩා උප ස්ථාන කරන සමයෙහි නිරතුරු සීලාචාර සම්පන්න විහාරමහදේවීය ඇතුළු රජගෙයි පිළියෙළ කරනලද රාජභොජනයෙන් පෙරවරු මහා සඟනට මහදන් පවත්වා පස්වරු සුවඳ මල් බෙහෙත් වස්ත්රා දිය වෙහෙරට ගෙනගොස් සඟනට නිසිලෙස පුදා මහතෙරුන් දැක වැඳ එකත් පසෙක හුන් සඳ මෙහෙ සිය තොප විසින් පූර්වු චරිත කර්මපයෙන් මේසා මහත් රජ ඉසුරු සැප ලබන ලදය. එහෙයින් දැනුදු කුශලක්රිකයායෙහි නොමුළා වියයුතු යයි වදාළ බස් අසා ඊට පිළිතුරු තෙපුල් දෙන මෙහෙසිය ඇදිලිබැඳ සිට හිමි අප නරපති පරපුර රකින දරු උපතක් නැතිහෙයින් ලද සැපත නිස්ඵලයයි සිතමියි කී බසට ෂට්අභිඥාධර මහාස්ථවීර තෙම ඔවුන්ගේ පුත්රි ලාභය සලකා මෙහි ගිලන් හෙරණ පැවිදි කෙනෙකුන් ඇත. ඒ බලවයි වදාළ බසට පැහැදී මෙහෙසිය ගිලන්ව මරණාසන්න හෙරණ වෙත පැමිණ වැඳ සිට හිමි අප සැපත් ඉතා බෙහෙව. එසේ හෙයින් මාහට පුත්රටබව කැමතිව පතවයි කීය. ඊට නොකැමති බැව් දැන ඔහු පහදවනු පිණිස මහත් සුවඳ මල් පූජාවක් සහ නොයෙක් භෛෂද්යි වස්ත්රා දි මඞ්ගල පූජොත්සවයක් හෙරණ වෙනුවෙන් කරවා මේ පිණින් මපුතුන් බව පතවයි කියා පහන් සිත් ඇති කොට එම ගිලන් ගෙය අනගි තිරවියනින් සරහා සුවඳ තෙල් මල් පහන් දුම් ආදීන් සතුටුකොට වැඳ අවසර ගෙන ස්වකීය යානාවට නැගී ගියාය. එකණෙහි සාමණේර තෙම කාලක්රිගයා කොට රජගෙට යන බිසව කුස පිළිසිඳ ගෙන ඒ බැව් දත් මෙහෙසිය තතු ලෙස රජහට දන්වා රජ හා බිසව නැවත වෙහෙරට පැමිණ මහ පෙළහරින් ඒ හෙරණ සිරුර කිසකොට නීමවා එම වෙහෙර මහ සඟනට නිරතුරු මහදන් පවත්වා ලූහ. එයින් ඒ මෙහෙසියහට සෙබක් පමණ මධූපටලයක් ඉදිරියෙහි කොට සුවඅස්නෙක දකුණැලයෙන් හෙව දොළොස් දහසක් උපසපන් සඟනට මීරස. බොජුන් දන්දී පුදා ඉතිරි මී කනු කැමති දොළ හා එලාර නිරිඳුගේ අග්ර් යොධයන් ඉස මැඩ ඇක්ම
66 නරෙන්ර්් චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව.
සිට ඉසසුන් කඩුව සේදූ පැන් බොනු කැමතිවීමද, අනුරාධපුර උපුල් කෙත සිටගෙන නොමල මහනිල් පළඳිනු කැමතිවීමද යන මේ තෙපුල් රජහට කිව. හෙතෙම නිමිත්ත පාඨකයන් අතින් විචාළකල මෙ බිසව දෙමළ සෙන් වනසා ලක්දිව එකසත් කොට සසුන් බබුළුවන මහත් පින් ඇති පුත්රුවනක් ලදැයි ඔවුන් විසින් කීසඳ ඊට සතුටු රජ යට කියනලද පරිද්දෙන්වූ මීපලය යමෙක් දැක්වී නම් ඕහට මේසා මහත් සැප දෙන්නෙ මැයි කියා බෙර හැසුරුවූයෙන් රුහුනු ජනපද පුරුෂයෙකු ගොළුමුහුද වෙරළ වෙත මුහුණින් අවනත නැවක මීපුර සිටි බව රජහට කී සඳ රජහු එහි මඩුවක් කරවා යටකියනලද පරිද්දෙන් බිසවට මීරස පරිභොග කරවී. ඉතිරි දොළ සපයන පරිද්දෙන් වෙලුසුමන නම් ඇමතිහට නියමකොට යෙදී. හෙතෙම අනුරාධ පුරයට ගොස් රජ මගුල්වාහන අසු රක්නා කෙරෙහි මෙත් සිත් පවත්වා තමන් අදහස් තොරතුරු රජහට දන්වා අසුන් වැඩ කොට වසනුයේ අස්ගොවු නිසක්බව දැන උදයම උපුල්මල් මිටියක් කොලොම් ඔයතෙර තබා නිසකව අසු ගෙනගොස් එහි ඔහු නැඟි උපුල්කලඹ ගෙන තමන් තතු හඩගා කියා අස්වෙගයෙන් පැනගියේය. එපවත් රජ අසා ඔහු ගනුවයි මහ යොධයන් නියම කළ. හෙතෙම දෙවෙනියයි සම්මත අසූ නැගී අනුවගිය. වෙළුසුමනතෙම ලැහැප් ඇසුරුව අසුපිටම හිඳ කඩුව කොපුවෙන් හයා පසු එන ඕහට පැහැරි සිට ගෙන අස්වෙගයෙන් දිවන්න හුගේ ඒකප්රවහාරයෙන්ම හිස සිඳි. එකණෙහි අසු දෙදෙනා සහ හිසද ගෙන සවස මාගම් නුවරට පැමිණ එදවසම බිසව දොළ සපිරි සතුටින් රජ සුදුසුලෙස වේළුසුමනහට කටටිය නිසිලෙසම කළේය. මෙසේ දොළ පසිඳි එබිසව අනතුරුව සපිරි දසමස් ඇතිව උතුම් පුත්රුවනක් වදාලුවාය. ඔහුගේ කුසලානුභාවයෙන් එදවසම නොයෙක් රුවනින් පිරිනැව් සතක් ඒ ඒ දිගින් අවුත් මාගම් පටුනට පැමිණියාහුය. එසේ හෙයින්ම සදැත්කුල සුභලකුණු යුත් ඇත්පොව්වකු ගෙනවුත් මෙහි තබා එම දිරද එහිගියේය. එකණෙහි විල්තොට අසල ලැහැප් අතුරෙහිසිටි. එසඳ ඇත්පොව් දැක රජහට කීසඳ රජතෙම ඇතරුවන් යවා ඔහු ගෙන්වා උපචාරකොට පොෂණය කළේය. එනම් කෙවුලෙකු විසින්දුටු හෙයින් ඕහට කණ්ඩුල නම්වී. රන්බඳුන් ආදිය පිරි මෙතෙක් නැව් මෙහි පැමිණියාහුයයි අසා රජතෙම ඒ හැම ගෙන්වාලීය. තවද ඒ රජතෙම පුත් කුමරහට නම්තබන මගුලෙහි දෙ‍ළොස්දහසක් මහසඟනට ආරාධනා කොට මෙසේ
නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්ර.දීපිකාව. 57
සිතිය. සියලු ලක්දිව රාජ්යෙයගෙන මපුත් බුදුසසුන් බබුළුවා නම් අටතුරාසියක් කුලදෙටු මහසඟ පිරිස හැම වෘඬපාත්රජ සිවුරු පෙර වත්වා, පළමුව දකුණුපා එලිපත ඇතුළත තබත්වා. එකච්ජිද්ර යුතුඩබරා, ගනීත්වා, ගොතම නම් තෙරකෙනෙක් මපුන් පිළිගෙන ශික්ෂාජපද දේවාසි සිතී. ඒ හැම එසේම සිදුවී. ඒ සියලු පෙරනිමිති දුටු රජ තුටුපහටු සිතින් මහසඟ පා පුර ක්ෂීසරපායාසය දී මපුතුට නම් කළමැනවැයි අයදි සද මාගමට තමන් නායකබවද තමන්පිය අභ්ය්රාජ නමද එක්කොට “ගාමණිඅභයා” නම් කී. එයින් නවවෙනි දින මාගම්හිදීම බිසවට සමහිවී ඉන් දෙවෙනි ගැබ ගෙන වැදුව පුත්රුවනට රජතෙම තිස්ස නම් කෙළේය. දෙදරුවන් මහ පෙරහරින් වඩා දෙදෙනටම තුළුපිවිස් මෙන් මගුලෙන් පන්සියයක් මහසඟනට පයස් දෙවා ඔහු වැලදී අඩලින් මද මද රුවන් තැටියකට ගෙන බිසව හා රජ පුතණ්ඩ තෙපි බුදුසසුන් රක්නෙවු නම් තොප කුස මෙ බත නොදිරාවයි කියා දුන් සඳ රජකුමරුවෝ දෙදෙන පියරජහු කී බසෙහි අර්ත්ථර දැන සතුටින් එපයස් අනුභව කළහ. ඔහු දෙදෙන දසදොළොස් වයසට පැමිණි සඳ ඔවුන් අදහස් විමසනු පිණිස පෙරසේම මහ සඟනට ක්ෂීනරපායාසය දන්දී ඔවුන්ගේ ඉඳුල් බත් රන්තැටිය කින් ගෙන තුන්භාගයක් කොට දෙදරුවන් වෙත තබා රජ තෙම මෙසේ කී. පුතණ්ඩ අප කුලදෙව් සුගතසුත සඟනට අපි විමුඛ නොවම්හයි සිතා මේ කොටස අනූභවකරව්යයි කීයාද, නිරතුරු අපි දෙබෑයෝ ඔවුනොවුන් දොහී නොවම්හයි සිතා මේ භාගය බුදිව්යයි කියා දුන් සඳ ඒ කොටස අමාවක්සේ අනුභව කළෝ. දෙමළු සමග සටන් නොකරම්හයි කියා මේ කොටස අනුභව කරව්යයි කී කල්හි තිස්ස කුමාරතෙම අතින් බත් පහක ළේය. ගාමණී කුමාරතෙම අතින් බත් පහකොට පියා සයන යට වැද අත් පා හකුළුවා හෙවගත. මව්බිසව එහි ගොස් පුතණ්ඩ ඇඟපැහැර සුවසේ කුමකින් නොහොවීදැයි පිළිවිසි කල්හි ගඟිනෙතර දෙමළුය. මෙයි ගොළු මහ මුහුදය, එහෙයින් කෙසේ ඇඟපැහැර හොවීම්දැයි කී සඳ ඔහු අදහස් අසා පියරජ කීවක් බැන හිඳ ගත. හේතෙම සොළොස් හැවිරිදි වයසට පැමිණ පින්වත් ඉසුරුමත් නුවණ තෙදබල පැරකුම් සපිරිසිරි ඇතිව ලකතුළ හැම පතළවී.
මෙසේ සජ්ජනානන්දල නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්තෙද චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි ගාමිණි අභය කුමාරොත්පත්ති කථා නම්වූ තිස්වන පරිච්ජේදයයි. _______
58 නරෙන්ර්ා චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව.
එසඳ ඕහට මහත් තෙදබල විකුම් ඇති කඩොලැතුද නන්දින මිත්රමය, සුරනිර්මහලය, මහාසොනය, ගොඨඉම්බරය. ථෙරපුත්තාභය’ භරණය. වෙළුසුමනය, ඛඤ්ජ දෙවය. ඵුස්සදෙවය, ලභිය, වසභය යන මහත් බලසම්පන්න දශ මහායොධකෙනෙක් වූවාහුය. මෙකී දශමහායොධයින් අතුරෙහි එකි එකී යොධයෙක් ඇතුන් දස දස දෙනෙකුට තරම් බලදරයි. කාවන්තිස්ස රජ තෙම මෙකී දශමහා යොධයන් කැඳවා එකි එකී යොධයා විසින් වෙනත් යොධයන් දස දස දෙන සොයාගෙන එනසේ නියම කොට ඔවුන් එසේ කළ කල්හි දෙවෙනි යොධයන් සිය දෙනාට ප්රනසාද දී ඔවුනුදු එකෙකි යොධයන් විසින් නැවතත් දසදෙනා බැගින් සොයා‍ගන්නා ලෙස නියමකොට ඔවුනුදු එසේ කළ කල්හී එම තුන්වෙනි දහසක් යොධයන්ට නිසි ලෙස සත්කාර කොට ඔවුන් විසිනුදු එකි එකී යොධකෙනෙක් දස දස දෙනා බැගින් ග්ර්හණය කරන සේ නියොග කොට එසේ කළ කල්හී ඔවුන්ට මහත් සම්පත් දී මේ නියායෙන් එකොළොස් දහස් දෙසිය දසදෙනෙක් පමණ මහ බල යොධයන් ගාමණී අභය කුමාරයන්හට පාවාදුන්හ. එයින් පළමුවන යොධයන් දසදෙනාහටද ගාමණී කුමාරයන්ට මෙන් ඉසුරු සම්පත් පරිවාර සලස්වා දින.
යොධ ලාභ ප්රාතිග්රහහණ කථා නම් වූ එක්තිස්වෙනි පරිච්ජේදයයි. _______ එකල්හි සංග්රා‍ම ශිල්පයෙහි දක්ෂ්වූ ගාමණි කුමාරතෙම මාගම්පුරයෙහිම වාසය කෙරෙයි. තිස්සකුමාරතෙම මහත් බල වාහන සමග ජනපද අරක් සඳහා දිගාවැව්හී වාසය කරවී. ගැමුණු කුමාර තමා පිළිබඳ සමත් බලපිරිස් දැක දෙමළ සටන් කරමැයි පිය රජහට දන්වා සිටි සඳ මහරජාණන් කුමරුවන් රක්නා පිණිස අපහට ගඟින් මෙතර පමණැයි කී සඳ ගැමුණු කුමාරතෙම යම්තාක් තුන්වරෙක මපියාණන් වහන්සේ ගෙන් සටනට අවකාස ඉල්වා නොලැබ කිපී සිතින් අප පිය මහ රජ පුරුෂයෙකු නොවනදෑය පුරුෂයෙක් වී නම් මෙසේ නොකියති. ස්ත්රි යක් වනැයි එහෙයින් මේ පැලඳ‍ගත මැනවයි ප්රමමදාභරණ කරවා යැවී. ඒ දැක රජ කිපී ඕහට රන් හැකිලි කරවා රකිනා බවක් මුත් වෙන ලෙසකින් රැක්ක නොහැක්කැයි කී බස් අසා පිය රජහට කිපී මාහගමින් නික්ම මලයරට වැද එහි විසී.
නරෙන්ර්ග චරිතාවලොකන ප්ර.දීපිකාව. 59
කාවන්තිස්ස රජතෙම නුගගල් වෙහෙර කරවීමට පටන් ගෙන භික්ෂූිසඞ්ඝයා වහන්සේ රැස්වෙනසේ නියමකොට හැරිය සඳ සිතුල්පව් වෙහෙරින් දොළොස් දහසක් භික්ෂූාහුද අනිකුදු මහවෙහෙර පිරිවෙන් ආදියෙන් දොළොස් දොළොස් දහසම වැඩි සඞ්ඝ සන්තිපාතයෙහි චෛත්යව පූජාකොට සිය යොධ භටයන් කැඳවා මෙසේ සපථ කරවී. මා දෙදරුවන්ගේ සටනක් පැමිණි විට තොපි හැම එහි මැදහත්වෙනු පිණිස මිස පක්ෂිව සටන් නොකරනා සේ සපථ කරවයි කියා ඔහු හැම එලෙස ගිවිස්වා තමන් නමින් සිව්සැට විහාරයක් කරවා සිව්සැට වර්ෂ යක් ජීවත්ව සිට මාගම්පුරයෙහිදීම කාලක්රියයා කෙළේය.
එසඳ දිගාවැව සිටි තිස්සකුමාරතෙම එපව්ත අසා වහා අවුත් පියාණන් මෘතශරීරය ආදාහනකිස නිමවා මව් බිසව හා කඩුල නම් ඇත්රුවන ගෙන මහ බලපිරිස් පිරිවරා එයින් නික්ම තමන් දෙටුබෑ ගැමුණුහට බිය සිතින් යුහුව දිගාවැවටම ගියේය. එසඳ සියලු ඇමති සමූහයා රැස්ව එපවත් ගැමුණු කුමාරයන්ට පත්හසුන් කොට යවුහ. ඒ ගැමුණු කුමාරයා මගුල් හලට අවුදු දූතයන් හැර ඇමති මහ පිරිස් රැස්කොට රාජ්යාඒභිෂෙකප්රාාප්තව මව්බිසව හා කඩුලැත් පිණිස තුන්වරෙක මල්බෑ තිස්සකුමාරයන් වෙත පත් හසුන් යවා ඒ නොලැබ සටනට සැරහී ඔහු කරා ගිය සඳ තිස්සකුමාරයාද සටනට සැරහී අවුදු සුළුගුනාපිටියෙහිදී දෙදෙන සම්මුඛව එතැන්හී කළ මහ සටනින් ගැමුණු රජහුගේ සටන් බල යොධයන් දහස් ගණන් නැසී ගොස් රජ හා තිස්ස අමාත්යියාද දීඝතුථිකා නම් වෙළඹද සෙසව එයින් පැන පලායන්ට වන් කල තිස්සකුමාරයා ළුහුබැඳගත. එකණෙහි රහත් මහසඟන දෙබෑ රජකුමරු වන් අතුරෙහි මහත් පර්වබතයක් මවාපෑ සඳ ඒ දුටු තිස්සකුමාර තෙම රහතන් වහන්සේලාගේ අදහස්වූ කෘත්යැයෙකැයි සිතා වැලකීගිය. දුටුගැමුණු රජ දිවගොස් කප්කදුරුඔය දැවමල්තොට කරා පැමිණ බඩදල යම්හයි කී බස් අසා තිස්සාමාත්ය යා කසුන් තැටි බතක් ගෙන පෑ සඳ මහසඟනට දී මුත් නොකම්හයි සිතා තිස්සාමාත්යරයන් ලවා කාලඝොෂණය කරවා පුවඟු දිවයින වැඩ සිටි මහතෙර කෙනෙක් ඒ කාලඝොෂා ශබ්දය අසා රජහු අද හස් දැන අහසින් අවුත් රජහු අභිමුඛව සිටි සඳ රන් තැටි බොජුන් ගෙන ගොස් ඒ ගෞතම නම් මහතෙර පුදා ලූ කෙණෙහි ඒ මහතෙර පිළිගත් බොජුන් සඟනට දන්දී එයින් ගත් බොජුනෙන් තමන් පය පුරා රජහට යැවූ සඳ රජතෙම.
60 නරෙන්ර්ය චරිතාවලොකන ප්රොදීපිකාව.
අහසින් තමන් කරා ආ පය දැක මහතෙරුන් අදහස් දැන අහරකිස අවසන්හී ඒ පය රාජසන්නාහයෙන් පුරා මහතෙරුන් කරා යවා එයින් මාගමට ගොස් සැට දහසක් පමණ මහ බල පිරිස් රැස්කොට නැවතද තිස්සකුමාරයන් හා මහ සටන් කොට තමන් නැගි වෙළඹ ලවා කඩුලැතා නැගි තිස්සකුමාරයන් මඩුලු කොට තිස්ස කුමාරයන් මුදුනෙන් වෙළඹ පන්වා ගිය. එකණෙහි කඩුලැත්තෙම මා නැගි පුරුණ වෛකල්යනයෙන් ස්ත්රිවයක මා මුදුන පැනගියයි කිපී තමන් වාහන සොල්වමින් කුමාරයන් එකතුකර නංවා කඩුලැත්තෙම තමන් හිමි ගැමුණු රජ කරා ගිය. ඔහු නැගී පලායන කුමරුවන් ලුහුබැඳ ගත් තිස්ස කුමාරතෙම දිවගොස් වෙහෙරට වැද තමන් දෙටු බියෙන් මහතෙරුන් හෝනා යහන් යට වැද හිඳගත. ගැමුණු රජ කුමාරයන් පිය සලකුණෙන් වෙහෙරට ගොස් මහතෙරුන් දැක හිමි තිස්සයා කොයිදැයි පිළිවිසි සඳ මේ යහන්හී නැතැයි කී බසට රජු එයින් නික්ම වෙහෙර පිටතින් අරක් තර කොට සිටි සඳ එකණෙහි තිස්ස කුමාරයන් ඇඳ හොවා සිව්රෙන් වසා නවකතර භික්ෂූ හු හිස තබාගෙන පැවිදි මිණියක් ලෙස ගෙනයන බව දැක රජතෙම තිස්සකුමාරයා බව නිසකව දැන තිස්සය කුලදෙටු සඟ ලවා මෙසේ නොකරව, කුලදෙටු සඟුරුවන් ගුණ සලකවයි කියා එයින් මාගමට ගොස් මව්බිසව මහත් ගරු පෙළහරින් ගෙන්වා නිසි ලෙස උපස්ථානයෙන් අටසැටවසක් එහි සිට අටසැට මහ වෙහෙරකුදු කරවා ධර්මායෙහි පිහිටා වාසය කෙළේය.
භික්ෂු න් විසින් වෙහෙරින් පිටත්කොට හරණලද තිස්ස කුමාරතෙම අප්ර්කට වෙස් ගෙන එයින් දිගාවැවට ගොස් ගොධත්ත ස්ථවිරයන් වහන්සේ කරා එළඹ වැඳ සිට ස්වාමිනී මාගේ දෙටුබෑයන් වහන්සේ කෙරෙහි අපරාධ කෙළෙමි. එහෙයින් ක්ෂාමාකරවා ගනිමියි අයදි සඳ තිස්සකුමාරයන් වෙය්යා වෘතාකාරයෙන් කැඳවා ගෙන පන්සීයක් භික්ෂූවන් හා සමග දුටුගැමුණු රජ කරා ගොස් තිස්සකුමාරයන් හිනිහිස වළක්වා සඟපිරිස් ගෙන ඇතුළු රජගෙට වැඩ රජහු විසින් පණවනලද ආසනවල සපිරිවරින් වැඩ සිටි සඳ දක්ෂි ණොදක දී කැඳ අවුළු පිළිගන්වා කුමක් නිසා වැඩිසේක්දෝහෝයි පිළිවිසි බසට තිස්සයන් ගෙණ ආම්හයි වදාළ බසට ඒ සොරහු කොයිදැයි කී බසට හිනිපාමුලයයි වදාළ සඳ විහාරමහදේවී දිවගොස් සුළු පුත් වැලඳ වාස සිටගත. එකණෙහි රජතෙම කියනුයේ ස්වාමිනි අපගේ
නරෙන්ර්ස චරිතාවලොකන ප්රනදීපිකාව. 61
සසුන් ගැතිබව දැන් දනුද? ඉදින් සත්මැසි හෙරණ කෙනෙකුන් එවුයේ නමුදු අපගේ විරොධයද ජනවිනාසයද නොවන ලදය. එහෙයින් කුලදෙව් සඟුරුවන් කෙරෙහිම දෝස දක්මියි කී බසට සඟතෙම කැමති දණ්ඩනයක් කෙරෙති කිව. එකෙණෙහි ස්වාමිනි නුඹවහන්සේලා වැඩි කරුණු සිදුවෙයි කියා කැඳ අවුළු වලඳා අවසන්හී එම සඟ මැද තිස්සකුමාරයන් කැඳවා හිඳ එක් කසුන් තලියෙන් අහරකිස නිමවා සඟහු යවා සස්ය්කර්මක කරවනු පිණිස තිස්සකුමාරයන් දිගාවැවට යවා තෙමේද බෙරලවා සස්යයයන් කරවී.
මෙසේ සජ්ජනානන්දෙ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්නු චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි දෙබෑ සටන්කථා නම් වූ දෙතිස්වන පරිච්ජේදයයි. _______ ඉක්බිති ගැමුණු රජතෙම සතර සඞ්ග්රථහ වස්තුවෙන් ජන රජනය කෙට කසුන් ජයකොන්තයෙහි ධාතු නිධානකරවා වඩා සෙනා වාහනයෙන් තිස්සමහ වෙහෙරට ගොස් බුදුසසුන් දල්වනු සඳහා ගඟිනෙතර යෙමි. එයින් අප හා සමග වඩනට අරක් සුභ වැඩ සඳහාද හිත සැප දැකුම් පිණිසද අපහට සත් කාරයට භික්ෂූරන් දුන මැනවැයි කිව. සගහු දඬුවම් පිණිස මහසඟ පන්සීයයක් පමණ සහගාමික භික්ෂූනන් දුන. ඉක්බිති මලය මග සදා යොධයන් පිරිවරා කඩුලැතු නැගී මහබලසෙනග සහ ගැමුණු මහරජ සටනට නික්මෙන සඳ මාගම පටන් හඟුල් දනව්ව දක්වා එකපැහැර සටන් බලපිරිස් අතුරු නොදී නික්ම ගත් සඳ එයින් මීයුගුනාවට ගොස් එහි සිටි මහිල නම් දෙමළ රජ සටනින් ගෙන නොයෙක් දෙමළ සෙන් නසා එයින් අඹ තොට කරා පැමිණ එහි සිව්මසක් මහ සටන්කොට එහි සිටි අඹ නම් දෙමළ රජු හා සෙසු සියලු දෙමළ සෙන් ග්ර හණය කොට ඉක්බිති මහ කොටු අතුරුහෙප්හී සිටි දොණ නම් දෙමළ රජු ග්රුහණය කොට එයින් ගොස් නැලිහෙප්හී සිටි නාලක නම් දෙමළ රජය, දීඝාභය නම් දෙමළ රජය, නයා‍ෙතාට දෙමළ රජය, භානක නම් දෙමළ රජය, එසේම මගිඪ නම් දෙමළ රජය, ගාමර්ණී නම් දෙමළ රජය, එසේම කුණ්ඩ නම් රජය, නන්දි නම් රජය, බාහු නම් රජය, නම්බුත්ත නම් රජය, තුම්බා නම් දෙමළ රජය, නූතන නම් දෙමළ රජය, ජම්බු නම් දෙමළ රජය යන
62 නරෙන්ර්ම චරිතාවලොකන ප්ර,දීපිකාව.
මෙකී දෙමළ රජුන් නසා සටන්කරන අතරෙහි දැනගතනොහී සිංහල සෙනග සිය පිරිස් නසතියි රජු අසා මෙසේ සත්යෙක්රිසයා කළේය.
“රජ්ජසුඛාය වායාමො - නායං මම කදාචිපි, සම්බුඩසාසන‍ස්සෙව - යපනාය අයං මම
තෙන සච්චෙන මෙ සෙනා - කායොපගත භණ්ඩකං, ජාලාවන්තංව හොතූති - තං තථෙව තදා අහු” ති
යනු හෙයින් රජසැපය නිසා මා විසින් කරන ව්යාදයාමයෙක් නැත. සර්වලඥ ශාසන ප්ර තිෂ්ඨාව සඳහාම මේ මාගේ උත්සාහය වන්නේය. ඒ සත්ය වචනය හෙතු කොට ගෙන මාගේ සිය පිරිස් සන්නාහ ආයුධයන් ප්රසජචලිත වහ්නි ජවාලාසෙයින් බැබලේවයි කී සත්යිවචනානුභාවයෙන් ඒ හැම එසේම වී. ඉක්බිති ගංතෙර සටනෙහි නසා ඉතිරිව සිටි දෙමළ පිරිස් විජිතපුරයට පැමිණියාහුය. එසඳ දුටුගැමුණු රජ හා සිංහල බලපිරිස් විජිත පුරයට නුදුරුතෙත සැපවූ තැනිතලාවෙක්හී කඳවුරු බැඳ සිටගත. ඒ ස්ථානය අද දක්වා කඳවුරු පිටිය නම් වී. එහි විජිත පුරය ඇල්ලීමට විමසන දුටුගැමුණු මහ රජතෙම තමන් කරා එන සිය ඇමති යොධභටයන් කරා කඩුලැතු මෙහෙයා හැරියසඳ ඒ බව දුටු නන්දිදමිත්රඇතෙම දෙඅතින් දෙදළ අල්වා මැඩ වෙහෙසා උක්කුටිකයෙන් හිඳුවී. ඒ පෙදෙස ඇතුපො‍ර නමින් වීය. මෙසේයින් යොධබල විකුම් විමසා ගැමුණු රජ විජිතපුර ගිය සඳ ඒ පුරය දකුණු වහසලදී යොධයන්ගේ භයානක සටන් වී. එහි පෙරදිග වහසල්හී වේළුසුමන නම් යොධතෙම අසකු නැගී හිඳ නෙයෙක් දෙමළසෙන් වැනසී එකණෙහි දෙමළසෙන් විජිත පුරයෙහි වහසල් දොරටු වසාගෙන දුටුගැමුණු මහරජහුගේ යොධයන් වහසල් දොරටුකරා යැවී. එසේ යවනලද කඩොලැතුය, නන්දි්මිත්රරය. සුරනිර්මොලය මෙකී තුන්දෙන දකුණු වහසල් දොරටුවේ සටන් කළාහුයි. මහාසෙනය, ගොඨයිඹරය. ථෙර පුත්තාභය යන මොහු තුන්දෙන සෙසු වහසල් දොරටු සමීපයෙහි සටන් කළාහුය. ඒ නුවරවට තුන් ප්රාරකාරයකින් පරික්ෂිසප්තය. අයොවාරය සතුරන් විසින් නොනැසිය හැක්කැයි දතයුතු. එතකුදු වුවත් කඩොලැතු දතින් හිඳ පහන්සුළු උගුළුවා යදොර වෙත පැමිණි කෙණෙහි දෙමළු ගිනිගත් යපොලු හා කකියන කිහිල් ගෙන ඇතු පිට හෙළූහ. එයින් ඇතු යපොළු වෙහෙසින් ගුගුරා දිවගොස් දියෙහි ගැලී‍ගත. එසඳ
නරෙන්ර්ය චරිතාවලොකන ප්රඑදීපිකාව. 63
ගොඨයිම්බර කී ගැහට බසකින් දැඩි සිත් ඇති හස්තියා දියෙන් ගොඩනැගී නැවත දොර කරා යන්ට නික්මුණු විට දුටුගැමුණු රජ ඇතු පිට දාගිය වණයට බෙහෙත් කොට ඊපිට මී සන් සත් පොටක් බැඳ ඊපිට තෙලිසමින් වසා ඇතුව රස බොජුන් කවා ඇතුකුඹය පිරිමැද පුත තොපහට ලක්දිව රජය දිනිමියි ප්රිරය බස් කියා මෙහෙයා ළූ සඳ හස්තිරාජතෙම මහීගර්ජවනාවක්සේ මහත්කොට කුඤ්චනාද කෙරෙමින් දිවගොස් විජිතපුරයෙහි අයොවාරය බිඳ ඇතුළුපුරයට වැද සොඬින් රථසක් ගෙන සටනට පටන්ගත. නන්දි මිත්රතතෙම අටළොස් රියන් උස ප්රාකකාරය උරයෙන් පැහැර බිඳ ඇතුල්පුරයට වැද සටනට පටන් ගත. සුරනිර්ම ලතෙම ආකාශයෙන් පවුරු පැණ ඇතුල්පුරයට වනි. නන්දිුමිත්ර තෙම ගැල් පඳුරක්ද, ගොඨයිම්බරතෙම පොල්තුරක්ද, සුරනිර්ම.ලතෙම අනගි කඩුවක්ද, මහාසෙනතෙම තල් තුරක්ද, ථෙරපුත්තාභය ගද්යියුධයක්ද ගෙන මෙසේ වෙනවෙනම අවිගත් සිංහල යොධයන් විසින් දෙමළසෙන් නසා මේ නියායෙන් සාරමසකින් විජිතපුරය බිඳ ජය ගෙන එයින් ගොස් ගිරිල නම් පුර වැද ගිරිල නම් දෙමළ රජ නසා ඉක්බිති මහේල නම් පුරයට වැද මහේල දෙමළ රජ මන්ත්රරයුඬයෙන් වසඟ කොට එයින් අනුරාධපුරය කරා ගොස් පොසොන්මස පළමුවන දිනයෙහි පටන් අනුරාධපුරය කරා ගොස් පොසොන්මස පළමුවන දිනයෙහි පටන් එහි මාහැගි වැවක් බන්දවා ගම්නිවෙසකරවා එයට පොසොම් පුරයයි නම් කොට එහි වාසය කෙරෙමින් සිටි සඳ ඒ බව දත් එලාර රජ සිය ඇමතියන් රැස්කොට දුටුගැමුණු රජ යුඬයට සැරහී ආසේක්වන. ඊට කුමක් කටයුත්දැයි පිළිවිසිසඳ දීඝජන්තුකාදී යොධභටයෝ සෙට දවස සටන්කරමුයයි රජ හට කීහ. එකල්හී දුටුගැමුණු රජතෙම මව්බිසවගේ අනුමැතියෙන් දෙතිස් බලකොටුවක් කොට එහි සත්දැරූ දෙතිස් රජ රූ පිහිටුවා තෙමේ අබතුරු බලකොටුවෙහි සිටගත. එදවස එලාර රජ නොයෙක් යානවාහන සහ සටනෙහි දක්ෂත මහබල පිරිස් ගෙන මහා පර්ව්ත නම් ඇත්වාහන නැගී සඞ්ග්රානමයට උපගතවී මහත් රණභූමියෙහි දීඝජන්තුක මහා බල යොධයා කඩුපලඟගෙන සටන්කරමින් අටළොස් රියන් තැන් අහසට නැගී පළමුවන බලකොටුවෙහි රජ රූපය කඩුවෙන් කපා එම කොටුව බිඳ එසේම සෙසු එක්තිස් බලකොටුව රජ රූ සිඳ බිඳ ඉක්බිති ගැමුණු රජ හුන් ඇතුළු බලකොටුව කරා යන සඳ සුර නිර්මසලතෙම නිවට දෙමළා මා සිටියදී තෝ කොතැන් හී යේද? මම සුරනිර්ම ලයෙමියි කී හඬ අසා දීඝජන්තුකතෙම මොහු මරමියි
64 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රෙදීපිකාව.
සිතා අහසට නැගී ඔහු මුදුනට පත්ව අවතීර්ණ ව කඩුවෙන් පහර දින. එකල සුරනිර්මටලතෙම පලඟ පෑළූ කෙණෙහි කඩුපහර පලඟ වැදගත. එකණෙහි කඩුපලඟ හා දීඝජන්තුකතෙම සුරනිර්ම ලයන් පාමුලට වැටීගිය කෙණෙහිම ඔහු නසාලී. එසඳ ඵූස්සදෙව තෙම සංඛනාද කළේය. ඒ හඬින් තැතිගත් දෙමළ පිරිස් හිස්ළූ දිගින් පැන පලාගිය. බොහෝ දෙන මරණප්රාමප්තවූහ. එකණෙහි එලාර රජතෙම ආපසු නික්ම ගත. එහි වැව් ජලය ලෙහෙයෙන් කැළඹීගිය. එහෙයින් ඒ කලාවැව නම් වී. එලාර රජ මා හැර අනිකෙකු විසින් නොමැරිය යුතුයයි රජතෙම බෙරහසුරුවා කඩොලැතු නැගී එලාරයන් ළුහු බැඳ යනුයේ දකුණු වාසල් දොර කරා පැමිණ එහි සටන් කරණුයේ එළාර රජතෙම ගැමුණු රජහට රන්තෙප්ලෙන් ගසා ලී. ගැමුණු රජ තෙම ඒ වලකා තමැ නැගි කඩොලැතු මෙහෙයා එළාරයන් නැගි මහා පර්ව ත නම් ඇතු ගන්වා එළාරහට සිය රන්තෙප්ලෙන් ගසාලී. එසඳ එළාරයන් නැගී ඇත්වහන් සහ වැටීගිය. එවිට දුටුගැමුණු රජතෙම සටනින් ජයගෙන සහ පිරිවරින් නුවරට ප්රගවිෂ්ටව අසල යොදනෙක් ජනයන් රැස්කොට එදවසම එළාරයන් සිරුරු දහනය කරවා එහිම චෛත්යටයකුදු කරවා මතු ලක්දිව අභිෂෙකලත් නරපතීන් විසින් මෙතැන්හී පසඟතුරු රැව් පෙරහරින් නොයන ලෙස නියමකොට පුරප්රවවිෂ්ට වී. එසඳ පෙර විජිතපුර සටනෙහි දීඝජන්තුක බුහුණු පුත් භල්ලුක නම් යොධතෙම එළාර නිරිඳුන්ගෙන් ලද හසුන් දැක සැටදහසක් දෙමළ භටයන් ගෙනවුත් එළාරයන් ආදාහනකළ සත්වෙනි දින මහතොටින් නැගී මෙහි කොළොම්ගල කඳවුරු බැඳ සිට ගත. දුටුගැමුණු රජ එපවත් අසා මහ බලපිරිස් හා යොධභටයන් පිරිවරා දුනුසිප් අග පැමිණි ඵූස්සදෙව නම් යොධයන් හා කඩොලැතු නැගී ගොස් මහසටන් කළහ. එකණෙහි කඩොලැතු පසුබැස අවුත් මහවෙහෙර හිම් ජයබිම නිසලව සිටගත. එසඳ භල්ලුක නම් දෙමළා දුටුගැමුණු රජ අභිමුඛයට පැමිණ රජහට ගැහැට බස් බැණ සිටි සඳ ගැමුණු රජ කඩුවෙන් සිය මුව පියා සිට ඕහට ගහටා බිනූ කෙණෙහි රජ මුඛපාතනය කෙරෙමියි විධි සරය අවුත් කඩුපත පැහැර වැතිරින. එසඳ භල්ලුක තෙම ගැමුණු රජ මුඛයෙහි විදලීමියි සිතා මහත්කොට ඔල්වර දින. එකණෙහි රජ පිටිපස හුන් ඵුස්සදෙව නම් ඇමතිතෙම භල්ලුකයන් මුඛයෙහි සරයක් විදලී. එයින් වැටියන ඔහු එජ සිටි දෙසට පා නොපෑහෙයින් දනමඩල වන මෙන් අනික් සරයක්
නරෙන්ර්ස චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 65
විදිකෙණෙහි රජු දිගට හිසලා වැටීගිය භල්ලුකයන් දැක මහසෙන් ඔල්වරහඬින් ජයනාද කළහ. මෙසේ ඒ දුටුගැමුණු මහරජ දෙමළ සටනින් ජයගෙන සියලු ලක්දිව එක්සත් කොට ඵූ ස්සදෙවයන් විදිදෙක එක්කොට සිටුවා කහවණුයෙන් වසා රන්දින. මෙසේ සටන් ජයගත් රජහට දෙමළ ඝාතනයෙන් උපන් චිත්තවි‍ෙක්ෂ පයෙන් නිද්රොජප නැති විය. ඒ ගැමුණු රජ වෙත පතළ කුළුණු සිත් ඇති පුවඟුදිව්වැසි රහත් සඟ අනුමැතියෙන් අටනමක් රහතන් මඬ්යපම රාත්රිුයෙහි රජගෙට අහසින් වැඩ පැනවූ අසුන්වල වැඩහිඳ සුවදුක් පිළිවිසූහ. මහරජ තොපට මේ දෙමළ සටනින් ස්වර්ගූමොක්ෂහ අන්තරායක් නම් නැත්තේය. කවර ගෙයකින්ද යත්? ඒ හැම සිව්පා සතුන් වැන්න. ඉන් එකෙක් තිසරණ ගතය අනිකෙක් පසඟසිල් ගත. සෙසු දෙමළ සෙන් මෘග සූකරාදීන් වැනි වෙති. එහෙයින් චිත්ත වි‍ෙක්ෂ.ප නොව අප්රෙමාදව බුදුසසුන් හොබවයි කියා අවවාද දී ගියහ. එපමණකින් රජතෙම සිතටගත් විපිළිසර දුරුකොට එක්සිත්ව සඟනට නොදී කිසිවක් අනුභව නොකළමනාවේදැයි කී මව් පියන් බස සිහිකොට එක් පෙරබතෙක ඒ නොසිතින් මිරිස් වැටියක් කෑ බැව් සිහිලැබ ඊට දඩුවම් පිණිස මා විසින් කළමනා දෙය ඇතැයි සිතීය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දක නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් වි චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි දුටුගැමුණු විජයකථා නම් වූ
තෙතිස්වන පරිච්ජේදයයි. ___ ඉක්බිති දීපචක්රයවර්තැතීවූ ඒ දුටුගැමුණු මහරජාණෝ එකුන් විසිකෙළක් ධන වියදම්කොට මිරිසවැටි විහාරය කරවා එසේම තිස්කෙළක් ධන වියදම්කොට ලෝවා මහා ප්රාිශාදය කරව ඉක්බිති සූවිස්සක් පමණ අනගිවස්තු හැර මෙසේ වැටුප් වශයෙන් කෙළදහසක් අගය බඩු පරිත්යා ගකොට ස්වර්ණ මාලි චෛත්යේය කරවා මෙසේයින් අනූනවයක් මහවිහාර කරවා සයානූ කෙළක් මහරහතන් ප්රාධානවූ සඞ්ඛ්යාිපථාතික්රාෙන්ත මහ සඟනට නිරතුරු සත් සත් දින සතරවරක ප්රාර්ණවතාහාර දන්දී අනගිවූ වෛශාඛ මහා පූජා විස්සක් කරවී. තවද සඞ්ඛ්යාුපථාති ක්රා න්ත ලක්දිව්වාසී නිරවශෙෂ උභතො සඞ්ඝයාට තුන්වරෙක
66 නරෙන්ර්ස චරිතාවලොකන ප්රපදීපිකාව.
තුන්සිවුරු දී නිරතුරුව’ සත්දින ලඞ්කාරාජ්යනය පස්වරෙක බුදු සස්නට පුදා පහන් සිතින් සූවිසිවර්ෂතයක් මුළුල්ලෙහි නිරන්තරයෙන් දොළොස් තැනෙක්හී ගිතෙලින් වෙන වෙන දහස දහස බැගින් නොකඩව පහන් පූජා කෙළේය.
තවද ලක්දිව අටළොස් තැනෙක්හී මධුරවූ ආහාරපාන වස්ත්රාදදිය සහ අනිකුත් උපකරණ හා වෙදබත් ගිලන්බත් තබා ගිලානශාළා කරවා එහි සමර්ත්ථත වෛද්යතචාරීන් යොදා සූවිසි වර්ෂියක් නොකඩව ගිලානොපස්ථාන කෙළේය. තවද සුසාළිස් තැනෙක වතුමධුර පායාසයෙන්ද වෙනවෙනම එතෙක් තැනෙක්හී තෙලුල්ලෝපක පායාසයෙන්ද, අනික් එපමණ තන්හි ගිතෙලින් කරනලද මහා ජවාල ඛාද්ය විශෙෂයෙන්ද අවශෙස චතුර්විධ ආහාර වර්ගගය හා උදාර දානොපකරණයෙන් සූවිසිවර්ෂදයක් මුළුල්ලෙහි ලක්දිව් මහ සඟනට නොකඩව මහ දන් පවත්වා ලී. තවද ලක්දිව සියලු විහාරස්ථානවල පොහෝදින නිතර පහන් පූජා පවත්වා ලී. තවද ශ්රීි ලඞ්කාවීපයෙහි හැම විහාරවල එකි එකී ධර්ම කථිකයන් හට වෙන වෙන ගිතෙල් මීපැනි සීනි සකීරා නැළිය නැළිය සතරඟුල් වැල්මී කඩක්ද පිළිසඟළක්ද, ධර්මාිසනයක්ද. විජිනිපත්රකයක්ද පුදා ධර්මුදානය පවත්වා ලී. මෙසෙයින් සූවිසි වර්ෂයයක් ලක්දිව එකචඡත්රි නංවා රාජ්යකය කොට ස්වර්ණලමාලි චෛත්ය ය - හා ලෝවාමහාප්රාකසාදය කරවා ඒ දැතුරෙහි මරණ මඤ්චකයෙහි හෙව ලෝසසුන් වැඩ වඩනසේ මල්බෑ සඬාතිස්ස රජහට ඔවාතෙපුල් දී සයානූකෙළක් මහරහතන් වහන්සේ හදාරණ ධර්මහදෙශනා ශබ්දයෙහි නිමිත්ත ග්රළහණය කොට සිටි සඳ යථොක්ත සුචරිත තෙජසින් තුසීපුරයෙන් ගෙනා රථය දැක මිනිසක් බැවින් චුතව තුන්ගව් පමණ දිව්යාරත්මභාවයකින් හා තදනුරූප දිව්යාඳභරණයෙන් සශ්රීවකව සුර ඉසුරුසිරි ප්ර්තිලාභයට පැමිණ එම දිව්යපරථයෙන් බැස රුවන්වැලිසෑයට තුන්වරෙක පැදකුණු කොට මහජනයාට අවවාද දී තුසීපුරයට ගියේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දජ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර් ් චරිතාලොකන ප්රේදීපිකායෙහි තුසීපුර ගමන කථානම් වූ සූතිස්වන පරිච්ජේදයයි. ________
නරෙන්ර්න චරිතාවලොකන ප්රිදීපිකාව. 67
ඉක්බිති ඒ දුටුගැමුණු මහරජහු ඇවෑමෙන් ඔහුගේ භ්රා්තෘවූ සැදැහැතිස්ස නම් මහරජතෙම ජිනෙන්ර්ජහුවර්ෂූයෙන් සාරසිය වන්නෙහි ලක්දිව අභිෂෙක ලැබ ස්වර්ණරමාලි චෛත්ය්යෙහි අඩාල කර්මාෂන්ත නිමවා කොත්පැළඳවීමද, සුණුකර්මාෙන්තයද, හස්ති ප්රාමකාරයක්ද කොට නිමවා ලෝවාමහාප්රා සාදය කරවා කහවණු අනුලක්ෂමයක් අගනාසේ කොට නිමවා තවද දක්ඛිණගිරි විහාර යද, කල්ලකල්ලෙන් විහාරයද, කුළුඹා විහාරයද, පෙතනාග වාලික විහාරයද, වෙල්ලන්විට විහාරයද, දුඹුළුවැව් විහාරයද, අදුරුතිස්ස විහාරයද, මාතුවෙහෙරය, දිගාවැව්වෙහෙරය යන මෙකී වෙහෙර විහාරවල් සහ එහි නෛකවිධ රජත ස්වර්ණව කර්මාෙන්තයෙන් නිමි චෛත්ය කරවා උදාර පූජා පවත්වා සුවාසු දහසක් ධර්ම්ස්කන්ධෙයට සුවාසූදහසක් මහ පූජා පවත්වා මෙසෙයින් නෛකවිධ සුචරිත සම්භාරයන් රැස්කොට අභිෂෙක ලත් අට ළොස්වෙනි වර්ෂකයෙහි කාලක්රිසයා කොට තුසිපුර නම් දෙව්ලොව උපන. ඒ රජහු ඇවෑමෙන් ඔහුගේ පුත්ර්වෟ චුල්ලවඞ්ක නම් කුමාරතෙම ජිනෙන්ර්ොව වර්ෂ යෙන් සාරසිය සූවිසිවන්නෙහි රාජ්යකභිෂෙක ලැබ එක්මස් දසදිනක් රාජ්ය්ය කෙළේය.
ඔහු ඇවෑමෙන් ලජ්ජිතිස්සතෙම අභිෂෙක ලැබ අනෙකවිධ කුශලකර්ම යන් රැස්කිරීමෙන් නවවර්ෂස අටමාසයක් රාජ්ය ය කොට කම්වූ පරිද්දෙන් පරලෝසැපැත් වී. ඉක්බිති එම ලජ්ජිතිස්ස රජහුගේ මල්බෑ බල්ලාටනාග නම් රජ අභිෂෙකප්රා ප්තවැ නොයෙක් කුශලධර්මියන් රැස්කිරීමෙන් ෂට්වර්ෂෝයක් රාජ්ය ය කෙළේය. එකල්හි මහාරත්තක නම් සෙනාධිපතියකු විසින් ඒ ඛල්ලාටනාග නම් රජ ජීවග්ර හණය කොට ඔහු රාජ්යා නුශාසනා කරන සඳ යටකී ඛල්ලා නාග නම් රජුහුගේ මල්බෑ වට්ටගාමණි තෙම යටකි දුෂ්ට සෙනාධිපතීන් නසා තෙමේ රාජ්යාේභිෂෙක ප්රාතප්තව පස්මසක් පසුකෙළේය. එකල්හි රුහුණුරට නකුල නම් පුරයෙහි තිය නම් බමුණුගම එනම් බමුණක්හුගේ පරිවාරකවූ අඥාන බමුණු දරුවෙක් සොර වෙස් ගෙන එබඳු සොරුන් පිරිවාර ආරණ්යකයෙහි වසන සඳ පරදෙස් වැසි දෙමළභටයෝ සද්දෙනෙක් සපිරිවරින් මහවටුන් පටුනට පැමිණි බැව් අසා යට කියනලද සොරදෙටු එතැන් පත්ව ඔවුන් හා මන්ත්රනණය කොට ධවලච්ඡත්රයය සඳහා රජු කරා පත්හසුන් හැරි සඳ නීතිදත් ඒ වට්ටගාමණි රජහු විසින් බ්රා හ්මණයා හට නොදන්වා දෙමළුන් පහකරවයි පත්හසුන් යැවී එසඳ ඔහු දෙමළුන් හා සටන් කොට
68 නරෙන්ර්හ චරිතාවලොකන ප්රණදීපිකාව.
එයින්ම මරණප්රා ප්ත වී. අනතුරුව දෙමළභටයෝ රජු හා සටන් කරනුයේ ඒ සඞ්ග්රාමමයෙන් රජ පැරද තීර්ත්වා රාම වාරයෙන් රථයකට නැගී යන සඳ එහි සිටි ගිරි නම් නිගණ්ඨතෙම සිංහල මහාකාළතෙම සටනින් පැරද යනුයේයයි මහත් කොට හඬගා කීය. ඒ අසා රජතෙම මාගේ අදහස් ලෙස වූ කල්හි මෙහි වෙහෙරක් කෙරෙමියි සිතා සිය කුමරුවන් හා බිසවුන් ගෙන යන වලගම්අබා නරපතිතෙම වෙස්ගිරි වෙනෙහි ගොස් සැඟවී සිටගත. ඒ බව දත් තිස්ස ස්ථවිරතෙම රජහට අනාමස් බොජුන් දින. එහි පහන් රජතෙම ඒ දනව්වේ වෙස්ගිරි වෙහෙරවැසි සඟනට බත්ග ම්කොට වටනා පසට දුනුකේ පතෙහි සන්හස ලියාදී එයින් ගොස් ගල්හෙප්කඩ විසී, එයින් ගොස් වෙලන්හල්කඩ විසී, එහි වසන මහරජ පෙර දැක හැඳිනගත් මහතෙරකෙනෙක් තමහට උපස්ථායකවූ තැන රැටිහට රජහු මොනවට පාවාදී ඔහුගෙන් ලබනලද උපකාරයෙන් රජතෙම තුදුස්වසක එහිම විසී. එකල්හි යටකී දෙමළුන් සත්දෙනා අතුරෙන් එකෙක් සොමදේවීන් ගෙන පරතෙරට ගිය. එකෙක් පාත්රදධාතුව ගෙන ගිය. තුන්වෙනි පුලහත්ථන නම් දෙමළා අභිෂෙක ලැබ බාය්ග නම් දෙමළා සෙනෙවිරත් ධූරයෙහි තබා තුන් වසක් රාජ්යමය කරන සඳ බාය්හ නම් සෙනෙවිරදු විසින් පුලහත්ථ යන් මරා තෙමේ අභිෂෙක ලැබ පනයමාරයන් සෙනෙවිරත් ධූරයෙහි තබා දෙවසක් රජකොට වසන සඳ පනයමාර නම් සෙනෙවිරදු විසින් බාය්හයන් මරා තෙමේ රජව පිලයමාරයන් සෙනෙවිරත් ධූරයෙහි තබා සත්වසක් රජකරන සඳ පිලයමාර නම් සෙනෙවිරද පණයමාරයන් මරා තෙමේ අභිෂෙක ලැබ දාඨිය නම් දෙමළා සෙනෙවිරත් ධූරයෙහි තබා සත්මසක් රජ කොට වසන සඳ දාඪියතෙම පිලයමාරයන් මරා අභිෂෙක ලැබ අනුරාධපුරයෙහි දෙවසක් රජ කෙළේය. මෙසේ ඒ දෙමළ රජුන් පස්දෙනාට තුදුස් අවුරුදු සත්මසක් ඉකුත්වගියසඳ උපකරණ සඳහා තනසීවයන් ගෙට අනුලා බිසව ගෙනගිය පැසට ඔහු දැරි පයින් පහල හෙයින් කිපීගිය සිත් ඇතී බිසව අඩමින් රජු කරා ගිය. ඒ අසා තනසීවතෙම රජහු මරමියි සිතා දුනු ගෙන නික්ම ගිය. බිසව කී බස අසා රජ තෙම තනසීවයන් ඊමට පොරොත්තුව දෙදරුවන් හා බිසව ගෙන එයින් නික්ම යන සඳ තමන් කරා පසුපස්සෙහි දිව එන තනසීවයන් දැක රජතෙම ඕහට විද හෙළා තමන් නම් අවස්වා එයින් රැස්වූ ජනයා රඤ්ජනය කොට ඇමති
නරෙන්ර්ි චරිතාවලොකන ප්රමදීපිකාව. 69
අටදෙනෙකු හා යොධසංවෘත මහ පිරිස් පිරිවරා මහ පෙර හරින් ඒ වලස්ගල් වෙහෙර බුඬපූජාව පවත්වා කුම්හීලක මහා තිස්ස‍ෙත්ථඒර, චතුනිකායිකස්ථවිර යන ස්ථවිර දෙදෙනා වහන්සේගේ පටිසන්ථාමරයෙන් යොධභට අමාත්ය‍යන්ට අනුබල ප්රවදානය කොට අනුරාධපුර පැමිණ දාඪිය නම් දෙමළ රජ සටනින් ජය ගෙන ජිනෙන්ර්‍දෙ වර්ෂුයෙන් සාරසිය සිව්පණස් හවුරුදු සාර මස් දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු වලගම්අබා මහරජ ලක්දිව අභිෂෙකප්රාරප්තව ගිරි නම් නිගණ්ඨාරාමය සිඳ අභයගිරි විහාරය කරවා තවද සොමාරාමයද, කදම්බපුෂ්ප විහාරයද, ගල්කඩවල විහාරයද යන මෙකී විහාර කරවා පූර්වොපපකාරී මහා ස්ථවීර වරුන්ට පාවාදී තවද යොධාමාත්යනයන් විසින් කරවනලද දක්ඛිණවිහාරය, මුල්වෙහෙරය, සාලියාරාමය, පට්ටනාරාමය, තිස්සාරාමය යන මෙකී විහාරකර්මා න්ත නිමිකල ඒ සියල්ල තිස්ස ස්ථවිරයන්ට පාවාදී තවද පිටකත්රියෙහි ශ්රී මුඛ පාලිය හා අටුවා කථාව යන සියල්ල දීපවාසී භික්ෂූින් ලවා ලෙඛනය කරවා තබාලූසේක. මෙසේ ප්රවමාණතික්රාදන්තවූ ලෝසසුන් වැඩ වඩා දො‍ෙළාස්හවුරුදු පස්මසක් රාජ්ය්ය කොට කම්වූ පරිද්දෙන් පරලෝසැපත්වී.
මෙසේ සජ්ජනානන්දද නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ඩා චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි දශරාජ නම් වූ පඤ්චතිංසති පරිච්ජේදයයි. ______ ඉක්බිති ඒ වලගම්අබා රජ අවෑමෙන් මහා චූලතිස්ස රජ අබිෂෙකප්රාාප්තව සතරසඞ්ග්රිහ වස්තුවෙන් ජනරඤ්ජනය කෙරෙමින් බුඩාදි රතනත්රරයෙහි අති ප්රසසන්නව දානාදි සුචරිත ධර්ම යෙහි යෙදී වසන සඳ බැලමෙහෙ කොට ස්වහස්තයෙන් දෙන දන් මහත්ඵල මහානිසංසයයි අසා දැන ඒ රජතෙම අන්යලතර වෙශයෙන් බැලමෙහෙ කොට එයින් ලද වැටුප් ගෙන මහාසුම්ම ස්ථවීරයන් වහනසේට නිති දන් පවත්වා තබාලී. තවද රුවන් ගිරි පව්වෙහි තුන්වසක් මුළුල්ලෙහි ගුළයතුරු උසුලා එයින් ලද වැටුප් ගෙන්වා මහ සඟනට මහ දන්දී ඉක්බිති තිස්දහසක් භික්ෂූාන් හා දොළොස් දහසක් නැවත සැටදසක් භික්ෂූලන්ට තුන් සිවුරු පූජාකොට ඉක්බිති මණ්ඩවාප විහාරය; අභයගල විහාරය,
70 නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්රදීපිකාව.
වඩගුරට්ටගල් විහාරය, බාහුගල්ලක නම් විහාරය, වලගම් වෙහෙරය යන මෙකී විහාර කරවා නොපමණ පින් රැස්කොට අභිෂෙකලත් තුදුස්වන්නෙහි මරණප්රාරප්තවී.
ඉක්බිති වලගම්අබා රජ පුත් වොරනාගතෙම දාමරිකව හිඳ මහාචූල රජහු ඇවෑමෙන් රාජ්යඅභිෂෙක ප්රාතප්තව පෙර දාම රිකව හැසිරෙන දවස වාසය නොලත් අටළොස් මහා විහාරයක් නසා අපමණ පව් රැස්කිරීමෙන් දොළොස් වසක් රාජ්ය්ය කොට කම්වූ පරිද්දෙන් පරලෝසැපත්වී.
ඉක්බිති ඔහු ඇවෑමෙන් මහා චුලරජහුගේ පුත් තිස්සතෙම අභිෂෙකප්රාරප්තව තුන්වසක් රාජ්යෑය කෙරෙමින් වසන සඳ චොර නාග රජහුගේ අනුලා බිසව සීව නම් බලතැක්හු කෙරෙහි පිළිබඳ සිත් ඇතිව තිස්ස රජහට වසදී මරා සීවකයන් අභිෂෙක කරවා හෙතෙම තුදුස් මාසයක් රාජ්යසය කෙළේය. එසඳ අනුලා තොමෝ වටුක නම් දෙමළ වඩුවකු කෙරෙහි පිළිබඳ සිතින් සීවක නම් දොරටුපාල රජු මරා වටුකයන් අභිෂෙක කරවා හේ තුදුස් මාසයක් රාජ්යසය කෙළේය. නැවත අනුලාතොමෝ දර බැල තිස්සයන් කෙරෙහි රාගසිතින් වටුකයන් මරා දරබැලතිස්සයන් අභිෂෙකකරවා හෙතෙම එකොළොස් මසක් රාජ්යදය කෙළේ. ඉක්බිති එම අනුලාතොමෝ පොරොහිත බමුණු කෙරෙහි පිළිබඳ සිතින් දරබලැතිස්සයන් මරා නිලී නම් පොරොහිත බමුණු අභිෂෙකකරවා හෙතෙමේ සමසක් රාජ්යනය කෙළේය. ඉක්බිති අනුලාතොමෝ දෙතිස්බලැතුන් කෙරෙහි ලොබ බැඳ ඔවුන් හා අභිරති කරනු කැමතිව නිලී නම් බමුණු රජ මරා ඈ සිව්මසක් රාජ්යැයකොට වසන සඳ යට කී මහචූලික රජුගේ දෙවෙනි පුත් කාලකණ්ණිතිස්සතෙම අනුලා දේවීය කෙරෙහි බියෙන් ගොස් පැවැදිව සිටි සුදුසුකල් බලා ජනසඞ්ග්ර හයෙන් දුෂ්ට අනුලාවන් මරා ජිනෙන්ර්ුද වර්ෂියෙන් පන්සිය සදිනක් ඉකුත්ව ගිය සඳ ලඞ්කාරාජ්යානභිෂෙකප්රාරප්තව ලෝසසුන් වැඩ කිරීමෙහි අභිරති ඇතිව මීන්තලායෙහි මහ පොහොගෙය කරවා එහි බොධි පිහිටුවා පෙළගම්වෙහෙර කරවා අනුරාධපුර නුවරට සත්රියන් උස ප්රාපකාරයකුදු බඳවා පදුමස්සරවන නම් උයනකුදු කරවා තවද දන්තදෙවී නම් තමන් මව්බිසව සසුන් වැද පැවිදිව
නරෙන්ර්ී චරිතාවලොකන ප්රිදීපිකාව. 71
උපසම්පදා ලදින් සිටි ඒ මෙහෙණින්නට ගෘහවාස සියයකින් හෙබියාවූ මෙහෙණවරක් කරවාදී ඒ දන්තගෙයයයි නම් තබා මෙසේ ඒ කාලකණ්ණිතිස්සරජ දැහැමින් දෙවිසිවසක් රාජ්යේය කොට කම්වූ පරිද්දෙන්පරලෝ සපත්වී.
ඔහු පුත් භාතිකාභය රජතෙම බුදුන් පිරිණිවි පන්සිය දෙවිසි අවුරුදු දසදිනක් ඉකුත්ව ගියපසු ලක්දිව අභිෂෙක ලදින් ලෝවාමහාප්රාෙසාදයෙහි පටිසඞ්ඛරණයද, රුවන්වැලි දාගැබට වෙදිකාවයක්ද, ථූපාරාමයෙහි පොහෝගෙයක්ද කරවා චෛත්ය ය හාත්පසින් යොදනක් තැන සමන්ලිය හිඳුවා වඩා පාද වෙදිකායෙහි පටන් මහාසෑය මුදුන් ඡත්රකය දක්වා සතරඟුල් බොල සුවඳ ලේපයෙන් එහි මල්නටු විපිස්වා එකම මල් කුඩයක් සේ විසිතුරු කොට සරහා පුදා එසේයින්ම සඳුන් ගල්වා හිනි පාමුල පටන් මුදුන් ඡත්රුය දක්වා සඳනු කලලෙහි මල්නටු පිවිස්වා දෙවෙනි මාලාගුළොපම පූජාවකුදු කොට නැවත වෙදිකායෙහි පටන් මහා සෑය කැනිමඩුල්ල අවසන් කොට මල්රැසින් වසා තුන්වන සමන්මල් රැස් නම් පූජාවක් කෙළේය. ඉක්බිති අභයතළාකයෙන් යතුරු දිය නගා මහා සෑය අභිෂෙක කොට ජයාභිෂෙක නම් පූජාවකුදු කරවී තවද සැට ගැලක් පමණ රන් පියුම් කොට මුදුදැල් වලල්ලෙහි සන්ධිු සන්ධිැවල එල්වා යට මුතු කල ඹ යම්තාක් ද එතැන් දක්වා ස්වර්ණ පදමාවලම්බනයෙන් මහ සෑය වසා පිදී.
තවද රුවන්වැලිසෑ කුස රහතුන්ගේ තෙවලා හැදෑරුම් අසා දාකුස නොදැක නොනැගෙමියි සිතා මහසෑය පෙරදිග සුන් බතින් වැතිර හෙවගත. ඒ බව දුටු සෘඩීමත් අශෛක්ෂා මහ තෙරකෙනෙක් සෑ දොර මවා විකුර්වවණ සෘඞින් රජහු දාකුස ඇතුළත කැඳවා ධාතුගර්බෂභයෙහි නොයෙක් ශ්රීු විභූති දක්වාලූසේක. රජහු ඒ දැක පැහැද නික්මී එබඳු ස්වරූප ප්රබමාණ පෙතැලි රුවින් හා මීපටලයෙන්ද, සුවඳින්ද, මී රස පිරි සුවඳ කලලින්ද, රන්සිරියලින්ද, ලාක්ෂාලරසයෙන්ද, චෛත්යා ඞ්ගනයෙහි ගොප් මස් පමණ තැන් පුරා එයින් නීලරක්ත සෙවතොතපලයෙන් පුරා සුවඳ කලලෙහි හිඳුවන සිතියම් කලල් සිදුරෙහි උපුල්මල් පුරාලීමෙන් සෑ මිදුල දියමග වසා ගිතෙලින් පුරා මහත් සළුවැටි ගලා දල්වා පහන්පූජාවක්ද. එසේම තලතෙල් මිතෙල් යන මෙයින් සෑමිදුල්හි ගොප්මස පමණ තෙල්පූරා එකි එකී පහන්
72 නරෙන්ර් චරිතාවලොකන ප්රතදීපිකාව.
පුජා සත් සත්වර බැගින් වෙන වෙනම සත්වරෙක පූජා කොට අවුරුදු පතා නොකඩව මුතු සුණු කර්මා න්ත මඞ්ගල පූජාවකුදු කරවා තවද ජය මහ බොධියට සිනාන පූජාවක්ද. එසේම අවුරුදු පතා උදාරතර වෛශාඛ පූජා විසිඅටක්ද කරවී. තවද ලක්දිව් සියලු මහසඟනට අනූන සිවුපසයෙන් උපස්ථාන කොට මහසෑයෙහි සුගතොපස්ථානයට ප්රරතිදිනක් පාසා තුන් තුන්වර බැගින් නොකඩව එහි පැමිණ වැඳ පුදා සඞ්ඝරත්නයට ලහබත් පොහෝබත් දුරබත් ආගන්තුක බත් ගිලන් බත් ආදිය නොකඩව පවත්වා, තවද වෛඪුය්ය් ආග මුචලය උපස්ථා තන්ත්ර ය පියුම් ගෙය ෂට්පහය යන මෙකී ස්ථානවල ග්ර්න්ථ ධූර භික්ෂූ්න්ට නිතර සිවුපසයෙන් උපස්ථාන කරමින් අනිකුදු බොහෝ කුශල ධර්ම්යන් පුරා අටවිසිවසක් නරසිරිවිඳ කර්මා්නුරූපවූ පරිද්දෙන් පරලොව් සපත්වී.
ඉක්බිති ඔහු ඇවෑමෙන් ඒ භාතිකාභය රජහුගේ මල්බෑමහාදාඪික මාහානාගතෙම රාජ්යානභිෂෙක ප්රාේප්තව පුණ්යනක්රි්යා පරවසව මහසෑයෙහි කිංජල්ක පාසාන ඵලකයක් අතුරුවා විසල් බොලවැලි මළුවකුදු කරවා ලක්දිව හැම වෙහෙරට ධර්මා සන පූජාවකුදු කරවා අම්බලම් මහ සෑයකුදු කරවා වර්ණිදසක යෙහිදීම බුදුගුණ බුහුමන් කොට තමන් දිවි පුදා එහි හෙව චෛත්යදකර්මාමන්ත නිමවා සතර දොරටුයෙහි නොයෙක් රුවනින් හෙබී රන් ඇගෑ සතරක් කොට සෑයට නන්රුවන් ගණ්ඨාරයක් කරවා එහි රන් බුබුළු සහ මුතුදැල් කලඹ දිගාගිරිවෙහෙ‍ර සිසාරා හාත්පස්හි යොදුනක් තැන සරහා සතරදිග අනගි සිව් දොර යොදා හාත්පස විථිවින්යාස්ථ කොට දෙපස සල්පිල් සාදවා ඒ ඒ තන්හී මාහැගී ඇගෑ තොරණින් සජ්ජිත කරවා නොයෙක් නෘත්යපගීතාදි පුද පිණිස පවත්වා මල්වතුඹය පටන් සෑඟිරිය දක්වා සේදු පයින් යන සේ බුමුතුරුණු පිසවා ගිරිභණ්ඩ නම් මහපූජාවක් කොට එයට රැස්වූ සූවිසි දහසක් පමණ මහසඟනට අටතැනෙක මධුරාහාර තබා දන්දී එකි එකී සඟනමට සිව්රුසය බැගින් පුදා බන්ධනනාගාර ජනයන් එයින් මුදා සතර දොර කරනැවැමින් සිටුවා කරකම් කරවා තමන් දෙටුබෑ රජහු සහ සෙසු සියලු රජුන් කළ සෙසු සියලු පින්කම් නොහැර කරවා තමන් සහ අගබිසවද දෙදරුවන්ද මගුලැතු හැ අසුය යන මෙකී දෙය සඟසතු කොට පුදා සියලු භික්ෂූන සඟනට සලක්ෂයයක් වටනාකැප බඩුද භික්ෂූතණී සඟනට සියක්දහසක් අගනා කප්පිය භාණ්ඩයන්ද පුදා සෙස්සන් සහ තමන් නිදහස් කොට නැවත
නරෙන්ර්ු චරිතාවලොකන ප්රකදීපිකාව. 73
ලඞ්කා සමුද්ර ජලය හාත්පස්හි යොදනක් තැන් ප්රසදීපාලොකයෙන් ගැවසී යන තරම් කොට ලක්දිව හැම තැන ඒකාලොක කොට බබලනසේ පහන් පූජාවකුදු කරවා තවද මණිනාගපව් වෙහෙරද කලන්දකක වෙහෙරද, මුහුද වෙහෙරද, සුළුනාපව් වෙහෙරද, පහන්දිව් වෙහෙරද තමන්ට පැන් ඵලවූ හෙරණ උපසපන් සමයෙහි පැහැද වෙහෙර සිව්දිග අඩයොදුන් පමණ තැන් වෙහෙර සතු කොට දී ඉක්බිති මඩලා වැව් වෙහෙර වැසි හෙරණ වෙත පැහැද ඒ වෙහෙර සිව්දිග අඩයොදුන් පමණ තැන සිව් පසය පරිභොග පිණිස පුදා මෙසේ තමන් රජව සිටි දොළොස් අවුරුද්ද මුළුල්ලෙහි අප්රපමාදව නොයෙක් කුශලධර්ම යන් රැස් කිරීමෙන් සගමොක් මහ විශොධනය කොට අභිෂෙකලත් දොළොස්වන්නෙහි කළුරිය කෙළේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්දඅ නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ේය් චරිතාවලොකන ප්ර්දීපිකායෙහි ඒකාදසරාජකථා නම් වූ ඡතතිංසති පරිච්ජේදයයි. ________
මහා දාඨීක රජහු පුත් අඩගැමුණුතෙම ජිනෙන්ර්ර වර්ෂරයෙන් පන්සිය දෙසැට අවුරුදු දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු ලක්දිව රාජ්යා‍භිෂෙක ලැබ බුඩාදී රත්නත්රපයෙහි අතිප්රුසන්නව සුචරිත ධර්ම යෙහි යෙදී රිදී විහාරය ආදී නොයෙක් විහාර කරවා අනිකුදු බොහෝ කුශලධර්මචයන් රැස්කොට සියලු ලක්දිව සත්ව ඝාතන වලක්වා නව අවුරුදු අටමාසයක් ධර්මචයෙන් රාජ්යටය කොට කම්වූ පරිද්දෙන් මරුවසඟයට පැමිණියේය.
ඔහුගේ සුළුමල් කනිජාතිස්ස තෙම ලක්දිව අබිෂෙක ලැබ තුන්වසක් රාජ්ය ය කොට කළුරිය කළ පසු අඩගැමුණු රජ පුත් චුලාභයතෙම රාජ්යාසභිෂෙකයට පැමිණ සුලුගල් විහාර කර්මාතන්තාදීවූ නොයෙක් කුශලධර්මටයෙහි යෙදී එක්වසක් රාජ්යිය කෙළේයි.
එම චූලාභය රජ ඇවෑමෙන් ඔහු නැගිනීවු සිවලීතොමෝ සිව්මසක් රාජ්යදය කෙළේය. එකල්හි අඩගැමුණු රජ බුහුනු පුත් ඉලනාගයන් සිවලී පහකොට අභිෂෙක ලැබ ෂට්වර්‍ල්යක් රජකොට වසන සඳ ලම්බකණ්යන් ඔහු කෙරෙහි කිපී ඉලනාගයන් නසා තුමු රාජ්යඅයෙහි විනිශ්චය කෙරෙමින් වසන සඳ ඉලනාග රජ පුත් චන්දනමුකතෙම තමන් පිය මහ රජහුගේ උපකාර
74 නරෙන්ර්ම චරිතාවලොකන ප්රමදීපිකාව.
ලද කෘතඥ මඞ්ගල හස්තීහුගේ උපකාරයෙන් බුදුන් පිරිණිවී පන්සිය අසූපස් අවුරුද්දක්හු ඉකුත්ව ගිය පසු ලඞ්කාරාජ්යන පද ප්රාසප්තව තමන්ට ප්රලතිපක්ෂත ශතෘන් විධ්වංසනය කොට අට අවුරුදු සත්මසක් රාජ්යනය කෙළේය.
එසඳ ඔහුගේ මල් යසලාලකතිස්ස තෙම දෙටුබෑ චන්දපමුකසීව රජ මරා අභිෂෙක ලැබ අටවර්ෂත අටමාසයක් රාජ්ය‍ය කෙළේය. එසඳ වහල්පල් බැලැත් පුත් සුභ නම් රජතෙම යසලාලක තිස්ස රජු මරා අභිෂෙක ලැබ සාවුරුද්දක් රාජ්යඅය කෙළේය. ඉක්බිති එක්තරා අමාත්යියක්හුගේ පුත්රරවූ වසභ නම් රජතෙම බුඩවර්ෂ යෙන් හසිය හත්අවුරුදු පස්මාස දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු ලක්දිව අභිෂෙක ලැබ තමන් පවිත්රයවූ සුචරිතානුභාවයෙන් ආයුවර්ඩගනයට පැමිණ සූසාළිස් මහා වෛශාඛ පූජා පැවැත්වී මෙන් හා අනිකුදු බොහෝ සුවරිතධර්මුයන් පුරා සුසාළිස් වර්‍ා යක් යෙහෙන් රාජ්ය ය කොට කම්වූ පරිද්දෙන් කළුරිය කෙළේය.
ඉක්බිති ඔහු පුත් වඞ්කනාසිකතිස්ස තෙම අභිෂෙකප්රාුප්තව අවුරුද්දක් රාජ්යතය කෙළේය. ඔහු පුත් ගජබාහු තෙම අභිෂෙක ලදින් දොළොස් අවුරුද්දක් රාජ්යතය කෙළේය. ඔහුගේ සුහුරුබන්ධුෙවූ මහල්ලකනාගතෙම රජ ඉසුරු ලැබ සාවුරුද්දක් රාජ්යළ කෙළේය.
මෙසේ සජ්ජනානන්ද් නිවේදය පිණිස කළ නරෙන්ර්ෙම චරිතාවලොකන ප්රේදීපිකායෙහි වාදය රාජකථා නම් වූ සත්තතිංසති පරිච්ජේදයයි. _______
ඉක්බිති මහල්ලකනාග රජහුගේ ඇවෑමෙන් ඔහු පුත් භාතිකතිස්ස තෙම ජ‍ිනෙන්ර්ා වර්ෂපයෙන් හයසිය දෙසැත්තෑ අවුරුදු පස්මාස දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු ලක්දිව රජඉසුරු ලැබ ශාසනාතිප්රෙහන්න චිත්තයෙන් යුක්තව නෛකවිධ කුශල ධර්මියෙහි යෙදී සූවිසිවර්ෂවයක් රාජ්ය්යකොට කම්වූ පරිද්දෙන් පරලොව ගියේය. ඔහු ඇවෑමෙන් භාතික තිස්සයන්ගේ මල්බෑ චූලතිස්ස තෙම ලඞ්කාරාජ්ය්පදප්රායප්තව අපමණ කුශලධර්මලයන් රැස්කෙරෙමින් අටළොස් අවුරුද්දක් රාජ්යයය කොට පරලොකප්රාරප්ත වී. ඉක්බිති ඔහු පුත් චුද්දනාග තෙම අභිෂෙක ලැබ දෙවසක් රාජ්යයය කෙළේය. ඉක්බිති ඔහු මල් කුණ්ඩනාගතෙම චුද්දනාග රජුන් මරා අභිෂෙක ලැබ එක්වසක් රාජ්යරය කෙළේය. එකල්හි ඔහු බිසෝ
නරෙන්ර්ර චරිතාවලොකන ප්රහදීපිකාව. 75
භ්රා තෘවූ සිරිනාග නම් සෙනෙවිරත්තෙම් දාමරිකව පිරිස් ගෙන චුත් හා සටන් කොට රජ ලුහුබඳවා ජය ගෙණ එකුන්විසි වසක් රාජ්ය්ය කොට පරලොකප්රාහප්පතවී. අනතුරුව ඔහුපුත් තිස්ස තෙම අභිෂෙකප්රා‍ප්තව දෙවිසිවසක් රාජ්යපකොට රජසිරි විඳිමින් වසන සඳ ඔහු මල් අභයගොතතෙම මුහුදු පරතෙරට පැමිණ දෙමළ සෙන් ගෙනවුත් තමන් දෙටුබෑ රජුන් හා සටන් කොට දෙටුබෑ තිස්ස රජු මරා ඔහු බිසව ගෙන අගමෙහෙසුන් කොට අභිෂෙකප්රාටප්තව අටවසක් රාජ්ය ය කෙළේය. ඔහු ඇවෑමෙන් තිස්සරජ පුත් සිරිනාගතෙම ලක්දිව රජ පැමිණ දෙවසක් රජ කෙළේය. ඉක්බිති ඔහු පුත් විජය කුමාරතෙම අභිෂෙක ලැබ එක්වසක් රජකෙළේය. එකල්හි සඞ්ඝතිස්සය. සඞ්ඝබොධිය, ගොඨාභය යන ලම්බකර්ණාජමාත්යග තුන්දෙන එක්ව රජගෙහිදීම විජයරජ මරා සඞ්ඝතිස්ස නම් සෙනෙවිරදා අභිෂෙක ලැබ සිව් වසක් රාජ්යනය කොට විසයෙදු දඹඵල අනුභව කොට මරණ ප්රාිප්තවී. ඉක්බිති සෙනාසම්පන්නවූ සඞ්ඝබොධි තෙම ජිනෙන්ර්ෙ වර්ෂමයෙන් සත්සිය හැටතුන් අවුරුදු පස්මස් දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු ලක්දිව රාජාභිෂෙකයට පැමිණ බුඩාදී රත්නත්ර යෙහි අති ප්රකශන්න භාවයට පැමිණ මහ විහාරයෙහි සලාකගෘහයක් කරවා තවද ලක්දිව දුර්වෘහෂ්ටිභය දුරුකොට මහත් වැසි වස්වා සියලු සස්යහජාතීහු සඵලකරවා නැවත ලක්දිව සොරුන්ගෙන් හටගත් උපද්ර වය ඔවුන් නොමරා කරුණා පෙරදැරිව අනික් උපදෙශයකින් සොරුන් භයගන්වා සොරි බිය දුරුකොට නිර්භුය කෙළේය. තවද ලක්දිව මිනිසුන් රක්තාක්ෂිෙ නම් යක්ෂසයකු සීල තෙජසින් තමන් කරා ගෙන්වා මනුෂ්යකඝාතනයේන ඔහු වලක්වා මිනිසුන්ට අභය ප්ර දානය කොට යක්හටද මනුෂ්යාතහාරයෙන් බිලි නියම කොට දෙවාලී. මෙසේ ලොකශාසන සංරක්ෂකණ යෙහි යෙදී වසනකල ගොඨාභය තෙම බලසෙන් පිරිවරා රාජ්යමය නිසා යුඩයට සැරහී ආ බැව් දැන රාජ්යකය නිසා යුඩයෙහි නොකමැතිව පෙරහංකඩක් පමණක් අතින් ගෙන එකලාව නුවරින් නික්ම යනුයේ අන්ය තර පුරුෂයක්හු කෙරෙහි කරුණාව පවත්වා මාගේ හිස ගෙන ගොස් ගොඨාභය රජහට දෙව, ඔහු තට මහත් ඉසුරු දෙන්නේයයි කියා සියතින් ඉස ගෙන ඕහට දී නැසීගිය. ඉක්බිති ඒ පුරුෂතෙම සිරිසඟබෝ නරපතී හිස ගෙන ගොස් ගොඨාභය නිරිඳුහට දුන් සඳ ඒ පුරුෂයාහට බොහෝ ධනසම්පත් දී සිරිසඟබෝ සිරුරුකිස සිරිත් ලෙස ආදාහන කරවා
76 නරෙන්ර්ද චරිතාවලොකන ප්රයදීපිකාව.
එහි චෛත්යදයකුදු කරවී. මෙසේසිත් ඒ සිරිසඟබෝ රජ අභිෂෙකලත් දෙවන්නෙහි සියතින් හිස අනුන්ට දී කළුරිය කළේ යයි දතයුතු. ඉක්බිති අභිෂෙකලත් ගොඨාභය තෙම මෙඝ වණ්ණාභයයි දෙවෙනි නමකින් ප්ර සිඬව කුශලාභි රතියෙහි යෙදී වසනුයේ විසිතුරු මහා මණ්ඩපයක් කරවා නිරතුරු අටතුරාසියක් මහසඟ වඩාහිඳුවා චතුර්විධ මධුරාභාරයෙන් සන්නර්ජිනය කොට නිබඳ එකවිසිදිනෙක මහ සඟනට සිව්රු පූජාකොට තවද මහ වෙහෙර ශෛලමය මණ්ඩපයක්ද, ලෝවා මහා පායෙහි ගල්ටැම් පෙළ පිහිටුවීමද, ශෛලමය බොධි වෙදිකාවක්ද, උතුරුදිග වහසල අනගි තොරණක්ද. සතර කොණ සමචක්රබ ශෛලසත්මහ සතරක්ද, එහි දොරෙක පය්ය්ත ඞ්කාරූඪ ශෛලමය බුඞරූප තුනක්ද කරවා, තවද ලක්දිව සියලු ජිර්ණායවාසනවකම් (කර්මාූන්ත) කරවා, ඉක්බිති ථූපාරාමයෙහි හා දෙවැනි සොමාරාමයෙහිද, මිරිසවැටි විහාරයෙහිද දකුණු වෙහෙර යන මෙකී ස්ථානයන්හි පොහෝ ගෙවල් කරවීමද, තමන් නමින් මෙඝවර්ණනණාභය වෙහෙරයයි ප්ර්සිඬවූ මහා විහාරයකුදු කරවා, ඉක්බිති අත්වනගළු විහාරය කරවා නිමකොට තිස්දහසක් මහ සඟනට තුන් සිවුරු පූජාකොට අවුරුදු පතා වෛශාඛ පූජා මඞ්ගලොත්සව පැවැත්වීමෙන්ද අවුරුදු පතා මහ සඟනට සපිරිකර සිව්රු පූජා කොට දුස්සීලයන්ට නිග්ර්හ කොට සිල්වතුන්ට බලයදීමෙන් අපමණ ශාසනොපකාර හා ලොකොපකාර් කිරීමෙන් බොහෝ කුශලධර්මයයන් රැස් කොට තමන් අභිෂෙක ලත් තෙලෙස්වන්නෙහි පරලොකප්රාධප්ත විය. ඉක්බිති ඒ මහ රජහුගේ දෙටුපුත් තිස්ස නම් රජ බුදුන් පිරිනිවි සත්සිය අටසැත්තෑ අවුරුදු පස්මස් දසදිනක් ඉකුත්ව ගිය පසු ලක්දිව අභිෂෙක ලදින් පිය මහරජහුගේ සිරුරුකිස ආදාහන සත්කාරයෙහි නික්ම යනු නොකමැතිවූ දුෂ්ටාමාත්යහයන් පියරජ සිරුර දරසෑය වටා උළහිඳුවා ආදාහනකෘත්යදය නිමවා ඉක්බිති පියරජහු විසින් කරවා නොනිමි කෙළක් අගනා සත්බුමු ලෝවාමහපායෙහි කර්මාකන්ත නිමවා සැටලක්ෂ්යක් අගනා මිණි රුවනක් පුදා මිණිපහයයි නම් තබා ඉක්බිති අනගි මිනිදෙරු වනක් මහසෑයට පුදා ජයමහා බොධිය වාසල්හි මා හැගි තොරන් තුනකුදු කරවා, ඉක්බිති පාචීනතිස්ස පර්වයතයෙහි අනගි වෙහෙරක් කොට පස් මහ ආවාසයෙහි සඟනට පුදා දෙවෙනි පෑතිස්ස රජහු විසින් කරවූ ථූපාරාම විහාරයෙහි මහා සෛලමස බුඬරූප දෙකක් විසිතුරු කර්මාින්තයෙන් නිමවා අවුරුදු පතා මහා
නරෙන්ර්ර චරිතාවලොකන ප්ර දීපිකාව. 77
වෛශාඛ පූජා පැවැත්වීමෙන් හා දහස්ක් සඟනට සපිරිකර සිව්රු පූජාකොට සිතුල්පව් විහාරයට කළුමැටි වැව පුදා ඉක්බිති ලොකොපකාර වශයෙන් අරඞ්ගම් වැව ආදී වූ වැව් බඳවා මෙසේ ලෝසසුන් වැඩවැඩීමෙන් සගමොක්මහ විශොධනය කොට තමන් අභිෂෙකලත් දසවන්නෙහි කම් වූ පරිද්දෙන් පරලොව සැපැත්වී.