පරිශීලක සාකච්ඡාව:සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ

සිතේ ස්වරූපය හා පුද්ගල අනන්‍යතාව

අද අපි ජීවත්වෙන්නේ මිනිසුන් කාම ගින්නෙන් වියරු වැටුනු සමාජයක බව ඔබ පිළිගන්නවාද?

1.සමාජ ගැටළු හා සහයෝගීතාව සාරධර්ම පිළිබඳව යම්යම් කාලවකවානුවල විවිධ අය කතාබහ කරනුයේ මෝස්තරයකට මෙනි. එබඳු සංවාදයක පැවතිය යුතු අවංකවබව පිළිබඳ සැකයක් පැණනඟිනුයේ මෙබඳු අයගේ සැබෑ වුවමනාව ගැටළු සහගත හෙයිනි.සිංහල භාෂාව්ය්වහාරයේ කිසිදු නිශ්චිත ශාස්ත්රීැය අර්ථයක් නොමැතිව සාරධර්ම පිළිබඳ බහුලව සාකච්ඡා වීම පවා එම වචනයෙන් පැවසෙන සත්යත අර්ථයට හානිවීමට හේතුවක් වී තිබේ.සාරධර්ම යන පදයෙන් අදහස් වන අර්ථය ගෙනදීම පිණිස සාරධර්ම යන පදය හැරදමා ඊටා වඩා කාර්යබද්ධවූ නව තාක්ෂණික පදයක අවශ්යීතාවය දැනටමත් මතුව ඇතිබව විද්වතුන් විසින් පෙන්වාදෙනු ලබනුයේ එහෙයිනි. බොහෝ දෙනෙකු සාරධර්ම යන පදය ව්යාං ජනයක් රසවත් කිරීමට තුනහප පදමට යොදන්නාක් මෙන් ස්වකීය අදහස් දැක්වීම් හා වියමන් අලංකාර කිරීම පිණිස පමණක්ම භාවිතා කිරීම එහි අන්තර්ගත නිශ්චිත අර්ථය වියැකීයාම පිණිස හේතුවී තිබේ.මේහැර ජනප්රාධානීන් විසින් ස්වකීය පාලිත ප්රයජාව විෂයේ ස්ථාපිත කිරීමට දිව්රන ප්රතතිඥාවල මතුපිට හැඩය ශෝභාමත් කිරීම පිණිස පව‍ා සාරධර්ම ‍සැරසිල්ලක් කරඇති බවක් විද්යනමානය.

සාරධර්ම විකාශය හා සමාජ ධර්ම

iudc foayhl ksrjq,a meje;au ia:sr jYfhkau rZod mj;afka tlS iudch fld;ruz |=rlg සාරධර්ම fuz wdldrfhka Ndjs;hg f.k ish meje;au ta Tiafia ilia lr .kakjdo hkak u;hs' සාරධර්මවල iudc w.h fuz fya;`j ksid wksjdrAfhkau mqoa., w.h wNsnjd fmruqK .ekSug iu;afjz'tfiau සාරධර්මවල wjidk mrudrA: ksIaGdj yd ixl,amSh l~Gdm@dma;sh is|=වනුයේ th yels;dla iudc.; jSu ;`< yd th flfia flf;la |=rlg wkHhka jsIයේ irAj idOrK jkafka o hk lreK u;h' fuz fya;` ksid සාරධර්ම jHdma;sh yd iSud l`ulaoehs mQrAjfhka jsksYaphkg t<Ush yels fkdfjz'සාරධර්ම iSud yd jHdma;sh wdruzNl uq,a woshr ;`< fiiq චෛතසික ixl,amhkays fuka jqj;a tys wjidk yd l~Gdm@dma;s wjia:djka ixl,amSh iSud w;sl@uKh lruska talFjh lrd <Z.d jkakla fjz' සහනශීලී බවේ හා සහයෝගිතා චර්යාවේ අවසාන නිෂ්ටාව පරමාදර්ශී සමාජයයි.එහි සමාජ ඒකීත්වය පිළිබඳව පරිපූර්ණ අවස්ථාව විද්යාමානය.fuys idlpzPdjk talFjh jkdyS mQrAK flduskshqiagz yd iudcjdoS iudcj, jHqyhkays mrudorAY f,i ie,flk iudcfhys ndysrska jsoHudk jk jsjsO iudc ixia:d yd iudc iuQy w;r jsoHudk jsjsO;djhka wfydaislr oeuSu ;`<ska iudc foayfhys u;`msg ia:rh fjkia lsrSu muKlau woyia fkdfjz' fuys talFjh hkafkka woyia jkqfha mqoa., m@cdkk me;slv fukau iudc m@cdkk me;slv o tl f,iu tlu mrudorAYhla jgd f.dkq lsrSug huzlsis idOrK m@h;akhla .ekSuhs' fuh iudc foayfhys ndysr iajrEmh iudk lsrSug jvd b;du;au wmyiq jQjla jk w;r kuq;a Bg jvd fnfyjska m@dfhda.sl jQjla o fjz' tnejska ndysr fjkia lsrSulg jvd iudch wNHka;rslj fjkia lsrSug m@h;ak oerSu wiSre jQjla hehs yd iuyr jsgl oS lsis f,ilska fkdyels jQjla hehs fmfkkag ;snqK;a th b;du;au m@dfhda.s; jQjla jk w;r l< hq;`u foh jkqfha o thhs'බුදුදහම උපදෙස් දෙනුයේ චින්තන විප්ලවය තුළින් මානසික දියුණුවටයි. iudch ndysrska fjkialsrSulg m@Odk fuj,u f,i oafjzIh mdol lr.ksuska lsishuz udkj >gzgkhla is|= lsrSu wjYH jk w;r iudcfhys wNHka;r jsma,jhla is|= lsrSu iZoyd wjYH jkafka mqoa., ps;a; ika;dkh jsOsu;a mrsos ksjd ouuska wkHhka ms<snZo ixfjzoS iajNdjhla ukfiys we;s jSug bvlv ,efnk mrsos fu;a;d ixl,amh yels;dla Ndjs;d lsrSu msKsi udkjhka fm<USuhs' fuu fm<Uqfuys wksjdrAhfhkau m@OdkFjh bis,sh hq;af;a iudcfhys cSj;ajk mqoa.,hka fldhs ljqre;a ;u ;ud jsiskauh' tnejska සාරධර්ම Ndjs;d l< hq;af;aද තමා jsiskau nj iudcයේ fjfik wkHhkayg o ta;a;` .efkk mrsos lghq;` lsrSug ishZM fokdygu fjka fjka mqoa.,sl j.lSula wksjdrAhfhkau we;' fuz j.lSuz iys;Ndjh rZod mj;skakd jQ iajrEmh u; yd ;ukayg tfia lsrSfuka ,efnk iudcuh m@;s,dNh flf;ruz jsYd, o hkak fydZoska wjfndaO jQ jsg usksiqka ;j |=rg;a සාරධර්ම Ndjs;d lsrSu iZoyd W;aiyfhka fm<Ush hq;` fkdfjz'සාරධර්මවල iudc Ndjs;dj tfia iudc Ndjs;dj ;`<ska ලබන Wmfhda.S;djh u;u rod mjතින දෙයකි.ඒහැර ndysr fm<Uqula uZ.ska සමාජය හා mqoa.,hka ;`<g බලහත්කාරයෙන් megjsh yelalla fkdfjz' usksia YsIaGdpdrfhys wdruzNfha isgu jrA;udkh olajd wkql@ufhka mejf;k iudc jrAOkh ;`< oS jvd;a jeo.;a jQ ldrKh jkqfha usksid jrA;udkh jk jsg usysu;ska jZo jS fkdf.dia b;srs jQfha usksia iudch fnfyjska iduQyslj cSj;a jQ jevs msrsilf.ka iukajs; jSu ksid hk lreKhs' usksid iajNdjfhkau .egqulska f;drj osjs fmfj; .;lsrSug repslFjhla olajkafkls' usksia YsIaGdpdrfhys wE; w;S;fha isg ta ta f.da;@sl ixfla; f,i සහනශීලීබව jsjsO iajrEmfhka Ndjs;djSu wkqj fmkS hkafka o fulS woyihs'සහයෝගී චර්යාවේ oDIHudk iajNdjh us;@ ලෙස ksrEms; foajFjhlg kxjuska ඊට .re i;aldrකිරීමේ wF:!h us;`re nj iudcයේ mj;ajdf.kයෑමට lsishuz m@;scdkkd;aul wkq,nhla ta ;`<ska ,ndfokjd hkakhs'සමඟිය සහයෝගය හා සහනශීලීබව ඇතිවනුයේ විවිධ සාරධර්ම පැතිකඩ නිසාය. මෙලෙස foajFjhg wdfrdamKh lsrSu ;`<ska සහනශීලීබව fyj;a සහයෝගී චර්යාව b;du;a iuzNdjkdjg md;@ jsh hq;` yd th ish,a,kaf.a ie,ls,a,g Ndckh jkakg b;du;a fhda.H ixl,amhla nj;a th wksjdrAhfhkau iudcfhys ;yjqre l< hq;` fohla njg;a wjOdrKh lr ;sfnz' us;`re nj yd iyfhda.h udkjhka msrsila tlaj lghq;` lsrSfuz oS ;snsh hq;`u .`Kdx.hls' foajFjhg kxjd fmkajd fokafka thhs'

සහයෝගීතා චර්යාවේ කාලීන අගය

jvd;a jeo.;a jkafka fulS සහයෝගී චර්යා mqoa.,Fjfhka neyerj iudc iuznJO;d jsIfhys wod< lr.ekqkq wdldrhhs' mqoa.,sl nj wd;audrA:lduSFjh ;`< jsoHudk jk fohls' ienjskau msrsila ;`< huz mqoa.,fhl`yg mqoa., wkkH;djhla ;snsh yels kuq|= tu wkkH;dj Tiafia f.dvk.න ,o wd;audrA:lduS pska;k rgdjla ;snsh fkdyelaflah'පරමාර්ථය අවබෝධයකරන පුද්ගලයාගේ මානසික සැකසුම මේ අයුරිනි. mqoa.,sl nj iuzm;a mrsfNdack rgdj wkqj udkjhska jsiska ilia lr.kakd ,o fohls' mqoa., wkHkH;dj ffkirA.slju mqoa.,hka ;`< mejf;k fohls' mqoa., wkkH;dj mokuz lrf.k mqoa.,slFjfhka neyerj huska fmd|= njg mrsjrA;kh jSu සාරධර්ම ksid b;du idrA:l wdldrfhka l< yelsh' tjsg mqoa.,sl iuzu;hka iudc iuzu;hka njg o iudc iuzu;hka mqoa.,sl iuzu;hka njg o mrssjrA;YS,Sj l@shd;aul jk nejska fuys oS mqoa., wkkH;djh ms<snZo .egZMjla meK kZ.skafka ke;' mqoa., wkkH;djh idrOrAu yd iodpdrh ms<snZo lghq;` j,oS w;sYhskau wjYH jk fohls' idrOrAම yd iodpdrh wF:!j;a jkqfha o mqoa., wkkH;djh ksiduh' kuq;a iuzm;a mrsyrKfha oS wjsOsu;a f,i mqoa.,sl mrsfNdack rgdj l@shd;aul jSu;a iuZ.u mqoa., wkkH;djh uZ.ska wF:!j;a jkakd jQ idrOrAම yd iodpdrh nsZo jefghs kuz mqoa.,slFjh mqoa., wkkH;djfhka jsNskak jQ yd mqoa., wkkH;djh flfrys m@;sfYaOkd;aul whqrska n,mdkq ,nkakla nj fmkS hhs' fufia jkafka mqoa.,sl njg mokuz jkafka mqoa.,hd yd udkj jgskdluzj,g wkq.; fkdjk Tyqf.a ndysr l@shdldrluz usi iduQysl nj fyda i;H udkj we.hquz fyda fkdjk nejsks'සාරධර්ම iEu jsgloSu fmd|= nj ms<snZoj weZ.jquz ldrlh fjz' udkj is;a ;`< mqoa.,sl nj bj;a fldg mqoa., wkkH;djh fmd|= njg mrsjrA;kh lrjkafka සාරධර්ම Ndjs;dj uZ.sks' සාරධර්ම Ndjs;d lsrSu fya;`fjka mqoa., wkkH;dව wfydis jSula is|= fkdjk w;r tfia jqjfyd;a ලෝකසම්මතය සාරධර්ම නිසා ksfYaO jkafka hehs mejiSug yelshdj we;;a tfia fkdj සාරධර්ම Ndjs;dj fya;`fjka mqoa., wkkH;djh hym;a wdldrh f.dvkeZ.Sula o is|= jk nejska th ලෝකසම්මතය හා සාරධර්ම w;r lsishuz iuSm සදාචාරාත්මක iuznJO;djhla o cks; lrhs' idudkH iudc jHjydrh wkqj idrOrAu yd iodpdrh w;r t;ruz jsYd, fjkila jsoHudk fkdfj;;a" jsoHd;aul pska;kh wkqj fuu me;slv fol w;r fjkialuz jsoHudkh' idrOrAu jkdyS wd.fuka wd.ug ixialD;sfhka ixialD;shg jsjsO yev;,hka .kakd w;r iodpdrh tfia fjkiajkafka fkdfjz' iodpdrh jsYajSh fohla fjz' tfukau jshqla;j .;al< jqj o tys we;s ksrfmaCI jeo.;alu yd we.hquz fkdfjkiaj mj;S' idudkH ;;ajhka ;`< oS idrOrAu හා iodpdrh w;r w;s jsYd, mr;rhla we;ejsgl oS jsoHudk fj;;a fn#oaO idrOrAu iuznJOfhka idrOrAu yd iodpdrh w;r tjka jsjsOFjhla jsoHudk fkdfjz' jsfYaIfhka සහයෝගී චර්යාව iuznJOfhka tys iudc jHjydrයේ idudkH iuzu; iodpdrh wF:!j;a flfrkafkao fn#oaO idrOrAu uZ.sks'fn#oaO idrOrAu iuznJOfhka සහනශීලීබව olajk fulS keushdj fuys we;s iqjsfYaIs Ndjho fjz'fn#oaO idrOrAu fndfyda we;;a"iudc jHjydrsl osjs fmfj; iuznJOfhka bosrsm;aවන ksrAjpkh yd tlS ksrAjpkShdkQl~, meje;au fnfyjska m@dfhda.sl yd m@Yia; ugzgමක mej;Su බුදුසමයේ විද්යpමාන සහයෝගිතා චර්යාවේ w.h jv jvd;a by< hdug fya;`j f,i fmkajd osh yelsh'

සමාජ ඒකාබද්ධතාව හා ගැටුම් කළමනාකරණ ශිල්පීය ක්රේම

සාරධර්ම tys Ndjs;dj uZ.skau iudc jHyqh f.dvkeZ.Su iZoyd tuZ.ska ,nfok odhlFjh ksrEmKhlr fmkajSug iu;afjz'fuz fya;`j ksid සාරධර්මවල iudc jsoHd;aul w.h fjk;a idfmaCI fndfyda ixl,amj,g jvd b;du;a bosrsfhka mej;Sug fya;` idOl fjz' iudchla f.dvkeZ.Sug yd tys ksrrAnqo meje;au iZoyd iuzmQrAK jsh hq;` w;HjYH idOl /ila mj;shs' iudchla wjYHfhkau usksiqka /ilska iukajs; moaO;shla ksid tlS usksiqka ish,q fokdf.au idudcSh wjYH;djhka ;Dma;su;ajSu fulS iudc moaO;shla f.dv keZ.Sfuz yd th uekjska mj;ajdf.k hEfuz m<uq wjYH;djh f,i ie,ls,a,g .; yelsh' usksid fuf,dj cSj;ajSfuz mrudrA:h ;uka ;uka Wfoid muKla fkdj ;uka iudch Wfoid l`ula l< hq;af;ao yd flfia l< hq;af;a o hk lreKq iuzmQrAK lsrSu nj usksia YsIaGdpdrfhys b;sydih uekjska msrslaiSfuz oS oek.; yels jvd jeo.;au mdvuhs'tjsg oshqKql< hq;af;ao oshqKq l< yelafla o fuf,dj ;sfnk fN#;sl jia;~ fkdj usksස්සිත nj ukdj meyeos,s fjkq we;' wiu.sluz mj;sk ia:dkhla yd wiuZ.sluz msrsKq iudchla lsisosfkl oshqKq l< yelafla fkdfjz' tu ksid oshqKqfjz m@Odk udj; n,lණුj iuZ.shhs' mqoa.,hka w;r mj;sk iu.sh iudcfhys iu.sh olajd jHma; l< yelsjkq we;' iuZ.sh iyfhda.h us;@Fjh we;s jkafka සහනශීලීබවින් msreKq is;aj,ska hqතුj lghq;` lsrSu ;`<sks' iu.sh us;`renjg b;du;a fydZo md<uls' w;aje,ls' iudc taldnoaO;djh rZojd,sh yelafla ukdj us;@YS,S yeZ.Suz j,ska msreKq iudchla we;s lsrSfuka muKls' fld;ruz jsjsOFjh mej;sh o iudc taldnoaO;djh flfrys tjka jsjsO iSudjka uZ.ska wkjYH n,mEula we;s lsrSug සහයෝගීතා චර්යා l@shd;aul jk ;`re lsis|= bvlvla ksrAudKh fkdfjz'සහනශීලීබවේ Wmrsu iajNdjh mj;sk;`re iudc taldnoaO;dj ie,iSfuz m@Odk;u මෙවලම jkqfha o සහයෝගීතා චර්යාව fjz'මේ නිසා මානව ශිෂ්ටාචාරයේ පදනම සහයෝගී චර්යාව සේ සැලකිය හැකිය. idrOrAම සේ ie,flk iqjp iajNdjh" ldrAhCIu;djh ksmqK nj" uD|= nj" ldreKsl nj" ieye,a,q meje;au" w,am lghq;` we;s nj jeks jsjsO mqoa., jsjsO;djhka mqoa.,hka ;`< we;sl< yelafla සහනශීලීබව Ndjs;dj ksid nj nq|=iuh fmkajd fokq ,nhs' fujeks mqoa., jsjsO;djhka mqoa.,hka ;`< we;s lr.ekSug wkqn, ,ndfokq ,nkafka o සාරධර්ම uZ.ska Tma kexjqkq iudc හා මානව චර්යා miq;,hhs' 2.පුද්ගල විවිධත්වයට අදාළ ආකල්ප මානව චර්යාව අධ්යියනය කිරීම සමාජ දිශානතිය පිළිබඳ නිවැරදි අවබෝධයක් හා යහදැක්මක් ලබා ගැනීමට මහෝපකාරීවේ.පුද්ගල විභවතා අධ්යිනයෙන් චරිත සංවර්ධනය පහසුකරවයි.මානවයා යනු ජෛව ලොව තුළ එක් කුඩා තිතක්;දුහුවිලි අංශුමාත්රතයක් පමණක්බව අවබෝධවත්ම එතෙක් තමා කේන්ද්රජකරගෙන ඇති වූ ආත්මාර්ථකාමී සිතිවිලි තුරන්ව යාම අරඹයි.තමා කේන්ද්ර්කරගෙන සමාජය දෙස හා සමාජය කේන්ද්ර කරගෙන තමා දෙසත් විචාර පූර්වකව නිරීක්ෂණය කිරීම එක් අතකින් විදර්ශනා භාවනාවේදී සංස්ලේෂණ හා විශ්ලේෂණ න්යාවය භාවිතයෙන් ප්රතඥාව අවධිකිරීමේ විවිධ ක්රණමවේද සිහිපත් කරවයි. සතර සතිපට්ඨාන භාවනා අතරින් කායානුපස්සනා සතිපට්ඨානයට අයත් නවසීවථකය, දස අසුබය, දෙතිස්කුණප කොට්ඨාශ හා මරණානුස්මෘතිය වැනි භාවනා කර්මස්ථාන සෘජුවම පටික්කූල මනසිකාරය වර්ධනය හෙවත් ආවේදන පැතිකඩ සංස්කරණය කිරීම මූලිකව ඇත.සමථභාවනා සේ සැලකෙන සෙසු භාවනා කමටහන්වලින් සිදුකරනුයේද හුදෙක් ආවේදන පැතිකඩ හික්මවීමයි.මෙසේ ඇතිවූ හික්මීම කෙළෙස් යටපත්වීම නිසා ඇතිවූ තාවකාලික සංහිඳියාවකි.ස්ථිර මානසික සංහිඳියාව ඇතිවනුයේ ප්රවඥාව වර්ධනය කිරීම නිසාය.පෙර නොතිබූ විශිෂ්ට නුවණක්,විශේෂ ඤාණයක් පහළවනුයේ සංජානන පැතිකඩ ක්රාමානූකූලව හික්මවීම මඟිනි.

බෞද්ධ භාවනාව හා සහනශීලීත්වය

කායගතාසතියට අයත් බොහෝ භාවනා කර්මස්ථාන ආවේදන පැතිකඩ සංසිඳවීම මූලික කොට ගෙන ස්වකීය නිෂ්ටාව ප්රදකාශයට පත්කරයි.මෙහිදී වුවද පටික්කූල මනසිකාරයම පමණක් මූලික කරනොගෙන හුදෙක් ප්රරඥාව වර්ධනය වන අයුරින් තමාගේ සිරුරෙහි අනිත්ය ස්වභාවය,මළ සිරුරක ඇති අනිත්යව ස්වභාවය හා සංසන්දනාත්මකව නිරීක්ෂණය කරමින්, යළිඳු ඒ සැසඳුම තමාගෙන් පරිබාහිර වෙනත් අයගේ සිරුරුවල අනිත්ය් ස්වභාවය හා සසඳමින් නුවණින් ( ප්රතඥා මූලිකව ) මෙනෙහිකරමින් යළිඳු තමාගේ හා අන්ය. සිරුරවල අනිත්යමබව තුළ සමානත්වය දකිමින් හා අනුන් තමා යන කිසිදු බේදයක් නොදකිමින් භාවනා වැඩීම විදර්ශනා භාවනාවයි. මෙහිදී ප්රමධාන වශයෙන්ම සංජානන පැතිකඩ වර්ධනයවේ.ආවේදන පැතිකඩ වර්ධනයවීම මෙන් නොව සංජානන පැතිකඩ වර්ධනයවීම ආපසු නොහැරෙනසුළු සංවර්ධනයකි.එය බුද්ධියේ හා ප්රයඥාවේ වන ඉතා දියුණු සංවර්ධනාත්මක අවස්ථාවකි.සංජානන පැතිකඩ වර්ධනයවීම ආවේදන පැතිකඩ සංසිඳීමටද හේතුවේ.මේ සංසිඳීම ඉතාමත් ස්ථාවර තත්වයකි.කිසිදිනෙක යළිත් නොපෙ‍රලෙන නොවෙනස්වනසුළු ස්වභාවයකි.අනුන් හා තමා වශයෙන් සලකනු ලබන අනිත්යප වූ ධාතූන්වලින් නිර්මිත මේ සිරුරුවල කිසිදු වෙනසක් නොදකිමින් සීමා සම්භේදය කරමින් භාවනා වැඩීම නිසා මුලින්ම ඉවත්ව යනුයේ සක්කායදිට්ඨිය යන ඕරම්භාගීය සංයෝජනයයි. ඉන් පසුව ප්ර යෝගික පිළිවෙත පිලිබඳ ප්රකයෝගිකත්වය තුළින් දැනහැඳිනීම නිසා සීලබ්බතපරාමාස ද ඒ පිලිබඳ නිසැක බව නිසා විචිකිච්ඡාව ද යන සෙසු ඕරම්භාගීය සංයෝජන දෙකද ප්රීහීණකොට මාර්ගඥ‍ාණය ලබයි.මුල් වරට ආර්යභූමිය මේ දාර්ශනිකඥාණයෙන් දැකීම තවදුරට භාවනා වඩා සෙසු මඟඵල තුනද ලැබීමට උපකාරවේ. මිනිසා යනු හිස,හදවත හා දෑත්දෙපා ආදීකොට ඇති සමස්ත ක්රිඟයාවළියක එකතුවක්සේ සැලකිය හැක.හිසෙන් සාරධර්ම සංජානන පැතිකඩද,හදවතෙන් සාරධර්ම ආවේදන පැතිකඩද,දෑත්දෙපා වලින් සාරධර්ම චර්යා පැතිකඩද මූර්තිමත්වේ.එවිට සංජානන,ආවේදන හා චර්යා යන පැතිකඩ තුනක් යටතේ කිසියම් සාරධර්ම සංකල්පයකට අනුගතවන ස්වභාවය විද්ය මානය.සියළු මිනිස් සිතිවිලි,හැඟීම් හා හැසිරීම් රටා ගොනුවනුයේ මෙම සාරධර්ම පැතිකඩ තුන මඟිනි.බුද්ධිමය සම්පර්කය සංජානන පැතිකඩ යටතටද,හැඟීම් සම්පර්කය ආවේදන පැති කඩ යටතටද,හැසිරීම් සම්පර්කය චර්යා පැතිකඩ යටතටද අයත්ය. මානව විභවතා විවිධ හැඩතල ගැනීමට මෙකී විවිධ පැතිකඩවල ක්රි යාකාරීත්වය විවිධ පරාසයන් දක්වා ව්යාඩප්තව පැවතීම හේතුවේ.මෙකී ව්යාාප්තියේ මූලික ව්යුවහය සකස්වීමට භව පුරුදු වාසනා ගුණ යනාදියද ඉවහල්වේ.සසර ප්රේවෘත්තිය කිසියම් සීමාවකින් මැණ දැක්විය නොහැකි තරම් සුවිශාලය.එහි අන්තර්ගත වන්නේ විවිධ භවයන්හි විවිධ ස්වරූපයේ සංජානන,ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩ පුරුදු පුහුණු කරනලද පුද්ගල අනන්යවතා ගොනුය.කිසියම් පුද්ගලයෙකුට තමාගේ පුද්ගල අනන්ය තාව හිමිවනුයේ තමා විසින් එසේ පුරුදු පුහුණු කරනලද ගොනුවේ හැඩයෙනි.මේ අනුව ශාරීරික ස්වරූපය පමණක් නොව මානසික හුරුව පවා උරුමවනබව පැහැදිලිය. huzlsis mqoa.,fhl` iudc lghq;` flfrys fkd wk,iaj iudc lghq;` ioyd iuzmQrAK odhlFjh ,ndfokq ,nk wjia:djl oS jqj o සහයෝගී චර්යාව tlS mqoa,hdf.a ps;a; ika;dkfhys l@shd;aul jSfuz iajrEmh wkqj iudc osjsfhys mqoa., jsjsOFjh yg.kshs' lsishuz mqoa.,fhl` iudcfhys wkHhka w;r ckm@sh jkafka;a tlS mqoa.,hd wka whg m@sh ukdm jkafka;a fulS සහනශීලීබව fl;ruz |=rlg mqoa., ps;a; ika;dkfhys l@shd;aul jkafkaoehs hk lreK u;h'සහනශීලීබව මානසික සංසිඳීම ජනිතකරවන ගුණයකි. jsOsu;a yd fkdjsOsu;a ලෙස සාරධර්ම වර්ධනය කිරීම තුළින් mqoa., ps;a; ika;dk.; ixfjzoS meje;aulg uZ. mdokq ,nhs' lsishuz mqoa.,fhl` w;sYhskau wka wh flfrys ixfjzoS jkqfha tlS mqoa.,hd ;`< සහනශීලීබව l@shd;auljSu uZ.ska mqoa., ps;a; ika;dkh ishquz jSu ksidh' we;euz mqoa.,hka b;du;au rZM udkisl ;;ajhkaf.ka iukajs; jk w;r we;euz mqoa.,hka b;du;a ishquz" ixfjzoS mqoa.,hka jSug m@Odk fya;`jla f,i oelajshyelaflaද මෙලෙස සහනශීලීබව tu mqoa.,hka ;`< වර්ධනයවී ඇති අඩුවැඩි ස්වභාවයමය.

සාරධර්ම හා ස්වස්ථතා පදනම

jrA;udkfhys mqoa.,fhl`f.a pska;kh ilia jSu flfrys tlS mqoa.,hd w;S; Njhka ;`< oS lshk lrk yd is;k ,o we;euz foa iDcqju yd jl@ f,i n,mdkq ,nhs' tysoS jvd;au m@n, foa iDcqju yd |=n, foa jl@ f,i n,mdkq ,nhs' mqoa., l@shdldrSFjh flfrys fuz wdldrfhka Okd;aul yd iDKd;aul wdldrfhka n,mdkq ,nk සිය pska;kh wkqj ilia jQ is;sjs,s l@shd yd mqre|= uZ.ska ;මා iudcයේ isgsh hq;` kshu ia:dkh Tyq jsiskau mQrAjfhkau ilia lr.kq ,nhs' ;uka cSj;ajk uqZM ld,h uqZM,af,au fuz wkqj tla tla mqoa.,hd jsiska ilia lr.kakd jQ pska;kh l@shdjka yd mqre|= uZ.ska thg iudk wkH mqoa.,hka Tyq lrd wdlrAYKh jk w;r tl yd iudk woyia wdl,am l@shdjka we;s mqoa., lKavdhuz nsys jSug m@Odk odhlFjh fuz uZ.ska imhkq ,nhs' iudch ;`< jsjsO mqoa., lKavdhuz" l,a,s yd ixjsOdk nsys jSug fuz lreK b;du;au m@n, wdldrfhka Wmia:uzNkh jk nj meyeos,sj fmfkkag we;' ta wkqj tu iudc lKavdhul m@OdkFjh Wiq,kq ,nkafka mqoa.,hduh' fuz fya;`j ksid mqoa.,hd yels;dla wdl,am w;ska fukau l@shdldrSFjh w;ska o ksrjoHjSu iudc l@shdldrSFjh hym;a jSu flfrys wkshuz yd iDcq jYfhka n,mdkq ,nk nj fmkS hhs' mqoa., yd iudc l@shdldrSFjh hym;ajSu;a iuZ.u tu iudch ;j |=rg;a usksiqka jsish yels idOdrK iudc moaO;shla f,i mj;shs'tjsg usksiqkayg lsis|= ms<sl`<lska f;drj tlS iudcfhys jdih lsrSug bv m@ia;dj ie,fia'hg;a msrsfihska iudc l@shdldrSFjh flfrys tla tla mqoa.,hkaf.a wdpdrOu! mjd n,mdkq ,nhs'mqoa., wdpdr Ou! hym;a jk jsg u;`msgska o tu iudch wdpdrYS,S iudchla f,i ms<s.ekSug md;@ fjz' fn#oaO wdpdr Ou! ish,a,lau mdfya f.dv keZ.S ;sfnkqfha ixjsOs; idrOrAu moaO;shla yd ksYaps; iodpdr mokula iys;juh' fuz ksid tfia fkdue;sj ndysrska muKla jsoHudk jk yqfola kduslj muKla wF:!l:kh jk wdpdr Ou! j,gu muKla iSud jQ wdpdr Ou! j,g jvd b;du;au .eUqre pska;k mokula yd meyeos,s orAYkhla nq|=iufhys js.@yjk wdpdr Ou!j, .enzfjz' nq|=iuh ksrka;rfhka usksidyg ,ndfokafka ffcj ys;jdoS uqZM uy;a jsYajh flfrysu us;@YS,S wdpdr Ou! moaO;shls' ta ;`< udkj ys;jdoh muKla fkdj ishZM ffcj ys;jdoS nj o wvx.`h' tmuKla fkdj ;ud wjg mrsirhg mjd ys;j;aj us;@YS,Sj lghq;` lsrSu ffcj meje;au iZoyd w;HjYH lreKla nj nq|=iufhka fmkajd fokq ,nhs' ජීවහිතවාදී ආකල්ප මඟින් ie,iqkq jsjsO m@fhdackhka w;r frda. iqjh o tla lreKls' අනුන් කෙරෙහි ඇතිකරගනු ලබන සංවේදී ආකල්ප u.ska fkdfhla wdldrfha ldhsl yd udkisl frda.j,ska iqjh ,ensh yelsnj nq|=iuh fmkajdoS we;'iudc osjsh;`< huz mqoa.,fhl`g jvd;a mrsmQrAK iudcYS,S osjsfmjf;la .; lsrSu wrUhd kSfrda.sj isgSu w;sYhskau jeo.;a fjz' mQrAKld,Skj iudc osjsh Woafhda.fhka .; l< yels jkafka tjsg muKs' fuys oS ldhsl ksfrda.S;djhg jvd udkisl ksfrda.S;djh w;sYhskau jeo.;a fjz' අනවශ්යf තරඟකාරීත්වයේ සෘණාත්මක ලක්ෂණ mqoa.,fhl` ;`< iunr fm#reIFjhla f.dvkeZ.sh yelafla tjsgh' iunr fm#reIh uZ.ska jvd;a ksjeros wdldrfhka wkHhka wjfndaO lr.ekSfuz yelshdj ie,fik nejska iudcuh osjs fmfj; ;`< oS Bg ,efnkqfha b;du;a jsYd, ia:dkhls' mqoa.,fhl` ldhslj frda.SjSug;a udkislj frda.SjSug;a ndysr mrsirh m@Odk fya;`jla fjz' jrA;udkfha usksidg je<ZoS we;a;d jQ fndfyda frda.dndOhkag m@Odk fya;`j jkafka usksid whym;a iudc iuznJO;d f.dvk.d .ekSu yd whym;a iudc iuznJO;d meje;ajSu f,i oelajsh yelsh' usksiqka w;r jsoHdudk fulS iudc iuznJO;djhkays jslD;s;djhka yg.kq ,enqfjz yosisfha wyuznhlska fkdfjz' oSrA>ld,Sj mj;ajdf.k tkq ,enQ whym;a iudc wdrA:sl rgdj ;`< usksid fyuzn;a jSu wksjdrAh fohla njg m;alr oukq ,en we;af;a usksidf.a wjYH;djh msKsi fkdj Tyq jsiska f.dvkxjkq ,enQ iudcfhys iducsl wjYH;djhka mdol lr ta Tiafia usksidg lghq;` lrkakg is|=jSu ksidh' fuu iudc wdrA:sl rgdj mqrdu jsoHudk jkafka b;du;au ixlSrAK yd oevs ;rZ.ldrS iajNdjhls' b;du wkjYH ;rZ.hlg usksid නිරුත්සාහකව ksrdjrKh lsrSfuz b;d whym;a m@;sM, wo jk jsg සැමට w;ajsZoskakg is|=j ඇත.jrA;udkයේ fndfyda iudc jsoHdZ{hska jsiska wF:! olajk iudch yd iudc iuznJO;d ඇතුළු මානව ක්රිlයාකාරකම් fndfyda fia ixlSrAK හැඩයකට mrsjrA;kh jSu ksid usksid ldhsl yd udkisl mCIhkaf.ka fyuzn;ajSu wOslබව පෙනෙන්නට තිබේ'මෙය අපේක්ෂා නොකළ අතුරුප්ර තිවිපාකයකි. fulS fyuzn;ajSu wjidkfhys usksia YrSrfhys fkdfhl`;a fydafudakuh yd ffcj ridhksl fjkialuzj,g ksrka;rfhka uqyqKmEug usksidg is|=jSu fya;`fjka usksia YrSrh wNHka;rfhys iajNdjsl m@;sYla;slrK moaO;sh nsZo jegSu;a ta fya;`fjkau b;du;au blaukska fkdfhl`;a frd.dndOhka myiqfjka je<ZoSug;a" fmr l, wid fkd;snq wkaofuz W.@ yd m@;sldr fkdue;s frda.dndOhka yosisfha ysi tijSug;a mgkaf.k we;s nj fmfkkakg ;sfnz' fujka ;;ajhka ;`< සාරධර්ම idrA:l wdldrfhka Ndjs;d lsrSu uZ.ska by; olajk ,o jHikhkag b;d idrA:lj uqyqK osh yels nj oeka ffcj yd ffjoH jsoHd;aul fCIa;@fhys is|=flfrkakd jQ jsjsOdldr mrAfhaIKhkays m@;sM, uZ.ska wjfndaO lrf.k ;sfnz' nq|=iufhys අනුන් විෂයේ ඇතිකරගනු ලබන සහනශීලී ආකල්ප jsjsO ldhsl yd udkisl frda. iZoyd psls;ail l@ufjzohla f,i idrA:lව Wmfhda.S lr.; yels wdldrh fmkajd oS ;sfnz' mqoa.,fhl` ldhsl yd udkisl mCIfhka ksfrda.Sj jsiSu hym;a iudc iuznJO;djhka l@sයා;aul jSu msKsi iDcqju fya;`ldrl fjz' iudchla hkq mqoa.,hka rdYshlska iukajs; පද්ධතියකි.එnejska tla tla mqoa.,hdf.a kSfrda.Sබව iuia; iudcයේ ස්වස්ථතාවය ඉහළ අගයක් ගැනීම iZoyd w;sYhskau bjy,a fjz' iudcයේ jspdrmQrAjl pska;kh l@shd;aul jSu msKsi o සහනශිලීබව uy;a fia wdOdr Wmldrs jk ආකල්පයකි'jspdrmQrAjl iajNdjh wksjdrAhfhkau yg.kqfha nqoaOsu;a nj ksidh' hula fidhdn,d jsuid ms<s.ekSu jsoHd;aul pska;kfhys o tla;rd wxYhls' nqoaO foaYkdjka w;rska ld,du iQ;@fhys fuz pska;k jsOsl@uh b;du;a fydZoska js.@y lr ;sfnz' i;H ms<s.ekSu i;Hhu l:d lsrSu jeks foa uZ.ska iudch ;`< jsoHd;aul pska;kh ia:dms; l< yelsh' wkHhka fndrefjka fkd/jgSu;a os.ska os.g fndrej mj;ajd fkdhEu;a uZ.ska h:drA:hg uki yqrejSu yd fm<USu we;s fjz' 3.මානව සබඳතා හා ආත්මාර්ථකාමීබව යමෙකුට සිය සිතිවිලි නිසිසේ හැඳිනිය හැකිනම් එය එක් අතකින් චිත්තානුපස්සනා සතිපට්ඨාන භාවනාව වැඩීමට සමානය.චිත්තානුපස්සනා භාවනාව වැඩීමේදී සිදුකරනුයේද සිතිවිලිවල නොඇලී නොගැටී එම සිතිවිලි විචාරපූර්වක අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය මතපදනම්ව සිහියෙන් හඳුනා ගැනීමය.එම හැඳිනීම අවබෝධයට මඟ පෙන්වයි.හුදෙක් සිතිවිලි හටගැනීමට බලපාන හේතුප්රාත්යැ ධර්මතාද එකී ධර්මතාවන්හි ඇතිවීම හා නැතිවීම මනා සිහිනුවණින් පිරික්සී‍මද මෙහි අරමුණයි.එහිදී තමාගේ අනුන්ගේ වෙනසක් නොමැතිව හටගන්නා සිතිවිලි පිළිබඳ උපේක්ෂාව සිත්හි ජනිතවීමෙන් ආත්මාර්ථකාමීබවෙන් තොරව කටයුතු කළහැකි මට්ටමට සිත දියුණුවේ. වර්තමාන සමාජය ඉතා සංකීර්ණයැයි බොහෝ දෙනා පැවසීමට හේතුව මිනිස් චර්යා පහසුවෙන් තේරුම්ගැනීමට ඇති අපහසුතාවයයි.සෑම පුද්ගලයෙකුම කටයුතු කරනුයේ ඉතා ආත්මාර්ථකාමීවය.අනුන් ගැන සිතීමට වඩා තමා ගැන සිතන පුද්ගලයින් බහුල සමාජයක ජීවත්වීමට අද සිදුවී තිබේ.කුඩාළ පටන්ම අධ්යාතපනය මඟින් මිනිසුන් හුරු කරනු ලබනුයේ තරඟකාරීව ආත්මාර්ථකාමී අරමුණු පසුපස ලුහුබැඳීමටය.අධ්යා පන විද්යාර මූළධර්මවල සාරධර්ම සඳහා ප්ර මුඛ ස්ථානයක් හිමිවුවද දැනට අධ්යාතපනයේ සාර්ථකත්වය මැනෙනුයේ හැකිතාක් විභාග සමත්වීමේ ප්රුතිශතය හා ලබා ගන්නා අධ්යාතපන සහතික වැනි භෞතික සාධක මත පමණක් බැවින් මෙබඳු ව්යුශහාත්මක අධ්යා්පන ප්ර තිපත්තියක් ක්රිතයාත්මක වන සමාජයක අවසාන නිමැවුමසේ සාරධර්ම සපිරි දරු පරපුරක් පැතීම ඉබ්බන්ගෙන් පිහාටු පැතීමට සමාන නිරර්ථක කටයුත්තකි.බොහෝ අය මේ පිළිබඳව අදහස් දක්වා ඇත.

සමාජ සුබසාධනයට නිසි මඟ

wkHhka ,nk hi biqre flfrys f,dn neZo ;uka o W;aiyfhka l@shdfldg tjeks iem iuzm;a ,enSug fkdis;d oafjzIfhka fmළී wkqka m<jdyer ta ia:dkhg ,Z.djS tu iem iuzm;a ;uka wh;a lr.ekSfuz mdm fpz;kdfjka fufyhjk is;a we;sj iajlSh m@fhdackh iZoydu muKla ;uka jsiskau ilia lrk ,o oSrA> ld,Sk ie,eiaulg wkqj l`uka;@Kh lruska iudcයේ wfkl`;a idudcslhka fndrefjka rjguska ;ම oafjzIhg f.d|=re jk wysxil mqoa.,hkaf.a prs; >d;kh lruska yd ffoksl jev lghq;` wjq,a lruska lghq;` lrkakd jQ jsIu mqoa.,hka නූතන iudc ixia:dවල b;du;a wOsl jYfhka jsoHdudkj we;af;a අනුන් කෙරෙහි ඇතිවන සංවේදීබව jsoHd;aul pska;khla සේ ;මාf.a yd wkHhkaf.a Y`N isoaOsh Wfoid M,odhS ලෙස Ndjs;d lrjSug fkdokakdlu ksidh'හුදෙක් පටු වාසි ලාභ පමණක් පෙරදැරිව අනුන්ට ගැරහීම ඉතා පිළිකුල් සහගත ක්රිoයාවකි. jsoHd;aul pska;kh ;`<ska is|= flfrkafka yels;dla i;Hhu fidhd hEu jk nejska wi;Hfhka wE;a jQ muKgu i;Hh wm lrd <Z.d jSu fjz.j;a fjz' ksr;`reju i;Hhgu uqyqK fouska i;Hfhkau cSj;a fjkakd ;`< h:drA:jdoS yd h:drA:lduS iajNdjh wOslh' fuz fya;`j ksid wOsl jYfhka nqoaOsh m@Ndu;a jSfuz yelshdjla we;af;a i;H .rel mqoa.,hd ;`< nejska jspdr mQrAjl pska;kh jvd;a Ndjs;d l< yelshdj we;a;d o Tyquh'කිසිhuz flfkla;`< jrola |=gq l< tlS jroska ta ;eke;a;d uqojd .ekSfuz කාරුණික සිතිවිල්ල fmrgq fldgf.k tu jro wod< ;eke;a;d wnsuqLfhys oS ta ;eke;a;dgu mejiSu m@d;sfudCI jskfhka o wfmaCIs; b;d jeo.;a lreKls' fujeks jsgl oS jro l< ;eke;a;dyg Tyq l< jro ms<snZo fkdokajd Tyqj wod< jroska uqojd fkdf.k isgSu o jrola jk w;r th is|= lrkafka oafjzIfhka hqla;j nj olajd ;sfnz' fujeks l@shdudrA.hlg mqoa.,fhl`yg m@fjzYjSug bv m@ia;dj ie,fikqfha jspdr mQrAjl iajNdjhlska lghq;` lsrSfuz mrsphla wod< ;eke;a;dyg ;sfnz kuz muKs'fuz wkqව jspdr mQrAjl pska;kh huz mqoa.,fhl` ;snsh hq;` muKla fkdj කාරුණිකබව fmroersj ;udf.ka wkHhkaf.a prs; ixjrAOkhg wjYH lghq;` is|= lsrSu;a ;ukaf.a ffoksl osk prshdවේ b;dම jeo.;a ia:dkhla .kakd දෙයක් nj;a fmkajd oS ;sfnz'කාරුණිකබවේ wjidk mrudrA:ගත iudc ksIaGdj lrd iuzm@dma;jSfuz oS huzlsis mqoa.,fhl` yqfola තමා iudcයේ fiiq mqoa.,hka flfrka jshqla;j yqol,dj ksjerosj lghq;` lsrSu muKla iajlSh taldhk ffoksl ms<sfj; lr fkd.; hq;` nj fuhska ,nd.; hq;` jeo.;a wdorAYhhs' fuhska fmkajd fokq ,nkafka ;uka ksjerosjSu ;ruzu අනුන්හg ksjeros jSu iZoyd wjia:djla i,id oSu o jeo.;a njhs' fuys oS lghq;` l< hq;af;a ;uka yd wkHhka hkqfjka lsis|= iSudjla jYfhka iSud iuzfNaohla mKjd fkdf.k nj fuhska lshefjz' mqoa., ilia jSulgu iudc ta yd wkkQl~, iliajSula o iudc iliajSulgu ta yd inefZok mqoa., iliajSula o jsoHudk nejz fujeks lreKq wkqj ks.ukh l< yel' ;ukaf.a cSjs;h ;ukayg wdYsrAjdohla fukau wkHhkayg o Okd;aul udrAf.damfoaYhla jsh hq;` nj fuhska wfmaCIs; mrudorAYhhs' usksia cSjs;h b;du;au flgsld,Sk දෙයක් බැවින් අප්රjමාදීව කටයුතු කිරීම වැදගත්ය' tjka flgsld,Sk fohla jqj o ukdf,i l<uKdlrKh lr.ksuska wkHhka fjkqfjka තමාට හැකි අයුරින් l@shd;aul jSu nq|=iuh miihs' tjka mqoa.,hd iEu osYdjlgu iqjZo yuk u,la fuka iqjZoj;a cSjs;hla wF:!j;a cSjs;hla .; lrk nj nq|=iuh olajhs' iudcfhys l@shdldrS osjs fmfj;la .; lrkakd jQ mqoa.,hd jsiska o fujeks l@shdudrA.hlg wj;SrAK jSu iudcfhys fndfyda fofkl`f.a iudc iqN isoaOsh we;s lsrSu msKsi fya;` jkakla o fjz'ප්ර ථම රහත් සැට නම අමතා බුදුරදුන් කළ ප්රrකාශයතුළින් පවා මේබැව් හෙළි වේ.

නීතියට පදනම් වූ ප්රබතිමාන පද්ධති

jspdr mQrAjl pska;kh fukau wkHhka ms<snZoj wkHhkaf.a iqL jsyrKh msKsi is; fhduq lsrSu b;du;a M,odhl iudc iuznJO;d we;slr .ekSfuys muKla fkdj mj;akd jQ iudc iuznJO;djhka jvd;a M,odhl f,i f.khdfuys oS mjd w;sYhskau jeo.;a ;ekla .kakd lreKlaසේ oelajsh yel' nqoaOsuh ia:drhla u; iudc jgdmsgdj ilia jSug bv yerSu uZZ.ska iudc ksrka;rfhkau idlpzPdjg ixjdohg md;@lr ;enSu jspdr mQrAjl pska;kh iliajSu iZoyd fndfyda fldg bjy,a jk fohls' ne,Q ne,aug lsis ms<sfj<la fkdue;s jsOsu;a oroZvq jskhlska neZo ;enSula rys; iudchla f,i fmkS .sho ienjskau udkj ksoyi yd සංවේදීබව Wmrsufhka පැවතීමට kuz usksia iudch ndහිරව fm<k lsis|= fohla l@shd;aul fkdjsh hq;`h' nq|=iufhys js.@y jk mxpYS, YsCIKh jQ l,S tnZ|= ndහිරව iudch neZo ;nkakd jQ wd.ka;`l jHjia:d ud<djla fkdfjz'එය චරිතසංවර්ධනය මඟින් නිරායාසව මතුවන දෙයකි. th iudc foayh wNHka;rfhka meK kef.kakd jQ iudc iuznJO;djhka jsOsu;a lsrSfuz wruqKska ishZM fokd jsiska iduQysl tlZ.Fjhlg meusKSula jeks fohls' tys we;af;a yqfola wdpdr jsoHd;aul mCIfhka idrOrAu yd iodpdr moaO;shla jskd ffk;sl jHjia:djla fkdfjz' huz mqoa.,fhla mxpYS, m@;smodj LKavkh l< fyd;a ta iZoyd kS;sfhka oZvqjuz ,nd osh fkdyel' tfia l< hq;` o fkdfjz' kuq;a mxpYS, m@;smodfjys .enzjk ishZMu wdpdr jsoHd;aul isoaOdka; uZ.ska mqoa.,hd yd iudch iqrCIs; lsrSula is|= flfrk nejska mxpYS, m@;smodj levSu hkq tu wdrCIdj mqoa.,hd yd iudch fj; ,nd fkdoSula nZ|=h' tjka jsgl oS trfgz kS;sh wkqj mqoa., wdrCIdj yd iudc wdrCIdj iqrCIs; lsrSfuz wruqKska trfgys idudkH kS;sh l@shd;aul jSug iq|=iq jd;drKhla iliajSula is|= fjz' fuz wkqj mxpYS, m@;smodj kS;shla fkdjqk o TzkEu rgl TzkEu ckiudchl TzkEu wd.usl lKavdhula w;r mj;akd jQ cSj;ajSfuz we;s whs;sh iy cSjs;h fydZoska mj;ajdf.k hEfuz whs;sh mxpYS, m@;smodj uZ.ska iqrCIs; lrk w;r th lvjSu trfgys idudkH kS;sh wkqj kS;sfhka ovqjuz ,ensh hq;` wmrdOhla olajdu jqj o th m@n, yd n,j;a jrola olajd mxpYS, m@;smod LKavkh mrsjrA;kh jsh yelshdj we;s nj fuz uZ.ska ukdj meyeos,s fjz' jrA;udkfhys l@shd;aul jk frdau ,kafoais kS;sh ;`< jqj o jsoHudk kHdhdkQl~, isoaOdka;h o thuh'එහිදී සමාජ සාරධර්ම ප්රuතිමාන පද්ධතියක් මඟින් සුරක්ෂිතවේ.

සංවේදී බව නුසුදුසු ලෙස භාවිතය

mqoa., whs;sjdislu ms<snZoj idlpzPd lrk jsg idudcsl whs;sjdislu ms<snZoj o wjOdkh fhduqjSu jeo.;ah' mqoa., whs;sjdislulska f;drj idudcsl whs;sjdislul`;a idudcsl whs;sjdislulska f;drj mqoa.,sl whs;sjdislul`;a rZod fkdmj;shs' mqoa., whs;sh idudcsl whs;sfhkao idudcsl whs;sh mqoa., whs;sfhkao uQrA;su;a flfrA' Wkqka wfkdakH jYfhka wdOdr fjuska mj;akd fuu mqoa., yd idudcsl whs;sjdislu jQ l,S mqoa.,hd yd iudch w;r mj;skakd jQ tla;rd .kqfokqjls' udkj iuznJO;djhls' fulS udkj iuznJO;dවේ ienE iajrEmh fmkajdfokq ,nkqfha mqoa.,hd yd iudch tlsfkld w;r fulS udkj iuznJO;dj mjතින wdldrh wdorAYlhla lr.ksusks' iudcfhys usksiqka w;r mej;sh hq;` jkafka ienE us;@YS,S udkj iuznJO;djhka usi oevs wd;audrA:lduS woyiaj,ska u;a jQ is;sjs,s yd l@shdoduවලට wkq.; udkj iuznJO;d fkdfjz' jHdcFjh lmgslu jxpdj l`ylFjh cks; lrkq ,nkafka fujeks lD;su udkj iuznJO;djhka nyq, f,i usksid jsiska ish ffoksl osjs fmfj; ;`< f.dvkZ.d .ekSfuz m@;sM,hla jYfhks' fuhg m@Odk fya;`j jkafka usksiqka wkH mqoa.,hka iu. kshudldrfhka us;@YS,S ms<sfj;l msysgd isg ish idudcsl wjYH;djhka imqrd fkd.ekSuhs'අනුන් අබිබවා තමා ඉස්මතුවීම මෙහිදී කැපී පෙනේ. us;@Fjh we;s jsg wkHhka /jgSu yd jxpksl l@shdjka jsoHudk fkdfjz'thg fya;`j mqoa.,hka wkH mqoa.,hka ;`<ska o iajlSh udkqIslFjhu ms<snsUq lrkq olsk nejska ;ud ;ukag i,lkdldrfhkau අනුන් jsIfhys l@shdlsrSug usksid ksrdhdifhkau fm<fUk nejsks' usksid wkHhka iuZ. නිරතුරු .kq fokq lrk ආldrfhka tla tla mqoa.,hd flfrys flf;ruz |=rlg සාරධර්ම jO!kh jS ;sfnzoehs oeln,d .; yelsh' us;@Fjh yd us;`re ms<sfj; iuia; idudcsl iuznJO;djhkays uQ,druzNhhs' usys;,h u; usksid wkH iFjhkaf.ka fjkia jනුයේ m<uqfldg ;srsika .;s .`KhlajQ ආත්මාර්ථකාමීබව yeroud අනුන් කෙරෙහි සංවේදී ආකල්ප jO!khlsrSfuz uZ.g ms<smka nejsks'usksid fiiq iFjhka w;rska jvd;a nqoaOs iuzmkaku cSjshd jkqfha o සමාජානුයෝගී චර්යාවේ wdNdIh iajlSh jspdr mQrAjl pska;kh Wfoid odhdo lr.;a fyhsks' usksia YsIaGdpdrh iFj f,dalh ;`< b;du jeo.;a odhdohka /ila w;am;a lrf.k we;af;a o සංවේදීබව tla tla wxYයෙka wvq jevs jYfhka jsjsOdldrfhka usksia wd.usl ixl,am ;`<g wka;rA.; lruska ;u ;ukaf.a wd.usl woyiaj, js.@y jk wkaoug කුමන අයුරකින් fyda හැඩයකින් th jO!kh lr.;a fyhsks' jeo.;a jkafka සාරධර්ම l`uk oyfuz jvd;a mrsmQrAKj js.@yjS we;aoehs jsjdodmkak jSug jvd thska js.@yjk lreKq ;u ;ukaf.a is;a i;kays ord tlS lreKq m@fhda.sl njg m;alsrSug ;u ;uka flf;la |=rg wjxlju lemfjkjdoehs hk lreKhs' lK.dgqjg fuka jrA;udkයේ fndfyda fokd yqre mqre|= isgskqfha iudk ,CIK fudkjdoehs yeoErSug jvd l`uk fjkialuz usksiqka w;r mj;skafkaoehs fidhuska fNao Nskak jSug th fya;`idOlhla lr.eනීමට හා ආගමික කළකෝලාහල ඇතිකරවීමෙන් යම්ලාභ ප්රaයෝජන ලැබීමටය' fuh yqfola os.`l,la Ydia;@Shj lreKq yeoErSu ;`<ska ,;a mrsphla ksid fyda fjkhuz nqoaOsuh wjfndaOhlska jspdr mQrAjlj is|= flfrkakla fkdjk w;r yeZ.Suzj,ska jYSlD;j wjs;rAl wjspdr mQrAjlj fulS ldrAhයේ ksrka;rfhkau ksr;jSu ksidu odhdo jYfhka w;am;a lr.;a wys;lr udkisl wenzneysjSuls' fulS l@shdj<sh සංවේදී ආකල්ප jO!kh කිරීම iuznJOfhka kuz thg wkkql~, l@shdudrA.hla fkdjk nejz b;d wlue;af;ka jqjo mejiSug is|=j we;'සංවේදීබව ලාභ ප්ර@යෝජන තකා භාවිතාකළයුතු මෙවලමක් නොවේ.එය මිනිසුන් අතර ජනප්රිhයවීමට පමණක් නුසුදුසුසේ භාවිතාකිරීම මහත් අනර්ථකාරී ප්රනතිඵල උදාකිරීමට හේතුවකි. 4.පෞරුෂ සංවර්ධනය හා ගැටළු අතීතයේදී අප ජන සමාජය තුළ සාමය සහජීවන නොමඳව රැඳී පැවතිණි.බටහිර සංස්කෘතියේ ආභාෂය මෙරටට ලැබීමත් සමඟම නිරර්බුදව පැවති ශ්රීි ලාංකික ජන සමාජය ආකල්පමය වශයෙන් ක්රෙමයෙන් වෙනස් වන්නට විය.ඒ සමඟම මෙරට බුදුසමයේ ආභාෂය මත සකස්ව පැවති හර පද්ධතිය විදේශීය බලපෑමමත කිසියම් විකෘතිවීමකට ලක්විණ.පෙරදී මෙරට පැවති ආධ්යා ත්මික වටිනාකම් වෙනුවට භෞතික වටිනාකම් මත මානව චර්යා ඇගයීමට ලක්කිරීමට හුරුවීමත් සමඟම වඩාත් එවැනි බොල්හර කෙරෙහි මිනිසුන්ගේ ආකර්ශණය අධික විය.ඒ සමඟම පවුල් සංස්ථාවතුළ තිබූ ස්ථාවර පදනම දෙදරායාම ඇරඹිණි.මාපිය දූදරු අඹුසැමි සබඳතාවල සංවේදී මානුෂික ආධ්යා්ත්මික පැතිකඩ වෙනුවට බාහිරඔපයට මූලිකත්වය හිමිවූ ව්යාාජත්වය පෙරට පැමිණියේය. මිනිස් සිතිවිලි ක්ර මයෙන් විකෘතිබවට පත්වීම චර්යාවවල විකෘතිබවට හේතුවේ.මේ නිසා විශාල ලෙස මිනිස් හැසිරීම පිරිහීගොස් තිබේ.මෙබඳු ලෙස මිනිසුන් හැසිරෙනවාදැයි විමතියක් ඇතිවන තරමටම එවැනි හැසිරීම් ඉතාම ජුගුප්සාජනක මට්ටමකට පත්ව තිබේ.මීට හේතුව මිනිසුන් රාග ද්වේෂ හා මෝහ සහගත හැඟීම් වලින් ආකූල ව්යා කූලව සිතට වසඟව වගකීම් විරහිතව අන්ධලෙස ක්රිගයාකිරීමට පෙළඹීමයි.මෙබඳු සමාජයක දිවි ගෙවන දෙමාපියන්ට සිය දූදරුවන්ගේ අනාගතය පිළිබඳ ඇත්තේ දැඩි බියකි.දෛනිකව සන්නිවේදන මාධ්යිවල පළවන විවිධ සිත් කම්පාකරවන මිනිස් සමාජයේ පරිහානිය සම්බන්ධ පුවත්නිසා සාරධර්ම සදාචාරය ගරුකරන සෑම සංවේදී අයෙකුම පසුවනුයේ විකෘති මානව චර්යා පිළිබඳ විමතිය හා පිළිකුල දනවන ආකල්ප සහිතවය.

සෘණාත්මක සමාජ ආකල්පවලට හේතු සාධක

සාරධර්ම හා සදාචාරය කඩකලවිට ලැබියයුතු දඬුවම් නිසිසේ නොලැබෙන හෙයින් නැවතවරක් එබඳු වැරදිදෙයට බොහෝ විෂමපුද්ගලයෝ ඉතා පහසුවෙන් පෙළඹෙති. කොපමණ නීතිරීති පැණවුවද එවැනිදේ නිසිසේ ක්රිදයාත්මක නොවීමේ අඩුපාඩුද ‍මෙබඳු අපචාරී පුද්ගලයින්ට ඔවුන්ගේ විෂම චර්යාවලට ලැබෙන අනියම් රුකුලකි.නීතිය පවතින්නේ සමාජයේ සහපත හා ආරක්ෂාව පිණිසය.සාරධර්ම හා සදාචාරයට සංවේදී නොවන අය අධිකරණ ක්රි යාවළිය මඟින් හික්මවීම පිණිස නීතියේ පිළිසරණ මානව සමාජයට බෙහෙවින් අත්ය වශ්යළය.එම නිසා එබඳු පිළිසරණක් ලැබිය යුතු අයහට එය පහසුවෙන් ලබාගැනීමට හැකික්ර ම සකස්කිරීම වගකිව යුතු අයගේ යුතුකමයි.එසේම නිසිලෙස සමාජ සුරක්ෂිතතාව පවත්වාගැනීමට උපකාරීවීම සෑම අයෙකුගේම වගකීමක්ද වේ. මිනිස් සමාජයේ වඩා සංවේදී කුඩා දරුවන්ය.ඔවුන්ගේ සිත් මල් මෙන් අවිහිංසකය පිවිතුරුය.එම සිත්වලට දරා ගැනීමට අපහසු විවිධ විෂම හැසිරීම් රටා වැඩිහිටි අයතුළ පැවතීම අනාගත පරපුරට යහ ආදර්ශයක් නොවේ.කුඩා දරුවන්ට ශාරීරික හා මා‍නසික වශයෙන් විවිධ ලෙස හානිකර විය හැකි විෂමචර්යා වැඩිහිටියන්තුළ පැවතීම කිසිසේත් සමාව දියහැකි කරුණක් නොවේ. දිනෙන්දින මෙබඳු අහිතකර සමාජ ව්යළසනවල ගොදුරක්වීම නිසා ළමුන්තුළ පැවතිය යුතුවූ සංවේදීබව වියැකීගොස් සිතුම් පැතුම් ප්රවචණ්ඩබවකරා විකෘතිවීමට හේතුවිය හැක. ආදරය හා සුරක්ෂිත බව ළමුන් බලාපොරොත්තුවනුයේ වැඩිහිටි සමාජයෙනි.එසේම වඩාත් ඒවා අහිමි වනුයේද වැඩිහිටි සමාජය වෙතිනි.ළමා‍ පරපුරේ යහපත සැලසීම අනාගත සමාජ සුරක්ෂිත තාවයට ඉවහළ්වන කරුණකි. භෞතිකබවට පිරිනමන සමාජ ඇගැයුම අනුක්රිමයෙන් ඉහළ පරාසයක් දක්වා වර්ධනයවීමද මේ සාරධර්ම පරිහානියේ ක්රිතයාවළිය වේගවත්වීමට හේතුවක්වී තිබේ.භෞතික පක්ෂයම පමණක් දැඩිව අවධාරණය කරමින් එබඳු සමාජ ආර්ථික අධ්යාවපන ව්යු හයක් නිර්මාණය කර ඒතුළ වෙසෙමින් ආධ්යා ත්මිකප්ර්තිඵල අපේක්ෂා කිරීම තරමක් හාස්යකජනක කරුණක්ද වනු ඇත. මුළු මහත් සමාජ ක්රතමයක් වෙනස්කිරීම අපහසුවිය හැකිවුවද සිය පෞද්ගලික අරමුණු හා අපේක්ෂා පවතින සෘණාත්මක ක්රරමයටම අනුගතනොකර පෞරුෂත්වය හා ස්වීයත්වය අනුව කටයුතු කළ හැකිනම් අවම වශයෙන් මානසික ආතතියෙන් තොරව සුවසේ නිරෝගීව ජීවත්විය හැකිය. සංවේදීබවේ nqoaOsuh m@ia;`;hla wka;rA.; jqjo th jvd;au Ndjuh mCIhlska iukajs; jSu ksidu jsfYaIfhka iudcfhys fndfydafofkl` yg jevs wmyiqjlska f;drju Bg <Z.djSug ms<sjka jS ;sfnz' jsfYaIව jevs සංජානන Yla;shlska iukajs;fkdjQ l`vdorejka jeks wh jsIයේ mjd jevs wdhdihlska f;drj l@shd;aul lsrSfuz iuzNdjs;dj සංවේදීබව i;`jSu th jevs msrsila lrd <Z.djSug fya;` idOl jS we;' fujeks lreKq iudc ixl,am iuznJOfhka w;sYhskau jeo.;a lreKකි.එසේම සාරධර්ම b;d jsYd, ldrAhhla iudc taldnoaO;djh uekjska wdrCIdlsrSu msKsi bgq lrkq ,nhs'සාරධර්ම සමාජ බන්ධනයක් ලෙස හැඳින්වේ. ngysr iudc rgdවේ ව්යුdහයට jvd fmros. iudc rgdවේ ව්යුජහය Yla;su;a ලෙස neZoS mej;Su flfrys fmros. wd.usl ixl,amhkays .enz jS mej;`kq සහයෝගී චර්යාවට iudk fjk;a us;@Fjh iuznJO b.ekajSuz uy;a fia wdOdr WmldrS jS ;sfnz' ngysr wd.usl ixl,amj,g mjd සංවේදී මානව ආකල්ප iuznJO b.ekajSuz meusK we;af;a fmros. isg ixl@uKh jQ usksiqka w;ska nj meyeos,sh' yska|= ffck ;dmi mrsj@dcl wdcSjl WmksIoa jeks l`uk b.ekajSul jqj;a සහනශීලීබවට iudk wd.usl b.ekajSuz wka;rA.;j ;sfnz' tod mqrdK iudch uekjska iliajSfuz ldrAhfhys ,d fulS wd.usl b.ekajSuz uy;a fia msgsjy,a jS ;sfnz' jrA;udkfhys mj;sk ffjrh m<s.ekSu BrAIHdj jmqrk iudc wdrA:Sl rgdj ksidu iudch jsjsO wdldrfhka f.da;@sl wdl,am iys; l`vd lKavdhuzj,g fnoS f.dia ;sfnk w;r bosrsfha oS ;j ;j;a jsjsO fnoSuz cks; fjuska mj;shs' ta iEu fnoSulgu uQ,sl fya;`j kuz usksid wkHhka ;uka jeks usksiqka f,i l,amkd fkdlsrSfuz jrohs' fuz whqrska l,amkd lsrSug uQ,sl w;a;sjdru jkafka mqoa.,fhl`f.a isතේ yg.kakd අනුන් පිළිබඳ සංවේදී ආකල්ප බිහිවීමට හේතුවන wjfndaOයයි.අද බොහෝ දෙනාතුළ මේ අවබෝධය නැත.

සංවේදීබවේ උපයෝගීතා ලක්ෂණ

usksid jsjsO lreKq ksid nqoaOsuh jYfhka fyda oekqfuz jmirsh wkqj uq,a ld,Sk usksidg jvd bosrsfhka isgsk njla m< jqj o ta fya;`j ksidu Ndjuh jYfhka uy;a mrsydkshlg wo m;aj isgshs' Wiia ri jskaok Yla;shla fkdue;s nj ksid b;du;a nd, my;a yriqka foa w.h lsrSug usksid yqre mqre|=j isgsk w;r jrA;udkfhys wkqNj lrk mialuz iemfhka Tnzng kj udkhka fidhd hEfuz jspdr mQrAjl l`;`y,h kjSk භෞතික සමාජ ඇගයුම් uZ.ska fudglr oukq ,en we;'Wiia ri jskaok Yla;shla cks; jkafka misZ|=rka මනාව YsCIs; f,i yslaujd f.k ishquz ixfjzoS ukilska hq;`j iudcfhys අනුන් හා සහයෝගීව jdih lrk l,h' bZ|=rka YsCIs; jkafka;a ishquz ixfjzoS ukila we;s jkafka;a wkHhka පිළිබඳ කාරුණිකව lghq;` lrkakg yqre mqre|= jS isgskakd jQ jsglh' wjdikdjlg fuka jrA;udkfhys l@shd;aul jk wOHdmk l@shdj<sh uZ.ska is|= flfrkafka o ;j ;j;a oekqug muKla f,dn nZok is;ays udkqIsl nj ixfjzoSFjh wju mrmqrla we;s lsrSuh' wOHdmk l@ufhys taldhk wruqK lsis|= bjla njla fkdue;s ;rZ.ldrSFjh ksid ta wkjYH ;rZ.h usksiqka oafjzIfhka BrAIHdfjka yd l`ylFjfhka hqla; fkdusksiqka lrkq ,nhs' nq|=iuh wOHdmkfhys uQ,sl wruqK lr.kq ,enqfjz සාරධර්ම හා සදාචාරයෙන් iukajs; msrsmqka ixfjzoS usksiqka ksrAudKh lsrSuhs' fuysoS oekqug jvd uq,a;ek ,enqfka wNHka;r ixfjzoSnj yd විචාර mQrAjl wdl,amhlska lghq;` lsrSug yqre mqre|= lsrSuhs' tuZ.ska oekqug jvd jgskd nqoaOsuh yd ixcdkk jeo.;alulska යුතු fuj,ula jk m@Z{dj wjOslr.ekSug iEu ukqIHfhl`gu wjia:dj ie,iS ;snsKs' fmd;m;ska fyda fjk;a tnZ|= wdldrfha udOHhla weiqre lsrSu uZ.ska myiqfjka ,nd.; yels jsgska jsg w;suy;a fjz.fhka fjkiajk oekqu miqmiu wjspdr mQrAjlj yUd hdfuz wdoSkjh jkafka tf,i lsis|= udOHhlska f;drj ;ukaf.a isතේ Wmojd .; yelsj ;snQ m@Z{dj wjOslr.ekSug usksid wfmdfydi;ajSuhs'm@Z{dj fkdueති oekqමෙන් muKක් iukajs; kQ;k usksid wOHdmk iy;sl yd ,nd.kakd WmdOs ixLHdfjka muKlska iEySulg m;ajSug mqre|= mqyqKq jSu ksidu නූතන iudcයේ මානව චර්යා දකින්නන්ට iskyව හා කළකිරීම Wmojk ;;ajයෙන්යුතුව mrsydkshg m;aj ;sfnz' iudchla hkq jsjsO mqoa.,hka iuQyhlska iukajs; jQjla fjz' ta ;`< kSfrda.S frda.S wdndOs; f,dl` l`vd jsjsO ;rd;srfuz mqoa.,hka isgsh yelsh'fuz w;r jsYd, msrsilg ;j flfkl`f.a wdOdrh Wmldrh rys;j ish ffoksl wjYH;d mjd bgq lr.; fkdyels ugzgfuz mqoa.,hka mjd jsoHdukh'tjka iudchlg b;du;a jsYd, jYfhka wjYH jkafka yqfola සිය lghq;` muKla bgq lr.kakd wd;audrA:lduS mqoa.,hka ;j ;j;a we;s lr.ekSug jvd ;uka yer wkHhka ms<snZo fifkyiska ohdfjka us;@YS,Sj is;d n,d lghq;` lrk mqoa.,hka බිහිකිරීමය.එබඳු සමාජයකට බෝධිසත්ව පරමාදර්ශය තුළින් ලැබෙනුයේ අගනා ආකල්ප පිළියමකි. මෙබඳු mqoa.,hka iudchlg ksrAudKh lrfokq ,nkafka සංවේදීබවේ wdOdr Wmldr ksidh' we;a; jYfhkau සාරධර්ම mqoa.,hka flfrka iudchg ,ensh hq;`jd fiau iudcfhka o fmr<d mqoa.,hka fj; සාරධර්ම .,d hd hq;`h' tjsට සාරධර්ම ms<snZoj ukd yqjudrejla .kqfokqjla iudch ;`< is|=jk nj mejish yelsh'iudcයේ l`vdu tallh mjq, jk nejska l`vd l< l`vdu iudc tallh jk mjqලේ idudcslhska jk ujzmsh fom, ;`<ska mqoa.,hd uq,a jrg සාරධර්ම සඳහා පදනම්වූ සංවේදීබවේ .`K iqjZo iamrAY l< hq;`h'

මානසික ආතති සමනය හා බෞද්ධ මනෝ උපදේශනය

uq,ajrg ish ujzmsh fom,;`<ska සාරධර්ම yZ|=kd.kakd <Zorejd jevsysgsfhl`jQ miqjද සාරධර්ම ish is;a i;kays wkjr;fhka .,d hk කාරුණිකත්වයේ osh myrska iukajs; ;eke;af;l` njg m;a jkafka ksrdhdifhks' jevsjsh m;a orejd ish iudchSh j.lSuz Ndr.kakd oskh t<fUk jsg b;du;a j.lsj hq;` f,iska wkHhka flfrys සාරධර්ම mQrAjx.uj lghq;` lsrSug uQ,sl mrsph ,nd isgskafkl` njg ks;e;skau m;a fjz' සාරධර්ම ta ;ruz usksia wjYH;djhka ms<snZoj ldreKslj oek yZ|=kd lghq;` lsrSug iu;aluz olajhs' nq|= oyfuys js.@y flfrk jsfYaI ,CIKhla jkafka th wdruzN jkafka ujzmsh fom<f.a fifkyi සංවේදීබවේ wdruzNl mshjrg iu lruska th uQ,slj jO!kh lsrSug Wmfoia oS ;snSu ksidh' සාරධර්මවල jsoHudkjk ;j;a wm@lg ,CIKhlaසේ fmkajd oshyelafla ksrතුරු th jර්ධkh lrk mqoa.,hd tuZ.skau iqrCIs; lrkq ,enSuhs'fuh fufia jkafka lsishuz wm@lg ydialulska hehs mjikjdg jvd fu;a;d ixl,amh flfrka jsoHudk jk jsoHd;aul pska;kfhys ,CIK wjfndaO lr .ekSu uZ.ska th is|= jk wdldrh ms<snZo meyeos,s jegySula ,nd.; yelsh'ආත්මාර්ථකාමීබවෙන් දුරුවූවිට තමා හා අනුන් hkqfjka meyeos,s fnod fjka lsrSula olakg fkdfjz' tys iSud iuzfNaoh fkdue;s nj mjikafka fuz fya;`j ksidh' fulS ,CIKh ksid ආත්මාර්ථකාමීබව දුරු lrkakd meyeos,s f,iu wkHhka wruqKq lruska සංවේදීබව jO!kh l<;a thska ksrdhdifhkau iajlSh iqrCIs; nj ie,fikafka ;uka jsiskau wkHhka Wfoid;a ;uka Wfoid;a ;ukaf.a yojf;ka uQ,slj th is|= lrk nejsks' fufia සාරධර්ම jO!kh lrkaනා th jsiskau iqrCIs; lrkq ,nhs'ienjskau සාරධර්ම;`< .enzjනුයේ uqZM uy;a iudc jgskdluz ms<snZo b.ekajSuz moaO;shls' th jO!kh lsrSfuz oS tys n,mEu ndysරව fukau wNHka;rව tl yd iudk wdldrfhka jsoHduk jk fohdldr l@shd;aul jSuz rgd tlS ixl,amh ;`< wka;rA.;h'තම සිත මැනවින්සංසිඳවීම අනුන් ජයගැනීමට වඩා ශ්රේ ෂ්ඨය. i;`kaf.ka" ji jsI" wjs wdhqO ආදී wk;`re wjujSu yd jsjsO frda.dndOවලින් je,lSug wjYH m@;sYla;slrK moaO;sh Yla;su;ajSu wNHka;rව m@lg flfrk සංවේදීබවේ ys;lr ,CIKවේ.iudcයේ iEu mqoa.,fhl`ygu m@sh ukdjjSu wju jYfhka wukqIHhskag mjd m@shjSu සහයෝගිතා චර්යාවේ ndysරව jsoHudk ,CIK fjz'fuz oajsjsO ,CIK නිසා සහනශීලීබව ඇතිවේ.එසේම iudc iuznJO;d yd mqoa.,sl iajia:;d යන මේ කරුණු යහපැවැත්මට අදාළය.මෙම කරුණුවලට සාරධර්මවලින් ස්වායක්ත පැවැත්මක්ද තිබිය නොහැක. 5.ත්රි පිටකගත ඖෂධ හා පිළියම් ඔබට ලෙඩ රෝග වැළදී තිබේද? මෙලොව කිසියම් ලෙඩක් හෝ රෝගයක් ‍ෙනාවැළඳුනු ජීවියෙකු සොයා ගැනීමටත් නොහැකිය. ඒ තරමටම ලෙඩ රෝග අපගේ ජීවිතය හා බද්ධව පවතියි. අපට ලෙඩක් දුකක් වූ විට එයට කිසියම් පිළියමක් හෝ ඖෂධවර්ගගයක් ලබා ගැනීම සඳහා අපි වෛද්ය.වරයෙක් කරා යන්නෙමු. විවෘත සමාජයේ කාහටත් ලැබෙන පොදු සාමාජික වරප්රිසාදයක් ලෙස ඒ ආකාරයෙන් වෛද්යිවරයෙකුගෙන් පිළියම් ලබා සුව වීමේ අවස්ථාව ලැබීමේ සම්භාවිතාව අප හැම දෙනාටම ඇතත්, ගිහි සමාජ‍ සංස්ථාවෙන් අභිනිෂ්ක්රබමණය කොට පැවිදි සමාජ සංස්ථාවට ඇතුළත්ව වැඩ වෙසෙන භික්ෂූන් වහන්සේලාහට ගිහි ප්රයජාව අත්විඳින එකී ස්වස්ථතා සුඛ විහරණ ඒ ආකාරයෙන්ම භුක්තිවිඳීමේ සම්භාවිතාවක් නොතිබීමේ ඉඩකඩ ඇත. නගරයෙහි වෙසෙන භික්ෂූන් වහන්සේලාහට වඩා ගමෙහි වෙසෙන භික්ෂූන් වහන්සේලාහටත්, ගමෙහි වෙසෙන භික්ෂූන් වහන්සේලාහට වඩා ආරණ්ය ගතව හා වනවාසීව ස්වකීය ජීවිතකාලයම බවුන් වඩමින් ගතකරන භික්ෂූන් වහන්සේලාහටත් ස්වකීය ගිලන් බව සඳහා සුදුසු ඖෂධ වර්ගන හා පිළියම් කලට වේලාවට ලබා ගැනීමේ සම්භාවිතාව අවම වන්නට පුළුවන. බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑමට පෙර ජීවමානව වැඩ වෙසෙන කල නම් විටින් විට උන් වහන්සේ දිනපතා පා ගමනින් වනවාසී ආරණ්යන සේනාසන කරා වැඩ භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ සුව දුක් රෝගී නිරෝගී බව විමසා බලා පිළියම් කළ යුත්තෙකු දුටුවහොත් වහාම ඊට නිසි පිළියම් යෙදීමේ බුද්ධ කෘත්යවයක් හෙවත් බුද්ධ චාරිත්රතයක් තථාගතයන් වහන්සේ සතුව පැවතිනි. මේ සාමාන්යතයෙන් බුදුරාණන් වහන්සේ ලෝකවාසී සත්වයාගේ මානසික ලෙඩට ඖෂධ ලබා දුන්නා මිසක කායික ලෙඩට හා කායික නිරෝගීතාවය උදෙසා ඖෂධ වර්ගඩ අනුදැන වදාළ බව සාමාන්යමයෙන් වැඩි දෙනා අතර ප්ර චලිත දෙයක් නොවෙතත්, භෙසජ්ජගුරු යන අන්ර්ථ නාමයකින් හැඳින්වෙන තථාගතයන් වහන්සේ උන් වහන්ස් සමඟ එක්ව වැඩ සිටී භික්ෂූන් වහන්ස්ලා රෝගීව සිටි ඇතැම් අවස්ථාවල දී විවිධ ඖෂධ වර්ග හා පිළියම් වර්ගහ නිර්දේශ කර ඇති ආකාරය අපට ත්රිීපිටකයෙහි දී දැක ගත හැකිය. වර්තමානයෙහි දී මෙහි සඳහන් වෙන ඇතැම් ඖෂධ වර්ගප ඒ ඖෂධ නාමයෙන්ම හඳුනාගැනීමට අපහසු වන්නට පුළුවන. ඒ මීට වසර දහස් ගණනකට පෙර භාවිතා වූ වදන්වලින් එකී ඖෂධ වර්ගට හැඳින්වී ඇති හෙයින් විනා එහි පවතන ජීවමාන, ප්රනත්යෂක්ෂ බව දැන් එහි ගැබ් නොවන නිසා නොවන බව සැලකිල්ලට ගත යුතුය. එමෙන්ම ත්රිනපිටකයෙහි සඳහන් වන මෙකී ඖෂධ වර්ගග පිළිබඳව දේශීය හෝ ආයුර්වේද වෛද්යජ විද්යා්ව පිළිබදව පර්යේෂකයන්ගේ සැලකිල්ල නොපමාව යොමු කළ යුත්තේ මෙවැනි අගනා ඖෂධ හා පිළියම් කාලයෙහි වැලි තලාවෙන් වැසී යාම බලා සිටීම නොකළ යුතු දෙයක් වන හෙයින් හා අවම තරමින් එහි කිසියම් කෞතුක වටිනාකමක් හෝ අන්තර්ගතව තිබිය හැකි බැවිනි. පුරණයෙහි භාරත දේශයෙහි ‍ෙමන්ම ලක්දිව දේශීය වෛද්යක විද්යාගව අතිශයන්ම දියුණුව පැවති කාල වකවානුවක සිට ලක්දිව මාතුළ ජනපදයෙහි අලෝක විහාරයේ දී ලේඛනගතවීම දක්වා මුඛ පරම්පරාගතව පැවති මෙකී ත්රිපපිටකය තුළ තවමත් එදා යුගයෙහි භාවිතා කළ ඖෂධ හා ප්රපතිකාර ක්රෙමවල ස්වභාවය මේ යැයි නිරීක්ෂණය කිරීමටවත් මේ ආකාරයට හෝ ශේෂ වී තිබීම අප ලත් සුවිශාල භාග්ය්ක් සේ ද සැලකිය හැකිය.

පිත්තාධික ආබාධ හා චර්ම රෝග

බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත්නුවර ජේතවනාරාමයෙහි වැඩ වසන සමයෙහි එක්තරා උෂ්ණාධික කාලයක ඒ නගරයෙහි පිඬු සිඟා වඬින භික්ෂූන් වහන්සේලා එකී උෂ්ණය හේතුවෙන් තද අව්වට නිරාවරණය වීම හා වරන් වර ඇද හැලෙන වැස්ස නිසා තෙමුණු මඩ පැගීම ද නිසා, පිත කිපී පිත්තාධික බව නිසා පෙන්වන වමන හා ඔක්කාර ලක්ෂණයන්ගෙන් යුක්ත බව නිරීක්ෂණය කළ සේක. ඊට අමතරව ශාරීරික වශයෙන් ද කෘෂ, දුර්වර්ණ, පඬු පැහැ ඇති, අවයවන්හි නහර ඉල්පුනු බව ද දුටහ. එයට පිළියම් ලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් අනුදැන වදාරා ඇත්තේ ගිතෙල්, වෙඬරු, තල තල්, මී පැණි සහ උක් සකුරු යන බෙහෙත් වර්ගන පහයි. මේවා ආහාර කෘත්ය්ය හා ඖෂධ කෘත්යතය යන කෘත්යපයන් දෙකම සිදු කරන අතර විකාලයෙහි පවා වැළඳිය හැකි පස්ගෝරස ද්රෙව්යධයන් ලෙස භික්ෂූන් වහන්සේලාහට නිර්දේශ කර තිබේ. උදෑසන හා දිවා ආහාර පමණක් වැළඳීමත් රාත්රී‍ භෝජනයෙන් වැළකීමත් නිසා උදෑසන හා දිවා කාලයෙහි රුධිරයෙහි ග්ලූකොස් ම‍ට්ටම නියතව පවතින අතර රාත්රිසයෙහි එය අවම අගයක් ගන්නේ රුධිරයට ග්ලූකොස් එක් කරන ආහාරයෙන් වැළකීම නිසාය. එක් පැත්තකින් කිසිදු වි‍ෙව්කයක් නොලබා නිරන්තරයෙන්ම ක්රිනයාත්මක වන ආමාශය ඇතුළු සමස්ත ආහාර ජර්ණ පද්ධතියට එවැනි ආහාර විරමණයක් මඟින් මඳ අස්වැසිල්ලක් ලබා එහි ක්රියයාකාරිත්වය ප්රණකෘතිමත් කර ගැනීමට එය අගනා අවස්ථාවක් වන අතර රුධිරයෙහි ග්ලූකෝස් මට්ටම නියත අගයකින් පවත්වා ගැනීමට බාධාවක් ද වේ. සාමාන්ය ශරීර නිරෝගිතාවය ඇත පුද්ගලයන්හට මේ තත්වයට හැඩ ගැසීම අසීරු නොවෙතත්, අභ්යසන්තර දේහ කියාකාරීත්වයෙහි හා සිරුරෙහි හෝමෝන නිෂ්පාදන ක්රි යාවළියෙහි යම් යම් දුර්වලතා ඇති අයහට යම් යම් දියවැඩියා තත්ව වැනි රෝග අවස්ථා මතුවීමට ද මේ තත්වය ඇතැම්විටක දී ඉවහල් වේ. එම හේතුව නිසා ඉහත භික්ෂූන් වහන්ස්ලහට නිර්දේශ කරන ලද ගිතෙල්, වෙඬරු, තල තල්, මී පැණි සහ උක් සකුරු යන ‍ෙබහෙත් වර්ගද පසෙන් සාමාන්ය යෙන් ආහාර විරමණය කරන රාත්රීත කාලයෙහි රුධිරයෙහි ග්ලූකොස් මට්ටම නියතව තබා ගැනීමට හා එකී ආහාරවල අන්තර්ගත පෝෂක කොටස් මඟින් රුධිරයෙහි අන්තර්ගත පෝෂක අගය නියතව තබා ගැනීමට අදහස් කර ඇති බව පැහැදිලිය. විශේෂයෙන්ම පස්ත ධාතුවල කෝපවීම්, විකෘතිතා හා ක්ෂයවීම් මඟහරවා ගැනීම මෙකී ආහාර වැළඳීම් මුඛ්ය්තම අරමුණ බව කෘෂ, දුර්වර්ණක, පඬු පැහැ හා ඉල්පුණු නහරවලින් යුක්ත ශරීර ඇති භික්ෂූන් උදෙසාම මෙකී බෙහෙත් වර්ග පහ අනුදැන වදාරා තිබීම මඟින් ද තහවුරු වේ. තව ද පිත කීපීම පමණක්ම නොව පස්ත ධාතු විෂම වීමෙන් ද ඇති වන මේ ආකාරයෙහිම වූ වෙනත් අජීර්ණාබාධ සඳහාම විශේෂයෙන් ලිපිඩ හා මධුර ගුණ අන්තර්ගත පෝෂක ගුණයෙන් යුක්ත ආහාරවල අවශ්යශතාවය මතු වූ බැවින් එය සපුරා ගැනීම පිණිස වුරුණු තෙල් ‍ෙහවත් මස් වර්ගආ වලින් කරන ලද තෙල් ඖෂධ ලෙස මැනවින් පිස සකස් කොට ආහාරය සඳහා එක්කර ගැනීමට නියම කොට තිබේ. වලසුන්ගේ, දිය ගොඩ මත්ස්යොයන්ගේ, කිඹුලන්ගේ, ඌරන්ගේ හා කොටළුවන්ගේ තෙල් වර්ගේයන් ලබා ගෙන ඒවා හොඳින් පිස සාමාන්යොයෙන් දානය ගන්නා පෙරවරු කාලය තුළ පමණක් ඔෂධ වර්ගල ලෙස භාවිතා කරන මෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් නිර්දේශ කර තිබේ. භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ සුව නොවන විවිධ ආහාර අජීර්ණාබාධ සඳහා කසාද, ඉඟුරු, වද කසාද, හෙළවදද, ඉවද, කළුරෑණද, සුවඳහොටද, වම්මුතුද මුල් බෙහෙත් වර්ග ලෙස අනුදැන වදාරා තිබේ. මෙහි දී ඇතැම් භික්ෂූන් වහන්සේලා සඳහා මෙකී මුල් බෙහෙත් වර්ගට හොඳින් කොටා පිළියෙළ කරගත් විවිධ චූර්ණී වර්ගෂ භාවිතා කිරීම අවශ්යල වී තිබේ. ඒ අවස්ථාවල දී තමන්ම මෙකී මුල් බෙහෙත් වර්ගව කොටා පිළියෙළ කරගැනීම සඳහා ඇඹරුම් ගල හා අත්ගල භාවිතා කරන මෙන් ද වදාරා ඇත. පිත කිපීමෙන් හැර වෙනත් දෝස තත්වයන් හේතුකොට ගෙන ද භික්ෂූන් වහන්ස්ලාහට අජීර්ණාබාධ වැළඳුනු කළ ඒ සඳහා බුදුරදුන් විසින් කොසඹ, කෙළිඳ, දුම්මැල්ල, හඟුල් හා කරඳ යන කහට රස වර්ගඳ ඒ සඳහා නියම ‍ෙකාට ඇත. එසේම ඒ සදහා තවත් සමහර භික්ෂූන් වහන්සේලාහට කොසඹ, කෙළිඳ, දුම්මැල්ල, තුලසි හා කපු යන ශාක වර්ගක වල කොළ වලින් තනන ලද ඖෂධ නියම කොට තිබේ. එසේම සාල්, වගපුල්, මිරිස්, අරළු, බුළු, ‍ෙනල්ලි හා කුකුළුපත් යන ගෙඩි වර්ගබවලින් පිළියෙළ කරගත් ඖෂධ වර්ගග ද මෙවැනි ආබාධ සඳහා යෝග්යෂ බැව් පෙන්වා දී තිබේ. එසේම මෙවැනි ආබාධ සඳහාම හිඞ්ගු යන ශාකයෙන් වැගිරෙන මැලියම්, රුක් දඬු හෝ පන් කොළ පිස තම්බා එයින් ලබා ගන්නා මැලියම්, රුක් කොළ තම්බා එයින් ලබා ගන්නා මැලියම්, රුක් කරටි යුෂයෙන් ලබා ගන්නා මැලියම්, රුක් වර්ගියේ ‍ෙම්රු කොළ තම්බා ලබා ගන්නා මැලියම්, ලා දළු තම්බා එයින් ලබා ගන්නා මැලියම් හා දුම්මල උණු කිරීමෙන් සාදා ගන්නා මැලියම් වර්ගළ ද ඖෂධ ලෙස දක්වා ඇත. එමෙන්ම අජීර්ණාබාධ ඇතුළු ආහාර දිරවීම් පද්ධතියට අයත් වෙනත් බොහෝ රෝගාබාධ සඳහා මුහුදු ලුණු, කළුවන් ලුණු, සින්ධු ජනපදයෙන් ලබා ගන්නා ලුණු, සුවස ලුණු හා මුහුදු වෙරළාසන්නයෙහි ඇති මැටි වර්ගයක් පුළුස්සා ලබා ගන්නා බළල් ලුණු යන ලුණු වර්ග නිර්දේශකොට ඇත.

අර්ශස් හා පිළිකා සුවය

භික්ෂූන් වහන්ස්ලාහට ඇති වන චර්මාබාධ සඳහා පිළියම් සෙවීමට අවශ්යසතාවය මතු වූයේ ආනන්ද හිමියන්ගේ ගුරුවරයෙක් වූ බෙලට්ඨිසීස මහරහත් හිමියන්හට හටගැනුනු බරපතල තත්වයෙහි වූ චර්මාබාධයක් නිසාය. මේ චර්මාබාධය නිසා උන් වහන්ස්ගේ සිරුරෙහි වණ ඇති වී එයින් ඕජස් තරලය දුර්ගන්ධය හමමින් පිටතට ගලා එන්නට ‍ෙවයි. හැඳ සිටින පෙරවන සිවුරු ඒ ඕජස්වලින් නැහැවී, වියළී ගොස් වෙන් නොවන සේ තදින් සිරුරටම ඇලී පවතියි. මේ අසාධ්යව තත්වය දුටු භික්ෂූන් වහන්ස්ලා දියෙන් ‍ෙතමා පොඟවමින් ඒ ඇලුනු සිවුරු සිරුරෙන් ගලවා ඉවත් කරති. විහාර චාරිකාවෙහි වඩිනා බුදුරජාණන් වහන්සේහට මෙය දැන ගැනීමට ලැබී එතැනට වැඩ, බෙලට්ඨිසීස හිමියන්ගේ චර්මාබාධය වැනි ආබාධයක් හෝ කණ්ඩුති රෝගය හෝ පොළක් රෝගය හෝ අර්ෂස් රෝගය හෝ මහ පිළිකාබාධ නමින් හැඳින්වෙන සිරුර පුරා වණ, කුෂ්ඨ, තුවාල, බිබිලි වැනි දෑ මතු වී එන චර්මාබාධයන් හෝ වැළඳුනහොත් ඒ ආබාධ නිසා ශරීරය දුඟඳ හමන සුළු වුවහොත් මහරි කොළ හෝ කොහොඹ කොළ ආදී ඖෂධමය කොළ වර්ග වලින් පිළියළ කරනු ලබන චූර්ණ වර්ග හා එම ‍ෙකාළ වර්ගවලින්ම පිළියළ කරනු ලබන ඖෂධමය සුවඳ සුණු වර්ගර ඇඟ අලේප කොට පසුව ස්නානය කිරීම මඟින් එකී රෝග තත්වය සමනය කර ගන්නා මෙන් ඒ සදහා ප්ර තිකර්ම දක්වා තිබේ. තවද චර්මාබාධ හැරෙන්නට වෙනත් ශාරීරික රෝගයක් නොමැති ගිලන් භික්ෂුන් වහන්සේලාහට ඉහත දැක් වූ ප්රනතිකර්මය හැරෙන්නට අස් බෙටි, මැටි හා රජන කහට සිරුරෙහි ආල්පනය ද එම ද්ර ව්යට තම්බා සුණුකොට හෝ එම දුව්ය කොටා සුණු කොට ‍හෝ සිරුරෙහි හොඳින් ආලේප කොට, පසුව ස්නානය පිණිස එකල සබන් වෙනුවට භාවිතා කරන ලද පෙණ නඟන සුණු වර්ග කොටා සිරුර දියෙන් තෙමා ආලේපකොට හොඳින් ස්නානය කිරීම ද අතිරේක වශයෙන් අනුදැන ඇත. එසේම එකී සුණු වර්ග පිළියළ කරගැනීම සඳහා හා කොළ වර්ග කෙටීම සදහා අත් වංගෙඩිය ද කුඩා මොල් ගහ ද කොටන ලද චූර්ණ වර්ගර හලා ගැනීම සදහා චූර්ණාචලනිය නම් වූ පෙනේරය ද රෙදි පෙරහන ද භාවිතා කිරීමට ද තමන් සන්තකයෙහි තබා ගැනීමට ද භික්ෂුන් වහන්සේලාහට අවසර දී තිබේ.

	ඇස් රෝගයන්ගන් පීඩාවට පත් වූ  භික්ෂූන් වහන්සේලා අරබයා ඊට පිළියම් ලෙස කළු අඳුන්, විවිධ ඖෂධ වර්ගූවලින් කළ අඳුන්, ගංගාශ්රිටත අඳුන්, ස්වර්ණගෙරුක අඳුන් හා පහන් දැල්ලෙන් කළ අඳුන් යන නමින් හැඳින්වෙන ඖෂධ වර්ග හොඳින් කොටා සිහින් කුඩු බවට පත්කොට සකස් කරගන්නා අඳුන් වර්ග පිළියම් ලෙස නියමකො‍ට දක්වා ඇත. ඇස් රෝග සදහා පිළියම් ලෙස අඳුන් වර්ග සෑදී‍ෙමහි දී සඳුන්, තුවරලා, පිත් සමනයට හිතකර බෙහෙත් වර්ගයක් ලෙස ප්රසචලිත කළුවැල් හා වම්මුතු යන ශාක වර්ග අඹරා එකී අඳුන් වර්ග පිළියළ කරගන්නා ආකාරය පෙන්වා දී තිබේ. මෙකී අඳුන් සිහින් කුඩු වර්ගයන් බැවින් භික්ෂූන් ඒවා තැටිවල  හා විවෘත භාජනවල තැන්පත්කොට තැබූ විට, තණ රොඩු, පස් වර්ගව හා දූවිලි වලින් අපවිත්ර ව යයි. එවිට අඳුන්වල ආරක්ෂාව තකා බුදුරදුන් විසින් රත්රනින් හෝ වෙනත් එබඳු වටිනා ලෝහයකින් ‍හෝ ‍ෙනාතනන ලද උස් හෝ පහත් හෝ නොවූ සුවිශාල නොවූ අඳුන් කුලාවක ( බඳුනක් ) එම අඳුන් වර්ගප තැන්පත් කොට තබන ලෙස නියමකොට ඇත. එසේම එම අඳුන් තැන්පත් කර තබන බඳුන් සැකසීමේ දී රත්රන් වැනි වටිනා ලෝහ වර්ග හැර සෙසු ලෝහ වර්ග, ඇට වර්ග, මිනිස් දත් හැර වෙනත් සතුන්ගේ දත් වර්ග, අං වර්ග, බට, හුණ වර්ග, ලාටු වර්ග හා වට්ටක්කා ආදී පැසුණු ගෙඩි වර්ග භාවිතා කොට ඒවා සකස් කළ යුතු බවටත් උපදෙස් දී ති‍ෙබ්. සක් නැබවලින් කළා වූ හා කෂ්ඨමය වූ ද අඳුන් දමන භාජන ද යෝග්යත සේ දක්වා ඇත. අඳුන් දමන භාජන වැසීම පිණිස එම බඳුනෙහිම නූලකින් ගැට ගසන ලද පියනක් ද, පලුදු වූ භාජන නූල් භාවිතයෙන් ප්රණකෘතිමත් කරගැනීම ද අනුදැන වදාරා ඇත. ඇස්වල අඳුන් තැවරීමේ දී ඇස්වල ආරක්ෂාව තකා ඒවා ඇඟිලිවලින් නොතැවරිය යුතු බවටත් ඒ පිණිස අඳුන් ගෑම පිණිස කූරක් භවිතා කළ යුතු බවටත් පෙන්වා දී තිබේ. එසේම අඳුන් ගෑම පිණිස භවිතා කරන අඳුන් කූර රත්රන්, රිදී වැනි වටිනා ලෝහ වර්ගවලන් තනන ලද ලොකු හෝ කුඩා හෝ නොවිය යුතු  බවට ද අතිර්ක පැණවීමක් කර ති‍ෙබ්ඓසේම අඳුන් කූර සුරක්ෂිතව තැබීම සඳහා කොපුවක් ද, එය උරහිසේ දමා ගැනීම සඳහා  පටියක් ද, පටියෙහි බැඳීම සඳහා ශක්තිමත් නූල් වර්ගයක් භාවිතා කිරීම ද අනුදැන වදාරා ඇත.

තුන්දොස් කිපීම නිසා මහ රහත් පිළින්දවච්ඡ හිමියන්හට ඉවසිය ‍ෙනාහැකි තද හිසරදයක් වැළඳුනු කලක එයට ප්රවතිකර්මව වශයෙන් පළමුව හිසේ තෙල් බෙහෙත් ආල්පකොට පිරිමැදීම ද අනතුරුව නස්ය කර්මය කිරීම ද බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් අනුදැන වදාරා තිබේ. එහි ද නස්යද කර්මය කිරීමේ දී භාවිතා කරනු ලබන ඖෂධ වර්ග නාසිකාවෙන් ඉවතට වැරෙන නිසා ඒකී නස්යන ක්රිරයාවළිය සදහා රත්රනින් හෝ රිදියෙන් හෝ එවැනි වෙනත් වටිනා ලෝහ වර්ග වලින් නොතනන ලද එමෙන්ම පමණට වඩා විශාල හෝ කුඩා නොවූ භාජනයක් ද භාවිතා කරන මෙන් නියම කොට ඇත. නියමිත ප්රහමාණයට නොවූ භාජන හෝ උපකරණවලින් එම කර්යය නිසි සේ ඉටු කරගත ‍ෙනා හැකි බැවිනි. එසේම නස්යප කර්මය කිරීමේ දී නහයට ඇතුළ් කරනු ලබන බෙහෙත් ප්ර මාණය නියමිත ඖෂධ මාත්රානවට වඩා වැඩි හෝ අඩු නොවිය යුතු බව ද පැහැදිලිකො‍ට දී ති‍ෙබ්. එමෙන්ම භික්ෂූන් වහන්සේලාහට වැළඳෙන ඇතැම් ශීර්ෂාබාධ තෙල් අ‍ෙල්පකොට ‍හෝ නස්ය කිරීම මඟින් සුව නොකළ හැකි අවස්ථවල දී ඒ සදහා ඖෂධ බෙහෙත් වර්ග ගින්දර භාවිතයෙන් දවා එයින් නැ‍ඟෙන ඖෂධ ධූම භාවිතා කිරීමෙන් සුව කරගත හැකි බව ද පෙන්වා දී ති‍ෙබ්. මේ ආකාරයට ඖෂධ ධූම වර්ග භාවිතා කිරීමේ දී එකී ඖෂධ වර්ග එකට එක් කොට වැටියක් කොට තනා කෙළවරකින් ගිනි දල්වා පානය කිරීමේ දී එයින් මුව, බෙල්ල වැනි සිරුරෙහි ඇතැම් ස්ථාන එයින් පිළිස්සිය හැකි බැවින් ඒ සඳහා යෝග්ය වූ ධුම නෙත්ත නම් වූ දුම් පයිප්ප භාවිතා කරන මෙන් ද එම පයිප්පවලට කෘමීන් පිවිසීමෙන් සිදුවන හානි වැළැක්වීම සඳහා පියනක් ද දුම් පයිප්ප බහාලීම සඳහා කාමර දෙකේ දුම් පයිප්ප කොපුවක් ද, එම කොපුව සිරුරෙහි බැඳ ගැනීම පිණස පටියක් ද පටියෙහි කොපුව බඳිනු පිණිස ශක්තිමත් නූල් වර්ගයක් ද භාවිතා කිරීමට අවසර දී තිබේ. එසේම ඖෂධ භාවිතාකොට ධුම වර්ග පිළියෙළ කරගැනීම සඳහා නැළියක් භාවිතා කරන මෙන් ද වදාරා ඇත. එසේම එකී නැළි පිළියළ කිරීමේ දී රත්රන් හෝ රිදී හෝ එවැනි වටිනා ලෝහවර්ග භාවිතයට ‍ෙනාගත යුතු බව ද පැහැදිලි කර දී ති‍බේ. භාරතයෙහි දේශගුණික තත්වය අනුව ඇතැම් කාල වකවානුවල අධික උෂ්ණාධික මෙන්ම අධික ශීත සමයන් ද පැමිණේ. විවෘත පෙදෙස්වල හා එළිමහන්හි නිතර නිතර ගැවසෙන භික්ෂූන් වහන්සේලා එකී අධික උෂ්ණත්වය හා අධික ශීතය නිසා ස්වකීය සිරුරෙහි තුන්දොස් කිපීමෙන් ඇතිවන මෙවන් ආබාධ වලින් බහුලව ගිලන් බවට පැමිණි බව මෙයින් පැහැදිලි වේ. වාතාබාධ හා ඖෂධීය තෙල් වර්ග ප්රවකෘතියෙන් වාතාධික සිරුරක් හිමි වීම නිසා හෝ අධිකව විවෘත එළිමහන්හි නිරන්තරයෙන් ගැවසීම නිසා හෝ නැවත වරක් මහ රහත් පිළින්දවච්ඡ හිමියන්හටම බලවත් වාතාබාධයක් නැවත වරක් හට ගැනුනි. එයට පිළියම් සොයා මෙවර වෛද්යාවරු හමු වූ කළ ඊට පිළියම් ලෙස ඒ වෛද්ය්වරු නිර්ද්ශ කරන ලද්දේ ඖෂධීය ගුණයෙන් යුක්ත මද්යෛ වර්ගයක් අන්තර්ගත කොට තෙලක් පිස ප්රනතිකර්ම කළ යුතු බවයි. බුදුරදුන්හට මෙය දැන් වූ විටක උන්වහන්සේ ඒ සඳහා නිර්දේශ ‍ෙකාට ඇත්තේ පිසිය යුතු තෙල් වර්ගයෙහි අඩංගු කළ යුතු ඖෂධීය ගුණයන් යුක්ත මද්යශ වර්ගයෙහි මධ්යයසාර ප්රෙතිශතය එකී තෙල් පානය කිරීමන් පසු කෙනෙකු මත් ‍ෙනාවන ප්රවමාණයට සීමා කළ යුතු බවයි. මෙවැනි ඖෂධීය ගුණයෙන් යුක්ත මද්යක අඩංගු තෙල්වල තිබිය යුතු අවම මධ්යාසාර ප්ර තිශතය මැන ගැනීමේ මිම්මක් ලෙස එකී තෙල් පානය කිරීමන් කිසියම් පුද්ගලයකු මත් බවට නොපැමිණීම මෙන්ම, මද්යැ අඩංගු කර පිසින ලද ඖෂධීය ‍ෙතල්වර්ග වල මතුපිටින් අන්තර්ගත කළ මද්යන වල වර්ණය නොපෙනීම ද හා ගඳ නොදැනීම ද එමන්ම පානය කිරී‍ෙම් දී මද්ය් රසය ‍ෙනාදැනීම ද සාධක ‍ෙස් අදාළ කරගත යුතු බව ද වැඩිදුරටත් පෙන්වා දී තිබේ. යම් හෙයකින් පිස ගන්නා තෙල් වර්ගවල අන්තර්ගත මධ්යදසාර ප්රනතිශතය ඉහත සඳහන් කරන ලද නිර්දේශීත සීමාව ඉක්මවා ගියහොත් එබඳු තෙල් වාත ආබාධ වලින් පෙළෙන සිරුරෙහි ආලේප කිරීම සදහා භාවිතා කරන සේ දක්වා තිබේ. එමෙන්ම පිසින ලද ඖෂධීය තෙල් වර්ග තැන්පත් කර තැබීම පිණිස ලෝහයෙන්, ලී වලින් හා පැසුණු ශාක යන විවධ ද්ර ව්යරවලින් කළ ලබු ගෙඩි හෙවත් ද්රවව තැත්පත් කරන භාජන භාවිතා කරන ලෙස ද දක්වා ඇත. නැවත ද අවස්ථාවක දී මහ රහත් පිළින්දවච්ඡ හිමියන් සිරුරෙහි වාතය කිපීම නිසා දැඩි සේ ගිලන් වේ. එයට පිළියම් වශයෙන් බුදුන් වහන්සේ විසින් දක්වා ඇත්තේ සිරුරෙහි දහදිය වැගිරීමේ ප්රාතිකර්මයයි. එයින්ද සුව නොවූ කළ විවිධ ඖෂධීය කොළ වර්ග තම්බා එයින් නැ‍ඟෙන වාෂ්පයෙන් සිරුර දහදිය ගැන්වීම නියම කර තිබේ. ඉන් ද ඵලක් නොවූ කළ ‍ෙපාළවෙහි සාමාන්යප මිනිසෙකුගේ උස ප්රිමාණයට වළක් කප්පවා, එම වළ පිරෙන්නට ගිනි අඟුරු පුරවා, පස් වලින් ද, වැලි වලින් ද ඒ වළ වසා, ඊට උඩින් වාතය නැසීමට සමත් සුදුසු ඖෂධීය ගුණයෙන් යුක්ත බෙහෙත් කොළ වර්ග අතුරා, සිරුර පුරා බෙහෙත් තෙල් ගල්වාගෙන බෙහෙත් කොළ වර්ග අතුරන ලද ගිනි අඟුරු වළ මත ඒ මේ අත ඔබ මොබ පෙරළෙමින් සිරුර දහදිය ගැන්වීමේ ප්රුතිකර්මය බුදුරදුන් විසින් නියම කර තිබේ. එලෙස සිරුර දහදිය ගැන්වූ කළක පවා වාතාබාධය සුව නොවුනු විටක දී, ගඟ දිය ස්නානය කිරීම ද, ස්නානනය පිණිසම ඉදිකරන ලද කාමරයක ( දිය ‍ෙකාටු‍වෙහි ) සැළියක් හෝ ඔරුවක් උණු දියෙන් පුරවා එයට ඇතුළ් වී හොඳින් වසාගෙන සිරුර දහදිය ගැන්වීම ද බුදුරදුන් විසින් අනුදැන වදාරා ති‍බේ. තවත් අවස්ථාවක දී මහ රහත් පිළින්දවච්ඡ හිමියන්ගේ සිරුරෙහි පුරුකක් පුරුකක්, සන්ධියක් සන්ධියක් පාසා දැඩිව ඇදුම්කන් දෙන මහත් වාතාබාධයක් හටගැනිනි. ඒ සදහ‍ා බුදුරදුන් විසින් නියම ‍ෙකාට ඇත්තේ තියුණු ශල්යහ උපකරණයක් හෙවත් සැත්කම් පිහියක් භාවිතාකොට එම වේදනාගෙන දෙන ස්ථානය සිදුරුකොට එයින් සිරුරුගත දූෂිත ලේ ඉවත් කිරීමේ ප්ර තිකාරයයි. තව ද තත් යුගයෙහි මෙවැනි ප්රරතිකර්ම සඳහා භාවිතා කරන ලද හරක් අඟින් කරන ලද ලේ ඉවත් කිරීමේ උපකරණය ද භාවිත කළ යුතු බව ද නිර්දේශ කර තිබේ. මේ කාලවකවානුව වන විට භාරත දේශයෙහි ජීවක ‍ෙවෙද්යාවරයා වැනි දක්ෂ විශ්ෂඥ වෛද්යලවරුන් ජීවමානව සිටින, දේශීය වෛද්ය ක්රරම වල ශල්යෂ කර්ම, වර්තමානයෙහි ඇලෝපති ( බටහිර ) වෛද්යව ක්ර මයන්හි ශල්ය‍ කර්මවලටත් වඩා ඉතාමත්ම දියුණුව පැවති කාලසීමාවක් විය. ඊට සමාන්තරව පුරාණයෙහි ලක්දිව ද දේශීය වෛද්ය ක්රලම ඉතාමත්ම දියුණුව පැවති බව වර්තමානයෙහි හමු වී ඇති, එදා යුගයෙහි ශල්යර කර්ම කිරීම සදහා භාවිතා කරන ලද විවිධ ශල්යක ආයුධ හා උපකරණවල නටබුන් හා පුරා විද්යාදත්මක සාධක මඟින් තහවුරු වී තිබේ. තවත් එක් අවස්ථාවක දී රක්තාබාධ තත්වය හේතුවෙන් මහ රහත් පිළින්දවච්ඡ හිමියන්ගේ දෙපාවල යටි පතුළ් පැළී මහත් සේ ‍ෙව්දනාකාරී විය. බුදුරදුන් විසින් පැළුන පා සුව වීම පිණස ඖෂධීය තෙල් වර්ග නියම කරන ලදී. ඉන් සුව නොවූ කල ඒ සදහා තෙල් වර්ග හා ඖෂධ වර්ග පිස සකස් කර භාවිතා කිරීම නියම කර තිබේ. එක්තරා භික්ෂුන් වහන්සේ නමකට සිරුරෙහි ගෙඩියක් සහිත ආබාධයක් ඇති විය. එහි දී බුදුරදුන් විසින් එම ගෙඩිය ශල්යහ කර්මයට ලක් කිරීමට කටයුතු කරන මෙන් වදාරා ති‍ෙබ්. එස්ම එකී ශල්යර කර්ම සිදු කිරීම පිණිස කසට දිය භාවිතා කිරීම ද, ශල්යා කර්මයෙන් පසු තුවාලයට ප්ර තිකර්ම ලෙස තල කල්කය ආලේප කිරීම ද, වහන් බෙහෙත් ද, කබලිකා ද, තුවාලයට ඖෂධ යෙදීමෙන් අනතුරුව බැඳීම සඳහා රෙදි ද භාවිතා කරන සේ නියම ‍ෙකාට තිබේ. තුවාලය කසන්නට ගතහොත් එයට පිලියම් ලෙස තුවාලය මතුපිට අබ කුඩු දැමීම ද, තුවාලය මතුපිට පිණි බින්දු සේ ඕජාව මතු වී එයින්ම තුවාලය තෙත් වුවහොත් දුම් කිරීමේ ප්ර,තිකර්මය මඟින් සුව කරගන්නා ආකාරය ද පැහැදිලි කර දී ඇත. තුවාලයෙන් අධික මස් දළු දැමීමක් සිදු වුවහොත් එයට ප්ර තිකර්ම ලෙස ලුණු ඇට භාවිතයෙන් එකී මස් දළු සිඳ දැමිය යුතු බව ‍පෙන්වා දී තිබේ. එසේම තුවාලය සුව නො වුනහොත් එසේම තුවාල කැළල නො මැකුණහොත් එයට ප්රැතිකර්ම වශයෙන් තුවාල තෙල් භාවිතා කළ යුතු බව ද, තුවාලයට ‍ෙයාදන ලද තෙල් වැගිරීම නැවැත්වීම සඳහා තුවාලය බැඳීම පිණිස රෙදි කඩක් ද මීට අමතරව කිසියම් තුවාලයක් සුවවීම පිණිස කළ යුතු සියළුම තුවාල ප්රිතිකර්ම කිරීමට ද බුදුරදුන් විසින් භික්ෂුන් වහන්සේලාහට නියමකොට තිබේ.

සර්ප දෂ්ටය හා විෂ සමනය
	සර්ප දෂ්ටයේ දී එකී විෂ සමනය කිරීම සදහා අසූචි ද, මුත්රන ද, අළු ද, මැටි ද යන සතර වැදෑරුම් මහා විකටය මුඛ මාර්ගයෙන් ශරීරගත කිරීමට බුදුරදුන් විසින් නියම ‍ෙකාට ඇත. එසේම දෛනික දිවි‍ෙයහි දී භික්ෂුන් වහන්සේලාහට නොයෙකුත් ‍ෙහ්තු නිසා විවිධ වස විෂ වර්ග ශරීරගත වූ කල්හී, ශරීරගත එකී විෂ සමනය පිණිස අසූචි ජලයෙහි දිය කර පානය කිරීමටත්, එසේම වෙනත් අයෙකුගේ හෝ තමාගේම මුත්රාි පානය කිරීම මඟින් එම විෂ සමනය කරගැනීම සඳහත් අවශ්යී උපදෙස් ලබා දී ඇත. සාමාන්ය යෙන් කෙනෙක් පිළිකුල් කරන අසූචි හා මුත්රාඳ වැනි දේ පවා අතීතයේ සිටම දේශීය වෛද්යා ක්ර්මය තුළ ඖෂධ ලෙස භාවිතා වූ ආකාරය මෙයින් පැහැදිලි වේ. වශීකරණ බෙහෙතක් සිරුරුගත වූ විට එවැනි දෑ සිරුරට ජීර්ණය නොවන බැවින් එයින් ඇතිවන දෝෂ සහගත තත්වයන් සමනය කිරීම හා එයට පිළියම් ලෙස සීතාලෝලී යන නමින් හැඳින්වෙන නඟුලෙන් හාන අවස්ථාවල දී හීවැලෙහි තැවරෙන මැටි ජලයෙහි දියකර පෙවීම නියම කර තිබේ. 

ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියෙහි ඇතිවන දුර්වල දිරවීමේ ආබාධ තත්වයන් හෙවත් විපර්යාස වූ එසේම විකෘති සහගත අග්නි ආබාධ වලට පිළියම් ලෙස වියලි බත් පුළුස්සා ගත් අළු පෙරහනෙහි දමා ඒ මත වතුර වත් කල විට ඉන් වෑස්සෙන දිය පෙවීම ප්රසතිකර්ම ලෙස වදාරා තිබේ. එස්ම පාණ්ඩු රෝග තත්වයන් සඳහා ගෝ මුත්රවවල දමා කල් තබන ලද අරළු පෙවීමත්, තුන් ‍ෙදාස් කිපීම නිසා හමෙහි මතුපිට සිවිය නරක්වීම සඳහා ඖෂධීය ගන්ධාලේප වර්ගත් අනුදැන වදාරා තිබේ. ‍ මේ ආකාරයටම යම් යම් හේතු නිසා සිරුරෙහි තුන් දොස් අධික සේ කුපිත වීමෙන් හට ගන්නා රූක්ෂ, කෘෂ බව වැනි ශරීරගත ආබාධ සඳහා විරේක බෙහෙත් වර්ග පානය කිරීමත්, විවිධ ඖෂධීය ද්ර ව්යගයන්ගෙන් පෙරා තනන ලද කැඳ වතුර පානය කිරීමත් බුදුරදුන් විසින් නියම ‍ෙකාට ති‍ෙබ්. එවැනි කැඳ වර්ග හා් ඖෂධීය පාන වර්ග පිළියෙළ කිරීමේ දී දුරු මිරිස් ආදිය ඒ සඳහා භාවිතා කිරීමෙන් වැළකිය යුතු බව ‍පෙන්වා දී ඇත්තේ ආමාශගත ඇතැම් අජීර්ණාබාධ සඳහා එවැනි ද් අගණ විය හැකි හෙයිනි. එලෙසින්ම සිරුර සිසිල් කොට දොස් සමනය කිරීම සඳහා මු ඇට තැම්බා ඇට ඉවත්කොට පෙරා ගන්නා ලද වතුර පානය යෝග්යර බැව් නිර්ද්ශ කර තිබේ. එමෙන්ම දැඩි ‍ෙස් ගිලන්ව සිට ප්ර කෘති සුවය ලබන්නන්හට එක්වරම බර ආහාර වැළඳීම අපහසු බැවිනුත්, නමුත් පෝෂ්යන ගුණයෙන් යුක්ත පානයක් මඟින් අවශ්යම පෝෂක වර්ග සිරුරට ලැබිය යුතු හෙයිනුත් ඖෂධීය අරමුණු පෙරදැරිව මාංශ රසය හෙවත් මස් තම්බන ලද වතුර යුෂය පානයක් සේ සකස් කරගත යුතු බව ද පෙන්වා දී ති‍බේ. අද යුගයෙහි ශේෂව ඇති දේශීය වෛද්යා ක්ර මවල ද විවිධ අමාශගත රෝග සමනය සඳහා මෙවැනි නිර්දේශයන් භාවිතා වී ඇති ආකාරය අනුව පැහැදිලි වන්නේ කුමන රටක වුවත් ක්රිනයාත්මක වන ‍ෙද්ශීය ‍වෛද්යආ ක්රැමයන්හි එක සමාන ආකාරයේ ප්රනතිකාර විධීන් හා ඖෂධ වර්ග කාලානුක්රයමිකව විකාශය ‍වෙමින් පැවතුණු බවයි. 6.සක්මන් මළුව සමාජය නොගැඹුරු අවිචාරශීලී ආගමික දැනුමටම පමණක් සීමාවීම තුළ බුදුදහම පිළිබඳ ගැඹුරු ලේඛනගත වියමනක් කියවා වුව ද නිසි සේ රසවිඳිය හැකි අය සිටිනුයේ ඉතාම අතලොස්සකි. එනිසා එබඳු ශාස්ත්රීදය වූ දෙයක් රචනා කිරීමට මනස යොමු කිරීම පවා නිෂ්ඵල වන මට්ටමකට වර්තමාන සමාජය පත්වීම අවාසනාවන්තය. බොළඳ ප්රේීමය මාතෘකා කර රචනා වූ විවිධ සාහිත්යා කෘතිවලට ඇති ඉල්ලුම හා උනන්දුව හරවත්, ශාස්ත්රීතය පත පොතකට, සාහිත්ය මය විශේෂාංගයකට අද නැත. එසේ වීමට හේතුව වාණිජ අර්ථ ක්ර්මය මඟින් බුද්ධිය වෙනුවට හැඟීම් වලට ආමන්ත්රාණය කර මනස වෙනුවට සිරුර තෘප්ත කිරීමේ ක්ර මවේද සමාජ දේහය තුළ සකසා ඇති බැවිනි. අද සිය කය ලස්සන කර සැකසීමට බොහෝ‍ දෙනෙකු තුළ ඇති අධික උනන්දුව මනස සකස් කර ගැනීමට නැත. නමුදු සිරුරට වඩා වටින්නේ මනසයි. එනිසා මනස පවිත්රු කර සකස් කිරීමට වඩා උනන්දු විය යුතුය. නමුදු බොහෝ අය කිසිදු අවධානයක් ඒ කෙරෙහි යොමු නොකරති. එය ඉතා අවසනාවන්ත තත්වයකි. මේ සමය පසුබිම බුදුදහම සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව වෙනත් ඕනෑම ආගමික ඉගැන්වීමක් අරබයා ද එක ලෙසම වලංගු සත්ය්යකි. මිනිසාට ආගම අවශ්ය වනුයේ දුක දැනෙන විට එය නිවා ගැනීමටය. අද මිනිසා විසින් අත්පත් කර ගෙන ඇති භෞතික දියුණුව නිසා බොහෝ මිනිස් ගැටළුවලට භෞතික විසඳුම් සැපයීමට උත්සුක වී තිබේ. සෞඛ්යැ පහසුකම්, අධ්යාැපනය, නිවාස, ආහාර පාන, ආරක්ෂාව වැනි මූලික මිනිස් අවශ්යවතා පහසුවෙන් සපුරා ගැනීමට මේනිසා මිනිසාට හැකිවතිබේ.මිනිසා ආගමෙන් ඈත් කරවීමට මේ තත්වයද යම් පමණකින් හේතු වී ඇත. ‍ කායික ව්යු්හය හා සංයෝජන ධර්ම මිනිස් සිරුරේ අභ්යවන්තර ව්යුේහය නිර්මිතව ඇත්තේ කෙසේදැයි සලකා බැලීම යථාර්ථ අවබෝධය උදෙසා බෙහෙවින් ප්ර්යෝජනවත්ය.මානව කය කෙස් (කේසා), ලොම් (ලෝමා), නිය (නිය), දත් (දන්තා), සම (තචෝ), මස් (මංසං), නහර (නහරු), ඇට (අට්ඨි), ඇටමිදුළු (අට්ඨිමිඤ්ජා), වකුගඩු (වක්කං), හෘදය (හදයං), අක්මාව (යකංනං), දළබුව (කිලොමකං), බඩදිව (පිහකං), පපුගඩුව (පප්ඵාසං), අතුණු (අන්තං) , අතුණුබහණ් (අන්තගුණං), නොපැසුණුආහාර (උදරියං), මල (කරීසං), පිත (පිත්තං), සෙම (සෙම්හං), පූයාව (පුබ්බං), ලේ (ලොහිතං), දහදිය (සෙදො), මේද තෙල් (මෙදො), කදුළු (අස්සු), වුරුණු තෙල්(වසා), කෙල (ඛෙලො), සොටු (සිංඝානිකා), බෙලසුල (ලසිකා), මුත්ර (මුත්තා) යනාදී අපවිත්රක කොටස් දෙතිසකින් සමන්විත වේ. මුළුමනින්ම අපවිත්රි දෑ වලින් නිර්මිත මානව කය අශුචි පිඬුවක් බඳුය. මතුපිටින් සමින් වැසීඇති හෙයින් සිරුරේඇති නිසි තතු එක්වරම බාහිරව ප්රමදර්ශනය නොවේ. වරින්වර සසරභව ගමනේදී මිනිසත්බව ලැබීම ලෙස හඳුවනුයේ මෙබඳු අපවිත්රර කයක් හිමි කර ගැනීමයි. ස්ත්රිසයක වුව ද, පුරුෂයෙකු වුවද මේ තත්වය කාටත් පොදුය. සිරුරේ බාහිර ලකුණු, පැහැය ආදී සාධක මත එය අධානග්රාුහීව දැඩිව අල්ලා ගෙන උපාදානය කර ගැනීම මේ නිසා නොකළ යුතු වූ නොමනා දෙයකි. ඒ නිසා මානය ඇති වේ. මේ මානය ස්ත්රී හෝ පුරුෂ හෝ විය හැක. ස්ත්රිායක වූ තැනැත්තිය තමාලැබූ ස්ත්රීා ආත්ම භාවය නිසා වූ මානයෙන් දැවේ. පුරුෂයෙකු වූ තැනැත්තා තමාලැබූ පුරුෂ ආත්ම භාවය නිසා වූ මානයෙන් දැවේ. මේ ගති ලක්ෂණ දෙකම නරකය. මක්නිසාද යත් ඒවා ස්ථිර සාර දේ නොවන හෙයිනි. සසර වරින්වර උපත ලැබීමේ දී මේ ස්ත්රීන, පුරුෂ භාව රූප හුවමාරු වෙමින් පැමිණීම සාමාන්ය දෙයකි. එනිසා ස්ත්රී වාදය හෝ පුරුෂාධිපත්යපය ලෙස සාමාන්යී ජන සමාජය තුළදී සාකච්ඡාවට බඳුන් වන දේ පරමාර්ථ වශයෙන් සැලකූ කළ අර්ථ විරහිත ප්රනලාපයකි. යමෙකු එසේ දැඩිව ග්රපහණය කරගනු ලබන්නේ ඒ පුද්ගලයා තුළ ශේෂව ඇති සක්කාය දිට්ඨිය නිසාය. සක්කාය දිට්ඨිය නම් මේ පංචස්කන්ධය මානයෙන් දැඩි ලෙස ග්රිහණය කර ගෙන මමය, මාගේ යැයි වරදවා සැලකීමයි. පුහුදුන් බව ඇතිවීමට පවා ප්රසධාන හේතුව ද මෙයමය. දෙතිස් කුණපයන්ගෙන් සුසැදි මේ කය අනිත්යෙ, දුක්ඛ හා අනාත්ම යන ත්රි් ලක්ෂණ වලට යටත්ය. මේ නිසා ස්ථිර බවක් මේ අසූචියෙන් ගැවසී ගත් මානව කය තුළ දක්නට නොවේ. මේ නිසා කය කේන්ද්රෙකොට මානය ඇති කර ගැනීම නොසුදුසු ක්රිනයාවකි. කොපමණ රූමත්, ශක්තිමත් කයක වුවද සැබෑ තත්වය අසූචි පුරවා පිටතින් සිත්තම් කළ මැටි කල වලට නොදෙවෙනිය. ඒවාට ලොබ බැඳ උපාදානය කර ගැනීම නිසා වැරදි ආකල්ප මනසේ ජනිතවේ. කයේ ඇස,කණ, නාසය, දිව, සම හා මනස යැයි ඉඳුරන් සයක් වේ. මේවායින් ලබා ගන්නා විෂය අරමුණු, ආශ්වාද නිසා ලෝභ චේතනාව ඇති වේ. මේ විෂයඅරමුණු නිසා ඇතිවන ඵස්ස,වේදනා,සංඛාර,විඥාන යන මානසික පැතිකඩ සතර ද, රූප යන කායික පැතිකඩ ද වශයෙන් පංචස්කන්ධය පිළිබඳ ඇතිවන වැරදි දෘෂ්ටිය සක්කාය දිට්ඨිය ලෙස බුදු දහමේ විග්ර හ කර තිබේ. මේ දෘෂ්ටිය නිසාම අනෙකුත් සෙසු සියළුම දෘෂ්ටීන් හටගනු ලබන බව ද දැක් වේ. එකල භාරතයේ දෙසැට මිථ්යාද දෘෂ්ටි සේ ප්ර කටව තිබූ මෙබඳු පිළිගැනීම්, විශ්වාස ඇතිවීමට පවා සක්කාය දිට්ඨිය හේතු වූ බව බුදුරදුන් දේශනා කර ඇත. එපමණක් නොව වර්තමානයේ වුවද ඇතිවියහැකි කවරම හෝ දෘෂ්ටියක්, වැරදි වැටහීමක් ඇතිවීමට බලපානු ලබන්නේ සිය කය කෙරෙහි ඇතිවන වැරදි වැටහීමයි. නැතහොත් පංචස්කන්ධය කෙරෙහි ඇතිවන දැඩි ආශාව කේන්ද්රඇ කර ගත් උපාදනයයි. සක්කාය දිට්ඨිය නැතිනම් ඒකිසිදු දෘෂ්ටියක් ඇති නොවේ. ආර්ය භාවයට පත් කිරීමට හේතු වන මුලික දෘෂ්ටි ශෝධනය ද ඇතිවනුයේ සක්කාය දිට්ඨිය ප්රකහාණය වීම තුළය. සීලබ්බත පරමාසය හා විචිකිච්ඡාවද හටගනුයේ සක්කාය දිට්ඨියනිසාය. සීලබ්බත පරාමාසය නම් ප්රා යෝගික නොවන අන්තවාදී ප්රදතිපදාවන් විමුක්ති මාර්ග සේ සලකා අධානග්රානහීව හා දැඩිව අල්ලා ගෙන ක්රි යා කිරීමයි. ඒ යටතේ කාමසුඛල්ලිකානුයෝගය හා අත්තකිලමථානුයෝගය යන අන්තවාද සේවනයකරන දාර්ශනික, ආගමික පිළිවෙත්වල නිරතවීම සීලබ්බතපරාමාසය සේ සැලකේ. විචිකිච්ඡාව නම් තෙරුවන් හා ප්රිතිපත්තිමඟ සැක කිරීමයි. මේ දේ ඇතිවනුයේ සක්කාය දිට්ඨිය නිසාය. දෘෂ්ටිප්රවති ලාභය පහළ වීම මඟින් මේ සංයෝජන ධර්ම පහව යයි. ඒ නිසා යමෙකු දැඩිව ස්ත්රී වාදය පිළිබඳව කතාබහ කිරීම ඒ පුද්ගලයා තුළ ඇති පුහුදුන් බවේ ලක්ෂණයක් ලෙස සැලකිය හැක. අද සමාජය බොහෝදුරට මේ නිසා පුහුදුන් ස්ත්රීුන්ගෙන් පිරී ඇති බව පෙනී යයි. එබඳු ස්ත්රීයන්ටම උඩගෙඩි දෙන පුහුදුන් පිරිමි ස්වල්පයක් ද සිටිති. මේ දෙපක්ෂය නිසා බෞද්ධ පැවිදි සංස්ථාවට ද එල්ල වී ඇත්තේ තදබල මරු පහරකි. ඒ පිළිබඳ නිසි පරිදි ධර්මානූකූල විවරණය ඉදිරිපත් කරන පුද්ගලයාව කොන් කර දමා වැරදි අර්ථකථන සමාජය පුරාම ව්යා ප්ත කර දැමීමට කටයුතු කර තිබේ. අද ඇත්තේ ධර්මය යට ගොස් අසත්යටය මතු වන කාලවකවානුවකි. අද ඇත්ත ගැන කතා කරන පුද්ගලයාව පාගා දමා මූනිච්ඡාවට බොරු පූචානම් දෙසන අයගෙන් මේ සමාජය පිරී ඉතිරී ගොස් ති‍බේ. මේ තත්වය අතිශයින්ම කණගාටුදායකය. කොයිතරම් පහදාදීමට වෑයම් කළත්, තවම මිනිසුන්ට මේවා අවබෝධ නොවීමද ඊටත් වඩා කණගාටුදායකය. කුඩා දරුවෙකු නොවන වැඩිහිටි කෙනෙකුට සත්යුය ටොකු ඇණ පෙන්වා දිය නොහැක. බුද්ධිමත් බවේ වටිනාකම මැනවින් වැටහෙන්නේද මෝඩයින් රැසක් අතර සිටින විටය. කෙතරම් මුදල් හදල්, බලය, සමාජ තත්වය තිබුණ ද මෝඩයෙකුව සිටීම තරම් පවක් තවත් නැති බව එබඳු විටෙක හැ‍ඟේ. සමහර දැන උගත් අය පවා බොහෝවිට උත්සහ ගනුයේ සමාජයට නිවැරදි දේ ලබා දීමට ‍නොවේ. මෝඩයින්ව තවත් මෝඩක‍ම තුළම ගිල්ලවා තබා ගැනීමටය. හැකිතාක් මිනිසුන්ව ගොනාට අන්දවා, ඒ සඳහා සැලකිය යුතු අයගෙන් විවිධ ලාභ ප්රැයෝජන, සන්තෝෂම් ලබා ගැනීමටය.මිනිසුන්ද අඛණ්ඩ සේ එබඳු පුද්ගලයින්ට රැවටීම ඉතා ඛේදජනකය. අහෝ මෙබඳු මෝඩ රැළක් අතර උපත ලැබීම පවා පවෙකැයි සිතෙන තරමටම සමහරු මන්ද බුද්ධිකය. මිනිසුන්ගේ ආගමික දැනුම පවා ජනප්රිෙය අභිචාර විධිවලටම පමණක් සීමිත වී තිබේ. ‍ ආචාරධර්ම හා ජනප්රි යත්වය පාවහන් ගලවා විහාරස්ථානයකට ප්රාවේශවීම උගත් නූගත් සාමාන්යන ජනතාවගේ සිරිතයි. එබඳු සාම්ප්ර‍දායික ආගමික සිරිත් විරිත්වල අගය වටහා ගැනීමට කෙනෙකු උසස් දැන උගත්කමක්, ඉහළ සමාජ මට්ටමක්, උසස් රැකියාවක් ලබා තිබිය යුතු නොවේ. එය බෞද්ධ සංස්කෘතියට අයත් සාරධර්මයකි. වර්තමාන සමාජයේ නූගත් යැයි සම්මත පුද්ගලයින් අතින් පවා නොසිදු විය හැකි එබඳු සාරධර්ම, ආචාර ධර්ම උල්ලංඝනය වීම්, දැන උගත්, උසස් සමාජ මට්ටම්, රැකියා ඇති අය අතින් සිදු වන බව ඒ පිළිබඳ පළවන වාර්තා අනුව පෙනෙන්නට තිබේ. බුදුගෙයකට පිවිසිමේදී පාවහන් ගලවා පැමිණීම බෞද්ධ චාරිත්රියක් බව සිහිපත් කළ විහාරස්ථානයක නායක හිමියන්ගේ කාරුණික අවවාදය ද නොතකා ඒවා නොඇසූ කන් ඇතිව එබඳු සාරධර්ම විරෝධී දේ කිරීමට තරම් හිතුවක්කාරවීමට මේ සමාජය තුළ වෙසෙන බොරු සෝබනකාරී ඇතැම් ස්ත්රීේන්ව ස්ත්රීකවාදී මතවාද මඟින් පොළඹවා තිබීම මහත් අවාසනාවන්ත කරුණකි. එක සමාන උගත්කම, රැකියාව ඇතිව එකම කණ්ඩයමක සිටී පිරිමින්ට පාවහන් ගලවා විහාරස්ථානයකට උචිත සේ කටයුතු කර තමා පැමිණි කරුණ මැනවින් ඉටු කළ හැකි වූ නමුදු ස්ත්රීථන් කිහිප දෙනෙකු පුහු මානාධිකව, ආචාර ධර්ම පමණක් නොව සිය යුතුකම පවා නොතකා ක්රිරයා කලේද හුදෙක් එම ස්ත්රී න්තුළ නිසර්ගව ඇති අහංකාර පරවශ ස්වභාවය නිසා නොවේද? යම් හෙයකින් බුදුහිමියන් එදා ආනන්ද හිමියන්ගේ ආයාචනය පරිදි අෂ්ට ගරු ධර්ම නැතිව ස්ත්රී‍ පැවිද්ද අනුමතකළා නම් අද සම්බුදු සසුනක් නැතිව යාමට පවා ඉඩකඩ තිබූ බව මේ ස්ත්රීසන්ගේ හැසිරීම අනුව පෙනේ. ස්ත්රී පැවිද්ද ලබාදීමේ දී බුදුරදුන් පණවා වදාළ අෂ්ට ගරු ධර්ම අතර ස්ත්රීරන් සතු මානය නැසීම පිණිස යෙදූ ගරු ධර්මයක් ලෙස කොතෙක් කල් පැවිදි උපසම්පදාව ලත් භික්ෂූණියක විසින් වුවද, එදින පැවිදි වූ සත් හැවිරිදි භික්ෂුවකට පවා ආචාරශීලීව ගරු සත්කාර දැක්විය යුතු බව, වැඳිය යුතු බව දක්වා තිබේ. ස්ත්රීආහු සුළු කරුණකින් මානයට පත් වන එසේම, අනුන්ව යටත් කර ගැනීමට කැමති පිරිසක් බවට එකල පවා සමාජයේ පැවති යම් යම් සමාජ ආකල්ප මෙබඳු ගරු ධර්මයක් පැණවීමට හේතු විය. අද දැන උගත් ස්ත්රීආන් මේ ගරු ධර්ම පිළිබඳ අවඥාවෙන් යුතුව කරුණු දක්වතත්, එදා තුන් කල් සර්වඥතා ඥාණයෙන් පිරිසිඳ දත් බුදුහිමියන් වදාළ මේ පැණවීම අතිශයින්ම නිවැරදි වූවක් සේ පෙනෙන්නේ වර්තමාන සමාජයේදී අසන දකින ස්ත්රී න් තුළ ඇති මෙබඳු සාරධර්ම විරෝධී මුග්ධ වූ චර්යාවන් අනුවය. විවිධ වෘත්තීය මට්ටම් තිබේ. ඇතැම් වෘත්තීන්වල ඒවෘත්තිය පිළිබඳ දැනුම තිබීම පමණක් අදාළ වෘත්තියේ නිරතවීමට සුදුසුකමක් නොවිය හැක. ගුරුවරු හා වෛද්යකවරුන්ද අයත් වනුයේ එබඳු වෘත්තීන්ටය. ඒවා රැකියාවකට ද වඩා සේවයක් ලෙස සැලකීම වඩාත් උචිතය. එබඳු වෘත්තීන්වලට යමෙකු යොමු කිරීමේ දී අදාළ තැනැත්තාගේ දැනුම පමණක් නොව ආකල්ප, චර්යා, සාරධර්ම පසුබිම පිළිබඳව ද ඇගයීමක් කිරීම පුරාණයේ පැවති සම්ප්රලදායයි. මන්ද එබඳු වෘත්තීන්වල නියැලීමට නම් දැනුම මෙන්ම ආචාරධර්ම පසුබිමක් ද තිබීම අත්ය වශ්යර වන හෙයිනි. අද මෙම ක්ෂේත්රදවලට සුදුස්සන් තෝරා ගනුයේ විභාගවල දී හිමි කරගනු ලබන ලකුණු මට්ටමට අනුවය. එහි දී අදාළ පුද්ගලයා සතු ගුණ ධර්ම පිළිබඳ කිසිදු සලකා බැලීමක් නොකෙරේ. එය හානි කර බව වැටහෙනුයේ සමාජයේ යම් යම් සිදුවීම් වාර්තාවීමත් සමඟ ඇතිවන සමාජ කතිකාවත් ‍පිළිබඳ සැලකිල්ල යොමු කිරීමේදීය. බටහිර වෛද්යාවරයෙකු ලෙස සේවයට යොමුවීමේදී හිපොක්රබටීස් ප්රකතිඥාව ද, දේශීය වෛද්යවවරයෙක් සේ සේවයට යොමු වීමේ දී චරක, සුශ්රැිත වැනි සෘෂි වෛද්යතවරුන් බඳුව ක්රියයා කිරීමද, අපේක්ෂිතය. සෘෂිවරයෙකු විලස චර්යා ධර්ම, සාරධර්ම පැවතිය යුතු බව මෙහි අර්ථයයි. අසරණ,රෝගීන්ට නිසිලෙස මානව දයාවෙන් ප්ර්තිකාර කළ හැකි මානසික මට්ටමක් ඇති වනුයේ එබඳු අයෙකුටය. පුරාණයේ මෙරට පැවති ‍සංස්කෘතිය තුළ සිටියේ වෙද මහතා හෝ වෙද හාමිනේය. එබඳු අයෙකුගෙන් එදා ජනතාවට සැලසුනේ ගරුසේවයකි.ඒ වෙද මහත්වරු, වෙද හාමිනේලා අසරණ රෝගීන්ගෙන් මුදල් අය නොකොට සිය ප්රැතිකාර ලබා දීමට තරම් නිහතමානී වූ බව සඳහන්ය. අසරණ රෝගියෙකු පිරිසිදු සිතින් පුදන බුලත් හුරුල්ල පමණක් රැගෙන කිසිදු ආර්ථික වාසියක්, ලාභ ප්‍ිදයෝජනයකින් තොරව නිසි වෛද්යක ප්රිතිකාර ලබා දුන් බව පැවසේ. ජන සන්නිවේදන මාධ්යක ඉටු කරනුයේ සමාජ මෙහෙවරකි. සමාජයට නිවැරදි තොරතුරු සැපයීමට ජනමාධ්යධ වගකීමකින් බැඳී සිටී. කිසිවෙකු මේ බව වටහා‍ නොගෙන ඒ සමාජ මෙහෙවරට අභියෝග කිරීමද වරදකි. තමන් වැරදි කර ඒ වැරැද්ද වරදක් බව පෙන්වා දෙන්නාව මර්දනය කිරීමට යාම එතරම් ප්රගඥා‍ ගෝචර වූවක් නොවේ. සමාජ මෙහෙවරක් ඉටු කිරීමට වගකීමෙන් බැඳී සිටින සන්නිවේදන මාධ්ය සමාජ තත්වය, වෘත්තීය පසුබිම ආදී දේ යොදා නිහඬ කරවීමට ද ඇතැම් අය වෙහෙසීම බෙහෙවින් කණගාටුදායකය. බොහෝවිට අද ඇත්තේ වැරදි සිදු කරන්නා ඒ වරද හදා ගැනීමට බැලීම නොවේ. වරද පෙන්වා දෙන අය නිවැරදි කිරීම‍ට වෑයම් කරන සමාජ පසුබිමක් අද නිර්මාණය වී තිබේ. සමාජයේ තිබිය යුතු මානුෂික ගුණධර්ම වියැකී යාමට මේ තත්වය ද ප්ර බල සේ උපස්ථම්භක වී තිබේ. සිය වරද පෙන්වා දෙන්නාට දුරකථනයෙන් බැණ වැදීමට, තර්ජනය කිරීමට වඩා සිය දුබලතාව නිවැරදි කර ගැනීමට සිතන්නේ නම් මානව සමාජය කෙතරම් සුන්දර තැනක් වනු ඇත්ද? අද සමාජය මෙතරම් දූෂිත ස්ථානයක් වීමට මානව ආකල්ප විකෘතිවීම බලපා තිබේ. අද බොහෝදෙනා කටයුතු කරනුයේ සාරධර්ම ගුණධර්ම සැලකිල්ලට ගෙන නොවේ. මුදල්, බලය, කාමය බඳු දේවල් ලොකු කර ගෙන ක්රිගයා කිරීමට සමාජයේ බොහෝ දෙනෙකු යොමුවීම අවාසනාවන්ත තත්වයකි. සමාජ මට්ටම, වෘත්තීය පසුබිම සාරධර්ම ඇති බවට නිර්ණායකයක් නොවේ. හිඟන්නෙකු වුවද උතුම්ප්ර,තිපත්ති, සාරධර්ම තිබීම ඒ මනුෂ්ය යාව ශ්රේ ෂ්ඨ කරවීමට සමත් වේ. වසල සූත්රායෙහි ගැබ් වන සරළතම ආගමික දාර්ශනික අර්ථය එයයි. අද පිරිත් සූත්ර් ඇසෙනවා මිස කැමැත්තෙන් අවධානයෙන් ශ්රකවණය කරන පිරිසක් නැත. මතුපිට ඔපයට ජනප්රි්යත්වයට මිස හරයට තැනක් නැත. ‍ බුදු සසුන හා කාලීන අභියෝග මෙරට සිටින ඇතැම් අයද දැන හෝ නොදැන බටහිර ගැති විවිධ සාවද්යර විජාතික මත වාදවලට උල්පන්දම් දෙන බවද පෙනේ. අප රට වසර දහස් ගණනක් මුළුල්ලේ බෞද්ධ සංස්කෘතික පසුබිමක් තුළ ‍පෝෂණය වූ උසස් සංස්කෘතික අනන්යළතාවක් ඇති රටකි. එබඳු රටක සංස්කෘතියට ස්ත්රී්වාදය වැනි බටහිර විජාතික මතවාද ඉහඳ තබන්නාක් මෙන් බෝකර හැරීමට ඉඩදීම භයානක සංස්කෘතික අපරාධයකි. සැබවින්ම මේ ස්ත්‍රීවාදයෙන් කියවෙන පරිදි මෙරට දේශීය සංස්කෘතිය තුළ පුරුෂාධිපත්ය.යක් දක්නට නැත. ස්ත්රීකවාදීහු කියන ආකාරයට බෞද්ධ පැවිදි සමාජය තුළ අද භික්ෂූණී සංස්ථාවක් දක්නට නොමැති වීම ද පුරුෂාධිපත්යආයේම තවත් එක් පැතිකඩකි. නමුදු මෙය වැරදි ආකල්පයකි. මිනිසුන් අසත්යෙයෙන් නොමඟ යැවීමකි. ලක්දිව තුළ භික්ෂූණි සංස්ථාව අභාවයට ගියේ පුරුෂාධිපත්යයය නිසා නොවේ. ලක්දිව බුදුසසුන පැවති පරිහානී යුගවලදී භික්ෂුණි සංස්ථාව තුළම විසූ නොමනා ආකල්ප සහිත ඇතැම් ස්ත්රී න්ගේම චර්යා රටාව නිසා භික්ෂුණී සසුන පිරිහී ගිය බව ඓතිහාසික වාර්තා හා මූලාශ්රමවල සඳහන් වේ. එකල භික්ෂු සංස්ථාව පවා බොහෝ සේ පිරිහී ගොස් පැවතිනි. නමුදු පසු කලක දී ථේරවාදී පැවිදි උපසම්පදාව යළි පිරිසිදු ථේරවාදී බුදුදහම පැවති රටවලින් ලබා ගත හැකි වූ බැවින් භික්ෂූ සංස්ථාව මෙරට යළි ස්ථාපිත කළ හැකි විය. එදා පැවති යුගය තුළ ස්ත්රිියකට තබා පිරිමියෙකුට වුවද පැවිදි සංස්ථාව තුළ රැඳී සිටීම මහත් දුෂ්කර කරුණක්ව පැවතිනි. එය එසේ වුවද ‍මෙම අභාග්යැ සම්පන්න කාල වකවානුව තුළ හුදෙක් ජෛව විද්යාීත්මකව පිරිමි තුළ තිබූ දුෂ්කරතා විඳ දරාගත හැකි බව නිසාම නාමිකව හෝ භික්ෂු සංස්ථාව රැක ගැනීමට භික්ෂූන් වහන්සේලා සමත් විය. ඒ නිසා අද මෙරට විද්යථමාන ථේරවාදී භික්ෂු සංස්ථාව තුළ අඛණ්ඩව පැවිදි උපසම්පදාව සුරැකී පැවතිනි. නමුදු ඒ තත්වය භික්ෂූණි සංස්ථාව තුළ දැකිය හැකි නොවේ. අද ස්ත්රීවන් පැවිදි උපසම්පදා කරන බව අසන්නට ලැබුණ ද, එය සමස්ත භික්ෂු සමාජය විසින් ඒකමතිකව නොපිළිගන්නා ලද තත්වයක් බව කණගාටුවෙන් වුවද කිව යුතුය. අවම තරමින් මෙරට බුද්ධ ශාසන අමාත්යාංපශය පවා එය පිළිගෙන නොමැති බව ඒ අයට ඒබැව් සඳහන් හැඳුනුම්පත් නිකුත් නොකිරීමෙන් පවා පැහැදිලි වේ. තෛනිකායික, මල්වතු අස්ගිරි මහ නාහිමිවරුන්ගේ ද ඊට නිසි අනුමැතියක් ලැබී නොමැති වාතාවරණයක් තුළ වුව ද, තමා භික්ෂූණින් බව සඳහන් කරන ඇත්තන් නිදහසේ කටයුතු කරනුයේ මෙරට බුදුසසුන තුළ පවතින ආගමික සහනශීලී බව නිසාමය. ලෝකයෙන් භික්ෂූණි පැවිදි උපසම්පදාව ගිලිහී ගිය පසුව එය ධර්ම විනයානූකූලව යළි ඇති කළ හැක්කේ සම්මා සම්බුදුවරයන් වහන්සේ නමකටම පමණි. ධර්ම විනයට අනුව භික්ෂූන්වහන්සේ නමකට මූලික වී එය යළි ඇති කළ නොහැක. මේ අනුව සුපිරිසිදු ථේරවාදී ධර්ම විනයට අනුව ගෞතම බුදුරදුන්ගේ සසුන තුළ භික්ෂූණී සංස්ථාව දැන් අන්තර්ධාන වී ගොස් අවසා‍නය. එය දැනට ලෝකයේ කොතැනකවත් ඉතිරිව නැත. මල්වතු අස්ගිරි මහ නාහිමිවරු ඇතුළු ත්රෛනනිකායික මහ නා හිමිවරුන් වහන්සේලා සියළු දෙනා‍ම දරණුයේ මේ අදහසයි. බුද්ධශාසන අමාත්යාංකශය පවා ඒ තත්වය පිළිගෙන තිබේ. ලෝකයෙන් ථේරවාදී පැවිදි උපසම්පදාව අන්තර්ධාන වී ගිය පසු යළි ඇති වනුයේ මෛත්රි් බුදුරදුන්ගේ සසුන තුළ පමණි. ලෝකයේ මහායාන බුදු දහමේ විවිධ සම්ප්රනදායයන් ව්යාගප්තව පවතින රටවල්වල කහරෙදි පොරවා ගත් ස්ත්රීය කණ්ඩායම් වෙසෙන බව පෙනෙතත් ථේරවාදී ධර්ම විනයට අනුව ඔවුන් භික්ෂූණීන් ලෙස පිළිගනු නොලැබේ. වෙනත් ලෞකික දේ මෙන් එය මුදල් බලයෙන් හෝ වෙනත් භෞතික ප්රෙතිලාභ යොදවා යළි ගොඩනැඟිය නොහැකි දෙයකි. කැමති නම් අවශ්ය ස්ත්රිතයකට පිරිසිදු දශ ශීලය සමාදන්ව දිවි ඇතිතෙක් නොකඩකොට ආරක්ෂා කළ හැකිය. ඒ දශ ශීලය වුවද ගෘහස්ථ දශ ශීලයකි. පැවිදි දශ ශීලයට ද අයත් වනුයේ ඒ ශික්ෂාපද දහයම වන නමුදු ථේරවාදී විනයට අනුව ගිහි ශීලයක් කිසිසේත්ම පැවිදි ශීලයකට සමාන නොවේ. පැවිදි දශ ශීලයේ විශේෂතාවයක් නම් ඒ ශික්ෂා පද දහයම එකාබද්ධ කොට එක්වරම රකින බවයි. නමුදු ගෘහස්ථ දශ ශීලයේදී ශික්ෂා පදය ගණනේ වෙන් වෙන්ව සමාදන් වී ආරක්ෂා කරයි. 7.ආකල්ප වෙනස්ද?

මිනිස් හැසිරීම් රටාවන් අධ්යනයනය කිරීමේ දී ඒවා ඔවුන්ගේ සිතුම් පැතුම්වලට අනුකූල බව පෙනේ. තවද ඔවුන් විසින් විශ්වාස කරනු ලබන පෞද්ගලික ආකල්ප, හැඟීම්, චාරිත්රල වාරිත්රූ, සංස්කෘතික ලක්ෂණ අනුව සකස් කරගන්නා ලද සිතිවිලි සමුදායක් ද එකිනෙකාට අනන්යපව දක්නට ඇත. මිනිසුන් විසින් ගරු කරනු ලබන සමාජ ආකල්ප සකස්වීමේ දී ඉහත දක්වන ලද පෞද්ගලික අභිමථාර්ථයන් කිසියම් ආකාරයකින් බලපෑමට ඉඩකඩ ඇති බව පෙනෙන්ට තිබේ. මේ හේතු නිසාම ඇතැම් සමාජ ආකල්ප මතුපිටින් පොදු බවක් දිස් වුව ද අභ්යමන්තරයෙන් එකී මිනිස් කණ්ඩායම සතු පෞද්ගලික ආකල්ප ප්රිකාශයට පත් කරනු ලබන මාධ්ය යක් සේ ක්රිනයා කරන ආකාරය දැකගත හැකිය. ඇතැම් අවස්ථාවලදී මිනිසුන් තමාගේ පෞද්ගලික ආකල්ප කේවල වශයෙන් ප්ර කාශයට පත්කරන්නට චිත්තවේගික වශයෙන් පැකිළුන අවස්ථාවන්හි දී ඔවුන් විසින් ඒවාට කිසියම් පිලිගැනීමක් සමාජ වටිනාකමක් ආ‍රෝපණය කර ප්රවකාශයට පත් කරවීම සඳහාම සමූහයක් ලෙස සමාජ ගත වී පොදු සමාජ ආකල්ප ලෙස ඒවා ඉදිරිපත් කිරීමට පෙළඹෙන ආකාරය නිරීක්ෂණය කළ හැක. ඇතැම් විටක මෙම සමාජ ආකල්ප සෘණාත්මක විය හැකිය. තවත් සමහර විටක ධනාත්මක විය හැකිය. ධනාත්මක සමාජ ආකල්ප සම්බන්ධයෙන් කිසිදු ගැටළුවක් නොමැත. කිසියම් සමාජ ආකල්පයක් සෘණත්මක වීමේ දී ඉන් ඇති වන හානිය පුද්ගල බද්ධව හෝ සමාජානුබද්ධව විය හැකිය. 

පුද්ගලයන් තුළ විද්යාාමාන සෘණාත්මක සමාජ ආකල්ප නිසා සිදු වන හා සිදුවිය හැකි පුද්ගලික හානියට වඩා සමාජ හානියෙහි ප්රාබලත්වය අධිකය. මෙසේ වන්නේ හුදෙක් පුද්ගල හානිය එක් පුද්ගලයෙකුහට හෝ කීප දෙනෙකුහට පමණක් සීමාවීමත් සමාජ හානියෙහි දී විශාල පිරිසකට එහි බලපෑම ඇතිවීමත් පමණක්ම නොවේ. එය සමාජ සම්බන්ධතාවයන්හි ස්වරූපයට සිදු කරන හානිය නිසා ඉන් පළුදු වන සමාජ සම්බන්ධතා යථා තත්වයට පත්කරවීම වෙනුවෙන් කළ යුතු කාර්යය ඉතා වෙහෙසකර හා ආයාසකර වන හෙයිනි. ඇතැම් විටක දී පළුදු වන ලද එම සමාජ සම්බන්ධතාවයන් කෙසේවත් මුල් ස්වරූපයට සකස් කිරීම අසීරු විය හැකිය. මෙහි ඇති වඩාත් ප්රනබල අහිතකර ඵල විපාකය වනුයේ අනාගතයෙහි දී සමාජ සම්බන්ධතා ජාලයට එක් වනු ලබන අභිනව සාමාජිකයින් තුළ පවා මෙයින් අහිතකර සෘණාත්මක බලපෑමක් එල්ල විය හැකි වාතාවරණය පැවතීමයි. අයහපත් ඇසුර නිසා පුද්ගලයෙකු තුළ සෘණාත්මක ආකල්පයන්ගෙන් රෝගී විමට ඉඩ ඇති නිසා එබඳු අයහපත් ඇසුරෙන් හා එබඳු සෘණෘත්මක පුද්ගලයන් කෙරෙන් දුරුව ධනාත්මක ආකල්පවලින් යුක්තව හා එබඳු ආකල්වලින් සමන්විත පුද්ගලයන් ඇසුරු කරන ලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ පවා දේශනා කර ඇත්තේ සමාජ සම්බන්ධතා කෙරෙහි ඉතා ප්රබබල ලෙස මෙම සෘණාත්මක ආකල්පවල ඇති බලපෑම නිසාමය. සෘණාත්මක සමාජ ආකල්ප වශයෙන් අර්ථ දැක්වෙන්නේ සැබවින්ම සෙසු පුද්ගලයන් කෙරෙහි මානුෂික පක්ෂයෙන් හිතකර නොවන යම් යම් සිතිවිලි අදහස් ඔස්සේ ක්රිුයාත්මක වීමට අවශ්යල කරන මානසික පසුබිම ගොඩනඟා ගැනීමයි. ද්වේෂ, මෝහ හා රාග සිතිවිලි යන ප්රයබල සිතිවිලි කාණ්ඩ ඔස්සේ ගොඩනඟා ගන්නා යම් යම් අදහස් හා සිතිවිලි මෙම සෘණාත්මක ආකල්පවලට බලපායි. ‍ ඊර්ෂ්යාගව හා ගුප්ත චර්යා මිනිසුන් ස්වභාවයෙන්ම අන්යා මිනිසුන් හොඳින් ජීවත් වෙනවාට ඊර්ෂ්යාක කරනු ලබයි. එය ද්වේෂ මූලයෙහි බලපෑම නිසා හටගනු ලබන සෘණාත්මක ආකල්පයකි. මෙම ද්වේෂයෙන් මඬනා ලද හිතැති පුද්ගලයා ඊර්ෂ්යානවෙන් වෙළී තමා ඊර්ෂ්යාව කරනු ලැබූ පුද්ගලයාට හෝ එකී පවුල් සංස්ථාවට හානිවිය හැකි යමක් කිරීමට සිතින් සිතයි. තමා පුද්ගලයෙකු වශයෙන් මෙම හානිය සිදු කිරීමට තරම් ප්රිබල නොවෙනවානම් තවත් තමන් වැනිම පුද්ගලයන් රාශියක් හා සමාජ ගත වී හෝ මෙම හානිය සිදු කිරීමට ප්රෙයත්න දරයි. නිදසුනක් ලෙස ඉතාමත්ම අලංකාර ලෙස තමන්ගේ ගෙවත්ත වටා මල් වවාගෙන ජීවත්වන අසල්වැසියා කෙරෙහි අහේතුක ඊර්ෂ්යා්වෙන් පසුවන තවත් කෙනෙකු තමන් තනිවම පුද්ගලයෙකු වශයෙන් ඒ මල් පැළ විනාශ කිරීම සඳහා කිසියම් ක්රිනයාමාර්ගයක් ගැනීමට අපොහො‍සත් හෙයින් තවත් කිහිප දෙනෙකු හා එක්ව කිසියම් සමිතියක් හෝ සංගමයක් අටවාගෙන පොදු යහපත තකා අවට පවිත්රෙව තබා ගැනීමට සාමූහිකව ගන්නා ක්රියයා මාර්ගයක් යැයි පවසමින් තමන්ගේ ඊර්ෂ්යාාවට ලක් වූ මල් පැළ මුළුමින්ම විනාශ කොට එයට යටි සිතින් සතුටු වීම දැක්විය හැකිය. මතුපිටින් බලන පුද්ගලයෙකුහට මෙහි ඇති සෘණාත්මක ආකල්පවල ක්රිමයාකාරීත්වය එක්වරම නොපෙණුනත්, මතුපිටින් හොඳ යයි සම්මත කරගන්නා ලද පුද්ගලික ආකල්පයක් පදනම් කරගන්නා ලද සමාජ ආකල්පයක ඇති අහිතකර ස්වභාවය මැනවින් මූර්තිමත් කර පෙන්වා දෙනු ලබයි. වර්තමානයෙහි සමාජයෙහි බොහෝ කොට දක්නට ලැබෙන්නේ මෙම නිදසුනෙහි දැක්වූ පරිදි පුද්ගල හා සමාජ ආකල්පවල සෘණාත්මක පක්ෂයයි. තමන්හට අලංකාර ඇඳුමක් පැළඳුමක් මිළදී ගැනීමට තරම් වත් පොහොසත්කමක් නොමැති එහෙත් අන්යතයන්ගේ එබඳු ඇඳුම් පැළඳුම් දෙස ද්වේෂ මූලික ඊර්ෂ්යාහවෙන් යුක්තව බලන බොහෝ දෙනෙක් ඒවායෙහි ඇති විවිධ ඇද කුද හා අඩුපාඩුකම් නිරීක්ෂණය කරන්නේ හුදෙක් අල්පේච්ඡතාවය ගරු කරන නිසාම නොව තමන් තුළ ඇති සෘණෘත්මක ආකල්පවලට කිසියම් සමාජ වටිනාකමක් ආ‍රෝපණය කිරීම සඳහාමය. බොදු දහමේ මෙවැනි මතුපිටින් එක්වරම විද්ය‍මාන නොවන එහෙත් යටි සිතෙහි අනුසය වශයෙන් සැඟව පවතින සෘණාත්මක ආකල්ප වඤ්චක ධර්ම ලෙස හැඳින්වේ. මෙකී සිතෙහි සැඟව පවතින වඤ්චක ධර්ම පුද්ගල යටි සිතෙහි ක්රි යාකාරීවීම ඉතාමත්ම සූක්ෂම ලෙස සිදුවන්නක් බැවින් ඇතැම්විටක මෙබඳු ආකල්ප වලින් යුක්ත පුද්ගලයෝ පවා තමා තුළ එබදු පෙළඹවීම් ඇතිබවක් නොදැන ක්රිියා කරති. සත්ව සන්තානය තුළ නිදන් ගතව ඇති සියළු ආකාරයෙහි කෙලෙස් මතු මත්තෙහි නැවත වරක් නූපදවන ලෙස මුළුනුදුරා දමන්නේ ආර්ය මාර්ග ඥානයෙන් වන අතර එසේ ආර්ය මාර්ග ඥානය සිත් සතන්හි නූපදවා ඒ ක්ලේශ ධර්ම විනාශ නොකළ පුද්ගලයන් තම සිත තුළ යටපත්ව නිද්රාස ස්වරූපයෙන් ඇති මෙම සෘණා‍ත්මක ආකල්ප නොමැති සේ සලකා ඉන් තෘප්තියට පැමිණෙන්නේ තතු එහි නියම නොදැනය. නමුත් ඒවාට අවස්ථාවක් ලැබුණු විගස හෝ ඒවා ක්රි යාකාරීවීමට සුදුසු පරිසරයක් නිර්මාණය වූ විටෙක නැවතත් සිත තුළ වර්ධනය වීම ස්වභාවයකි. එබැවින් පෘථග්ජන හෙවත් ධර්මය පිළිබඳ ඇසූ පිරූ බව නොමැති මිනිසුන් විසින් සිදු කරනු ලබන්නේ බුද්ධිමත්ව සිතා බලා මෙකී ක්ලේශ ධර්ම සිතෙහි නූපදවා ගෙන සිටීමට වෑයම් කිරීමයි. ඒ සඳහා පාප ක්රිායාවන්හි ආදීනව දැක්වෙන හා ඒ පිලිබඳ විචාර පූර්වකව සිතීමට අවකාශ සලසන ධර්ම සන්නිවේදනයන්ට ඔවුහු අවධානය යොමු කරති. එසේම එවැනි සන්නිවේදන මඟින් ඉදිරිපත් කෙරෙන ධර්ම පණිවුඩ උතුම් කල්යාමණ සත් පුරුෂ සේවන අවස්ථා සේ සලකා මැනවින් ග්රතහණය කරගෙන ඒ ඇසුරෙන් ස්වකීය ගුණ නුවණ දියුණු කරගැනීමට ආභාෂයක් ලබා ගනිති. එසේ කිරීමෙන් චිත්ත සන්තනයෙහි නිරන්තරයෙන් මතුපිටින් විද්යයමාන වන කලේශ ධර්මයන්ට පිළිකුල් බවක් ඇති වීමෙන් සිතෙහි මෙබඳු රළු, සෘණාත්මක ආකල්පවලට මතුවීමට අවකාශයක් නොලැබේ. එබඳු අවස්ථාවල දී පුද්ගල සන්තානයෙහි නිදන්ගතව ඇති එබඳු සෘණාත්මක ආකල්ප පහළවීමට අන්‍ය මාර්ගයක් සොයති. එසේ සෘණාත්මක ආකල්ප තමාගේ නියම ස්වරූපය සඟවා කිසියම් ධනාත්මක ආකල්පවල වේශයෙන් සියුම් හා අනුසය වශයෙන් සිත තුළ පහළ වේ. සෘණාත්මක ආකල්පවල නියම ස්වරූපය හැඳිනගෙන ඉන් වැළකීමට අදිටන් කරගෙන සිටින තැනැත්තා පවා එවැනි ආකල්ප ධනාත්මක ආකල්ප යැයි සිතා එයට රැවටෙයි. මෙසේ තමාගේ නියම ස්වරූපය සඟවා ධනාත්මක ආකල්පවල ස්වරූපයෙන් මිනිස් සිත තුළ පහළ වන අති සියුම් සෘණාත්මක ආකල්ප වඤ්චක ධර්ම ලෙස හැඳින්වේ. සෘණාත්මක ආකල්ප සිත තුළ පහළවීම අර්ථකථනය කිරීමට කිසිදු ආගමික භේදයක් නොමැත. ඕනෑම ආගමක සෑම මනුෂ්යනයෙකුගේම සිරුරෙහි ජීව විද්යාහත්මක ව්යුයහය එක හා සමාන වන්නා සේ මානසික හැසිරීම් රටාව බොහෝ දුරට එක හා සමානය. මනෝ විද්යා විෂයය මඟින් අධ්ය යනය කරනු ලබන්නේ මෙකී හැසිරීම් රටාවයි. චර්යාවාදය නමින් අර්ථදැක්වෙන බාහිර හැසිරීම් රටාවට අනුගත වූ චර්යා මඟින් මානසික පැවැත්මේ ස්වභාවයෙහි විද්යාමත්මක පදනම බටහිර මනෝ විද්යාඅ සිද්ධාන්තවල පැහැදිලි කර දී තිබේ. මිනිසෙකුගෙන් තවත් මිනිසෙකුහට ආවේණික චිත්ත ආකල්පවල, මානසික ගති රටා හා චෛතසික ඇවතුම් පැවතුම්වල ස්වභාවය ඔවුන් ජීවත්වන පවුලෙහි, සමාජ සම්බන්ධතාවන්හි, භෞගෝලීය පරිසරයෙහි, ජාන විද්යානත්මක ආවේණික ස්වභාවයෙහි, සංස්කෘතික පුරුදුවල ඇතැම් සම්පර්කයන් ලැබීමට ඉඩකඩ ඇතත්, ප්රආධාන වශයෙන් මිනිස් මනස ක්රිියාත්මක වන්නේ මනෝ විද්යාකත්මකව එක හා සමාන සිද්ධාන්ත වලට අනුකූලවය. බුදු දහමේ අභිධර්ම පිටකයට අයත් ධර්ම ‍කොට්ඨාශ තුළින් පුද්ගල මනස පිළිබඳව සිදු කර ඇත්තා වූ සුවිශේෂී විශ්ලේෂණය හා සංශ්ලේෂණ විග්රටහ මඟින් පෙන්වා දී ඇත්තේ ද පුද්ගලයෙකුගේ මානසික ක්රි යාකාරීත්වය අවබෝධ කිරීමට උපකාරීවන මෙවැනි චිත්ත, චෛතසික සිද්ධාන්ත හා මානසික රටාවන් අධ්යධයනයෙහි ඇති වැදගත්කම පිළිබදවයි. ‍ ආගමික ශාස්තෘවරුන් ජීවමාන සමය කිසියම් සමාජ ආකල්පයක් සෘණාත්මකවීමට හා ධනාත්මකවීමට බලපාන සාධක මහත් රාශියක් ඇත. කිසියම් පුද්ගලයෙකු සතු මනෝභාවය ඒ පුද්ගලයා සමාජයෙහි සෙසු පුද්ගලයන් සමඟ හැසිරෙන ආකාරය, සාමාජික සබඳතා ගොඩනඟා ගන්නා ආකාරය සාර්ථක හෝ අසාර්ථක වීමට බලපානු ලබන්නේ සෘණාත්මක හෝ ධනාත්මක ආකල්පයි. කිසියම් සමාජ ආකල්පයක් ගොඩනැඟීම සඳහා පුද්ගල ආකල්ප හේතු සාධක වේ. මේ හේතු නිසා පුද්ගල ආකල්පවල බලපෑම සමාජ ආකල්ප සකස්වීම කෙරෙහි ඉතා සෘජු බලපෑමක් සිදු කරන බව අපට පිළිගැනීමට සිදු වේ. කිසියම් සමාජයක් බහුල ලෙස සෘණාත්මක හෝ ධනාත්මක ආකල්පවලින් සමන්විත වීමට හේතුව ඒ සමාජයෙහි සාමාජිකයන් දරණ බහුතර හෝ වඩාත් ප්ර්බල ආකල්ප කොට්ඨාශය එකී ආකල්පයන් දරණ බවයි. මේ හේතු නිසා අප වර්තමාන සමාජය ආකල්පමය වශයෙන් දූෂිත යැයි පවසන්නේ වර්තමාන මිනිසා ආකල්මය වශයෙන් දුර්වලව ඇති හෙයිනි. වඩා දැඩි කළකිරීමක් සිතට නැඟෙන අවස්ථාවලදී අප ඉපදිය යුතුව තිබුණේ කුරිරු හා ආත්මාර්ථකාමී බවින් යුතු වර්තමාන සමාජයෙහි නොව බුදුරදුන්, ක්රිණස්තුස් වහන්සේ, නබිතුමා ජීවමාන සමයේ යැයි ඇතැම් විටක අපට පෞද්ගලිකව හැඟී යා හැකිය. එපමණටම සෘණාත්මක ආකල්පවලින් යුක්ත සමාජයෙහි යම් යම් සමාජාකල්ප ඇතැම් විටක අපට කරදරකාරී වූ අවස්ථා සමහර විටක ඔබ ද අත්දැක තිබෙන්නට පිළිවන. මෙයින් පෙනෙන්නේ මතුපිටින් භෞතිකව නොපෙනුනත් ඇතැම් අවස්ථාවලදී සොර සතුරන් නොකරන හානියට වඩා වැඩි හානියක් සෘණාත්මක සමාජාකල්ප මඟින් සිදු කරන බවයි. සොර සතුරන් හානි කරන්නේ මිළ මුදල් දේපළ වැනි භෞතික වස්තු අරබයාය. නමුත් මුදලට ගත නොහැකි ආත්ම ගෞරවය, සමාජ පිළිගැනීම හා හොඳ නම වැනි කරුණු අරබයා සෘණාත්මක සමාජාකල්ප මහත් හානියක් සිදු කරනු ලබයි. සෘණාත්මක සමාජාකල්ප මිනිසුන් සමූහයක් එක් වී එක් පුද්ගලයෙකුගේ හෝ කිහිප දෙනෙකුගේ මානසික හා සමාජික මට්ටම බිඳ දැමීමට ක්රිකයාත්මක වේ. මින් සිදුවිය හැකි සමාජ හානිය පිළිබඳ තවමත් බොහෝ දෙනෙකුහට නිසි අවබෝධයක් නොමැති බැවින් සමාජය පුරා වෛරය, පලිගැනීම, කුහකකම, දැඩි ආශාව වැනි විවිධ සෘණාත්මක ආකල්ප හටගැනීමට ඉවහල් විය හැකි ආකාරයෙහි මතවාද ව්යා,ප්ත කර හැරීමට පියවර ගනිති. විවිධ ලාභ ප්රආයෝජන තකා පටු ළාමක අදහස් ඇතිව ක්රිටයාකරන පුද්ගලයන්ගෙන් විනා සමාජය කෙරෙහි නිසි වගකීමෙන් යුතු සත් පුරුෂ කිසිවෙකු හෝ අතින් මෙවැනි දේ සිදු නොවේ. බුදු සමයෙහි ඇසුරු කළ යුතු කළ්යාරණ මිතුරන් සේ පෙන්වා දී තිබෙන්නේ මෙවැනි සත් පුරුෂයන්ය. ඇතැම් විටක සමාජ ආකල්ප මෙන්ම පුද්ගල ආකල්ප නිසා ද එවන් තැනැත්තන් ඇසුරු කරන පුද්ගලයන් මහත් අපහසුතාවයන්ට ලක් වේ. මෙසේ වන්නේ පුද්ගල ආකල්ප සෘණාත්මක වීම නිසාය. බුදුදහමේ ඉදිරිපත් වන පංචශීල ප්රේතිපදාව, කතෝලික දහමේ දස පණත වැනි කුමන හෝ දහමක අන්තර්ගත ප්ර තිමාන පද්ධතිය ආරක්ෂා කරන්නා වූ පුද්ගලයන් සෘණාත්මක ආකල්ප බැහැර කොට ධනාත්මක ආකල්ප වලින් සමන්විත වන තැනැත්තන් බවට ඒ ඒ ආගමික හරයන් තුළ පිළිගැනීමක් ඇත. පවින් හා අකුශලයෙන් වැළකී පින හා කුශල වර්ධනය කරන්නේ සත් පුරුෂයා බව බුදු දහම අගයනු ලබයි. ආගමික හා දාර්ශනික ඉගැන්වීම් බිහිව ඇත්තේ ඉන්ද්රිුයයන්ට හසු නොවන භෞතික ප්රිපංචයන් ඇසුරෙන් අවබෝධ කිරීමට දුෂ්කර දේ සාමාන්යර මිනිස් ජීවිතයට උපයෝගී කරගත හැකි ආකාරයෙන් අර්ථකථනය කිරීම සඳහාය. පොදු යහපත තකා සමාජ හා පුද්ගල ආකල්ප සංස්කරණය කළ යුතු වන්නේ ද ඒ නිසාමය. ඇතැම් දාර්ශනික අර්ථකථන මිනිස් ගැටළු පිළිබඳ විවේචන ඉදිරිපත් කරනවා විනා යථෝක්ත ගැටළුවලට අදාළ නිසි පිලියම් යෙදීමට යෝග්යි කිසිදු ප්රියෝගික වැඩ පිලිවෙළක් ඉදිරිපත් නොකරයි. තවත් සමහර දාර්ශනික අර්ථකථන සෘණාත්මක ආකල්ප බිඳ හෙලීමට යුහුසුළු වන නමුත් තමන්ගේ දාර්ශනික විචාරයෙහි ආචාර විද්යාසත්මක සුරක්ෂිතතාවය කෙරෙහි සැලකිලිමත් නොවේ. එබඳු දාර්ශනික ඉගැන්වීම් එක් අයුරකින් සමාජයෙහි නිරර්බුද පැවැත්මට තර්ජනයක් ලෙස ද හඳුන්වා දිය හැකිය. තවත් යම් යම් දාර්ශනික මත සේ අර්ථදක්වනු ලබන ඉගැන්වීම් නිසා මිනිසුන්ගේ පෞද්ගලික දිවි පෙවෙත මෙන්ම මූළික සමාජ ඒකකය වන පවුල් සංස්ථාව කේන්ද්රම කරගත් සෙසු සමාජ සංස්ථා ද අවුල්ව යා හැකිය. මිනිස් දිවියෙහි ඒකායන පරමාර්ථය හැකිතාක් ඉන්ද්රී ය රසාස්වාදයම පසුපස හඹා යාම නොව යහපත් මනුෂ්යන ප්රහජාවක් ලොවට දායාද කරවීම බව මෙවැනි ඉගැන්වීම් හා මතවාද තුළ අමතක කර දමනු ලැබ තිබේ. ‍ මානව ආකල්ප හා දේශීයත්වය මිනිස් ආකල්ප හා අරමුණුවල ඇති ආත්මාර්ථකාමී ස්වභාවය නිසා මිනිස් පැවැත්ම මිනිසාහටම තර්ජනයක් වීමට ඇති ඉඩකඩ දිනෙන් දින පුළුල් වෙමින් පවතියි. මේ ආත්මාර්ථකාමී ස්වභාවය කොතරම් දැඩි දැයි කිවහොත් නූතනයෙහි මිනිසා සමාජය හා සාමූහික වැඩපිළිවෙලවල් පිණිස ඒකරාශි වන්නේම ආත්මාර්ථකාමී අරමුණු සිත තුළ රඳවා ගෙන ඒ වෙනුවෙනි. මෙහි ඇති අනතුරුදායක තතවය නම්, යම් හෙයකින් කිසියම් පුද්ගලයෙකු හුදෙක් අවංක චේතනාව මතම පමණක් සමාජ සේවය පිණිස කැපවීම, සමාජයෙහි බොහෝ දෙනා විසින් අර්ථකථනය කරනු ලබන්නේ වැරදි ඇසකින් වීමයි. මීයක් කඩන්නේ අත ලෙවකන්නටම නොවන බව දැක්වීමේ යටි අරුත පරාර්ථයෙහි සුළු හෝ ආත්මාර්ථකාමී අරමුණු ගැබ්විය හැකි බවයි. ආත්මාර්ථකාමීන් පරාර්ථය අර්ථකථනය කරන්නේ මේ අයුරිනි. මුළුමනින්ම ආත්මාර්ථකාමී බවෙන් වියුක්ත උදාර බවේ වටිනාකම දැඩි සේ පුද්ගලික අරමුණු උදෙසාම කටයුතු කරනු ලබන ආත්මාර්ථකාමී පුද්ගලයෝ කිසිදිනෙක වටහා නොගනිති. ඇතැම් කෙනෙක් තමාගේ පෞද්ගලික අරමුණු හා අභිමථාර්ථ කෙරෙහිම පමණක් ආශක්ත වන අතර සමාජ සත්කාර්යයන් හැර දැමීමට පෙළඹෙති. තවත් අය ස්වකීය පවුල් සංස්ථාවේ හා අවශේෂ ඥාතී වර්ගයාගේ දියුණුව පමණක්ම එකම පරමාදර්ශය සේ දකිති. මුළු මහත් සමාජයම එකම පවුලක් සේ සලකා ක්රිුයාකිරීමට නම්, සිත ආත්මාර්ථකාමී බවෙන් හැකිතාක් වියුක්ත විය යුතුය. මෙවන් උදාර ආකල්ප වලින් යුක්ත පුද්ගලයන් මේ සමාජයෙහි බහුල නොවේ. නොසිටින්නේ ද නොවේ. ඇත්තේ එවන් පුද්ගලයන්ගේ උදාර කටයුතුවලට ආධාර හා අනුබල ලබාදෙනු ලබන සමාජ සංවිධාන හා පුද්ගලයන්ගේ හිඟ කමයි. දේශීය උගතුන් බුද්ධිමතුන් මෙරටට බරක් සේ සැලකුවත් විදේශයන්ට සම්පතක් වන්නේ මානව සම්පත නිසි ලෙස කළමණාකරණය කර ප්රා්ග්ධනය සේ ආයෝජනය කරන ඉන් නිසි ඵල නෙලා එකී රටවල සංවර්ධනය වේගවත් කර ගැනීමට තරම් බුද්ධිමය කුශලතා හා ධනාත්මක විවෘත ආකල්ප වලින් එකී රටවල් ආකල්පමය දියුණුවක් ලබා ඇති බැවිනි. සංවර්ධනය ඇරඹෙන්නේ භෞතික මෙවළම්වලින් නොව දියුණු ආකල්පවලින් සමන්විත බුද්ධිමත් මිනිසුන්ගේ මනස තුළ බිහි වන නිර්මාණශීලී අදහස් හා නව සැලසුම් වලිනි. වර්තමානයෙහි ක්රිීයාත්මක වන බොහෝ සමිති හා සමාගම් දෙස බැලූ විට පැහැදිලි වන එක් කරුණක් නම් මිනිසුන් සංවිධානය වන්නේ සමාජ සුභසාධන වැඩපිළිවෙලවල් ක්රිපයාත්මක කිරීම සඳහා නොව පුද්ගලික අපේක්ෂා ඉටු කරගැනීමේ පටු බලාපොරොත්තු මතම පමණක් බවයි. මෙහි දී එක් පුද්ගලයෙකුගේ ක්රිපයාත්මකවීමෙන් ඉටු කර ගත නොහැකි පෞද්ගලික අරමුණු සමූහය ලවා ඉටු කරගැනීමේ අපේක්ෂාව මෙවැනි සමාජ සංවිධාන ක්රිෙයාකාරීත්වය තුළ යටි අරමුණු සේ පවතියි. සාරධර්ම හා සදාචාරය වර්ධනය කිරීමට සමාජ සංවිධාන උවමනා නොවෙතියි පවසා ක්රිරෂ්ණ මූර්තිතුමා තමා වෙනුවෙන් සකස් කරනු ලැබූ එවන් සංවිධාන විසුරුවා හැරීමට ක්රිියා කරනු ලැබූවේ බොහෝ කොට එවන් සංවිධාන වටා එක් රොක්වන විවිධ ආත්මාර්ථකාමී පුද්ගලයන්ගේ පෞද්ගලික අරමුණුවල ස්වභාවය මැනවින් දන්නා හෙයිනි. මළකුණට ඉහඳ මැස්සන් බෝවී ඒ මළ කුණම කා තරව වැඩෙන්නා සේ විවිධ පෞද්ගලික අරමුණු හා අභිමථාර්ථ කේන්ද්රළ කර ගනිමින් සමාජ සංවිධාන වටා එක් රොක්වන සෘණාත්මක ආකල්ප සහිත පුද්ගලයන් නිසා අවංකවම පරාර්ථය සැලසීමේ ආකල්පයෙන්ම අරඹන ලද එවන් බොහෝ සමාජ සංවිධාන පවා වැඩි කල් පවත්වා ගෙන යාමට අපහසු වී තිබේ. මිනිසුන් ආකල්ප නිසාම හීන හෝ උසස් වේ. සමාජ තත්වය, පවුල් පසුබිම හෝ වත් පොහොසත්කම සෘණාත්මක ආකල්පවල පැහැය වෙනස් කිරීමට දායක නොවේ. මිනිසුන් විසින් ස්වකීය ආකල්ප වෙනස් කරගන්නා ආකාරය සමාජ ක්රිසයාකාරීත්වයෙහිලා ඉතාමත් වැදගත් ස්ථානයක් අත්පත් කරගනියි. මෙලොව බිහිව පවතින සෑම ආගමික ඉගැන්වීමක්ම එක්තරා ආකාරයකින් සාරධර්ම ප්රඅතිසංස්කරණ ව්යායපාරයක ස්වරූපය ගෙන තිබේ. මෙයට හේතුව මිනිසුන්ගේ ආකල්ප වෙනස්කිරීමේ උවමනාව ඒ සෑම ආගමික ඉගැන්වීමකම ප්ර.ධානතම අරමුණ වී තිබීමයි. සාරධර්ම වලට අනුගතව වෙනස්කරන ලද මිනිස් ආකල්ප මිනිසාට සුගතිය සලස්වන බව සැම ආගමකම පිලිගැනීමයි. ආකල්ප වෙනස්කිරීමේ දී භාවිතයට ගනු ලබන විධික්රසම වල ඇති ප්රාගයෝගික බව එක් ආගමික ඉගැන්වීමක් තවත් ආගමික ඉගැන්වීමකින් වෙනස්වීමට ඇති හේතුවයි. බුදු දහම මධ්යමම ප්රනතිපදාව හෙවත් ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය ඔස්සේ ස්වකීය ආකල්ප සංස්කරණ වැඩපිළිවෙළ හඳුන්වා දෙනු ලැබූ අතර, ලොව බිහි වූ සෙසු ආගමික ඉගැන්වීම් ද්වි අන්තවාදයන් වන අත්තකිලමථානුයෝගය හෙවත් ශාස්වතවාදයත්, කාමසුඛල්ලිකානුයෝගය හෙවත් උච්ඡේදවාදයත් ඔස්සේ ස්වකීය ආකල්ප සංස්කරණ වැඩපිළිවෙළ හඳුන්වා දෙනු ලැබීය. මින් වඩාත් ප්රසයෝගික මධ්යපම ප්රළතිපදාවයි. ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය අනුපිළිවෙළින් වර්ධනය කළ යුතු කිසියම් ක්ර මවත් මානසික ශික්ෂණයක් මිනිසාට හඳුන්වා දෙනු ලබයි. මිනිස් සංජානන, ආවේදන හා චර්යා රටා පැහැදිලි, විධිමත් ශික්ෂණයකින් යුක්තව හික්මවීමේ කුශලතාවයක් ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය තුළ ගැබ්ව ඇත. සිද්ධාර්ථ බෝසතුන් සත්ය් සොයා “කිං කුසල ගවේෂීව, කිං සච්ච ගවේෂීව” යන විට හමු වූ අතිශයින්ම ප්රොයෝගික ශික්ෂණ ක්රලමවේදය මෙකී ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගයයි. බුද්ධත්වයෙන් අනතුරුව ස්වකීය දිවි පෙවෙත මුළුමින්ම පරාර්ථ චර්යාව පිණිසම කැපකොට සමාජයට සේවය කරන ලද්දේ පළමුව ආකල්ප පරිවර්තනය තමා තුළ ප්රාත්යැක්ෂ කොට අනතුරුව එහි ප්ර්යෝගික බවෙහි අන්යපයන් ද පිහිටුවීම එකම අභිලාෂය කරගනු ලැබූ බැවිනි. ‍ සති පූජාව හා හින්දු සමාජ ධර්ම ඇතැම්විටක යම් යම් සමාජ ආකල්පවලට සමාජයෙන් නිසි ඇගයීමක්, පිළිගැනීමක් හෝ වටිනාකමක් සමාජයෙන් නොලැබුණත්, ඒවා සමාජයට අත්යුවශ්යක සාරධර්ම විය හැකිය. කුල භේදය වැනි දේ සමාජ ආකල්පයක්ව තහවුරුව තිබෙන කාලවකවානුව තුළ සාරධර්ම අනුව පුද්ගලයා ඇගයීමට පාත්ර කිරීම සමාජයෙහි ද්වේෂයට ලක් වීමට හේතුවක් විය හැකියි. එවිට සමාජ සම්මතය සෘණාත්මක ආකල්පයක් වන අතර පුද්ගල සාරධර්මවලට ගරු කිරීම ඊට පටහැනි ධනාත්මක ආකල්පයක් බවට පත් වේ. මේ නිසා සමාජ සම්මත සෑම ආකල්පයක්ම සාරධර්ම සේ පිළිගත නොහැකි අවස්ථාවන්වලට පවා ඇතැම් විටක අපට මුහුණපෑමට සිදු විය හැකියි. එවන් අවස්ථාවලදී ක්රිායා කරන්නේ කෙසේද? සමාජ සම්මතයට අනුව ක්රිමයාකර සාරධර්මවලට පිටුපානවාද නැතිනම් සමාජ සම්මතයට පිටුපා සාරධර්මවලට ගරු කරනවාදැයි මෙහි දී පුද්ගලයා තරමක් විපිළිසරවීමකට ලක් විය හැකිය. හින්දු සමාජයෙහි විද්ය මාන සති පූජාව මෙයට තවත් එක් නිදසුනකි. මෙයින් කියවෙන්නේ ස්වාමියා මළවිටක බිරිදවද එම දර සෑයටම දමා පණපිටින් පිළිස්සීමයි. මෙය හින්දු සමාජයෙහි සාරධර්මයක් වුවත්, ප්රා ණඝාතක අකුශල කර්මයකි. එවිට එයට එකඟවීම අපරාධයකට උදව්වීමකි. විරුද්ධ වීම සමාජ සම්මතයට විරුද්ධ ‍එහෙත් සදාචාර සම්පන්න ක්රිවයාවකි. සමාජ සම්මත නොවුවත් යහපත් ආකල්පවල ඇති වැදගත්කම අවිවාදිතය. මෙසේ හෙයින් සෑම සමාජ සම්මතයක්ම එකහෙළා අවිචාර පූර්වකව ඉස් මුදුනින් පිළිගත යුතු යැයි නියමයක් නොමැත. කිසියම් දේ සමාජ සම්මත නො වූවත්, අවංකවම විමසා බලන විට තමන්ගේ හෘද ශාක්ෂියට එකඟ, බොහෝ දෙනාගේ යහපත තකා පවතින්නේ නම් හා සාරධර්ම වන්නේ නම් ඊට අනුගත වීම සදාචාර සම්පන්න බව කිව හැක. සාරධර්ම අතර සදාචාරයට පක්ෂ හා ප්ර්තිපක්ෂ සාරධර්ම තිබිය හැක. බුදුරජාණන් වහන්සේ එකල පැවති බ්රාාහ්මණ කුලවාදයට විරුද්ධවීමත්, එකල විසූ සමහර පූජක පක්ෂය විසින් රජුට පක්ෂපාතීව මිනිසුන් නොමඟ යැවීම පිළිබඳව ක්රිධස්තුස් වහන්සේගේ විරුද්ධත්වයත් සමාජ සම්මතයට පටහැනි එහෙත් සාරධර්ම ලෙස සැලකිය හැකිය. ආගමික ඉගැන්වීම්වල විවිධ පරස්පරතා පැවතිය හැකිය. එසේ වීම ස්වභාවිකය. එසේ වුවත් සෑම ආගමික කතෘවරයෙකුම ස්වකීය අනුගාමිකයින්ගේ සාරධර්ම වර්ධනය පිණිස එවකට පැවති අසාධාරණ සමාජ සම්මතයන්ට එරෙහිව අවංකව කටයුතු කර ඇති බව පැහැදිලි වේ. සමාජ විද්යාර විෂයානුබද්ධ අර්ථකථන අනුව කල්ලියක් ( Gang ) යනු කිසියම් එක් අරමුණක් වෙනුවන් එක් වූ සුළු පිරිසකි. බොහෝ විට මේ පිරිස සමස්ත සමාජයෙහි පොදු මතයට විරුද්ධව කටයුතු කරනු ලබන කිසියම් සුළු විරෝධාකල්ප දරණ පිරිසක් සේ සලකනු ලබයි. සමාජය විසින් පිළිගනු ලැබූ සමාජ සංවිධානයක තිබිය යුතුව ඇත්තේ සමාජය යහපතට කේන්ද්රර ගත කරවනු ලබන මතවාදය. කල්ලිවල හා සමාජ සංවිධානවල ඇති වෙනස එයයි. නමුත් වර්තමානයෙහි පවතින විෂම බව කෙතරම් ද යත් කල්ලියක හා සමාජ සම්බන්ධතාවයක මෙකී වෙනස පවා අවම වන අයුරින් සමාජ සම්බන්ධතා ගොඩනැඟී තිබෙනු නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. කල්ලියක සමාජ සම්බන්ධා තුළ කිසියම් අවිධිමත් ස්වභාවයක් දැකගත හැකිය. සමාජ සම්බන්ධතා වඩා විධිමත් ආකාරයක් ගන්නා ලබන විට එය කිසියම් ක්රාමවත් සමාජ සංවිධානයක ලක්ෂණ පෙන්වයි. පරමාර්ථ, අපේක්ෂා හා අභිමථාර්ථ යනාදිය නිසා වඩා පුළුල් ස්වරූපයක් ක්රෂමවත් සමාජ සංවිධානයක ලැබේ. කල්ලියක එබඳු ස්වභාවයක් විද්යාමාන නොවන්නේ එය හුදෙක් විරෝධාකල්ප ගොනු කිරීම හා එම විරෝධාකල්ප ඔස්සේ කටයුතු කිරීම පමණක් අරමුණු කරගෙන ඇති හෙයිනි. අනෙක් අතට කල්ලියක සාමාජිකයන්ගේ අරමුණු සාරධර්ම හා යොමු වූ යහපත් ඒවා නොවේ. පවතින සමාජයෙහි යම් යම් සාරධර්ම වූ සමාජ පිලිගැනීම් අභිචාර විධි ආදියට එරෙහිව ක්රිනයාත්මක වන ස්වභාවයක් මෙහි ඇත. එම නිසා කල්ලියක සාමාජිකයින්ගේ ආකල්ප බෙහෙවින්ම සෘණාත්මකය. නූතනයෙහි සමාජ සංවිධානවල ඇති අක්රලමවත් ස්වභාවය හා නොගැළපෙන අරමුණු නිසා එක්වරම එය විධිමත් සමාජ සංවිධානයක් ද නොඑසේ නම් කල්ලියක් දැයි හඳුනා ගැනීමට පවා අසමත්ය. මිනිසුන් බහුල ලෙස සෘණාත්මක ආකල්පවලින් පෙළෙන බව හඳුනා ගැනීමට ඇති අනෙක් සමාජ සාධකය ලෙස මෙම කරුණ සැලකිය හැකිය. මිනිසුන් ‍සමාජය සම්බන්ධතා පැවැත්වීම තුළ අපේක්ෂිත අරමුණු නිසියාකාරයෙන් සම්පූර්ණ නොවන විටක කළකිරීම, ඉච්ඡාභංගත්වය හා මානසික බිඳ වැටීම බහුල වශයෙන් දැකගත හැකිය. මිනිසුන් තුළ අතිවන සමාජමය කළකිරීම බෙහෙවින්ම අතෘප්තිය හා අසහනය පිණිස හේතු වේ. තෘප්තිදායක නොවන සමාජයක දිවි ගෙවන විට කුමන හෝ සුළු කරුණක් අරබයා මිනිසුන් බොහෝ විට කුපිත ස්වභාවයකට පත්වීම නිරායාසයෙන් සිදු විය හැකි දෙයකි. වර්තමානයෙහි මේ තත්වය මේ තරමින් හෝ පාළනය වී පවතින්නේ අප සමාජය බොහෝ කොටම ආගමික සංස්ථා මඟින් පාළනය වන නිසාය. ‍තත්්වය එ‍ෙලස ‍ෙනාවන්නට නම් ඇතිවිය හැකිව තිබූ තත්වය අපට අද සිතාගත නොහැකි තරමට දරුණුවීමට ඉඩකඩ තිබිණි. ‍ සමාජ සබඳතා හා අසහනය වැඩිවීම වර්තමානයෙහි සමාජ සම්බන්ධතා තුළ පවතින අසහනය හා කළකිරීම මිනිස් ආකල්ප නිවැරදි නොවීමේ අහිතකර ප්රාතිඵලයකි. සැලසුම් සකස්කරන්නන් විසින් ප්ර මුඛ ස්ථානය භෞතික සංවර්ධනයට පමණක් පිරිනැමීම නිසා නිතැතින්ම සමාජ වටිනාකම මණිනු ලබන ඒකකය බවට පාරිභෝජනය කරනු ලබන භාණ්ඩ හා සේවා පත්වීම තුළ මිනිසාගේ මානසික මට්ටමේ ප්රාගතිය පිලිබඳව පැවතිය යුතු උනන්දුව හා පිළිගැනීම අවම කර දැමීමේ අහිතකර ප්රටතිඵල අද අපි භුක්ති විඳින්නෙමු. එපමණක් නොව ආගමට තිබිය යුතු ආධ්යාරත්මික වටිනාකම ඉන් අවමකර හා දුරස්කර එය ද හැකිතාක් පාරිභෝජන අර්ථ ක්ර මය උත්කර්ණයෙන් යුක්තව වර්ණනා කිරීමේ එක්තරා මෙවලම් බවට පරිවර්තනය කරගෙන ඇත්තෙමු. මේ හේතුව නිසා වර්තමාන යුගයෙහි ආගම අදහනවා යන්නෙන් සැලකෙන්නේ තවත් එක්තරා අයුරකින් පවතින භෞතික ද්රුව්යාදත්මක සමාජ වටිනාකම් ආධ්යාරත්මිකව වඩා විශ්වසනීය ක්රමමයකින් සාධාරණීකරණය කරගැනීමකි. මේ හේතුව නිසා නූතන යුගයෙහි ආගම ඇදහීම ද එක්තරා සැණකෙළියක අසිරියක් ගෙන තිබේ. එමෙන්ම නොයෙකුත් මතවාද හා පිළිගැනීම් ද ඒවා පෙර පැවති ආගමික ඇදහිලි ක්ර මයන්ට වඩා උසස් හා සමාන සේ ද හුවා දක්වනු ලබයි. පවතින මේ ක්රහමය තුළ වඩාත්ම සමාජගත වන්නේ ද ජනප්රිාය චරිත බවට පත්ව ප්රවශංසා ලබන්නේ ද ප්ර්තිපත්තිගරුක නිහඬ පුද්ගලයා නොව ආගමික සංදර්භය තුළ වඩාත් උත්කර්ෂයෙන් ‍පවතින සමාජ පිලිගැනීම්වලට වඩා වැඩි ආධ්යාගත්මික වටිනාකමක් ආරෝපණය කිරීම පිණිස සිය හැකියාවන් ප්රීයෝජනයට ගනු ලබන පුද්ගලයා වේ. මේ සම්ප්රපදාය තුළ සාරධර්ම ධනාත්මක සමාජ වටිනාකම් හඳුන්වාදීමට වඩා පවතින දේ විවේචනය කරන්නාට අනිවාර්යෙන්ම මේ සමාජයෙන් විශාල වටිනාකමක් නිතැතින්ම ආරෝපණය වේ. පිඟන් කැඩෙන්නේ ඒවා සේදීමට වෑයම් කරන්නා වෙතින් බව ‍අවබෝධ කර නොගන්නා අතිධාවනකාරී මිනිසුන් කිසිදු චෝදනාවක් රහිතව කිසිදු කාර්යයක් නොකර සිටින්නා බොහෝ සත්කාර්යයන් ඉටු කිරීමට ගොස් අත්වැරදීම් ඉතා‍මත් ස්වල්පයක් සිදුවන පුද්ගලයාට වඩා උසස් සේ සළකනු ලැබේ. මිනිසුන් බොහෝ විට උත්සුක වන්නේ සමාජ සුභ සිද්ධිය තකා කටයුතු කිරීමට නොව පුද්ගලික අභිමතාර්ථ සලසා ගැනීමේ පරමාර්ථයෙන් වුවත්, සමාජ සම්බන්ධතා යහපත් වීමෙන් සමාජය තුළ ඇතිවන පොදු යහපත එක් පුද්ගලයෙකුගේ සුඛ විහරණය පිණිස නොව සමස්ත සමාජයෙහි යහපත උදසා බව අමතක නොකළ යුතුය. එමෙන්ම එක් පුද්ගලයෙකුගේ සුඛ විහරණය උදෙසා සමස්ත සමාජයෙහි සුභසිද්ධිය කැප නොකළ යුතුය. සමාජය සුභ සිද්ධිය ඇතිකිරීම වඩා වැදගත් වන්නේ ඒ තුළ පුද්ගල සුභ සිද්ධිය නියෝජනය වන හෙයිනි. මේ හේතුව නිසාම පවුල, ගම, නගරය කේන්ද්රිකොට ගොඩනැඟී ඇති සමිති, සංගම් වැනි විවිධ සමාජ සංවිධානවල අරමුණු හා කාර්යභාරය හුදෙක් පුද්ගල සුභ සාධනය ඉක්මවා ගිය පරමාර්ථ ඇති සමාජ සුභ සිද්ධිය අරමුණු කරගත්තක් විය යුතුය. මිනිසුන්ගේ නෙත් සිත් වසඟයට ගැනීම පිණිස ආකර්ෂණීය ප්රනචාරක උපක්රතම භාවිතා කිරී‍මෙන් තොරව, මිනිසුන්ගේ හදවත් තුළ ප්ර‍වේශවීමට අවංකව සමාජ සාරධර්ම වර්ධනය කරන පුද්ගලයාහට හැකියාව ඇත. ඒ තමන් විසින් අනුගමනය කරනු ලබන ප්රමතිපත්ති නිසාය. ඒ ප්ර තිපත්ති සාරවත් වන්නේ මෛත්රිනය, කරුණාව, මුදිතාව හා උපේක්ෂාව වැනි ධනාත්මක ආකල්ප පර්පූර්ණව සිත තුළ ඇති වර්ධනය වී ඇති ප්රනමාණයටය. මිනිස් ආකල්ප සංස්කරණය පිණිස ගන්නා වෙහෙස කොපමණදැයි තීරණය කරනු ලබන්නේ යමෙකුගේ සිත තුළ සතර බ්රිහ්ම විහරණ වර්ධනය වී ඇති ප්රබමාණයයි. වෙන ලෙසකින් කිවහොත් යමෙකුගේ සිත කුමන ප්රිමාණයකින් මෘදු ද කර්මණ්ය ද එපමණකට සාරධර්ම පහසුවෙන් එකි පුද්ගලයාහට සාක්ෂාත් කළ හැකි බව ධර්ම ප්රනතිවේධයෙහි ලා පුද්ගල ඉන්ද්රීාය වේමත්තතාවය බලපා‍නු ලබන බව බුදුරදුන් විසින් දේශනා කළ වදන තුළ ගැබ් වී තිබේ. ඉන්ද්රී ය ධර්මයන්හි මෘදු හා කර්මණ්ය ස්වභාවය කෙරෙහි සතර බ්ර හ්ම විහරණ වැඩීම ප්ර බල දායකත්වයක් ලබා දෙනු ලබයි. එපමණක් නොව ධනාත්මක මිනිස් ආකල්ප සංවර්ධනය කිරීමේ ඇති කූඨාප්රා ප්ත අවස්ථාව සතර බ්රනහ්ම විහරණ තුළින් මූර්තිමත් කෙරෙන බව ද සැලකිය යුතුය. තව ද කිසියම් සාරධර්මයක් සැබවින්ම මිනිසාට හිත සුව පිණිස පවතින්නේදැයි වටහා ගැනීමේ ඉතාමත්ම හොඳ මිණුම් දණ්ඩක් හා නිර්ණායකයක් ලෙස ද සතර බ්රිහ්ම විහරණවල අන්තර්ගත සමාජ විද්යා ත්මක වටිනාකම අමතක කළ නොහැකිය. 8.යහ දැක්ම සාධාරණත්වය යනු සාරධර්මයකි. එසේම එම සාරධර්මය හුදෙක් කිසියම් නිශ්චිත ආගමකට පමණක් සීමා නොවන හා සමාජයෙහි සිටින සියළු දෙනාටම සමාජ පිළිගැනීම ලැබීම සඳහා අත්යකවශ්‍ය වන සාරධර්මයක් ලෙස ද අර්ථ දැක්විය හැකිය. අත්යකවශ්ය සාරධර්මයක් බැවින් බොහෝ දෙනා සාධාරණත්වය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරති. කතිකා, වාද විවාද, සම්මන්ත්රහණ, වැඩමුළු, දේශන හා පුහුණු සැසි පවත්වති. මෙබඳු දේ ඇසෙන කියවන දකින විට සිතෙන්නේ කාහට කාගෙන් අසාධාරණයක් සිදු වන්නේද යන කාරණයයි. මන්ද එතරමට මිනිසුන් සෑම අයෙක්ම අනෙක් පුද්ගලයා පිළිබඳව සර්ව සාධාරණව කල්පනා කරන බව පෙනෙන්ට ඇති හෙයිනි. හොරුන්ගෙත් හොරු කම්බා හොරු වන්නාක් මෙන් අනුන්හට වඩාත්ම අසාධාරණයක් සිදු වන්නේ සර්ව සාධාරණය පිළිබඳව මරහඬ තලන පුද්ගලයන්ගෙන් දෝයි විටෙක සැක උපදවන තරමටම වාගේ සාධාරණයත්වය පිළිබඳ බොහෝ පුන පුනා අවධාරණය කිරීම් සමාජයෙහි දක්නට ලැබේ. ළමා අපයෝජනය, ළමා ශ්රැමිකයින් පිලිබඳව දේශනා පවත්වන ඇතැම් අයගේ නිවෙස්වල හා ව්යා,පාරික ස්ථානවල ළමුන් මෙහෙකාරකමේ යෙදී සිටින්නාක් මෙන් ද කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව පෙනී සිටින ඇතැම් ධනවත් රදළ කාන්තාවන් තම නිවසෙහි සිටින ලේලියට වෙනස්කම් කිරීම හා තම සේවිකාවන්ට ගුටිබැට පහරදීම් සිදු කිරීම මෙන් ද සාරධර්ම පිළිබඳව උනන්දුවක් දක්වන පුද්ගලයන් අතින්ම පවා විටෙක සාරධර්ම උල්ලංඝනය වන අයුරු දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත් උපදේශයට වඩා ආදර්ශය උතුම් බැවින් සමාජයෙහි අවශේෂ පුද්ගලයන්හට සාධාරණත්වය ලබා දීමට පෙර මූලික සමාජය ඒකකය ලෙස සැලකෙන නිවස තුළ පවුලේ සාමාජිකයන් අතර සාධාරණ බව ඇති කර ගැනීම වඩාත් ඵලදායක බව පෙනේ. බොහෝ ආගමික ශාස්තෘවරු දේශනා කොට ඇති ධර්මතාවයකි. නමුත් අනුගාමිකයන් විසින් බොහෝ කොට උල්ලංඝනය කරනු ලබන්නේ ද මෙම කාරණයමය. සමහරු හොඳට සාධාරණ බවට වඩා නරකට නපුරට අසාධාරණයට කැමතිය. එබන්දන් යහමඟට ගැනීමට වෑයම් කිරීමට වඩා මාළුන්ට ගොඩබිම ජීවත්වීමට හුරු කරවීම වඩා පහසුය.

සත්යනයේ බලය අසීමිතය

සමහර දෙනා සත්යඩය ඇසීමට දැකීමට හා ඒ පිළිබඳව සිතීමට බෙහෙවින් අකමැති වෙති. සත්ය ය කියවෙනු ඇසෙනු ‍ලියවෙනු නොරිසි අය සත්යහ පිළිබඳ සිතන පතන කතාබහ කරන අය කෙරෙහි අකමැත්තක් ඇති කරගැනීම සාධාරණය. සත්යයයට විවෘතව පහර දෙන්නට නොහැකි බිය සුළු අය රහසේ සැඟවී සිට හෝ පහර දෙති. බළලුන් ලවා කොස් ඇට බාවන්නාක් මෙන් අන්යසයන් ලවා පහර එල්ල කරවමින් තමන් ධ්යාින ලාභී සෘෂිවරු මුනිවරු මෙන් ශාන්ත දාන්තව නිහඬව ඒ කිසිවක්ම නොදත් අය සේ සිටිති. තවත් වරෙක ජීවියෙකුගේ මෙලොව ජීවිතය පවත්වාගෙන යෑමට අවශ්යත කරන මූලික අවශ්යයතා ලබා ගන්නා සැපයුම් මාර්ග නවතා දමන්නට වෑයම් කරමින් හෝ සත්යතයට වැට කඩුළු බඳින්නට වෑයම් කරන්නේ සත්යැ නිසා තමන්ගේ නිරුවත හෙළිවෙතැයි යන බියෙනි. මේ අතර තවත් අය සත්ය්ය අන්යායන්හට සන්නිවේදනය වීමේ මඟ අහුරා දැමීමට තමන් සතු අධිකාරී බලය පවා යොදවා නොකඩවා නොයෙකුත් බලපෑම් සිදු කරමින් අනේක විධ ප්රධයත්න ද දරණ බව පෙනෙන්ට තිබේ. සැපයුම් මාර්ග අඩපණ කළ විට හෝ ඒවාට බාධා කළ විට ඉන් අඩපණ උකටලී අධෛර්යමත් වන ඒ පුද්ගලයා තමන්ට ඇවැසි ලෙස නම්මාගත හැකි වේ යැයි සමහරු උපකල්පනය කරති. ඇතැම්විට ලොව පවතින දුක්ඛිත තත්වය නිසාම අභ්යඋන්තර වශයෙන් ශක්තිමත් නොවුණු පුද්ගලයන් මෙබඳු දුක්ඛිත අවාසනාවන්ත තත්වයන්වලට මුහුණ පෑමේ දී මානසික හා ශාරීරික වශයෙන් බෙහෙවින් අසරණ විය හැකි වූවත් අභ්යයන්තර චිත්ත පවිත්රසත්වය පුබුදු කරවාගැනීම නිසා සාමාන්යව මනුෂ්යැ දුබලතා වලින් ඉහළට එසවුණු ශක්තිමත් පෞරුෂයක් හිමි පුද්ගයෙකු මෙවන් සිදුවීම් ඇතිවීම නිසාම ඉන් උකටලී වනවා වෙනුවට තවත් ධෛර්යමත්ව ස්වකීය කටයුතුවල අනලස්වීම නිරායාසයෙන්ම සිදුවන්නකි. ඒ නිසා සිත ශක්තිමත් පුද්ගලයන්හට බාධාවන් වෙස්වළාගත් ආශිර්වාදයන්ම වේ. එවන් පුද්ගලයන්හට හෙළන අකුල් ගසන ගල් මුල් එකී පුද්ගලයාගේ ආකල්ප නැමැති නිවස තවත් ශක්තිමත්ව තනා ගැනීම පිණිස අත්තිවාරමක් කර ගන්නවා ඇත. මිනිස්කම යන්නෙන් සැලකෙන්නේ ද මිනිසෙකුහට උරුම සාමාන්යක පොදු මිනිස් දුර්වලතා සෑම පුද්ගලයෙකු කෙරෙහි විද්යුමාන හෙයිනි. තිරිසන් සත්වයෙකු වන්නේ යමෙකුහට ආවේණික දුර්වලතා ප්රයමාණය මිනිස් අත්බව ලැබීමට තිබිය යුතු ප්රතමාණයට වඩා අධික වීම නිසාය. යමෙකු හට උරුම දුර්වලතා ප්රීමාණය මිනිස් භවයට පොදු දුර්වලතා ප්ර මාණයට වඩා අඩුවන විට ඊට වඩා ඉහළ තලයක් වූ දේව හා බ්රරහ්ම තත්වයන්ට පත්වීමට අවකාශ තිබේ. යම් කිසිවෙකු දෙවියෙකු හෝ බ්රකහ්මයෙකු නොවී මනුෂ්ය යෙකු වන්නේ ද මෙම ආවේණික පොදු මිනිස් දුර්වලතා නිසාමය. මිනිසත් බව ලැබීම දුර්වලතා වල මධ්යෙම තලය නියෝජනය කරන අතර දුර්වලතා ප්රනමාණය අධිකවත්ම තිරිසන් යෝනි, යක්ෂ, භූත, ප්රේරත ආත්ම භවයන්හි උත්පත්තිය ලබන බව බුද්ධ දේශනාවල විස්තර කර දී තිබේ. පෘථග්ජන බව යනුවෙන් අදහස් වන්නේ ද මෙම තත්වයමය. පෘථග්ජන බව දුරු කොට ආර්ය බව ලබා ගන්නා තෙක් සෑම මිනිසෙක්ම දුර්වලතා වලින් යුක්ත බව බුදුන් වහන්සේ ද දේශනා කර තිබේ. කෙලෙස්, පංච නීවරණ, දස සංයෝජන ධර්ම යන විවිධ නම්වලින් දැක්වෙන්නේ මෙම මිනිස් දුබලතායි. යම් කෙනෙකුහට ‍මිනිසත් බවට හා ඊට පහළ භවයන්ට ආවේණික මෙම මුළුමනින්ම දුර්වලතා දුරු කිරීමට මහත් මානසික ධෛර්යක් හා අප්රටතිහත කැපවීමක් අවශ්යම බව ද බුදුන් වහන්සේ වදාළ සේක. පුහුදුන් මිනිස් ස්වභාවයෙහි දුබලතා මැඩ පවත්වා සාරධර්ම පෝෂණය කිරීම මඟින් සෑම මනුෂ්ය.යෙකුහටම ආගමික ශාස්තෘවරයෙක්, දාර්ශනිකයෙක් හෝ ශ්රේයෂ්ඨ පුද්ගලයෙක් විය නොහැක්කේ එය ඉතාමත් අසීරුවෙන් මහත් දුෂ්කරතා මධ්යකයෙහි සිදු කළ යුතු බැරෑරුම් එහෙත් අති ශ්රේයෂ්ඨ කාර්යයක් වන නිසාය. අනෙක් අතට ආගමික කතෘවරු, දාර්ශනිකයන් හා ශ්රේෙෂ්ඨ පුද්ගලයන් සමාජයෙහි මිනිසුන් අතර සම්භාවනාවට පාත්රඅ වී ඇත්තේ අසත්යනය වෙනුවෙන් දිවි නොතකා අප්ර තිහත ධෛර්යෙන් ඇප කැප වී ක්රිරයා කළ බැවිනි. මේ තත්වය බුදුන් වහන්සේහටත්, ක්රිසස්තුස් වහන්සේහටත්, නබිනායක තුමාහටත් ආදී වශයෙන් සියළු ආගමික කතෘවරුන්හට පොදු සංසිද්ධියකි.

ජනප්රිකය මතවාද තුළ ආගමික හරයක් නැත

වරෙක අභීතව සමාජය හමුවෙහි තබන ලද ස්වකීය ඉගැන්වීම්වල අන්තර්ගත සත්යහ වචනයෙහි නාමයෙන් නොයෙක් කෲර පළිගැනීම්වලට, චරිත ඝාතන වලට, නින්දා අපවාද අසත්යහ චෝදනා හා සතුරු කුමන්ත්රනණවලට මුහුණ පෑමට මෙකී ශාස්තෘවරුන්හට සිදු වූ බව එකී ආගමික ග්රාන්ථ පරිශීලනය කිරීමේ දී දැකගත හැකිය. සමහරු ආගමික සත්යසය යනු ආගමික කතෘවරුන්ගේ ජීවිත කතා ප්රශවෘත්තිය හෝ ඒ වටා භක්තිය හා ශ්රකද්ධාව නිසා බැඳුනු සාහිත්යෘ රසය මුසු ඉන්ද්රජජාලික තොරුතුරු ආගමික ඉගැන්වීම් ලෙස උපකල්පනය කරගෙන සිටිති. ආගමික ඉගැන්වීම්හි දාර්ශනික හා සාරධර්ම වටිනාකම පසෙකලා යථෝක්ත ආගමික සාහිත්යග මූලාශ්රමගත ඉන්ද්රරජාලික තොරතුරුවල ගැබ්වන සත්යස අසත්යතතාවය මත සියළු සද් ආගමික හරයන් ප්රාතික්ෂේප කිරීමට තරම් මන්ද ප්රාතඥ ද අතිධාවනකාරී ද වෙති. තවත් අය තමන් විසින් උගැන්මෙන් පුරුදු පුහුණු කොට දියුණු කරගෙන ඇති තර්ක කිරීමේ ශක්තිය එකම අවිය කොට සියළු ආගමික ඉගැන්වීම් තර්කයේ මොට සැතින් විවච්ඡේදනය කිරීමට තරම් නුණුවන ද සැක සංකා බහුල අය ද වෙති. මිනිසා තමන් හා සමාන තවත් පුද්ගලයෙකුහට සමසේ නොසැලකීම නූතන සමාජයෙහි බෙහෙවින් විද්යමමාන වන තත්වයකි. කුලය, වත් පොහොසත්කම, අධ්යාමපනය, සමාජ පසුබිම, සමාජ සම්බන්ධතා, නිලය, කායික ස්වරූපය හා ලිංගිකත්වය කිසියම් පුද්ගලයෙකු සමාජයෙහි සෙසු පුද්ගලයන් අතරින් අසමාන සැලකුම් ලැබීමට හේතුවක් කරගැනීම සාවද්ය ය. සමසේ සැලකීමට අදාළව අපගේ නෛතික ව්යසවස්ථා රාමුව තුළ ද නීතිය ඉදිරියෙහි සියළු දෙනාම සමාන බව දැක්වෙන සඳහනින් අදහස් කර ඇත්තේ ඉන් සමාජ සාධාරණත්වය අපේක්ෂා කර ඇති හෙයිනි. මේ නිසා නෛතික වශයෙන් මානුෂික අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා වේ. මෙම නෛතික ආරක්ෂාවට පූර්වයෙන් සංස්කෘතික වශයෙන් සමාජ ආචාර ධර්ම හා ප්රිතිමාන පද්ධතිය තුළ මිනිසාහට කිසියම් ආවරණයක් ලැබිය යුතු නමුත් එසේ නොලැබෙන බව පෙනෙන්නේ යම් යම් පුද්ගලයින් තමන්හට සිදුවන ලොකු කුඩා සෑම අසාධාරණයක්ම නිරාකරණය කරගැනීම පිණිස හා සාධාරණත්වය ලබා ගැනීම සඳහා නෛතික ව්යාවස්ථාවෙන්ම පිළිසරණයක් පැතීමට පුරද්දක් වශයෙන් යොමුව ඇති ‍ෙහයිනි. නීතිය පවා පිළිගෙන ඇති ස්වකීය හෘද ශාකෂියට එකඟව ක්රිවයා කිරීම මඟින් නීතිමය රාමුව උල්ලංඝනය විය හැකි අවස්ථා හැකිතාක් අවම කරගැනීමට මිනිසුන් උත්සුක වීම වැදගත්ය. උද්ඝෝෂණ, කළකෝළාහල, ආවේගශීලී හැසිරීම් නිසා මහජන ආරක්ෂාව හා සුභ සිද්ධිය සැලසීම සඳහා නිකරුනේ වැය කෙරෙන පොලීසියේ, ආරක්ෂක අංශවල, හා උසාවිවල වටිනා කාලය එමඟින් ඉතිරිකර ගැනීමට තිබිණි. නීතිය ස්වකීය පාණි ග්රනහණයට ගෙන ක්රි යා කිරීමට වඩා සැබවින්ම එය හොඳ පුරුද්දක් වන නමුත් සෑම කිවිසීමක්, ඉක්කාවක් ඇති වන වාරක් පාසාම නීතියට කරදර ඇති කිරීම ඊට වඩා වැදගත් විශාල නෛතික ගැටළු සඳහා වැය කළ යුතු වටිනා කාලය එමඟින් අපතේ හැරීමක් ලෙස ද පෙනී යයි. නියපොත්තෙන් කැඩිය හැකි දේට පොරව වුවමනා නොවේ. මෙරට සංස්කෘතික රටාව බිඳ දැමිය හැකි පරිදි බාහිරින් පැමිණෙන ආකල්ප හා මතවාදවල විශාල දුර්වලතා අඩුපාඩු වෙත්නම් ඒවා ඉක්මනින් නිවැරදි කිරීම මෙරට සංස්කෘතියට අනන්යප සාරධර්ම ලක්ෂණ අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීමට හේතු වේ. එනමුත් නියපොත්තෙන් කැඩිය හැකි අවස්ථාවේ එය නොකර සිටීම පසුකලක ඒ කාර්යය කිරීම ඉටු කිරීම පිණිස පොරවක් වුවමනා තැනට කටයුතු යෙදීමක් විය හැකි ද බව සිහි තබා ගැනීම වැදගත්ය. සාරධර්ම, ආචාර ධර්ම හා සදාචාරය වැනි දාර්ශනික ප්ර ස්තුත පිළිබඳව පර්යේෂණ, අධ්යතයනයන්වල නිරත වන හා අදහස් ප්රචකාශ කරන විද්වතුන් මේ පිළිබඳව ස්වකීය අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් යයි සිතමි. අපගේ ආචාර ධර්ම හා සාරධර්ම මඟින් ලබාගත හැකි පුද්ගල හා සමාජ සාධාරණත්වය පතා සුවිශාල ලෙස සටන් කිරීමට මෙවැනි සාරධර්ම පිරි සංස්කෘතියක සිටින අපට සැබවින්ම ඇවැසි නොවේ. අපේ සමාජ සංස්කෘතිය සාරධර්මවලින් පිරී පවතියි. නමුත් අප දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව හැල්මේ දිව යාමට අද අපට සිදු වී ඇති නිසා එවන් සාරධර්ම අප තුළ තිබේදැයි සිහිපත් කිරීමටවත් ඉස්පාසුවක් හෝ මානසික විවේකයක් මෙරට කාර්ය බහුල ජීවිත ගත කරන බොහෝ දෙනාහට නැත. වර්තමානයෙහි මෙරට ජනතාවගේ සාමාන්යහ නෛදික දිවි පෙවෙත හැල්මේ දුවන අශ්ව රේස් බඳුය. එම තුරඟ තරඟ රටාවට අවතීර්ණව හිඳින මිනිසුන්හට අවශ්ය් වන්නේ අමතකව හා යටපත්ව පවතින සමය හා සංස්කෘතික සාරධර්ම පිළිබඳව සිහිපත් කරදීම පමණි. නොමැති විශාල අර්බුද සිතින් මවා ගෙන ඒවාට විසඳුම් සැපයීමට වර්තමානයෙහි උත්සහ දැරීම මුහුද හත් ගව්වක් තිබියදී අමුඩ ගැසීමට ක්රිායාකිරීමක් හා සමානය. අනෙක් අතට මෙරට සංස්කෘතිය තුළ කුමන ආගමක ඕනෑම තරාතිරමක අයෙකු හට වුව ද අනුගනය කළ හැකි ඉතාමත් යහපත් සාරධර්ම හා ආචාර ධර්ම පද්ධතියක් ඇත. බෞද්ධයා හට පංචශීල ප්රතතිපදාව ද කතෝලික ජනයාහට දස පණත ද හින්දු ජනතාවහට භගවත් ගීතාවෙහි දැක්වෙන ධර්මිෂ්ඨ ධර්මතා ද මුස්ලිම් ජනතාව හට ඉස්ලාම් දහමේ අල්- කුරාණ ආචාර ධර්ම ද මඟින් පුද්ගල සමානත්වය හා සාධාරණත්වය පිළිබිඹු වේ.

බෞද්ධ සමාජ ධර්ම

සමාජ අසාධාරණය නිසා බැට කන විවිධ සංස්කෘතික වලට අයත් අසරණ ජනතාව පිළිබඳ නිරන්තරයෙන් ආගමික කතෘවරු අවධානය යොමු ඇති ආකාරය දක්නට ලැබේ. එක් එක් ආගමෙන් නිර්දේශ වී ඇති සාරධර්ම පද්ධතිය සකස්වීමට බොහෝ දුරට බලපා ඇත්තේ එකී සංස්කෘතික ලක්ෂණ නිසා අසාධාරණයට ලක් වූ මිනිසුන්ගේ චිත්තවේගික ආකල්පයි. බුදු දහමේ සදාචාර පසුබිම සකස්වීමට බ්රාධහ්මණ හා වෛදික සමයෙන් ඉගැන්වූ වර්ණ, කුල, පංති බේද වැනි ආකල්ප මූලිකවම හේතුවිය. බුදුරදුන් සෘජුවම ස්වකීය පැවිදි සමාජයෙහි සාමාජිකයින් අතර එවැනි කුල, වර්ණ හා පංති බේදයකට අවකාශ නොතැබුවේ හා තම ඉගැන්වීම් මඟින් එවැනි බේද තත්වයන් නිර්දය විචාරයට ලක් කළේ එහෙයිනි. එවැනි සමාජ ආකල්ප බෞද්ධ සාරධර්ම ලෙස සම්මතව සමස්ත භාරතය පුරා අති මහත් වේගයෙන් ව්යා ප්ත විය. පසුකාලීනව භාරතයෙහි සිදු වූ විදේශීය විනාශකාරී මුස්ලිම් ආක්රේමණ හා රට අභ්යආන්තර ඇති වූ විවිධ යුද්ධ, කැරළි කෝළාහල ආදිය නිසා බුදු දහම මුළුමනින්ම පසුකාලීනව භාරතයෙන් වියැකී යන තෙක්ම බුදුන් වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් කරා ජනතාව ආකර්ෂණය වීමට ප්රතධනතම හේතුව වූයේ කිසිදු බේදයකින් තොරව මිනිසාගේ ස්වච්ඡන්දතාවය හා දුෂ්කර කාර්යයන් ඉටු කිරීමෙහිලා ආත්ම ධෛර්යය බුදුරදුන් විසින් මහත් සේ අගය කොට සැලකූ බැවිනි. මේ යටතේ බ්රාධහ්මණ, ක්ෂතිය, වෛශ්යර හෝ ශුද්රඇ යනුවෙන් මිනිසුන් වර්ගීකරණයකට ලක් නොකිරීම සමාජයට මානව නිදහස හා විමුක්තිය ලබා දීමට ක්රිමයා කිරීමක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැක. එමෙන්ම හුදෙක් කිසියම් පුද්ගලයෙකු හොඳ හෝ නරක වශයෙන් සැලකෙන්නේ උත්පත්තිය අනුව නොව ඒ පුද්ගලයා විසින් සිදු කරන ලද ක්රිහය‍ා හා චේතනාවන් නිසා බැව් දක්වා තිබේ. පුණ්යය, පාප, කුසල් හා අකුසල් වශයෙන් සංජානන, ආවේදන හා චර්යා සංස්කරණ ක්රකමවේදයකට පුද්ගලයා ලක් කිරීම මඟින් එකී පුද්ගලයා තුළ සැඟවී ඇති නෛසර්ගික මානව ශක්යදතා හා විභව ශක්තීන් අවධිකොට නැවත උපතක් ලැබීමට බලපාන ලද සියළු හේතු හා ඵල ධර්මතා කෙරෙන් නිදහස්ව විමුක්තිය ලැබීම බුදු දහමේ පරමාර්ථාධිගමය සේ හඳුන්වනු ලබයි. ‍තර්කය ලොව ඥාණය ලැබීමේ එකායන මාර්ගය ලෙස බුද්ධිවාදීහු උපකල්පනය කරති. විශේෂයෙන් යම් යම් අංශයන්ගෙන් හා විෂයයන්ගෙන් ප්රීවීණත්වය ලබා සිටින ඇතැම් විද්වතුන් සිතන්නේ තර්ක බුද්ධිය මඟින් සෑම දෙයක්ම සත්යේක්ෂණය කර බැලිය හැකි බවයි. යමක් පිළිබඳව විමර්ශනාත්මකව දැන හඳුනා ගැනීම පිණිස තර්ක බුද්ධිය භාවිතා කිරීමේ වරදක් නොමැත. එසේ වුවත් මේ වනාහී අමු අමුවේ තර්ක ශාස්ත්ර යෙහි න්යාමය සිද්ධාන්ත වලට වහල්වීම නොවේ. තර්කය නැමැති උපකරණයෙන් තමාට අවශ්යා කාර්යයන් සිදු කර ගැනීම පමණි. තර්කය නැමැති උපකරණයෙන් වැඩ ගැනීමට එම උපකරණය භාවිතා කිරීමට මනා පුහුණුවක් හා අධ්යා්පනයක් ලබා සිටිය යුතුය. තර්කයෙහි ඇත්තේ කිසියම් දෙයක අන්තර්ගත ගුණය දෙසට අවධානය යොමු නොකොට හුදෙක් සිද්ධි වාචක ප්රකස්තුතය සප්රිමාණ හෝ නිෂ්ප්රකමාණ වේදැයි යන්න පිළිබඳව පමණක් අවධානය යොමු කිරීමකි. කළු කපුටා සුදු යැයි තර්කයෙන් ඔප්පු කර පෙන්විය හැකි වුවත් එය සත්යකය නොවන්නාක් මෙනි. මව්ගුණ මේ යැයි තර්කයෙන් සප්ර මාණ කර ඔප්පු කළ නොහැකි වුවත් එය කෙනෙකුගේ හදවතට දැනෙන සෑම පුද්ගලයෙකුහටම ඉතා අවශ්යෙ වන දෙයක් වන්නාක් මෙනි. පෙරදිග දර්ශනයෙහි චාර්වාක ප්ර්ධාන කොට ඇති භෞතිකවාදී පිරිස ද ග්රීාක චින්තන ධාරාව ප්රදධාන කොට ඇති අපරදිග දර්ශනයෙහි ඇරිස්ටෝටලියානු ඉගැන්වීම් ගරු කළ පිරිස ද කිසියම් ප්රදස්තුතයක සත්යද අසත්යරතාවය දැන ගැනීමේ ක්රළමවේදයක් ලෙස තර්කය භාවිතා කරනු ලැබූවත් රළු දේ පිළිබඳව මිස ඉතා සියම් දේ පිළිබඳව ඥානය ලැබීමෙහිලා තර්කයම පමණක් උපයෝගී කරගැනීම පරිපූර්ණ අවබෝධයකට මඟ හෙළි නොකරයි. සියුම් දේ විමර්ශනය කිරීම හා අවබෝධ කරගැනීම පිණිස නොසියුම් තර්කය භාවිතා කිරීම අඬුව තිබිය දී අත පුච්චා ගැනීමට සමාන වූ බෙහෙවින් නිෂ්ඵල ක්රි යාවකි. මුදල සාරධර්මයක් නොවේ. සාරධර්ම සියල්ල අගයන් ලෙස සැලකිය හැකි වුවත් සියළු අගයන් සාරධර්ම ලෙස සැලකිය හැකි නොවේ. මේ අනුව මුදල අගයක් වුවත් සාරධර්මයක් නොවේ. මුදල සාරධර්මයක් නොවූවත් එය සාරධර්මයක් ලෙස සිතන ඇතැම් අය ද සිටිති. විශේෂයෙන් වර්තමානයෙහි මුල ස්ථානය ගෙනසිටින්නේ වාණිජ අර්ථ ක්රතමය වන බැවින් වාණිජ අර්ථ ක්රෂමය අනුව වඩා වැදගත් ලෙස සැලකෙන මුදල සාරධර්ම ස්ථානයෙහි ලා ගිණීමට ඇතැම් දෙනෙකු උත්සුක වීම මෙයට ප්ර ධානතම හේතුවයි. ඔවුන්ගේ ආකල්පවලට අනුව මව්පිය දූ දරු අඹු සැමි සෙනෙහස, ආගමික ශ්ර ද්ධාව, සහනශීලීත්වය, කරුණාව හා පරෝපකාරය වැනි සාරධර්ම වලට වඩා මුදල වටින්නේ නොවේ. එසේම ඒ සියළු සාරධර්ම මුදලට ලබාගත හැකිද නොවේ. මුදලට ලබාගත හැක්කේ සාරධර්ම නොවන සම්මත භෞතික අගයක් ඇති දේ පමණි. එම භෞතික අගය පවා පුද්ගල සම්මුතියක් පමණි. පුද්ගල සම්මුති ව්යගවහාරය ඉක්මවූ කළ එයට කිසිදු වටිනාකමක් නොමැත. නිදසුනක් ලෙස රත්රන් මුතු මැනික් හා ප්ලැටිනම් ලෝහයට ඇති වටිනාකම ඇති වන්නේ ඒවා වෙනත් භෞතික ද්ර්ව්යියන්ට වඩා දුලබ වීම මත සුලබ දේට වඩා ඉහළ මිළක් වෙළඳ පලෙහි හිමි කරගැනීම නිසාය. කිසියම් හෙයකින් ප්ලැටිනම් ලෝහය තිරුවාණා හෝ කළුගල් මෙන් ලොව සෑම තැනම විද්යරමාන වී කළුගල් හෝ තිරුවාණා ගල් දුලබ වී නම් වර්තමානයෙහි ප්ලැටිනම් ලෝහයට හිමි ස්ථානයම කළුගල් හෝ තිරිවාණා වලට හිමි වන්නට ඉඩකඩ තිබිණි. මේ අනුව ලොව දුලබ දේ සුලබ දේට වඩා ඉහළ මුල්යා අගයක් අත්පත් කරගැනීම පුද්ගල ව්යවවහාරික සම්මුතියක් පමණි. මුදලෙහි අගය සාරධර්මයක් නොවූවත් වර්තමාන වෙළඳ ආර්ථිකය මඟින් පණපොවන සමාජ ආර්ථික ක්රිරයාවළිය ඔවුන්ගේ භාණ්ඩ හා සේවා අලෙවි කිරීමට අවශ්යු මිනිස් පිළිගැනීම් පද්ධතිය සංස්කරණයෙහිලා යුහුසුළු වීම නිසා එය සාරධර්මයක් සේ සලකන්නට එහි නොමනා පෙළඹවීම්වලට ගොදුරු වූ මිනිසුන් උත්සුක වේ. එහි දී මිනිස් හැසිරීම් රටා සංස්කරණය කිරීම පිණිස භාවිතා කරනු ලබන වෙළඳ ප්ර චාරණ රටාව නිසා සාරධර්ම නොවන මුදල් වැනි දේ සාරධර්ම ලෙස සැලකීමට පාරිභෝගික ප්ර්ජාව පුරුදුව සිටියි. තම මව හෝ පියා වැඩිහිටි නිවාසයක රඳවා හෝ තම දරුවා දිවා සුරුකුම් මධ්යුස්ථානයක රඳවා හෝ තමා වෙළී ඇති නොනවතින ජීවන අරගලයෙහි නිරතවීමට මේ යටතේ මිනිසුන්හට දැඩි අකමැත්තෙන් වුවත් හුරු කරවනු ලැබ ඇත. කොමණ මුදල් හරිහම්බ කළත්, ඉතිරිකළත් පවතින ක්රොමය තුළ එනම් පාරිභෝගික සමාජ ආර්ථික රටාව තුළ වියදම් පක්ෂය ද ඒ සාපේක්ෂව ඉතා ඉහළ අගයක පවතින හෙයින් තමාට ලැබෙන සොච්චමෙන් ධනවතෙක් වීමට නොව යන්තම් එදා වෙල සරිකර සරිකර ගැනීමට පමණක් හැකියාව ඇති වේ. පෙර කාලවල දී ස්වාමි පුරුෂයා පමණක් රැකියාව නියුතුව සිටි අතර කාන්තාව නිවසෙහි කටයුතුත් දරුවන් බලහදා ගැනීමත් වැඩිහිටියන්ට රැකවරණය සැපයීමත් සිදු වූ නමුත් පවතින සමාජ ආර්ථික රටාව තුළ පවුලක පුරුෂයා සමානව කාන්තාව ද මුදල් ඉපයීමේ නිරත වන නමුත් ඒ හරිහම්බ කරන මුදල ඉතිරිකිරීමට වඩා පවුලේ සාමාජික‍යන්ගේ එදිනෙදා අවශ්යතතා පිරිමසා ගැනීමට පමණක් ප්රදමාණවත් මුදලක් වීම නිසා සාරධර්ම වැනි සංස්කෘතික අවශ්ය තාවයන් පිළිබඳව සිතීමටවත් කාල අවකාශයක් මේ නිසාම එවන් පවුල් අති මහත් බහුතරයකින් සැදුම් ලත් මෙරට ජනතාවට නොලැබීම පවතින යුගයෙහි සාරධර්ම බිඳ වැටීමට යම් තරමකින් හෝ හේතු වී ඇති බව පෙන්වා දිය හැකිය. මුදල සාරධර්මයක් සේ සැලකීම නිසා කෙසේ හෝ මුදල් රැස් කළ යුතු යැයි යන මානසිකත්වය ඇති වේ මේ හේතුව නිසා අන්යියන්ගේ දුක වේදනාව හා ආකල්ප පිළිබඳව සංවේදීවීමට අවශ්යයතාවයක් මිනිසාහට ඇති නොවේ. මිනිසෙක් තවත් මිනිසෙතු පිළිබඳව නිරන්තරයෙන් සතුරු ආකල්පයකින් කටයුතු කරන්නට පෙළඹීම නිසා සාමාන්යුයෙන් යහපත් ආකල්ප ඇති පුද්ගලයින් තුළ පවා වෛරය ක්රෝසධය පළිගැනීම ජනිත කරවනු ලබයි. කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ මූලික මිනිස් අවශ්යඹතා සංතෘප්ත කිරීම කෙරෙහි නිසි විධිමත් සමාජ ආර්ථික ක්රිකයාවළියක් නොතිබෙන විටෙක තමා පෙළනු ලබන ආර්ථික සමාජික හා චිත්තවේගික අපහසුතා සාධාරණ ක්රරමයකින් සංසිඳවා ගැනීමට නොලැබෙන කළ මිනිසා පෙළඹෙනු ලබන්නේ අන්යධයන්හට කුමක් වුවත් මුදල් හැකිතාක් ඉපයීමටය. එමඟින් පංචකාම සම්පත්තිය රැස්කොට ගෙන අනුන්හට පෙනෙන ලෙස හැකිතාක් ඉන්ද්රී ය ප්රීයණනයෙන් යුක්තව දිවි ගෙවීමටය. මෙවන් මානසිකත්වයකට මිනිසුන් හුරු පුරුදු වීම නිසා විවිධ අපරාධ, දූෂණ, මංකොල්ලකෑම්, මිනීමැරුම්, ප්ර චණ්ඩ ක්රිසයා හා විවිධ සාහසික අපරාධ දිනෙන් දින හිස ඔසවනු පෙනෙයි.

ප්රකතිපත්ති ගරුක බව හා වාණිජ පරමාර්ථ

බුදු දහමේ ප්ර තිපත්ති අගයන රටක් ලෙස පැවති මෙරට විවෘත ආර්ථිකයත් සමඟ පැමිණි අති මහත් වාණිජ ප්රිවාහයෙහි බලපෑම මත මෙරට සංස්කෘතික වාතාවරණය සුරක්ෂිත කළ යෝධ කුළුණු ලෙස පැවති සාරධර්ම වේගයෙන් වෙනස්වීමට බඳුන් විය. පැවති සාරධර්ම වෙනුවට වාණිජ අර්ථක්ර මයට අදාළ මෙරට සංස්කෘතියට කිසිසේත්ම නොපෑහෙන සාරධර්ම හඳුන්වා දෙනු ලැබූ අතර ඒවා මනුෂ්ය සදාචාරයට පටහැනි ගති ලක්ෂණ ප්රපකට කරවූ මිනිසුන් ආගමික හැදියාවෙන් ඉවතට යොමු කරවූ ඒවා විය. පෙර බුදු දහම මත පදනම් වූ අල්පේච්ඡ දිවි පෙවෙත මිනිස් ජන ජීවිතයෙන් ඉවත් වී වාණිජ පාරිභෝජන ආර්ථික රටාව විසින් මිනිසා බහුභාණ්ඩික තත්වයට පත්කරවීය. මූලික මිනිස් අවශ්යපතා සංතෘප්ත කර ගනිමින් සැහැල්ලු ලෙස ජීවිකාව ගෙනයනවා වෙනුවට හැකිතාක් අධි පාරිභෝජන රටාවකට ගැති වූ එමෙන්ම පවතින සමාජ ආර්ථික ක්රුමයෙහි වහළෙක් බවට මිනිසා පත්විය. පවුල් ඒකකයෙහි ශක්තිය ක්රරමයෙන් හීන වී යන්නට විණි. මේ හේතුව නිසා පෙර ශක්තිමත්ව පැවති පවුල කේන්ද්රඒ කරගත් සෙසු සමාජ සංස්ථාවන් ද ක්රිමයෙන් විසිරී යන්නට විය. අධ්යාලපනය ලැබිය යුතු වයස් සීමාව අනුක්ර්මයෙන් ඉහළට ගමන් කරන්නට විය. වඩා හොඳ රැකියාවක් කොට නිවසක් තනා විවාහ දිවියට එළඹෙන කාල වකාවානුව වෘත්තීය හෝ උසස් අධ්යාාපනය ලබන කාලසීමාවට සාපේක්ෂකව අනුක්රවමයෙන් පසුපසට තල්ලු වී යන්නට විණි. ඇතැම් විටක තරුණ විය ගෙවී මධ්ය්ම විය ගතවන තෙක්ම පුද්ගලයෙකුගේ සාමාජීය අවශ්ය තාවයන් සකස් කරගැනීම සඳහා ගත විය. ඉන් අනතුරුව සමාජ සම්මුති විවාහ දිවියට එළඹ දූදරුවන් ලබා ජීවිතයට එළඹෙන විට දිවියෙන් සමුගන්නා කාලය ද ළඟා වෙමින් පැවතීම මේ ක්ර මය යටතේ සාමාන්යැ දෙයක් විය. තරඟකාරී දිවි පෙවෙත නිසා නිරතුරු චිත්තවේගික ආවේගශිලී බවෙන් හා මානසික ආතතියෙන් කාලය ගත කරන්නට වර්තමාන මිනිසාට සිදු වී තිබේ. මේ නිසා වර්තමාන මිනිසා නිරන්තරයෙන් දිවි ගෙවන්නේ අසහනය සිත්හා දරා ගෙනය. අනෙක් අතට පවුල කේන්ද්ර කරගත් සාමාජික සුරක්ෂිතතාවය ද පවතින ක්රසමය තුළ බිඳ වැටීමට හා ගරා විටීමට ලක්වීම නිසා නූතන මිනිසාහට සිදු වී ඇත්තේ චිත්තවේගික පක්ෂයෙන් අභ්යබන්තර වශයෙන් මෙන්ම සාමාජික පක්ෂයෙන් බාහිරව වශයෙන් ද දැඩි ක්ලමථ සහගත තත්වයකින් යුක්තව දිවි ගෙවීමටය. මෙම තත්වය නිසා මානුෂික වශයෙන් මිනිසා තුළ තිබිය යුතු සංවේදී මානසික ස්වභාවය වෙනුවට වෛරයෙන් ක්රෝවධයෙන් හා ආවේගශීලීව කටයුතු කිරීමට පෙළඹේ. තමා නිරන්තරයෙන් පෙළනු ලබන දුක්ඛ දෝමනස්සයට වගකිව යුතු පුද්ගලයෙකු නොදකින හෙතම එහි වරද පවරන්නේ පුද්ගලයානුබද්ධවය. එය හුදෙක් පුද්ගලයෙකු නිසා ඇති වන්නක් නොව සමාජ ක්රපමයෙහි පවතින දුර්වලතා නිසා බව වටහාගැනීමට තරම් මෙබඳු පුද්ගලයන් දියුණු චින්තන ශක්තියකින් සමන්විත නොවීම ද මෙහි දී කැපී පෙනේ. මෙබඳු පුද්ගලයින් තමා පසුවන දුක්ඛිත තත්වයට පත් කළ මුළු මහත් සමාජය කෙරෙහිම ඇති කරගන්නේ බලවත් ද්වේෂ මූලික හැඟීමකි. මරණය යන වදන පවා කිසියම් කෙනෙකුහට මහත් බියක් තැති ගැන්මක් මානසික වේදනාවක් ගෙන දිය හැකි වදනකි. ලොව ජීවත්වන සෑම පුද්ගලයෙකුම මරණයට පත්වන බව දන්නා නමුත් මරණයට පත් නොවී එක තත්පරයක් හෝ ස්වකීය ජීවිතය දිගුකොට පවත්වා ගැනීමට ඕනෑම පුද්ගලයෙකු දක්වන්නේ මහත් ආශාවකි. ඒ තත්වය ඔබටත් මටත් අප හැම දෙනාටම පොදුය. මරණය කෙනෙකුහට මහත් ශෝකයක් ගෙනදෙන සිදුවීමක් වී ඇත්තේ මරණය පිළිබඳව ඇතිකර ගෙන තිබෙන ආකල්ප සමුදාය නිසාය. යමෙක් තමාගේ ජීවිතය මහත් සේ ප්රියෝජනවත් ද ඒ පුද්ගලයාගේ වියෝව මහත් වේදනා ගෙන දෙයක් සේ බොහෝ දෙනෙකුහට දැනේ. ඊට සාපේක්ෂකව තමා එතරම් නොහඳුනන හෝ තමාට එතරම් උපකාරී නොවූ පුද්ගලයෙකුගේ මරණය දුකක් සේ නොදැනෙන්නේ එකි පුද්ගලයාගේ වියෝව නිසා තමන්ට අත්නොවූ ප්ර තිලාභයක් පිළිබදව යටි සිතෙහි තෘෂ්ණාවක් නොමැති හෙයිනි. අපගේ සිතට දුක දැනෙන්නේ මරණයට පත් වූ පුද්ගලයා සමඟ කිසියම් මානසික බැඳීමක් අප විසින් ගොඩනඟා ගෙන ඇති බැවිනි. මෙම මානසික බැඳීමක් නොමැති තැන දුකක් ද ජනිත නොවේ.

මරණය දුකක් වන්නේ ඇයි?

අප කිසිසේත් නන්නාඳුනන පුද්ගලයෙකුගේ මරණය පිළිබඳව අප තුළ කම්පනයක් හෝ දුකක් ජනිත නොරකන්නේ මේ නිසාය. අනෙක් අතට මරණයට පත් වූ පුද්ගලයා අපගේ ජීවිතයට සමීප වූ ප්ර මාණයට මරණය නිසා අප ලබන වේදනාව ද මහත් වේ. අනෙක් අතට තමන් විසින් තමාට ප්රිපය වස්තූන් හා පුද්ගලයන් හා සිතින් පවත්වා ගනු ලැබූ බැඳීම එක්වරම අහිමිවීම නිසා ද සිතට දුක හට ගනියි. අප ඉඳුරන්ගෙන් ලබාගනු ලබන විවිධ අරමුණු කාලයක් තිස්සේ ප්රි ය ලෙස වින්දනය කරමින් ඒ සමඟ ආකර්ශණාත්මක මානසික සංකීර්ණයක් ගොඩනඟාගෙන කටයුතු කළ හුරුව දිගු කලක් තිස්සේ දුක ලෙස අපගේ මනසට වද දෙයි. මෙම මානසික සංකීර්ණය ගොඩනැඟීම සිදු වන්නේ අප ඉන්ද්රිසයයන් ඇසුරෙන් ලබන අත්දැකීම් වරදවා සංජානනය කිරීම නිසා බව බුදු දහමේ දැක්වේ. මානසික සංකීර්ණ ගොඩනඟා ගැනීමේ ක්රිනයාවළිය තණ්හාව ලෙස ද වරදවා සංජානනය කිරීම අවිද්යාකව ලෙස ද දැක් වූ විට තණ්හාව අවිද්යා ව නිසා හට ගන්නා අතර අවිද්යාංව ඇති වන්නේ තණ්හාව නිසාම බව බුදු දහම පෙන්වා දී තිබේ. මෙම ක්රිගයාවළිය විස්තර සහිතව පටිච්ච සමුත්පාදය මඟින් අර්ථ දක්වා ඇත. කෙනෙකු මෙම ක්රි.යාවළිය මනාව ප්රිත්ය්ක්ෂ ලෙස අවබෝධ කරගැනීම නිසා දුකෙන් මිදීම ලබන බව එහි දී පැහැදිලි කර දී තිබේ. මේ අනුව කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ මරණය ශෝකයක් ඇති කරනු ලබන්නේ ඒ මරණයත් සමඟම මෙතෙක් තමාට හිමි වූ යම් යම් දේ අහිමිවීමකට පත්වීම නිසායි. මෙසේ වන්නේ අප විසින් පුද්ගලයන් හා භෞතික වස්තූන් කෙරෙහි ගොඩනඟා නෙ තිබෙන්නා වූ තෘෂ්ණාව තවදුරටත් ඊට ආකර්ශණය වීමට සුදුසු දෙය නොලැබීම නිසා සිතෙහි ඇතිවන ගැටීමේ තත්වය දුක ලෙස අර්ථ දක්වනු ලැබේ. මේ අනුව දුක හා බිය ඇතිවීමට ගැටීම යන එකම හේතුව මූලික වේ. බිය හා දුක යනු අපගේ මානසික ආවේදන පැතිකඩ තුළ හටගනු ලබන ස්නායු සංවේදන තත්වයන් දෙකක් හඳුනාගන්නා ආකාරය වේ. මෙම හැඳිනීම සිදු වන්නේ සංජානන පැතිකඩ නිසාය. මේ අනුව දුක හා බිය අපගේ සිත තුළ ඇතිවන සංකල්පයන් දෙකක් පමණි. එසේ නම් අප දුකට හා බියට ප්රඅතිචාර දක්වන ලෙස සිදු කරනු සියළුම ක්රිකයාවන් අපගේම චිත්ත සංකල්පනා දෙකක් අරමුණුකොට අප විසින් ක්රිචයාත්මක වීමක් පමණි. වෙනත් ලෙසකින් දක්වතහොත් දුක හා බිය බැහැරින් පැමිණෙන යමක් නොව එය අපගේ සිතෙහිම උත්පාදනය වන එක්තරා තත්වයකි. මේ නිසා යම් යම් තත්වයන් නිසා දුකට පත්වනවා හෝ යම් යම් දේ නිසා බියට පත් වනවා යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ සැබවින්ම අප බාහිර වස්තු නිසා දුකට හෝ බියට පත්වීමක් නොව එකී බාහිර වස්තු ඇසුරෙන් අප සිත තුළ සකස් කරගන්නා අපගේම සංකල්පවලට අප විසින්ම දුක් හා බිය වීමකි. මේ තත්වය වඩාත්ම හොඳින්ම දැනගත හැකියාව ලැබීමට අපේ සිත නිශ්චලව පවතින අවස්ථාවක දී හෝ කිසියම් අරමුණක් කෙරෙහි සිත රඳවා ක්රියයාකරන අවස්ථාවක දී සිතෙහි පවතින පැහැදිලි පවිත්ර් ස්වභාවය මතුව ඇති අවස්ථාවක දී දුකක් හෝ බියක් පැමිණියහොත් එය සිතින් ඉවත්කිරීමට වෑයම් නොකර හුදෙක් එම දුක හෝ බිය කෙරෙහි කිසිදු මානසික සම්බන්ධයක් ඇති නොකරගෙන ඒ දෙස පියවි සිහියෙන් හා එකඟ වූ සිතින් යුක්තව අඛණ්ඩව නිරීක්ෂණය කරමින් සිටියහොත් එක්තරා අවස්ථාවක දී හට ගැනී, ක්රිමයෙන් වර්ධනය වී අවසානයෙහි ක්රයමයෙන් වියැකී ගොස් නැතිව යන ආකාරය දරකගත හැකිය. බුදුරජාණන් වහන්සේගේම සොයා ගැනීමක් සේ සැලකෙන බෞද්ධ භාවනා ක්ර මය වූ විදර්ශනා භාවනා ක්රදමය පදනම් වී ඇත්තේ ද හුදෙක් මේ ආකාරයෙන් මානසික ලක්ෂණ දෙස සිහිය හා එකඟ වූ සිතින් විචාර් පූර්වකව, මධ්යෙස්ථව නුවණ වර්ධනය වන පරිදි නිරීක්ෂණය කිරීම මතයි. දුක හා බිය හටගන්නේ කිසියම් ජීවියෙකු හෝ ප්රතස්තුතයක් පිළිබඳව සිතට නැඟෙන තද ආකර්ශණය නිසාය. මෙම ආකර්ශණය තණ්හාව, රාගය, කාමය හා ප්රේ්මය යනාදී විවිධ නම් වලින් අර්ථ දැක්විය හැකිය. දුක හා බිය ප්රේතමය නිසාම හට ගන්නා බවත්, ප්රේ‍මය නොමැති තැන දුක හා බිය ද නොමැති බවත් ධම්මපදයෙහි දැක්වේ. එයම වෙනත් ස්ථානයක ප්රේතම යන වචන වෙනුවට තණ්හාව යන වදන යොදා එලෙසම විස්තර කර දී තිබේ. මෙහි ප්රේාම යන වදනින් දැක්වෙන්නේ ලිංගික ආකර්ශණය පදනම් කරගත් ඇලීම පමණක් නොව සියළු ආකාරයෙහි ඇලීම් කොට්ඨාශයයි. ඇලීම තෘෂ්ණාව නිසා සිදු වන බව යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කිසියම් ආකාරයකින් තමාගේ සිතෙහි ඇතිවන තෘෂ්ණා මූලික ඇල්ම මුළුමනින්ම සමුච්ඡේද වශයෙන් ප්රරහීණ කළ පුද්ගලාගේ සිත බියෙන් හා දුකෙන් මුළුමනින්ම අත්මිදීමට පත්වන බවයි. ඇලීම හා ගැටීම එකම කාසියේ දෙපැත්තයි වෙනත් ලෙසකින් දක්වතහොත් දුකෙන් හා බියෙන් විමුක්තිය ලැබිය යුතු වන්නේ සිතෙහි හටගන්නා තෘෂ්ණාව සම්පූර්ණ වශයෙන් දුරු කිරීම මඟින් බව මෙයින් අදහස් කරනු ලබයි. සිතෙහි ආවේදන ගති ලක්ෂණ දෙකක් ලෙස සැලකෙන ඇල්ම හා ගැටීම යන එකිනෙක ප්රිතිවිරුද්ධ ලක්ෂණ දෙකම හටගනු ලබන්නේ එකම තෘෂ්ණා මූළය නිසා බව මෙයින් මනාව පැහැදිලි වේ. සත්ය වශයෙන්ම ඇලීම හා ගැටීම යනු එකම කාසියෙහි දෙපැත්ත බඳුය. සිතට එය දෙයාකාර ආවේදන දෙකක් ලෙස දැනුන ද සැබවින්ම සැලකිය යුතු වන්නේ එය තෘෂ්ණාව හේතුවෙන් සිතට දැනෙන ආවේදන හෙවත් ස්නායු ආවේග සම්ප්රේුෂණ අවස්ථා දෙකක දී සිත විසින් සංජානනය කරගනු ලබන්නේ එකිනෙක ප්ර තිවිරුද්ධ වින්දනයන් දෙකක් ලෙස වීම නිසා ගන්නා අරමුණෙහි සිත මුළාවට පත් කරවනු ලබයි. මෙම මුළාව බෞද්ධ ඉගැන්වීම්වල අර්ථ කථනය වන්නේ අවිද්යාටව ලෙසයි. සැබවින්ම තෘෂ්ණාව හටගනුයේ අවිද්යා ව නිසා වන අතර නැවත නැවත ඇතිවන තෘෂ්ණාව අවිද්යාරවට හේතු ප්රරත්ය වේ. ජීවිතය යනු සසර භව ගමන සිදු වන අතරතුර ලබා ගන්නා තාවකාලික අම්බලමක් වැනි නැවතුම්පළක් පමණි. එම තාවකාලික නැවතුම්පළින් නික්මී යාම මරණයයි. මරණයෙන් ද භව ගමන කෙළවර නොවේ. එය ද එක්තරා යළි ඇරඹුමකට අවශ්යම තාවකාළික නික්මයාමක් පමණි. මේ ආකාරයට සසර යළි යළිත් ඉපදෙමින් මරණයට පත් වෙමින් කෙදිනක හෝ නිවන් දකින් තෙක් දිගු චාරිකාවක් සෑම දෙනෙක්ම යති. මේ හේතුව නිසා මරණය යනු නව ජීවිතයකට අත්තිවාරම් දැමීමක් සෙ ද හැඳින්විය හැකිය. මෙය චක්රණකාර ප්රකවාහයකි. මෙම චක්රතකාකාර ප්රතවාහය නම් ජීවිතය ඉපදීම හා මරණය අතර පරස්පරයක් නොවන සමාන අවස්ථා ජනිත කරවන අඛණ්ඩ දාමයක් සේ සැලකිය හැක. මෙම උපත හා මරණය අතර ඇති සම්බන්ධතාවය අවසන් වන්නේ යම්කිසි පුද්ගලයෙකු නිවන් දැකීම නිසාය. නිවන ප්රසත්යඅක්ෂ අවබෝධයකි. එය ශාන්තය ප්රේණීතතරය. එසේම දුරවබෝධය. තර්කයෙන් දත නොහැකි සියුම් බවින් යුතුය. යථාභූත ඥාන දර්ශනය උපදවා ගන්නා භාවනානුයෝගීහු අතීන්ද්රි ය ප්ර්ත්යික්ෂය මඟින් දුක සේ නිර්වාණ අවබෝධය ලබා ගනිති. නිර්වාණය වචනයෙන් විස්තර කළ නොහැකි සතර මහා භූතයන් ද ඉක්මවා සිටින්නකි. නිවන අවබෝධ කරගන්නා ලද උතුමා අටලෝ දහමෙහි නොසැලෙන පුද්ගලයෙකි. තමාට අත්විඳීමට සිදු වන කවර තරාතිරමේ තත්වයකට වුවත් මුහුණ ‍දීමේ දී අචල අකම්පිත බවක් පළ කිරීම අටලෝ දහමෙන් අකම්පිත බවේ ලක්ෂණයි. බුදු පසේ බුදු මහ රහතන් වහන්සේලා අටලෝ දහමෙහි නොසැලෙන ශ්රේබෂ්ඨ උතුමන් වහන්සේලා බව බුදු දහමෙහි සඳහන් වේ. සාමාන්යෙ පුහුදුන් මිනිසා තමාට විඳින්නට සිදුවන ලොකු කුඩා කරදර හිරිහැර සිත් තැවුල් කීර්ති ප්රමශංසා ආදියෙහි දී සසලවීමට පත්වන්නේ එම තත්වයන් ආත්මාදී වශයෙන් ග්රුහණය කරගැනීම නිසාය. මෙසේ ආත්මාදී වශයෙන් ග්ර්හණය කිරීමක් නොමැති තැන නින්දා ප්රුශංසාදිය පිළිබඳ හිමිකමක් හෝ පුද්ගලත්වයක් ගොඩ නො නැ‍ඟෙන හෙයින් ඒ තත්වය නිසා සිත කැළඹීමකට පත් නොවේ. අටලෝ දහම පිළිබඳව සසලවන්නේ ඉන්ද්රි්ය ඇසුරෙන් ලැබෙන අරමුණු පිළිබඳව සාවද්යප ලෙස සංජානනය කරගැනීම නිසාය. ඉන්ද්රි ය, අරමුණු හා සංජානන නිත්යු නොවන විටක ඒ ඇසුරෙන් ලබන සංජානන ද අනිවාර්යෙන්ම අනිත්යද බැව් නොකිව මනාය. එසේම අනිත්ය සෑම දෙයක් අතෘප්තිකරය. මෙම අතෘප්තිකර තත්වය බුදු දහමේ දැක්වෙන්නේ දුක්ඛඃ ලක්ෂණය ලෙසයි. මෙම දුක්ඛඃ බව ඉන්ද්රි ය ඇසුරෙන් විටෙක අපට දැනෙන දුක් වේදනාව පමණක්ම නොවේ. දුක් වේදනාව ආ‍ෙව්දන පැතිකඩට අයත්ය. දුක්ඛඃ ලක්ෂණය යනු මුළු මහත් ආවේදන පැතිකඩෙහිම ඇති ප්රආඥා මූලික ලක්ෂණය ලෙස දැක්විය හැකිය. මේ අනුව දුක පමණක් නොව සැප ලෙස විටෙක අප වින්දනය කරන වේදනාව පවා දුක්ඛඃ ලක්ෂණයට අයත් වේ. මන්ද යත් සැප වේදනාවේ පවා අතෘප්තිකර බව ගැබ්වන හෙයින් අතෘප්තිකර යමක් වේද එය දුක්ඛඃ ලක්ෂණයටම අයත් බැවිනි. එසේම කිසියම් ප්ර්ස්තුතයක අනිත්ය් හා දුක්ඛඃ ලක්ෂණ දෙකම අන්තර්ගත ද එය කෙසේවත් සත්ව පුද්ගල වශයෙන් ගත නොහැකි ප්ර තීත්යය සමුත්පන්න වූවක් බව අනත්ත යන ලක්ෂණයෙන් අදහස් කෙරෙයි. පාලි භාෂාවෙන් අනත්ත යන වදන අත්ත හෙවත් තමාට අයත් යන්නෙහි විරුද්ධාර්ථ වූ තමා සතු නොවන යන අදහස දැනවීම පිණිස භාවිතා වී තිබේ. අත්ත යන පාලි වචනයෙහි අදහස් රාශියකි. ස්වකීය, ස්කන්ධ පංචකය, තමාගේ සිරුර, ආත්මය, ජීව පදාර්ථය යන අර්ථ රැසක් අත්ත යන වදනින් අදහස් කර තිබේ. මෙම අර්ථ සියල්ල හකුළා එක් අදහසකට ගොනුගත කළ විට තමාට රිසි සේ තමාගේ වශයෙන් පැවැත්වීමට හැකි යන්න අත්ත යන පදයෙන් අදහස් වන බව සිතිය හැකිය. එබැවින් මෙහි විරුද්ධාර්ථය වූ අනත්ත යනු තමා හෝ තමාගේ වශයෙන් පැවැත්විය නොහැකි ලෙස අදහස් වේ. ලොව විවිධ ආගමික ශාස්තෘවරු පහළ වී ඇත. ඉදිරියට ද පහළවිය හැකිය. සෑම ආගමික ශාස්තෘවරයෙකුම පාහේ ස්වකීය අනුගාමිකයින් සියළු දෙනා විෂයෙහිම සමාන ආකාර‍යකින් ක්රිතයා කොට ඇත. සම සිතින් ඔවුන් වෙත අනුකම්පාව දක්වා තිබේ. නමුත් පශ්චාත් කාලීනව ආගමික ශාස්තෘවරුන් අනුගාමිකයන් කෙරෙහි පිලිපැදි සම මෙත් ප්රනතිපදාව ඒ එක් එක් ආගමෙහි අනුගාමිකයින් කෙරෙහි එපමණටම පැවතියේ නොවේ. අන්යර ආගමිකයින් කෙරෙහි දක්වන ලද සහනශීලී ප්රකතිපදාව ද පසුකාලීනව වියැකී ගොස් තිබේ. බුදුරදුන් ජීවමාන සමයෙහි උන්වහන්සේ අන්යල තීර්ථකාරාම, පරිබ්රාැජකාරාම, තාපසාරාම වැනි ආගමික ස්ථාන කරා පාගමනින් වැඩම කොට එකී ආගමිකයින් සමඟ පිළිසඳර කතා බහේ යෙදී ඇති ආකාරය ත්රිනපිටකයෙහි විද්යඟමානය. එසේම එබඳු විටෙක උන් වහන්සේව අනෙකුත් ආගමිකයින් විසින් මහත් සේ හරසරින් පිලිගන්නා ලද ආකාරය හා උන් වහන්සේ එසේ වැඩියහොත් යහපතැයි යන බලාපොරොත්තුවෙන් ස්වකීය අනුගාමිකයින් නිශ්ශබ්ද කොට බලා සිටී අන්යාතගමික ප්රබධානීන් පිළිබඳ විවිධ තොරතුරු බෞද්ධ මූලාශ්රා ග්රාන්ථයන්හි අන්තර්ගතය.

ආගමික සහනශීලීබව

අනිකුත් ආගම්වලට ගරහන්නා ස්වකීය ආගමට ද නිගා කරයි යන සඳහන අනුව කියවෙන්නේ ආගමික පක්ෂයෙහි පැවතිය යුතු සහනශීලී බව සාරධර්මයක් සේ සලකන ලද බවයි. වාද විවාද ආගමික අංශයෙන් පැවතිය හැකි වුවත්, අන්යයයන්හට කායිකව හා මානසික වධ හිංසා සිදු කිරීම ලොව කිසිදු අහිංසාවාදී ආගමක් අනුමත කරන ක්රියයාවක් නොවේ. අනුගාමිකයන්හට හිංසා පීඩාදිය සිදු කිරීම ද පිළිකුල් සහගතය. ලොව ශිෂ්ටාචාරවත්ම, කෙමෙන් ප්ර්ජාතන්ත්රිවාදී බවෙන් ඉදිරියට යත්ම සංවර්ධනාත්මක සංස්කෘතික ලක්ෂණ උරුම ගනිත්ම ආගමික සහනශීලී බව වඩාත් එම සමාජයෙහි විද්යතමාන විය යුතුය. ආගම්වල හා ආගමික පරමාර්ථවල විවිධ වෙනසකම් තිබිය හැකි බව සත්යවයක් වුවත් තමාට රිසි ආගමික ප්රිතිපදාව අනුව කටයුතු කිරීමට නිදහසක් මිනිසුන් හට තිබිය යුතුය. බලහත්කාරයෙන් සත්යිය කරා කිසිවෙක් රැ‍ෙගන යා හැකි නොවේ. ආගම අවශ්යබ මිනිසුන්හට නිසි මඟ පෙන්වීමට පමණි. ආගමික ඒකාධිකාරය වැඩවසම් සමාජයක ලක්ෂණයක් මිස නිදහස් ආකල්පවල හැඩයක් නොවේ. අප හැමවිට ප්රරවේශම් විය යුතු වන්නේ යුක්ති සහගත සමාජ ප්රදතිමාන සුරක්ෂිත කිරීමට හා අයුක්ති සහගත සමාජ ප්රමතිමාන හා සාරධර්ම වලට අනුකූල නො වී සිටීමටය. සමාජ සම්මත වුවත් සදාචාරයට පටහැනි දේ අයුක්ති සහගත සමාජ ප්රටතිමාන ලෙස දැක්විය හැකිය. ලොව සියළු දෙනාගේම මානුෂික අයිතිවාසිකම් ගරු කරනවා සේම එකී මානුෂික අයිතිවාසිකම් අහිමිවන පරිදි එක් පුද්ගලයෙකුගේ වුව කායික හා මානසික හිංසනයට පත් කිරීම නොකළ මනා දෙයකි. ඒ හා සමානවම කිසියම් ජන වර්ගයක් හෝ කොට්ඨාශයක් කොන් කර තැබීම අයුක්ති සහගත සමාජ ප්ර තිමානයක් සේ පෙන්වා දිය හැකිය. පුද්ගලයෙක් තවත් පුද්ගලයෙකුගෙන් උසස් හෝ පහත් වන්නේ නිලය, ජාතිය, කුළය, පෙළපත, සමාජ පසුබිම හෝ වත් පොහොසත්කම අනුව නොව තමාගේ සාරධර්ම හා සදාචාර ලක්ෂණ අනුවය. මේ අනුව ඕනෑම අවස්ථාවක තමාගේ මට්ටම උසස් හෝ පහළ දමා ගැනීමේ පුර්ණ බලය එම පුද්ගලයාටම බුදු දහම විසින් හිමි කර දී තිබේ. මේ පුද්ගල ස්වච්ඡන්දතාවය නමැති අතිශය මානුෂික පසුබිම උරුම කොට ලබාදීමකි. වෙනත් කිසිදු ආගමික සංස්ථාවක් විසින් පුද්ගලයෙකුගේ ස්වච්ඡන්දතාවයට මෙතරම් ගරු කොට සලකා නොතිබිණි. ස්වච්ඡන්චතාවය නිසා ගරු කරන ලද පුද්ගල ස්වාධීන චින්තනය වෙනත් සමයන්හි පරාධීන කොට තිබුනේ සියල්ල මිනිස් කැමැත්තට පරිබාහිරව කිසියම් සැලැස්මකට හෝ ආකෘතියකට පැවරීම මඟිනි. එය විමුක්තියට හෝ නිදහස ලැබීමට ක්රිමය සේ සැලකිය හැකි නොවේ. 9.සහන ඉම සෑම දෙනාම සතුටින් දිවි ගෙවීමට කැමැතිය. සමාජයක් යනු පුද්ගලයින්ගෙන් සුසැදි විධිමත් ලෙස සමූහගත අන්තර්ක්රි යා පද්ධතියක් බැවින් පුද්ගලාන්තර සම්බන්ධතාවයන්හි විධිමත් බව සහනශීලී සමාජයකට අතිශයින්ම වැදගත් වේ. කිසිදු භේදයකින් තොරව සමාජ සංස්ථාවලට අයත් සෑම පුද්ගලයෙකුහටම තමන්ගේ අන්ය්න්යකතාවය පිලිබඳව සුබදායක යහපත් පිලිගැනීමක් ඇති වන පරිදි සමාජ ප්රනතිමාන සකස්වීම සමාජ වගකීමක් මෙන්ම පුද්ගල අයිතිවාසිකමක් ලෙස ද අර්ථකථනය කළ හැක. මෙය තව දුරටත් විකාශය වීමේ දී මානව අයිතිවාසිකම් දක්වා ව්යාථප්ත වේ. වෙනත් අයුරකින් කිවහොත් සමාජ ප්රනතිමාන ස්ථාපිතවීමේ දී කිසිම විටකදීවත් එමඟින් මානව හෝ පුද්ගල අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය නොවීමට කටයුතු කිරීම වැදගත්ය. සමාජ ප්රුතිමාන සකස්වී ඇත්තේ මිනිසා වෙනුවෙන් වන හෙයිනි. එසේම පුද්ගල අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීමේ දී ඉන් සමාජ ප්රනතිමාන ද කඩ නොවිය යුතුය. මක් නිසා ද යත් පුද්ගල හා මානව අයිතිවාසිකම් යනු සමාජ ප්රමතිමානයක් ලෙස පැවතිය යුතු දෙයක් වන හෙයිනි. සමාජයෙහි සතුටින් දිවි ගෙවීමට නම් සියළු දෙනාහටම පොදුවේ එකඟ විය හැකි පරිදි එක් එක් සමාජ සංස්ථාවන්හි යහ පැවැත්මට හා පුද්ගල සංතෘප්තිය ලැබීමේ ක්රකමවේදයට අදාළ වූ සමාජ විනයක් පැවතිය යුතුය. සමාජ විනය නොමැතිවීම පිලිබඳ කිසියම් විශේෂිත පාර්ශවයකටම පමණක් වරද පටවා අත පිසදා ගැනීමට කිසිදු ඉඩක් කිසිවෙකුහටවත් නොමැත්තේ සමාජ විනය නොමැති වීම නිසා ස්ත්රීම පුරුෂ දුප්පත් පොහොසත් ලොකු කුඩා භේදයකින් තොරව සමාජයෙහි වෙසෙන සෑම පුද්ගලයෙකුම මෙයින් ඉමහත් ලෙස පීඩා විඳින බැවිනි. තමන් ද ඉන් පීඩාවට පත් වුවත් මේ සඳහා කුමක් සිදු කළ යුතුදැයි නොදන්නා බව නිසා බොහෝ දෙනෙකු මෙම ප්ර්ශ්න‍යේ දී කෂාය බිවූ ගොළුවන් සේ මුනිවත රකින බව පෙනෙන්ට තිබේ. කළාතුරකින් කෙනෙකු දෙනේනෙකු පමණක් අතරින් පතර හඬක් නගතත්, එම හඬ අදාළ වැරදි නිවැරදි කිරීමට හෝ සමාජ සාධකයක් වීමට තරම් ප්ර බල නැත. සාමාජ විනය බිඳ වැටීම සමාජ විනය බිඳ වැටීම සුළු දෙයක් සේ මතුපිටින් පෙනුනත්, වර්තමානයෙහි උද්ගතව ඇති තත්වය නම් එය කිසිසේත් ලඝු කළ නොහැකි සුවිශාල සමාජ ප්ර,ශ්නයක් බවට පත්වෙමින් පවතින බවයි. මුල් කාලයෙහි දී මේ ප්රපශ්නය පිලිබඳව මූලික අවධානය යොමු කිරීමට අතපසුවීමට යම් යම් හේතු සාධක සමාජය තුළ පැවතියත් එකී හේතු සාධක අතර සුවිශාලතම හේතු සාධකය වූ යුද බිය මේ වන විට පහව ඇති හෙයින් හා මුළු මහත් දේශය යුද බියෙන් සුරක්ෂිත බැවින් රටේ හා ජාතික ආරක්ෂාව පිණිස යොදන ලද කැපවීම හා අවධානය බිඳ වැටී ඇති සමාජ විනය ප්රටකෘතිමත් කිරීම සඳහා භාවිතා කිරීමේ හැකියාව ඇති බව රටේ පිළිගත් විවිධ විද්වතුන් හා උගතුන් විසින් ද ‍පෙන්වා දී තිබෙන අත්යේවශ්ය කාරණයකි. විශේෂයෙන් සමාජ විද්යාුඥයින්, අධ්යාෙපනඥයින්, සාහිත්යවධරයින්, කලාකරුවන්, විද්යුඥත් හා මුදිත මාධ්යරවේදීන්, නීති කේෂ්ත්රනයෙහි විශාරදයින්, දාර්ශනිකයින් හා ආචාර විද්යාවව, නීතිය, සාරධර්ම, සදාචාර දර්ශනය යන කේෂ්ත්රහ පිලිබඳ පර්යේෂකයින් මේ පිලිබඳව දැඩි සේ අවධාරණය කර තිබේ. සමාජ ප්ර්තිමාන සකස් වී ඇත්තේ මිනිසුන් හට සමාජයෙහි සුරක්ෂිතව දිවි ගෙවීම සඳහාය. සමාජ ප්රකතිමාන පමණක් තිබුණත් එය ප්රුමාණවත් නොවේ. මිනිසුන් අතර ආචාරශීලී පැවැත්මක් ද තිබිය යුතුය. අන්යමයන් කෙරෙහි පවා පවතින පොදු මනුෂ්යහත්වය සඳහා නිසි ‍‍ගෞරවයක් පැවතිය යුතුය. තමාගේ, තම පවුලේ අයගේ මෙන්ම සමාජයෙහි ජීවත්වන සෙසු පුද්ගලයන්ගේ ද රුචි අරුචිකම් පිළිබඳ වැටහීමක් මෙන්ම ඒ සඳහා චිත්ත අභ්යෙන්ත‍රයෙන් පැණ නඟින කිසියම් ගරුත්වයක් සෑම පුද්ගලයෙකු වෙතම පැවතිය යුතුය. තමා ජීවත්වන සමාජයෙහි අන් අයට කරදරයක් නොවී හැසිරීමට නම් මිනිසුන් තුළ අන්යුයන් කෙරෙහි කිසියම් ගෞරවයක් හෝ මනුෂ්යරත්වය පිළිබඳ උසස් හැඟීමක් සතුවිය යුතුය. එසේ නොමැති වූ විට මිනිසා ස්වකීය නෛසර්ගික සහජ සත්ව ස්වභාවයම ප්රසකට කිරීමට කැමැත්තක් දක්වයි. නූතන මිනිසා අන්ය යන් කෙරෙහි නිරන්තරව ද්වේෂයෙන් සිටින නිසාදෝ වඩාත් කැමති තමාට කිසිදු ලාභ ප්රෙයෝජනයක් නොමැති වුවත් අන්ය යන්ට හිරිහැර හා කරදර වන පරිදි හැසිරීමට හා ජීවත්වීමටය. අසන දකින කියවන දේ දූෂ්යමවීම නිසා දෝ සිතුම් පැතුම් අපවිත්රවය. වචනය කය හා සිත බොහෝ සේ අසංවරය. අසමාහිතය. යන එන ගමන බිමන අචාර සමාචාර ගති සිරිත් ක්රචම ක්රෝමයෙන් පිරීහී යමින් පවතියි. මිනිසත් බවට නොගැළපෙන සේ දුඟඳ හමන ගති සිරිත් පුරුදු පුහුණු වී ඇති ආකාරයට සිතට නංවන්නේ මහත් පිළිකුළකි. මීට සාපේක්ෂකව හොඳ මිනිසුන් මෙබඳු දේ නිසා බහුල සමාජ සම්බන්ධතා පැවැත්වීමෙන් මඳක් හෝ දුරස් වී සිටීමට කැමැත්තක් දැක්වීම අරුමයක් නොවේ. සමාජයක බරසාර ගුණ සම්පන්න සත් පුරුෂයින් යට ගොස් හිස් පුද්ගලයින් මතුවීම නිසා යහපත් අයට පවා ජීවත්වීම අසීරු තත්වයකට පත් වී තිබේ. බුදු සමයෙහි කාල වකවානු සමයන්හි පවා කිසියම් හොඳ හා නරක වඩා අධිකව බලපැවැත්වෙන සීමා දක්වා තිබේ. මේ අනුව සංවට්ට කප්ප හා විවට කප්ප ලෙස ද බුද්ධොත්පාද කාලය හා අබුද්ධස්ස කාලය ලෙස ද සෙසු මිනිසුන්හට සාපේක්ෂකව වඩා හොඳ මිනිසුන් හා නරක මිනිසුන් ජීවත්වන කාල වකවානු පෙන්වා දී ඇත. වර්තමානයෙහි බොහෝ පුද්ගලයන්ට පොදු ස්ථානවල හැසිරීමට, කටයුතු කිරීමට හා වැඩ කටයුතු කිරීමට ප්රගමාණවත් අවබෝධයක් නොමැත. මෙම අවබෝධය පෙර කාලවල දී නම් ලබා ‍දෙනු ලැබූයේ පාසැල ආශ්රි තවයි. ස්වකීය නිවසෙහි හා සමාජයෙහි දී කළ නොකළ යුතු දේ, ආචාරශීලී ලෙස ආහාර පාන ගන්නා ආකාරය, මහාමාර්ගයෙහි දී නිවැරදිව ගමන් කරන ආකාරය, පොදු ස්ථානවල දී නිවැරදිව කටයුතු කරන ආකාරය, දෙමාපියන්, ගුරුවරු, කුඩා දරුවන්, ස්ත්රීවන් හා වැඩිහිටි අය විෂයෙහි පිළිපැදිය යුතු ආචාරශීලී බව වැනි කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ දෛනික දිවි පැවැත්ම සඳහා අවශ්යඩ වන කුදු මහත් කරුණු රැසක් එදා යුගයෙහි සාම්ප්රෙදායික අධ්යාතපනය මඟින් කුඩා වියෙහි දී පටන්ම දරුවන්හට ලබා දෙන ලදී. තත් යුගයෙහි මේ සඳහා භාවිතා කළ යුතු සිරිත් මල් දම වැනි කෘතීන්ද බහුල ලෙස පරිශීලනය විණි. මේ හේතුව නිසා එබඳු අධ්යාුපන ක්ර මවේදයක් තුළ ශික්ෂණය ලැබූ කුඩා දරුවා වැඩිහිටියෙකු වූ පසුවත් සමාජයට වැඩදායක අන්යියන්හට කිසිදු කරදර හිරිහැරයක් නොමැති සංවේදී පුද්ගලයෙක් බවට පත්විය.

මනුෂ්ය ත්වයේ අගය පහළ බැසීම

එහෙත් නූතන තාක්ෂණය අති මහත් වේගයෙන් දියුණු වී ඇති වත්මන් යුගයෙහි පාසැලට මෙවන් සාම්ප්රතදායික දැනුම ලබාදීමට වඩා වෙනත් රාජකාරී පැවරී ඇති හෙයින් දෝ හොඳ ගති සිරිත් පුරුදු පුහුණු කිරීමට හා යහ ගුණැති හොඳ මිනිසුන් තැනීමට අවැසි ඉඩකඩ ඇහිරෙමින් පවතියි. ඊට සාපේක්ෂකව වර්තමාන යුගයෙහි පාසැල හා විශ්වවිද්යාකල වැනි අධ්යාමපන ආයතන මඟින් පිට කරන්නේ පපුවෙහි කිසිදු තෙතමනයක් නොමැති දැනුම පමණක් සහිත රෝබෝ යන්ත්රත වැනි මිනිසුන් පමණි. එය සමාජයෙහි ජීවත්වන සෑම කෙනෙකුහටම මහත් කරදරයක් හා හිරිහැරයක් වි තිබේ. මක් නිසාද යත් එවන් යාන්ත්රිතක මිනිසුන් විසින් සිදු කරන ආචාරශීලී නොවන මිනිසත් බවට නොගැලපෙන විෂම හා ශීලාචාර නොවන ක්රිආයාකාරකම් නිසා පොදුවේ මනුෂ්යෂත්වයෙහි අමිළ වටිනාකම තව තවත් පහළ බැසීමට පටන් ගෙන ඇති හෙයිනි. පොදු වාහනයක ගමන්කිරීම වැනි කරුණක දී පිලිපැදිය යුතු ආචාරශීලී පැවැත්ම පිලිබඳව තවමත් ඇතැම් දෙනෙකුට නිසි වැටහිමක් නොමැති බැවින් යම් යම් පුද්ගලයන්ගේ අසංවරශීලී හැසිරීම මඟින් තවත් බොහෝ දෙනෙකුහට කරදර හිරිහැර වන ආකාරය ඉතා සුලබ අත්දැකීමකි. නැවතුම්පළ නොවන ස්ථානයන්හි ඉතාමත් දිගු වේලාවක් රිය නවතා සෙනඟ එකතුවන තෙක් කල් මැරීම නිසා අත්යපවශ්යන රාජකාරී ගමන් බිමන් යනෙන මඟීන් සතු වටිනා කාලය නිකරුනේ විනාශ වීමත්, නිතිපතා නියමිත ගමන් ගාස්තුවට ව්යිතිරේක මුදලක් මාරුකාසි හිඟ බව දක්වමින් වංචා කිරීමත් වැනි කරුණු රාශියකට සාමාන්යු මඟියෙකුහට මුහුණ පෑමට සිදුව ඇත්තේ නීති රීති මඟින්ම පමණක් නිවැරදි කළ නොහැකි එකී පුද්ගලයින් සතුව තිබි යුතු වෘත්තීය ආචාර ධර්ම නොමැතිකම නිසා ඇතිවන දුර්වලතා නිසාය. මඟින් අතර ද ස්වකීය ප්ර්වාහන අවශ්යිතාවය සරි කර නොගෙන හුදෙක් අන්ය්යන්හට කරදර හිරිහැර පීඩා ඇතිවන අයුරින් ක්රිරයා කරන අවිනීත මානසික දුර්වලතා වලින් පෙළෙන අය සේ හැසිරෙන පුද්ගලයන් බහුල ලෙස විද්යාමානය. මෙවන් සිදුවීම් දෙස අවධානය යොමු කරන විට අනාගතයෙහි මෙරට සාමාන්යෙ ජන සමාජය ගමන් කරන්නේ කුමන දිශාවටදැයි සිතා ගැනීම පවා අසීරුය. දැඩි ආත්මාර්ථකාමී පුද්ගලයින් කටයුතු කරන්නේ අන්යදයන්හට හිතාමතාම කරදර හිරිහැර වන අයුරිනි. අන්යදයන්ට හිරිහැර නොවන ලෙස තමන්ගේ පාඩුවේ කටයුතු කරන්නට වෙර දරන්නේ කීයෙන් කී දෙනා ද? මේ හේතුව නිසා පුද්ගලික වාහන නොමැති පොදු වාහනවලින් ස්වකීය ගමනාගමන අවශ්යතතාවය ඉටු කරගන්නා මඟී ජනතාව දෛනිකව විඳ දරා ගන්නා පීඩනය අප්රයමාණය. දැඩි ලෙස අකමැත්තෙන් වුවත් කෙසේ හෝ තම ගමන යා යුතුම නිසා තම ගමන නිමා වන තුරු මානසික රෝගීන්ගේ, විවිධ විෂමාචාර ගති සිරිත් ආශාවන් ඇති පුද්ගලයන්ගේ, විකෘති චර්යා ලක්ෂණ සහිත වූවන්ගේ චර්යාවන් නිසා ඇතිවන ශාරීරික හා මානසික පීඩනය පිළිකුළෙන් යුතුව වෙන කළ හැකි යමක් නොමැති කම නිසාම ඉවසමින් යන මඟීන් මේ නිසා කෙතරම් දුකට පත් වන්නේද? තමා පෙළනු ලබන බොහෝ අඩුපා‍ඩුවල වාඩුව ගන්නට මෙන් ඇතැම් අය අසරණ මිනිසුන්හට කරදර හිරිහැර සිදුකරනු පෙනේ. මෙවැනි දේ සඳහා නීතිය මඟින්ම පමණක් පිළිසරණ පැතීමට වඩා අවශ්යර වන්නේ සාරධර්ම හා ආචාරධර්ම පක්ෂයෙන් යමෙකුහට තමා තුළම තමා කරනු ලබන දේ වැරදි දේ පිළිබඳව නිසි අවබෝධයක් ඇතිකරවීමයි. මේ තුළින් වරද කරන්නා පසුතැවීමක් හා එකී වරදින් අවංකව හෘදය ශාක්ෂියට එකඟව නිවැරදි වීමට පෙළඹවීමක් ඇතිවීම අවශ්යනය. එසේ ඇති වෙතොත් ඇති වන්නේ අනුන් පිළිබඳව සංවේදී බවකින් යුත්ව සිතන්නට පුළුවන් හදවතකට පමණි. එසේ නොවනා තාක් කල් මනුෂ්ය්ත්වයට නොගැලපෙන මෙවැනි සාවද්ය ක්රිතයාවල නිරතවන අය තුළ ආචාරශීලී සිතුම් ජනිත කළ හැකි යැයි විශ්වාස කළ නොහැක. මේ පිළිබඳව කරුණු වටහා දෙන්නට යන සාරධර්ම ගරු කරන පුද්ගලයින් බොහෝ දෙනෙකුහට සිදු වන්නේ තමා‍ විසින් කරනු ලබන හිරිහැරය විඳ දරා ගැනීමට අපහසු නම් පුද්ගලික වාහනයකින් තමන්ගේ ගමන බිමන ඉටු කරගන්නා ලෙස වැනි මුග්ධ අතාර්කික බොළඳ පිළිතුරක් අසා මෝඩකමට අනුකම්පා කිරීමටය. නැතහොත් පරුෂ හා අසභ්යප වදන් අසා වෙනත් පුද්ගලයින් විසින් තමාව වර්ණනා කිරීම නිසා ඇති වී තිබෙන ඇස්වහ කටවහ හෝවහ දොස් අඩුකර ගැනීමටය. නීතියක් රීතියක් කිසිදු ශීලාචාරකමක්, සංවේදීත්වයක් හෝ මනුෂ්ය්කමක් හදවතෙහි තැවරී හෝ නොමැති ලෙස හැසිරෙන පුද්ගලයන් ප්රුකට කරන්නේ දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ මෙරට යහපත් බෞද්ධ පසුබිමක් හෝ සාරධර්ම සපිරි සංස්කෘතියක් හෝ පැවති බවෙහි ලක්ෂණ නොවේ. වරද ඇත්තේ එවන් පුද්ගල මානසිකත්වයක් බිහි කරන නූතන සමාජ ආර්ථික රටාවෙහි ද නැතහොත් එවන් අවස්ථා වල දී නුදුටු සේ මුනිවත රකින සෙසු අයගේ ද යන්න පිලිබඳව සමාජ කතිකාවත් බිහිවීමට කාලය පැමිණ තිබේ. අනුන්ට කුමක් සිදුවුවත් තමාට ප්රිශ්නයක් නොවේ නම් බොහෝ දෙනෙකු තමාට පාඩුවන අවස්ථා වල දී නිහඬවම මුනිවත රැකීමට පුරුදු පුහුණු වී සිටීම කිසිසේත් යහ ගුණයක් සේ සැලකිය හැකි නොවේ. කලා රසඥතාව හා කලා රසාස්වාදය මෙසේ මිනිස් චර්යාවන් අලස නිද්රෝිපගත ලෙස සකස් වීමට හේතු ගණනාවක් මුල්විය හැකිය. කලා රසඥතාවයත් හා සාහිත්යසමය රසාස්වාදයත් හීනවීම එක් හේතුවකි. හොඳ දේ අගය කිරීමට හා හොඳ දෙයින් මිහිරක් හෝ රසයක් විඳීමට මිනිසුන් පුරුදු පුහුණු වී නොතිබීම නිසා පහත් හරසුන් දේ වටිනා අගනා දේ ලෙස සලකා ක්රිටයා කිරීමට යොමු වේ. මිනිසුන් සතුට ලබා ගන්නට පෙළඹෙන්නේ මිනිසුන්ගේ රසඥතා තලය සකස් වී තිබෙන ආකාරය අනුව බැවින් උසස් රසඥතාවයකට මනස හුරු පුරුදු කරන ලද පුද්ගලයා උසස් දේ තුළින් රසයක් විඳීමටත් නොගැඹුරු රසඥතාවයක් සහිත ළාමක පුද්ගලයා තමා සතු හීන රුචිකත්වය හේතුවෙන් ග්රාටම්යි දේ තුළින් පහත් රසයක් ලැබීමටත් යොමු වේ. වාණිජ අර්ථ ක්රතමයෙහි ප්රිබල බලපෑම නිසා ඇතැම් නූතන සන්නිවේදන කලා මාධ්යය තුළින් මිනිසුන්ගේ උසස් රසඥතාවය දියුණු කරනවා වෙනුවට සිදු කරන්නේ පහත් කුණු රසය ඇවිස්සීමෙන් මුදල් හරි හම්බ කරගැනීමට වෑයම් කිරීමයි. හොඳ දේ අලෙවි කර මෙයට වඩා වාණිජ අතින් සාර්ථක වීමට වර්තමානයෙහි පවතින අර්ථ ක්‍රමය තුළම අවකාශ ඇතත් ඒ සඳහා අවශ්ය කරන සාධාරණ ආචාරශීලී ව්යාවපාරික ඥාණය නොමැතිකම නිසාම එබඳු අය සිතන්නේ දියුණු වීමට, මුදල් හරි හම්බ කිරීමට අවැසි එකම ක්රමමය වනුයේ මිනිසුන්ගේ පහත් රුචිකත්වය ඇවිස්සීම පමණක් බවයි. අවශ්යක මෙම තත්වය තරඟකාරීව සිදු කිරීම නිසා ඉතා වේගයෙන් ව්යා ප්ත වී යන්නේ උසස් දේට නොව පහත් හරසුන් දේ කෙරෙහි ආශක්ත බවක් දක්වන රසිකයින් හා ග්රාාහකයින් පිරිසකි. නූතන රසික, ප්රේනක්ෂක හා ග්රා්හක ප්රනජාව පෙර කාලවල සිටී අයට වඩා බොහෝ දේ අතින් ඉදිරියෙන් සිටින උගත් බුද්ධිමත් සංවේදී පිරිසකි. එබැවින් ඒ අය හොඳ දේ අගය කරන්නටත් පහත් හරසුන් දේ ඉවත දමා උසස් දේ වැළඳ ගන්නටත් ප්රි යතාවයක් දැක්වීම සාමාන්යට සිදුවීමකි. මේ තත්වය මනාව වටහා ඒ අනුව කටයුතු කිරීමට යොමුව සිටින බුද්ධිමත් උගත් වාණිජ ප්ර ජාව වර්තමානයෙහි ස්වකීය වෙළඳ ප්රීචාරණ යාන්ත්රමණයෙහි සිටම භාවිතා කරනුයේ ආචාර විද්යානත්මක වටිනාකමකින් යුක්ත වෙළඳ ප්රගචාරක උපක්රිමය. ඒ යටතේ පෞරුෂ වර්ධනය, පුද්ගල සාරධර්ම සංවර්ධනය මෙන්ම සමාජ සදාචාරය ඉහළ නැංවීම කෙරෙහි පවා වෙනදාට වඩා වැඩි අවධානයක් යොමු කොට ඇති බව නූතනයෙහි ඉතා බහුල වශයෙන් නිර්මාණය වන ඇතැම් නිර්මාණශීලි ප්රුචාරක උපක්රෙම දෙස අවධානය යොමු කරන විට හැඟී යයි. නූතන වෙළඳපොල හැසිරෙන ක්රිටයාකරන ආකාරය පිළිබඳව විමසිලිමත් වීමේ දී වඩා වැඩි වශයෙන් හා වේගයකින් විකිණෙන්නේ කුමන භාණ්ඩ හා සේවා දැයි විධිමත්ව නිරීක්ෂණය කිරීමේ දී මිනිසුන් විසින් ඔවුන්ගේ බුද්ධියට ආමන්ත්රිණය කරනු ලබන සත්යැ යැයි ඔවුන් විසින් හඟිනු ලබන දේ කෙරෙහි වඩා වැඩි ආකර්ශණයක් තිබෙන බව පැහැදිලි වේ. එසේම ඒ පිළිබඳව පර්යේෂණාත්මක මානසික ආකල්ප වලින් යුක්තව නිරීක්ෂණය කරන කල්හී, ඔවුන් වඩා සංවේදී වන්නේ සාම්ප්ර දායික ගතානුගතික දේ වලට වඩා නිර්මාණාත්මක ආකල්ප මෙන්ම සාරධර්ම හා බද්ධ වූ නව අදහස් කෙරෙහි බව හොඳින්ම පෙනී යයි. මේ බව වැටහෙන්නේ වෙනදා අති මහත් වෙළඳ ප්ර චාරණයක් දියත් කොටවත් නොවිකිණී වෙළඳ සල්වල එකතුවෙමින් පැවති භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදන තමන්ගේ ප්රොමිතිය උසස් කිරීමෙන් අනතුරුව උණු කැවුම් මෙන් ආදායම් වාර්තා තබමින් අති සීඝ්ර්යෙන් අලෙවි වන කල්හිය. අලෙවිය සඳහා සූදානම් කොට වෙළඳ පළට ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු පළමු දින සවස් වරුව වන විටම මුළුමින්ම අලෙවි වී පසුව එන ගැණුම් කරුවන්ට හිඟ වන තරමට මිනිස් සමාජයෙහි ආචාර විද්යාුත්මක පක්ෂය ග්ර හණය කර වෙළඳ පොළට ඉදිරිපත් කරන භාණ්ඩ හා සේවා ක්ෂණයකින් අලෙවි වී අවසන් වන්නේ උසස් ප්රඑමිතියකින් සමන්විත දේ කෙරෙහි ඇති රසික ආකර්ශණයට සමගාමීව ඒවාවල ඉල්ලුම ද අධික වන බැවිනි. මේ තත්වය පොත් පත්, වාර සඟරා, පුවත්පත් වැනි මුද්රිවත මාධ්යි සාහිත්ය ය මෙන්ම ගුවන්විදුලි, රූපවාහිනී, අන්තර්ජාලය වැනි විද්යුදත් මාධ්යශ සන්නිවේදනය හා සිනමා කලාව, නාට්ය හා රංග කලාව, මූර්ති චිත්ර, හා දෘෂ්ය කලාව වැනි විවිධ ප්රනසංගික කලා මාධ්ය, සම්බන්ධයෙන් ද පොදුය. ඒවායෙහි දී තමන් විසින්ම ඇති කරගනු ලබන උසස් ප්ර‍මිතියකට අනුව කටයුතු කරන කුමන හෝ සන්නිවේදන මාධ්යලයකට වුව ද ප්රේික්ෂක හා ග්රා හක ප්රිජාවගේ ධනාත්මක ප්රහතිචාරය වහා හිමි වේ. මිනිසුන් දැනුම හා උගත්කම පිලිබඳ දරණ ආකල්පය ද කිසිදු විචාර පූර්වක සිතිවිල්ලකට මඟ නොපෙන්වනු ලබයි. කිසියම් විෂය කේෂ්ත්රරයක් පිළිබඳව ප්ර වීණත්වය ලබා ගැනීම අදාළ විෂයෙන් පරිබාහිරව වෙනත් විෂය ප්රිදේශයක් පිලිබඳව කටයුතු කිරීමට ඇති සුදුසුකමක් නොවේ. සමාජයෙහි ජීවත්වීමේ දී අපට වෙනත් විෂය විශේෂඥවරුන්ගේ සහය හා පිහිට අවශ්යන වන්නේ බැවිනි. එනම් තමා දන්නා දේ කියා දී ඒ වෙනුවට තමා නොදන්නා එහෙත් වෙනත් පුද්ගලයන් දන්නා දේ ඔවුන්ගෙන් දැනගැනීම පිණිසය. සැබවින්ම මෙලොව ජීවත් වනවා යන්නෙහි නියම අර්ථය වන්නේ ද මේ ආකාරයෙන් දැනුම අන්යෝාන්යැ වශයෙන් හුවමාරු කරගනිමින් කටයුතු කිරීමය. පවතින තත්වය අනුව කිසිදු පුද්ගලයෙකුහට සියළු විෂයන් පිළිබඳ ප්ර වීණත්වය කිසිසේත් අත්පත් කරගත නොහැක. පිරුණු කළේ දිය නොසැලේ බඳු විෂය දැනුමින් පරප්රාරප්ත සාර ගුණයෙන් යුක්ත තැන්පත් වියතුන් කිසි විටෙකත් අනුන් හෙලාතලා කටයුතු කිරීමට නොපෙළඹේ. සර්වඥතාවය වශයෙන් හඳුන්වන්නේ දත යුතු සියල්ල පිළිබඳව සෑම තන්හිම ව්යාටප්තව ඇති නොඅඩු වූ පරිපූර්ණ ඥාණය පවතින බවයි. සාමාන්ය යෙන් සර්වඥතා ඥාණය ලබා ඇත්තේ සම්මා සම්බුදුවරයාණන් වහන්සේලා ලෙස සාමාන්ය සමාජය පිළිගනු ලබයි. මෙලොව ජීවමනා පුද්ගලයන් අත‍රින් කිසිදු පුහුදුන් පුද්ගලයෙකු සර්වඥතා ඥාණය ලබා ගෙන නොමැත. ඇත්තේ එක් එක් විෂය පිලිබදව ප්ර්වීණත්වය ලබාගත් විෂය විශේෂඥවරුන් පමණි. තමා එක් විෂයක් පිලිබඳව ප්රීවීණයෙන් විය හැකි මුත් අනෙක් විෂයන් පිලිබඳව තමාගේ දැනීම එතරම් දුරකට ප්රඑගුණව නොතිබෙන්නට පුළුවන. නමුත් සමහර අති පණ්ඩිත පුද්ගලයන් තමාගේ පාණ්ඩිත්යනය ප්රුකාශ කරන්නේ තමා හරිහැටි නොදන්නා දේ පිලිබඳව දන්නා සේ තර්ක විතර්ක කිරීමට යාම තුළිනි. නොදන්නා දේ දන්නා බව ඇඟවීමට යාමේ දී ඒ බව තමන්ට වඩා අන්යතයන්ට ප්රළකට වේ. මෙබඳු අති පණ්ඩිත බොල් පුද්ගලයින් මේ සමාජය තුළ ඉතාමත්ම බහුලය. තමන් නොයෙක් විෂය කරුණු අන්ය යන්ට වඩා දන්නා බව ප්ර්දර්ශනය කිරීමට හා මතවාදීමය වශයෙන් අනුන් නිහඬ කිරීමේ අටියෙන් සමහරු බො‍රු හේතු ඉදිරිපත් කරගෙන අනුන් හා වාද විවාද තර්ක විතර්කාදියට යොමුවන අයුරු දැක ගැනීමට ලැබේ.

ඌරන් ඉදිරියේ මුතු ‍නොදමන්න 

අනුන් පහසුවෙන් තමාට අභිමත අයුරින් පාලනය කිරීමේ අභිලාශයෙන් සමහරු මෙවන් ලාමක උපක්රවම ක්රි යාත්මක කරතත් මේ තත්වය අවබෝධ කරගන්නා බුද්ධිමතුන් එබඳු පුද්ගලයන් හා වාද විවාදිය සඳහා ඉදිරිපත් නොවෙති. ඒ වෙනුවට තමාගේ දාර්ශනික ආකල්පය හා මතවාදය ඉදිරිපත් කළ යුතු නිසි වේදිකාව නිදහසේ සකස් වන තුරු නිහඬව අනුන්ට පහසුවෙන් තමාගේ අදහසට සතුරු යමක් සිදු කිරීමට නොහැකි වෙන පරිදි නොසුදුසු අවස්ථාවල හා නොසුදුසු පුද්ගලයන් හමුවේ මෙවන් අදහස් වමෑරිමෙන් හැකිතාක් ප්රවවේශම් වෙති. සමහරු අනුන් පරීක්ෂා කිරීම සඳහාම බොරු හේතු ඉදිරිපත් කරගෙනම ව්යා ජ වාද විවාදාදිය ආරම්භ කරන බව පැහැදිලිව පෙන්නට තිබේ. සමහරු බුද්ධිමත්ව විචාර පූර්වකව සිතන මතන අය සිටිනවාට අකමැතිය. උසස් අධ්යාරපනය ලැබූ හෝ ස්වභාවයෙන්ම බුද්ධිමත් පුද්ගලයන්හට වඩා නූගත් හෝ මෝඩපහේ පුද්ගලයන් පාලනය කිරීම පහසු යැයි සිතන ඇතැම් අය උගතුන් බුද්ධිමතුන් නිහඬ කරවීම සඳහා යම් යම් වැඩ පිලිවෙලවල් රහසේ යොදන බැවින් ඒවා අවබෝධ කරගන්නා පුද්ගලයින් තමාගේ නිදහස් මතවාදය පළ කිරීමට නිසි අවස්ථාවක් මතුවන තුරු අකමැත්තෙන් වුවත් සිතින් යටපත් කරගෙන එවැනි කරුණු පිළිබඳ වැටහීමක් නොමැති සාමාන්යැ පුද්ගලයින් සේ කටයුතු කිරීමට පෙළඹෙනු සමාජයෙහි දක්නට ලැබේ. කිසියම් කරුණක් හෝ විෂයක් පිළිබඳව තර්ක කිරීමට පළමුව එය හොඳින් හදාරා අවබෝධ කරගෙන තිබීම වැදගත්ය. සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක හැර වෙනත් කිසිදු පුද්ගලයෙකුහට සර්වඥතා ඥාණයක් අත්පත් කරගත නොහැක. ‍ කිසි කලක බුදුරජාණන් වහන්සේ නමකහට හැරෙන්නට වෙනත් කිසිදු පුද්ගලයෙකුට එමපණට විශිෂ්ඨ බුද්ධි ප්රසභාවක් ඇතිවිය නොහැකිය. කෙතෙක් බුද්ධි බලය, ශීල මහත්වය, චිත්ත සමාධිය පැවති මුත් ලොව්තුරා බුදුවරු ලෝකයා හමුවෙහි ඒ ගුණ සියල්ල ලාභාපේක්ෂවෙන් හෙළි නොකරන සේක. ඒ වෙනුවට හුදු නිහතමානි ගුණයම ප්රපකට කරන සේක. බුද්ධකාරක ධර්මතා ලෙස හැඳින්වෙන ත්රිද විද්යාණ, පසළොස් චරණ පාක්ෂික ධර්ම ගුණ සමුදාය තමන් වහන්සේ තුළ ඇතැයි යන කරුණ හැර බුදුරදුන් විසින් පවා තමන් වහන්සේ සර්වඥ යැයි හඳුන්වා ගන්නට නොකැමති වූ ආකාරය බුද්ධ දේශනා තුළම සඳහන්ව තිබේ. බුදුවරුන්ගේ බුද්ධි ප්රනභාවයට හා සමානව කාරුණික ගුණයෙන් ද අග තැන්පත්ය. මහා කාරුණිකයන් වහන්සේ යන නාමය බුදුවරු සඳහා ව්යවවහාර කරන්නේ ද එහෙයිනි. බුදුවරු සතුව ඇති මහා කරුණාව කෝටියක් මව් පිය වරුන් සතු එබඳු ගුණයකට ද වඩා අධික බව දහමේ දක්වා තිබේ. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ බුද්ධි ප්රවභාව හා සමගාමීව සාරධර්ම ද පරිපූර්ණ ‍පුද්ගල පෞරුෂත්වයකට අත්යිවශ්යන බවයි. 10.අවංක බවේ ප්රයතිලාභය කුමක්ද? මනුෂ්යද සිත් සතන් ගුණාත්මක බවෙන් තොර වන විට මිනිසුන්හට ජීවත්වීම පවා වදයක් වන මට්ටමට පත් වේ. සෑම පුද්ගලයෙක්ම ජීවත්වීමට ආශා කරන මුත් ජීවිතය වදයක් වන විට තමාගේ ජීවත්වීමට වඩා එසේ නොමැතිව සිටීමට හැකි නම් කෙතරම් හොඳදැයි කල්පනා කිරීමට පෙළඹේ. මේ තත්වය ඇට ලේ මස් නහර වැල් වලින් සුසැදි සෑම මනුෂ්යියෙකුහටම පොදු තත්වයකි. මෙසේ වීමට හේතුව නම් මිනිසුන්ගේ සිත් වලින් සංවේදීත්වය පළා යමයි. මිනිසා මිනිසා කෙරෙන්ම දුරස් වීම නිසා මිනිසුන් යාන්ත්රි කකරණය වී තිබේ. මිනිසුන් සිතන්නට හා ක්රි යා කරන්නට පුරුදු පුහුණුව සිටිනුයේ අනුන්ට කුමක් වුවත් කමක් නැත තමන් පමණක් ‍යහපතින් වැජඹීමටය. මේ සෘණාත්මක ආකල්පය වර්තමාන ද්ර්ව්යාකත්මක පාරිභෝජන සමාජය හා බද්ධ වූ මූලික අරමුණක් බවට ද පත්ව තිබේ. මේ ආකල්පය ඔස්සේම කටයුතු කිරීම නිසා අද අපරාධ, වෙනත් අකටයුතුකම් හා සැහැසිකම් වර්ධනය වී තිබේ. මේ ක්රිඅයාවළිය අඛණ්ඩව සිදු වනවා හැරෙන්නට මෙම සිදුවීම් දාමයෙහි වර්ධනය නතර කරන්නට හෝ ඒ පිළිබඳව තම සිත තුළ ගොඩනැඟෙන අයහපත් සිතිවිලි පළවා හරින්නටවත් බොහෝ දෙනෙකුහට කිසිදු ඕනෑකමක් ඇති බවක් පළ නොවේ. ඒ වෙනුවට එවැනි දේ පෙන්වා දෙනු ලබන අයගේ සත් ව්යාබයාමය ලත් තැනම ලොප් කර ස්වකීය බල ඒකාධිකාරය තහවුරු කර ගන්නට කැස කවනු දුටු කළ කිසිදු ද්රාව්යානත්මක හෝ අභෞතික හෝ දෙයක අපේක්ෂාවෙන් පරිබාහිරව හුදෙක් නිස්සරණාධ්යාිශය සඳහාම පමණක් සත් ව්යා යාමයෙහි පරප්රාුප්තවන බොහෝ දෙනෙකුගේ සිත් සතන් පවා එකී කරුණ නිසාම උකටලී වීම එක් අතකින් අරුමයක් ද නොවේ.

අවසාන අරමුණ යහපත් විය යුතුය

හොඳ දේ කිරීමේ වුවමනාව සමාජයෙහි දිවි ගෙවන බොහෝ සත් පුරුෂයින් තුළ ඇතත්, ඔවුන්ගේ එකී සත් ව්යාගයාමය සඳහා යහපත් අදහසින් දිරි දෙන්නන් විරල බැවින් ආරම්භ කළ සත් ක්රිවයා ඔවුන් විසින් අපේක්ෂිත අවසාන නිෂ්ඨාව කරා ගෙන යන්නේ ඉන් ස්වල්ප දෙනෙක් පමණි. එකී යහ අරමුණ වටා ගොනු වූ තමා වැනි යහපත් බලාපොරොත්තු සහිත අනෙකුත් සත් පුරුෂයින් ද මේ සඳහා ඒකරාශි කරගැනීම හා ඔවුන්ගේ අවධානය සෑම කල්හිම නොසිඳ පවත්වා ගැනීම තමා පමණක් කිසියම් සත් කාර්යයක නිය‍ෙළනවාට වඩා අපහසු කාර්යයකි. නමුත් වඩා අනගිතම කරුණ වන්නේ ද එයමය. මෙම තත්වය ලොව්තුරා සම්මා සම්බුද්ධත්වය ප්රාීර්ථනා කිරීම දක්වාම සෙසු යහ අරමුණු සියල්ල සඳහාම සත්යෙ දැක්මකි. සත් පුරුෂයින් බොහෝ දෙනෙකුහට අවංක අධ්යාරශය සමඟම ඉවසීම හා ආත්ම ධෛර්යය විශාල ප්රහමාණයක් වුවමනා කරන්නේ මේ කරුණ නිසාමය. කෙනෙකු සේවය කිරීම තුළින් හා ජීවත්වීම තුළින් ලබන පන්නරය ද මේ සඳහා බොහෝ සේ පිටිවහල් වේ. නවක බව හා කෝඩුකාර බව බෞද්ධ භාවනා මාර්ගය සඳහා ද ප්රඳබල සේ බලපානු ලබයි. භාවනාවෙන් නිසි ප්රාතිඵල ලැබීමට නම් ‍මේ ආත්ම භාවයෙහි මෙන්ම ඉකුත් ආත්මභාවයන්හි ද එය මැනවින් ප්රිගුණ කර තිබීම එක හා සමානව වැදගත් සේ දක්වා තිබේ. විශුද්ධි මග්ගයෙහි ආදිකම්මිකයා පිළිබඳව විශේෂයෙන් සඳහන්ව ඇත්තේ ඒ නිසාය. මින් පැහැදිලි වන්නේ කිසියම් කාර්යයක් සඳහා අවශ්යශ වන පළපුරුද්ද ලබා ගත යුතු වන්නේ ඉවසීම, කැපවීම, උපක්රකමශීලීත්වය, නොපසුබට උත්සහය, චිත්ත දමනය, ආත්ම සංයමය හා ගුණ ගරුක බව යන සාරධර්ම මහත් රාශියකගේ සමවායෙන් බවයි. ලෞකික අංශයෙන් පමණක් නොව ආධ්යායත්මක අංශයෙන් පවා දියුණුවක් ලැබීමට දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පුහුණුවක් කැපවීමක් ඇතිව කටයුතු කළ යුතු බව මෙයින් පැහැදිලි වේ. කෙනෙකුහට යමක් ලබාගත හැක්කේ යමක් තිබෙන තැනැත්තෙකු වෙතින් පමණි. යමක් තිබෙන්නට නම් කාලයක් දුක් මහන්සි වී මහත් වැර වෑයමෙන් ක්රිමයාකළ යුතුය. ප්රතවීණ විචක්ෂණ බරසාර පුද්ගලයින් දුබලවීමට සාපේක්ෂකව වර්තමානයෙහි මිනිස් ක්රි යා පැවැත්ම තුළ දෘෂ්යරමාන වන වඩා ප්රමබල ලෙස අවධානයට ප්රාසත්රි විය යුතු කරුණක් නම් නූතන සමාජ ප්ර තිමාන හා ව්යාාජ සාරධර්ම සියළුම දේම ක්ෂණික බලාපොරොත්තු හා ආශා මත පිහිටි නොගැඹුරු දේ බවයි. කාලයක් ගතකොට අවැසි සියළු සුදුසුකම් සපුරා නිසි පුහුණුවක් ලබා කළ යුතු කාර්යයන් හා පරිමා‍ප්තියට පැමිණිය යුතු කෘත්යසයන් ඒ කිසිදු සුදුසුකමක් නොමැතිව තමන්හට විශ්වකර්ම හා ඉන්ද්රාජාලික මායාමය ලෙස ඉටුකළ හැකි යැයි පුහු ආටෝපයෙන් හිස බරකර ගත් නිස්සාර බොල් පුද්ගලයින් සිතන මතන, හඟින හා ක්රි යාකරන ආකාරය වර්තමාන සමාජය පුරාම විද්යබමානය. යම් දුබලව පවතින්නේ යැයි සෑම දෙනා විසින්ම අවිවාදිතව පිළිගනු ලබන කිසියම් අංශයක් ඇත්නම් ඒවායෙහි බිඳ වැටීමට, ගරා වැටීමට ප්රිබල හේතුවක් වී ඇත්තේ ඒ ආශ්රිිත වගකීම මෙබඳු අත්දැකීම් විරහිත හිස් පුද්ගලයින් සතුවීම බව පෙන්වා දිය හැකිය. බුදුන් වහන්සේ විසින් ස්වකීය අසූ මහ ශ්රාිවකයින් පත් කරගැනීමේ දී පවා අවධානය යොමු කරන ලද්දේ ඥාතීත්වයට වඩා සුදුසුකම් හා පළපුරුදුකම් වෙතය. එහි දී අදාළ පුද්ගලයාහට ප්ර දානය කරනු ලබන තනතුරට අදාළව වර්තමාන භවයෙහි පමණක් නොව අතීත භව වලදී රැස් කරගන්නා ලද භව පළපුරුද්ද පවා විමර්ශනය කර බැලීමේ අතීන්ද්රීනය ඥාණයෙන් යුක්ත අසම සම බුද්ධ හැකියාවක් උන්වහන්සේ සතු විය. ආනන්ද මහ තෙරුන් වහන්සේ බුදුන් වහන්සේගේ අග්රබ හා නිත්යන බුද්ධ උපසථායක ඇතුළු තනතුරු රැසක් සඳහා පත් කරනු ලැබුවේ උන් වහන්සේ අදාළ තනතුරු සඳහා අතීත භවවල දී එක් රැස් කොට පැවතී සුදුසුකම් අනුව මිස බුදුන් වහන්සේහට තිබූ ලේ ඥාතීත්වය අනුව හෝ ශාක්යැ වංශික රජ කුමරෙකු ලෙස හෝ සලකා නොවේ. බුදුන් වහන්සේ විසින් ඇති කරනු ලැබූ භික්ෂු සමාජය සඳහා එකල උසස් ලෙස සම්මත කුළවල අය මෙන්ම රෝඩී හා ශ්රේද්රන ලෙස සලකා සමාජයෙන් බැහැර හා කොන් කර දමා සිටී පහත් යැයි සම්මත කුළවල අය ද ඇතුළු කර ගත්තේ අවවාදයට වඩා ආදර්ශය උතුම් බව පසක් කරලමිනි. උන් වහන්සේ එකල උසස් යැයි සම්මත ශාක්‍ය වංශයෙහි රජ කුමරෙකු ලෙස ඉපිද, යුවරජ පදවිය දරමින් සිට, නොබෝ කලකින් ලැබීමට තිබූ චක්ර වර්තී රාජ්ය්ත්වය ද අළුයම ලූ කෙළ පිඬක් සේ ඉවත ලා, මහබිනික්මන් කොට සය වසරක් තිස්සේ ලොව කිසිදු මිනිසෙකුහට ඉසිලිය නොහෙන අප්ර,මාණ දුක් කන්දරාවක් විඳ අවසානයෙහි උන්වහන්සේගේ උදාරතර අරමුණ මස්තප්රාමප්ත කර ගනිමින් සම්මා බුද්ධත්වයට පත්ව, ජීවත්ව සිටින කාලය පුරාම ඉතා අල්පේච්ඡ ලෙස ජීවිකාව ගෙනයමින් සිව් පස පමණකින් සෑහීමකට පත්ව පිරිනිවන් පා වදාරන අවස්ථාව දක්වා අඛණ්ඩව ලෝකාර්ථ චර්යාවේ නියැලුනාහ.

පහළ සමාජ මට්ටම් හා ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය

ලොව අවශේෂ ආගමික කතෘවරු සමාජයේ පහළ ස්ථරයේ සිට අනුක්රුමයෙන් සාමයික අංශයෙන් ඉහළට පැමිණි අතර බුදුන් වහන්සේ එවකට පැවති සමාජයෙහි ඉහළම ස්ථරය නියෝජනය කරන සමාජික මට්ටමක සිට පහළම ස්ථානය කරා සිය කැමැත්තෙන් පැමිණ, ස්වකීය පෞද්ගලික සුඛ විහරණය පිලිබඳව කිසිදු තැකීමක් සිදු නොකොට, යන්තම් තිබෙන දෙයකින් යැපෙමින්, ඇතැම් අවස්ථාවල අස්හල්වල අශ්වයින්හට කෑමට දෙන යව ධාන්යය ටිකකින් පවා දිවි රැක ගනිමින්, දුගීන්, ගොවීන්, පීඩිතයින්, අසරණයන් වැරදි කරුවන් ලෙස සමාජයෙන් කොන් කර සිටි පුද්ගල කොට්ඨාශ කරා දෛනිකව යොදුන් ගණන් පා ගමනින් වැඩම කොට ඔවුන්ගේ සුභ සාධනය උදෙසා ස්වකීය මුළුමහත් ජීවිත කාලයම කැප කළහ. බුදුන් වහන්සේව ආමන්ත්රුණය කිරීම පිණිස භාවිතා කරන සම්මා සම්බුදු යන ව්යකවහාරය මඟින් දෙවරක් හොඳ බවෙහි ගුණිතයක් ලෙස විශේෂිතව බුදුරදුන් හඳුන්වනු ලබන්නේ උන් වහන්සේ හොඳ බව තුළත් වඩාම හොඳ අතිවිශිෂ්ඨ උතුමෙකු නිසාය. සම්මා යනුවෙන් පාලි‍ භාෂාවෙන් හොඳ අඟවයි. එසේම ‘ස’ යන්න ද යහපත හෙවත් හොඳ බව ඇඟවීම සඳහා භාවිතා කෙරේ. මේ ආකාරයෙන් හොඳ බව තුළත් වඩාම හොඳ උතුමා ලෙස සම්මා සම්බුදුවරයෙකුහට ඇති සමාජ පිළිගැනීම තවත් එවැනිම සම්මා සම්බුදුවරයෙකු හැරෙන්නට වෙනත් ලොව කිසිදු උතුමෙකුහට හිමි නොවේ. බුදුමඟ ලෙස විස්තර වන ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගයෙහි ඇති එක් එක් අංගය පාසා සම්මා යන්නෙන් විශේෂිතව ඇත්තේ ද උන් වහන්සේ අනුගාමිකයින්හට දේශනා කළ වදාළ විමුක්ති මාර්ගය පවා හොඳ බවින් පිරිපුන් නිසාමය. වෙනත් දර්ශනවල පැහැදිලි කර දෙනු ලබන්නේ අනුගමනය කළ යුතු පිළිවෙත හොඳ නරක කුමක් වුවත් අවසාන පරමාර්ථය පමණක් යහපත් වීම ප්රයමාණවත් බවයි. නමුත් බුදුමඟ තුළ ඇති සුවිශේෂීතාර්ථය වනුයේ එහි අවසාන පරමාර්ථය එනම් නිර්වාණ පමාදර්ශය පමණක් නොව ඒ පිණිස යා යුතු මඟ එනම් අනුගමනය කළ යුතු පිළිවෙත පවා යහපත් වීම අත්යකවශ්යණ බවයි. ඒ අනුව එම පිළිවෙත පහදාදීම පිණිස දේශනා කරන ලද ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය තුළ සම්මා දිට්ඨි, සම්මා සංකප්ප, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජීව, සම්මා වායාම, සම්මා සති හා සම්මා සමාධි යන මාර්ගංයන්ගෙන් තහවුරු වන්නේ ඒ සෑම විටකදීම යහපත් බවින් යුක්ත වීමේ දාර්ශනික, පුද්ගල හා සමාජයීය වැදගත්කමයි. දාර්ශනිකයන් හෝ ආගමික ශාස්තෘවරුන් කෙතෙකුත් ලොව පහළ වුවත් තමන්ටම තමන් පිළිබඳව වුවමනාවක් නැති නම් කිසිදු පුද්ගලයෙකුව කිසිවිටෙකත් බලහත්කාරයෙන් දැහැමියෙකු කළ හැකි නොවේ. දැහැමි බව මුළින්ම ඇතිවිය යුතු වන්නේ ද ස්වකීය චිත්ත සන්තානය තුළමය. විදුලි බුබුළක් මුලින් තමා දැල්වී පසුව අවට එළිය පතුරවනු ලබන්නාක් මෙන් දැහැමි පුද්ගලයා ද මූලිකවම තමා ගුණ ධර්ම පෝෂණයෙන් ස්වකීය අභ්යසන්තරය සකස් කරගනු ලබයි. අවවාදයට වඩා ආදර්ශය උතුම් යන ‍පරමාර්ථය පෙරදැරිව කටයුතු කරන ධාර්මික සත් පුරුෂයා තමා දැන හෝ නොදැන කරනු ලබන සියළු අගතිගාමී කටයුතු වලින් අත්මිදී අවංකව අන්යායන්ගේ දියුණුව තකා ස්වකීය කායික හා මානසික සියළු ඇවතුම් පැවතුම් මෙහෙයවනු ලබයි. මෙවැනි සුචරිතවත් පුද්ගලයෙකුහට මෙසේ කටයුතු කළ යුතු හා නොකළ යුතු බව අමුතුවෙන් වටහාදීමට හෝ පහදා දීමට අවශ්යය නොවේ. නිරායාසයෙන්ම එවැනි පුද්ගලයින් තමාට හා සමාජයට අවැඩදායක කුමන දේ දැයි මනාව දැන හැඳින ක්රිතයා කිරීමට සාරධර්ම දැන හැඳින ගනු ලැබූ ස්වකීය හෘද ශාක්ෂියෙහි සත්යමවාදී බව නැමැති ස්වයංක්රීකය මෙහෙයුම් පද්ධතිය නිසාම මනාව හුරු පුරුදුව ඇති හෙයිනි. සත් බව හට ගන්නේ අවංකත්වයෙහි පදනම මතය. කිසිවෙක් කිසිවිටටෙකත් අවංක නොවෙනවා නම් කිසි දිනෙක සත් බවක් ලොව තුළ ඇති නොවේ. භික්ෂු විනයෙහි කිසියම් ඇවතක් සැඟ වූ විට එම වරද නිවැරදි කිරීම සඳහා පණවනු ලබන තෙරුවන් කෙරෙහි බුහුමන් සහගත සංවරශීලී පැවතුම් අන්තර්ගත දින ගණන එම ආපත්තිය සඟවන දින ගණනට සමාන දින ගණනින් වැඩි වන්නේ ඒ අනුවය. වරදට අදාළ නිසි දඬුවම මෙන්ම වරද සැඟවූවාට අදාළ දඬුවම ක්රිඩයාත්මක කාලසීමාවේ ව්යාටතිරේක දීර්ඝයක් ද එහි දී ක්රිෙයාත්මක වේ. මේ සියළු දේ තුළ අන්තර්ගත වන්නේ අවංක බව තුළ ගැබ් වන නිවැරදිවීමේ අවකාශයයි. වංක වන්නට වන්නට පුද්ගලයා තුළ සාරධර්ම පිරිහෙයි. බොරු කියන්නාට ලොව කළ නොහැකි පාප කර්මයක් නැතැයි පවසන්නේ ද එහෙයිනි. මෙසේ වී ඇත්තේ පාපී පුද්ගලයෙකුහට ඕනෑම දෙයක් සිදුකොට තමා එබඳු දෙයක් කළේ නැතැයි කියන්නට මහත් සේ අවකාශ ඇති හෙයිනි. අනෙක් අතට අවංකවම ස්වකීය වරද වරද වශයෙන් දකින්නාහට සිය වරද නිවැරදි කරගැනීමටත්, අයති සංවරයට පැමිණීමටත්, මතු මත්තෙහි නිරවද්ය සීල සම්පන්න පුද්ගලයෙකු සේ ක්රි යාකර තම දිවිය වාසනාවන්ත කරගැනීමටත් ඉන් මනාව ඉඩ ප්රිස්තාව සැලසෙන හෙයින් ප්රා්තිමොක්ෂ විනයෙහි දී අවංක බව මහත් සේ අගය කොට සලකනු ලබයි. අවංක නැති තැනැත්තා සාමාන්යත සමාජයෙහි හැඳින්වෙන්නේ කුහකයා යන නමිනි. තමන් වැරදි සිදු කරමින් නිහඬව නිවැරදි පුද්ගලයෙකු සේ පෙනී සිටින්නා කුහක පුද්ගලයායි. කුහක වත යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ පෙන්වා දිය යුතු වැරදි දැක දැක නිහඬ මුවින් යුක්තව කල් හැරීමයි.

ත්රින ශික්ෂාව හා අධ්යා්ත්මික සංවර්ධනය

මෛත්රීර සහගගත වචනය නම් කිසියම් කෙනෙකු අතින් වරදක් හෝ අඩුපාඩුවක් සිදුවූ විට කාරුණික සිතින් එය පෙන්වා දී අනෙකාහට නිවැරදිවීම සඳහා අවකාශයක් ලබා දීමයි. වැරදි දැක දැකත් නිහඬව හිඳීම මෛත්රිෙය නොවේ. එය ද්වේෂ සහගගත ක්රිූයා කළාපයකි. භික්ෂු චර්යාවට අදාළ ආචාර්ය, උපාධ්යා ය හා සද්ධි වහාරික වත්වල දී ස්වකීය ආචාර්ය හා උපාධ්යා යන් වහන්සේ අතින් සිදුවන ආපත්ති පවා මෛත්රීි පූර්වකව උන් වහන්සේලා අභිමුඛයෙහි පවසා ධාර්මික ලෙස ඇවතින් නැඟී සිටීම හා මිදීම සඳහා උන්වහන්සේහට අවස්ථාව සලසාදීම යහපත් ශිෂ්ය යෙකුගේ කාර්යභාරය සේ දක්වා තිබේ. බෝධිසත්වයන් වහන්සේ බුද්ධත්වය අවබෝධ කරගැනීම සඳහා බෝධිසත්ව පාරමිතා පුරන සමයෙහි උන්වහන්සේ අතින් ද යම් යම් සුළු අඩුපාඩු වුවත් කිසිදු අවස්ථාවක දී අසත්යහය වචනයක් නම් උන් වහන්සේගේ මුවින් පිට වී නොමැත. අවංක බවෙහි වටිනාකම පෙන්වන්නට මෙයට වඩා හොඳ නිදසුනක් තවත් නොමැත. සීල සමාධි හා ප්ර්ඥා ලෙස ත්රි ශික්ෂාවෙහිලා සංග්රනහ වන බුදුමඟ තුළ සංජානන, ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩ මඟින් පුද්ගලයා ලබන අධ්යා‍ත්මික සංවර්ධනය විග්රනහ කර තිබේ. ඒ මඟින් අවංක බව කැපවීම හා ප්ර වීණත්වය එකිනෙක යාවී සිටින දම්වැළක පුරුක් මෙන් සම්බන්ධ වී ඇති අයුරු දැකගත හැකිය. යම් කිසිවෙක් අවංකව කැපවීමෙන් සිදු කරන ඕනෑම කාර්යයක අවසාන ඵලය මඟින් එකී පුද්ගලයා අදාළ කාර්යයෙහි නිපුණ ප්රෙවීණයෙකු බවට පත් කරවයි. මෙය ආධ්යා ත්මික කාර්යයන් උදෙසා පමණක් නොව ලෞකික කාර්යයන් උදෙසා ද එක ලෙස අදාළ සිද්ධාන්තයකි. එසේම ඕනෑම විෂයක් පිළිබඳව ප්රාවීණ පුද්ගලයෙකු බිහි වන්නේ තමා කරන කාර්යයට අවංකවම කැපවීමෙන් කටයුතු කිරීමට හැකියාව ඇතිවිට පමණකි. මේ හේතුව නිසා අවංකත්වය තමා දිවි ගෙවන සමාජයෙහි කුමන තරාතිරමක අය අතර වුව ද ජනප්රිුයවීමට හා ප්රවවීණත්වය ලැබීමට හේතු වන බව පැහැදිලිවම ප්ර කාශ කළ හැක. වර්තමාන සමාජයෙහි ප්රපවීණත්වය අනුක්ර මයෙන් වියැකී යා නම් එසේ වීමට හේතුව හා එහි පසුබිම මේ අනුව තමාහටම නිවැරදිව උපකල්පනය කළ හැකිය. 11.සමාජ වගකීම සමාජ වගකීම යනු කුමක්ද? සෑම පුද්ගලයෙකුම මේ සමාජයෙහි දිවි ගෙවන්නේ තමන් විසින් සිදු කරන කායික වාචසික හා මානසික පැවතුම් සමාජයෙහි අන්යදයන් කෙරෙහි කුමනාකාර බලපෑමක් ඇති කරන්නේදැයි කිසියම් බැඳීමකට යටත්වය. එක් පුද්ගලයෙකු විසින් සිත කය හා වචනය යන ස්වකීය ද්වාරත්රියෙන් සිදු කරනු ලබන කටයුතු සම්බන්ධයෙන් සමාජය සමඟ ඇති කරගෙන ඇති මෙම බැඳීම නැතහොත් ගිවිසුම සමාජ වගකීම යන නමින් හැඳින්වේ. මේ අනුව සමාජයෙහි ජීවත්වන සෑම පුද්ග‍ලයෙකුම සමාජ වගකීමෙන් බැඳී සිටියි. යම් යම් අවස්ථාවල දී මේ සමාජ වගකීම ආගමික, සංස්කෘතික හා වෘත්තීමය මුහුණවරින් යුක්තව මිනිසුන් හමුවට පැමිණේ. එවිට මිනිසුන් සිතන්නේ තමා ආගමික, සංස්කෘතික හා වෘත්තීමය ලෙස කටයුතු කරන බවය. නමුත් මෙහි යථාර්ථය නම් කුමන මුහුණුවරින් පැමිණියත් සමාජ වගකීමෙන් සෑම පුද්ගලයෙකුහටම පළා යා නොහැකි බවයි. අප හැම දෙනාම පාහේ සමාජයට සමාජ වගකීමෙන් බැඳී සිටින්නෙමු. සමාජ වගකීම යනු ඉතාමත්ම පුළුල් දෙයකි. සෑම පුද්ගලයෙකු විසින්ම සමාජයෙහි සමාජ වගකීම දැරිය යුතුය. එය නායකත්වය වැනි දෙයක් නොවේ. නමුත් එක්තරා ලෙසකින් සලකන විටක දී එය නායකත්වයට පවා දෙවෙනි නොවන පුළුල් කාර්යභාරයක් සහිත වූවක් බව දැකගත හැක. නායකත්වය නොවන හා විටෙක නායකත්වය වන සමාජ වගකීමකින් සමාජයෙහි ජීවත්වන ලොකු කුඩා සැම දෙන බැඳී ඇති කල්හි කිසිවෙකුහටවත් ඉන් ගැලවී තමාට පමණක් අත සෝදා ගෙන ගැලවිය නොහැක. යමෙකු එලෙස කරයි නම් එය සාධාරණ ව්යාපයාමයක් සේ හඳුන්වා දීමට ද නුපුළුවන. සමාජ වගකීම නිසි සේ ඉටු කිරීමෙහිලා අවශේෂ පුද්ගලයින්ට වඩා වැඩි අවදානමක් මේ හේතුව නිසා නායකත්වය වෙත නිරායාසයෙන්ම උරුම වේ.

නායකත්වය හා අභියෝග දැරීම

මෙහි දී නායකත්වය යනුවෙන් හඳුන්වන ලද්දේ හුදෙක් දේශපාලන ක්ෂේත්ර යෙහි නායකත්වයම පමණක් නොවේ. සාමයික, සාමාජයීය, සාහිත්ය , අධ්යායපනික, ආර්ථික, සංස්කෘතික හා කලා යන සියළු ක්ෂේත්රායන්හි ප්රාවීණත්වය උසුලනු ලබන පුද්ගලයන් කෙරෙහි මෙම සමාජ වගකීම එක හා සමාන ආකාරයෙන් විද්යායමානය. එහි දී නායකත්වය ප්රෙවීණත්වය අනුව තීරණය කෙරේ. කිසියම් ක්ෂේත්ර්යක ඉතා කෙටි කාලසීමාවක දී ලබන ප්රෙසිද්ධිය මෙහි දී ප්රවවීණත්වය මැනීමට හොඳ නිර්ණායකයක් නොවන බව සිහි තබා ගැනීම ද වැදගත්ය. මන්ද යත් වර්තමාන සමාජයෙහි බොහෝ දුරට ප්රරවීණත්වය මැනීමේ ප්රාබලම සාධකය සේ ඉතා සුළු කලක් තුළ ලබන කිසියම් කෙනෙකු ලබන ප්ර්සිද්ධිය සැලකෙන හෙයිනි. ජනප්රිසය බව ප්රිවීණත්වය හෝ කුසලතාවය මැනීමට හොඳ නිර්ණායකයක් නොවන්නේ මේ හේතුව නිසාය. සමාජ වගකීම සියළු දෙනා විෂයෙහිම සාධාරණය. දුප්පත් හෝ කුඩා මිනිසුන්හට පමණක් උරුම ලොකු ලොක්කන්ට ධනවතුන්ට සිත් සේ කටයුතු කළ හැකි තත්වයක් සමාජ වගකීමෙහි නොමැත. නමුත් දැනට බොහෝ සේ දක්නට ලැබෙන්නේ ධනයෙන් නිලයෙන් බලයෙන් සමාජ තත්වයෙන් ඇති හැකි අය කිසිදු වගකීමක් නොමැති සේ කටයුතු කරන සහ ඒ කිසිදු දෙයක් නැති දුප්පත් අසරණ තැළෙන පෑගෙන පොඩි මිනිසාම පමණක් තව තවත් සමාජ වගකීමෙහි හිරකර පටි තද කරන ක්රණමයකි. මෙය නිවැරදි නොවේ. නිවැරදි ක්රකමවේදයක් ද නොවේ. එලෙස හුවා දක්වමින් සිදු කරන ව්යාෙජයකි. මේ ව්යා ජය නිවැරදි සේ හුවා දැක්වීමට ඒ වෙනුවෙන්ම සැදී පැහැදුනු උගත් යැයි මුදලින් වරදානය ලද කෘතිම ගති සිරිත් සහිත අනුකාරක පුද්ගල පැළැන්තියක් ද විද්යතමානය.

මේ අය පුරාණ ඉන්දු ආර්ය සමාජයෙහි කේවට්ටයින් හෝ පුරෝහිත බ්ර හ්මණයින් විසින් ඉටු කරන ලද වන්දිභට්ට කාර්යයට සමාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරමින් ඒ පිණිස වැටුප් වේතන හා දීමනා විවිධ ක්රවමයෙන් ලබා ගනිමින් සමාජයෙහි සුව සේ වැජඹෙති. මේ ඇත්තන් සිදු කරන්නේ බලවත් අය පුම්බමින් කුඩා අය තලමින් පහත් තැනින් යයි ගලා ජලේ යැයි කියන්නා සේ සැමවිටක දීම අධානග්රානහීව පක්ෂග්රානහීව සිය පටු පරමාර්ථ සපුරා ගැනීමයි. අවශේෂ අයහට කුමන දේ සිදුවුත් සිය අභිමථාර්ථ සාධනයම පමණක් මැනවින් සිදු වේ නම් එය උසස් කර ව්යා ජ වටිනාකම් පිරිනැමීම මෙවැනි අයගේ සිරිතයි. එය ඔවුන්ගේ වෘත්තීමය කාර්යය වුවත් නොවුවත් ඔවුන්ට කමක් නැත. 

මෙහි දී වඩාත් අසරණ වන්නේ හා වඩාත්ම පීඩනයට පත් වන්නේ අපක්ෂපාතී ලෙස සිය සේවය ඉටු කරන පුද්ගලයාය. වන්දිභට්ටකම් සිදු නොකරන හෙයින් ඉහළ තලයෙහි සිටින උදවිය එකී පුද්ගලයා දෙස හෙලන්නේ තරමක ද්වේෂය මුසු ආකල්පයකි. වඩාත් ජනප්රිිය අවංක පුද්ගලයෙකු නිතරම එයට ප්රෙතිපක්ෂ ගති සිරිත් සහිත අයගේ ඊර්ෂ්යානවට හා නොමනාපයට බඳුන්වීම සාමාන්ය සිදුවීමකි. ඇතැම් විටක දී තමාට තමාන තලවල සිටින අය‍ෙග් ප්රුශංසාවට ලක්වන විටෙක ඉහළ තලවල සිටින අයගේ හෙළා දැකීම්වලට, විවිධ තාඩන පීඩනවලට හා මදි පුංචිකම්වලට ලක්වීමේ අවදානමක් ද ඇතිවිය හැක. එසේ වන්නේ පහළ සිටින්නා ඉහළ නැඟීම තමාගේ තත්වයට මදිකමක් සේ සමහරු මෝහ මූලික ලෙස කල්පනා කරන හෙයිනි. වඩා පෘථුල ලෙස කල්පනා කළ හැකි කළාතුරකින් කෙනෙකු පමණක් යට සිට නැඟීගෙන එන පුද්ගලයාහට අවංකවම පිහිට වෙතත් බොහෝ දෙනෙකු කරන්නේ එවන් අය මං මුළා කර දැමීමය. කන්න දුන්නු අත හපා කන හා නැඟි හිණි මඟට පා පහර දෙන සුළුතර අකෘතඥ පිරිසක් නැත්තේ ද නොවේ. එවන් සුළු පිරිස නිසා සෑම කෙනෙකුවම කොන් කර දැමීම සාධාරණ ද නොවේ. අවංකව දහඩිය මහන්සියෙන් ලබාගන්නා ප්රනතිඵලය එසේ දහදිය ලේ කඳුළු නොවගුරුවා සුව සේ අත්පත් කරගැනීමට හා කෙනෙකු බොහෝ කැපකිරීම් කොට දුක් මහන්සි වී ලබා ගන්නා යම් යම් ජයග්ර හණ අවතක්සේරු කිරීමට ඊර්ෂ්යාහවෙන් පරිපීඩිත දුහුනන් කටයුතු කිරීම එතරම් අරුමයක් ද නොවේ.

ආත්මාර්ථකාමී බව හා සමාජ වගකීම

තිබෙන තැනටම මිස නැති තැනට නොබෙදීම බොහෝ දෙනෙකුට ඇති නරක පුරුද්දකි. තමන් සිදු කරන සෑම දෙයකින්ම ආත්ම ලාභයම පමණක් අපේක්ෂා කරන බොහෝ අය උදව් උපකාර කරන්නේ සත්ය වශයෙන්ම එවැනි දේ අත්යකවශ්යඅ අසරණ අයහට නොව තමන්හට පසුකාලීනව විවිධ ලාභ සත්කාර ඵල ප්ර යෝජන ලබාගත හැකි උදවිය අරමුණු කරගෙන බව දක්නට ලැබේ. මේ ලොව සෑම පුද්ගලයෙකුටම එක හා සමාන ජීවිත අයිතියක් ඇති බව නොසිතන්නේ ආත්මාර්ථකාමී බවෙන් සිත දළදඬු වී ඇති හෙයිනි. මිනිසුන් කෙරෙහි සංවේදී හදවතක් සහිත පුද්ගලයා කෙදිනක දී වත් සිය හදවත ආත්මාර්ථකාමී බවෙන් රළු කර නොගනී. සමාජ වගකීම නම් බුදුන් වහන්සේ ආධිපත්යි ධර්ම ලෙස දක්වා ඇති පරිදි තමාව උපමාවට ගෙන සමාජය විෂයෙහි සංවේදීවීමයි. සමාජ නායකත්වයක් හිමි විය යුතු වන්නේ සමාජ වගකීමක් දැරිය හැකි එවන් උදාරතර මිනිසුන්හටමය. අසරණ ජනයා වෙත විශේෂ සානුකම්පිත බවකින් යුක්තව හා ඇති හැකි උදවිය පිළිබඳ කිසිදු විශේෂ සැලකිල්ලක් නොමැතිව කටයුතු කරන සාධාරණ මනුෂ්ය යා කෙරෙහි වගකිව යුතු අය දක්වන්නේ හිතකර ආකල්පයක් නොවේ. මක්නිසාද යත් සෑම කෙනෙකුම තමාගේ මුහුණට හොඳ කියන පුද්ගලයින් කෙරෙහි විශේෂ ඇල්ම බැල්මකින් කටයුතු කිරීමට පෙළඹීම පුහුදුන් මනුෂ්යය ස්වභාවය වන හෙයිනි. එසේම මෛත්රික සිතින් මුත් මුහුණ බලාගෙනම තමා‍ෙග් අඩුපාඩු හා දුර්වලතා පවසන විට නම් ඇතැම් බලවත් උදවිය ඒ අය කෙරෙහි ඇතිකර ගන්නේ එතරම් හිතකර ආකල්පයක් නොවේ. ඇත්ත කියන්නයි බිම ඉඳගන්නයි බිය නොවන්න යැයි පුරාණ බහුසෘත අය විසින් පවසා තිබුණත් අද සමාජයට නම් එවැනි කියමන් වලංගු නොවන බව පෙනෙන්නට තිබේ. ඇතැම්විටක මෙවැනි පුද්ගලයින් විප්ලවකාරයින් හා තමාට නම්මා ගත නොහැකි මුරණ්ඩු හිතුවක්කාර චරිත ඇති අය සේ හංවඩු ගසා කොන් කර දැමීමට පිඹුරුපත් පිළියෙළ කිරීම එක්තරා අතකින් අවියත් අමානුෂික ක්රිගයාවක් සේ සැලකිය හැකිය. නමුත් සැබවින්ම සමාජ වගකීම නිසි සේ ඉටු වන්නේ ද එවන් නිහඬ අවංක පුද්ගලයින් අතින්ම බව වටහා ගැනීමට යම් යම් තැන්වල මූළිකත්වය දරණ අය අපොහොසත් වීම හේතුවෙන් දැඩි වෘත්තීමය කළකිරීම සහිතව නමුත් ඉන් අකම්පිතව සිය කටයුතු වල නිරතවන සත් පුරුෂ දනන් ටික දෙනෙකු හෝ සිටින බව ඒ අයගෙන් සිදු වන උදාරතර සේවය ලැබීම පිණිස පෙළ ගැසෙන සාමාන්යහ ජනතාවගේ ආකල්ප අනුව හැඟේ. අප රටේ සන්නිවේදන තාක්ෂණය දියුණු වී ඇති තරමට සාපේක්ෂකව මෙරට ජනයාගේ සිතුම් පැතුම් හා මානසික ආකල්ප දියුණු වී නොමැති බව පෙනන්නට තිබේ. ඊ මේල්, ෆැක්ස්, ජංගම දුරකථන, වෙබ් හා අන්තර්ජාලය පරිගණක තාක්ෂණික දියුණුව නිසා වර්තමානයෙහි ප්රමබල ස්ථානයකට පත් වී ඇත. මේ භාවිතා කළ යුත්තේ මනුෂ්ය් වර්ගයාගේ දියුණුව පිණිස හා ඔවුන්ට සේවය කිරීම පිණිසය. තාක්ෂණය කෙතරම් දියුණු වුවත් ඉන් සමාජයට අගතියක් සිදු වන්නේ නම් එවන් දෙයකින් මනුෂ්ය වර්ගයාට කිසිදු ඵලයක් නැත. අතීතයෙහි දියුණුව පැවති ලොව බොහෝ ශිෂ්ඨාචාර භෞතික මෙවලම්වල සංවර්ධනයෙන් හා භාවිතයෙන් ඉහළම පරිපාකයෙහි තිබුණත් මේ මිහිතලයෙන් මුළුමනින්ම වැනසී ගියේ තාක්ෂණික දියුණුව මනුෂ්යි වර්ගයාගේ විනාශය සඳහා භාවිතා කළ බැවිනි. ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ඨාචාරය හා දැනට හිමෙන් වැසී ඇති ඇන්ටාක්ටික් මහද්වීපය කේන්ද්රා කරගත් ඇත්ලන්සය නමින් යුක්ත දිවයිනෙහි වූ ඇත්ලන්තිකානු ශිෂ්ඨාචාරය එක් කලක භෞතික පක්ෂයෙන් හිණි පෙත්තටම නැඟ අවසානයෙහි ඉතාමත්ම අවසනාවන්ත ආකාරයෙන් මෙලස මුළුමනින්ම විනාශ වී ගිය ලෝක ශිෂ්ඨාචාර ලෙස සැලකේ. ( කන්නිමහර සුමංගල හිමියන් විසින් සංසාර මන්දිර ලෙස පරිවර්තිත ජිනා සෙර්මිනාරා විසින් රචිත එඩ්ගා කේසිගේ ජීවිත කියවීම් පිළිබඳ පර්යේෂණ කෘතියෙහි මේ පිළිබඳ වැඩිදුර තොරතුරු අන්තර්ගතය ) පුරාණ යුගයෙහි තිබූ අවම පහසුකම් අනුව කල්පනා කර බලන විට යම් හෙයකින් මෙවැනි සන්නිවේදන තාක්ෂණික දියුණුවක් පෙර යුගයන්හි පැවතියේ වී නම් තත් යුගයෙහි ජීවත් වූ ආගමික ශාස්තෘවරු හා සමාජ නායකයන්හට කොපමණ සේවයක් මිනිසුන් වෙනුවෙන් ඉටු කළ හැකිව තිබිණිදැයි මොහොතක් සිතා බලන්න. එනමුත් වර්තමාන සමාජයෙහි නවීන තාක්ෂණය බොහෝ විට භාවිතා කරනුයේ අනුන්ට හිරිහැර කරදර කිරීමට හා විවිධ සමාජ අක්රෂමිකතා, ව්ය්සන ඇතිකිරීම පිණිස වීම ඉතා අවාසනාවන්ත දෙයකි. මෙවැනි සිදුවීම් දැන් සමාජ පිළිලයක් වන තරමටම ව්යාුප්ත වී තිබේ. මේ සෑම දෙයක්ම සිදුවීමට මූලිකම හේතුව රටේ බොහෝ දෙනාට සමාජ වගකීම යනු කුමක්දැයි නිසියාකාරයෙන් වැටහීමක් නොමැති බැවිනි. තමන් අතින් සිදුවන අකටයුතුකම් හා වැරදිවලට නීතියෙන් දඩුවම් හිමිවන තෙක්ම ඒවායෙහි ඇලී ගැලී කටයුතු කිරීමට හේතුව තමා සමාජයට වගකිව යුත්තේ කෙලෙසක කුමනාකාරයෙන්දැයි නිසි වැටහීමක් එවන් පුද්ගලයන්හට නොමැතිවීමයි. එවන් වැටහීමක් ඇති වන්නේ තමා තුළ අනුන් පිළිබඳව ඇති සංවේදී සිතිවිලි වර්ධනය කිරීමට සුදුසු පරිසරයක ආභාෂය දිගු කලක් මුළුල්ලේ ලබා ඇති විටකදීය. කුඩා දරුවෙකු වැඩිහිටියෙකු වන්නට පෙරාතුව ඔහුගේ හෘද ශාක්ෂිය ගොඩනැංවිය යුතු වන්නේ ළමා කළ පටන් ක්රරමානූකූල රටාවකටය.

ළමා මනස හා අධ්යා පන විද්යාශව

ළමා මනස තුළ ක්රකමිකව ගොඩනැඟෙන මානසික ව්යුකහාත්මක රටාව වැඩිහිටියෙකු වූ පසුවත් ක්රි යාත්මක වීම අධ්යාැපන මනෝ විද්යානත්මක සිද්ධාන්තයකි. අත්දැකීම් හා සමාජ පරිණතිය සමඟ මේ රටාව සංකීර්ණ ස්වභාවයක් ගනු ලැබූවත් එම වෙනස් බව සිදුවන්නේ ඉතා මඳ වශයෙනි. ළමා මනස සාරධර්ම වලින් පෝෂණය කළ යුත්තේ අධ්යා්පන ක්රි යාවළිය තුළිනි. අධ්යායපන ක්රිමයාවළිය තුළින් අපේක්ෂිත නිෂ්ඨා සේ මීට කලකට පෙර දරුවන් හට ලැබුනු සාරධර්ම වෙනුවට හඳුන්වා දෙන ලද අධ්යායපන පරමාර්ථ, ඉලක්ක හා අපේක්ෂා ලෙස විභාග සමත්වීම හා තරඟකාරී ලෙස ඉලක්කම් හා සංඛ්යාය ඔස්සේ හඹායාම සමාජයෙහි යහ පැවැත්ම කෙරේ කෙසේ උපස්ථම්භක වන්නේදැයි යළි යළිත් මෙනෙහි කර බැලීම නූතනයෙහි බහුල සමාජ අර්බුද නිරාකරණයෙහි ලා මහත් සේ කාලෝචිත පියවරක් වනු ඇත. පෙර යුගවල දී ගුරුවරු හැඳීන්වූයේ ශික්ෂකයන් ලෙසිනි. දරුවන් සමාජ යහ පැවැත්මෙහි ලා ශික්ෂණය කරවූ හෙයින් ගුරුවරුන් සඳහා පෙර දී ඒ ව්යාවහාරය නිවැරදි විය. වර්තමානයෙහි ගුරුවරු තොරතුරු සන්නිවේදන සහකරුවන් සේ පමණක් ක්රි යාකරනු දක්නට ලැබේ. නූතන සමාජය දැනුම ගවේෂණය කරන වේගයෙන් වෙනස්වන දැනුම පසුපසම පමණක් ලුහුබඳින සමාජයකි. ඒ නිසා වර්තමානයෙහි අධ්යාවපන රටාව පවා ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ කරුණු ඉටු වන අයුරිනි. නමුත් දැනුම යනු අධ්යාවපනය යන ඉතාමත් පුළුල් අර්ථසම්පන්න වචනයෙන් අදහස් වන දේ එකම දේ පමණක් නොවන බව වටහාගත යුතුය. දැනුම යනු අධ්යානපනයෙහි එක්තරා අංශුමාත්ර යක් පමණි. දැනුම, ආකල්ප හා කුසලතා සමස්ත අධ්යානපනයෙහි පරමාර්ථම නොසැපිරෙන අධ්යායපනයකින් අපට සංවර්ධනයෙහි නිවැරදි ඉසව් නිසි සේ ග්රසහණය කරගත නොහැකි බව දැන්වත් තේරුම්ගත යුතුය. පුරාණ සම්භාව්යප අධ්යාගපන රටාව තුළ අධ්යාුපනයෙහි සියළු කරුණු කාරණා නිසි සේ ඉටු වූ අතර ඒ ඒ යුගවල දී දියුණුව පැවති විවිධ පාරම්පරික ශිල්ප ක්රිම ද මේ මඟින් ආරක්ෂා විය. ඒ තුළින් සංස්කෘතික අංග ද ආචාර ධර්ම ද සාරධර්ම ද ආරක්ෂා විය. ඒ සියල්ලෙහි අවසන් ප්රුතිඵලය නිවැරදි සමාජ නායකත්වයක් වටා ගොණු වූ සමාජ වගකීමක් සහිත ආගම දහම සංස්කෘතිය ගරු කරන දේශයට ලැදි පිරිසක් මෙරට ජන සමාජයට ලැබීමයි. 12.සංජානන කුසලතා සංවර්ධනය මිනිස් සිතට නැඟෙන යම් යම් සංඥා හා සංකල්ප වෙනත් අය වෙත සන්නිවේදනය කිරීම සඳහා භාෂාව මාධ්යය කොටගෙන ඇත. මේ අනුව සංඥා හා සංකල්ප සඳහා පිළිගත් භාෂා මාධ්ය ය තුළ නිශ්චිත අර්ථ ගැන්වුණු වචන භාවිතා වේ. මෙම නිශ්චිත අර්ථ ගැන්වූ වචන මානව සංඥා හා සංකල්ප ප්ර කාශනවල හැඩය කවරේදැයි අන්යඅයන්හට ප්රශකාශ කිරීම සඳහා කිසියම් රටාවකට සකස් කර භාවිතා කිරීමට සෑම පුද්ගලයෙක්ම පාහේ පුරුදුව සිටිති. මෙයින් අදහස් වන්නේ සෑම මානව සංඥාවක්ම හා සංකල්පයක්ම වචන මාර්ගයෙන් ඒ වූ ආකාරයෙන්ම නිවැරදිව ප්රනකාශ කළ හැකි බව නොව හැකිතාක් දුරට නිවැරදි බවට ආසන්න වන සේ සන්නිවේදනය කළ හැකිය යන්නයි. මේ සඳහා ඇති තවත් බාධාවක් වන්නේ එක් එක් මානවයාහටම උරුම වූ සංජානන අනන්යයතා ලක්ෂණයි. ලෝකයෙහි කිසිදු විටක සමාන සංජානන පැතිකඩ සහිත මානවයින් බිහි නොවේ. නිවුන් දරුවන් තුළ පවා සංජානන අනන්යනතාවය පිහිටා ඇති බව ‍ෛවද්යය විද්යා්ත්මකව සත්ය්යකි. මේ හේතුව නිසා කෙතරම් නිවැරදි ලෙස සංජානනය කරන්නට වෑයම් කළත් කිසියම් ප්රිස්තුතයක් මානව සමූහයක් විසින් සංජානනය කරගනු ලබන්නේ එක හා සමාන ආකාරයෙන් නොවේ. ජන සන්නිවේදනය තුළ තාක්ෂණය කෙතරම් දියුණුවුවත් මෙවැනි ස්වභාවික බාධක ජයගන්නට හැකි කමක් මෙවැනි දියුණු භෞතික තාක්ෂණික මෙවලම්හි නොපවතින බව ‍අවබෝධ කරගත යුතුය. සන්නිවේදනය හා සංජානනය සාමාන්යදයෙන් මිනිස් භවයෙහි සංජානන හැකියාව පවතින්නේ “නානත්ත සංඥා” තලයේ බව බුදු සමය පෙන්වා දෙයි. එසේම මිනිස් භවයට වඩා උසස් භවයක් ලෙස සැලකෙන ඇතැම් බ්රුහ්ම භවයන්හි සංජානන හැකියාව “ඒකත්ත සංඥා” තලයෙහි පිහිටා ඇත. මෙවැනි සත්වයන්හට විවිධ සංඥා හා සංකල්ප පිළිබඳ දැනීම හා අවබෝධය එක හා සමාන බව අභිධර්මයෙහි දැක්වේ. මෙවැනි උසස් තත්වයකට සිත පත් වන්නේ අයහපත් දැයින් වැළකී යහපත ඔස්සේ ක්රකමානූකූලව කාලයක් පුරුදු පුහුණු කරමින් සිදු කරන අඛණ්ඩ අභ්යා්සය මඟින් බව පෙන්වා දී තිබේ. එසේම සිතට නැවතත් අයහපත් ආකල්ප ඇතුළ් වී සිත අපිරිසිදු වුවහොත් සිතේ මෙකී උසස් තත්වය අනු ක්රවමයෙන් පිරිහී නැවත “නානත්ත සංඥා” තලය දක්වාම පිරිහීමට පත්වන බව ද දක්වා ඇත. මානව ක්රිදයාකාරීත්වයට අදාළ සෙසු අංගවන ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවලට ද සංජානන පැතිකඩෙහි දියුණුව මඟින් ධනාත්මක පෙළඹවීමක් ඇති කරනු ලබයි. “එකත්ත සංඥා” තලයෙහි බිහි වූ සත්වයින්ගේ සංජානන පැතිකඩේ දියුණුව ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවල ඒ හා සමාන සේ දියුණු අවස්ථාව ලෙස සැලකෙන “එකත්ත කාය” තත්වයයි. බුහ්ම නමින් හැඳින්වෙන මෙම දියුණු සත්ව කොට්ඨාශවල සිතින් හා කයින් අංග සමාන භව තත්ව විද්ය මානය. ඔවුන් සතර බ්ර හ්ම විහාර ලෙස දැක්වෙන මෛත්රිතය, කරුණාව, මුදිතාව හා උපේක්ෂාව වැනි සංකල්ප වලින් සුසැඳි මානසික ආහාරයෙන් පමණක්ම දිවි ගෙවන බව ද දැක් වේ. මෙයින් පෙනෙන්නේ දියුණු හා සියුම් කරනලද සංජානන පැතිකඩ මඟින් පමණක් ජීවිතය පවත්වාගෙන යෑමට හැකියාව ඇති බවයි. ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවල ක්රිියාකාරීත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම සංජානන පැතිකඩෙහි ක්රිුයාකාරීත්වයට අනුව පවතින බව මෙයින් පැහැදිලි වේ. සංඥා හා සංකල්ප සන්නිවේදනයෙහිලා සංජානන පැතිකඩෙහි ඇති ‍වැදගත්කම මේ අනුව කෙතරම්දැයි සිතාගත හැක්කේ සත්වයාගේ භව ගමනෙහි අඛණ්ඩ බව කෙරෙහි එය ධනාත්මක හෝ සෘණාත්මක බලපෑමක් එල්ල කළ හැකි දෙයක්වීම නිසාය. මෙලොව භවය සේ පහළව ඇති පස් වැදෑරුම් ස්කන්ධ කොටස් සමූහය උපාදානය කිරීම හෙවත් දැඩිව ග්රලහණය කරගැනීම දුකක් බව පෙන්වා දෙන බුදු සමය ඒ සඳහා පිළියම ලෙස නිර්දේශ කරන්නේ එම දුක ඇතිවීමට හේතුව හොඳින් පිරිසිඳ දැන අවබෝධ කොටගෙන එම දුකින් අත් මිදීම සඳහා උචිත ක්රිීයාමාර්ගයක් නිර්දේශ කිරීම මඟිනි. සිව් වැදෑරුම් උසස් සත්යරය හෙවත් චතුරාර්ය සත්යවය තුළ අන්තර්ගත වන්නේ එම නිර්දේශයයි. මාර්ග සත්යැ නිර්දේශයේදී අංග හෙවත් කරුණු අටකින් සම්පුර්ණවීම දුකින් මිදීමේ විමුක්ති මාර්ගය ලෙස පෙන්වා දී තිබේ. බුද්ධඝෝෂ හිමියන් විශුද්ධි මාර්ගය රචනා කොට ඇත්තේ මෙම විමුක්ති මාර්ගය සත් පුරුෂයින්හට මැනවින් පහදාදීම සඳහාය. සාමාන්ය මිනිස් සංජානනය ස්නායු ක්රිමයාකාරීත්වය හා සබැඳී පවතියි. සාමාන්ය් සංජානනය වහා මුළාවට පත්වන සුළුය. සාමාන්යස සංජානනය හැකියාව ඇත්තේ කිසියම් ප්රාස්තුතයක් පිළිබඳව ඉන්ද්රි යානුසාරයෙන් ලබන දැනුම අවබෝධ කරගැනීමට පමණි. එය විශේෂිත නුවණක් නොවේ. නමුත් සුවිශේෂී ආකාරයට සකස් කරගන්නා ලද සංජානනය තුළින් සාමාන්ය මිනිස් සංජානනයට ලබා ගත නොහැකි ප්රයඥා සම්පන්න හැකියාවක් වර්ධනය කර ගැනිමට මිනිසාහට හැකියාව ඇත. එවිට සාමාන්යට මානව සංජානන පැතිකඩම ප්ර්ඥාව හට ගැනීමට සුදුසු පරිදි ක්ර මික පරිවර්තනයකට ලක් වේ. මෙය එක්වරම සිදුවන පරිවර්තනයක් නොවන අතර සමහරුන්ට එක් භවයක් තුළ දී ද තවත් සමහරුන්ට භව කීපයක් තුළ දීද මේ ආකාරයෙන් සංජානන කුශලතාවය වර්ධනය කරගත හැක. මෙය කුශල හෝ පුණ්යක ශක්තිය ලෙස හැඳින්වේ. සසර ගෙන එනු ලබන වාසනා ගුණ වශයෙන් ද මෙය හැඳින්වේ. අභිධර්මයෙහි මෙම කුශලය ත්රිනහේකතුක උපත්ති භව සම්පත්තිය ලෙස දැක්වේ. කිසියම් පුද්ගලයෙකු ත්රි හේතුක උපතක් ලදහොත් වර්තමාන භවය තුළම ධ්යාින හා මාර්ගඵලවලට ප්ර වේශ වීමේ හැකියාවක් ලබා ගැනීමට හැකි බව පෙන්වා දී ඇත.

වාසනා ගුණ හා ක්ලේශ ප්රලහාණය

වාසනා ගුණ නාමයෙන් හැඳින්වෙන තවත් එක් ලක්ෂණයක් වන්නේ යම් යම් පුද්ගලයින් සසර පුරුදු පුහුණු කරගෙන පැමිණෙන පුද්ගල අනන්ය තා ලක්ෂණයි. බුදුවරු දස පාරමිතා බලය වැනි ගුණයෙන් සමන්විතවීම වාසනා සම්පත්තියයි. දුර්ගන්ධවත් දෙයක් භාජනයක දමා එය ඉවත් කරනු ලැබූ පසුව කලක් ගත වී වුව ද එහි දුගඳ ඉවත් නොවන්නාක් මෙන් කෙලෙස් මුළුමින්ම දුරු කළ පුද්ගලයෙකුගේ වුව ද චිත්ත සන්තානයෙහි දීර්ඝ කාලයක් කෙලෙස්වල ක්රිුයාකාරීත්වය නිසා ඇති කරනු ලැබූ විවිධ දුර්වලතා පැවතිය හැකි බව බුදු දහමේ විස්තර කෙරේ. ඇතැම් රහතන් වහන්සේලා පූර්ව භවයේ වඳුරු ජන්මයේ ඉපිද සිටිය දී ලත් ආභාෂය නිසා පා ගමනින් යෑමේ දී උඩ පනිමින් වැඩම කිරීමත්, උසස් කුල වල ඉපිද අන්ය්යින්ට වසලවාදයෙන් ආකෝශ කළ පුරුද්ද නිසා කෙලෙස් දුරු කළ පසුව වුව ද ඒ ආකාරයෙන්ම මහජනයාට ආමන්ත්රරණය කිරීමත් සිදුව ඇත්තේ සසර පුරුද්ද අනුව බව පෙනේ. බුද්ධාදී උතුමන් විසින් චිරාත් කාලයක් පුරුදු පුහුණු කරන ලද පාරමිතා බලයෙන් වාසනා ගුණ ලෙස හැඳින්වෙන මෙම දුර්වලතා උන්වහන්සේලා තුළ නොපවතින බව බුදු දහමේ සඳහන් වේ. සංජානනය ප්රාධාන වශයෙන් මොළයෙහි රසායනික ද්ර ව්යෙ සංයුතිය හා ස්නායු සංකීර්ණවල ක්රිනයාකාරීත්වය මත රඳා පවතින දෙයක් වන හෙයින් තමන්ට අභිමත ආකාරයකින් සංජානනය වෙනස් කරගැනීම තරමක් අපහසු කාර්යයකි. නමුත් එසේ සිදු කළ නොහැකි දෙයක් ද නොවේ. එය මහත් වැර වෑයමෙන් හා දුෂ්කරතාවය විඳ දරා ගනිමින් දීර්ඝ කාලයක් ගත වී සිදුකළ යුතු ක්රිගයා දාමයකි. සාමාන්යියෙන් ජීවි සත්වයාහට හැඟීම් දැනීම් ඇති වන්නේ ද මෙම ස්නායු හා රසායන ද්රීව්යය සංයුතියෙහි සිදුවන වෙනස්කම් අනුවය. මෙය පරිගණකයක මතකය හටගැනෙන විද්යුනත් සංඥා සැකැස්මට ද වඩා අති සූක්ෂතම සංසිද්ධියකි. එසේම මෙම රසායනික සංයුතියෙහි සිදුවන විවිධ වෙනස්කම මත මිනිස් මොළයෙහි මතකය, පණිවුඩ සම්ප්රේසෂණ යාන්ත්රෙණය හා අවබෝධය ඇතිවීම පාලනය කිරීම ඉතා විශාල ධාරිතාවයක් සහිත එසේම ක්ෂණික විධිමත් අනුපිළිවෙළ සහිත ක්රිමයාදාමයකි. පරිගණයක තිබිය හැකි කවරම හෝ ධාරිතාවයකට හා කාර්යක්ෂමතාවයකට ද වඩා මිනිස් සංජානනයෙහි එම හැකියාව හා ධාරිතාවය ඉතාමත් සුවිශාලය. මිනිස් මොළය පරිගණයක ඇති භෞතික සීමාව හා සැකැස්ම අතික්රවමණකය කර තිබේ. මෙවැනි කරුණු නූතන ජීව හා මනෝ විද්යා ක්ෂේත්රකයෙහි සිදුකරන ලද විවිධ පර්යේෂණ මඟින් අධ්යේයනය කර ඇත. නූතන පරිගණකවල කාර්යක්ෂමතාවය හා වේගය මිනිස් මොළයට සාපෙක්ෂකව වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා මීයන් වැනි සතුන්ගේ මොළයෙන් ලබා ගන්නා ලද ඉලෙක්ට්රෝදඩ භාවිතා කර විද්යාරඥයින් විසින් විවිධ අත්හදා බැලීම් සිදු කරන ආකාරය අන්තර්ජාලය වැනි ජන සන්නිවේදන මාධ්යහ තුළින් අනාවරණය වේ. භාවනාවෙහි දී හා අන්තර්ඥානය හටගැනීමේ දී මෙම ස්නායු හා මොළයෙහි රසායනික ද්රරව්ය. සංයුතියෙහි සිදුවන වෙනස්කම මත පණිවුඩ සම්ප්රේාෂණය හා අවබෝධය ඇතිවීම ක්රණමිකව වඩාත් වැඩිදියුණු කරනු ලබයි. විශේෂයෙන්ම බෞද්ධයන්ගේ විදර්ශනා භාවනාව සෘජුවම මිනිස් මොළයෙහි මෙම සංසිද්ධි දාමය වැඩි දියුණු කරන අතර භාවනාවෙහි පරම නිෂ්ඨා ප්‍රාප්ති සිදුවන අවස්ථා ලෙස සඳහන් වන ලෝකොත්තර ධ්යාඅන ලෙස හැඳින්වෙන එක් එක් මාර්ගඵල ලබා ගැනීමේ දී සංජානන හැකියාව එහි පැවතිය හැකි උපරිම දියුණු තලයට පත් වේ. භාවනාවෙන් ලැබිය හැකි උපරිම දියුණුව ලැබීම පිණිස මානසික ක්රිීයාවළිය අභිමත ලෙස කළමණාකරණය කළ හැක්කේ ප්රදවේශමිනි. අතිධාවනකාරී බව හා කුසීත බව යන අන්ත දෙකම බුදු දහම ප්රහතික්ෂේප කරයි. අතිධානකාරීවීම අධික වීර්යය නිසා අරමුණෙහි ඉල්පීම හා අලස බව ද අල්ප වීර්ය නිසා අරමුණෙහි ගිලා බැසීම ද සිදුවන බව පෙන්වා දේ. භාවනාවෙන් මතු වන අන්තර් ඥානය ක්රසමිකව ස්නායු ක්රිදයාකාරීත්වය වර්ධනය කිරීම හා මනා පාලනයකට නතු කිරීම තුළින් ලැබිය හැකි ප්රකතිඵලයක් විනා ඉන්ද්රතජාලික දෙයක් නොවන බව බුදු සමය අවධාරණය කරයි. නිවන පිලිබඳව ලබා ගන්නා පූර්ණ අවබෝධයට හෙවත් අතීන්ද්රිවය ප්රාත්ය.ක්ෂය පවා ක්රලමිකව සංවර්ධනයට පත් කරන සංජානන පැතිකඩ ඔස්සේ ලබා ගන්නා ප්රාඥාවක් බව පෙන්වා දේ. මෙය භෞතික දේ ඇසුරෙන් ලබන දැනුම වැනි දෙයක් නොව යථාර්ථය පිළිබඳව ක්ෂණිකව හා නැවුම්ව ලබන ප්රනඥා කුසලතාවයකි. මෙම ප්රවඥාව කාලය, දුර, අවකාශය, පරිමාව හා සාපේක්ෂතාවය වැනි සීමා වලින් වියුක්ත සත්යනක් බව හා බහුමානික කුසලතාවයක් ඔස්සේ මනස සංවර්ධනයට පත් කිරීමක් බව ද පෙන්වා දේ. සාමාන්යයයෙන් අප ඉන්ද්රීතය ප්රවත්යයක්ෂයෙන් අත් දකින මෙලොව ත්රිුමානිකය. කාලය දුර හා අවකාශය වැනි සීමිත ඉන්ද්රිදයානුබද්ධ අත්දැකීම් වපසරියකට අපගේ දැනුම සිර වී පවතියි. යථාර්ථ අවබෝධය හටගන්නේ මෙම සීමාව අතික්රයමණය කිරීමෙන් ඇතිවන ප්රපඥාව මතයි. ලොව පවතින සියළු දේ එකිනෙකට සාපේක්ෂකය. එම නිසා සෑම දෙයකම ගැබ් වන්නේ සාපේක්ෂ වටිනාකම් පමණි. අපගේ ඉන්ද්රිරයානුසාරයෙන් අත්දැකිය හැකි වපසරිය මෙම සාපේක්ෂ සීමාවම වේ. සීමිත බව නිරපේක්ෂකත්වය නිසා බිඳී යයි. සාපේක්ෂක බවම පමණක් අත්දකින සංජානන පැතිකඩ මඟින් නිරපේක්ෂ බව අවබෝධ කරගැනීමට ඇති අපහසුව නිවන පිලිබඳව අනුමානයෙන් පවා දැනුමක් ලැබිය නොහැකි වීමට ප්රධධානතම හේතුවයි.

ආලෝකය හා අඳුර

ආලෝකය පවතින්නේ අඳුර නොමැති අවස්ථාවල දීය. අඳුර දුරු වන්නේ ආලෝකයෙනි. ආලෝකය ඇති තැනක අඳුර නොමැත. ආලෝකය හා අඳුර කිසිදු විටක එකම වේලාවක හා එකම ස්ථානයක පහළ නොවිය හැකි දේ බව පිළිගැනී ඇත. මේ නිසා ආලෝකය හා අඳුර අනෝන්යස ප්ර තිවිරුද්ධ දේ ලෙස සැලකීමට පවා අපි පුරුදුව සිටිමු. අලෝකය හෝ හිරු එළිය අවස්ථාවක දී පහනක හෝ විදුලි බුබුලක අලෝකයෙන් එතරම් ප්ර යෝජන නැත. මෙයින් පෙනෙන්නේ එළියට වටිනාකමක් ලබා දෙන්නේ අඳුර විසින් බවයි. අඳුර දුරු කිරීමට ආලෝකය අවශ්ය් වන්නේ අඳුරෙහි සිටීමට කවුරුවත් අකමැති හෙයිනි. සැබවින්ම ආලෝකයට වටිනාකමක් ලබාදෙන්නේ අඳුරෙහි සිටීමට අප තුළ ඇති අකමැත්තයි. එසේම අප විසින් අලෝකයට ලබාදෙන වටිනාකම සැබවින්ම එහි අන්තර්ගත සත්යම අගය නොව අඳුර මිණුම කරගෙන මනිනු ලබන සාපේක්ෂක වටිනාකමකි. මේ අනුව අඳුරට සාපේක්ෂකව ආලෝකයෙහි මෙන්ම අලෝකයට සාපේක්ෂකව අඳුරෙහි ද සාපේක්ෂ වටිනාකමක් ගැබ් වේ. මෙලොව හොඳ යනුවෙන් කිසියම් දෙයක් පවතින්නේ ඇයි? එයට හේතුව ඒ සඳහා කිසියම් සාපේක්ෂ වටිනාකමක් පිරිනැමිය හැකි පිළිගත් ඇගැයුම්ශීලී නිර්ණායකයක් අප සතු හෙයිනි. හොඳට සාපේක්ෂකව එය වඩා හොඳින් උද්දීපණය කිරීම සඳහා නරකෙහි සාපේක්ෂක වටිනාකමක් ඇති බව පිළිගැනීමට අපි පුරුදුව සිටිමු. හොඳ හා නරක අන්යෝසන්යක ලෙස සාපේක්ෂ ලෙස පවතින ප්රගස්තුත වේ. සැබවින්ම හොඳ වන්නේ මෙම සාපේක්ෂ බවින් මිදුනු සත්යක තත්වයයි. එනම් අප විසින් ආ‍රෝපණය කරගෙන ඇති සාපේක්ෂ වටිනාකම් අත්හැර දැමූ විට අවසානයට ඉතිරි වන සත්ය යයි. මෙය ක්රි‍යාකාරීත්වයෙහි උපරීම අවස්ථාවයි. දුර අවකාශය හා කාලය වියුක්ත නිරපේක්ෂ වටිනාකමයි. නිවන අකාලික, ඒහි පස්සික, පච්චත්තං වේදිතබ්බව වැනි නිර්වචන මඟින් දක්වා ඇත්තේ එබැවිනි. නිවනට පත් වූ අර්හත් සිත ක්රි යා සිතක් වන්නේ එබැවිනි. නිවන කුශල හා පාප දෙකින් මිදුනු වඩා ඉහළම ස්වභාවයෙහි විශිෂ්ඨ සිතක් වන්නේ බැවිනි. ලෝක ව්යශවහාරයෙහි භාවිතා වන වචන කෙතෙක් භාවිතා විස්තර කළ ද නිවනෙහි ස්වභාවය වටහාදීම අපහසු වන්නේ ද එබැවිනි. තුළනාත්මක දාර්ශනික ඥානය මඳක්වත් ලබා තිබීම භාවනාවෙන් මෙහා නිවන පිළිබඳ මඳ හෝ අනුමාන ඥානයක් ඇති කර ගැනිමට උපකාරී වේ. එම දැනුම පවා ජාති අන්ධයෙකු ඇතා පිළිබඳව ලබන දැනුම මෙන් අසම්පූර්ණ අවබෝධයක් පමණක් බව දැන සිටීම වැදගත්ය. 13.උණුසුම් සුසුම කෙතෙක් මනුෂ්යණත්වය පිළිබඳව කතාබහ කළ ද, දිනෙන් දින මනුෂ්යණත්වය පිරිහී යාමේ පුවත් අසන්නට ලැබීමද කණගාටුදායකය. අනුන්ට බැලමෙහෙ කිරීමට ගොස් විඳීන අනේකවිධ වූ වධ වේදනා තුළ මනුෂ්යගත්වයට හිමි නිසි අගය ගැබ්ව නොමැති වීම ද වර්තමානයේ මෙරට සමාජය මුහුණපාන විශාල සමාජ ඛේදවාචකයක් සේ දැක්විය හැක. දිළිඳු බව නිසා අනුන්ගේ කැත කුණු අතපත ගෑමේ රැකියාවල යෙදුන ද ඔවුන්ද මනුෂ්යනයින් බව සමහරු අමතක කරති. මේ නිසාම එබඳු අසත් පුරුෂයින්ගෙන් ස්ත්රීදන්ට සිදුවනුයේ දැඩි අසාධාරණයකි. මෙබඳු අසත්පුරුෂයින් ස්ත්රීෂ, පුරුෂ දෙපක්ෂය තුළම දැක ගත හැක. පිරිමි නිසා ස්ත්රිෂයකට ඇති විය හැක්කේ එක්අංශයක කරදර වන නමුදු සෙසු ස්ත්රීුන් නිසා සෑම අංශයකම කරදර, හිරිහැරවලට පාත්රේවීමට ස්ත්රී‍න්ට සිදු වේ. කරන රැකියාව කුමක් වුවද සෑම අයෙකුටම ආත්ම ගෞරවයක් තිබේ. ඒ ආත්ම ගෞරවය රැකගෙන වෘත්තීය කටයුතු ඉටු කිරීමට හැකි වාතාවරණයක් සමාජය තුළ සකස් විය යුතුය. මෘග සතුන්ට මෙන් නොසලකා මිනිසුන් ලෙස ගෞරවයෙන් සමාජයේ සැමදෙනාටම ජීවත්විය හැකි විය යුතුය. බෞද්ධ සංස්කෘතිය සුරක්ෂිත රටක් ලෙස මෙරට සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රීැ නිදහස හා මානව වර්ගයාගේම විමුක්තියට අවශ්යක පසුබිම සකස්ව තිබේ. නමුදු විදේශයන්හිදී මේතත්වය මෙසේම දැක ගත නොහැක. මූළධර්මවාදී ප්රකවණතා ඇති රටවල් ද තිබෙන බැවිනි. වර්තමාන සමාජයේ පුද්ගලික අංශයේ ද වැඩි ශ්රනමදායක් ලබාදී ඇත්තේ ස්ත්රීලන්ය. මේ නිසා අපරටතුළ කාන්තා ශ්ර ම දායකත්වය ඉහළ අගයක පවතී යැයි කිව හැක. රැකියා පතා විදේශ ගත වන අයගෙන්ද බහුතරයක් ස්ත්රී න්ය. විදේශ රැකියාවල නියුතු ස්ත්රීර ශ්ර මිකයින් බහුල වූව ද ඒ අයගේ සුරක්ෂිතතාවය තකා නිසි වැඩපිළිවෙළක් ක්රි.යාත්මක නොවේ. බොහෝවිට විවිධ අපරාධ, අතරවර, කරදර, හිරිහැර, දුක් ගැහැට ආදියට වැඩිපුර මුහුණ දෙනුයේද ස්ත්රී හුය. එබඳු දේනිසා අප රටේ ස්ත්රීරන්ගේ අයිතිවාසිකම්, විදේශීය මුදලට පාවා නොදීම අදාළ අංශවල බලධාරීන්ගේ යුතුකමයි. නමුත් එහිදීසිදු වනුයේ වියයුතු දේ නොව නොවිය යුතු දේමය. ඒ තැන්වලට අරක් ගෙන ඇති පුද්ගලයින් සිය ලාභ, වාසි තකා සිය රටේ වුවද ආත්මගෞරවය පාවා දීමට සූදානමක් ඇති අය බව ඔවුන්ගේ ක්රි යා කලාප නිසා තහවුරු වේ. ඇට, ලේ, මස්, නහරවැල් වලින් බැඳී ඇති කුණු ගොඩක් බඳුමේ ස්කන්ධ පංචකයට ලෝහ වර්ග වලින් යුතු ඇණ වර්ග කිඳා බස්සවා පාපී වූ එබඳු අය බලාපොරොත්තු වනුයේ කුමක්දැයි නොවැටහේ.අනුන්ගේ ලේ, දහදිය, දුක් කඳුළු නොහඳුනන තිරිසනුන්ගේ මුදලටම ලොබ බැඳි අය හා තවත් ඊට පක්ෂග්රාේහීව ආවඩන්නන් අයත් වනුයේ කුමන නරකාදියකදැයි සිතා ගැනීම පවා අපහසුය. ‍ සමාජ මට්ටම හා සංස්කෘතික ලක්ෂණ සෑම සුළු කරුණකටම පාහේ විරෝධය දැක්වීමට වහා පෙළ ගැසෙන ස්ත්රී වාදීන් හා කාන්තා විමුක්ති ව්යාේපාර විදේශවලදී අපේ ස්ත්රීතන්ට සිදුවන විපත්වලදී මුනිවත රැකීමට හේතුවක් තිබේද? බොහෝවිට රාජ්යා නොවන මෙබඳු සංවිධාන, සමිති, ව්යාතපාර ආදියට අරමුදල් ලැබෙනුයේ විදේශීය රටවල් වලිනි. ඒ නිසා ඔවුන් තමන්ට මුදල් ලැබෙන ඒ සැපයුම් මාර්ග අවහිර කර ගැනීමට බලපාන තීරණ, තීන්දු ගැනීමට තරම් ඉක්මන් නොවේ. මේ රාජ්ය නොවන සංවිධාන වලටම අනන්යපවූ වෙනම න්යා ය පත්රටයක් තිබේ. එය පොදු න්යා ය පත්රංයක් නොවේ. එය පුද්ගලික න්‍යාය පත්රවයකි. මේ නිසා තමන්ගේ පුද්ගලික අරමුණ, අපෙක්ෂා වෙනුවෙන් පොදු බව කැප කිරීම ඔවුන්ට ප්රයශ්නයක් නොවේ.ඔවුන්ගේ පැවැත්ම හා සමස්ත දැක්ම එබඳු පසුබිමක්තුළ රැඳී පවතී. ස්ත්රී්වාදී ආකල්ප සහිත, කාන්තා විමුක්ති ව්යාබපාර බඳු රාජ්යු නොවන සංවිධානවල අරමුණ මෙරටේ සංස්කෘතියට, හර පද්ධතියට, සාරධර්මවලට බලපාන දේශීය ආකල්ප විනාශ කර දමමින් ඒ වෙනුවට විජාතික ආකල්ප, මතවාද, හැඟීම්, සංස්කෘතික ලක්ෂණ මෙරටට බෝ කිරීමයි. ඒතුළ ඔවුන් පළමුව මෙරට දිගුකලක් තිස්සේ අඛණ්ඩව පැවති මෘතෘ මූලික සංස්කෘතිය ඉලක්ක කර ගෙන ඇත. ඒ අරමුණ පහසුවෙන් ඉටු කර ගත හැක්කේ මෙරටේ ස්ත්රිිය දඩමීමා කර ගැනීමෙන් බව ඔවුන්ට අවබෝධ වී තිබේ. මන්ද මෙරට පවතිනුයේ මෘතෘ මූලික වූ සංස්කෘතියක් වන හෙයිනි. අප මිහි කත, සොබා දහම් මාතාව, සශ්රිසක බව,ගෙදර බුදුන් මව, කිරි මව්වරු, සත් පත්තිනි බඳු දේ ඔස්සේ අපේ සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රිොය පූජනීයත්වයට පත් කර උතුම් කොට සලකා තිබේ. ඒ විජාතික ආකල්ප මඟින් පළමු පහර එල්ල කරනුයේ එබඳු ආකල්පවලින් හෙබි පොදු ජන විඥානයටය. මොවුන්ගේ සැබෑඅරමුණ සංස්කෘතික විනාශය තුළින් නව යටත් විජිත කරණ ක්රිියාදාමය ඉදිරියට මෙහෙයවීමයි. ඒ සඳහා ඇතැම්විට ජනප්රි ය පුද්ගලයින් පවා යොදා ගනී. ස්ත්රීා, පුරුෂ භේදයකින් තොරව පිරිමින්ටත් වඩා හොඳ අධ්යාිපන පහසුකම් ලබා ගැනීමේ වරම් ස්ත්රී න්ට මෙරට හිමිව තිබේ. ඇතැම් පළාත්වල පිරිමි පාසැල් අධ්යාාපන මට්ටම අතින් බෙහෙවින් දුර්වලව පැවතියද, ගැහැණු පාසැල් නම් පවතිනුයේ බොහෝ ඉදිරියෙනි. ගැහැණු පාසැල්වල අධ්යාලපන පහසුකම්, මානව සම්පත් පවා උපරිමව දක්නට ලැබේ. එසේම මෙරට පිරිමින්ට වඩා ස්ත්රියය උසස් අධ්යා පනයෙන් ඉහළින් සිටී.මේ තත්වය මත මෙරට ස්ත්රීරන්ට අපහසුවකින් තොරව වැඩි වැටුප් හා වේතන සහිත රාජ්යැ හෝ පුද්ගලික අංශයේ විධායක, කළමනාකරණ මට්ටමේ ඉහළ වෘත්තීය අවස්ථා ලබාගැනීමට හැකිව තිබේ.මේ නිසා මෙරට සමස්ත ශ්රමමකයින්ගෙන් වැඩි පිරිසක් ස්ත්රීකන්බව නිරීක්ෂණය කළ හැක. රැකියාවලදීත්, ස්ත්රිනයක යැයි කියා පුරුෂයින් අතරදී මෙරට ස්ත්රීසන් කිසිදු කොන් වීමකට ලක් නොවේ. පිරිමින් හා සම සමව වගකීම් දරමින් රැකියාවල ස්ත්රීතහු යෙදෙති. සිය වෘත්තීය සඟයින් අතරදී වඩාත් පිළිගැනීමට ලක් වනුයේ ද ස්ත්රීර පක්ෂයම බව දැක ගත හැක. බොහෝවිට රාජ්යී හා පුද්ගලික අංශයන්හි ඉහළම විධායක නිලධාරියගේ සිට පහළම පවිත්රැතා සේවිකාව දක්වා සෑම අයෙක්ම ස්ත්රීින් බව පෙනේ. පිරිමි සේවය කරන තැන්වල පවා ස්ත්රීේන්ගෙන්ම සුසැදි එක් එක් කාණ්ඩ, කල්ලි හා විවිධ මිත්ර සංගම් දැක ගත හැක. පුරුෂ විරෝධි ආකල්ප දරණ මොළ ශෝධිත ඇතැම් ස්ත්රීයන් එබඳු තැන්වල දී හමු වේ. බොහෝවිට පිරිමින් කොන්කර ද්වේෂ සහගතව අසාධාරණ ලෙස සැලකීමට එබඳු අය පෙළඹේ. පිරිමින්ටත් වඩා ඉහළ උසස් තත්වයේ රැකියා, වෘත්තීන් හා සමාජ මට්ටම්වල ස්ත්රීීන් පසුවන බැවින් මෙරට තුළ පුරුෂාධිපත්ය යක් පවතිතැයි ස්ත්රී වාදීන්ට කිසිසේත්ම චෝදනා කළ නොහැක. යම් හෙයකින් එසේ පවසතොත් එයම මහා ව්යා ජයකි. පිරිමියෙකුට කිසියම් තැනකට ළඟා විය හැක්කේ අනිවාර්යයෙන්ම සිය අධ්යා්පනික හෝ වෘත්තීමය සුදුසුකම් මඟින් පමණකි. නමුදු ඒතත්වය ඇහැට කණට පේන ස්ත්රි්යකට නැත. ඇතැම්විට කඩවසම් බව හෝ රූමත්බව පුරුෂයෙකුට ඉහළ සමාජයට දොර විවර කර දීමට සමත් සුදුසුකමක් විය හැක. නමුදු ඒ කළාතුරකිනි. විවෘත සමාජයේ එබඳු දේ සුලබව කතාවට ලක් නොවේ. එබඳු දේට ප්රිරය කරන අය දුලබ බැවිනි. සිටියද, ආවාහ විවාහ ආදියට ඇතුළත්ව ඒබව සඟවාගෙන ජීවත්වීමට රුචිකරන බැවිනි. නමුදු ස්ත්රිායකට ඉහළ සමාජ මට්ටමකට හෝ උසස් රැකියාවක් ලබා ගැනීමට අධ්යාිපනික හෝ වෘත්තීය සුදුසුකම් අනිවාර්ය සාධකයක් නොවේ. ලාබාල වයස, සිරුරේ පැහැපත් බව හෝ සුන්දරබව ස්ත්රි යකට ආභරණයකි. එසේම ඇතැම් විටක දී ස්ත්රී න් එයම ආයුධයක්බවටද පත් කර ගන්නා බව පවා දැකගැනීමට ලැබේ. ඇතැම් ස්ත්රී්හු පිරිමින් වසඟකොට සමාජයේ ඉහළ තනතුරු වලට පත්වී, පසුව පිරිමින්ටම විවිධ මදිපුංචිකම්, කෙණෙහිළි කිරීමට පවා උත්සුක වෙති. ඇතැම් විට එබඳු ස්ත්රීින් තුළ ඇති වන හීනමානය නිසා ද මේ තත්වය උදා විය හැක. මෙබඳු ඇතැම් ස්ත්රීවන් ආඩම්බර වනුයේ ස්ත්රි යකට තිබිය යුතු ලැජ්ජා බිය ආදිය පිළිබඳව නොව තමන්ට එබඳු දේ නැති වීමේ ඇති ප්ර‍යෝජනය පිළිබඳවය. කටුස්සාගේ කරේ රන් බැඳීමට සමානවන එබඳු අවස්ථාද තිබේ.

උසස් අධ්යාීපන අවස්ථා හා අභියෝග

පුරාණ යුගයේ දී නම් උසස් අධ්යාාපනය ලැබීමේ නිදහස හා අවස්ථාවන් ඇයට අහිමි කරනු ලැබ තිබිණ. එකල දැරියක් අධ්යාීපනය ලැබීම ඇයිගේ සදාචාරය අරඹයා හානිකර වූවක් ලෙස සැලකිනි. ඒ සාවද්යදවූ සමාජ ආකල්පනිසා ඇයට පුරාණ යුගවල දී සිදුවූ අසාධාරණය සුළුපටු නොවේ. එය පුරුෂාධිපත්ය ය නිසා සිදු වූවක් නොවේ. අඩු අධ්යා පනය නිසා මිනිසුන් තුළ ඇති මුල් බැස ගත් මිථ්යාු විශ්වාස මේ තත්වය ඇති වීමට හේතුවයි. පුරාණ කාලයේ දී තම දෙමව්පියන් විසින්ම දැරියකට අධ්යා‍පනය ලබාදීම සීමා කරන ලද්දේ ස්ත්රි යක අකුරු උගත් පසුව රහසින් පිරිමින්ට පෙම් පත් ලියා එමඟින් ඇය නොමඟ යතැයි යන අහේතුක සැකය නිසාය. අද සමාජය ඇත්තේ එදා සමාජය පැවති තැන නොවේ. අද එබඳු සෘණාත්මක ආකල්ප සහිත දෙමව්පියන් නැත. මේ හේතුව නිසා අද විවාහ සංස්ථාව තුළ ස්ත්රිදයද පිරිමියා හා සමාන සමාජ මට්ටමක් දරනු ලැබේ. මේ හේතු නිසා මොන යම් විදිහකින් හෝ අද ස්ත්රිපය පිරිමියාට වඩා පහළ ස්ථානයක සිටිතැයි කිව නොහැකිය. එසේම පුරුෂාධිපත්යහය වර්තමාන සමාජයතුළ ඇතැයිද කිව නොහැක. මන්ද අද පිරිමිද පුරුෂ බව පිළිබඳ කතා කිරීමට වඩා දැඩි රුචිකත්වයක් දක්වනුයේ ස්ත්රීක අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව හඬ නැඟීමට වන බැව් පෙනෙන්නට ඇති බැවිනි. මේ නිසා ස්ත්රීතන් මෙන්ම පිරිමි ද හරි හරියට කාන්තා අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් අද සමාජයේ බහුලව පෙනී සිටිති. ඇතැම්විට පිරිමින්ට ඒ තුළද කිසියම් රහසිගත සුන්දර අත්දැකීමක් ලැබිය හැකි අවස්ථා තිබිය හැකි වූ බැවින් විය යුතුය. සමහර අතිධාවනකාරී මෝඩ පිරිමි කේළාම් අසා ස්ත්රී න්ගේ පැත්ත ගෙන පිරිමින්ටම ගුටිබැට දීමට පවා පෙළඹෙන බව දක්නට ලැබේ. දෙපක්ෂයම බහුලවම කාන්තා අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන්ම පෙනී සීටීමට ප්රබයත්න දැරීම නිසාම, සමාජයේ දී කාන්තාවට වඩා පිරිමි අසරණ බවට පත්ව ඇතැයි පවසතොත් එයද මුසාවක් නොවේ. ස්ත්රී න් මෙන්ම අද බොහෝ පිරිමිද ස්ත්රී න් වෙනුවෙන්ම පෙනී සිටින හෙයින් අසරණ පිරිමි වෙනුවෙන් හඬක් නැඟීමට කාත් කවුරුවත් නැත. මේ තත්වය විවෘත සමාජයෙ දී මෙන්ම විවාහ දිවියේදී සැමියා හා බිරිඳ දෙදෙනාගේ බැඳීමතුළ පවා දැක ගත හැක. රැකියා ස්ථානයේ දී කෙතරම් ඉහළ නිලතල දරමින් වගකීම් දැරුවද, කොයිතරම් උසස් ප්රේවීණ වෘත්තීය මට්ටම්වල පසුවුවද, නිවසේදී පිරිමියා ස්ත්රිීයට පිරිනමනුයේ ප්රතමුඛතම ස්ථානයයි. ඕනෑම දෙයක් කිරීමට ප්රවථම සිය බිරිඳගේ අදහස් විමසීමට ලක් කිරීම හා ඇයගේ අනුමැතිය ලැබීමට යොමුව සිටීම පවා ස්ත්රී අයිතිවාසිකම් විවාහ දිවියතුළ සුරැකෙන බවට හොඳම සාක්ෂියක් ද වේ. ස්ත්රිුය ඒතැන ලබා ගෙන ඇත්තේ ආදරය හා නම්යසශීලී චර්යාව ඔස්සේ මිස අවි අමෝරා ගෙන වෘත්තීය අයිතිවාසිකම් පිණිස සටන් වැදීමෙන් නොවේ. ඒතත්වය ලබාගැනීමට සැමියාගේ ආදරය, විශ්වාසය දිනාගැනීමට සිය මවගේ චර්යාව ස්ත්රි යකට කුඩා කල දී මහත්සේ පිටිවහල් වේ. සිය පියා විසින් සිය මවට දක්වන ආදරයට සමාන හෝ වැඩි ආදරයක් තම සැමියා වෙතින් ද හිමි කර ගැනීමට ස්ත්‍රියක් දක්වනුයේ තදබල කැමැත්තකි. එසේම සිය පියාගේ ආදරය දිනා ගැනීමට හා පවත්වා ගැනීමට සිය මව දරන ආයාසය, විවිධ උපක්රයම පිළිබඳව කුඩා කාලයේදී පටන් ස්ත්රිියකගේ සිතේ සනිටුහන්ව තිබේ.එය ක්රියයාවනට නැඟීම සිදු වනුයේ ඇය විවාහ දිවියට පත්වූ පසුවය. විවාහ දිවිය තුළ ස්ත්රිතයකගේ චර්යාව ගොඩ නැඟීමට සිය මවගේ චර්යා ගති ලක්ෂණ බොහෝ සේ ආධාර වේ. මවගේ මනෝ කායික හැසිරීමට අදාළ යම් යම් ලක්ෂණ කුඩා කාලයේ පටන්ම දැරියන් විසින් සිය සෘජු නිරීක්ෂණ මඟින් උගන්නා බව පෙනී ගොස් තිබේ. තම මව තුළ විද්යනමාන වන සාධනීය හා නිශේධනීය ලක්ෂණ සියල්ලම දැරියකට පිහිටනුයේ මේ නිසාය. මේ නිසා විවාහයකට සුදුසු ස්ත්රිීයක් තේරීමේ දී මවගේ ගති ලක්ෂණ පිළිබඳ අධ්ය යනය ද වැදගත් වේ. සිය පියාගේ චර්යා අනුව පිරිමින් පිළිබඳ පූර්ව නිගමනවලට පැමිණ ඇති නිසා පියාගේ චර්යාව ද මෙහි දී අතිශයින්ම වැදගත්ය. විවාහක දී ස්ත්රිිය පිළිබඳව මෙන්ම ඇයගේ දෙමව්පියන් පිළිබඳවද මනාව විමසා බැලීමට ඇතැම්හු පෙළඹෙනුයේ මේ නිසාය. අඬ දබර වලින් තොරව සාමකාමී පවුල් දිවියක් ගෙවීමට දැඩි රුචිකත්වයක් දක්වන බොහෝ පිරිමි සෑම දෙයක් පිළිබඳවම තීරණ ගැනීමේ ක්රිීයාවළියේ දී ස්ත්රීවන්ටම මූලිකත්වය පිරිනමති. බොහෝ විට තම තීරණ අනුන්ට දැනුම් දීමට පෙර බිරිඳගෙන් ඒගැන විමසීමට සෑම සැමියෙක්ම අමතක නොකරති. පවුලේ මේ වාතාවරණය මැද හැදී වැඩෙන දූ දරුවන් ද අනුගමනය කරනුයේ තම දෙමව්පියන්ගේ පුරුදු හා හැසිරීම් රටාය. මේ නිසා එබඳු පවුල් පසුබිමක් මැද හැදී වැඩෙන පිරිමි දරුවන් තුළ සිය පියාගේ චර්යාවට සමාන චර්යා ලක්ෂණ ද, ගැහැණු දරුවන් තුළ සිය මවගේ චර්යාවට සමාන චර්යා ලක්ෂණ ද වැඩිවියට පත්වීමේ දී ප්ර කට කරනු ලබයි. මෙය පුරුද්දක් බවට පත්වේ. සේවය නිමවා නිවසට පැමිණ, වෙහෙස, ගිලන් බව ආදී හේතු කියා සැමියෙකුට විවේකය ලැබිය හැක. නමුදු ඒ තත්වය බිරිඳකට නැත. ඇය වෘත්තියක නිරත වුව ද, නැත ද ඇයට වෙහෙස, ගිලන් බව ඇයට නියමිත කාර්යයන් අතපසු කිරීමට නිදහසට හේතුවක් කර ගත නොහැක. අධික කාර්ය බහුලත්වය, රැකියාවේ අභියෝගකාරී බව නිසා නිවෙස බලා පැමිණි පසුව හිසරදය වැනි හේතුවක් පිට දමා, රාත්රික ආහාර ගෙන හෝ නොගෙන සිය දෛනික කාර්යයන් අවසන් කර නිදි යහනට පිවිස වහා නිදි සුව ලැබුව ද, සැමියෙකුට ඇති නිදහසේ භූමිකාව බිරිඳකට නැති බව නම් සත්යසයකි. ඇය කොතරම් අපහසුතා මැද වුවද, මුළුමනින්ම නිවසේ කාර්යයන් අවසන්වනතුරු ඇයට විවේකයක් හිමි නොවේ. නිවසේ වැඩට කෙතරම් සේවක, සේවිකාවන් සිටිය නමුදු ඇතැම් නිවෙස්වල සැමියෙකුට හිමිව ඇති නිදහස, විවේකය භුක්ති විඳීම බිරිඳකට ඒ අයුරින්ම උරුම නැත. මෙබඳු දේවලට හේතුව පුරුෂාධිපත්යඇය ලෙස දැක්වීමට ඇතැම් ස්ත්රීඒවාදීන් උත්සහ දරණ නමුදු සැබෑව එය නොවේ. පෙරදිග සංස්කෘතික ව්යුවහයේ ගැබ්වන යම් යම් ලක්ෂණ මීට හේතු වේ. පෙරදිග සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රිකයකට හිමිව ඇත්තේ වගකීම් සහගත ප්ර්මුඛ ස්ථානයකි. ඒ වගකීම් සහිත බවේ ඇත්තේ පෙරදිග සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රිතකගේ මාතෘ මූලික සමාජ භූමිකාවයි.

අවනතබව හා කැපකිරීම

පවුල් දිවියේ සමඟිය රැඳී පැවතීම සඳහා ස්ත්රීක,පුරුෂදෙදෙනාම අනෙකාගේ ආකල්ප, හැඟීම් හා රුචි අරුචිකම් වලට ගරු කිරීම ද ඉතාම වැදගත්ය. එනිසා පිරිමි සිය බිරිඳගේ බොහෝ ආකල්ප, හැඟීම් හා රුචි අරුචිකම් වලට ගරුකර කටයුතු කිරීමට පෙළඹෙති. බොහෝවිට ස්ත්රි යකගේ සිතුම් පැතුම්, චර්යා රටා, හැඟීම් හා ආකල්ප තව ස්ත්රිිකට වඩා හොඳින් තේරුම් ගැනීමට පිරිමි අසමත් වෙති. ස්ත්රිටයක නිතරම සිය සිතැඟි බැහැරට නිසි ලෙස ප්ර්කාශ කිරීමට මැළි බවක් දක්වන හෙයිනි. ස්ත්රිතයක බාහිර පරිසරයට අනුව අනුවර්තනය වීමට රුචි බවක් දක්වන බැවිනි. එසේම සිය සහකරුගේ අදහස් හා ආකල්පවලට අනුගතවීමට ද හැකියාවක් ස්ත්රීින් තුළ ඇත. ස්ත්රීආන් තුළ නම්යදශීලී බව හා සෞම්යව ගති ලක්ෂණ අධිකය. මේ නිසා ස්ත්රි්යකට ඕනෑම පරිසරයකට, පුද්ගලයෙකුට පහසුවෙන් අනුගත විය හැක. එසේම මුල දී අනුගත වන බව දක්වා පසුව ඒ පුද්ගලයා සිය මතයට පහසුවෙන් නම්මවා ගැනීමට ද ස්ත්රිනයකට ඇත්තේ පුදුමාකාර හැකියාවකි. සාහිත්යපයේ මේ ස්ත්රී ගති ලක්ෂණ දෙසැට මායම් ලෙස වර්ගීකරණය කර දක්වා තිබේ. මේ මායම් ලෙස දැක්වෙනුයේ නම්ය ශීලී, සෞම්යල වූ ගති ලක්ෂණ මඟින් ඕනෑම රළු, දෘඪ, තිර අයෙකු පහසුවෙන් අවනත කර ගැනීමට හැකි උපක්රසමශීලී ක්රෂමවේදයයි. චර්යාව ආවේදනය හා සංජානනය මඟින් සිය පණිවිඩය අභිමත පුරුෂයෙකුට සන්නිවේදනයකළහැකි විවිධ ක්රුමවේද, උපක්රනම මෙහි සඳහන් වේ. යටැසින් බැලීම, හිස ඇලකර බැලීම, ආංගික හා සාත්වික අභිනය, කුඩා දරුවන් සිඹීම, සුරතල් කිරීම බඳු ක්රමමවේද මඟින් පුරුෂ සිත පහසුවෙන් වසඟ කළ හැකිය. එමඟින් පවුල් සංකල්පයට රුචි කරන පිරිමි ආකර්ශණය වේ. සිය බිරිඳව තේරුම්ගෙන හෝ නොගෙන ඇයට සිය අනුකූලතාව ප්රපකාශ කිරීම නිරර්බුද පවුල් දිවියක් ගතකිරීම පිණිස අත්යඅවශ්ය්ම කරුණක්වී තිබේ. බොහෝවිට ස්ත්රී්න් කරනුයේ සිය සැමියාගේ රුචි අරුචිකම් වලට අනුකූලතාවය දැක්වීමට වඩා තමාගේ දේවල්වලට පිරිමින්ගේ කැමැත්ත කෙසේ හෝ ලබා ගැනීමයි. ඇවැසි විට මෙය දැඩිවද, මෘදුවද ඉටු කර ගැනීමේ දක්ෂතාව උපතින්ම කාන්තාවන් තුළ පිහිටා තිබේ. සැමියාට ආදරය දක්වන අතරම, ඔහුව සිය සිතැඟි වලට අනුකූලව අවනත කර ගැනීමට ස්ත්රී න් දක්වන දක්ෂතාවය පුදුම සහගතය. සැමියා සිය ආධිපත්යඅය ප්ර කට කිරීමට කැමැත්තක් දක්වන නමුදු අවසානයේ සෑම අවස්ථාවකදීම ක්රිආයාත්මක කිරීමට සිදු වනුයේ ද බිරිඳගේ කැමැත්ත පමණි. මේ තුළ පවුල් දිවියේ සමඟිය වෙනුවෙන් සෑම කැපවීමක්ම කිරීමට බොහෝපිරිමි සූදානම්ය. කාර්යබහුල අවසථාවලදී සිය බිරිඳ තම පවුලේ අවශ්ය්තා වෙනුවෙන් දක්වන කැපවීම බොහෝ පිරිමි මහත්සේ අගය කරති. පිරිමි බොහෝ විට සිය ආදරය ප්රයකට කරනුයේ ස්ත්රී න් පරිදි මුසපත් වූ හැඟීම් වලින් නොවේ. බුද්ධිය පෙරටු කොට‍ගෙනය. මේ බැව් නොදන්නා ස්ත්රීනන් සිය සැමියාග් සැලකීම, අගය කිරීම ගැන පැහැදීමට පත් නොවන බව පෙනේ. සිය හැඟීම් ස්ත්රී්න් මෙන් පිරිමි විවෘත ප්රීකාශ නොකිරීමද බෙහෙවින් අවාසි සහගතය. 14.සැඟවුණු මුහුණ ස්ත්රීමවාදීන්ගේ නොමනා මෙහෙයවීම් නිසා බොහෝ ස්ත්රීරහු පිරිමින්ව නිකරුනේ සැක කරති. එක් කෙනෙකුගේ වැරදි හැසිරීම් සමස්ත පිරිමි වර්ගයාටම අදාළ කර ගැනීම සාවද්ය ය. ස්ත්රීමවාදීහු සැම කල්හිම පිරිමින්ට ද්වේෂ කරති. ඔවුන් කොරහේ කිඹුලන් දකින්නා සේ මෙලොව සෑම අසාධාරණයකටම හේතුව ලෙස දක්වනුයේ පුරුෂාධිපත්යරයයි. පිරිමින් නිසා සෑම අභාග්ය සම්පන්න සිදුවීමක්ම වන බව ඔවුන්ගේ වැටහීමයි. ස්ත්රිරයකට ආවාහ විවාහ ආදියට පත්වීමට නොහැකිව ගෙදරට කල වයස ගෙවී යන්නේ විවාහයට සුදුසු පුරුෂයෙකු නොමැති කමින් යැයි කීම සාධාරණය. එසේ වනුයේ පිරිමි නිසා නොවේ. ස්ත්රි යකට විවාහවීම සඳහා යෝග්යර පුරුෂයෙකු වුවමනා බව සැබෑවකි. නමුදු ඇතැම් ස්ත්රීොන්ට එසේ නිසි කල්හි සුදුසු පිරිමි හමුවුවද විවාහවීමට නොහැකිවීම අවාසනාවකි.අද සමස්ත ජනගහනය අනුව පිරිමින්ට වඩා ස්ත්රීිහු අධිකය. මේ නිසා පිරිමින්ට තමන්ට සුදුසු ස්ත්රිනයක් තෝරා ගැනීමේ නිදහස හා වැඩි ඉඩ කඩක් අවශ්යව තරමටත් වඩා තිබේ. ‍මීට සාපේක්ෂව ස්ත්රීකන්ට එබඳු තෝරා ගැනීමක් කිරීමට අවශ්යක තරම් පිරිමි නොමැත. පුවත්පත්වල මංගල යෝජනා පිටුව නිරීක්ෂණය කළ විට පැහැදිලි වනුයේ ඒවායේ ගැබ් වන මනාලයින්ට වඩා මනමාලියන්ගේ ප්රනමාණය වැඩි බවයි. දරු උපත් සංඛ්යාශව අනුව සැලකූ විට ද, පෙනෙනුයේ පිරිමි දරුවන්ට වඩා ගැහැණු දරුවන්ගේ උපත් වැඩි බවයි. එසේම ජීව විද්යාදවට අනුව ගැහැණු ළඳරු කළල වලට වඩා පිරිමි ළඳරු කළල උපතේදීම ගබ්සාවීමේ සම්භාවිතාව අධික බවයි. ආයුකාලය අනුව සලකා බැලූ විටද, සාමාන්ය යෙන් වඩා වැඩි ආයු කාලයක් භුක්ති විඳිනුයේ පිරිමින්ට වඩා ගැහැණු බව හෙලි වී තිබේ. ඉහත දක්වන ලද සෑමහේතුවක්ම නිසා මෙලොව පුරුෂ ප්ර තිශතයට වඩා ස්ත්රීබ ප්රාතිශතය වැඩි වී තිබේ. පුරුෂ බව ලැබීම දුර්ලභ කරුණක් ලෙස දහමේ විස්තර වනුයේ එබැවිනි. මේවා පිරිමි ස්ත්රීසන්ට එරෙහිව සිතා මතා කරන දේවල් නොවේ. මේවා ලෝක ධර්මතාවයට හා විශ්ව ධර්මතාවයට අනුකූල දේවල්ය. පිරිමින්ගේ සංඛ්යාොව අඩු නිසා සම්පත් සම සේ බෙදී යාමේ දී සෑම පිරිමියෙකුටම හිමිවන ප්රරමාණය වැඩිය. නමුදු ස්ත්රී න්ගේ ප්ර මාණය අධික නිසා සම්පත් බෙදී යාමේ දී එක් ස්ත්රිියකට හිමිවන ප්රයමාණය සීමිතය. මුස්ලිම් රටවල ආවාහ විවාහ සිදු කර ගැනීමේ දී පිරිමියෙකුට ස්ත්රීවන් සතක් දක්වා විවාහ කර ගැනීමට අවසර ලබා දී ඇත්තේ මේ විශ්ව ධර්මතාවයට අනුවය. ස්ත්රීතන් ප්රහමාණය, පිරිමින්ට වඩා වැඩි බැවින් එක් පිරිමියෙකු එක් ස්ත්රි යක පමණක් විවාහ කර ගත හොත්, බොහෝ ස්ත්රීරන්ට මිය යන තෙක් තනිකඩව සිටිය යුතු බැවිනි. ඊට අමතරව මුස්ලිම් රටවල සිදුවන අධික යුද කලකෝලාහල නිසා බොහෝ පිරිමි මිය යාම ද, ඉන් ඔවුන්ගේ වැන්දඹු ස්ත්රීදන්ට කිසිදු පිළිසරණයක්, හව්හරණක් නොමැතිව නව යොවුන් වියේදීම තනි වීමට සිදුවීම ද යන හේතු ද බලපා තිබේ. මේවාට එරෙහිව ස්ත්රිමවාදී ආකල්ප ගොනු කිරීමට ප්රියත්න දැරීම නිෂ්ඵලය. සෑම පිරිමියෙකුම කාමුක යැයි සිතීමද වැරදිහැඟීමකි.

ආකල්ප වටහා ගැනීම

ඇතැම් ස්ත්රී හු පිරිමින්තුළ බොහෝ අයහපත් ගති ලක්ෂණ රැඳී ඇතැයි සිතති. පිරිමින්ගේ චර්යා නිසි සේ වටහා නොගැනීම ඊට හේතුවයි. පිරිමින්ගේ චර්යා බොහෝ විවෘතය. ගුප්ත හා සැඟවුණු බව එහි ගැබ් නොවේ. සෑම පිරිමියෙකුම රළු නැත. බොහෝ පිරිමි මෘදු ගති ගුණ ඇති කාරුණික අයයි.එසේම ස්ත්රීේන්ට සාපේක්ෂව බොහෝ විශ්වාසවන්ත අයයි. සැබවින්ම ස්ත්රීින් දක්වන පරිදි අයහපත් ගති ලක්ෂණ රැඳී ඇත්තේ ඉතාම කලාතුරකින් පිරිමියෙකු තුළ පමණි.නමුදුඅද සමාජයේ එබඳු අනම්යතශීලී, රළු පිරිමි ඉතා දුර්ලභය. සමාජය දැන උගත්කම් වලින් වැඩීයත්ම, සමාජ ආකල්ප සීඝ්ර‍යෙන් වෙනස් වේ. අද සමාජයේ ඒනිසාම මුල් කාලීන සමාජයේ බහුලවසිටි අනම්යා ආකල්ප සහිත පිරිමි නැත. මේ හේතුව නිසා අද ස්ත්රීයන්ට ඉතා පහසුවෙන් තමන් සිත්ගත් පිරිමියා තමාට කැමති පරිදි නම්මා ගැනීමට හැකියාවක් පවතී. මේ හේතුව නිසා අද සමාජයේ පුරුෂාධිපත්යායක් පවතී යන්න නොපිළිගත හැකි කරුණකි. හුදෙක් මතවාදීව කරුණු දැක්වීමට වඩා සත්ය්යට එකඟව විචාර පූර්වකව මධ්යිස්ථව නිරීක්ෂණය කළහොත් මේයථාර්ථය සමාජය තුළ මැනවින් දැක ගත හැක. ඇතැම් පිරිමි සිය සඟයන් කීප දෙනෙකු එකතු වූ කල, රහමේර සම්බන්ධ වූ සතුටු සාමීචි පිළිසඳර කතාබහ ආදිය පැවැත්වීමට වැඩිපුර රුචි කරති. ඒවා ද කරනුයේ සිය බිරියන්ගේ අනේක විධ, අ‍ැඳෝනා, මැසිවිලි, දෝෂාරෝපණ සියල්ල මැදය. ඒවා පැවැත්වීමෙන් පසුවද, කණට අමිහිරි ඇණුම් බැණුම් ආදියද අසන්නට සිදු වේ. ඇතැම්විට බිරියගෙන් නොගැලපෙන වචනයක් අසා මිතුරන් මැදම සවුත්තුවීමට ද‍ මෙබඳු ඇතැම් පිරිමින්ට සිදු වේ. සැමියාට රහමෙර පදම වැඩි වූ පසු බිරිඳට සෙනෙහවන්තකම් පෑමට යොමුවන ඇතැම් හිතමිතුරන්ද සිටින බව අමතක නොකළ යුතුය. එබඳු යහළු මිත්රාුදීන් නිසා බොහෝ පවුල් කැඩී අවුල් වී යයි. බුදු දහමට අනුව පන්සිල්වල පස් වැනි ශික්ෂා පදය කැඩීමෙන් සිදුවන සියළු අකුසල විපාක එබඳු අයට සිදු වේ. එකට සිට අකුසල්වල නිරතවූ අයම පසුව ලාභ ප්ර යෝජන ගෙන අවසන්ව එබඳු පුද්ගලයින්ව හැරදමා යති. අවසානයේදී ඉතිරි වනුයේ සිය අතිජාත මිත්රඅයින් යැයි සැලකූ අය නොව සිය දෙමාපියන්, සහෝදරයින්, දූදරුවන් හා බිරියගේ රැකවරණය පමණි. පැරණි ආකල්ප සහිත අය කීප දෙනෙකු හැරෙන්නට වර්තමාන පරම්පරාවල බොහෝ පිරිමි තුළ මේ දුබලතාවය පවා දක්නට නැත.අදඑබඳු දේවල ගැබ්ව ඇති අහිතකර දුර්විපාක නූතන පරම්පරාවල පිරිමි හොඳින් වටහාගෙන සිටීම වාසනාවකි. කාලය, මුදල, සිහිය, කායික මානසික සෞඛ්යඅය, නෑදෑ හිත මිත්රහකම්, පාපයට ඇති ලැජ්ජාව බිය ආදී සියළු දේ විනාශවීම හැරුනු විට මෙබඳු දේ වල වෙනත් කිසිදු ගත යුත්තක් ද නැත. පව්කම් කරන විට මිහිරිව දැනුන ද විපාක ලැබූ විට ගිනි‍ සේ දරුණුව එය විඳිය යුතුය. බුදුදහම අනුවද, ස්ත්රිලය හෝ පුරුෂයා සමාජයේ දී සම මට්ටමින් කටයුතු කළ යුතුය. ඒ දෙපක්ෂය විෂයෙහිම එකිනෙකට වෙනස් කාර්යභාරයන් දෙකක් පැවරෙන බැවිනි. ස්ත්රිුයකට පුරුෂයාගේ කාර්යභාරය හෝ පුරුෂයෙකුට ස්ත්රිනයකගේ කාර්යභාරය පැවරිය නොහැක. එය අස්වාභාවික තත්වයකි. එය සමාජ සම්මතයටද නොගැලපෙන දෙයකි. අද කාලේ සමාජ සම්මත නොවන එබඳු ගුප්ත දේ රහසේ සිදු නොවිය හැකි ද නොවේ. ඒවා බාහිර ලොවෙන් වසන්ව සිදු වේ. එසේ වුවද අසම්මත එබඳු දේ අත්යවයන්තයෙන්ම සදාචාර විරෝධී බව දත යුතුමය. කිසියම් තැනක ආධිපත්යපයට පත්වීමට වඩා නම්යඅශීලීවීම හොඳය. මන්ද යත් අද ස්ත්රි ය හෝ පුරුෂයා සේ කායිකව ලැබෙන පුද්ගලයා මතුභවයේ දී නැතහොත් ඉහත ආත්ම භාවයේ දී දැනට දරන කායික ලිංගික අනන්යපතා ස්වරූපයට වඩා හාත්පසින් වෙනස්හැඩයකට පත්වන්නට හෝ පත්ව සිටි තිබෙන්නට ඉඩ ඇති බැවිනි. මේ අනුව ස්ත්රිසයක් ස්ත්රිහයක්ම වී හෝ පිරිමියෙක් පිරිමියෙකුම වී හෝ උපදී යැයි කිසිවෙකුට ඒකාන්ත නිගමනයකට පත්විය නොහැක. මේ අනුව ස්ත්රිිය පිරිමියෙකුව හෝ පිරිමියා ස්ත්රිඩයකව හෝඉපදිය හැක. මේ භවයේ දී ලබන කායික ලිංගික අනන්යයතාව භවයෙන් භවයට හුවමාරුවී යන තාවකාලික තත්වයක් පමණි. එසේ තිබියදී ඒ එක් භවයක දී ලබන එක් ලිංගික අනන්යුතාවයක් සදාකාලිකව තමාගේම යැයි දෘෂ්ටි ග්රීහණය කර ගෙන තවත් ලිංගික අනන්යයතාවක් පහත් කර දැක්වීම වරදකි. වර්තමානයේ තමන් විසින් පහත් කර සලකන ලිංගික අනන්යිතාව ඒ හේතුව නිසාම මතු භවයක දී උපන් විටක දී දැරීමට සිදු විය හැකි ප්රංවණතාවක් කර්මඵල විපාක තුළ අන්තර්ගත බැවිනි. මෙලොව ස්ත්රිේයක ලෙස උපත ලැබුව ද, පෙර භවවල දී දිගු කාලීනව උපතලබා ඇත්තේ පිරිමි ආත්ම භවවල නම්, සසර පුරුද්ද අනුව හිමි වනුයේ පිරිමි ගතිලක්ෂණයි. මේනිසා එබඳු අය ස්ත්රීතන් ලෙස උපන්නද, වඩා ප්රුකට කරනුයේ පිරිමියෙකුගේ චර්යා, ආවේදන හා ආකල්පයි. මේ අනුව ස්ත්රිදයක ලෙස කායික ලිංගික ලක්ෂණ උරුම කර ගෙන උපත ලැබීමෙන් අනතුරුව, පිරිමියෙකුගේ හැසිරීම්, ආකල්ප, හැඟීම් මතු කරන ස්ත්රීබහු සිටිති. පිරිමි ඇඳුම් පැළඳුම් හැඳීමට, පිරිමියෙකු අනුව ජීවත්වීමට, පුරුෂ හැඟීම්, පුරුෂ කෘත්යවය හා පුරුෂ ආකල්ප දැරීමට ආදී විවිධ දේවලට ප්රිිය කරන ස්ත්රීීහු දක්නට ලැබේ. මෙබඳු සමහරු සිය ස්ත්රී කායික අනන්යුතාවය පවා සමාජයෙන් සඟවාගෙන දිවිගෙවීමට රුචි කරති. මෙබඳු ස්ත්රී.න් තවත් ස්ත්රියයක හා සබඳතා පවත්වනුයේද පුරුෂයෙකු එය කරන්නාක් පරිදිය. ඒ අයට වෙනත් ස්ත්රියයක් පිළිබඳ ඇති වන හැඟීම් පවා පිරිමියෙකුගේ සිත තුළ ස්ත්රිකයක පිළිබඳ ඇතිවන හැඟීම්වලට සමාන ස්වරූපයක් ගනී. මතු පිටින් පිරිමි මෙන් රළු ආකල්ප හැසිරීම් රටා පෙන්වන බැවින් සෙසු ස්ත්රීයන් අතරින් මෙබඳු අය වහා හඳුනා ගැනීමට ඉතා පහසුය. පිරිමි ඇඳුම් පැළඳුම් හැඳපැළඳ සිටීමට ආශා කරන, මෝටර් රථවාහන පැදවීමට රුචි පිරිමි ගති සිරිත් ඇති මෙබඳු ස්ත්රීමන් කායිකව සතුටුවනුයේද පිරිමින්ට සමාන ආක්රීමණශීලී චර්යා වෙනත් ස්ත්රීින් සමඟ පැවැත්වීම මඟිනි. එසේම ඒ අය අසම්මත කායික ඇසුරට වඩා කැමති සෞම්ය හා මෘදු ගති ලක්ෂණ සහිත ස්ත්රීින්ය. බොහෝවිට මෙබඳු පුරුෂ ස්වරූපය ප්රසකට කරන ස්ත්රීසන්ගේ යහළු මිත්රාණදීන් අතර බහුලව ඇත්තේ පිරිමි අය බව දැකිය හැකිවීමද විශේෂ ලක්ෂණයකි. මොවුහු පිරිමි මිතුරන් ආශ්ර ය කරනුයේ වෙනත් පිරිමි‍න්ට නොදෙවනි පරිදිය. බොහෝවිට මෙබඳු ස්ත්රීමන් දිවි ඇති තෙක් තනිකඩව සිටීමට කැමැත්තක් දක්වති. පිරිමියෙකු සමඟ ගෙවිය යුතු යුග දිවියට ඔවුන් ප්රිිය ‍නොකරන හෙයිනි. එසේම රළු ආකල්ප ඇති ස්ත්රීකන් කායික සබඳතා පැවැත්වීමට වඩාත් ප්රි්ය කරනුයේ ස්ත්රීො භාවය ප්රතකට කරන හැඟීම්බර ගති ඇති ලාලිත්යබවත්,මෘදු ස්ත්රීතන්ය. බොහෝවිට ලාලිත්යතවත් ස්ත්රිීයකට අවශ්යල කරන ආරක්ෂාව පිරිමියෙකු පරිදිම සැපයිය හැකි වීම මෙබඳු අය වඩාත් ප්රි යකරති. උපතින්ම ජෛව විද්යාබත්මකව මෙබඳු අය බිහි වේ. එසේම ඇතැම් අය ආශ්ර්ය නිසාද මෙබඳු චර්යාවලට පසුකාලීනව යොමු වේ. විශේෂයෙන්ම කාන්තා නේවාසිකාගාර ආශ්රිෙතව මෙබඳු චර්යා ඇති අය සුලබය. එනිසා මෙබඳු දේට ඇබ්බැහි වූ ස්ත්රීාන් විසින් වෙනත් අහිංසක ස්ත්රීින්ව ‍මෙබදු චර්යාවලට යොමු කරගනු ලබන බව දැකගත හැක.

ගති ලක්ෂණ හා මානසික විග්රඅහය

ඇතැම් පිරිමි පෙරභව වලදී ස්ත්රිනයකව උපතලබා ඒහුරුව ඇති අයයි. මේ අය පිරිමියෙකුවූ පසුවද බොහෝවිට දී දක්නට ලැබෙනුයේ පිරිමි තුළ දක්නට ලැබෙන රළු, දැඩි ආකල්ප නොවේ. ස්ත්රිබයක තුළ දක්නට ලැබෙන ලාලිත්යුවත් මෘදු, සෞම්යැ ගති ලක්ෂණයි. හැසිරීම, ගතිගුණ, කතාබහ, රුචි අරුචිකම් සියල්ල පමණක් නොව ඇතැම් විට හැඳ සිටින ඇඳුම් පැළඳුම් ආභරණ හා රූප ලාවන්යි කටයුතු පවා ස්ත්රිණයකගේ මෙනි. එසේම මෙබඳු පිරිමි වඩාත් ප්රි.ය කරනුයේ පුරුෂ භාවය අධික පිරිමි තුළ දක්නට ලැබෙන අධික පුරුෂ ගති ලක්ෂණ හෙවත් හැඩි දැඩි, රළු ගති ලක්ෂණ වලටය. එනිසා මෙබඳු පිරිමි ස්ත්රී න්ට වඩා ආශක්ත ලෙස හැඩිදැඩි පිරිමි ලක්ෂණවලට ආකර්ශණය වේ. එබඳු හැඩිදැඩි පිරිමින්ගේ ඇසුර ප්රි්ය කරති. උපතේදී ලද ලිංගික අනන්යකතාව පසුව සිදු වන මනෝ කායික ලිංගිකත්වය වෙනස්වීම මත මාරුවී ගිය ස්ත්රී්, පුරුෂ අය තුළ ඇතැම් විට දක්නට ලැබෙන යම්යම් සුවිශේෂී ගති ලක්ෂණවලට හේතුව ඔවුන්ගේ බාහිර කායික ස්වරූපයට වඩා ප්ර තිවිරුද්ධ ලිංගික අනන්යෂතා හැඟීම් වලින් යුතුවීමයි. සමාජයේ හාස්ය‍යට, උපහාසයට නින්දා පරිභවයට ලක්විය හැකි බැවින් සමාජයට සඟවා ගෙන ජීවත් වුවද යටි සිතේ වරින්වර සැඟව තිබී මතු වන මෙබඳු හැඟීම් නිසා මහත් අපහසුතාවලට මෙබඳු අය ලක් වේ. ඒ සිය අසම්මත ලිංගික ආශාව තෘප්ත කර ගැනීමට මඟක් නොමැතිවීම නිසාය. මේ අයට ස්ත්රී ඇසුර තුළ ලද හැකි තෘප්තියක් නැත. ඔවුන් කායිකව තෘප්තකළ හැක්කේද ස්ත්රිසයක තෘප්තිමත් කරන්නාක් මෙනි. මේ අය පිරිමි සමඟ මිතුදම් පවත්වනුනේද එය කායික තෘප්තියකට භාවිතා කරන එක්තරා පූර්ව ප්ර්වේශයක් වශයෙනි. එබැවින් මෙබඳු අය තමාට සමාන ලිංගික කායික අනන්යදතා සහිත අය සමඟ පවත්වන විවිධාකාර මිතුදම් පවා අවසානයේ දී කෙළවර වනුයේ විවිධ අසම්මත හැඩතල වල ස්වරූපයෙනි. මේ නිසා මෙබඳු අයගේ ඇසුරෙන් හැකිතාක් ඈත්වීම බොහෝ ප්රනඥා ගෝචරය. බොහෝවිට එබඳු සමාන ගති ලක්ෂණ ඇති දෙදෙනෙකු අතරදී නම් ඔවුනොවුන්ගේ සැබෑ හැඟීම් හා සංවේදනා හුවමාරු කරගැනීමේ හැකියාව ලැබේ. එ‍සේම දෙපක්ෂයම තෘප්තිමත්වන සේ එබඳු අසම්මත සබඳතා පැවැත්විය හැකි මාර්ගපවා විවෘත සමාජයට සැඟව රහසේ පවත්වා ගෙන යා හැකිය. කෙසේ වුව ද සම්මත විවාහ දිවිය වුව ද මනාව පවත්වන අතරතුර මෙබඳු අසම්මත සබඳතා වලට ඇබ්බැහි වූ විවිධ අය සිටිය හැක. පුද්ගලයෙකු පිළිබඳ මතුපිටින් දැකබලා ගන්නා තීරණවලට වඩා හොඳින් ඇසුරු කිරීමෙන් තීරණවලට එළඹීම වැදගත් වනුයේ මේ නිසාය. විවාහ දිවියක සාර්ථක අසාර්ථ බව මැනීම පිණිස මෙබඳු අසම්මත සබඳතා පැවැත්වීමෙන් කායිකව තෘප්තිමත්වීම සැලකිය නොහැක්කේ එහෙයිනි. සමහරු විවාහවී දූදරුවන් ලබා වුවද මෙබඳු අසම්මත සබඳතාවල හා විකෘති ඇබ්බැහිවීම් වල සිරකරුවන්ව සිටිති. ස්ත්රීන, පුරුෂ දෙදෙනෙකු අතර පවතින විවාහ දිවියට පසුකලක ඇතිවන යොවුන්වියේ වූ ස්ත්රිනයක හෝ ලාබාල පුරුෂයෙකුගේ නිරතුරු ආගමනය තුළ මෙබඳු අසම්මත සබඳතා ගැබ්විය හැක. බොහෝවිට සිය විවාහයේ සහකරු, සහකාරියටද වඩා ආගන්තුක ස්ත්රිැය හෝ පුරුෂයා ප්රහමුඛවිය හැකි තත්වයන්ද ඇතැම් පවුල්වල දී දැක ගත හැක. බොහෝවිට සිය නිවසට නිතර දෙවේලේ පැමිණෙන, යොවුන් ස්ත්රිබය හෝ පුරුෂයා සිය බිරිඳගේ, සැමියාගේ මිත්රපයෙකු ලෙස විවාහ සහකරු, සහකාරිය කල්පනාවට ගනී. එය නිවැරදි අදහසක් විය හැක. එසේම ඒ අදහස ඇයට හෝ ඔහුට එත්තු ගන්වාගෙන ගෙනයන වෙනත් සැඟවුණු ක්රිැයාදාමයක් ද ඇතැම් විටක දී මේ පිටුපස තිබිය හැක. සිය සහකාරියට තමාගෙන් ලැබෙන දූදරුවන් පවා සැබවින්ම තමාගේම නොවන බව ඇතැම් අයගේ මෙබඳු ප්රනශ්නවලදී සිදු කළ ජාන විද්යා් පරීක්ෂණ මඟින් තහවුරුවී තිබීමද මෙබඳු සැඟවුණු ක්රිනයාදාම හෙලි කරවීමට පිටිවහලක් වී තිබේ. බොහෝවිට පිරිමියයාගේ දුබල බව හෝ නිසරුබව නිසා දරු සම්පතක් ලැබීමේ අපේක්ෂාවෙන් ඔඳ වැඩුණු ස්ත්රි යකට සදාචාර ගැටළු අමතකව යා හැක. වියපත් පිරිමි ලාබාල යුවතියන් හා විවාහවීමෙන් පසුව, කල්ගත වීමේ දී මෙබඳු ප්රාශ්න පැන නැඟිය හැක. එසේම විවාහ විය යුතු නිසි කලවයස ඉක්මවා විවාහ ප්රාකප්ත වන වැඩිහිටි ස්ත්රිරයකටද මේ ගැටළුව වෙනත් අයුරකින් ඇතිවිය හැක. එහිදී ඇයගේ සැමියාද ඇයට වඩා වියපත්බැවින් ඇයට අවශ්යය සියළු දේ ඔහුගෙන්ලබා ගැනීමට අපහසු විය හැක. එවිට නීත්යාවනූකූල සැමියාගෙන් ලබාගත නොහැකි දේ වෙනත් මාර්ග ඔස්සේ ලබාගැනීමට ස්ත්රි.යකගේ සිත පෙළඹී තිබිය හැක. වෙනත් ක්රැම හා අසම්මත සබඳතා ඔස්සේ ඇයට අවශ්ය දේ ලබා ගැනීම තුළ සදාචාරාත්මක ගැටළු මතුවීමේ ප්රෙවණතාවක් ඇති වේ. ආදායම් මාර්ග, විශ්රා්ම වැටුප බඳු විවිධ ප්රනතිලාභ නිසා වියපත් පුරුෂයෙකු විවාහ කර ගැනීමට කැමැත්ත දැක්වුවද, ඇය‍ගේ තුරුණු හැඟීම් ඒ සමඟ ගලපාගැනීමට යොවුන් ස්ත්රිටයකට අපහසු විය හැක. ඒ නිසා සමාජ සම්මත විවාහය තුළ රැඳී සිටිමින්ම සිය අභිමථාර්ථ සාධනයට අදාළ යොවුන් පුරුෂකාය ලැබීම ආගමානුකූල අර්ථයෙන්ද වරදකාරීය. එය ඉතා නොසුදුසුය. ඇතැම් විටක දී සැමියාගේ ඇතැම් අසම්මත සබඳතා බිරිඳකට වටහා ගත හැක. එසේම බිරිඳකගේ විවිධ අසම්මත සබඳතාද සැමියෙකු‍ට වටහා ගත හැක. බොහෝ පවුල් ජීවිත තුළ මේ දෙදෙනාගේම අසම්මත සබඳතා දෙදෙනාම මනාව වටහා ගැනීම නිසා සිය සිතැඟි පරිදි ක්රි්යා කිරීමට දෙදෙනාම දෙදෙ‍නාටම නිදහස ලබාදී තිබෙනු දැකිය හැක. ඇතැම් අය තුළ සම්මත සබඳතාවලට වඩා අභිරුචියක් ඇත්තේම අසම්මත සබඳතාවලටමය. එය ජාන විද්යාතත්මකව ප්රතවේණිගතව පැමිණෙන කරුණක් පරිදි සමහරු තුළ මුල් බැස ගෙන පවතී. සිය සැමියා, බිරිඳ තුළ සාමාන්යායෙන් නොදැකිය හැකි වූ සුවිශේෂතා ඇති වෙනත් ස්ත්රිීයක හෝ පුරුෂයෙකු කෙරෙහි ඇතිවන ආශාව අනුරාගී බවකට පහසුවෙන් පරිවර්තනය විය හැක. එබඳු සිදුවීම් විශ්ලේෂණය කිරීමේදී එම විග්රවහයන් කායික හැසිරීමට පමණක් නොව මානසික හැසිරීමටද අදාළව විග්රිහ වීම වඩාත් යෝග්යකය. සමාජවිද්යාහවේ මූලධර්ම අනුව එබඳුමානසික විග්රතහයන් මඟින් පර්යේෂණයන්ට ලැබෙන වටිනාකම අගය කළ නොහැක. යමක් පැතලි ලෙස දැකීමට වඩා සංකීර්ණ ලෙස දැකීමට ඉගෙනීම පර්යේෂණ කාර්යයක ගැබ්වන තේමාවද වේ. පර්යේෂණයක අරමුණ හුදු නිරීක්ෂණ පෙළ ගැස්වීමට වඩා ඒතුළින් ඇවැසි ප්රලඥාව දැල්වීම වන බැවිනි.

පවුල් සංස්ථාව හා මතවාද

යොවුන්පුරුෂයෙකුට ඇළුම් කරනුයේ යොවුන් ස්ත්රීවන්ම පමණක්ම නොවේ. වියපත් ස්ත්රීපන්ද තුරුණු පිරිමින්ට බොහෝසේ ඇළුම් කරති. යොවුන් ස්ත්රිියකගේ ඇල්මට වඩා වැඩිහිටි ස්ත්රීපන්ගේ ඇල්ම, ආශාව, අනුරාගය අධිකය. පහන් දැල්ල නිවීයාමට ආසන්නයේ අධිකව එලිය කරයි. යොවුන් පුරුෂයෙකු පිළිබඳ ඇති වැඩිහිටි ස්ත්රි යකගේ ලිංගික ආශාව ද එපරිදිය. බටහිර රටවල ධනවත් ස්ත්රීොන්හට නම් තමන්ට අවශ්යඩ සියළුදේ මුදල් මඟින් බොහෝ දුරට සපුරා ගත හැකිය. ඒ සඳහා එබඳුරටවල ධනවත් වැඩිහිටි ස්ත්රී න්ට සිය අවශ්යොතා මැනවින් තෘප්තිමත් කරගත හැකි පරිදි අවශ්යාදේ මුදලට ලබාගැනීමේ සියළු පහසුකම් සලස්වා තිබේ. යොවුන් ලාබාල තුරුණු කයේ පහස මුදලට ලබාගතහැකි වුවද ආදරය එසේ මුදලට ලබාගත නොහැකි බව පැවසේ. එසේ වුවද, විදේශීය සංචාරක සමයන්හි මෙරටට පැමිණෙන බොහෝ විදේශීය ස්ත්රීස, පුරුෂයින් ඔවුන්ගේ රටේදී ලබාගත නොහැකි යම් යම් දේ මෙරටේ දී නම් පහසු මුදලකට ලබා ගන්නා බව නොරහසකි. බටහිර රටවල විදේශික කාමුක සල්ලාල ධනවත් ස්ත්රීමන් අතර මෙරට තරුණයින් ප්රසසිද්ධව ඇත්තේ කළු දියමන්ති (Blak Diamond) වශයෙනි. එබඳු ස්ත්රී න් මෙරටට ඇදී එන්නේම කළු දියමන්ති සොයා ගෙනය. යූරෝ, ඩොලර් වලට වහවැටී සිය පාසැල් අධ්යා්පනය පවා අතරමඟදී හැර දමා මිතුරුන්ගේ පෙළඹවීම නිසා හෝ පහසුවෙන් මුදල් සෙවීමට හෝ මේ මඟට නොදැනුවත්ව අවතීර්ණ වන බොහෝ ගැටවර තරුණයින් වෙරළ ආශ්රිටත සමාජවල සුලබය. ඒ ස්ත්රීරන්ට බොහෝවිට මෙරටදී සංචාරක මඟ පෙන්වන්නන් ලෙස කටයුතු කිරීමට අවශ්යජවනුයේද මෙරට ලාබාල ගැටවර තරුණයින්ය. අවශ්යර තරමට යහමින් මුදල් හදල් ලැබෙන බැවින් එය පහසු ආදායම් මඟක් කරගත් මෙරට තරුණයන්ද එබඳු ආකල්ප සහිත විදේශීය ස්ත්රීවන්ට දක්වනුයේ දැඩි කැමැත්තකි. විදේශයන්හිදී අප රට අර්ථ ගන්වා ඇත්තේද එබඳු දේ සඳහා හොඳ වෙළඳ පළක් ඇති රටක් වශයෙනි. එය සැබෑවක් බව මෙරට තුළ දී සිතැඟී පරිදි එබඳු අත්දැකීම් විඳීමට ඉඩකඩ ලැබූ විදේශීය සංචාරකයින් මඟින් දැන ගන්නා වෙනත් විදේශිකයෝ ද එවැනි දෙයට දැඩිව ලොබ බඳිති. විදේශීය රටවල බොහෝ සේ සුබලව ව්යා්ප්ත වී ඇති විවිධ මාරාන්තික සංක්රූමණික රෝග පවා මෙරට තුළ සීඝ්ර ව ව්යා්ප්ත වීමට පහසු ඉඩකඩක් ඇතිවනුයේ අසම්මත කායික පහසට ලොල්වූ පුද්ගලයින්ගේ අනාචාරශීලී හැසිරීම් රටාව නිසාමය. කායික ලිංගික අනන්යමතාව මෙසේ භවයක් පාසා හුවමාරු වී යත් නම් පුරුෂාධිපත්යමක් පිළිබඳව නඟන ස්ත්රීසවාදී මැසිවිලිවල කිසිදු අර්ථයක් තිබිය නොහැක. පුරුෂාධිපත්ය්ය බඳු ගැටළු මතුවනුයේ භෞතිකව මේ කය එකම පරමාර්ථය හෝ සෑබෑව වශයෙන් වරදවා කල්පනා කිරීමේදීය. මේ කුණු කය වුවද, අනිත්යව, අනාත්ම, දුක්ඛ යන ත්රිය ලක්ෂණ ධර්ම අනුව විපරිණාම ස්වභාවය ගන්නා බව නුවණින් දැකීමේ දී මෙබඳු සාවද්ය් දෘෂ්ටි දුරු වේ. ස්ත්රීකවාදය යන මතවාදය පශ්චාත් නූතනවාදය මෙන් බටහිරින් මෙරටට බෝවී මෙහි පිළිකාවක් මෙන් සීඝ්රිව ව්යාරප්ත වන මතවාදයකි. එය මෙරට සීඝ්රරව ව්යාපප්ත කරවනුයේ විදේශීය අරමුදලට ක්රිරයාකත්මක වන බටහිර ගැති රාජ්යත නොවන සංවිධානගත පිරිසකි. අපේ රටේ සංස්කෘතිය විනාශ මුඛයට ගෙන යෑම ඔවුන්ට පැවරී ඇති බාරදූර කාර්යය වේ. මේ කාර්යය ඉටු කිරීම වෙනුවෙන් ඉතාම ඉහළින් ඔවුන්ට මූල්ය හා වෙනත් ලාභ ප්රකයෝජන ලැබේ. ඔවුන් සිදු කරනුයේ මෙරට සංස්කෘතියට ඉහඳ තැබීමයි. මීට ‍යෝග්යරම පිරිස බව ඔවුන්ගේ උපකල්පනය වී ඇත්තේ මෙරට කාන්තාවන්ය. මෙරට ස්ත්රියයට හිමිව ඇති ප්රගමුඛතම තැන නිසා, ස්ත්රිීයගේ මොළ‍ ශෝධනය මඟින් සමස්ත පවුල තුළම ගැටුම්කාරී වාතාවරණයක් නිර්මාණය කළ හැකි බව ‍මේ අය තේරුම් ගෙන ඇත. ඒ අනුව පවුලේ ගැටුම මඟින් පවුල් සංස්ථාව විසුරුවා හැර පුද්ගලයා හුදකලා කිරීමේ ව්යා පාරයක් මේ තුළ ක්රිටයාවට නැඟී තිබේ. මේ හුදකලාවීම මඟින් ඔවුන්ට අවශ්ය පුද්ගලයින් බිලී බා ගැනීම මේ අයගේ අරමුණයි.මේ නිසා අවසානයේ දී නව යටත් විජිත කරණයේ මානසික පැතිකඩ සාර්ථව ක්රි යාත්මක වේ. 15.නොකළ වරද අද බොහෝ දෙනෙකු තුළ නිවැරදි ආකල්ප, හැඟීම්, චර්යා නොමැත. ඒ වෙනුවට වැඩි දෙනා තුළ ඇත්තේ වැරදි ආකල්ප, හැඟීම් හා චර්යාය. ස්ත්රීතන් පිරිමි දෙස ද්වේෂ සහගතවත්, පිරිමි ස්ත්රීේන් දෙස ද්වේෂ සහගතවත් සලකා කටයුතු කරන බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබේ. නමුදු පුරාණයේදී අපේ රටේ පැවති බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුළ එබඳු ලක්ෂණ නොවීය. අපේ රටේ වර්තමාන යුගයේ පවතින මානව ආකල්ප විශාල ප්රයමාණයක් විවෘත ආර්ථික ප්රනවාහය හරහා මෙරට තුළ ව්යා ප්වූ ඒවාය. අද මෙරට නීති රාමුව තුළ ස්ත්රිපයකට සුරක්ෂිත බව ලබා ගැනීමට සම්මතව ඇති නව නීති රීති පවතී. ඒවා සැබවින්ම පණවා ඇත්තේ ස්ත්රි්යකට ආරක්ෂාව සකස්වා ගැනීමට විනා වරදවා යොදා ගැනීමට නොවේ. නමුදු අද බොහෝවිට සිදුවනුයේ ඇතැම් ස්ත්රීාන් නීතිය පවා සද් භාවයෙන් තොරව තවෙකුකට වරදක් සිදු කිරීම සඳහා භාවිතා කිරීමයි. දූෂණය (abuse) සඳහා පණවා ඇති නීති රීති භාවිතා කර වෙනත් කරුණකට සිය ද්වේෂයට පාත්රදවූ පිරිමියෙකුට එරෙහිව නීති මඟිනි කටයුතු කිරීමට පවා ඇතැම් ස්ත්රීකහු වෑයම් කරති. මුලින්ම තමාගේ අතින් සිදුවූ වරද නිසා බියපත්ව, එලෙස වරදක් සිදුවූයේ පිරිමියෙකු නම් වහාම තමා ඉස්සරවීම එබඳු ස්ත්රීරන්ගේ සිරිතයි.මේයටතේ බොහෝවිට වැරදි කරුම පැමිල්ලක් කිරීමට වහාම ඉස්සර වේ. මේ නිසා වැරදිකරුම පැමිණිලිකරු බවට පත් වේ. අවසානයේ දී අගතියට පත් වූ පිරිමි‍යාටම සැකකරු හෝ විත්තිකරු වීමට සිදු වේ. මෙබඳු පැමිණිලි බොහෝවිට ව්යාවජව ගෙතූ ඒවාය. එනිසාම මේවා වෛද්යත විද්යාදත්මකව සාධක මඟින් ඔප්පු කළ නොහැක. නමුදු එබඳු අධිකරණ ක්රි‍යා මාර්ගයක දී පිරිමියා නීතිය ඉදිරියේ වැරදිකරුවෙකු බව ඔප්පු නොවූව ද, අදාළ පිරිමියාට සිදුවිය හැකි සියළුම හානිය මේ වන විට සිදුවී හමාරය. ඊට පිළියම් යෙදිය හැකි නීතිමය සුරක්ෂිතතාවය ස්ත්රීයන්ට සාපේක්ෂකව පිරිමින්ට හිමි‍ නොවීම ද මෙහි ඇති අසාධාරණයකි.

අහේතුක සැකය හා ඵලවිපාක

ඇතැම්විට එබඳු නිරපරාදයේ සැකයට පාත්ර්වන හෝ චෝදනාවට ලක්වන පිරිමියා විවාහකයෙකු විය හැක. එවිට සමාජය, පවුල, සිය දූ දරුවන් අදාළ පිරිමියා දෙස බලනුයේ සැකයෙනි. බොහෝවිට එබඳු අ‍හේතුක ‍චෝදනාවකට ලක් වීමනිසා කිසියම් නිර්දෝෂී පිරිමියෙකුව සිය පවුල් ජීවිතය කඩාකප්පල් වී තම බිරිඳ, දූ දරුවන් පවා අහිමිව යාහැක. පසුව අදාළ ‍චෝදනාවෙන් නි‍දොස් වුවද, චෝදනාව නඟන කරුණ මිස, එම චෝදනාවට අදාළ වැරැද්ද මේ පුද්ගලයා අතින් සිදුවීද යන්න සමාජය නොබලයි. අප වටා ඇත්තේ වැඩිදුර කල්පනා කරන, විචාර පූර්වකව කටයුතු කරන මිනිසුන්ගෙන් සුසැදි මානව සමාජයක් නොවේ. ස්ත්රිායකට සිය ආත්ම ගෞරවය හා සමානව හෝ ඊට වැඩියෙන් පිරිමියෙකුටද සිය ආත්ම ගෞරවය වැදගත් යන කරුණ ස්ත්රීසවාදයෙන් ඔද්දල්වූ වර්තමාන සමාජය විසින් අමතකර කර දමා තිබේ. ඕනෑම දෙයක දී ස්ත්රීසන් වහා එකම පිළකට ‍ගොනුව අධානග්රාතහීව කටයුතු කිරීමට පෙළඹවීම මේ ස්ත්රීීවාදයේ අවිචාර පූර්වක වූ ලක්ෂණයයි. මුල දී එතරම් දැනඋගත් නොවූ පුහු මාන්නක්කාර, ධනවත් ස්ත්රීරන් අතර මෝස්තරයක් මෙන් ව්යා.ප්තව තිබූ ස්ත්රීතවාදය වර්තමානයේ ඉහළ සමාජ මට්ටම් වලට අයත් බොහෝ දැන උගත් ස්ත්රීකන් අතරටද රිංගා තිබේ. සිංහල, ඉංග්රීහසි ආදී භාෂාවලින් ස්ත්රීබවාදය පිළිබඳ රචිත න්යා්ය, මූළ ධර්ම ග්රලන්ථ පළ වී තිබේ. මේවා බොහෝමයකට රාජ්යල නොවන විවිධ වි‍දේශීය ව්යාතපෘති, සංවිධානවල අරමුදල් මඟින් දායකත්වය ලබාදී ඇත. අප රටේ පවතින දිළිඳු බව දඩමීමා කර ස්ත්රීචන් තුළ පිරිමි පිළිබඳ ද්වේෂය අවුළවා තිබේ. මෙරට බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුළ පවුල් දිවියේ සුරක්ෂිත බව පංචශීල ප්රරතිපදාව මඟින් තහවුරු කර ඇත. විදේශීය ආකල්ප රිංගවීමෙන් මෙරට දේශීය සංස්කෘතියට හානි කරවීම මෙහි අපේක්ෂාවයි. බුදුදහම අනුව කල්පනාකර බැලීමේදී ස්ත්රිීය හෝ පුරුෂයා ලෙස ගත හැක්කේ කිසියම් සංඛාර පුඤ්ජයකි. එය සදාකාලික නොවේ. සසරභව ගමන අති දීර්ඝය. මේ අතිදීර්ඝ සසරගමනේදී සෑම අයෙක්ම අනත්ත වාරයක දී ස්ත්රිවයක ලෙස හෝ පුරුෂයෙකු ලෙස උපත ලබා තිබේ. මේ වනාහී කර්මානූරූපව ස්ත්රී හෝ පුරුෂ භාව රූපය හුවමාරු වෙමින් පැවතීමයි. පූර්ව කර්ම ශක්තිය අනුව කෙනෙකු පුරුෂ හෝ ස්ත්රීර ආත්ම භාව ලබයි. එය අනුන් විසින් කරන දෙයක් නොව තමා විසින්ම කරන දෙයට අනුරූප විපාක ලැබීමකි. මේ නිසා තමා ස්ත්රි යක හෝ පුරුෂයෙකු ලෙස උපත ලැබීම ගැන අනුන්ට දොස් පැවරීම සදාචාරයට අනුකූල නොවේ. එසේම ස්ත්රීෙ, පුරුෂ අත් බව භවයෙන් භවයට මාරු වන්නකි. එක් අත් බවක පුරුෂයෙකුව සිටි තැනැත්තා පසු අත් බවක ස්ත්රිලක විය හැක. එසේම වර්තමානයේ දී ස්ත්රි.යකව සිටින තැනැත්තා තවත් අත්බවක පුරුෂයෙකු විය හැක. මෙය කර්මානූරූපව සිදුවන ක්රිියාවළියක් නිසා ස්ත්රීතවාදය නැමැති බටහිර මත වාදයකට මෙරට පිරිසිදු ථේරවාදී නිර්මල බෞද්ධ සංස්කෘතික පසුබිම තුළ කිසිදු ඉඩක් නොමැත. විශේෂ‍යෙන් කාම සංඥාව වැරදි, අසම්මත, විෂම හෝ අයථා ආකාරයට භාවිතා කිරීමේ කර්ම විපාක වශයෙන් ස්ත්රීේ ආත්මභවයන්හි උපත ලබන බව ධර්මානූකූල අර්ථකථනයන්හි සඳහන් වේ. මේ තුළ ස්ත්රිසයකට අපහාස කිරීමේ කිසිදු අසත් චේතනාවක් නැත. යමෙකු ස්ත්රී ආත්ම භාවයක උපත ලබනුයේ පූර්ව අකුසල කර්ම විපාකයකින් බව සඳහන් වීමේදී එහි අර්ථය වනු‍යේ පෙර කළ කර්මයට අයිති විපාකය අදාළ තැනැත්තා ලැබූබව මිස කිසිවෙකුට අපහාසයක් නොවේ. ස්ත්රිකයකටද වඩා කාමසංඥාව අධිකබව කර්මානූරූපව උරුම කරගත් වෙනත් ආත්මභාව ද තිබේ. නපුංසක ආත්මභාවය එවැන්නකි. බොහෝවිට මේ අය තුළ ඉතා අධික කාම පරිළාහයක් තිබේ. මෙබඳු අයගේ කාම පරිළාහය පහසුවෙන් නොසන්සි‍ඳෙන බව දැක්වේ. මේ අය ස්ත්රීු, පුරුෂ දෙපක්ෂයේම කාම තෘෂ්ණා සහිතය. එබැවින් කාම තෘප්තියට පැමිණවීම අපහසුය. ස්ත්රීස හෝ පුරුෂ යන ලිංගික අනන්ය තා දෙකටම අදාළ ආකල්ප, හැඟීම්,ආශා සහිත නපුංසක ආත්ම භාවය ලබා ඉපදීම වඩාත් නරක තත්වයකි. මක්නිසාද යත්, මිනිස් ලොව තුළ දීම එය ප්රේ්තයෙකුව ඉපදීමක් හා සමාන බැවිනි. ප්රේ ත ආදී අමනුෂ්යදයන්ට කිසිදු දිනෙක කුස පුරා අහරක් නොලැබෙන බැවින් ඔවුහු කුස ගින්නෙන් දුක් විඳින බව බුදු දහමේ සඳහන්ය.‍ එසේම ප්රේ තයින්ගේ රස තෘෂ්ණාව හා ඉඳුරන් පිණවීමේ ආශාවද අධිකය. පහසුවෙන් ඔවුන්ව තෘප්තිමත් කළ නොහැක. නපුංසක ආත්ම භාවය ලැබූවන්ද ඊට සමානය. කාම පරිළාහය ගැන ඔවුන්ගේ ආශා, හැඟීම් හා ආකල්ප පහසුවෙන් තෘප්තිමත් කළ හැකි ඒවා නොවේ. ඇතැම් විට මෙබඳු අයට ස්ත්රීන, පුරුෂ නිමිති දෙකම පිහිටා තිබීම හෝ ඉන් එකක්වත් පිහිටා නොතිබිය හැක.‍ පූර්ව භව වලදී ස්ත්රී, දූෂණ, ළමා අපයෝජන, අසම්මත ලිංගික චර්යා හා කාමය සම්බන්ධ විවිධ වැරදි කිරීමට කර්ම විපාක සේ බොහෝවිට උපත ලබනුයේ නපුංසකවය. මෙබඳු ආත්ම භාවයක් ලැබූවෙකුට කිසි දිනෙක සාර්ථක විවාහ දිවියක් ගත කළ නොහැකි වීම දෛවයෙන්ලැබූ දඬුවමක් බඳුය. නූතන සමාජයේ බොහෝදෙනෙකු වැරදි කිරීමේ දී මෙබඳු විපාකයක් හිමි වන බව නොදැන කාමය සම්බන්ධ විවිධ වැරදි හැසිරීම්වල නිරත වෙති. එබඳු අයට ඒ ගැන පසුව බොහෝ පසුතැවිලි වීමට සිදු වේ. බෞද්ධ පැවිදි විනය ශික්ෂා ලෙස සැලකෙන ප්රාකතිමොක්ෂ විනයේදී එබඳු අය පැවිදි නොකළ යුතු බවද දැක්වා තිබේ.

ශාරීරික දුබලතා හා වැරදි ආකල්ප

අද සමාජය භෞතික පහසුකම් අතින් කෙතරම් දියුණුව පැවතියත් ඒ සමානව මනුෂ්ය් ආකල්ප, හැඟීම් දියුණු තලයක පවතිතැයි කිව නොහැක. ඒ වෙනුවට සිදුවනුයේ දියුණු පහසුකම් මිනිසාගේම පරිහානිය පිණිස උපයෝගී කර ගැනීමයි. මේ තුළ කාමයේම විවිධ වැරදි පැති අයථා, විෂම හා අසම්මත ලෙස භාවිතයට ගැනීමට තරම් නූතන මිනිසා අවිචාර පූර්වක වී තිබේ. විවිධ අයථා, අසම්මත සබඳතා ගොඩනඟා කුරුළු කූඩු බඳු අනුන්ගේ සුන්දර පවුල් ජීවිතතුළට අත පොවමින් ඒවා කඩාකප්පල් කර දැමීමට වෑයම් කිරීම අද සමහරුන්ගේ අසෝබන පුරුද්දක්ව තිබේ. අද ඇතැම් අය තුළ ඇත්තේ සාමාන්යග ස්වභාවික ලිංගික ආශා නොවේ. සාමාන්යකයෙන් විෂම ලෝභය නිසා හටගැනෙන විකෘතියකට පත්වූ ලිංගික ආවේගයකි. තැනක් නොතැනක්,වේලාවක් අ‍වේලාවක්, කිසිදු පුද්ගල තරාතිරමක් නොබලා ඉඩලැබෙන ඕනෑම අයෙකු සමඟ සමහන් සුව විඳීමේ දැඩි වුවමනාව, ආශාව ස්වභාවික නැත. මෙයට විවිධ හේතු සාධක පැවතිය හැක. නිසි කලට වේලාවට සුදුසු ආවාහයක් විවාහයක් කර ගැනීමට නොහැකිවීම ද එක් හේතුවකි. රැකියා, මුදල්, නිවාස ප්රධශ්න මත විවාහය කල් පසුවිය හැක. පෙර කාලවල දී යන්තම් අට සමතුන් මොනිටර් ගුරුවරු ලෙස සේවය කළ කාලයක් තිබී ඇත. අද කාලයේ නම් උපාධි, පශ්චාත්උපාධි, තිබුණද දේශපාලන හිතවත්කම් ආදී දෙයකින් තොරව හුදෙක් අධ්යාාපන සුදුසුකමට නම් හොඳ රැකියාවක් බලාපොරොත්තුවීම උගහට වී තිබේ. මේ හේතුව නිසා ද අද බොහෝ අයගේ විවාහ ප්රනමාද වී ති‍බේ. අසම්මත, අයථා, වැරදි ලිංගික චර්යාවලට පෙළඹෙන සෑම අයෙකුම අවිවාහකයින් නොවේ. මේ නිසා අවිවාහක බවම එබඳු වැරදි ලිංගික චර්යා ඇතිවීමට හේතුවක් ලෙස දැක්වීම අපහසුය. අද ස්ත්රීහ දූෂණ, ලමා අපයෝජන ආදී විවිධ වැරදි ලිංගික චර්යා සහිත අය බොහෝ පිරිසක් විවාහකයින් බව ඒ පිළිබඳ පළවන වාර්තා අනුව පෙනේ. මින් ඇතැම් අය සිය බිරිඳ දරු ප්රිසූතිය සඳහා රෝහල්ගත කර තිබෙන කාලවකවානුව තුළ මෙබඳු වැරදි චර්යාවල බහුලව නිරතව සිටින බව ද පෙනේ. පොදු ස්ථානයක වුවද සංවරශීලීව කටයුතු කිරීමට බොහෝ දෙනෙකුට නොහැකිව ඇත. මන්ද වුවමනාවට වඩා දැඩි ලෙස වැරදි කාම පරිළාහයන් තෘප්ත කිරීමට එබඳු ස්ථානයක දී පවා වෑයම් කරන බව පෙනෙන්නට ඇති හෙයිනි. බොහෝවිට පිරිමින්ගේ කුපිත වූ ලිංගික චර්යා ස්ත්රී න්ට එබඳු අවස්ථාවල දී කරදරයක් හිරිහැරයක් වන බව ඔවුහු අමතක කරති. ඒ නිසා ස්ත්රීතන්ද හුරු පුරුදු වී සිටිනුයේ සෑම පිරිමියෙකුම එකම මිම්මෙන් මැනීමටය. එයටද හේතුවක් තිබේ. අනුන්ගේ සිත් දැන ගැනීමේ ශක්තිය ස්ත්රී න්ට නැති නිසා ස්ත්රීුහු සෑම පිරිමියෙකුගෙන්ම හැකිතාක් ආරක්ෂා වී කටයුතු කරති. එක අතකින් එය සාධාරණය. මේ නිසාම බොහෝ විට අසාධාරණකට ලක් වීමට සිදු වනුයේ එබඳු වැරදි චර්යා ඇති පිරිමි නොවේ. ක්ෂණික තීරණ ගෙන කට ඉස්සර කර ගැනීම ස්ත්රීදන් තුළ දැකිය හැකි ප්රිධානතම දුබලතාවයි. මේ නිසා තැන නොතැන නොබලා නොගැලපෙන නොසුදුසු වචන පවසා අනුන්ගේ ආත්මගෞරවයට හානි කිරීමට පවා ඇතැම් ස්ත්රීවන් දක්ෂය. පිරිමියෙකුගේ ආත්මගෞරවයට හානිවීම ස්ත්රිියක අතවරයට ලක්වීමට සමානය. මන්ද සමාජයේ බොහෝ දෙනෙකු ප්රිමුඛස්ථානය ලබා දෙන්නේ ස්ත්රිසයක විසින් එල්ල කරන චෝදනාවටය. සමහරු නිකරුනේ එබඳු චෝදනාවකට ලක් වූ පිරිමියෙකු දෙස උපහාසයෙන් බැලීමට තරම් අතිධාවනකාරී ද වේ.චෝදනාවට ලක් වූ පුද්ගලයා නිවැරදිදැයි විමසා බැලෙනුයේ ඉන් පසුවය. එවිට පිරිමියෙකුට සිදුවිය හැකි විශාලම හානිය සිදුවී අවසානව තිබිය හැක. ස්ත්රීඉන්ගේ මෙබඳු හැඟීම් හා ආකල්ප ඇතැම් විටක දී නරක පිරිමියෙකුට වාසියක්ද විය හැක. ඔවුන් බොහෝ සූක්ෂම බැවින් එබඳු ආකල්ප පවා ඔවුන්ගේම වාසියට භාවිතා කළ හැකි විවිධ මාර්ග ඔවුහු දනිති. අනෙක් අතට ස්ත්රීයන්ගේ අසාධාරණ ආකල්ප නිසා වඩාත් හානි වනුයේ සාවද්යා ලිංගික චර්යා මුළුමනින්ම බැහැර කර ඇති, මානුෂික පැවතුම් ඇති සාධාරණ පිරිමි බහුතරයටය. ස්ත්රී න් නිතරම වැරදි ඇසකින් බලා දොස් නැඟීමට, හිංසා කිරීමට පෙළඹෙනුයේද හුදෙක් ස්ත්රී්න් පිළිබඳ නිතර මානුෂිකව, සාධාරණව සලකා කටයුතු කරන අහිංසක පිරිමින්ට මිස, ස්ත්රීනන් පෙළන වැරදි ලිංගික චර්යා ඇති පිරිමි‍න්ට නොවීමද මෙහි ඇති අනෙක් සුවිශේෂී කරුණයි. හොඳ පිරිමින්ට නැති දොස් පටවා කොන් කලද, නරක පිරිමින්ට පහසුවෙන් අවනත වන ස්වභාවයක් ද ස්ත්රීටන් තුළ තිබෙන බව දැක ගත හැකිය. ආධ්යාදත්මක දේ පිළිබඳ නිවැරදි තීරණයන්හිදී පිරිමි ප්ර මුඛ වනුයේ එනිසාය. මත්පැන්, දුම්පානය, ස්ත්රීප සේවනය ආදී දුරාචාරී චර්යාවලට ඇබ්බැහිව ඇති ඇතැම් පිරිමින්ගේ එබඳු අසත් චර්යා අනුමත කරන ඇතැම් ස්ත්රී හුද සිටිති. ඔවුන්ට එබඳු දේ වලින් වැළකෙන හොඳට ජීවත්වන වැදගත් පිරිමි පෙනෙන්නේ ව්යාචජ සිල් රකිනා උපාසක බළලුන් සේ බව එවැනි ස්ත්රී්න්ගේ ආකල්ප අනුව පෙනේ. යම් තරමකින් හෝ දුසිරිත්හි ගැලී සිටින පිරිමින් හිත හොඳ අය ලෙස ඔවුහු උපකල්පනය කරති. අද සමාජයේ බෙහෝදෙනෙකු හුරුපුරුදුව සිටිනුයේ යම් පුද්ගලයෙකු දෙස මතු පිටින් බලා අතිධාවනකාරී වූ තීරණ ගැනීමටයි. මෙය ද වැරදි ආකල්පයකි. සමහරු මතුපිටින් ඉතා හොඳ නීරෝගී අය ලෙස පෙනෙන්නට ඇති නමුත් නොයෙක් ලෙඩ රෝගවලින් පෙළෙන, දුබල ශාරීරික ඉඳුරන්ගෙන් සමන්විත අය ද සිටිය හැක. සමහරවිට සමාජයේ කෲරතර සැලකීමට වධ බන්ධන ආදියට හසුවීම නිසා ද අකාලයේ ශාරීරික ඉඳුරන්ගේ දුබලතා මතු විය හැක. යුද්ධයේදී විවිධ හේතු මත තුවාල ලබා ශාරීරික ආබාධවලට ලක්ව දුබලතා ඇති ආරක්ෂක හමුදා සාමාජිකයින් සිටිය හැක. එබඳු අය මතු පිටින් තරුණ විය පසු නොකළද, විවිධ ශාරීරික දුබලතා නිසා සමාජයෙන් අනුකම්පාව ලැබිය යුතු පිරිසකි. සමහරු කෘතිම පාද පැළඳ සිටිති. යුද බිමේ දී සිදුවූ විවිධ හදිසි අනතුරු නිසා ශාරීරිකව ආබාධ වලට ලක්ව තිබුණ ද හැඳ සිටින ඇඳුම් පැළඳුම් ආදියෙන් වැසීම නිසා මතු පිටින් ඒවා එක්වර නොපෙනිය හැක. මෙරට දශක තුනකට අධික කාලක් තුළ සිදු වූ දරුණු යුද්ධයේ විනාශකාරී සාධක ලෙස ආබාධිත බවට පත්වූ විශාල තරුණ පිරිසක් සිටී. ඒ අගයේ වගකීම සමාජයක් ලෙස අප බාර ගත යුතුමය. ඒ අය ආබාධිත වී සිටිනුයේ අප වෙනුවෙන් සටන් බිමට පිවිස ධෛර්යමත්ව කට‍යුතු කළ හෙයිනි. අද සෑම අයෙකුම සුව පහසුව සිටිනුයේ එදා මේ අය සිය සුව පහසුව රට වෙනුවෙන් කැප කළ හෙයිනි. යුද්ධය පවතින කාලවකවානු තුළ මේ අය පිළිබඳ කතාබහට සමාජය නැඹුරු වුවද අද ඒ කෘතඥතාවය පවා බොහෝ දෙනෙකුට නැතිවීම ඉතා අවාසනාවන්ත තත්වයකි. තමන් බියක් නැතිව අඹු දරු පවුල් පිටින් සුව පහසුව රටේ ඉන්නේ ඒ අයට පින් සිදුවීමට බව අද ඇතැමෙකුට අමතකය. පොදු වාහනවල ගමන් බිමන් යනඑන විට, මේ උදවිය කවුරු වුව ද තම වගතුග සඳහන් කර පිටේ බෝඩ් ගහගෙන ගමන් නොයති. මේ අය බහුතර කොටස පිරිමිය. හොඳ ශාරීරික සුවතාවයකින්, ශක්තියකින් හෙබි අය ලෙස මතුපිටට ලස්සනට ප්රේදර්ශනය වුවද, ඒ තුළ කිසිවෙකු නොසිතන පරිදි ඉහත සඳහන් විවිධහේතු මත සිදුවූ ශාරිරික දුබලතාවලින් හෙබි අයද සිටිය හැක. යම්තම් සිය සිරුරට ස්පර්ශවීම, කකුල පෑගීම, අසුන පිරිනොනැමීම බඳු හේතු මත එබඳු පිරිමි අය පොදු ප්ර්වාහන, සේවාවල දී අපහසුතාවයට පත් කිරීම බලවත් වරදකි. මන්ද එබඳු දෑ සිදුවනුයේ හිතාමතා ‍නොව එබඳු අය තුළ පවතින ශාරීරික දුබලතා නිසාම වන හෙයිනි. මෙබඳු ආබාධිත පිරිමි අය කෘතිම කකුල් ආදී ශාරීරික අවයව පැළඳගෙන සිටින බව පවා සමහරුන්ට අමතකය. සමහරු වැඩි දුර දිගක් නොබලා කටවාචාලකම නිසා පොත්ත රතු ඇහැට කණට පේන ස්ත්රීධන්ගේම පැත්ත ගෙන නිකරුනේ නිර්දෝෂී පිරිමි අයට පමණක්ම දෙස් දෙවොල් තබා නිග්ර‍හ කිරීම බලවත් අසාධාරණයකි. අද සමාජ අසාධාරණයට බහුලව ගොදුරුවනුයේ පිරිමි බව පෙනේ.

කෘතිම බුද්ධිය හා නිර්මාණශීලීත්වය

පොදු ප්රමවාහන සේවා සියළු මඟී ජනතාව උදෙසා සමානව ක්රිමයාත්මක විය යුතුය. නිරතුරුව ගමන්කරන කීප දෙනෙකු පුද්ගලික හිතවත්කම් මත සෙසු අයට අසාධාරණ ලෙස ක්රියයා කිරීම උචිත නොවේ. පුද්ගලික බස් රථවල රියදුරු හා කොන්දොස්තරවරු බොහෝ විට තරුණ ගැටවර පිරිමිය. ඔවුන් සිය බස්රථවල නිරතුරු ගමන්ගන්නා ස්ත්රීව පක්ෂය සමඟ විවිධ පුද්ගලික මට්ටමේ සබඳතා පවත්වන අතර, ඒ හේතුව නිසාම සිය සේවයේ තිබිය යුතු පොදුබව අමතකර දමා ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ. ඔවුන්ගේ සිත්ගත් ප්රිවයමනාප ස්ත්රීඅන්ව නොමිලයේ ගමන්ගැනීමේ පහසුකම් හෝ නියමිත මුදලට අඩුවෙන් අයකරන අතර මාරු සල්ලි අතේ තිබියදීත්, පුරුෂ පක්ෂයේ අයට තමන්ට ලැබිය යුතු ඉතිරි මුදල පවා ලබාදීමට මැලි වේ. මෙබඳු කොන්දොස්තරවරුන්ගේ විවිධ කෙ‍ණහිලිකම්වලට බහුලවම ලක්වනුයේ මැදිවියේ පිරිමි අයයි. ගුටි කෑමට සිදුවෙතැයි යන බිය නිසා හෝ ඇඟපත ශරීර ශක්තිය ඇති උස මහත පිරිමින්ට හෝ ත්රි විධ හමුදා පොලිස් සේවාවල සාමාජිකයින් යැයි ඔවුන් විසින් උපකල්පනය කරනු ලබන පිරිමින්ට යම් සැලකිල්ලක් දක්වති. බොහෝවිට අබාධිත හෝ පූජ්යි පක්ෂයේ අය සිය රථතුළට නංවා ගැනීමට රියදුරුවරු දක්වන්නේ තදබල අකමැත්තකි. රියදුරුවරු රථය නොනවත්වා ධාවනය කරන අතර කොන්දොස්තරවරු එබඳු අයට සිය රථවලට නැඟීමට පවා ඉඩ නොදෙති. ඇතැම් කොන්දොස්තරවරු ඉහත දක්වන ලද විවිධ ශාරීරික දුබලතා ඇති අසුන් වලින් නැඟිට්ටවා ඒවා ඔවුන්ගේ ප්රිවයමනාප ස්ත්රී න්ට ලබා දීමට පවා උත්සහ කරති. එබඳු විටක ලද අවස්ථාවෙන් උපරිම ප්රගයෝජන ගන්නා කපටි ස්ත්රීශහුද එවැනි ‍කොන්දොස්තරවරු සමඟ සිනා සී කතාබහ කර බොරු හිතවත්කම් හඟවා කෙසේ හෝ සිය කාරිය පමණක් ඉටු කරගනිති. බොහෝවිට පිරිමි එබඳු තැන් වලදී එබඳු අසාධාරණ දේට එරෙහි වන බැවින්, සමාජය තුළ තවමත් මනුෂ්යබත්වයේ ගුණ සුවඳ ඉතිරිව පවතින බව දැක ගත හැක. පිරිමි අනෙක් අය ගැන සාධාරණව කල්පනා කළද, ස්ත්රීඳන් එබඳුදේ නොතකා කටයුතු කිරීමට උත්සුක වන බව පැහැදිලිව බොහෝ ස්ථානවල දී දැක ගත හැක. යම් යම් ස්ථානවල අධිපතීත්වය ස්ත්රීඋන්ට හිමිව තිබෙන තැන්වල මෙබඳු දේ බහුලව දැකිය හැක. ස්ත්රී්න් පිළිබඳව මෙබඳු වාතාවරණයක් පවතිද්දී යම් හෙයකින් ආගමික පසුබිම තුළට ස්ත්රීකන්ගේ ප්ර්වේශවීම එකී ආගමික ඉගැන්වීම සම්බන්ධව හිතකර ලක්ෂණයක් යැයි සිතිය නොහැක. සම්මා සම්බුදුරුවරු, හිතන පිළිවෙල සාමාන්ය් පුහුදුන් පුද්ගලයින්ට පමණක් ‍නොව සැරියුත් හිමි බඳු අග්රේ ශ්රාීවක රහත් හිමිනමකට වුවද සිතා ගත නොහැක. එබඳු බුද්ධිමය වපසරියක් පිහිටා තිබෙනුයේ තවත් සම්මා සම්බුදුවරයෙකුටම පමණි. සෙසු අයෙකු ඒගැන සිතීම පවා උමතු බවට, මානසික වෙහෙසට,ක්ලාන්තවීමට හේතුවක්බව බුදුරදුන්ම දේශනා කර තිබේ. සිංහ තෙල් දැමිය යුතු වනුයේ රන් බඳුනකමය. බුදු නුවණට ගෝචර වන දේවල් දැනීමට ඊට සරිලන චර්යා සම්පත්තියක්ද තිබිය යුතුය.ඒ හැර බුද්ධ විෂය සෙසු අය සිතන වල්පල් වලට ගෝචර නොවේ. විනය, ශික්ෂා, ප්ර ඥප්ති පැණවීම්ද බුද්ධ විෂයට අයත්ය. ස්ත්රී න්ට පැවිද්ද ලබා දීමට බුදු හිමියන් මැලි වීමට හේතුව අද බොහෝ ස්ත්රීදවාදීන් දක්වන බොළඳ ආකල්ප විය‍ නොහැක. අනුන්ගේ දුබලතා, අසරණකම් වටහා ගැනීමට ද ඉන්ජාලික හැකියා තිබීම අනවශ්යීය. අවශ්යල වනුයේ කාරුණික හදවතක් තිබීම පමණි. අද සමාජය නවීන සන්නිවේදන තාක්ෂණය, පරිගණක නිපණතාව ආදි කෘතිම බුද්ධිමයහැකියා අතින් ඉදිරියෙන් සිටිතබව සත්යමයකි. නමුදු ආත්මාර්ථකාමී බව නම් පෙර යුගවලට වඩා ඉතාම අධිකය. හදවතේ තිබිය යුතු තෙතමනය, කාරුණික බව ආදී මානුෂික ගුණධර්ම මිනිස් සිත්සතන් වලින් පළා ගොසිනි. මිනිසා පරිගණක යන්ත්රක මෙන් කෘතිම බුද්ධිය ඇතිකරගත් පමණින් සෑබෑ බුද්ධිමතෙකු නොවේ. පරිගණක, යන්ත්රි සූත ආදියෙහි ඇත්තේ කෘතිම බුද්ධියයි. කෘතිම බුද්ධිය නම් විචාර පූර්වකව ස්වයං තීරණ ගැනීමේ හැකියාව, නිර්මාණශීලීත්වය බඳු ගුණාංග රහිතවූ දෙන ලද නියෝගවලට අවනතව වේගවත් ක්රියයාකාරීවය පැවැත්වීමට පමණක් හැකියාව තිබීමයි. අද සමාජය මිනිස් ගුණ රහිත එබඳු මිනිස් රෝබෝ යන්ත්රී බවට පත්ව තිබේ. බොහෝ දෙනා බුද්ධිමත් බව ලෙස වරදවා වටහා ගනුයේ මෙයයි. අද සිටින දෙමව්පියන් පවා සිය දූ දරුවන් මනුෂ්යදත්වයේ උතුම් ගුණාංග වලින් පොහොසත් කිරීමට වඩා වැදගත් ලෙස සලකනුයේ සිය දූ දරුවන් තුළින් ඉහත දක්වන ලද මිනිස් රෝබෝවරු නිර්මාණය කරවීමට කටයුතු සැලසීමයි. යහපත් සමාජයක් ප්රමතිනිර්මාණය වීමට මෙබඳු ආකල්ප මහත්සේ හානිකරය. කුඩා කල සිටම දහම් පාසැල් යවා ධර්මානූකූලව සමාජයේ ජීවත් වීමට, අනුන් හා යහපත් සමාජ සබඳතා පැවැත්වීමට පුරුදු පුහුණු කිරීම වඩා උචිතය. ගස් ගල් වැඩෙන්නා සේ දරුවන් ඉබාගාතේ හැදීමට වැඩීමට ඉඩ හැර පසුව පසුතැවිලි වීමට වඩා පෙර සිටම ඒ ගැන උනන්දුවීම වඩා උචිතය. 16.සඳවත කඳුළ වජ්ජින්ගේ සමූහාණ්ඩු පාලනය උදෙසා බුදුරදුන් දේශනා කළ සප්ත අපරිහාණි ධර්ම අදට පවා බෙහෙවින් වැදගත් වේ. ඒ සප්ත අපරිහාණි ධර්ම අතර ස්ත්රීැන්ට හිරිහැර නොකිරීම හා ස්ත්රීාන්ට අවශ්ය ආරක්ෂාව සැලසීම සඳහන් වේ. කිසියම් සමාජයක් ශිෂ්ට සම්පන්නදැයි හඳුනාගැනීමට ඇති හොඳම නිර්ණායකය වනුයේ එකී සමාජයේ ස්ත්රි යකට කිසිදු කරදරක් හිරිහැරයක් නැතිව විසීමට හැකිද යන කරුණ පරීක්ෂා කිරීම මඟිනි. සමාජය භෞතික අතින් කෙතෙක් දියුණු වුවද ඒ දියුණුව අධ්යා ත්මික සංවර්ධනය තරම් අර්ථ සම්පන්න නොවේ. ශීලාචාර සමාජයකදී එම සමාජ වැදගත් කම හා ගෞරවනීය ස්වභාවය වනුයේ ස්ත්රි කට දක්වන මෘතෘමූලික සැලකිල්ලයි. මෙය බටහිර රටවල දක්නට ඇති ස්ත්රි‍ය ප්රමමුඛය (Ladies are first) යන ව්යාමජ සරුවපිත්තල රැවටිල්ල මෙන් හුදු ව්යානජ ලෙස බාහිරව පමණක් පෙන්වන බොරු පිම්බීමක් නොවේ. බටහිර සමාජයේ මේ බොරු ආකල්පය කන්න හිතුන විට කබරගොයාත් තලගොයා කරගැනීමට සමාන කටයුත්තකි. ස්ත්රීකන්ව මුරුංගා අත්තේ තබා ස්වකීය අභිප්රාීය ඉටුකරගැනීමක් ලෙසද මෙබඳු ආකල්ප හැඳින්විය හැක. ස්ත්රිමයක කෙරෙහි දක්වන සැබෑ ගෞරවණීය ආකල්ප යනු ස්ත්රිආයකට බලහත්කාරයෙන් දූෂණය වීමකින් තොරව නිදහසේ මේ සමාජ‍යේ කටයුතු කිරීමේ ඇති අයිතිවාසිකමයි. ඒ අයිතිවාසිකම ස්ත්රිසයකගෙන් පැහැරගෙන, බොරුවට උඩ දමමින්, ස්ත්රියයව ලිංගික සූරාකෑමට දඩමීමා කරගැනීමට ලබාදෙන මතවාද උල්පන්දම් කිසිසේත්ම ස්ත්රීමවාදී විමුක්තියක් ලෙස සැලකිය නොහැක. ස්ත්රිෙයක පහත දැමීමට හෝ පාගාදැමීමට කිසිදු අදහසක් නැතද, බොරුවට නැත්ත ඇත්ත හා ඇත්ත නැත්ත කරමින් කටයුතු කිරීමට වඩා යථාර්ථවාදී හා විචාර පූර්වක ලෙස කල්පනා කිරීම මෙහි දී වැදගත් සේ සලකා ඇත. බුදුරදුන් විසින් රාජාණ්ඩු පාලන ක්රාමයට වඩා ගෝත්රි ක සමූහාණ්ඩු පාලන ක්රැමයේ වැදගත්කම අවධාරණය කරමින් දේශනා කරන ලද සප්ත අපරිහානී ධර්ම නම් 1. රටේ පාලනය පිළිබඳ ගැටළුවලදී සමඟිව රැස්වී විසඳා ගැනීම. (අභිණ්ණා සන්නිපාතා සන්නිපාත බහුලා ) 2. සමඟිව රැස්වී සමඟිව විසිර යාම හා සමඟිව කටයුතු කිරීම. ( සමග්ගා සන්නිපතන්ති සමග්ගා වුට්ඨහන්ති සමග්ගා වජ්ජි කරණීයානි) 3. සාමූහිකව සම්මත කළ දේ ක්රි යාත්මක කිරීම හා එසේ නොකළ දේ ක්රිියාත්මක නොකිරීම. (අපඤ්ඤත්තං න පඤ්ඤපෙන්ති පඤ්ඤත්තං න සමුච්ඡින්දති) 4. සමාජ සම්ප්රඤදායට හා වැඩිහිටි අදහස්වලට ගරු කිරීම. (යෙ තෙ වජ්ජීනං මහල්ලකා තෙ සක්කරොන්ති ගරුකරොන්ති මානෙන්ති පූජෙන්ති) 5. ස්ත්රීීන්ට බලහත්කාරකම් නොකිරීම හා පිරිමින්ට යටත් නොකරගැනීම. (යා තා කුලිනත්ථියො කුල කුමරියො තා න ඔක්කස්ස පසය්හ වාසෙන්කි) 6. පූජනීය ස්ථානවලට ගරු සත්කාර බුහුමන් දැක්වීම. (යානි තානි වජ්ජිනං චෙතියානි අබ්භන්තරානි චෙව බාහිරානි ච තානි සක්කරොන්ති ගරුකරොන්ති මානෙන්ති පූජෙන්ති ) 7. රහතන්වහන්සේලා බඳු අධ්යාඅත්මික උතුමන්ට රැකවරණය සැලසීම. (අරහන්තෙසු රක්ඛාවරණං ගුත්තිං සුසංවිහිතා) (දී.නි.මහා පරිනිබ්බාණ සුත්ත) බටහිර ජාතීන්ගේ බොරු සෝබන ආචාරධර්ම මෙරට ව්යා ප්ත වීමට පෙර මෙරට පැවති බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුළ සුරක්ෂිතව පැවතියේ ස්ත්රි‍ය සතු සත්යෙය අයිතිවාසිකම්ය. ස්ත්රිියකට ‍මෙරට නිදහසේ ජීවත් වීමට, වැඩ කටයුතු කිරීමට අවශ්යය තරම් උපරීම නිදහසක් පැවතිනි. රූමත් ස්ත්රිරයකට අතේ මැණිකක් සහිතව දෙවුන්දර තුඩුවේ සිට පේදුරුතුඩුව දක්වා නිරුපද්රිහතව ගමන් කළ හැකි තරම් ආරක්ෂාවක් පැවතියේ එබඳු බෞද්ධ සංස්කෘතික පසුබිමක් මෙරට පැවති කාල වකවානු තුළදීය. එදා අද මෙන් ව්යාධජ ස්ත්රීකවාදී මතවාද මතු කරන්නන් නොසිටි නමුදු, මෙරට විසූ සෑම පුරුෂයෙක් තුළම ස්ත්රිදයක කෙරෙහි පැවතියේ ගෞරවණීය ආකල්පයකි. අද හතු පිපෙන්නාක් මෙන් රට පුරා පැතිරී ඇති ස්ත්රී වාදී මතවාද හා ස්ත්රීයවාදීන් වෙසෙතත්, ස්ත්රී් දූෂණ ඉමක් කොනක් නොමැතිව දෛනිකවම මෙරට පුරා සිදුවීම ඉතා අභාග්යම සම්පන්න කරුණකි. ඊට හේතුව නම් ස්ත්රිදයකගේ මාතෘත්වය බඳු වටිනාකම් පහත දමා ඒ වෙනුවට ස්ත්රිීයකගේ මාංශමය සිරුරට අනවශ්ය‍ වෙළඳ වටිනාකමක් ලබා දීමට හා එමඟින් ස්ත්රිනය ඔසවා තැබීමට නූතන සමාජ ආර්ථික රටාව ක්රියයාත්මක වීමයි. ඒ නිසා අද ස්ත්රිරයකට කිසියම් අගයක් හිමි වෙතොත් එය ලැබෙනුයේ ඇයගේ මාතෘත්වය කේන්ද්ර කරගෙන නොව දෙතිස් කුණපයෙන් ගැවසී පිළිකුල් වූ නාරි දේහය කේන්ද්රව කර ගෙන බව වටහා ගත යුතුය. මේ පසුබිම තුළ ස්ත්රි යකගේ සිරුර මිනිස් සිත්සතන් කාම ආවේග කුපිත කිරීමට බහුලවම භාවිතාවේ. වෙළඳ ප්රිචාරණ යාන්ත්ර ණයේදී වැසිකිලි උපාංගයක් වුවද ස්ත්රීය සිරුර නොමැතිව අලෙවි කළ නොහැකි මට්ටමට මේ තත්වය උග්රර වී ඇත.මිනිස් සිත් කාම ආවේගවලින් කුපිත කරවීමේ අයහපත් ආදීනව මේ වන විට වර්තමාන සමාජය ඉතා දැඩිව අත්විඳිමින් සිටී. නමුදු ලාභය උපරිම කරගැනීමේ අරමුණින් මෙහෙයවන මිනිසාට මේ පවතින ක්රවමයෙන් මිදීමද අපහසුය. නව යටත් විජිත වාණිජ අර්ථ ක්රිමය මතවාද මඟින්ද සිය වෙළඳ ආර්ථික රටාවට අනුබල ලබාදීම සඳහා ව්යානජ ස්ත්රීජවාදී ආකල්ප සමාජය පුරා පිළිකාවක් සේ ව්යාිප්ත කරදමා තිබේ. බාල මහළු, උගත් නූගත් මේ කිසිදු භේදයක් නැතිව, අවිචාරයෙන් ස්ත්රීිවාදය වැළඳගෙන බුදු දහමටද වඩා ඊට වැඳුම්පිඳුම් කිරීමට තරම් අද බොහෝ අය පෙළඹීම නූතන යුගයේ පවතින එක් අවාසනාවක් ලෙස පෙන්වා දිය හැක. කුඩා දැරියක් යනු වැඩිහිටි ස්ත්රිකයක නොවේ. කුඩා දැරියකට ඇත්තේ ලමා ආකල්පය.නමුදු අද සමහර වැඩිහිටියන් කුඩා දැරියන් දෙස බලන්නේ එබඳු මටසිලිටි කාරුණික සිත්වලින් නොවීම එක්තරා අභාග්ය යකි. වෙළඳ ආර්ථික රටාව විසින් පණපොවා ඇති කාම ආවේගවලින් මුසපත් සිත් ඇති ඇතැම් වැඩිහිටියන් සිය කාම පවස තෘප්ත කරගැනීම පිණිස වැරදි මංමාවත් තෝරාගැනීමට පෙළඹීම කුඩා දැරියකගේ ලමා ලෝකයට බෙහෙවින් හානිකරය. දැරියක වැඩිහිටියෙකු බොහෝ විශ්වාස කිරීමට පෙළඹෙනුයේ ඒ පුද්ගලයා අතින් කිසිදිනෙක මෙබඳු විනාශයක් සිය ජීවිතයට සිදු වෙතැයි නොසිතාය. නමුදු මල් පොහොට්ටුවක් මෙන් නැවුම් සුන්දර ජීවිතය අකාරුණික ලෙසකට ඇගෙන් උදුරා ගැනීමට තරම් තමා විශ්වාස කළ වැඩිහිටියා කුරුරුවීම වත්මන් යුගයේ ඇති අධම බවට ‍හොඳ සාධකයකි. සුන්දර මල් කැකුළුක් වැඩිහිටි රළු දෑතින් තලාපෙළා දැමෙනුයේද සිත්පිත් නැති අයුරු වීම මෙහි කදුළු කතාවයි. එබඳු සඳවත පුරා නැඟි දුක් කඳුළු කිසිදිනක වියැකී නොයයි. යොවුන් විය සුන්දරය. සුන්දර අත්දැකීම්වලට යොවුන් වියේ දී බොහෝ දරුවන් යොමු වේ. දරුවන්ගේ ලොව සුන්දරය. එබැවින් දරුවන් සිතනුයේ ද වැඩිහිටියන්ගේ ලොවද එබඳුම සුන්දර ස්ථානයක් යැයි කියාය. නමුදු එය එසේ නොවන බව වැටහීමේ දී ඇතැම් විට නොසිදුවිය යුතු දේවල් පවා සිදු වී තිබිය හැක. මේනිසා දරුවන්ව ප්රනවේශම්කළයුතුය. කුඩා දරුවන් මල්මෙන් සුන්දරය. එසේම අවිහිංසකය. පාසැල්යන වයසේ පසුවන දූදරුවන්ට කිසිදු දෙයක බරපතලක් නොදැනේ. මේ වයසේ කායික වර්ධනය වේගවත්ය. නමුදු මානසික වර්ධනය සිදු වනුයේ ඊට සාපේක්ෂව සෙමිනි.මේ නිසා කපටි වංචනික වැඩිහිටි පුද්ගලයින්ගේ විවිධ ආශා, සිතැඟි සපුරා ගැනීම සඳහා මෙබඳු දූදරුවන්ව භාවිතා කිරීමට නපුරු වැඩිහිටිඅය පෙළඹේ. මෙයට එක් හේතුවක් නම් යොවුන් වියේ දූදරුවන්ගේ පිබිදෙමින් පවතින තුරුණු කායික ස්වභාවයයි. මේ නැවුම් හිරිමල් පෙනුමට වැඩිහිටි සිත් පහසුවෙන් වසඟ වේ. එබඳු ලාබාල දැරියන් රිසි ඕනෑම දෙයක් ලබාදී හෝ ඔවුන්ගේ කායික පහස ලැබීමට ඇතැම් වැඩිහිටියන් ප්රි.ය කරනුයේ මේ නිසාය. එබඳු දැරියකගේ තුරුණු කය සිය සිතැඟි සිත් සේ සැතපවීම පිණිස උපක්රේමශීලීව යොදවා ගැනීමට තරම් මේ වැඩිහිටි අය සූක්ෂම චර්යා වලින් යුක්තය. වැඩිහිටියෙකු කුඩා දැරියක ආශ්රීය කිරීම දෙස කවුරුත් සැකයෙන් නොබැලීම සිය වාසිය පිණිස භාවිතා කිරීමට බොහෝ විට මෙබඳු වැඩිහිටි පිරිස් උත්සුක වන බව පෙනෙන්නට තිබේ. ඒ යොවුන් දැරියන් රවටා ගෙන ලඳු කැලෑ, පාළුහුදකලා ස්ථාන වලට ගෙන යාමෙනි. එබඳු දැරියෝ ද කිසිවිටෙක තමාව ගෙන යන්නේ එවැනි අමිහිරි අප්රලසන්න අත්දැකීමක් ලබා දීමට බව සිහිනෙනුදු නොසිතති. යමක් සිදුවූවාට පසුව ඒ නරුමයාට කවර දඬුවමක් ලබා දුන්නද කිසිදු ඵලයක් නොමැත. ‍ භෞතිකවාදී ආකල්පවාදී හා මානසික පිඩා බෝහෝවිට දැරියන්ට රසකැවිලි සෙල්ලම් බඩු ආදී දේ ලබා දී, සෙල්ලම් කිරීමේ හෝ යම් යම් දේ පෙන්වීමේ මුවාවෙන් රවටා, අභිමත ස්ථානයකට කැඳවා‍ගෙන ගොස් අනතුරුව සිය පහත් ආශාවන් කෙසේ හෝ ඉටුකරගැනීම ළමා අපයෝජකයින්ගේ ස්වභාවයයි. අතවර ක්රි යාවේ මුල පටන්ව දැරියව රවටා සිය ග්රසහණයට ඇඳ බැඳ තබා ගෙන අදාළ කාර්යය ඇරඹීමට තරම් මෙබඳු මානසික ස්වභාවයන්වල පසුවන ළමා දූෂකයින් සූක්ෂමය. මොවුන්ට පහසුවෙන් රැවටෙන අසරණ දැරියෝ, මුලදී අදාළ කාර්යය නිසා තමාට සිදුවීමට යන විපත සිහිනෙනුදු නොම දනිති. බොහෝවිට මෙබඳු දැරියන්ව සෙල්ලම් කිරීමේ මුවාවෙන් සිත වසඟයට ගෙන කිසිවෙකුත් ඇස නොගැටෙන පාළු ස්ථානවලට රැගෙන ගොස් ව්යාකජ ඇල්මකින් සිය සිතැඟි සපුරා ගැනීමට වෑයම් කරති. මොවුන්ගේ වෑයම ගැන කිසිදු සැක සංකාවක් නොසිතන දැරියන් සිතනුයේ එබඳු තැනකට රැගෙන යන්නේ සැබවින්ම සෙල්ලම් කිරීමට බවයි. නමුදු ඒ ක්රියයාවළිය ඇරඹෙත්ම, එහි ගැබ්වන ජුගුප්සාජනක බව නිසාද, අදාළ ක්රි යාවන්ගෙන් ශාරීරික වෙහෙසට හා වේදනාවට පත්වීම නිසාද, ඒවා තදින් ප්ර තික්ෂේප කර කෙසේහෝ ඉන් මිදීයාමට එබඳු පසුබිමකට මුහුණ පෑ දැරියෝ වෑයම් කරති. සිය නි‍වසේදීම මෙබඳු ලිංගික අතරවර වලට මුහුණ පෑමට සිදුවූ දැරියන්ට එබඳුදේ සිදුව ඇත්තේ සිය දෙමව්පියන්ගේ ප්රේමාදය හෝ නොසැලකිල්ල හේතුවෙනි. පවුලෙන් පිට විවිධ වැඩිහිටි පිරිමින් කෙරෙහි අනවශ්යම පරිදි විශ්වාසය තබා කටයුතු කරන්නට යාමට මෙබඳු දේ සිය දරුවන්ට සිදුවීමට හේතුවක් බව දෙමව්පියන් දැනගත යුතුය. ඇතැම්අවස්ථා වලදී තම පවුලේම වැඩිහිටි පිරිමින් අතින් පවා සමහර දැරියන් දූෂණයට ලක් වේ. අවශේෂඅය එබඳු අය සමඟ දැරියන් හුදකලා වීම එතරම් ලොකුවට නොසිතන හෙයිනි. බොහෝවිට ළමා දූෂකයින් තමා දූෂණයට ගොදුරු කරගනු ලබන දැරිය හා කෙසේ හෝ මිත්රිවීමට හෝ ඇයව සිය වසඟයට ගැනීමට මූලික ප්රරයත්නයක් ගන්නා බව පෙනෙන්නට තිබේ. අපයෝජන කාර්යය සිදුවෙද්දී කොතරම් ඊට විරෝධය පෑවද, ප්ර්බල නොවන බැවින් දැරියගේ විරෝධතා අර්ථ විරහිත වේ. බොහෝ විට අත් පා, මුහුණකට බැඳ දමා සිදු කරන දූෂණයක දී දැරියකට විරෝධතාව දැක්වීමට කිසිසේතම පුළුවන්කමක් නොලැබේ. ඒ සඳහා පූර්ව සූදානමක් නොමැති නම්, බොහෝවිට දැරිය හැඳ පැළඳ සිටින ඇඳුම් පැළඳුම් අතරින්ම ලබා ගත හැකි යමක් ඒදැරිය ගැටගැසීම හෝ නිහඬකිරීම සඳහා එබඳු දූෂකයින් විසින් භාවිතා කරනු ලබන බව ඒ පිළිබඳ වාර්තාවල දැක් වේ. අපරාධ විද්යායව සමාජ විද්යා වේම එක්තරා කොටසකි. අපරාධ විද්යාකවේ අපරාධවල විවිධ හැඩතල හා විවිධ අපරාධකරුවන්ගේ ස්වභාවය පිළිබඳ අතිශය පුළුල් විග්රාහයන් දැක්වේ. ඒ පිළිබඳ ඇති අධිකරණ වෛද්ය් විද්යාසවේ සිදුවන බොහෝ වෛද්යව විද්යා්ත්මක පර්යේෂණ මඟින් අපරාධකරුට එරෙහිව භාවිතා කළහැකි පර්යේෂණීය සාධකද නූතන අපරාධ විසඳීම සඳහා බහුලව භාවිතා වේ. දූෂණයක් සිදුවූ බව තහවරු කරගැනීම හා දූෂකයා ඒ වරද කළ බවට ඩී.එන්.ඒ. සාක්ෂි මඟින් තහවුරු කර ගැනීම ආදිය නූතනයේ බොහෝ දූෂණ අපරාධ විසඳීම සඳහා භාවිතාවීම මීට නිදසුන් ලෙස දැක්විය හැක. ස්වභාවික නොවන මානසික තත්ව ඇති ඇතැම් උම්මත්තක පිරිස් අතින් සිදුවන ලිංගික දූෂණ බොහෝ අමානුෂික බවක් දරයි. බොහෝවිට මරණ තර්ජනය කිරීම, හැඳ සිටින ඇඳුම් පැළඳුම් ඉරා දැමීම, තදින් පහරදීම, තුවාළ සිදුකිරීම, සැපීම, ගෙල මිරිකීම බඳු දේ සිදුවීමට එබඳු දූෂිත මානසික මට්ටමක දූෂකයා පසුවීම හේතු වේ. හුදෙක් පාලනය කළ නොහැකි සේ ලිංගික ආශාවේ අධික බවම පමණක් එබඳු දූෂණයකට හේතු නොවේ. කායිකව, මානසිකව යටත් කර ගැනීමේ වුවමනාව ද ඇතැම් දූෂකයින් තුළ තදින් බල පැවැත් වේ. ඇතැම් දූෂකයින් ස්ත්රීකන් සමඟ දැඩි බද්ධ වෛරයකින් පසු වෙන අයයි. තමාට ඉහත සිදුවූ තදබල අසාධාරණයක් හේතුවෙන් පළිගැනීමේ චේතනාව තදින් බලපැවැත්වීම නිසාද ඇතැම් මුග්ධ අය දැරියන්ව මෙසේ දූෂණය කිරීමට පෙළඹෙති. සමහරු දෙමව්පියන් සමඟ ඇති වෛරයට පළිගනුයේ ඒ අයගේ දැරියක මෙසේ දූෂණය කිරීමෙනි. සියවිවාහක බිරිඳ මියයාම, විදේශ ගතවීම, වෙන්වීම, හැරයාම, තනිකම, අවිවාහකව තනිකඩ විසීම බඳු දේ නිසාද ඇතැම් අය මෙබඳු දූෂණ ක්රිගයාවලට පෙළඹෙති. තරුණියකගේ සිත දිනාගත නොහැකි අවලස්සන පෙනුමක් ඇතිබව නිසාද, ආබාධිත බව නිසාද සමාජය කෙරෙහි ඇතැම් අය වෛරයකින් පසුවේ. එය පිටවන අවස්ථාව දූෂණයයි. විවිධ හේතු නිසා ඇතැම්අය තුළ නිසර්ගව ඇති ලිංගික ආශාව සමාජ සම්මත පරිදියථාවත්ව ක්රිතයාවට නැඟීමට නොහැකි තත්වයන් උද්ගතවේ. ලිංගික ආශාව බලවත් ශක්තියක් ගැබ්වන දෙයකි. එය අසීරුවෙන් මර්දනය කිරීමහෝ සමාජය පිළිගන්නා අයුරින් ක්රිියාවට නැඟීම යන දෙකින් එකක් තෝරාගැනීමට ඇතැම්විට සිදුවිය හැක. ඇතැම් පිරිස් හැකිතාක් ආගමික ඉගැන්වීම්වලට නැඹුරුවී ආගමික සංස්කාර විධි මඟින් ලිංගික හැඟීම් ආයාසයෙන් යටපත් කර‍ගෙන අපහසුවෙන් ජීවත් වෙති. සමාජය ඉදිරියේ සාමාන්යෙයෙන් හොඳ පුද්ගලයින් සේ හැඳින්වෙනුයේ මේඋදවියයි. සමාජය තුළ කිසියම් පිළිගැනීමට පාත්රැවීම නිසා, එය මානසික අල්ලසක් වශයෙන් තබාගෙන ඒඅනුව මුළු ජීවිත කාලය පුරාම වුවද, අසීරුවෙන් ලිංගික හැඟීම් මැඩ පවත්වා ගෙන සිටින අයත් සිටිති. සමහරු භෞතිකවාදී ආකල්ප දරණ අයයි. ඒ අයට ආගමික ඉගැන්වීම් මඟින් ලිංගික හැඟීම් මැඩගෙන සිටීම අපහසුය. ඒනිසා එබඳු අය උත්සහ දරනුයේ කෙසේ හෝ සිය අභිමතය කවරෙකු ලවාහෝ ඉටු කරවා ගැනීමටයි. ‍ලිංගික ආශාව එක්තරා අයුරකින් මානසික ආතතියකි. එය පීඩාවකි. ඉන් පීඩාවට පත්වන පුද්ගලයා වෑයම් කරනුයේ කෙසේහෝ එබඳු හැඟීම්, කවරෙකුගෙන් හෝ මුදුන්පත් කර ගැනීමටයි. කෙනෙකුගේ දැඩි අකැමැත්ත පිට බලහත්කාරයෙන් හෝ තමාට අවශ්ය් ලිංගික තෘප්තිය කෙසේ හෝ ලැබීමට වෑයම් කරනුයේ එබඳු අයයි. එබඳු හැඟීම් මුදුන් පමුණුවා ගන්නා තුරු ඒ පුද්ගලයාට නින්ද නොයයි. ඒ පුද්ගලයා පෙළන ආතතියෙන්, පීඩාවෙන් මිදීමක් ලැබෙන්නේ කවරකුගෙන්, කෙසේ හෝ එම හැඟීම් මුදුන් පමුණුවා ගත් විටකදීම පමණි. එය පිපාසයට ලුණු වතුර පානය කිරීමට සමානය. ලුණු වතුර කෙතෙක් පානය කළද, පිපාසාව පහව නොයයයි. සිදු‍වනුයේ ලුණුවතුර පානය කිරීම එම පිපාසය අධික කිරීමට ද හේතුවක් වීම පමණි. ලිංගික ආශාව තෘප්තිමත් කිරීමෙන් සෑහීමකට පත්වීමට උත්සහ දැරීමද ලුණු වතුර පානය කිරීමෙන් පිපාසය සංසිඳුවා ගැනීමට වෑයම් කිරීමේ අවස්ථාවා දී නිරර්ථක උත්සහයට හැමතින්ම සමානය.

 වරද, දඬුවම හා සාධාරණත්වය

අවිහිංසක දැරියකට එබඳු අතවරයක් සිදුකර, සිය ලිංගික පිපාසය සංසිඳුවා ගැනීමට වෑයම් කරන්නා සිය වෑයම අසාර්ථකවන බව දකිත්ම කලබලයට පත් වේ. දූෂණයකින් කිසිදු දිනෙක ලිංගික තෘප්තියක් ලද නොහැක. ලිංගික ආශාවේ වියරුවෙන් වැසී තිබූ මනසේ විචාර පූර්වක බව පසුව යලි අවදි වේ. ඉන්පසුව දූෂකයා තමාට අතවරයට පත් දැරිය විසින් හොඳින් හඳුනා ගනු ලැබිය හැකි බව තේරුම් ගැනීම නිසා බියට පත් වේ. ඉන්පසුව දූෂකයා වෑයම් කරනුයේ සියඅපරාධය සමාජයට සදාකාලික රහසක් කිරීමටය. ඒ සඳහා සිද්ධියට අදාළ සාක්කි, සාධක හැකි තාක් බවත් කිරීමට දූෂකයා වෙහෙස ගනී. ඒ අනුව දැරියගේ ඇඳුම් පැළඳුම්, උපකරණ ආදියද පමණක් නොව, දැරියගේ ජීවිතය පවා විනාශ කිරීමට උත්සහ දරන බව පෙනේ. මේ නිසා මෙබඳු දූෂණයකදී දූෂණයට බාහිරව මිනීමැරුම් බඳු වෙනත් සාහසික අපරාධ වලට පවා එබඳු දූෂකයින් පෙළඹෙන බව පැහැදිලි වේ. දැරිය විසින් හැඳ සිටි ඇඳුම්පැළඳුම්වල දූෂකයාගේ පුරුෂ බීජාණුද, දැරියගේ රුධිරයද තැවරී තිබිය හැක. එය මෙබඳු දූෂණ නඩුවකදී වැදගත්ම ශාක්ෂියක් වේ. සැකයකින් තොරව එබඳු නඩුවක් අධිකරණයේ ඔප්පු කිරීමට නම් එබඳු සාධක විනාශවීමට පෙර ඒවා නීතියට ඉදිරිපත් කිරීමේ අවශ්යීතාව මතුවේ. එනිසා මෙබඳු දූෂණ සිද්ධියක් පිළිබඳ පැමිණිල්ලක් කිරීමට යාමේදී එම ඇඳුම්පැළඳුම් ආදියද රැගෙන ගොස් ඒවා අදාළ නඩුවේ ශාක්ෂි වශයෙන් ඉදිරිපත් කිරීම අදාළ දැරියගේ පැත්තෙන් වාසි දායකය. බොහෝවිට දූෂකයා සමාජයේ ප්රෙබල චරිතයක් වූ අවස්ථාවල එබඳු දූෂණ ඇසින් දුටුවද ඇතැම් විට අනවශ්යෂ කරදර පටලවා ගැනීමට ඇතිබිය හෝ අකමැත්ත නිසාම එවැනි අය අධිකරණය ඉදිරියේ සාක්ෂි දීමට ඉදිරිපත් නොවේ. දැරියක දූෂණයකට ලක්වූවාට පසුව කුමන ක්රිියා මාර්ගයක් ගත්තද වැඩක්නැත. සමහරු දූෂකයින්ව ප්රටසිද්ධියේ එල්ලා මැරිය යුතු බවට යෝජනා කරති. ඒ එබඳු අනෙකුත් දූෂකයින්ටද සිහියට නඟා ගත හැකි පාඩමක් වශයෙනි. සමහරු එම දූෂකයින් එකවර මරණයට පත්නොකර ක්රිමානූකූලව වධ දෙමින් නොමරා මැරීමට පවා යෝජනා කරති. ඒ දූෂකයින් කෙරෙහි ඇති කරගනු ලැබූ දැඩි ආවේගශීලී ආකල්පයන්ගෙන් කුපිතවීම නිසාය. විශේෂයෙන් සිය දියණිවරුන්ට දැඩිව ආදරය කරන පියවරුන්ට මෙබඳු විටක බොහෝ සිත් වේදනාවක් ඇති වේ. පිට දරැවෙකුට මෙබඳු අහස පොළව නුහුළන අපරාධයක් සිදුවිනි නම් හෙට මගේ දරුවාට එබඳු ඉරණමක් අත්නොවිය හැකි බවට දෙන සහතිකය කුමක්දැයි ඔවුහු තමන්ගෙන්ම ප්රබශ්න කරති. කෙසේ වුවද, ආවේශීලී බව මෙයට නිසි විසඳුමක් යැයි සිතිය නොහැක. අපරාධය කළ පුද්ගලයාට ඒ අපරාධයට සමාන දඬුවමක් ලබා දියයුතු නම් ලිංගික දූෂණයට දියයුතු හොඳම දඬුවම වනුයේ අදාළ අපරාධකරුවද එලෙසින්ම ලිංගික දූෂණයට ලක් කිරීමය. නැතහොත් යළි කිසිදු දිනක කිසිවෙකු සමඟ ලිංගිකව හැසිරිය නොහැකි පරිදි දූෂකයාගේ ලිංගික අවයවය සැත්කමකින් මුළුමනින්ම ඡේදනයකොට ඉවත්කර දැමීමයි. එවිට අදාළ දූෂකයා නපුංසකයෙකු බවට පත් වේ. නමුදු එය ශිෂ්ට සම්පන්න සමාජයක දී ප්රාඅයෝගික නොවේ. ශිෂ්ට සමාජයක වෙසෙන දැන උගත් මිනිසුන්ට ඒ අයුරින් තිරිසන් දේ යෝජනා කළ නොහැක. සුනඛයෙකු මිනිසෙකු සපා කෑ වරදට දඬුවමක් ලෙස මිනිසාද සුනඛයා සපා නොකයි. අපරාධකරුවෙකුගේ මානසික මට්ටමට පත්වීමට ශිෂ්ට මිනිසෙකුට නොහැක. අශිෂ්ට මිනිසෙකුට දඬුවම් කිරීමට සෙසු අය ද අශිෂ්ට විය යුතු නොවේ. අවශ්යඅ වනුයේ එබඳු අතවර, දූෂණ හා ළමා අපයෝජන සිදුවීමට පෙර වළක්වා ගැනීමයි. එබඳු දේ වලට මුහුණ පෑම නිසා යොවුන් දැරියකට සිදුවන කායික, මානසික හානිය කිසිදු දිනෙක මුදලින් තක්සේරුකළ නොහැක.එසේම අදාළ ව්යමසනයට පත් දැරියව යළි ප්රාකෘති තත්වයට ගැනීමට බොහෝ වෙහෙසක් ගැනීමට සිදු වේ.බොහෝ විට එබඳු අවාසනාවන්ත අත්දැකීමකට මුහුණ පෑමට සිදුවූ දැරියෝ මානසික වික්ෂිප්ත වීමකට ලක්වෙති. ලිංගික ක්රිතයාව පිළිබඳව ඔවුන්ට කිසිදු දැනුම් තේරුම් බවක් නොමැතිවීම ද ඊට හේතුවකි. මේ නිසා තමාට සිදුකළ දේ හෝ සිදුවූ දේ හිතා ගැනීමට ඔවුන්ට නොහැකි වේ. ඔවුන් පත්වන මානසික වික්ෂිප්ත බවේ පදනම මෙයයි. දූෂකයා සිතනුයේ එබඳු දෙයක දී දැරිය පසුව එතරම් විරෝධයක් නොදක්වා අවනත‍ වනුයේ ඇයටද එම ක්රි යාවෙන් කිසියම් වින්දනයක් ලැබෙන නිසා බවයි. එය සාවද්යා හැඟීමකි. කුඩා දැරියකගේ කාය ශක්තිය ඉතා සීමිතය. ඇයට එරෙහිවීමට සිදුවන පිරිමියාගේ ශක්තිය විශාලය. එබඳු වාතාවරණයක් මත ඇයගේ අවනත බව සාධාරණය. නමුදු එය කැමැත්ත මත සිදු වූ අවනත වීමක් නොවේ. බොහෝ විට එබඳු දූෂණයක් සිදුවන අවස්ථාවක දී, එබඳු දැරියකට විඳීමට සිදුවන කායික, මානසික වේදනාව නිසි ලෙස හඳුනනුයේ එවැනි අප්රීසන්න වූ දුක් වේදනාවක් විඳීමට සිදු වූ දැරියකම පමණි. කෙතෙක් විස්තර කළ ද, එහි ගැබ්වන අප්රනසන්න, දුක් වේදනාබර බව වෙ‍නත් අයෙකු හට නිසි ලෙස කියා පෑමට ද නොහැක. එබඳු සිදුවීමක දී අත්විඳීමට සිදුවන අධික කායික වේදනාව උසුලා ගැනීමට බැරිව සිහි මූර්ඡාවට පත්වීමට බොහෝ දැරියන්ට සිදු වේ. ලිංගික ප්රවදේශවල සිදුවන ඉරීයාම් ආදී බරපතල තුවාළ නිසා අධිකව රුධිරය වහනය වීම ද මෙබඳු අවස්ථාවලදී දැකගතහැක.එබඳු දූෂණයකට අකමැත්ත දක්වන දැරියකට බලහත්කාරයෙන් එබඳු දේ සිදුකිරීමේදී මෙලෙස බරපතල කායික හානිවීම්, තුවාල සිදුවේ. දැඟලීම, පොරබැදීම, සපා කෑම, නියපහර, පහර දීම, මරණ තර්ජන ආදී දේ නිසා කායික මෙන්ම මානසිකවද දූෂණයකට ලක්වූ දැරියක බලවත්වෙහෙසකටපත්වේ.

සමාජ පිළිගැනීම හා මුනිවත

ඇතැම් විට, දැරියගේ නිවෙස තුළදීම වැඩිහිටි අය අතින් දැරියන් අතවරවලට ලක් වේ. එබඳු අවස්ථාවක දී තමාගේ ගැලවීම පිණිස දූෂකයා කියනුයේ අදාළ දැරිය සමඟ පෙම් සබඳතාවක් පවත්වා ගෙන යන බවත්,ඇය විසින්ම ඇයගේ කැමැත්ත මත තමා ගෙන්වා ගෙන අඹු සැමියන්සේ හැසිරුනු බවත්ය. නැතහොත් ඇයගේ චරිතය නරක බවත්, මීට පෙර අවස්ථාවල විවිධ පිරිමින් සමඟ ඇය මෙ‍ලෙස හැසිරී ඇති බවත්ය. එසේම අතවරයට ලක් වූ දැරිය මුදල් ලබා ගෙන මේ අයුරින් හැසිරීමට කැමැත්ත දක්වන තැනැත්තියක් බව පවා මෙබඳු නඩුවලදී විත්ති පක්ෂය සිය වාසිය තකා ඔප්පු කර පෙන්වීමට උත්සහ කරයි.මෙබඳු අවස්ථාවක දී, විත්ති පාර්ශවය ලක්වනුයේ ඉතාම අසරණ තත්වයකටය. විත්තියේ නීති හරස් ප්ර ශ්නවලදී එක් වරක් අතවරයකට ලක් වූ දැරිය සියළු දෙනා ඉදිරියේ දී යළි යළිත් මානසිකව දූෂණයට ලක් වේ.එක් වරක් කිසියම් පුද්ගලයෙකු අතින් අපයෝජනයට ලක් වූ දැරියක් දෙස සමාජය බලනුයේ වපර ඇසිනි. ඕනෑම අයෙකුට ඕනෑම දෙයක් කළ හැකි, එසේම ඒ සියළු දේ ඉවසිය යුතු තැනැත්තියක ලෙස අදාළ දැරියව හංවඩු ගසනු ලැබේ. මේ නිසා එබඳු අතවරයකට, දූෂණයකට ලක්වූ දැරියකට සිදුවූ අසාධාරණය පොලීසියකට, උසාවිකට නොපවසා නිහඬව ඉවසා සිටීමට බොහෝ මාපියවරුන් උත්සාහ ගන්නා බව ද පෙනෙන්නට තිබේ. එහිදී ද මුදල් හදල් නැති අය සැමදා අසරණය. වැඩිහිටියෙකුගෙන් අතවරයක් සිදුවී, ළමා නිවාසයකට හෝ පරිවාස භාරයට පත් කරවන දැරියන්ද එහිදී ද යළි යළිත්, වැඩිහිටි පිරිමින්ගේ අතවරවලට ලක්වීමට සිදුවීමේ සම්භාවිතාව ඉහළය. පාගා දැමීමට ලක් වූ දැරියටම තවත් අය විසින් හිංසා, කරදර, අතවර කරනු පෙනේ. කුඩාදැරියන් යනු සිය පසිඳුරන් ප්රීූණනය පිණිස ඇති සෙල්ලම් බෝනික්කන් නොවන බව වටහා ගැනීම වැදගත්ය. මෙලෙස කුඩා දැරියන්ට අතවර කරන බොහෝ වැඩිහිටියන් සිය අතවරවලට ලක් කරන දැරියගේ වයසේම වූ දූදරුවන් සිටින විවාහක පියවරු බව දැන ගැනීම පවා අතිශය ලැජ්ජාවට කරුණකි. තමාගේ දූ දරුවන් දකින විට වැඩිහිටි අයට ඇතිවන දරු සෙනෙහස එබඳු අය විසින් දූෂණ, අතවර කිරීම් වලට ලක්කරන දැරියන් කෙරෙහි ඇති කර නොගැනීමට හේතුව නොවැටහේ. කාමය දරු සෙනෙහසට ද වඩා බලවත්ව නැඟී යාහැකි බව මෙබඳු සිදුවීම් අනුව සිතාගත හැක. මින් පෙනෙනුයේ වැඩිහිටි දූෂකයා දැරියක ලෙස බලනුයේ කාමයෙන් විකෘති වූ සිතකින්ම වන බවයි. යොවුන් දැරියකගේ ලාබාල සිරුරේ මොළොක් පහසට ලොල්වීම නිසා, යුක්ති ගරුක බව පිළිබඳ තැකීමක් නැති සිතකින් කටයුතු කිරීමට මෙබඳු අවිචාරවත්, අදූරදර්ශී, අමන වැඩිටිහියන් පෙළඹෙන බව පෙනේ. එය දැඩි වරදකි. බොහෝ ස්ත්රීම දූෂණ නඩුවලදී, පැමිණිලි පාර්ශවයට සිදුවන අසාධාරණයක් වනුයේ, දූෂණ, අතවර, අප‍යෝජන සිදු වූ අවස්ථාවක දී, දැරියගේ ප්ර බල විරෝධතාවක් අදාළ ක්රිපයාවට එල්ල නොවූ බව විත්ති පක්ෂය විසින් තාර්කිකව ඔප්පු කර දැක්වීමයි. එබඳු අවස්ථාවකදී සාධාරණ සැකයේ වාසිය හිමිවනුයේ අදාළ වරද කළ ඒ නරුමයාටමය. බොහෝ විට කිසිදු සාක්කියක් නොමැති හෙයින් ඇතැම් විට දැරියට අතවර කළ පුද්ගලයාට නීතියෙන් ගැලවිය හැකි අවස්ථාද උදා වේ. යම් යම් අවස්ථා වලදී, අදාළ අතවරය සිදුවූ අවස්ථාවේ හැඳසිටි ඇඳුම් පැළඳුම් ආදිය නිසි පරිදි ඉදිරිපත් කිරීමට ඇති වූ ප්රගමාදය මත අධිකරණ වෛද්ය විද්යාටත්මක සාක්ෂි පවා එකී නඩුවට අදාළව ගොනු කර ගැනීමේ හැකියාව ද අහිමි වූ අවස්ථා ද තිබිය හැක. අවසානයේ දී වෛද්යඩ විද්යාකත්මක ශාක්ෂි ගොනු කර ගැනීමට නොහැකිවීමේ හේතුවමත එබඳු දේට ගොදුරුවූ දැරියකට නීතියෙන් හිමි විය යුතු පිළිසරණ පවා නොලැබී යාහැකි අවස්ථා ද තිබේ. එනිසා ලිංගික අතවර වලට ලක්විය හැකි දේවල් වලින් හැකිතාක් ප්රැවේශම්වීම මෙන්ම, එබඳු දේ සිදු වූවාට පසුව නීතිමය වශයෙන් පිළිසරණක් ලැබිය හැකි සාධක සහිතව ඒ පිළිබඳ පැමිණිලි කිරීමද වැදගත්ය. සමහරු අපකීර්තියට පත්වීම, සමාජ පිළිගැනීම අහිමි වීම වැනි හේතු නිසා තමාට සිදුවූ එබඳු ලිංගික හිරිහැරයක දී මුනිවත රකිති. එය නොකළ යුතු දෙයකි. මන්ද එබඳුදේ නිසා තවත් අසරණ අහිංසක දැරියක් ඒ කාමාතුර නරුමයාට බිලි වීමට ඉඩහැර නිකරුනේ බලා නොසිටිය යුතු බැවිනි. 17.කටුක සැබෑව සංවර්ධනය අතින් කොපමණ ඉහළට ගමන් කර ඇතැයි තොරතෝංචියක් නොමැතිව ප්රරලාප දෙඩුවද සත්යනය නම් ඊට ප්රතති විරුද්ධ දෙයක්බව පැහැදිලිවම වැටහේ. බොහෝවිට සංවර්ධනය සිදුව ඇත්තේ සුළුතර පාක්ෂික පිරිසක් අතර බව නම් කිව හැක. සමාජ සංවර්ධය යනු අතිශය පුළුල් විෂයකි. නමුදු බොහෝ දෙනෙකුට අද වෙන තෙක් මෙහි ගැබ්ව ඇති පුළුල් අර්ථය මැනවින් වැටහී නොමැත. බොහෝ දෙනෙකු ව්යාුජව කටමැත දොඩවමින් බාල් නැටීමට යොමු වනුයේ නිසි වැටහීමක් නැති නිසාය. ජනප්රි ය තීන්දු, තීරණවලට වඩා අගය කළ යුතු වනුයේ නිවැරදි දේයි. නමුදු අද ඇගයීමට පාත්රි වනුයේ ජනප්රිවය බව මිස නිවැරදි චින්තනය නොවේ. සංවර්ධනයේ මූලික වැදගත්කම ඇත්තේ සමාජ ආකල්ප වෙනස්වීම තුළය. නමුදු අද බෙහෙවින් දක්නට ලැබෙනුයේ සමාජ ආකල්ප පිරිහීම තවත් වේගවත් වෙද්දී බාහිරව මතුපිටින් සිදුකරන පැලැස්තර දෑමීමකට සමාන කෘතිම සංවර්ධනයකි. එය සංවර්ධනය යන නමින් හැඳින්විය හැකි දැයි යන්න ද වෙනම කථාවකි. අද බොහෝවිට සිදුවනුයේ සංවර්ධනයේ නාමයෙන් මිනිසුන්ව ඇන්දවීමකි. බොහෝ දෙනෙකුට තවමමෙය නොවැටහේ. ඔවුන් සිතනුයේ සංවර්ධනය සැබවින්ම සිදුවන බවකි. ඒ සඳහා ව්යාටජ චිත්රහ, මැජික් මවා පෙන්වනු ලැබේ. ඇස්බැන්දුම් වනාහී සැබෑවක් නොවන බව වැටහෙනුයේ කලක් ගත වූ පසුවය. ඒ සඳහා අවශ්යම බරපැන විය පැහැදම් වනුයේද තමන්ගේම සාක්කුවෙන් බව බොහෝ අය නොදනිති. ඒවා වෙනත් කෙනෙකු පෙන්වාදෙනවාටද අකමැතිය. පසුව මේවා වැටහිය හැක. නමුත් එවිට නම් පෙරහැර ගොස් තිබෙන්නට ද පුළුවන. රාජ්යර සේවය බොහෝ පිරිහීමට පත්ව ඇතිබව අද දසතින්ම නැ‍ඟෙන චෝදනාවකි. මීට හේතු විවිධය. ඇතැම් හේතු නිර්මාණය වී ඇත්තේ පාලක පක්ෂයේ වැරදි තීන්දු, තීරණ නිසාය. ඇත්ත තිත්තය. නමුදු ඒ තිත්ත ඇත්ත පිළිබඳ කථාබහ කළයුතුමය. ඊට හේතුව නම් කණට ප්රි යඋපදවන අසත්යු පැවසීමට වඩා තිත්ත වුවද සත්යුයේ කිසියම් මිහිරක් ඇති බැවිනි. එසේම බොහෝ දෙනෙකු සත්යප පැවසීමට බියය. ඒ තමන්ගේ තනතුරු වරප්රිසාද අහිමි වෙතැයි යන බිය හෝ එලෙස බිය ගැන්වීම නිසාම විය හැක. මෙහි දී සිහිපත් වනුයේ කුඩා දරුවන් අඳුරට බිය පත්වන බොළඳ ස්වරූපයයි. කුඩා දරුවන් සිතනුයේ අඳුරේ සියළුම අයහපත, නපුර, බිය ගැබ්ව ඇති බවයි. නමුදු ඒ දරුවන් වැඩිහිටි වියට එළඹෙත්ම එය මිත්යායවක් බව ඔවුන්ටම වැටහේ. එවිට කුඩා කළ ඔවුන් වෙළා පැවති අහේතුක බිය සැනෙකින් ඉවත්ව යයි. එසේම සත්යඔය පැවසීමට සමහරු තුළ ඇති බිය ද, කුඩා දරුවන් අඳුරට බිය වීමට බොහෝ සමානය. මිනිසුන්ට දැන ගැනීමට අවශ්යළ වනුයේ නීරස වල්පල් නොවේ. සත්යමය මිනිසුන්ට සමීප කරවීම අද සමාජ වගකීමක්ද වේ. බොහෝ අය මේ සමාජ යුතුකම හිතාමතාම පැහැරහරින බව පෙනෙන්නට තිබේ.මිනිසුන්ගේ දෙනෙත් නිලංකාර කරවන සුන්දර දේ බ‍ලෙන් පැටවීම සඳහා අති ධාවනකාරී සන්නිවේදන තරඟයක නිරත වීමට මිස, සාරධර්ම පිළිබඳ තැකීමක් කිරීමට යොමුවන අය දුලබය.

ආකල්ප පිහිරීම හා සමාජ මට්ටම

රජයේ සේවයේ යෙදී සිටින බොහෝ දෙනෙකු ස්ත්රීසන්ය. පුරුෂ පක්ෂයට වඩා ස්ත්රීරන්ට රජයේ සේවය ප්රිීය මනාප ස්ථානයක්වී ඇතිබව පෙනෙන්නට තිබේ. බොහෝවිට වැඩි වරප්රීසාද භුක්ති විඳිනුයේ ස්ත්රීයන් නිසා මෙබඳු පසුබිමක්ඇති වී ති‍බේ.අද මෙරට ස්ත්රිසයට කිසිදු සාමාජයීය නිදහසක් නැති බවක්, වරප්රනසාද කඩ වී ඇති බවක් යළියළි ඉස්මතු කර දීමට යම් යම් පිරිස් කැස කවන නමුදු, සැබවින්ම මෙරට තුළ වැඩි වෘත්තිමය වරප්රීසාද භුක්ති විඳිනුයේ ස්ත්රීයන් බව පැහැදිලිය. ඒ යථාර්ථය වසන් කරමින් ව්යා්ජව නඟන හඬ, සැබෑවක් නොවේ. එබඳු ළතෝනිහඬ නඟන අය කවුරුන්දැයි මඳක් විමසා බැලුවහොත් සත්යයය මනාව හෙළිපෙහෙළි වනු ඇත. බොහෝවිට එබඳු පිරිස් පිටුපස ඇති අදිසි හස්තය රාජ්යහ නොවන සංවිධානවල ඩොලර්, යූරෝ මිටි මඟින් මෙහෙයවනු ලබන බව සොයා ගැනීමට ලැබෙනු ඇත. ඔවුන්ට එසේ කරනුයේ ඇයිදැයි ඊළඟට පැණයක් ඇතිවේ. ඔවුන්ගේ සැබෑඅරමුණ මෙරට වැඩ කරන සමස්ත ස්ත්රි ය වෙනුවෙන් පෙනී සිට හඬ නැගීම නොවේ. ඔවුන්ටම අනන්යස වූ පුද්ගලික අරමුණ ඔස්සේ ඔවුන් ක්රිදයාත්මක වේ. අසරණස්ත්රීොන් වෙනුවෙන් ඔවුන් සැබෑ හඬක් නගන්නේ නම්,එසේ හඬ නැඟිය යුතු සැබෑ හේතු අනන්තවත් මේ සමාජය තුළ ඇත. නමුදු ස්ත්රී්වාදීන්ගේ වුවමනාව අවංක නැත. ඔවුන්ට වුවමනා බටහිර ගැති අධිරාජ්ය වාදී ආකල්ප මෙරට සංස්කෘතිය මත බලහත්කාරයෙන් පැටවීමට පමණි. ඒ සඳහා ඔවුන්ට අවශ්යෑ තරම් මුල්ය් ප්රතතිපාදන බටහිර ප්රතජාවගෙන් ලැබේ. නව යටත්විජිතකරණය නම් මෙයයි. පෙර දී අවි ආයුධ බලයෙන් බටහිර ජාතීන් සිදු කළ දෙය අද කරනුයේ හීන් නූලෙනි. ඒ අපේ සංස්කෘතිය හරහාය. රාජ්ය් සේවය පිරිහීමට ආකල්ප පිරිහීම බොහෝ‍ සේ බලපා තිබේ.‍ මුල් යුගයේ රාජ්යව සේවය යනු කිසියම් සමාජ තත්වයක් හිමිව තිබූ ඉහළ සමාජ පිළිගැනීමක් සහිත සේවයක් විය. නමුදු අද ඒ තත්වය රාජ්යව සේවය තුළ දක්නට නැත. ඒ වෙනුවට ඇත්තේ දේශපාලනඥයින් විසින් සිය අභිමතය පරිදි අතකොළු ලෙස භාවිතා කරනු ලබන රාජ්යප සේවයකි. තමන්ගේ දේශපාලන ව්යාභපාරවල නිරතව හිඳී වන්දිභට්ට සහචරයින් දැමිය හැකිතාක් නාම ලැයිස්තු මඟින් රාජ්යල සේවය තුළට රිංගවා සමස්ත රාජ්ය සේවයම බෙලහීන කිරීමට මූලිකවම වගකිව යුතුවනුයේ මෝඩ දේශපාලඥයින්ය. මීට එක් පක්ෂයක් හෝ පැත්තක් පමණක්ම වගකිවයුතු නොවේ. නිදහසින් පසුව එදා මෙදාතුර බලයට පැමිණි සෑම අ‍යෙකුම මීට එක හා සමානව වගකිය යුතුය. අවංක සිතින් පෙන්වාදෙන අඩුපාඩු, පාට කණ්ණාඩි දමා නිරීක්ෂණය නොකළයුතු වේ. විචාර පූර්වක බවට පැත්තක්, පක්ෂයක් අයත් නැත. බොරුවට මූණිච්චාවට සමහරු පැත්තක් නොගන්නා බව කීවද ඇතැම් අයට කුට්ටිය දුන්විට ඇට නැතිදිව වහා ඒ අතට නැවේ. නමුදු සියළු දෙනාම ඒ මිම්මෙන් නොමැණිය යුතුය. වරද කවුරු කළද, වරද වරදමය. කරන පුද්ගලයාගේ සමාජ මට්ටම අනුව වරදක්, නිවැරැද්දක් ලෙස බාර ගත හැකි නොවේ. ඇතැම් දේශපාලඥයින් ඇහැටකණට පේන යොවුන් දැරිවියන්ට රැකියා ලබාදීමට සම්මුඛ පරීක්ෂණ පවත්වා ඇත්තේ ඉහළ පෙලේ හෝටල් කාමරවලවීම, සේවයේ තරාතිරම පිළිබඳ මූලික වැටහීමක් ලබාගැනීමට ප්රේමාණවත්ය. මිනිසුන්ටද රටට හෙන ගැහුවද තමන්ගේ බඩ ගොස්තරය සුරැකේ නම් කමක්නැත.කිසිදු බුද්ධියක් නැති, උගත්කමක් නැති, දැක්මක්, ශිලාචාරකමක් නැති පුද්ගලයින් කෙරෙහි විශ්වාසය තබාකටයුතුකිරීම තරම් මන්ද බුද්ධික බවක් තවත් නැත.යමක් තමන්ට සිදුවූ විටදී පමණක්, ඉන් අකම්පාලවී දුක්වීමට වඩා නිය‍පොත්තෙන් කැඩියහැකිව තිබූඅවදියේදී එය කළ හැකි වූවා නම් වඩාත් උචිතය. ගිය හකුරට හැඬීමට වඩා තියෙන හකුර රැකගැනීම වැදගත්ය. එසේම යමක් සිදු වීමට පෙර කළ යුතුව තිබූ කාර්යයක් පසුවී හෝ වැටහීම වුවද සදාකල් රැවටීමට වඩා ප්රමමාණවත්ය. ඇතැම් දේ සෘජුව පැවසීමට වඩා ව්යංීගයෙන් පැවසීම එබඳුදේ වඩාත් හිතේ තදින් තැන්පත් වීමට හේතුවකි. එසේම අකුරු, වචන හඹා එන අර්ථයට වඩා ව්යංවඤ්ජනයට කෙරෙහි ඇලී කටයුතු කිරීමට රුචිකත්වයක් දක්වන මෝහ මූලික අයගෙන් ගැලවී යමක් විචාරපූර්වක ඉදිරිපත් කිරීමට ද එය විශාල පිටිවහලක් වේ. මිනිස් ගති ලක්ෂණ පිරිහී ගොස් තිබෙන තරමට අද එබඳුදේ සත්ව ගති ලක්ෂණ පවා අබිබවා යාමට සමත්ව ඇත. වර්තමාන කාල වකවානු තුළ බහුලව මිනිසුන් ලෙස උපත ලබනුයේ පෙර භව වලදී තිරිසන්, යක්ෂ, රාක්ෂ, ප්රේනත ආත්ම භාවයන් ලබා සිටි අය දැයි සැක සිතෙන තරමටම අද මිනිස් සමාජය සාරධර්ම අතින් පහළ මට්ටමකට වැටී ඇති අයුරු දැකගත හැක. බොරුව, වංචාව සිදු කරනුයේ ඇස් පනාපිටම වීම මෙහි ගැබ් වන ඛේදජනක බව වඩාත් තහවුරු කරවයි. වැරදි කරන අයට නිසි දේව දඬුවමක් අද යුගයේ නොමැත. සමහරුන් පිරිමින්ට වඩා ස්ත්රී න්ට වැඩිපුර සලකන බව පෙනේ. බටහිර ජාතීන් ස්ත්රිවය ප්රරමුඛය (Ladies are first) කියා සැලකීමද මීට නොදෙවනිය. ඒ පහසුවෙන් ස්ත්රිියකගේ නාහේ විඳ ගෙන සිය සංස්කෘතිය මෙරටට ව්යාaප්ත කරදැමීමට හැකි මඟක් සකසා ගැනීමට මිස වෙනත් හිතකර දෙයකට නොවේ. මෙරට සංස්කෘතිය තුළ කෙතරම් උසස් සත්චාරිත්ර තිබුණද ඇතැමුන්ට හොඳින් නින්ද යන්නේද බටහිරට ආවැඩුවහොත් පමණක්වීම අවාසනාවකි. ස්ත්රී්, පුරුෂ බව ජෛව විද්යා්ත්මක අනන්යවතාවයකි. එය ස්ථිර දෙයක් ද නොවේ.අද ස්ත්රී න් පමණක් නොව ස්ත්රීදන්ගේ ඇඹලයින් වීමටම පතා ගෙන මෙන් ඉපදී ඇති කිසිදු පෞරුෂත්වයක් නැති ඇතැම් පිරිමින්ද, හැකි තාක් උදව් උපකාර කරන්නේම මෙරටේ ස්ත්රී වාදී ආකල්ප තහවුරු කිරීමටය. මෙරට ජන සමාජය ස්ත්රීහවාදී ආකල්පවලින් අවුල් කර සමඟි සම්පන්න පවුල් ජීවිත කඩා කප්පල්කර සීසීකඩ විසුරුවා දැමීමට, සංස්කෘතියට විදේශීය, විජාතික ඉහඳ තැබීමට මොළය කළඳක් නැති අය සේ ක්රිුයා කරන අල්පවූදෙනෙකුගේ කටයුතු සමස්ත ජන ප්රලජාව කෙරෙහි ආරෝපණය කිරීමට තැත් කිරීම ද වරදකි. දැන දැන වැරදි කිරීම සමාව ලැබීමට සුදුසු හේතුවක් නොවේ.

සම්ප්රීදාය හා නූතන සමාජ චර්යාව

රාජ්යම සේවය බොහෝවිට ස්ත්රීකන්ගෙන් පිරීයාමට හේතුවද මෙබඳු කරුණුය. එසේම රාජ්යම සේවයේදී ස්ත්රි්යට පිරිමින්ට නොමැති යම්යම් වරප්රබසාද සලස්වා තිබීමද වඩාත් ස්ත්රීකන් රාජ්යම සේවයට‍ ඇඳීයාමට හේතුවකි. එය රජයේ බඳවා ගැනීම්වල මූලික ප්රීතිපත්තියකි. පිරිමින්ට රාජ්යම සේවය වඩා ප්රිිය නොවනුයේ එහි වැටුප් තල අවම මට්ටමක පැවතීමත්, නීති රීති අධිකව තිබීමත්, ඒකකාරී ස්වභාවයන් යටතේ සම්ප්රවදායික බවට මූලික ස්ථානය ලැබීමත් වැනි ‍කරුණු නිසාය. පිරිමියා යම්කිසි සේවා ස්ථානයක රාජකාරි කිරීමේ දී වැඩි වේලාවක් එකී ස්ථානවල නොරැඳීම නිසා ඊට එක් විකල්පයක් ලෙස හඳුනා ගනු ලැ‍බුවේ ස්ත්රීින්ව එබඳු සේවා ස්ථානවල එබඳු රැකියාවලට එම ස්වරූපයේ රාජකාරි සඳහා බඳවාගැනීමේ ක්රකම වේදයයි. රාජ්යව සේවයට එක්වීම සඳහා ස්ත්රීසන්ට විශේෂ වරප්රඳසාද සැලසී ඇත්තේ එකී පදනම අනුවය. නමුදු අද වන විට ඒ ක්රවමවේදයෙන් අපේක්ෂිත අරමුණු මුළුමනින්ම බිඳවැටී තිබේ. මේ නිසා ඉන් අපේක්ෂිත බලාපොරොත්තු ඉටු කරවා ගැනීමට නොහැකි වී තිබේ. ස්ත්රීතන් බහුලවීම නිසාම, කිසිදු කාර්යයක් නිසි ලෙස ඉටු‍ නොවන තැන් බවට සමස්ත රාජ්ය් සේවයම පත්ව තිබේ. ඉහළ නිලවල සිට පහළම ස්ථරය දක්වා සමස්ත රාජ්යන සේවයේ වැඩි දායකත්වයක් දරනුයේ ස්ත්රීතන්ය. හුදෙක් තමන්ට රජයෙන් සැලසී ඇති වරප්රාසාද භුක්ති විඳිනවා හැරෙන්නට මහජනයා වෙනුවෙන් සේවයකිරීමට මෙබඳු ස්ත්රීවන් තුළ කිසිදු ධනාත්මක ආකල්පයක් නොමැත. හැමදේම කෙරෙන තැනට වඩා නොකෙරෙන තැනට කටයුතු පිළියෙළ කිරීම මෙබඳු මහජන වරප්ර්සාද භුක්තිවිඳින ඇතැම් ස්ත්රීෙන්ගේ සිරිතයි. බදු මුදල් මඟින් සිය වැටුප්, වේතන ගෙවන බවක් වත් මොවුහු කල්පනා නොකරති. සමස්ත රාජ්යළ සේවය අප්රලසාදයට ලක් කිරීමේ චේතනාවක් නොමැති වුවද, වැරදි කරන ඇතැම් දූෂිත නිලධාරීන්ට කෙසේ හෝ සුදුහුණු ගෑම නම් වරදක් බව කිවයුතුය. ආරම්භකව රාජ්යම සේවය ස්ත්රීකන් බඳවා ගැනීමේ මූලික අරමුණු මේ වන විට බිඳ වැටීමකට තුඩු දිය හැකි යම්යම් කරුණුද මේවන විට උද්ගතව ඇති බව නොරහසකි. මන්ද බහුලව ස්ත්රී න් රාජ්ය් සේවය බඳවා ගැනීම නිසා එහි අද විද්යේමාන බොහෝ ආවේණික දුබලතා හා ගැටළු ඇති වී තිබෙන බව පෙන්වා දියහැක. අසංවිධානය අකාර්යක්ෂම බව, අපිළිවෙළ, දුර්වල කළමනාකරණය ආදී දේ එබඳු අයහපත් ලක්ෂණවලින් ස්වල්පයක් පමණි. 18.විෂම ආශාව සමාජ බිඳ වැටීම පිළිබඳ බොහෝ දෙනෙකුගේ කතාබහට මාතෘකාවක් වී තිබේ. සමාජයේ නීතිය,සාරධර්ම බිඳ වැටී ඇති බව ජනමාධ්ය් මඟින් පෙන්වා දේ. දැනට අප ඉදිරියේ පවතින්නේ පුදුමාකාර ලෙසට සෘණාත්මක ආකල්ප නිසා ඔද්දල් වූ සමාජයකි. වංචනිකයින්ට ඕනෑම බොරුවක් කර අනුන්ගේ මුදල් ගසා කෑමට ඉඩ හැර ඇත.සමාජය දුෂිත වීමට මූළික සමාජ සංස්ථාවවූ පවුල් ඒකකයේ බිඳ වැටීම බෙහෙවින් උපස්ථම්භක වී තිබේ. අද ඇත්තේ වාණිජ අර්ථක්රූමය විසින් ගිල ගන්නා ලද ගරා වැටුණු පවුල් සංස්ථාවකි. මේ ‍තුළ බිරිද හෝ ස්වාමියා විදේශගතවී ඇත. එසේ නොමැති නම් පැවති යුදමය වාතාවරණය නිසා සිය දෙමාපිය ඥතීන් අහිමි ඒ නිසාම සුරක්ෂිත බව නොලැබූ අසරණ ළමා පරපුරක් අප හමුවේ පවතී. එක් අංශයකින් වාණිජ අර්ථක්රරමයේ විවෘත දොරටු නිසා නිදහසේ රට තුළට ප්රතවේශ වන ආගන්තුක විනාශකාරී ගතිසිරිත් පැවතුම් බඳු දේ මඟින් ළමා පරපුර ඇතුළු සමස්ත ජනතාව ගිළ ගනිමින් ඇත. තවත් අංශයකින් මෙරට ඈත අතීතයේ සිටම කාන්තාවට පැවති ගෞරවණීය ස්ථානය ක්රාමයෙන් වියැකීයාම මාතෘ පදවිය හෑල්ලුවට ලක් වීමටක් බව පෙන්වා දිය හැක. විවිධ රාජ්ය නොවන සංවිධානවල අරමුදල් හා මූල්යත ප්රුතිපදාන හරහා මෙරට ක්රිහයාත්මක වන බෞද්ධ සංස්කෘතියට හානිකර ප්රාචාරාත්මක මතවාද යාන්ත්රපණය ද එකී සංස්කෘතික සෝදා පාළුව වේගවත් කරවීමට සමත්වී තිබේ. වාසි,ලාභවලට ගිජු වූ ඇතැම් බුද්ධිමතුන්ගේ නිහඬ ප්රළතිපදාව ද මේ තත්වය උග්ර වීමට හේතුවකි. ස්ත්රිවයට මේ රටේ හිමිවී තිබූ අද්විතීය ස්ථානය වූ මාතෘත්වයෙන් පහළට හෙළා එම ගුණ‍ය අවලංගුකර දමා ඇය වෙළඳ අර්ථ ක්රනමයේ මූල්ය උත්පාදක යාන්ත්ර්ණයක් කර ගැනීම පිණිස සකස් කරන ලද ස්ත්රීගවාදය වැනි මතවාද මෙරට සංස්කෘතියට රිංගවීම පිණිස බටහිරගැති විජාතික බලවේග කැසකවමින් සිටිති. ඒ වෙනුවෙන් විදේශීය මුදල් ඇති තරම් ඒ ව්යාරපෘතිවල නිරතව සිටින උදවියට අත්පත් වන බව එවැනි පරාජිත බෙලහීන මතවාදවලට ගොදුරු වී සිටින අහිංසක කාන්තා පර්ශවය නොදනිති.රෝග මුලින් ව්යාෙප්තකොට හෝ නිසි පිළියම් නොකොට අනතුරුව ඒ රෝගවලට ඖෂධ අලෙවි කර ඉන් මුදල් ඉපැයීමට හුරුව සිටින කපටි පුද්ගලයින්ගේ ක්රිඖයාකාරකම් එක් වරම වටහා ගැනීමට තරම් අසීරුය. ඒ අනුව අද සෑම ‍දෙනාටම ප්ර්ශ්න සේ පවතින ආර්ථික, සමාජයීය, ආගමික ආදී විවිධ සමාජ සංස්ථා ඇසුරේ ඇති ප්රගශ්න හුදෙක් ස්ත්රිශයටම ආවේණීක ඇයගේම ප්ර ශ්න ලෙස හුවා දක්වා ඒ කෙරෙහි ආකර්ශනය කරවා ගන්නා ලද අසරණ ස්ත්රිරන්ගේ මොළ ශෝධනයකරණයකට ලක් කරනු ලබන්නේ ඒ අයට ඒ බවක් කිසිසේත්ම නොදැනෙන ලෙසය. ස්වභාවයෙන්ම සිය අවධානය දිනා ගනු ලැබූ ආගන්තුක මතවාද කෙරෙහි නිරාසව ආකර්ශනයවීම සහජ මානව ලක්ෂණයකි.අනුකරණයට කැමතිබව ද තවත් මානව ගති ලක්ෂණයකි. මෙබඳු සහජ මානව ලක්ෂණ මනාව උපයෝගී කර ගනිමින් ස්ත්රීකවාදය ඔස්සේ සමාජයට කාමයේ මූළික බීජය කිසිදු අපහසුවකින් තොරව එන්නත් කරනු ලබයි. ඒ ද්ර්ව්යේවාදී ආර්ථික රටාවේ ප්රිවාහය ඔස්සේ සිය භාණ්ඩ හා සේවා පහසුවෙන් හා සීඝ්ර් ලෙස අලෙවි කර ගැනීමට සුදුසු වෙළඳපළක් මෙරට තුළ නිර්මාණයකිරීමේ යටි අභිලාශයෙනි. ඒ තුළ ස්ත්රිසයගේ මාතෘත්වයට ගරු කර පිරිනැමිය යුතු මානව අගය වෙනුවට හුදෙක් සුකොමළ නාරි දේහයේ මාංශමය වටිනාකම පමණක් වෙළඳ අගයකින් හුවා දැක්වීමට ප්රෙමුඛත්වය පිරිනැමී තිබීම මහත් අවාසනාවන්ත තත්වයකි. ඒ සඳහා නාරිදේහය දැක්වෙන වෙළඳදැන්වීම් සඳහා නිරුවතින් හා අඩ නිරුවතින් පෙනී සිටීම බහුල ලෙස සිදු වේ. ඒ තුළ කාමය දැනවීමද එහි අහිතකර ප්රාතිඵල සේ සමාජය තුළ කාමය සඳහා අනවශ්ය ප්ර චාරයක් ලැබීමෙන් ප්රහතිවිරුද්ධ පාර්ශව තුළ අනවශ්යී ලිංගික ආවේග කැළඹීම් ස්වරූපයෙන් මුදා හැරේ. කාමය සම්බන්ධ අපරාධකාරී චර්යා සඳහා අවශ්යක ඉඩකඩ පුළුල්වීම මේ නිසා ඇති වේ.

බෞද්ධ සංස්කෘතික අනන්යඇතාව

අනවශ්යද සේ සිරුර ප්රීදර්ශනය කිරීමට හෝ අයිතියක් ස්ත්රිකය සතු බව පැවසීම හෝ සිරුර දුටු පමණින් ලිංගික ආවේගවලින් මුසපත්වීමේ වරද ස්ත්රිඅය මත පැටවීම යනාදී ලෙස හෝ සමාජ වගකීමෙන් බැහැරව කටයුතු කිරීමට මෙහිදී කාන්තාවට හැකිදැයි බුද්ධිමත්ව සිතා බැලිය යුතුය. නිදහස හා සම අයිතිය ලැබීම පිණිස මාතෘත්වයට ගරු කරන දිගු මානුෂික සභ්යබ ඉතිහාසකට හිමිකම් කියන බෞද්ධ සංස්කෘතියට එරෙහිව සටන් වැදීමෙන් අත්කර දෙන ජය නව යටත් විජිතකරණයේ අදිසි හස්තය වෙත උරුමකර දීමට පළමු දෙවරක් සිතා බැලීමට කාලය පැමිණ ඇත. පෙරදිග සංස්කෘතිය ගොඩනැඟී ඇත්තේ පවුල කේන්ද්රී කර ගනිමිනි. බුදුදහමේ ආභාෂය ලැබීම නිසා එය වඩා සවිමත් බවට පත් විය. පෙරදිග සංස්කෘතියේ පවුල තුළ මවට හිමි වනුයේ ඉතා අද්විතීය ස්ථානයකි. පවුලේ සෙසු සාමාජිකයින් අතර මානව බැඳීම සවිමත් වනුයේ මවගේ භුමිකාව සවිමත් පදනමක් මත ගොඩ නැඟී ඇති හෙයිනි. ශ්රී ලාංකික බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුළ විද්යනමාන වනුයේ පුරුෂ මූළික පවුල් සංස්ථාවක් බව සත්ය යකි. එනමුත් එය කිසිසේත් පුරුෂාධිපත්යනය තහවුරු වන පවුල් පසුබිමක් නොවේ. පුරුෂ මූළික යන්නේ අර්ථය පියාගේ ආරක්ෂාව පෝෂණය හා රැකවරණය නොමඳව ලැබෙන බවයි. දරුවන්ට අවශ්යර ආදරය හා සෙනෙහස ලැබෙනුයේ මවගෙනි. මේ යටතේ දරුවෙකුට අවශ්ය් සියළු ආවේදන සංතෘප්තිය මව වෙතින් ලැබේ. නිරෝගී ගුණ සම්පන්න දරු පරපුරක් ඇති දැඩි කිරීමේ කාර්යයේ දී මවගේ සමාජ ප්ර තිමානය පියා තරමටම හෝ ඊටත් වඩා ප්රුබල සේ පිළිගැනීමට ලක් විය. එදා පැවති සමාජ ක්රයමය යටතේ ස්ත්රිපය මව් පදවියේ වගකීම් දරන්නිකසේ පුරුෂයාගේ නොමඳ ගෞරවයට පාත්ර විය. ස්ත්රිාය පුරුෂයාගේත් පුරුෂයා ස්ත්රිසයගේත් අන්යෝටන්යර ගෞරවයට පාත්රය වූ පුරාණ සමාජ ක්ර්මය තුළ සාමකාමී සහජීවන සහනශීලී යුගදිවි ප්ර්තිපදාව මනාව රැඳී පැවතිණ. රෝම ලන්දේසි නීති ක්ර‍මය යටතේ විවාහය නීත්යාශනූකූලව ලියාපදිංචි කිරීමට ප්රැථම පුරාණ හෙළ සංස්කෘතිය තුළ විද්යකමානව පැවතියේ හුදෙක් නෛතික පදනමකින් පරිබාහිර ආදරය, අන්යෝ්න්යථ විශ්වාසය, ගෞරවය හා සෙනෙහස මත දැඩිව පදනම් වූ විවාහ ක්රකමයකි. ඒ තුළ අද බහුලව පවතින දික්කසාද නඩත්තු නඩු හබ, පවුල් ආරවුල්, අඹු සැමි ප්රළශ්න ආදිය නොවීය. පවුල තුළ පැණනඟින ප්රතශ්න විසඳා ගත්තේ අඹුසැමි ගැටළු බාහිර අයට නිරාවරණය නොවීය. ගෙයි ගිනි පිටට නොදීමට ‍හා පිටගිනි ගෙතුළට නොගැනීමට තරම් ඒ යුගයේ මිනිසුන් බුද්ධිමත් විය. අධිකරණයක සිවිල් නඩු විභාග වන අවස්ථාවක ගොස් නිරීක්ෂණය කළහොත් අද දිනකට කෙතරම් දික්කසාද නඩු ප්රඅමාණක් ගොඩ ගැසී ඇති දැයි බැලිය හැක. ඇතැම් විට ඒ වෙනුවෙන් වෙනම උසාවි පිහිටුවීමට අවශ්ය් වේ දැයි සි‍තේ. බටහිර රටවල පවුල් ප්රටශ්න සඳහාම වෙන් වූ ජංගමඋසාවි පවා පිහිටුවා තිබේ. සාධාරණ ලෙස කාම තෘප්තිය ලැබීම විවාහ දිවියක අරමුණයි. දැනට මෙරට ක්රිහයාත්මක වන රෝම ලන්දේසි විවාහ ක්රමමය යටතේ නීත්යා නූකූලව විවාහයට පත් වූ අඹු සැමි යුවළකට මෙහි සඳහන් ලෙස සාධාරණ කා‍ම තෘප්තිය ලැබීමේ කිසිදු බාධාවක් නැත. තම නීත්යායනූකූල වෛවාහික සහකරු හෝ සහකාරියගෙන් පරිබාහිරව කාම තෘප්තිය ලැබීම රටේ පවතින නීතිය අනුව වරදක් හෙයින් ඒ වරද සාධාරණ සැකයකින් තොරව ඔප්පු වූ අවස්ථාවක ඒ සඳහා නීතියෙන් දඬුවම් ලැබීමට සිදු වේ. විවාහයෙන් පිට සිදුකරන කාම තෘප්තීන් අනියම් ලිංගික සේවන ලෙස හැඳින්වේ. මෙවැනි අසත් දේ සඳහා මිනිසුන් යොමු වනුයේ තමාගේ සිත තුළ නැඟ එන යටපත් කළ නොහැකි අධික කාම රාගය නිසාය. කාමය තෘප්තිමත් කර ගැනීම සඳහා මිනිස් සමාජයෙන්ම ඒ සඳහා සුදුසු නීත්යානනූකූල ක්ර්මවේද සකස්ව ඇති විට ඒ සඳහා නීතියෙන් පිටතට ගොස් කාම තෘප්තිය ලැබීම සමාජය අවුල්ව යාමට හේතුවකි. ඒ නිසා එය වරදක් සේ පිළිගැනෙන පරිදි සමාජ ප්රැතිමාන සකස්ව තිබේ. මේ සමාජ ප්රිතිමාන පසු කාලයක දී නීතියක් බවට පත්ව ඇත. බෞද්ධ සමාජ ප්රඇතිමානය නම් පංචශීල ප්ර්තිපදාවයි. එය සමාජය කෙරෙහි මෛත්රී පූර්වකව පැවතිය යුතු මූලික ස්ථාවර පහක් පිළිබඳ පෙන්වා දෙනු ලබයි. මෙහි අන්තර්ගත වනුයේ ප්රාවණඝාතය, සොරකම, සාවද්යබ මෛථුනය, මුසාවාද හා මත්ද්රරව්යෙ යන සමාජගත පැවැත්ම බිඳ හෙළීමට ආධාර වන මූලික කරුණු පහකින් වැළැකීම යහපත් ‍බව පෙන්වා දේ. මින් කාමේසු මිච්ඡාචාරා යන තෙවන කරුණින් අදහස් වන්නේ සාවද්යම මෛථුනයෙන් වැළකීමයි. මෙහි සඳහන් සාවද්ය් මෛථුනය යනු කුමක්ද? මේ පිළිබඳව සඳහන් සාම්ප්ර දායික අර්ථකථනවල දැක්වෙනුයේ නීත්යාහනූකූල විවාහ දිවියට පරිබාහිර අනියම් විවෘත ලිංගික ඇසුර සාවද්යන මෛථුනය බවයි. නියම හා අනියම් බව දැක්වීමේ සීමාව කුමක්ද? එය නීතියද? එසේ නම් පංචශීල ප්රමතිපදාව ආරක්ෂා කිරීමට රෝමලන්දේසි නීතිය අවශ්යී විය යුතුය. මේ නීති එදා නොතිබිණ. එසේ නම් මෛථුන සේවනයේ සීමා වැරදි හෝ හරි යැයි දැන ගන්නේ කෙසේද?

සමය ප්රයතිමාන හා සමාජ ආකල්ප

මෙසේ අර්ථ දැක්වීම වැරදි නොවුණත් එම අර්ථ දැක්වීමේ එක්තරා සීමා සහිත බවක් පවතින බව පෙනේ. මෙහි සඳහන් මෛථුන සේවනයේ සීමාව වූ කලී අධික බවේ සීමාවයි. යමෙකු අධික ලෙස මෛථුන සේනයේ යෙදේ නම් එය සාවද්යය මෛථුන සේවනයයි. එසේම මධ්යුස්ථ බවකින් මෛථුන සේවනයේ යෙ‍දීම නිරවද්යන මෛථුන සේවනයයි. ඒ මිස මෛථුන සේවනය පිණිස යොදා ගන්නා ස්ත්රී , පුරුෂයින් ගණන නොවිය යුතුය. මක් නිසා ද යත් ඇතැම් රටවල එක් අයෙකුට වඩා වැඩියෙන් නීත්යා නූකූලව විවාහ කරගැනීමට අවසර තිබෙන හෙයිනි. මුස්ලිම් රටවල පවතින විවාහ නීතිය මීට උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැක. ඒ රටවල පුරුෂයෙකුට නතමාට නඩත්තු කළ හැකියාව තිබේ නම් ස්ත්රීහන් සතක් දක්වා විවාහ කර ගැනීමට පුළුවන්කම තිබේ. නමුදු බෞද්ධයෙකුට විවාහ කරගැනී‍මට නීත්යාිනූකූල අවසරය තිබෙනුයේ එක් ස්ත්රි්යක් හෝ පුරුෂයෙකු පමණි. එසේ නම් බෞද්ධ සමාජ පසුබිම අනුව එක් බිරිඳකගෙන් සෑහීමකට පත්විය යුතුය. මේ ගණනට වඩා වැඩිවීම කාමයේ වරදවා හැසිරීමකි. නමුදු මුස්ලිම් නීතිය අනුව එක් පිරිමියෙකුට බිරින්දෑවරුන් සතක් දක්වා විවාහ කරගැනීම කාමයේ නිවැරදිව හැසිරීමකි. මෙහි දී අධි කාම පරිභෝජනයට ආගමේ රැකවරණද ලබා දී ඇත. එවිට පංචශීල ප්ර තිපදාව අනුව බෞද්ධයාට කිසියම් අසාධාරණයක් සිදුවන බවක් පෙනේ. මෙසේ විවාහ කරගැනීමට අවසර තිබුණා කියා ඒ සෑම අයෙකු සමඟම අසීමාන්තිකව මෛථුන සේවනයේ යෙදීමට අවශ්යහ නැත. මෙහි වරද සිදුවී ඇත්තේ අදාළ කාම මිථ්යානචාර යන්න අප අර්ථකථනය කරගනු ලබන ආකාරය අනුවය. සැබවින්ම මෙහි දී ගත යුතු වනුයේ කුමන ස්ත්රී , පුරුෂයින් ප්රැමාණයක් එරටේ වංලංගු නීතිය අනුව විවාහ කරගනු ලැබූවත් කාමයේ හැසිරීම කිසියම් සීමාවක් අනුව පාලනය විය යුතු බවකි. ඒ අනුව මුස්ලිම් විවාහ නීතිය අනුව භාර්යාවන් සතක් විවාහ කරගෙන කාමයේ සීමාසහිත බව අපේක්ෂා කිරීම කිසියම් අවදානමක් ගැනීමක් හා සමානය. මුස්ලිම් විවාහ නීතිය මඟින් අභ්ය්න්තර සදාචාරයට කිසිදු අනුබලක් මින් නොලැබේ. මුස්ලිම් විවාහ නීතිය අනුව කාම මිථ්යාඟචාරයට නීතිමය ප්රාතිපාදන ද සැපයී ඇත. නමුදු බෞද්ධ පසුබිම අනුව ඒක භාර්යා, ඒක ස්වාමි විවාහය අනුදත් නිසා, සදාචාර ප්රනතිපදාවට නීතිමය ආවරණයක් ද සැලසී තිබේ. මේ නිසා බෞද්ධ පසුබිම තුළ ආරක්ෂාවක් සැපයේ. කිසියම් සංකල්පයකට නිර්වචනයක් සැපයීමේ දී අදාළ නිර්වචනය මඟින් එකී සංකල්පය මුළු මනින්ම විග්රයහ නොවී එහි එක් දේශයක් පමණක් පැහැදිලි කිරීමේ දුර්වලතාවය මෙහි විද්යළමානය. දැනට මෙරට ක්රි්යාත්මක වන රෝම ලන්දේසි නීති ක්රාමය අනුව අන්යෝවන්යහ ප්රිතිවිරුද්ධ ලිංගික ස්ත්රි යක් හා පුරුෂයෙක් එක් වී ඔවුන්ගේ විවාහය නීත්යාපනූකූල ලෙස ලියාපදිංචි කිරිමෙන් අනතුරුව ඔවුන් අඹු සැමියන් ලෙස එක්ව ජීවත්වීම ඇරඹීම සම්ප්රේදායයි. මෙකී අඹු සැමියන් ලෙස දිවි ගෙවීම යනු සමාජ සම්මත ලෙස විවාහ සංස්ථාවට ඇතුළත්ව ඔවුන් දෙදෙනා අතර පමණක් ලෙස සීමා කරනු ලබන නීත්යාජනූකූල ලිංගික ඇසුරයි. මෙහි කිසිදු ගැටළුවක් නොමැත. සමාජය මෙය එකහෙළා අනුමත කරන බැවිනි. විවාහ වී දූදරුවන් ලැබීම සමාජ සම්මතය ලෙස ද සැලකෙන හෙයිනි. මීට වඩා වෙනස් වූ අසම්මත කාම සේවන ක්රරම මෙරට සංස්කෘතියට හෝ සදාචාරයට නොගැලපේ. එසේම ඒවා නීතියට ද පටහැනිය. විවාහ ජීවිතය විවිධ පැතිකඩ යටතේ විවිධ ස්වරූපයෙන් විග්රඒහ කළ හැක. විවාහය හුදෙක් ලිංගික ජීවිතයට පමණක් ලඝු කර නිර්වචන සැපයිය නොහැක. එසේ වුවහොත් ඉන් නිරූපණය වනුයේ විවාහයේ එක් සීමා සහිත පැතිකඩක් පමණි. කිසියම් සංකල්පයකට නිර්වචනයක් සැපයීමේ දී අදාළ නිර්වචනය මඟින් එකී සංකල්පය මුළු මනින්ම විග්රිහ නොවී එහි එක් දේශයක් පමණක් පැහැදිලි කිරීමේ දුර්වලතාවය මෙහි විද්යමමානය. එනිසා විවාහය පිළිබඳ සාකච්ඡාවක දී එහි සියළු පැතිකඩ පුළුල්ව අරමුණු කිරීම අවශ්ය‍ය. විවාහය යනු නීතියෙන් එක්වීම පමණක්ම නොවේ. පුරාණ ලාංකේය සංස්කෘතියට අනුව විවාහය ලියාපදිංචි කිරීමක් නොවීය. විවාහ ප්රාිප්ත යුවළගේ කැමැත්ත මත, අදාළ පාර්ශව දෙකේ වැඩිහිටි අනුමැතිය පරිදි, දෙදෙනා එක්ව වාසය කිරීමට ඇරඹීම මෙරට පුරාණයේ පැවති ක්ර මයයි. නමුදු එක්ව වාසය කිරීම ඇරඹූ දාසිට මියයන තුරුම එබඳු විවාහයන් සුරැකිය පැවතිනි. දික්කසාදවීම් එබඳු විවාහයන් තුළ නොවීය. එය අනෝන්යා විශ්වාසය,ගරුත්වය,සාරධර්ම මත මනාව රැඳී පැවති විවාහ සංස්ථාවක් විය. අපේ සංස්කෘතික සාරධර්ම ශිෂ්ට නොවන බව පවසා අපව ශීලාචාර කිරීමට බටහිර ජාතිකයින් ඔවුන්ගේ නීතිරීති විවාහය සඳහා මෙරට තුළ භාවිතා කිරීම ඇරඹීය. දික්කසාදවීම් හා බටහිර සංස්කෘතියට අනුව වරදක් නොවන කාමයේ වරදවා හැසිරීම් සියල්ල අපට බෝ වූයේ ඒ ව්යාහජ සභ්ය ත්වයේ නීතිරීති වලට මෙරට වැසියන් හුරුකරවීමත් සමඟය. විවාහය ලියාපදිංචි කිරීම අපේ සංස්කෘතියට එක්වූයේ මෙරට බටහිර විදේශීය ජාතීන්ගේ ආධිපත්යලයට යටත්ව තිබූ සමයේදීය. දැනට මෙරට විවාහය ලියාපදිංචි කිරීමේදී ක්රි යාත්මක වන්නේ රෝම ලන්දේසි නීති ක්රතමයයි.ඒ අනුව අන්යෝ න්යල ප්රිතිවිරුද්ධ ලිංගික ස්ත්රිනයක් හා පුරුෂයෙක් එක් වී ඔවුන්ගේ විවාහය නීත්යා නූකූල ලෙස ලියාපදිංචි කිරීමෙන් අනතුරුව ඔවුන් අඹු සැමියන් ලෙස එක්ව ජීවත්වීම ඇරඹීම සම්ප්රවදායයි. විවාහයේ පරමාර්ථය ලිංගික ආශාව සපුරා ගැනීම පමණක් නොවේ. එසේ වුව ද විවාහයක පදනම ලිංගික ජීවිතය බව පිළිගත හැක. ප්රරති විරුද්ධ ලිංගික අය දෙදෙනකු තුළ ඇති වන විවිධ ස්වරූපයේ කායික, මානසික අවශ්ය තා විවාහ ජීවිතය තුළ ඇත. විවාහ වූ අළුත ලිංගික ජීවිතයට වැඩි නැඹුරුවක් පැවතිය ද කල් ගතවීමේ දී එහි මානසික පැතිකඩ වඩාත් ශක්තිමත් වේ. මෙය සිදුවනුයේ දෙදෙනා අතර ඇති අවබෝධය වැඩිවීම සමඟමය. වයසින් හා ජීවිත අත්දැකීම් වලින් මෝරායාම ද මෙයට හේතුවක් විය හැක. මෙකී අඹු සැමියන් ලෙස දිවි ගෙවීම යනු සමාජ සම්මත ලෙස විවාහ සංස්ථාවට ඇතුළත්ව ඔවුන් දෙදෙනා අතර පමණක් ලෙස සීමා කරනු ලබන නීත්යාමනූකූල ලිංගික ඇසුරයි. මෙහි කිසිදු ගැටළුවක් නොමැත. සමාජය මෙය එකහෙළා අනුමත කරන බැවිනි. විවාහ වී දූදරුවන් ලැබීම සමාජ සම්මතය ලෙස ද සැලකෙන හෙයිනි. මීට වඩා වෙනස් වූ අසම්මත කාම සේවන ක්රවම මෙරට සංස්කෘතියට හෝ සදාචාරයට නොගැලපේ. එසේම ඒවා නීතියට ද පටහැනිය.එලෙස හැසිරීම නිසා නීතියෙන් දඬුවම්ලැබේ.එසේම එලෙස දඬුවම්දීම ලෝක සම්මත සදාචාරයටද එකඟය.

විෂම ආකල්ප හා සමාජ ගැටළු

බටහිර රටවල ස්ත්රීක පුරුෂ ලෙස අන්යෝාන්යැ ප්රමතිවිරුද්ධ ලිංගිකයින් අතර පමණක් නොව සමලිංගිකයින් අතර පවා ආවාහ විවාහ හා ලිංගික සබඳතා බහුලව ඇතිවන බව පෙනේ. ඒ රටවල සංස්කෘතික පරිසරයම ඒ සඳහා කිසියම් ඉඩකඩක් නිර්මාණය කර දී තිබෙන නිසා ඒ තත්වය උදා වී තිබේ. බොහෝවිට බටහිර රටවල එරට නීති පද්ධතියෙන් පවා මෙබඳු අසම්මත චර්යා සඳහා අවසර ලබාදී ඇති බව ද දක්නට ලැබේ. බොහෝ බටහිර රටවල කාමයේ වරදවා හැසිරෙන අය හඳුන්වනුයේ ලිංගික වෘත්තිකයින් හෝ ශ්රඑමිකයින් යන නමිනි. එය සෙසු වෘත්තියක් හා සමානව කායික ශ්ර මය කැප කර සිදුකරන රැකියාවක් බව එබඳු රටවලදී සමාජ පිළිගැනීමක් පවා හිමිව තිබීම සාරධර්ම දෘෂ්ටිකෝණය අනුව දැඩි අවාසනාවන්ත තත්වයකි. එවැනි රටවල එබඳු අයට වෘත්තිය අයිතිවාසිකම් පවා ලබා දී තිබේ. ඒ රටවල ස්ත්රීම, පුරුෂ දෙපක්ෂයම හරි හරියට බහුලව මෙබඳු වෘත්තීන්වල නියැලෙන බවද වාර්තා වේ. කුඩා දරු දැරියන්ද සිය අධ්යා පන වියහියදම් පියවා ගැනීම සඳහා සිය අධ්යාාපනයට අමතරව මෙබඳු අර්ධකාලීන වෘත්තීන්හි බහුලව නිරතවන බවද පැවසේ. විශ්වවිද්යානල වැනි උසස් අධ්යා්පන ආයතනයින්හි සිසු සිසුවින් පවා සිය උසස් අධ්යාාපනික හා දෛනික වියහියදම් පියවා ගැනීමට මෙබඳු වෘත්තීන්හි අර්ධකාලීනව නිරතවන බවද දැන ගැනීමට ලැබේ. මෙබඳු දේ එම රටවල සංස්කෘතියට අමුතු දේ නොවූව ද මෙරට සංස්කෘතියට අනුව බෞද්ධ සාරධර්මවලට එකඟ නැත. ඒ හැර ජෛව හා වෛද්යේ විද්යාමත්මක පර්යේෂණ මඟින් ද ඔවුන්ට විශේෂ සහන සැලසී තිබේ. ඒවා බටහිර සමාජවලට ආගන්තුක නැත. ඔවුහු බොහෝවිට ප්රේකෘතියට වඩා විකෘති හැසිරීම්වලට ප්රිඒය කරති. ඒ නිසා එබඳු ජෛව විකෘතිතා ස්වභාවික සංසිද්ධිවලට වඩා අගය කොට සලකා කටයුතු කරන බව පැහැදිලිවම දැකගැනීමට ලැබේ. යම් යම් පුද්ගලයින් උපතින්ම ජානගතව මෙබඳු සංසිද්ධි උරුම කර ගෙන පැමිණෙන බව නූතන වෛද්ය විද්යාගත්මක පර්යේෂණ මඟින්ද සොයා ගෙන තිබේ. ඒ කෙසේ වුවද බෞද්ධ දෘෂ්ඨිකෝණය අනුව කාම ආ‍වේදනය විෂම හා විකෘත බවට පමුණු වනුයේ විෂම ලෝභය නිසා බව පැහැදිලි කර දී තිබේ. විෂම ලෝභය නිසා ලිංගික හැඟිම් වුවද ඇති වනුයේ විකෘතිවය. ස්ත්රීි හෝ පුරුෂ ආශා,ආකල්ප, හැඟීම් ස්වභාවික පසුබිම යටතේ පිහිටනු ලබන්නේ එක් පුද්ගලයෙකු උපතේදී උරුම කරගන්නා ලිංගික අනන්යිතාව අනුවය. නමුදු මීට වෙනස් තත්ව පවා නූතනයේ බහුලව දැක ගැනීමට ලැබේ. ස්වභාවික තත්ව අනුව ස්ත්රීද,පුරුෂ දෙදෙනෙකු තුළ වෙන් වෙන්ව තිබිය යුතු ආශා,ආකල්ප,හැඟීම් පවා එකම තැනැත්තා හෝ තැනැත්තිය සතුව පවතින බව පෙනේ. මේ අනුව ඇතැම් ස්ත්රී න් තුළ ස්ත්රිතයක සතුව ආකල්ප හැඟීම් හා ආශා වලට අමතරව පුරුෂයෙකු සතුව තිබිය යුතු වූ එබඳුම ‍චෛතසික ගතිලක්ෂණ උරුමව ඇතිබව පෙනේ. එසේම පුරුෂයෙකු සතුව තිබියයුතුවූ පුරුෂබව හඟවන චෛතසික ගතිලක්ෂණවලට අමතරව ඇතැම් පිරිමිතුළ ස්ත්රීඑයක සතුව තිබිය යුතුවූ ස්ත්රී චෛතසික ගතිලක්ෂණද පවතින බව දැකගත හැක.මෙය ලිංගික ආශාවේම විකෘතියකි. මෙසේ ඇතිවූ මෙබඳු ජන්මගත අකුසල විපාක මත විකෘති වූ ස්ත්රීග, පුරුෂ ලක්ෂණ සහිතව යමෙකු උපත ලැබිය හැකි බව පැහැදිලිය. ජෛවවිද්යාිව අනුව y ජානය මඟින් පුරුෂබවද x ජානය මඟින් ස්ත්රීැත්වය ද අඟවයි. මින් Y ජානය මඟින් පුරුෂ බවට ද හා x ජානය මඟින් ස්ත්රී බවට ද අදාළ ගති ද්විතීයික ලිංගික ගති ලක්ෂණ අදාළ නව ජීවීයා කරා රැගෙන එනු ලබයි. මේ අනුව යමෙකු උපත ලැබීමේ දී ඔහුට හෝ ඇයට පිහිටීමට අවශ්යී ලිංගනිර්ණය පිණිස xy මඟින් පුරුෂබවද xx මඟින් ස්ත්රීි බව ද ලබයි. මේ අනුව පිරිමි දරුවෙකු xy මඟින් ද ගැහැණු දරුවෙකු xx මඟින් ද උපත ලබයි. පියාගෙන් හා මවගෙන් දරුවෙකුට අවශ්ය xy හා xx ජාන ලැබේ. එසේ වුව ද, යම් විකෘති තත්ව නිසා මේ ස්වභාවික වරණය වෙනස්ව ඊට පටහැනි විය හැකි ඇතැම් අවස්ථා ද උදා විය හැකි බව ජෛව විද්යානවේ සඳහන්ව තිබේ. සමහරු ඉපදීමෙන් පසුව යම් අවස්ථාවක දී ද්විතියික ලිංගික ගති ලක්ෂණ හුවමාරු වේ. එසේ හුවමාරු නොවුන ද, ජීවත්ව සිටින කාල පරිච්ඡේදය තුළම, තමාගේ ස්වභාවික ද්විතීයික ලිංගික ගතිගක්ෂණ වලට ප්ර,තිවිරුද්ධ ගති ලක්ෂණ ප්ර කට කරන අය ද දැකගත හැකිය. එසේ xyy සහ xxy යන විෂම ජාන යුගළ ලැබීම එක් පුද්ගලයා තුළම ප්රකතිවිරුද්ධ ලිංගික ගති ලක්ෂණ ඇති වීමට හේතුවකි. ඉපදීමෙන් පසුව ලිංගිකත්ව මාරුවීමට (Trans Sexuality ) ද මෙය ඉවහල් විය හැක. ඇතැම් විට‍ එක් තැනැත්තා තුළම ද්වි ලිංගික අනන්යනතාවද දැකගත හැක. විවෘත සමාජයේ දී මේ බැව් හෙළි වුවහොත් ලැජ්ජාවට පත්ව අපහසුතාවයට ලක්විය හැකි බැවින් එබඳු අය සිය අසාමාන්ය ලිංගික අනන්යාතාව සඟවාගෙන සිටීමට වඩාත් රුචි කරති. යම් හෙයකින් සිය අසාමාන්යං ලිංගික අනන්යාතාවට ගැලපෙන වෙනත් අයෙකු හමුවූ විටදී පමණක් ඒ කෙනාට පමණක් මෙබඳු දේ අනාවරණය කිරීමට ඔවුහු නොපැකිලෙති. බොහෝවිට ඔවුනොවුන්ගේ ලිංගික ආශා තෘප්තිමත් කරගැනීමට පවා එබඳු සමාන ලක්ෂණ ඇති අය යොදවා ගැනීම මෙබඳු අයගේ සුවිශේෂී වූ ලක්ෂණයයි.ඒ අය තමාට නිසියාකාරව ගැලපෙන සහකරු, සහකාරිය හමුවූ විටම වහා හඳුනා ගැනීමට තරම් දක්ෂය.ඔවුහු හැඟීම්වලට මූලිකත්වය ලබාදී කටයුතු කරන්නට පෙළඹි අයයි. මෙබඳු අයගේ තවත් සුවිශේෂිතාවක් වනුයේ ලිංගික බලහත්කාරය කෙරෙහි ඔවුන් දක්වන දැඩි අකැමැත්තයි. ඔවුන්ගේ සිතැඟි මනාව හඳුනා ගන්නා අයට පමණක් සෙනෙහස මත පදනම්ව ඔවුන් සමඟ යහපත් සබඳතා පැවැත්විය හැක.

මානව ආකල්ප හා පුද්ගල අනන්යමතාව

ලිංගික අනන්ය තාව පිළිබඳ ගැටළුකාරී බවකින් පෙළීම මෙබඳු අයගේ ලක්ෂණයකි. ඔවුන්ගේ ඇතැම් චර්යාවන් නිසා ඔවුන්ව සමාජයේ නොයෙක් ලෙස හෙළිවේ. ඇතැම් ස්ත්රීඔහු පිරිමින් භාවිතා කරන ඇඳුම්, උපකරණ ආදියට රුචි කරති. එසේම ඇතැම් පිරිමි කාන්තා යට ඇඳුම්, රෙදිපිළී ආදියට රුචි කරති. ඇතැම්හු සිය ප්රකතිවිරුද්ධ ලිංගිකයන් හඳින පළඳින ලෙස හැඳ, පැළඳ, සැරසී සිටීමට පවා ප්රිරය කරති. බොහෝවිට සිය නියම ලිංගික අනන්ය තාව සඟවා විරුද්ධ ලිංගික අනන්යිතාව කැපී පෙනෙන අයුරින් හැඳ, පැළඳ, සැරසී සමාජයේ පෙනී සිටීමට වඩාත් ‍රුචි කරනුයේ මෙබඳු අයයි.ඔවුන් ලිංගික සබඳතා පැවැත්වීමට පවා වඩාත් රුචිකරනුයේ සිය ප්රගති විරුද්ධ ලිංගික අය සමඟ නොවේ. ඔවුන් විරුද්ධ ලිංගික අනන්යිතාව හුවා දක්වා ආකර්ශණය කර ගැනීමට වෑයම් කරනුයේ සමාන ලිංගික අයමය.මෙය එක්තරා මානසිකරෝගී චර්යාවක් ලෙසද දැක් වේ. සමලිංගිකතාව ජෛවමය කරුණක් බවද වර්තමානයේ අනාවරණය වී ඇත. එසේ නම් මෙබඳු අය උපත ලබනුයේ විෂම ලෝභයේ කර්ම ඵල විපාකය වශයෙන් යැයි සිතිය හැක. පුරුෂයෙකුව සිටියදී ස්ත්රීෙ ලක්ෂණ ගති සිරිත් පහළවීම හා ස්ත්රියයකව සිටියදී පුරුෂ ලක්ෂණ ගති සිරිත් පහළ වීම ජීවවිද්යා දෘෂ්ඨිකෝණය අනුව බටහිර වෛද්යවවිද්යාි ග්රෂන්ථයන්හි පුළුල්ව විග්රිහ කර තිබේ. හෝමෝන විපර්යාස, සිරුරු පරිවර්තනයවීම, මනසේ සිතුවිලි මට්ටමේ ඇති වන විවිධතා වැනි විවිධ පරාස යටතේ එබඳු විග්ර හ දක්වා ඇත. ලිංගික පරිවර්තනවලට සාර්ථකව මුහුණ දීම සඳහා බටහිර ශල්ය වෛද්ය්විද්යාාව සමත්ව සිටී. එහිදී සිදුවනුයේ මානසිකව යම් අයෙකු පෙන්වන ලිංගික අනන්යශතාවය ගැලපෙන පරිදි ඒ පුද්ගලයාගේ කායික ලිංගික අනන්යයතාව ශල්යි කර්මයක් මඟින් වෙනස් කිරීමයි. මෙහි දී තමාගේ රුචිකත්වය අනුව ලිංගික ඉන්ද්රිකයයන් බද්ධ කරනු ලැබේ. මෙමඟින් ස්ත්රිමයකට පුරුෂයෙකුගේ ලිංගික අවයවද, පුරුෂයෙකුට ස්ත්රි්යකගේ ලිංගික අවයවද ශල්යිකර්මයක් මඟින් ලබාගත හැක. මේ ලිංගික ඉන්ද්රිකයයන් බද්ධ කිරීමේ ශල්යිකර්ම බටහිර රටවල සාමාන්යල දෙයක් තරමට සුලබය. මේ සියළු දේ තුළ ගැබ්ව ඇත්තේ කාම තණ්හාවේ විවිධ පැහැ හා හැඩතල අතර පරාසයකි. ස්ත්රිදයක වුව ද පුරුෂයෙකු වුව ද තණ්හාව වර්ධනය වීම ‍ දුකට කරුණක් බව බුදු දහම අනුව පෙන්වා දිය හැක. ස්ත්රිෙයක පුරුෂ බව තුළ සර්වතෝභද්ර‍ය යැයි හඟින අතර පුරුෂයෙකු ස්ත්රීව බව තුළ සියළු සුන්දරතාව සමලංකෘතවී යැයි හඟියි. තමාට නොමැති දේ උසස් යැයි වරදවා හඟියි. සසර අති දීර්ඝ බැවින් සසර ගමනේ දී ස්ත්රීර පුරුෂ බව හුවමාරුවෙමින් පැවතීම හා එසේ පෙරභව පුරුදු පුහුණු වූ සිතිවිලි පරම්රාවන් යළි කිසියම් ලෙසකින් ක්රිියාත්මකවීම යනාදිය මෙබඳු විෂම කාම සංකල්ප පහළවීමට හේතු වී ඇති බව පෙනේ. භෞතිකව ස්ත්රීී, පුරුෂ වශයෙන් ප්රදතිවිරුද්ධ ලිංගික අනන්යුතාවක් සහිතව උපත ලබා ඇතිව සිටිය ද, තමාට ප්රවති විරුද්ධ ලිංගිකයින්ට නොව තමාගේම ලිංගිකත්වය දරණ අයටම ආශා කරන අය ද සිටිති. ප්ර තිවිරුද්ධ ලිංගික අයට වඩා පහසුවෙන් තමාව තේරුම් ගත හැකියාව ඇති බව සමාන ලිංගික අය තුළ පිහිටීම මෙබඳු චර්යාවලට ඇඳී යන අයගේ ආකල්පයක් බව පෙනේ. ප්රලති විරුද්ධ ලිංගිකයින්ට උරුම වූ ඇතැම් චර්යා රටා, ආකල්ප තමාගේම ලිංගිකත්වය දරණ අයටම කළාතුරකින් පිහිටා තිබීම මීට එක් හේතුවක් වීමට ඉඩ තිබේ. ඇතැම් විට ප්රරතිවිරුද්ධ ලිංගික අයට ඇලුම් කරනවාට ද වඩා දැඩි ලෙස මෙබඳු අය කෙරෙහි සිත බැඳී යන්නට හැක. බොහෝ අයගේ දැඩි මිත්රධ සබඳතා පිටුපස මෙබඳු අසම්මත බැඳීම් ද පැවතිය හැක. එබඳු බොහෝ බැඳීම් කායික සබඳතා දක්වා දුරදිග නොගිය ද යටි සිතින් දැඩිව ඇලුම් කරන බව දක්නට ලැබේ. එබඳු අය සමඟ අඬදබර කර නොගැනීමද,මෘදු ලෙස සැලකීමද දක්නට ලැබේ. බොහෝවිට‍ සිය විවාහ සහකරුට,සහකාරියට වඩා එබඳු අයට දැඩි ඇල්මක් දැක්වීමටද ඉඩ තිබේ.එබඳු අය විවාහජීවිතකට එළඹියද එය නමට පමණක් පවත්වන විවාහයක් වියහැක.ඔවුන්ගේ කායිකආශා විෂම වන බැවිනි. ඇතැම් ස්ත්රී න් කෙරෙහි පිරිමි තුළ වත් නොදැක්වෙන පරිදි පිරිමිකමක් දිස් වේ. එබඳු ස්ත්රීසන් හැඩි දැඩි මාංශ පේශී සහිත සිරුරකට හා රළු ගතිගුණ වලට හිමිකාරියන් වේ. පිරිමි මෙන් සියළු කටයුතු වල දී සෙසු ස්ත්රීශන් පරයා ඒවායේ මූලිකත්වය ගෙන ක්රිමයා කරනුයේ මෙබඳු ස්ත්රීමන් බව දැකගත හැක. මෙබඳු සමහර ස්ත්‍රීන් තවත් ස්ත්රිනයක හා සබඳතා පවත් වනුයේ පිරිමියෙකු පෙම්වතියක ඇසුරු කරන්නාක් පරිදිය. බොහෝ විට පිරිමියෙකු බඳු හැඩි දැඩි රළු ගතිගුණ උරුම ස්ත්රීසන් ඇසුරු කිරීමට වඩාත් රුචිකත්වයක් දක්වනුයේ ද පුරුෂ පක්ෂයේ අය නොවේ. ස්ත්රීි ගතිගුණ අධිකව ඇති බොහෝ සුකොමළ ලාලිත්යාවත් ස්ත්රී න්ම බව පැහැදිලිවේ. එබඳු ස්ත්රීගන්ට අවශ්යණ ආරක්ෂාව සැපයෙනුයේ පිරිමි බඳු ස්ත්රීකන්ගෙනි. එසේම ඇතැම් පිරිමි කෙරෙහි ස්ත්රීතන් තුළ වත් නොදැක්වෙන පරිදි මෘදු සුකොමළ ස්ත්රී ලාලිත්ය්යක් ප්ර.කට වේ. මුහුණ, දෙ ඇස්, දෙ බැම, සිරුරේ විවිධ හැඩතල කාන්තාවකගේ බඳු රූමත් ස්වරූපයක් ගැනීම, ඇතැම් විට පුරුෂ බව ප්රුකට කරන සිරුරේ රෝම, රැවුල නිසි සේ නොවැඩීම, සිහින් ස්වර සහිත කටහඬ හා මෘදු, සුකොමල ගතිගුණ උරුම වීම වැනි ලක්ෂණයක් හෝ වැඩි සංඛ්යාිවක් මෙබඳු පිරිමි තුළ දැකගත හැක.

විවිධ රුචිකත්ව හා ආශා

පිරිමියෙකු ස්ත්රිුයකට ආශා කරනුයේ ඒස්ත්රි්ය සතුව ඇති මෘදු ලාලිත්ය්මය ස්වරූපය නිසාය. එය ස්ත්රීි භාව රූපයයි. එසේම ස්ත්රිියක පිරිමියෙකුට ආශා කරනුයේ ඒපිරිමියා සතු ශක්තිමත් හැඩිදැඩි පිරිමි ස්වරූපටයි.එය පුරුෂභාවරූපයයි. ඇතැම් ස්ත්‍රීන්තුළ පුරුෂභාවරූපයට අනන්යම වූ ඇතැම් ‍කායික,මානසික ලක්ෂණ ඇත.එසේම ඇතැම් පිරිමින්තුළ ස්ත්රීු භාවරූපයට අනන්යමවූ ඇතැම් කායික,මානසික ලක්ෂණ ඇත.යම් ස්ත්රිේයක් පිරිමියෙකුට ආකර්ශණය වන්නාක් මෙන්ම මෙබඳු පුරුෂ ගතිලක්ෂණ සහිත වෙනත් ස්ත්රිකයක හා අනුරාගී වියහැක. එසේම යම් පිරිමියෙක් ස්ත්රි යකට ආකර්ශණය වන්නාක් මෙන් මෙබඳු ස්ත්රීර ගතිලක්ෂණ සහිත වෙනත් පිරිමියෙකු හා අනුරාගී වියහැක.මතුපිටින් ඒ බවක් ප්ර දර්ශනය නොකළද යටි සිතින් මෙබඳු හැඟීම්,ආශා,ආකල්ප ඇතිවීම අරුමයක් නොවේ.ලෝකයේ පවතින සදාචාර සීමා වලට අනුගතව චර්යා පැවතියයුතු නිසාම මෙබඳු ආශා සිතින් මැඬ පවත්වාගෙන වාසයකිරීම සාමාන්යම ශිෂ්ටසම්පන්න අයගේ ලක්ෂණයකි. නමුදු රහසේ අවස්ථාව ලැබුවිට සැඟවී මෙබඳු චර්යාවට පෙළඹිය හැකිබව මේ ගති ලක්ෂණ ඇතිඅයතුළ විද්යමමාන නෛසර්ගික ලක්ෂණයකි.බොහෝවිට සමාජයේ අසන්නට ලැබෙන ඇතැම් පිළිකුල් සහගත විවිධ විෂම වූ මානව ලිංගික චර්යාවල සැඟවූ පැතිකඩ තුළ මෙබඳු දේ බහුලය. දිවා කාලයට වඩා එබඳු අය වඩා කැමති රාත්රිවයටය.ඒ ඔවුන්ගේ විෂම චර්යා, ආශා පහසුවෙන් වඩා හොඳින් මුඳුන් පමුණුවා ගැනීමට හැකි වාතාවරණයක් සැලසෙනුයේ රාත්රීහ කාලයේදී බැවිනි. රාත්රීණ කාලය නිශාචරවූ සළෙළුන්ට වඩාත් නිදහසේ හැසිරිය හැකි වාතාවරණයක් සලස්වාලනු ලබයි. බොහෝ විට තමාගේ වෙනත් පුරුෂ මිත්ර්යින්ට වඩා ඇතැම් පිරිමි මෙබඳු අය අයට වැඩි රුචිකත්වයක් දැක්විය හැක. මෙබඳු හැඟීම් හෝ ආකල්ප කිසිසේත් නිවැරදි හෝ සදාචාර සම්පන්න නොවේ. ඒවා අනිවාර්යයෙන්ම පාපීය, ගුප්තය, අසම්මතය. එසේම මෙබඳු ආශා, ආකල්ප හෝ හැඟීම් කිසිදු ලෙසකින්වත් යහපත් යැයි සාධාරණීකරණය කළ නොහැක. අඳන කඬක් හැඳ දිය නාමින් සිටී ඡවි වර්ණ සමක් ඇති මහා කච්චායන මහ රහතන්වහන්සේ පිලිබඳ කාම සංකල්ප පහළ කර ගැනීමේ පාපය නිසා පුරුෂයෙකුව සිටියදීම ස්ත්රිනයක වූ සෝරෙය්ය සිටුවරයා පිළිබඳ ධම්මපදයේ සඳහන්ය. ප්රාටතිමොක්ෂ විනය ශික්ෂාපද අතර පවා මෙබඳු කරුණු නිසා ඇතිවන ඇවත් වලින් මිදී සංවරව කටයුතු කිරීම පිණිස පැණ වූ ශික්ෂාපද විද්යකමානය. මේ නිසා වර්තමානයේ මෙන් එබඳු දෑ බහුලව ප්රතචාරය නොවූමුත් මානව සිතුම් පැතුම්හි පවතින ව්යා කූල ස්වභාවය මැනවින් ප්රතකට කිරීමට බුදුරදුන් ධරමාන කාලයෙහි පවා සිදු වූ එවැනි සිදුවීම් හොඳින්ම සෑහේ. කාම යන පාලි වදන කැමති යන අර්ථය දේ.කාමෙති යන ව්යටවහාරය එය ක්රිායා පදයක් ලෙස භාවිතා වන අකාරයයි. රාග හා තණ්හා යන වදන් දෙකට විශේෂණ වී කාමරාග හා කාමතණ්හා ලෙස ද මෙම වදන භාවිතා වේ. කාමයවිඳීම කෙරෙහි ඇතිවන කැමැත්ත කාමඡන්දය ලෙස හැඳින්වේ. පොදුවේ කාම යන්නෙන් පසිඳුරන් ගෙන් ගන්නා අරමුණු කෙරෙහි සිතෙහි ඇතිවන කැමැත්ත අදහස් වේ. පංචශීල ප්ර තිපදාවේ තෙවන ශික්ෂා පදය වන කාමේසු මිච්ඡාචාරා යනුවෙන් මෙහිදී ඇස,කණ,නාසය,දිව හා සම යන පංච ඉන්ද්රිකය අනුසාරයෙන්ම ලබා ගනු ලබන අරමුණු කෙරෙහි කැමැත්ත අදහස් නොවන අතර ඉන් අදහස් වන්නේ හුදෙක් මෛථුන සේවනයම බව අවධාරණය කර දක්වා තිබේ. මෙයට හේතුව ජීව වර්ගයා කෙරෙහි විද්ය මාන වෙනත් ඉන්ද්රිවය ධර්ම හා සැසඳීමේ දී ලිංගික ආවේදනයෙහි ප්රදබලත්වය වඩා අධික බැවින් සත්ව චිත්ත සන්තානය ඒ කෙරෙහි වඩා පහසුවෙන් හා වේගවත්ව ග්රවහණය වන බැවිනි. මේ හේතුව නිසා මිනිසුන් වරදට වඩා ප්රවබල ලෙස පෙළඹීමක් ඇති වේ. යමක ඇති ආදීනව වලට වඩා ආශ්වාදය ‍කෙරෙහි අධික ලෙස පුහුදුන් සිත ඇදී යන හෙයිනි. 19.බිඳුණු කැඩපත අද විවාහ ජීවිතවල විවිධ ක්ර මානුරූපී වෙනස්වීම් සිදු වී තිබේ. වර්තමාන සමාජය බොහෝ සංකීර්ණය. ඒ නිසාම විවාහ ජීවිතවල විවිධ පැතිකඩ ඉතා සීඝ්ර.ව වෙනස් වෙමින් පවතී. අද ඇත්තේ ස්ත්රියය හා පිරිමියා සමතැන උසුලන සමාජයකි. බටහිර රටවල කෙසේ වෙතත් මෙරට දී නම් උගත්කම ලබා සමාජ ඉතා ඉහළ සමාජ මට්ටම් නියෝජනය කරන ස්ත්රී න් බොහෝ පිරිසක් සිටිති. මෙරට පුරුෂ පක්ෂය ඇතැම් අවස්ථාවලදී මේ නිසා උසුලනු ලබන්නේ දෙවන පෙළ මට්ටමක් ලෙස දක්විය හැක. ඒ තරමින් මෙරට කාන්තා නිදහස, සම අයිතිවාසිකම් ස්ථාපිත වී තිබේ. ආගමින්, සමාජ, ආර්ථික, සංස්කෘතික, සාහිත්ය මය, අධ්යාෙපනික, වෘත්තීමය ආදී බොහෝ සමාජ පැතිකඩ වල ස්ත්රීමය මූලිකත්වය ගෙන ඇත. එසේ ගැනීමට හැකි පරිදි ඇයගේ අයිතිවාසිකම් ස්ථාපිතව ඇත. බුදුද දහමින් ලද ශික්ෂණය මත ලාංකේය සමාජය තුළ ස්ත්රියයට ඇත්තේ ඉතා ගෞරවණීය පිළිගැනීමකි. එසේම සමාජයීය වශයෙන් මෙරට සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රිවයට හිමි වනුයේ ප්රපධානත්වයකි. වර්තමානයේ දේශපාලනික ස්ථරයතුළ පවා ස්ත්රිිය අනුක්‍රමයෙන් පෙරට එනු දක්නට ලැබේ. ජනාධිපති, අගමැති, ඇමති තනතුරු ආදී ඉහළම සමාජ මට්ටම්වල සිට නොයෙක් විෂය ‍ක්ෂේත්රනවල ලාංකේය ස්ත්රිගයට ප්රසධාන විධායක තනතුරු හිමිවිය. බොහෝ රාජ්ය් අමාත්යාංරශ හා දෙපාර්තමේන්තු ආදියෙහි ද පිරිමියා අබිබවා ස්ත්රිකය එහි මුල්පුටුවලට පැමිණීමට සමත්ව සිටී. මේ නිසා පවතින සමාජ ක්රආමයේ ඇතැම්විට ස්ත්රිසය සිටිනුයේ පිරිමියාටද වඩා ඉහළ ස්ථානයකය.මේ තත්වය මත ස්ත්රි යට පෙරට වඩා විශාල වගකීමක් දරන්නට සිදුවීම මත ඇයගේ විවාහ සංස්ථාවට පවා අයහපත් බලපෑම් එල්ල වී තිබේ. පැහැදිලිවම විවාහ ජීවිතයතුළ පෙර යුග පරම්පරාවලට අයත් ස්ත්රිලයක සිදුකළ කාර්ය භාරය ඉටු කරන්නට අද යුගයේ ස්ත්රීයන්ට මේ නිසා නොහැකිවී තිබේ.එය ඉතාමත් අයහපත් අන්දමින් වර්තමාන ස්ත්රිේයගේ විවාහ දිවියට බලපා ඇත. මන්ද සමාජය වෙනස්වූ පමණින් සමාජය සතු ආකල්ප ක්ෂණිකව වෙනස් නොවන බැවිනි. අදටත් විවාහ දිවියක සියළු වගකීම් හා කාර්යයන් සියල්ල සිය බිරිඳ විසින් ඉටුකළ යුතුය යන පැරණි හණමිටි චින්තනවල බොහෝ පිරිමි කොටුවී සිටින බව පෙනේ. මේ ආකල්ප සෑම පිරිමියෙකු තුළම නැතත්, කළාතුරකින් හෝ එබඳු අදහස් ඇති පිරිමි දැකිය හැක. ගෘහණියක ලෙස සිය මිත්තණිය, මව විසින් ගෘහය තුළ සිදු කළ කාර්යභාරයට සමාන කාර්යභාරයක් කාර්ය බහුල නූතන යුගයේ රැකියාවක නියුතු සිය බිරිඳගෙන් ද බලාපොරොත්තුවීම එතරම් ප්ර ඥාගෝචර නොවේ. වේලාව නොවරදවා සියතින් උයාපිහා ආහාර පානාදිය සකස් කොට ලබාදීමට හා තමා කෙරෙහි සිය බිරිඳ‍ගේ මුළු අවධානයම යොමුව පවත්වා ගැනීමට පුරුෂයින් හා සම සමව කාර්යබහුල වෘත්තියක නිරතවන ඇයට අපහසුවිය හැක. එම අවස්ථාවලදී සිය කෝපය ඇය පිටින් නොයවා හැකිතාක් නම්යඅශීලීව සිතා කටයුතු කළහැකි නම් යුග දිවිය තුළ මතුවිය හැකි බොහෝ ගැටළු අවමකර ගැනීමට ඉඩලැබේ. සමහර කාරුණික පිරිමි බිරිඳ ඉවුම් පිහුම් වගකීම්වලින් මුදවා තැබීමට ආහාර පානාදිය පිටතින් ලබා ගැනීමට ක්රි යා කරන බව පෙනේ. මේ බව දකින රැකියා ස්ථානවල වෙසෙන ඇතැම් කපටි ස්ත්රීාන් පවුල් දිවියේ නැති අවුල් ඇවිලවීම පිණිස, ආහාර පානාදිය සියතින් සකස්කර ලබාදීමට බිරිඳට ඇති නොහැකියාව පිළිබඳ විවිධ ඉච්ඡා බස් පවසා එබඳු පිරිමින්ව අනවශ්යබ ලෙස කුපිත කිරීමට පවා වෑයම් කරන බව ද නොරහසකි. රැකියාව නිම‍කර නිවසට පැමිණීමෙන් පසු පිරිමි බොහෝවිට හුරු පුරුදුව ඇත්තේ සිය විවේකය මැනවින් භුක්ති විඳීමටය. නමුදු ඒ තත්වය ඇතැම් විවාහක ස්ත්රිේයකට නොමැත. ඇයගේ අවාසනාව නම් මේ තත්වය පිරිමින්ට නොවැටහීමයි. පිරිමි සිතනුයේ තමා ප්රනධානියා නිසා නිවෙසේ කාර්යය ඉටු කිරීම බිරිඳක සතුවූ වගකීමක් වන බවයි.

අවබෝධය හා චර්යාව

පුරාණ විවාහ ජීවිතයේදී ස්ත්රි ය පිරිමියාට කිසියම් යටපත් පහත් බවකින් වාසය කිරීමට හුරු පුරුදුව සිටී නමුදු වර්තමාන සමාජයේ පිරිමින්ට එදා තිබූ මුලික ස්ථානය අද හිමි නොවේ. ඊට විවිධ හේතු බලපා තිබේ.නිරායාසයෙන් සමාජයේ තමාට හිමි මුල් තැන නිසා, පිරිමි බොහෝවිට, අධ්යාරපනික, සමාජයීය, ආගමික, සාහිත්යබ කලා ආදී ක්ෂේත්රපවල ඉදිරියට යාමට වෙහෙස නොගනී. නමුදු ස්ත්රිිය එසේ නැත. තමාට සමාජයෙන් හිමිව ඇති අඩු සමාජ පිළිගැනීම, සමාජ මට්ටම නිසා ස්ත්රි්ය ඒවා අබිබවා ආත්ම ධෛර්යයෙන් ස්ථානෝචිත ප්රටඥාවෙන් ක්රිඅයා කිරීමට කුඩා කළ සිටිම උගනී. ඒ නිසා යමක් කමක් අවබෝධවන කල වයසට පැමිණෙන විට, තනිවම නැඟී සිට අභියෝගවලට මුහුණ දිය හැකි ආකාරය පිළිබඳව ස්ත්රි යකට ඇත්තේ හොඳ වැටහීමකි. පිරිමියා එකම තැන පල්වීමත්, ස්ත්රියය වැරවෑයමෙන් මූලිකත්වය ලැබීමත් සමාජයේදී බොහෝදුරට දැක ගැනීමට ලැබේ. හැම පිරිමියාම මෙසේ කම්මැලි, අලස සහගතව කටයුතු නොකරතත්, ඒ අයුරින් ක්රිැයා කරන අයද මේ සමාජයේ දී දක්නට ලැබේ. බොහෝවිට ස්ත්රීැන් ද සමාජයේ සියළු පිරිමි මැනීම සඳහා එබඳු අය නිර්ණායකයක් කරගනු පෙනේ. එය වැරදිය. මන්ද බහුතරයක් එසේ නොවන බැවිනි. බොහෝ වෙර වෑයමෙන් කටයුතු කර යම් සමාජ මට්ටම්වලට පැමිණිමට උත්සහ ගන්නා විට, එබඳු ස්ථානවල මුල්බැස සිටින සෙසු ස්ත්රීකන් පවා උදව් උපකාර කරනුයේද තවත් ස්ත්රි යකට මිස, පිරිමියෙකුට නොවේ. එබඳු ස්ථානවල සිටින ඇතැම් පිරිමින් පවා උදව් උපකාර කිරීමට ඉදිරිපත් වනුයේ පොත්ත රතු ඇහැට කණට පේන ස්ත්රීමන්ටම මිස පුරුෂයින්ට නොවේ. ඒ දුබලතා වලින් තොරවූ පිරිමි ද සිටින නමුදු බහුලව නොවේ. මෙරට සංස්කෘතිය තුළ ස්ත්රීදවාදීන් දක්වන කිසිදු පුරුෂාධිපත්යසයක් නොමැත. වර්තමාන පවුල්දිවියතුළ පවා එදා පිරිමියාට තිබූ ස්ථානය අද නැත.ඒ වෙනුවට පිරිමියාට පවුලතුළ වුවද හිමි වනුයේ ද්විතීයික ස්ථානයයි.පවුල්දිවිය තුළ ඇතැම්විට සිය බිරිඳටද වඩා පහළ වගකීමක්,කැපකිරීමක් දරණ පිරිමිහුද සිටිති.මොවුන්ට බොහෝවිට තමා විවාහකයෙකු බව සිහිපත්වනු‍යේද නිදහස උපරිමව භුක්තිවිඳ යළි නිවසට පැමිණි පසු පමණි.එබඳු අවස්ථාවල සිය බිරිඳ පෙනෙනුයේ ගිලදැමියහැකි රසවත් අහරක් තනාදියහැකි කෝකියෙකු පරිදිය. ඇතැම් පිරිමින්ට ඇවැසිවූ විට තමා රිසිසේ භාවිතයට ගතහැකි ලිංගික මෙවලමක් ලෙස බිරිඳ පෙනීමද තවත් වරදකි. පවුල්සංස්ථාවතුළ පිරිමියාට හිමිවතිබූ මූලික තැන අහිමිකරගැනීමට වගකිව යුතුවනුයේද වගකීමක් නොමැතිව ක්රිසයා කිරීමට හුරුපුරුදුවූ පිරිමින්මය.පවුලේ මුළුබර සිය මව්වරුන්ගේ කරමත පටවා වගකීම් නොමැතිව කටයුතු කළ සිය පියවරුන්ගේ ඇතැම්ක්රිේයාකලාප නිසා සමස්ත පිරිමින් ගැනම සාවද්යන ආකල්පවල පසුවූ බොහෝස්ත්රීබන්ද විවාහවූ පසු සිය සැමියා පිළිබඳව මුලින්ම දරනුයේද එතරම් හිතකර හැඟීම් නොවේ.එබඳු අදහස්,ආකල්ප දුරුවීමට නොව වඩාත් තීව්රවීමට විවාහක පිරිමින්ගේ ඇතැම් නොමනා ක්රි්යාකලාපද හේතුවන බව කණගාටුවෙන් යුතුව වුවද කියයුතුමය. එබඳු පවුල්වල දියණිවරුන්ටද යළිත් මවගෙන් හා සිය පියා ඇසුරෙන් ලැබෙනුයේ පිරිමි පිළිබඳ හිතකරවූ ආකල්පද නොවේ.මෙසේ පරම්පරා කිහිපයක් පුරාම වසංගතයක් පරිදි සාවද්යබ ආකල්ප ව්යාපප්තවීම ඉතා අයෝග්යාවූ දෙයකි. පවුල් සංස්ථාව තුළ පිරිමි ගෘහ මූලිකත්වය දරනු ලබනුයේ ගෘහ මූලික නාම ලේඛනවලට පමණි. පවුල් දිවියේ කුදුමහත් වූ සෑම අංශයකම නොනිළ ආධිපත්යපය දරනුයේ ස්ත්රිටයයි. ඒ ආධිපත්යකය පිරිමියා පෙරට දමා ලබන රහස් ආධිපත්යයයකි. ඒ පිළිබඳව මැනවින් දන්නේ එබඳු විවිධ සීමාවලට කොටු වී අපහසුතා මැද ජීවත්වන එබඳු උදවියම මිස සෙසු අය නොවේ. එක්තරා ලෙසකට ඒ ස්ත්රීු ආධිපත්යබයේ එක්තරා සුන්දර පැතිකඩක් ද නොපවතිනවා නොවේ. සෑම දෙයකටම නිකරුනේ කරදරවීමට ඇති අලසකම නිසාද හැම වගකීමක්ම බිරිඳ පිට පවරා අත පිස දමා ගැනීමට උත්සහ දරන ඇතැම් පිරිමිද සිටිති. නිවසේ පිළිස්සුණු විදුලි බල්බයක්වත් මාරුකර ගැනීමට නොහැකිව ඒ සඳහා කාර්මිකයින් කැඳවන ඇතැම් පිරිමි ද සිටිති. සිය දූදරුවන් ගැන පවා නිසි ලෙස සොයා බැලීමට උනන්දු නොවන ඇතැම් පියවරුද වෙසේ. තම දරුවන් ඉගෙනුම ලබන පංතිය පවා ඇතැම් පියවරු නොදනිති. බොහෝ අය ලෝකය අඟවනුයේ එකකි. නමුදු සැබෑ තත්වය වෙනත් දෙයකි. ලෝකෙට පරකාසේ ගෙදරට මරගාතේ සේ හැඳින්වෙනුයේ මෙබඳු අයයි. වෘත්තීය ජීවිතයේ ඇති කාර්ය බහුලතාව නිසාම නිවසේ වගකීම් වලින් කර ඇරීමට යොමු වූ අය, ලොවට පවසනුයේ සිය වගකීම් බිරිඳ පවරාගෙන ඒ කාර්යන්වලින් ඇයගේ කැමැත්තෙන්ම තමා නිදහස් කළ බවකි. බිරිඳගේ සෑම කාර්යකදීම ඇය පසුපස ආරක්ෂකයෙකු පරිදි යන එන පිරිමි මෙන්ම, බිරිඳ ඉදිරියට දමා එය ආවරණයක් කොට පසුපස සිට, කටයුතු කිරීමට හුරුවූ පිරිමිද සිටිති. කුඩා කළ සිටම සිය මවගේ දැඩි ආදරය, රැකවරණය ඇතිව ඇති දැඩි වූ පිරිමින් මෙසේ ස්ත්රි යකගෙන් රැකවරණය ලබා ගැනීමට හුරුවූ අය ලෙස දැක්විය හැක. සමහරු අසනීප වූ විට හැසිරෙනුයේ පොඩි දරුවන් මෙනි. ස්ත්රීැන්ට සිය සැමියාද තමාගේ සෙසු දරුවන් අතර වැඩිමල් දරුවා ලෙස මෙබඳු අවස්ථාවලදී පෙනේ. මව්වරුන් සිය පුතුට දියණිවරුන්ට වඩා අධික ලෙස සෙනෙහෙවන්තකම් පා සලකනු ලැබේ. සිය මවගෙන් තරමටම නොලැබෙතත්, එබඳු පිරිමි විවාහ කරගැනීමට වඩා කැමති මෘතෘ භාර්යාවකි. එනම් තමාට මවක මෙන් ආදරය දැක්වීමට හැකියාව ඇති බිරිඳකටය. නමුදු සමහර ස්ත්රීවන් කැමති පියෙකු සේ රැකවරණය සැපයිය හැකි පිරිමින්ටය. පෙර යුගවල දී ආදායම් උපයන්නා ලෙස පිරිමියාට හිමිව තිබූ අද්විතීය ස්ථානය අද අහිමි වී තිබේ. අද ස්ත්රිෙයද ආදායම් උපයන්නියකි. බොහෝවිට සැමියා පමණටම හෝ ඇතැම්විට සැමියාට ද වඩා වැඩි වැටුප් හා වේතන ලබනා විවාහක ස්ත්රීඋන් අද සමාජයේ ඉතා බහුලය. සැමියාට සමාන හෝ වැඩි ආදායමක් උපයමින් ඒ සමඟ සැමියාට වඩා වැඩි දායකත්වයක් පවුල් ජීවිතය මනාව පවත්වාගෙන යෑමට ස්ත්රීසන් විසින් දරනු ලැබේ. මේතුළ ස්ත්රියයකට පවුල් දිවියේ මුල් තැන හිමි වීම වුවද එක්තරා අයුරකින් සාධාරණ බව පෙනේ. පිරිමියෙකුට තමාගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ කාර්ය බහුලතාව නිදහස හේතුවකි. නමුදු ඒනිදහස විවාහක ස්ත්රිායකට නැත. පිරිමියෙකුට සිය ශාරීරික අපහසුතාව නිසා විවේකගැනීමට මනාව ඉඩකඩ තිබේ. නමුදු ඒ අවස්ථා ස්ත්රිියකට නැත. බොහෝ විට අසනීපයෙන් පෙළෙන සිය සැමියාට අවශ්යඒ සාත්තු සප්පායම් කිරීමට ද සිදුවනුයේ බිරිඳටමය. මේ නිසාම බොහෝ පවුල්වල බිරින්දෑවරු විසින් සිය වැඩිමහල් දරුවා සේ සලකනු ලබනුයේ ද සැමියන්මය. බොහෝ පිරිමි ද එබඳු සැලකිලි බිරිඳගෙන් අපේක්ෂා කරති. දූ දරුවන්ට කවා පොවා, නිවසේ ඇති සියළු වැඩ කටයුතු හමාර කොට වුවද ඇයට නිදහසක් නොමැත. කාර්ය බහුල වෘත්තියක නිරතවන සැමියෙකුට අවේලාවල ලැබිය හැකි දුරකථන ඇමතුම් ආදී දේවලට පවා පිළිතුරු බැඳීමට සිදුවනුයේ බිරිඳටමය. ඇතැම් පිරිමි කාර්ය බහුල බව කෙසේ වෙතත් සෑම දෙයකටම බිරිඳ පෙරට දමා ඒ පිටුපස සැඟව සිට ක්රිඇයා කිරීම පුරුද්දක් කරගෙන ඇති බවද පෙනෙන්නට ඇතිබව ද නොපවසා සිටිය නොහැක. කුඩා වියේදී සිය මවගේ දැඩි රැකවරණය‍ට හා නිරන්තර සොයා බැලීම්වලට යටත්ව හැදී වැඩුණු පිරිමි දරුවෙකු වැඩිහිටියෙකු වූ පසුව ද කුඩා වියේ පටන් පුරුද්දෙන් ලැබූ සිය මවගේ අධික්ෂණයට යටත්වීමේ අනවශ්යැ ඇබ්බැහිය නිසා මේ අයුරින් කටයුතු කිරීමට ඇතැම්විටක දී පෙළඹිය හැක. බිරිඳකට ශාරීරික ගිලන් බව නිසාවූ විවේක ගැනීමටවත් ඉඩ නැතිව දාසියක සේ වැඩ කර හෙම්බත්වන ස්ත්රීින්ද ඇතැම් පවුල්වල ඇත.

සාවද්යය ආකල්ප හා සමාජ රටාව

පුරාණයේදී ගැහැණු දරුවන්ට උසස් අධ්යාතපනය ලැබීමේ අවස්ථා අහිමිකරනු ලැබුවේ සමාජයේ ව්යාැප්තව පැවති ආදීකාලීන සාවද්යය සමාජ ආකල්ප නිසාය. ස්ත්‍රීන්ට අකුරු ශාස්ත්රැය ඉගැන්වීම ඒ ස්ත්රීාන් පෙම් සබඳතා පැවැත්වීම පිණිස යොමුවීමට මාර්ගයක් වෙතැයි යන වැරදි ආකල්පයක් එකල මව්වරුන් අතර මුල් බැස පැවති බැවින්, වැඩිදුර අධ්යා පන වරම් ස්ත්රීරන්ට අහිමි කර තිබිණි. නමුදු කාලයාගේ අවෑමෙන් එබඳු සාවද්යැ ආකල්ප නූතනයේ වෙනස් වී ඇත. වර්තමාන යුගයේ දී පුරුෂ පක්ෂයට ද වඩා අධ්යා පනයෙන් පෙරට විත් ඇත්තේ ස්ත්රීනන්ය. ඒ හේතුව නිසාම උසස් සමාජ මට්ටමවලට අයත් ඉහළ රැකියා, වෘත්තීන්ට පිවිසීමට පිරිමි අබිබවා ස්ත්රීනන්ට හැකි වී තිබේ. අද සමාජයේ වඩා හොඳ රැකියා අවස්ථා, වෘත්තීය හැකියා, ඉහළ නිලතල හොබවනුයේද, වඩා වැඩි වැටුප් තල ලබනුයේද මේ නිසා ස්ත්රීින්ය.ඒ නිසාම නිරායාසයෙන්ම පෙරදී පවුල් ජීවිතයක පිරිමියාට තිබූ ස්ථානය ස්ත්රිේයට වඩා පහළ වැටීමකට ලක්ව තිබේ. බොහෝ විට පිරිමි එක තැන රැඳී කරන රැකියා, වෘත්තීන්වලට එතරම් කැමැත්තක් නොදක්වති. වඩා වගකීම් අධික නිතර වෘත්තිමය ස්වභාවය වෙනස්වන රැකියා, වෘත්තීන්හි නිරත වීමට පිරිමි කැමතිය. පිරිමි කැමති නිශ්චල බවට වඩා ක්රිියාකාරී අවස්ථාවල නිරත වීමටය. නව අභියෝගවලට මුහුණ දී ජය ගැනීමටය. නමුදු ස්ත්රිිය එසේ ‍නොවේ. විඩාවකින් තොරව අඛණ්ඩව ඒකාකාරී ස්වරූපයෙන් රැකියාවල නිරතවීමට පිරිමින්ට වඩා ස්ත්රීඅන්ට හැකියාව තිබේ. මේ නිසා එබඳු රැකියාවල දී පිරිමින්ට වඩා ප්රටමුඛ ස්ථානය ලැබෙනුයේ කාන්තාවන්ටයි. මේ නිසා එබඳු රැකියා වලට බඳවා ගැනීමේ දී පිරිමින්ට වඩා ස්ත්රීඛන්ට බහුල අවස්ථා නිරායාසයෙන්ම හිමි වේ. මේ නිසා එබඳු වෘත්තීන්හි ස්ත්රී්න් අධිකවී තිබේ. දිගු කලක් මෙරට යටත්කරගෙන සිටි විදේශික පාලන රටාව මඟින් දේශීය සංස්කෘතියේ පැවති සාරධර්ම වෙනුවට වාණිජ අර්ථක්රිමයට අදාළ මෙරට සංස්කෘතියට කිසිසේත්ම නොපෑහෙන සාරධර්ම හඳුන්වා දෙනු ලැබූ අතර ඒවා මනුෂ්යළ සදාචාරයට පටහැනි ගති ලක්ෂණ ප්රෑකට කරවූ මිනිසුන් ආගමික හැදියාවෙන් ඉවතට යොමු කරවූ ඒවා විය. පෙර බුදු දහම මත පදනම් වූ අල්පේච්ඡ දිවි පෙවෙත මිනිස් ජන ජීවිතයෙන් ඉවත් වී වාණිජ පාරිභෝජන ආර්ථික රටාව විසින් මිනිසා බහුභාණ්ඩික තත්වයට පත්කරවීය. මූලික මිනිස් අවශ්ය්තා සංතෘප්ත කර ගනිමින් සැහැල්ලු ලෙස ජීවිකාව ගෙනයනවා වෙනුවට හැකිතාක් අධි පාරිභෝජන රටාවකට ගැති වූ එමෙන්ම පවතින සමාජ ආර්ථික ක්ර මයෙහි වහළෙක් බවට මිනිසා පත්විය. පවුල් ඒකකයෙහි ශක්තිය ක්රජමයෙන් හීන වී යන්නට විණි. මේ හේතුව නිසා පෙර ශක්තිමත්ව පැවති පවුල කේන්ද්ර‍ කරගත් සෙසු සමාජ සංස්ථාද ක්රසමයෙන් විසිරී යන්නට විය. වත්මන් යුගය තුළ පෙර පැවති සාමූහික පවුල් සංස්ථාව දක්නට නොලැබේ. ඒ වෙනුවට ඇත්තේ බිඳී විසිරී ගිය පවුල් එකකය. ඇතැම් විට මෙම පවුල් සංස්ථාතුළ මව්පිය සෙනෙහස ‍දරුවන්ට අහිමිය. ස්ත්රීක, පුරුෂයින් විදේශගත වී විවිධ වෘත්තීන්හි නිරතවීම, පියා ආරක්ෂක රැකියා වැනි පූර්ණකාලීන වෘත්තීන්වල නිරතවීම නිසා දරුවන් හැදී වැඩෙනුයේ දෙමාපිය ආදරය අහිමි පසුබිමකය. මෙය සමාජගතව සිදු වන සුවිශාල අර්බුදයකි. අහිමි මව්පිය සෙනෙහස වෙනත් තෙවන පාර්ශව වෙතින් පැතීමට දරුවන් යොමු වේ. එය ළමා අපචාර, දූෂණ, අපයෝජනවලට අත වැනීමයි. අනුන්ට අත නොපා ජීවිතය සාර්ථකව ගතකිරීමට නම් ආර්ථික, අධ්යාෙපනික අංශවල වැඩ කටයුතු දියුණු කර කිසියම් සමාජ මට්ටමක් ගොඩ නඟාගත යුතුය. එහෙයින් ඒ කරුණු ඉටු කර ගැනීම පිණිස කාලය,ශ්රාමය,ධනය කැප කිරීම නිසා විවාහය ප්රණමාදවීම මෙහි අනෙක් පැතිකඩයි. රැකියා වෙළඳ පලේ පුහුණු ශ්රනමයට ඇති ඉල්ලුම ඉහළයත්ම, සමාජයේ ලැබිය යුතු අධ්යාඩපන මට්ටම හා වෘත්තීය පසුබිමද ඊට සමානුපාතිකව ඉහළ යන්නට විය. විශ්වවිද්යාලලයේ උසස් අධ්යාිපනය නිමාකර පිටවන උපාධිධාරියෙකුට පවා අද රැකියා වෙළඳපලේ කිසියම් තරඟකාරී බවකට මුහුණ දිය යුතු මට්ටමට අධ්යාධපන අවශ්යැතා උග්රකව ඇත. ඉදිරියේ දී මේ තත්වය පශ්චාත් උපාධි මට්ටම දක්වා වුවද වැඩිවිය හැක. මේ නිසා පූර්ණ කාලීනව අධ්යාිපනය ලැබිය යුතු වයස් සීමාව අනුක්ර්මයෙන් ඉහළට ගමන් කර තිබේ. තරඟකාරී දිවි පෙවෙත නිසා නිරතුරු චිත්තවේගික ආවේගශිලී බවෙන් හා මානසික ආතතියෙන් කාලය ගත කරන්නට වර්තමාන මිනිසාට සිදු වී තිබේ. මේ නිසා වර්තමාන මිනිසා නිරන්තරයෙන් දිවි ගෙවන්නේ අසහනය සිත්හි දරා ගෙනය. තමාට නොමැති එහෙත් අනෙකාට උරුම ඇතැයි විශ්වාස කරන විවිධ සැප සම්පත් තමාද ලබනු රිසිව මානසිකව හා කායිකව වෙහෙසීමට මිනිසුන් පෙළඹේ. එය එක්තරා අයුරකින් පවතින සමාජ අර්ථක්ර මය මඟින් මානවයා පෙළඹවීමක් සේ අර්ථදැක්විය හැක. මෙබඳු ‍අහිතකර පෙළඹවීම්වල පහසු ගොදුරක් වීමට බහුලව මිනිසුන්හට සිදු වේ. සිය මූලික අවශ්යපතා තෘප්තිමත් කරගත් පමණින් නූතන මානවයා සෑහීමකට පත් නොවේ. ඔවුන්හට අවශ්ය වනුයේ සමාජයේ වඩා හොඳීන් කැපීපෙනන පරිදි ජීවත්වීමටය. මේ නිසා සිය මූලික අවශ්යවතා තෘප්තිමත් කරනවාට වඩා වැදගත්කමක් ඇතැම්විට මෙබඳු කැපී පෙනීමේ අවශ්ය තා මුදුන්පත් කර ගැනීම පිණිස ලබා දෙන ආකාරය දක්නට ලැබේ.

සමාජ සුරක්ෂිතතාව

මෙබඳු සාවද්ය ආකල්ප ආර්ථික හා සාමාජයීය සුරක්ෂිතතාව උදෙසා කිසිසේත් යහපත් නොවේ. නිරර්බුද පවුල් සංස්ථාවක් ගතකිරීමට මෙබඳු ආකල්ප බාධාවකි. පවතින ආර්ථික ක්රේමයේ වහලෙකුවීමට වඩා වෙනත් කිසිදු යහපතක් මෙයින් මිනිසාහට අත්පත් නොවේ. තමා උපයන සෑම මුදලක්ම කැපීපෙනීමේ අවශ්යවතා පිණිස වැයවීමමඟින් ලබන ප්රාතිලාභ නිසා ද විවිධ ගැටළු උද්ගත වේ. විලාසිතාවලට ස්ත්රිණය ලබාදෙන ප්රපමුඛ ආකල්ප පවුල් සංස්ථාවේ අර්බුදවලට තුඩුදී තිබේ. ස්ත්රිලයගේ මාතෘ ආකල්ප ගිලිහීයෑම අනියම් සබඳතාවලට සෘජුවම බලපායි.මෙම ගති ලක්ෂණ විලාසිතාවක් ලෙසද ඇතැම් ස්ත්රීාවාදී ආකල්ප සහිත කොටස් අතර ව්යා්ප්තව පවතී. සෑම දෙයක්ම කිරී‍ම පිණිස ස්ත්රිීයට ඇති සමාජයීය බලපත්ර යක් ලෙස ද අසම්මත චර්යා සැලකීමට මෙබඳු අය පසුබට නොවේ. අනෙක් අතට පවුල කේන්ද්ර කරගත් සාමාජික සුරක්ෂිතතාවය ද පවතින ක්ර මය තුළ බිඳ වැටීමට හා ගරා විටීමට ලක්වීම නිසා නූතන මිනිසාහට සිදුවී ඇත්තේ චිත්තවේගික පක්ෂයෙන් අභ්යමන්තර වශයෙන් මෙන්ම සාමාජික පක්ෂයෙන් බාහිරව වශයෙන්ද දැඩි ක්ලමථ සහගත තත්වයකින් යුක්තව දිවිගෙවීමටය.මෙම තත්වය නිසා මානුෂික වශයෙන් මිනිසාතුළ තිබියයුතු සංවේදී මානසික ස්වභාවය වෙනුවට වෛරයෙන් ක්රෝතධයෙන් හා ආවේගශීලීව කටයුතු කිරීමට පෙළඹේ. තමා නිරන්තරයෙන් පෙළනුලබන දුක්ඛ දෝමනස්සයට වගකිවයුතු පුද්ගලයෙකු නොදකින හෙතම එහි වරද පවරන්නේ පුද්ගලයානුබද්ධවය. එය හුදෙක් පුද්ගලයෙකු නිසා ඇති වන්නක්නොව සමාජ ක්රනමයෙහි පවතින දුර්වලතා නිසා බව වටහාගැනීමට තරම් මෙබඳු පුද්ගලයන් දියුණු චින්තන ශක්තියකින් සමන්විත නොවීමද මෙහිදී කැපී පෙනේ.මෙබඳු පුද්ගලයින් තමා පසුවන දුක්ඛිත තත්වයට පත්කළ මුළු මහත් සමාජය කෙරෙහිම ඇති කරගන්නේ බලවත් ද්වේෂ මූලික හැඟීමකි. වර්තමාන සමාජයේ වෙසෙන බොහෝ ස්ත්රී , පුරුෂයින්ගේ විවාහය ප්රපමාදවීම වෙනත් සමාජ අර්බුද රාශියකට අත වැනීමක් බවට පත්ව ඇත. ක්ෂණික, අසම්මත, විෂම,අයථා ලිංගික චර්යා බඳු අපචාරී දේ සමාජයේ ව්යාබප්ත වීමට ද මෙබඳු මානව අවශ්යයතා නිසිලෙස නිසි කලට වේලාවට සම්පුර්ණ නොවීම හේතුවන බව සමාජ විද්යා ඥයින් විසින් පෙන්වාදී තිබේ.බොහෝ දෙනෙක් විවාහවියයුතු නිසි කලවයස පසුවී වුවද විවාහය සඳහා බලා‍පොරොත්තුවනුයේ තමාට වඩා ඉතා ළාබාල විවාහ සහකරු හෝ සහකාරියක්වීම ද මෙබඳු සංසිද්ධිවල එක්තරා සැඟවුණු පැතිකඩකි. එලෙස නොගැලපෙන විවාහ සිදුවීමේ සමාජ අනතුර නම් විවාහයෙන් පරිබාහිර ලිංගික සබඳතා පැවැත්වීම අද බොහෝ උග්රිව පැවතීමයි. එය අද සාමාන්යි දෙයක් බවට පත්ව ඇතිතරම් බහුලය.මේ නිසා ලිංගාශ්රිාත රෝගසේ නම් වන සමාජ රෝගවල සීඝ්රාව්යා ප්තියට පවා මෙබඳු සංසිද්ධි හේතුවී තිබේ. 20.සිත හා හැඟීම් පාලනය usksiqkaf.a yeZ.Suz l@shdlrkafka flfia o$ Tjqyq iuyrjsfgl oS w;sYhskau yeZ.Suznrj l@shdlrk w;r jsfgl oS tmuK wdfjz.d;aul fkdjk ir, yeZ.Suzj,ska o l@shdlr;s' w;sYh yeZ.Suznr jkafka is;sjs,sj, fjz.h md,kh lr.; fkdyels ;ruz fjz.j;a jQ wjia:dj, oSh' flfia jqj;a is;sjs,sj, fjz.j;a nj ksidu we;euzjsgl oS ;ukaf.a is;sjs,s yd fjz.j;a udkisl wdfjz.hka ksid ;uka jsm;l jefgk nj oek oeku is;sjs,s yd udkisl wdfjz.hkaj, f.d|=rla njg m;a jS miqj ta ms<snZoju mYapd;a;dmhg m;a fj;s' udkisl wdfjz.hkays fjz.j;a nj rZod mj;skafka ;uka jsiska tajd ksrka;rfhka Ndjs;d lr mqre|= mqyqKq lr we;s wkaough' jvd;a m@n, udkisl wdfjz.hka yg.kq ,nkafka;a tuZ.ska is; mSvdjg m;a lrkafka fiiq cSjSka w;`frka ;uka hkqfjka lsishuz jsfYaIs; mqoa.,fhl` fjka lr oelSug usksiqka yqre mqre|=j isgSu ksidh' tfia fjka lr olskakd jQ iajNdjh ;Sjzrj;au bka Wmoskakd jQ udkisl wdfjz.hkays fjz.j;a nj o by< hhs' fjkalr oelSu wju jk jsg udkisl wdfjz.hkays fjz.j;a iajNdjh o wju jS hhs' is;g b;d fjfyi Wmosk b;d m@fjz.ldrS udkisl wdfjz.hkays fjz.h fndfyda wOslh' ir, idudkH yeZ.Suzj, fjz.h b;du;au wvqh' fuh lsishuz frdaohla tys N@uK tla tla wjia:dj,oS tla tla wdldrfhka fjz.h wvq jevs lruska ksYaps; |=rla hEu iZoyd tys .uka ld,h fjkia lrkakdla fuks' fjz.j;a is;sjs,s tys fjz.j;a nj jevsj;au md,kh ;udgu nqoaOsfhka l< yels iSudjka miq lr h;au tys wkrA:ldrS m@;sM, o jevs fjz' uq, oS ;udg we;sjk ir, idudkH fjz.fhka b;du;au wvq yeZ.Suz md,kh lrkakg mqre|= mqyqKq jQ usksfil`yg wkql@ufhka bosrs mshjr ;`< oS jv jvd;a fjz.fhka jevsjk is;sjs,s o ta ,;a mqreoao wdNdIfhka yiqrjd.; yelsjkq we;'

මානව දේහය හා සන්නිවේදනය

usksia foayfhys mKsjqv yqjudrej is|=fjkafka iakdhq moaO;sh uZ.sks' th ffcj jsoHd;aul ikaksfjzok udOHhhs' iakdhq l@shdldrSFjh weiqfrka is|= jk ikaksfjzok lghq;a; ksishdldrj md,kh lsrSug fud<fha wNHka;r jHqyh" iqIquzkdj" fydafudak l@shdldrSFjh yd fud<h wdY@s; ridhksl |@jHhkaf.a l@shdldrSFjh b;d m@n, odhlFjhla imhkq ,nhs' idudkHfhka usksia m@cdkkh idudkH mrsos jsOsu;aj mej;Su iZoyd tla;rd iu;`,s; ;;ajhlska fulS ishZMu bka|@shhka l@shd;aul jsh hq;`h' ffcj jsoHd;aul oDIaGs fldaKh wkqj i,ld ne,Q jsg" wmf.a iakdhq moaO;sh ilia jS we;af;a jv jvd;a jevsfhka ,efnk wdfjzokhkag b;du;au blaukskau m@;spdr oelajSug nj fmfka' fuz ksid ksrka;rfhka tlu wdldrfha wdfjzokhka ,nd.ekSug yd ta wkqj m@ckk" prAhd md,kh lr.ekSug mqre|= mqyqKq jQ mqoa.,fhl` ;ukayg iqmqre|= wod< wdfjzokfha b;du;a iqZM ud;@djla ,enSfuka jqj o Bg wkql~, b;d by< mrdihl m@cdkk" prAhd rgdjla jsoHudk lrkafka wvq m@;spdrhla flfrys jevs ;Sjzr;djhlska hqla;j iakdhq moaO;sh wd;;shlg ,la jk nejsks' fuu ixisoaOshg wkq.;ju ksrka;fhka fldamhg m;ajk mqoa.,fhl`f.a iakdhq moaO;sh yev.eiS we;af;a b;du;au iqZM jHdmdo is;`js,a,lska mjd uy;a wkrA:ldrS m@cdkk" wdfjzok yd prAhd m@;spdr oelajSugh' fuz tla yeZ.Sula ms<snZo b;du;au iqZM ksoiqkla muKs' wmg tla ;;amrhl oS my<jk is;sjs,s yd udkisl wdfjz. fldmuK oehs is;d n,kak' tfukau tajd fl;ruz ixlSrAK f,i tlsfkl yd usY@ jS we;soehs n,kak' we;euz jsgl oS m@ckk" wdfjzok yd prAhd ixisoaOs ,CIK .Kkla b;du;au iqZM fudfyd;l oS we;s jS ke;s jS hkq wmg oefkkq we;' fuhska prAhd kuska .efKk ndysr meje;au wruqKq lr.;a isrerska is|= flfrk ldhsl lghq;` j, fjz.hg jvd b;du;a wOsl;r fjz.hla cjhla ps;a; ;`< we;s jk m@ckk yd wdfjzok me;slvj,g ysus fjz' is;sjs,s fjz.j;a jkafka wehs $ is;sjs,s jv jvd fjz.j;a jk jsg th jspdr mQrAjlj wjfndaO fldgf.k l@shd;auljSug we;s ld,h wju fjz' th ksrka;rfhka fjz.j;a is;sjs,s we;s fldgf.k ta wkqj l@shd;aul jk iEu mqoa.,fhl` fj;u jsoHudk jk m@n,;u wvqmdvqjls' is;sjs,sj, fjz.h jevsjSug;a" ksrka;rfhka tnZ|= wdldrfha fjz.j;a is;sjs,s ckkh jSug;a fya;` rdYshls' iajlSh cSjs;fhys osklg jevs jdr m@udKhla fjz.j;a is;sjs,s my< lrkakd jQ mqoa.,fhl`f.a uki Bg wkqrEmj yev.eiSug ,la fjz' tkuz jevs jdr m@udKhla oafjzI udkisl wdfjz.hla iakdhq moaO;sh osf.a meusKsfuka tu iakdhq wdfjz.h .uka lrkakd jQ .uka udrA.h jvd;a ia:sr yd Yla;su;a ikaksfjzokhla njg m;ajSfuz wksjdrAhh m@;s,h jkqfha ta mqoa.,hd b;du;au iqZM W;af;ackhlska mjd myiqfjka fldamhg m;ajk iqZM mqoa.,fhl` njg m;ajSuhs' nq|=iufhys oafjzI prs;hd f,i yZ|=kajkq ,nkafka fudyqhs' oafjzIh hkq ;uka leu;s wdldrfhka jskaokd;aul wdfjzokhka fkd,enSfuka ukfiys we;sjk wd;;shhs' jskaok f,da,Fjh ukfiys yg.akd .egSu fya;`fjka jv jvd;a wkHhkaf.ka ;uka fjka lr.kakd ;;ajh jrAOkh fjz' uSg iudk wdldrfhkau ;u ukfiys ksrka;rfhka ,sx.sldYdj frdamKh lsrSug fya;`jk m@cdkk" wdfjzok yd prAhd l@shdldrluzj, ksr;jkq ,nk mqoa.,hdf.a iakdhq moaO;sh yd iakdhq ikaksfjzok .uka udrA.h tlS rd.S m@cdkkhg yd wdfjzokhg Wps; f,i Yla;su;a yd ia:djr fjz' fuys m@;sM,h b;du;a iqZM W;af;ackhlska mjd jsYd, lduh jsZoSug we;s leue;a; yd thg wef,k iajNdjh le<US,s iy.; njla tnZ|= mqoa.,hdf.a ukfiys yg.ekSuhs' nq|=iufhys funZ|= ;eke;a;d rd. prs;h f,i olajhs' we,Su os.ska os.gu ukfiys frdamKh lr.ksuska jskaokh lsrSug usksia ukfiys we;sjk f,d,anfjys m@;sM,h ;ud wkHhkaf.ka fjkalr fjk;a mqoa.,fhl`h hk wdl,amh jv jvd;a ;yjqre lsrSug fya;` fjz' fuz whqrska jsZoSuz ksid yg.kq ,nk we,Suz yd .egSuz folskau mqoa., ukfiys ;j ;j;a ish,q cSj jrA.hdf.ka ;ud hkqfjka flfkl` fjka lr.kakd iajNdjh jrAOkh jk nj fkdoekSu ksid fudayh nsys fjz' fuz fudayh ksidu ;j ;j;a thg iudk fuday iy.; woyia is; ;`< jrAOkh fjz' ta wdldrfhkau ksrka;rfhka fya;` m@;H ms<snZoj jspdr mQrAjl wdl,amhlska f;drj m@cdkk" wdfjzok yd prAhd mj;ajkakd jQ mqoa.,hdf.a iakdhq moaO;sh o ta wkqj ia:djr yd Yla;su;a jSfuz m@;sM,h kqjK uZo mqoa.,fhl` nsysjSuhs' nq|= iuh funZ|= mqoa.,hd fuday prs;hd f,i olajhs' nq|= iufhys wl`i,a uq,a ;`k f,i olajd we;s isf;ys fiiq udkisl wdfjz. ish,a, yg .ekSug mokuzjk uQ,sl udkisl iajNdjhka ;`k fuys idlpzPd lrk ,o rd." oafjzI yd fuday hk ;`khs'

මරණින් මතු පැවැත්ම

fuz wdldrfhka usksia isf;ys my<jk wm@udK is;sjs,s" mqre|= yd .;s iajNdjhkaj,g ieifZok mrsos iakdhq wdfjz.hka yd tu wdfjz.hka .uka .kakd ikaksfjzok udrA. Yla;su;aj iliajk nejska th jvd;a fjz.j;aj yd ia:djrj mej;S Bg wkql~, f,i mqoa., prs;h mjd ilia jk ;rug m@n, fjz' .Z.la .,k foig msyskd hdu Bg jsreoaO osYdjg msyskd hdug jvd myiq jkakdla fuka iajNdjslju yeZ.Suz" ps;a;dfjz.hkag k;`jSu tajd md,khg jvd b;du;au myiqh' usksidf.a;a ;srsika iFjhdf.;a fjki jkafka usksid iajlSh ps;a;dfjz.hka md,khg olajk iu;a iajNdjhhs' oafjzIh fyda rd.h fyda fudayh fyda fjk;a TzkEu ps;a;dfjz.hla fjzjd iFj ukfiys yg.ekSug mokula we;' nq|=iuh fuu moku wjsoHdj f,i olajd we;' wjsoHdj hkq uQ,sl udkisl wdfjz.hka yg.ekSug moku yd tys fya;` m@;Hhka ms<snZo mj;akd wkjfndaOhhs' ienjskau uQ,sl wdfjzokhka ish,a, w;Dma;sh fyj;a |=la f,i ie,l~ jsg |=flys iajNdjh" yg.ekSug fya;`j" thska usfok wdldrh yd thg l@uh p;`rdrAh i;Hhh f,i nq|= iufhys js.@y lrkq ,nhs' jsjsO NdIdjkays jpk" ld,dkqrEmj thg fok jsjsO wrA:l:k" tu wrA:l:k l@ufhka ld,dkqrEmj f.jS hdu" fjkiajSu" iqjsfYaIdrA:hka idudkHdrA:fhys Ndjs;djSuz" os.` l,la jdpslj muKla jHjydrfha mej;Sfuz oS uq,a wrA:h wikq ,nkakd jgyd.kq ,nk wldrh wkqj we;euzjsg wrA:hka fjkiajsh yelsnj" jrska jr NdId lsysmhlg yqjudrejSuz jeks jsjsO fya;`ka ksid uq,a nqoaO jpkfhys ;snQ CIKsl wjfndaOfhys iu;a iajNdjh oekg jsoHduk fkdjsh yelsh' we;euz jsgl jrA;udk Y@djlhska ;`< CIKsl wjfndaOhg m;ajSfuys ,d ;snsh yels fm#oa.,sl wvqmdvq o fuhg fya;` idOlhla jSug mqZMjk' cdkuh yd wdruh jYfhka ;snsh hq;` m@cdkk" wdfjzok yd prAhd miq;,hla OrAudjfndaOfhys ,d b;du;au m@n, idOhla f,i;a fuh ;@sfya;`l mgsiJOsh" jdikd .`K yd mdruS Yla;sh jYfhkq;a nq|=iuh myod oS ;sfnz' ilaldh osgzGsh f,i nq|= iuh olajkafka ialJO mxplfhys tla tla ialJO fldgila mdid fjka fjka jYfhka we;sjk uu yd uf.a hkqfjka we;s jk uudhkhhs' fuh tfiau ie,l~ l, B <Z.g we;sjk .egZMj jkqfha uuFjh ilaldh osgzGsh kuz wiaus udkh ljrla o hkakhs' th ishquz jYfhka we;sjk uuFjfhysu iajrEmhla jYfhka fmkajd oS ;sfnz' thg wod< jsIh iSudj wkqj tu wrA:l:kh Ydia;@Sh jYfhka fhda.H fkdfjkafka ishquz nfjys yd o< nfjys iSudj ljrlaoehs tu wrA:l:khg wkqj meyeos,s fkdjk fyhsks' uu hkqfjka mqoa.,fhl` ksrAudKh lr.ekSug wjldY ie,fikafka jsYajfhys mj;skakd jQ ishZM cSj modrA:hka w;`frka tla cSj modrA:hla fjka lr ie,lSu jrAOkh lsrSu fya;`fjks' fuys uQ,sl iSudj fufia fjkalr ie,lSujk w;r fiiq idjoH m@cdkk" wdfjzok yd prAhd nsysjSug fya;`jla jkafka tfia fjkalr .kakd ;;ajh jvd;a ixjrAOkhg m;a lsrSuhs' fuz wkqj uQ,sl jYfhka fjkalr ie,lSu ilaldh osgzGsh jYfhka oelajSug yelsh' ishZM |=la m@Nj jSug uQ,sl lreK jkafka;a ;ukaf.a bJ|@sh l@shdldrSFjh ksid ,nk w;aoelSuz weiqfrka iajhxl@Sh mqoa.,Fjhla isf;ys ujdf.k bkamiqj ta ujd .kakd ,o mqoa.,Fjfhys reps wrepsluzj,g wkql~,jk mrsos iajlSh meje;au m@cdkk" wdfjzok yd prAhd miqnsula hgf;a ilialr .ekSug W;aidyj;ajSuhs' fuh os.ska os.gu wkjr;fhka is|=jSu mqoa.,hd Njfhka Njh iers ierSu f,i idudkHfhka nq|= iufhys js.@y fjz' nq|= iufhys mqkrANj ixl,amhg moku ieliS we;af;a fuz whqrska fya;` m@;H l@shdj<shla wkqidrfhka is|=jk mxpialJO meje;au ms<snZo woyihs' urKska u;` meje;au yd i;HdjfndaOfhka miq mqoa.,hdyg l`ula fjzo hk m@Yak fndfyda fokdyg we;sjkafka mqoa., ixl,amh Tiafia wiSus; f,i neZoS mj;sk udkisl ugzgulska l,amkd lsrSu ksidh' fya;` m@;H iujdhla ksidu ukfiys nsysjk idjoH udkisl m@lafIamKhla f,i mqoa.,Fjh wrA: oelajsh yelsh' fuz udkisl m@lafIamKh nsysjSu yd th ;yjqre lr.ksuska os.ska os.gu f.khdu wjsoHdj yd ;DIaKdj ksid is|= fjz' wjsoHdj idjoH m@ckkh f,i;a ;DIaKdj idjoH wdfjzokh f,i;a fmkajd osh yelsh' tjsg wjsoHdj ;DIaKdjg;a" ;DIaKdj wjsoHdjg;a wfkHdakH jYfhka fya;` m@;H jkakd fiau" idjoH m@ckkh idjoH wdfjzokhg;a" tfiau idjoH wdfjzokh idjoH m@cdkkhg;a fya;` m@;H jkafka hehs ks.ukh l< yelsh' by; olajk ,o wjHdlD; m@Yak tkuz urKska u;` meje;au yd i;HdjfndaOfhka miq mqoa., iajNdjh hk woyia yg.ekSug wm oekg Ndjs;d lrkq ,nk NdIdj, jpk yd tajdg fok wrA:j, iSudiys; iajNdjh yd iDcqju neZoS mj;S' ;u ;ukaf.a oek W.;alfuz jsIh iSudj, isrjS isgsuska yd NdIduh yrU mduska lsisosfkl lsisfjl`yg;a i;HdjfndaOhg ,Z.djsh fkdyelafla tu ksiduh' tksidu lsis|= f,ilska lsis|= NdIdjl lsis|= jpkhlska tau m@Yakj,g wikakd iEySulg m;ajsh yels wdldrfha taldka; jsiZ|=ula iemhsh fkdyels jSug fya;`jla jS ;sfnz' ksoiqkla f,i i;HdjfndaOh yd mqoa.,hd hk jpk fol .;fyd;a i;HdjfndaOh hkq mqoa.,Fjh yqfola oDIaGsuh udhdjla nj wjfndaO jSuhs' i;HdjfndaOh iuZ.u tu udhd cd,h jyd wjfndaOjS hk nejska ienjskau i;HdjfndaOh ,;a mqoa.,hdyg by; .egZMj meK fkdk.shs' tjeks .egZMj meK kZ.skafka i;HdjfndaOh fkdl< mqyq|=ka mqoa.,hdyghs' th o i;HdjfndaOh l< mqoa.,hd wrUhdhs' nq|=rcdKka jykafia tlS .egZMj, iajNdjh ukdj okakd ksidu tjeks m@Yakj,g taldka; ms<s;`re iemhSfuka je<lS we;af;a thska wikakd jvd;a jsms<sir jsh yels fyhsks' nq|= iufhys oY wjHdlD; m@Yak kuska ms,s;`re iemhSfuka je<l`kq tnZ|= m@Yak oyhla olajd we;'

මානසික ආවේග පාලනය

nq|= iufhys uQ,sl kHdhh kuz b;du;au ir, wdldrfhka by; iZoyka f,i fmkajd osh yels jqj o th Ndjs;h |=Ialr jkafka fuf;la ;uka jsiska mqre|= mqyqKq l<d jQ mqoa., wdl,am jrAOkh lsrSug yd;amiska fjkia l@ufjzohla tys Ndjs;d jk nejsks' uq, oS ;uka yd fiiq wkH cSjSkaf.a lsis|= fjkila fkdoelSug ;ruz is;sjs,s ilia jk f;la ;ukaf.a is; fydZoska mqre|= mqyqKq lsrSu wiSre jqj o gsflka gsl tu wdl,am fydZoska is;g ldjosk mrsos osklg iaj,am fjz,djla fyda m@.`K lsrSu fujeks nqoafOda;amdo ld,hl Y@S ioaOrAuh cSjudkj mj;sk iuhl ukqIH wd;auNdjhla ,nd Wm; ,enSfuka Tn jsiska w;am;a lr.kq ,enQ uyZ.` m@fhdackhls' wdruzNfha oS ;ukag we;sjk fjz.j;a udkisl wdfjz.hka fuhska md,kh lsrSu wiSre f,i oekqk;a fjz.j;a nj wvq udkisl ;;ajhka fuhska |=re jS hkq oefkkq we;' fjz.j;a udkisl wdfjz.hka md,kh uq, oS wiSre ;ju;a Tn ta ;;ajhg is; mqre|= mqyqKq lr fkdue;s nejsks' l@udkQl~,j wvq fjz. iys; udksil wdfjz. jshelS hdfuz isg l@ufhka b;du;a fjz.j;a udkisl wdfjz. ;`kS jS hdu olajd is; mqre|= lsrSu b;du;au bjiSfuka oSrA>ld,Sk lemjSulska we;slr .; hq;a;ls' ta iZoyd prAhd moku hgf;a iS, YsCIdj yd wdfjzok moku hgf;a iudOs YsCIdj uy;a fia Wojz fjz' fid;dm;a;s yd ilDod.duS hk uQ,a mshjr fol Wmojd .kakd ,o wdrAh W;`uka jykafia,d ;`< mjd b;du;a ishquz jYfhka rd. yd oafjzI hk udkisl wdfjz. ;`kSj fyda mej;Su uZ.ska fmkakquz lrkafka tys wjika ksIaGdj jk wrAy;ajh olajdu udkisl wdfjz.hkaf.ka uki fkdusfok njhs' jrA;udkh Njhg fmr b;du;a wE; w;S;fha isg fuz whqrska is; mqyqKq lruska lemjSfuka lghq;` mqoa.,fhda b;du;a flgs l,lska fuz Njh ;`< oSu ish is; yslaujd .ekSug iu;a fj;a' fuz Njfha oS ,nd.kakd mqyqKqj bosrs Njhkaj, oS fuz whqrskau m@fhdackj;a fjz' ilaldh osgzGsh bj;a lsrSug mqre|= mqyqKq jSu hkq ish,q mdmhka yd wl`i,a yg .ekSug fya;` jQ uQ,a .,jd bj;a lsrSula nZ|= fyhska fuz whqrska isf;ka bj;ajk ish,q udkisl wdfjz.hka cSjs;fhys flosklj;a kej; yg fkd.kshs' ienjskau udkisl wdfjz. yd wd;;Skaf.ka uqZMukskau jshqla; ksjfkys we;s udkisl iqjh wfjzos; fyj;a fkdjsZoskakd jQ b;duy;a Ydka;uh ;;ajhla nj nq|=oyu ms<snZo lsishuz mqoa.,fhl` jsiska ,nd.kakd jQ jsIh.; oekqfuka kHdhd;aulj wkqudk l< yels jqj;a mqyq|=ka mqoa.,hka yqremqre|=j isgskafka fudfyd;la mdid jskaokfhka hqla; thu iqjh hehs ie,lSug jk nejska idudkHfhka fuu iqjh flnZ|= Ydka; rihla oehs fkd,enQ wfhl`g wdfjzok jYfhka wkqudk l< fkdyel' tu udkisl Ydka;sh urKska u;` fkdj cSj;aj isgsk fuz cSjs;h ;`< oSu ,nd.; yels ;;ajhla nj;a nq|= oyu wmg fmkajd fokq ,nhs' 21.උසස් ආකල්ප හා දියුණුව උසස් ආකල්ප යනු කුමක් ද? ජීවිතයට උසස් ආකල්ප එක් කර ගන්නේ කෙසේ ද? විශාල නිවාසවල විවිධ සැප සම්පත් දැසි දස්සන් සහිතව සුඛෝපභොගීව ජීවත් වෙමින්, රස නහර පිනවන දිව බොජුන් හා සමාන ආහාර පාන භුක්ති විදිමින්, දිව සළු හා සමාන වටිනා රෙදි පිළිවලින් නිම වූ නෙක ඇදුමින් පැළදුමින් ගත සරසමින්, අති නවීන සුඛෝපභෝගී වාහන පාවිච්චි කරමින් මෙලොව ලබාගත හැකි සියළු ආකාරයෙහිම පසිදුරන් පිනවන පස්කම් සැප භුක්ති විදිමින් හා තව තවත් තමා විසින් විදිනු ලබන සැප සම්පත් අධික කරගනු රිසියෙන් එකී ආකල්පවලින් යුක්තව පමණක්ම ජීවත්වීම ජීවිතයෙහි ඒකායන පරමාර්ථය කරගැනීම උසස් ආකල්පවලින් යුක්තව දිවි ගෙවීම ලෙස හැදින්වේද? හැකිතාක් කාමභෝගී වූ පමණින් එය උසස් ලෙස දිවි ගෙවීමක් වන්නේ නැත. ඉඳුරන් ප්රීමණනය මෙන්ම පමණට වඩා ඉඳුරන්හට දුක් ගෙනදීමට බුදු දහම අන්මත නොකරන ක්රිහයා පිළිවෙතකි. බුදු සහම අනුමත කරන්නේ මධ්ය ම ප්රදතිපදාවයි. එය ඉන්ද්රියය පිණවීමෙහි අන්තයට නොගිය එසේම ඉන්ද්රිනයට පමණට වඩා දුක උරුම කරදීමේ අන්තවාදි නොවූ අතිශයින්ම ප්ර යෝගික ක්රි යා පිළිවෙතකි. ආර්ය භාවයට පත් කිරීමට සමත් වන හෙවත් උසස් දිවි පෙවෙතක් කරා මිනිසා ඔසවා තැබීමට සමත් වන ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය නමින් හැඳින්වෙන අංග අටකින් සැදුම් ලත් මධ්යැම ප්රිතිපදා ආර්ය මාර්ගය අපට සියළු සසර දුක්ඛස්කන්ධයෙන් සඳහටම මිදීමේ ක්රදමවේදය කියා දෙයි. මෙලොව ජීවත්වන හැම දෙනාම උසස් ලෙස ජීවත්වීමට කැමතිය. ඒ පිළිබද කිසිදු විවාදයක් නො තිබිය හැකිය. ප්රීශ්නය වන්නේ එසේ උසස් ලෙස දිවි ගෙවීම යන්නට ඔවුන් විසින් ලබාදෙනු ලබන අර්ථකථනය කෙරෙහිය. සැබවින්ම උසස් යනු කුමක් ද? පසිදුරන් පිණවීම ද? නැතහොත් සැමදෙනා සමග සහයෝගයෙන් ජීවත්වීම ද? සැමදෙනා සමග සහයෝගයෙන් යුක්තව දිවි ‍ෙගවීම ඉදුරන් පිණවීමට වඩා උසස් වන්නේ කුමක් නිසා ද? ඉදුරන් පිනවීම තුළ ඇත්තේ ආත්මාර්ථය තහවුරු කරවන සංසිද්ධියක් වන අතර සැමදෙනා සමග සහයෝගයෙන් දිවි ගෙවීම තුළ ඇත්තේ අත්මාර්ථය දිය කරන හා අවම කරවන සංසිද්ධියකි. කිසිවිටෙක ආත්මාර්ථකාමීවීම උසස් ලෙස දිවි ගෙවීමක් නොවන බව එලෙස දිවි ‍ෙගවන ඕනෑම අයෙකුගේ හෘද ශාක්ෂිය පවා හZඩගා පවසනු ඇත.

පසිඳුරන් පිනවීමේ වරද

යම් ‍හෙයකින් පසිදුරන් පිනවීම උසස් දිවි ගෙවීමක් ලෙස වර්තමානයෙහි අර්ථකථනය වෙතොත් එය හුදෙක් සමාජමය අර්ථකථනයක් මිස එහි වගකීම කිසිදු සදාචාරාත්මක ආගමික හෝ දාර්ශනික ඉගැන්වීමක් මත නොපැවරෙන බව ද සිහි තබා ගැනීම වැදගත්ය. සමාජයෙහි ඉදිරි ප්රැගමනයට අතිශයින්ම බාධාකාරී වන එමෙන්ම විධිමත් මනුෂ්යම සම්බන්ධතාවයන්ට අහිතකර වන මෙවැනි නානාවිධ සමාජ අර්ථකථන කෙතෙකුත් තිබුණත්, ආර්ථික වාසි, පෞද්ගලික සම්මාන සත්කාර හා වෙනත් ලාභ ප්රෙයෝජන තකා එවැනි මත සමාජයෙහි ව්යා්ප්ත කිරීමට ඇතැම් දෙනා වෑයම් කලත්, ඒවා සියල්ල අවිචාරමත්ව හා අන්ධානුකරණයෙන් නොපිළිගෙන, නුවණැතිව හා විචාර පූර්වකව විමසා බලා අවබෝධයෙන් හා බුද්ධිමත්ව ක්රිළයාකිරීමත්, සැමදෙනා සමග සහයෝගයෙන් සමගි සම්පන්නව ජීවත්වීමත් වඩා ප්රිඥා ගෝචර හා ප්රගශස්ත ද වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ද සමගි සම්පන්නව, ජෛව හිතකාමීව, උසස් ආකල්ප වලින් යුක්තව දිවි ගෙවීමේ අගය නොයෙක් වර අවධාරණය කර ඇත. බුදු දහමෙහි උසස් ආකල්පවලින් යුක්තව දිවි ගෙවීම හැදින්වෙන්නේ බ්රයහ්ම විහාර යන නාමයෙනි. මෙහි විහරති යන පාලි ක්රිුයාපදයෙන් අදහස් කරන්නේ වාසය කරන බවයි. බ්රනහ්ම යනු දෙවිවරුන් අතරත් වඩා උසස් පැවැත්මක් ඇති බ්රෙහ්ම යන සංඥා නාමයම ව්යිවහාර වන එක්තරා දේව කොට්ඨාශයක් හැදින්වීම සදහා මෙන්ම පොදුවේ එවැනි උසස් ගතිගුණ හැදින්වීම සදහා ද භාවිතා කරනු ලබයි. ඒ නිසා බ්රසහ්ම විහාර යන පදය ඒ නමින් අදහස් කරන අර්ථයම ගෙන උසස් ආකල්ප හා ගතිගුණ සහිතව වාසය කිරීම හැදින්වීම සදහා ව්යදවහාර කරනු ලබන බව පැහැදිලිය. මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා හා උපේක්ෂා යන ගුණ සතරක් අන්තර්ගත වී සතර බ්රොහ්ම විහාර ලෙස දැක්වේ. මේ සිව් වැදෑරුම් බ්රේහ්ම විහරණම අරමුණු වී ඇත්තේ පොදු ‍වේ සමස්ත ජෛව ප්රෙජාව වෙතයි. එහි දී මිනිසුන් පමණක් නොව මනුෂ්යණ නොවන විවිධ සත්ත්ව විශේෂයන් විශා‍ල සංඛ්යා වක් අරමුණු කොට සතර බ්රුහ්ම විහරණයෙන් යුක්තවීමෙහි අගය පෙන්වා දී ඇත. මෙයින් පෙනෙන්නේ සතර බ්රතහ්ම විහරණ මිනිසාට පමණක් නොව සෑම සත්වයෙකු විෂයෙහිම අප්රනමාණ සැලකිල්ලකින් හා හිතෛෂී ස්වරූපයකින් යුක්තව කටයුතු කිරීමට අවශ්යෙ ඉඩකඩ සලසන බවයි. මෙලොව සම්පූර්ණ අධිකාරි බලය මිනිසා වෙත පමණක් පිරිනමා ගැනීමට මිනිසා විසින් කටයුතු කිරීමේ ඇති අයුක්ති සහගතභාවය හා අසාධාරණත්වයට නිසි පිළිතුරක් සැපයීම සදහා මෙන්ම එලෙස ක්රි යාකිරීමට දිගු කලක් මුළුල්ලේ හුරුපුරුදුව සිටීමෙන් ඇති කරගෙන තිබෙන සාවද්යඑ සංජානන, ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩයන්හි ක්රිෙයාකාරීත්වය නැවත නිසි මගට අවතීර්ණ කරවීම සදහා ද සතර බ්ර හ්ම විහරණයන් ප්රාගුණ කිරීමේ අවශ්යිතාවය බුදුහිමියන් විසින් පෙන්වා දී තිබේ. සිව් බඹ විහරණයන්හි යටි පෙළ එක්තරා ස්වරූපයකින් සමානත්වයක් මෙන්ම මතුපිට ස්වරූපය තවත් ආකාරයකින් අසමානතාවයක් ගනියි. සතර බ්රමහ්ම විහරණ තුළ ගැබ් වන මෙකී සමානතා හා අසමානතා විද්යඅමාන වන්නේ ඕනෑම ආයතනයක ඉදිකරන ලද ගොඩනැගිලි සෑදීම සදහා භාවිතා කරන ලද අමුද්රමව්ය යන්හි හා අභ්යකන්තර ආකෘතියෙහි කිසියම් සමාන වෙතත්, ඒ ඒ අවශ්යභතාවයන් අනුව, පරිමාණය අනුව බාහිර ආකෘතියෙහි වෙනස්කම් විද්ය මාන වන්නාක් මෙනි. මෙත්තා සංකල්පය මිත්රපත්වය, හිතෛෂිවන්තභාවය, කුළුපග බව වැනි කරුණු අරබයා ද, කරුණා සංකල්පය, කාරුණික බව, දුකට පිහිටවීම, අසරණ සරණ, දයාව වැනි කරුණු අරබයා ද මුදිතා සංකල්පය අනුන්ගේ සැපතෙහි සතුටට පත්වීම, අනුමෝදනාව වැනි කරුණු අරබයා ද උ‍ෙප්ක්ෂා සංකල්පය මධ්යටස්ථ ආකල්පය, මැදහත් බව, අන්තවාදයන් සේවනය ‍නොකිරීම වැනි කරුණු අරබයා ද භාවිතා ‍වේ. මෙම සංකල්ප සතරෙහිම අරමුණ ‍ෙලස ‍ෙගන ඇත්තේ සත්වාරම්මණය බැවින් ද, සාර්ථක සමාජ සම්බන්ධතාවයකට මගපාදන ‍ෙහයින් ද, අනුක්රමමයෙන් ප්රිථම ධ්යාථනයෙහි සිට චතුත්ථි ධ්යා‍නය දක්වා පිළි‍ෙවලින් ලෞකික ධ්යාකන ඉපිදිවීමට මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා හා උපේක්ෂා යන සංකල්ප ආධාර උපකාරී වන බැවින් ද පළමුව තමා ‍කේන්ද්රප කොට වඩා අනතුරුව අනන්ත අප්ර මාණ සත්වයා කේන්ද්රනකොට පතුරුවන බැවින් ද යන එකී කරුණු අනුව සමාන ස්වරූපයක් ගන්නා බව පෙනේ.

මෙත්තා සංකල්පය හා ධ්යාෙන මට්ටම්

එමෙන්ම මෙම සංකල්ප සතර අරමුණු කරගන්නා සත්වයාගේ ස්වරූපය, එකී සත්වාරම්ම්ණය අරබයා තමා විසින් සංජානනය කරගනු ලබන ස්වරූපය හා එක් එක් සංකල්පය අරමුණු කොට උපදවා ගන්නා ලද ධ්යාසන තලයෙහි ස්වරූපය අනුව වෙනස් වේ. මෙත්තා සංකල්පය භාවිතා වන්නේ මිත්රධත්වය බැවින් මිතුරු බවට අරමුණු වන පුද්ගලයා හා තමා අතර සංජානන වශයෙන් සමානාත්මතාවයක් ගොඩනැගේ. විවිධ පසුතලයන් ඇති විවිධ සත්වයින් අරමුණු කල ද අවසාන වශයෙන් එය නිෂ්ඨාව කරා එළඹිමේ දී එනම් මිත්රනත්වයෙහි අවසාන තත්වය කරා ළගාවීමට නම් සැබවින්ම ඒ පුද්ගලයා හෝ පුද්ගලයන් සමූහය මානසික වශයෙන් ස්වකීය සමීපයට ගැනීම අදහස් වන බැවින් මෙත්තා සංකල්පය තමාට වඩා දුක්ඛිත හෝ සුඛිත හෝ මධ්යසස්ථ සත්වයින් අරමුණු නො කෙරේ. මෙත්තා සංකල්පයට අරමුණු කරනාතාක් සත්වයින් තමාන්හට ප්රිාය බවට පත් කරගැනීම මෙහිලා එකම අභිලාෂය බැවින් බොහෝ දුරට සම හෝ සමීප තත්වයකින් පවත්වන සහෘදත්වයක් මෙයින් අදහස් වේ. ලෞකික ධ්යාසන වශයෙන් සැලකීමේදී මෙම සංකල්පයෙහි උපරිම හා අවසාන නිෂ්ඨාව වශයෙන් සැලකිය හැකි වන්නේ ප්රමථම ධ්යාැන තලයයි. කිසියම් චිත්ත සංකල්පයක් මනුෂ්ය සන්නිවේදනයට හසු ගකරගන්නා ක්රි යාවළියට අයත් සංජානන, අවේදන හා චර්යා පැතිකඩ අතරින් මෙත්තා සංකල්පය සංජානන පැතිකඩට අරමුණු වනුයේ තමන්ට සම හෝ තමාගේ සිතැගිවලට සමාන හෝ අනුකූල බවයි. ආවේදන පැතිකඩට එම මෙත්තා සංකල්පයෙහි ගැබ්වන සහෘද බව, හිතෛෂී බව, ලෙන්ගතු ස්වරූපය හා මිතුරු බව දැනේ. එමෙන්ම චර්යා පැතිකඩට මෙත්තා සංකල්පය වැටහෙන්නේ සහයෝගීතාවය, සහෝදරත්වය, අනෝන්යඩ සමගිය, මිත්රෝශීලී හැසිරීම් රටාවන් ආදී දේ වැනි ක්රිසයාත්මක ස්වරූපයෙනි. අනෙක් සංකල්පවලට සාපේක්ෂකව මිනිසුන් තුළ වඩාත් පහසුවෙන් ක්රි්යාත්මක කළ හැකි වන්න් ද මිත්රපත්වයයි. මිනිසා ස්වභාවයෙන්ම මිත්රතශීලී සමාජ ඇසුර ප්රිීය කරන සත්වයෙක් හෙයිනි. සමාජයෙහි කිසියම් වරදක් කොට හසුව නීතියෙන් ලබාදෙන දඩුවමක් ලෙස බන්ධනාගාර ගතතොට සමාජ ඇසුරෙන් ‍වෙන්කර තැබීමට කටයුතු කරනු ලබන්නේ හුදෙක් වරද කරනු ලැබූ පුද්ගලයා භෞතිකව සමාජයෙන් වෙන් කිරීම පවා සමාජයට යහපතක් වශයෙන් සලකා හෝ සිදු කරනු ලැබූ වරද හේතුකොටගෙන සමාජයෙන් අදාළ පුද්ගලයා වෙත එල්ල වන පශ්චාත් කාලීන අහිතකර අතුරු පුතිඵලවලින් එකී පුද්ගලයා සුරක්ෂිත කිරීම සලකා හෝ පමණක් නොව එලෙස සමාජයෙන් තාවකලිකව හෝ වෙන් කිරීම පවා මිනිසාගේ මනසට දැඩි ‍ෙලස බලපානු ලබන, හදවතට ප්ර බල ‍ලෙස දැනෙන හා එලෙස දැනීම ප්රිතිශේධනාත්මක ස්ථම්භනයක් ලෙස උපයෝගී කරගනිමින් කටයුතු කීරීම තුළ අදාළ පුද්ගලයා වරදන් මිදෙතැයි නෛතික වශයෙන් ද උපකල්පනය කර ඇති හෙයිනි. නිරන්තරයෙන්ම මිනිසුන් පමණක් නොව අවශේෂ සත්ව වර්ගයාම රංචු වශයෙන් ගැවසීමට ප්රි ය කරන්නේත් සියළු සත්ව වර්ගයා තුළම මෙත්තා සංකල්පය යම් පමණකින් හෝ පිහිටා ඇති නිසාය. සංජානන කුසලතාවය සෙසු සත්ව වර්ගයන් අතරින් වඩාත්ම පුබලව ඇත්තේ මිනිසාට බැවින් හුදෙක් ප්රිනයශීලී වීමට පමණක් වඩා ඒ ප්රිතයශීලී බව අර්ථ සම්පන්න දෙයක් බවට පත් කර ගැනීමේ වඩා වැඩි වගකීමක් මේ අනුව මිනිසාහට අවිවාදයෙන්ම පිරිනැමේ. සමස්ත මිනිස් සමාජය තුළ විවිධ සමාජ සංවිධාන, සංගම් හා කල්ලි බිහි වි ඇත්තේ මිනිසා තුළ සහජයෙන්ම පිහිටන මේ මිත්රාශීලී ආකල්පය පදනම් කරගනිමින් ස්වකීය පුද්ගල සංජානන වේමත්ත ස්වභාවය අනුව තමන්ට ආකල්ප අතින් වඩාත්ම සමීප පුද්ගලයන් තමා වටා ගොනු කර ගනිමිනි. නමුත් මෙත්තා සංකල්පය හා සමගම ක්රිගයාත්මක වන පුහුදුන් මිනිසා තුළ නිසගයෙන්ම පවතින ආත්මාර්ථකාමී ස්වභාවය නිසාම සමස්ත ජෛව ලෝකයම ස්වකීය මිතුරන් වශයෙන් නොසලකා එයින් එක් කුඩා කොටසක් පමණක් ‍ෙවන් කරගෙන මේ ආකාරයෙන් විවිධ සමාජ සංවිධාන, සංගම් හා කල්ලි බිහි කර ගනිමින් හා තමන් අයත් සමාජ සංවිධානයෙහි මතවාදයන්ට වඩා වෙනස් මත දරණ අනෙකුත් සමාජ සංවිධානවල සිටින්නන් තමන්ට එරෙහි වන පුද්ගලයන් ලෙස සලකා ද්වේෂ සහගතව ක්රිජයාකිරීම දක්නට ලැ‍ෙබ්. සමස්ත සමාජය බෙදා වෙන් කරමින් වර්තමානයෙහි ඉතාමත්ම විශාල සංඛ්යාිවක් මෙවැනි විවිධ සමාජ සංවිධාන බිහිව ඇති නමුත් ඇතැම් විටක දී මේ හේතුව නිසාම සමස්ත සමාජ තුළ කිසිවිටෙක සමගිය යහපැවැත්ම සහජීවනය නොමැති ස්ථානයක් බවට පත් වෙමින් යන බැව් පෙන්වා දිය හැකිය. නමුත් විය යුතු වන්නේ ඒ ආකාරයන් සමාජය බෙදා වෙන්කර ද්වේෂ සහගතව කටයුතු කිරීම නොව මුළු මහත් ජෛව ප්රුජාව කෙ‍ෙරන් ස්වකීය පැවැත්ම හා ස්වකීය මතවාද වෙන්කර නොගෙන සමස්තය හා තමා අතර වෙනස හැකිතාක් අවම හා දුරුව යන ලෙස ක්රිදයාකිරීමයි. එවිට විවිධ සමාජ සංවිධාන බිහි කරගනිමින් අපේක්ෂා කළ ප්රනතිඵලය තමන් සිතුවාටත් වඩා හොදින් සමස්ත සමාජය තුළින්ම උකහාගත හැකිවනු ඇත. කරුණා සංකල්පය මෙයට වඩා වෙනස් තත්වයක් ගනියි. එයට අරමුණු කරන්නේ දුකට පත් හෝ දුක්ඛිත සත්වයන් වේ. එනම් සමාජ තත්වයෙන් හෝ ආත්මභාව වශයෙන් හෝ වෙනත් කිසියම් හේතුවක් නිසා හෝ තමන්ට වඩා පහළ ස්ථරයක වෙ‍සෙන්නා වූ සත්වයින් මෙයට අරමුණු කර ගනියි. කරුණා සංකල්පය මෙත්තා සංකල්පයට වඩා සියුම් වන්නේ ධ්යාතන වශයෙන් දුතිය ධ්යාිනය දක්වා ‍මෙම සංකල්පය වර්ධනය කළ හැකිවීම නිසාය. සාමාන්යරයන් කිසියම් පුද්ගලයෙකු ‍කෙරෙහි මිත්ර‍ශීලී ආකල්පයක් පමණක් ඇතිකර ගැනීමට වඩා දුක්ඛිත පුද්ගලයෙකුහට හෘදයාංගම වී ඒ දුක නිවීම සදහා වඩා ප්රශගුණ වූ මානසික හැකියාවක් අත්පත් කරගෙන තිබීම අත්යයවශ්යක වේ.

මහා කරුණා සමාපත්තිය හා පරෝපකාරය

අතීතයෙහි වැඩ සිටි හා අනාගතයෙහි පහළ වන සියළුම බුදුවරුන් විසින් ලෝකවාසී සියළු සත්වයන්ගේ දුකට පිහිට වීම පිණිස මහා කරුණා සමාපත්තියට දෛනිකව අළුයම සමවැදීම බුද්ධ චාරිත්රඅයක් ද වේ. මහා කරුණා සමාපත්තිය තුළ අන්තර්ගත කරුණාව ධ්යාදන සිත්වල උපදින කරුණාවටත් වඩා අධිකතරය. එය සාමාන්‍සමෙයන් අපට සිතා ගැනීමවටත් ‍නොහැකි තරම් ඉතාමත්ම සුවිශාල වූවකි. කරුණා සංකල්පය සංජානන පැතිකඩ යටතේ සැලකිල්ලට ලක් කිරීමේ දී පැහැදිලි වන්නේ අන්ය යන් හා තමා අතර වෙනස අවම කර බැලීමට හුරු පුරුදුවීමේ හැකියාවක් තිබීම අත්යනවශ්යර බවයි. ආත්මාර්ථකාමී බව අවම වී හෝ යටපත් වී තිබීම කරුණාව සිතෙහි පහළවීම සදහා අවශ්යේවන මූළික කාරණයක් බැවින් තමා යනුවෙන් එක් පුද්ගලයෙකු ‍ෙවන් කොට නොසළකා සමස්ත ජෛව ප්ර ජාව විෂයෙහිම සම සිත් පැවතිය යුතුය. එසේම අන්ය්යන්ගේ දුක්ඛිත ස්වභාවය තමාගේ දෙයක් ලෙස වැටහී ඒ කෙරෙහි තමාගේ ළය කම්පා වන සුළු බව හා ඒ දුක්ඛිත ස්වභාවය නිවනු කැමති බව යනා දී ලක්ෂණ කරුණා සංකල්පයෙහි ආ‍වේදන පැතිකඩ යටතේ නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. එපරිදිම, කරුණා සංකල්පයහි චර්යා පැතිකඩ යටතෙහි දානය, පරිත්යාැගය, නෙක්ඛම්මය ( පොදු බව උදෙසා ස්වකීය සුඛ විහරණයන් කැප කිරීම ), විවිධ සමාජ සුභ සාධන කටයුතුවල නිරතවීම, සමාජ සේවය, උපදේශන සේවාවල නිරතවීම, විවිධ සුභ සාධන කටයුතුවල ස්ව්චඡාවෙන් නිරතවීම වැනි ගුණාංග ඉස්මතු වී පෙනේ. අන්ය යන් කෙරෙහි ඇතිවන කරුණාව හුදෙක් කිසිදු ලාභ සත්කාර ලැබීමේ චේතනාවකින් පරිබාහිරව ඇති විය යුතුය. කරුණාව පෙරටුකොට ගෙන ස්වකීය ආත්ම ලාභය සලසා ගනු ලබන්නේ නම් එහි දී ක්රිතයාත්මක වන්නේ කාරුණක ස්වරූපයෙන් සිත රවටන ආත්මාර්ථකාමී ස්වභාවය බව වටහා ගත යුතුය. එසේම තමන් අන්යියන්හට පිහිට වන්නේ හුදෙක් කරුණාව නිසාම මිස ඒ පිහිට වෙන තැනැත්තා කෙරෙහි ඇති කරගනු ලබන අනවශ්ය‍ බැදීම් සහගත බවෙන් ද ‍තොරවීම ඉතාමත් වැදගත්ය. එසේම විහිංසාවෙන් මුළාවට පත්වීම නිසා කරුණාවේ ස්වරූපයෙන් අන්යතයන්හට උදව්කළ යුතු අවස්ථාවල එසේ ‍නොකර හැරීම ද නොවටියි. ඇතැම්විටක දී කිසියම් කෙනෙකු තමන්ගෙන් යමක් ඉල්ලා සිටි කල මා විසින් ඒ උපකාරය කරනු ලැබීම නිසාම ඒ පුද්ගලයා ස්වෝත්සාහයෙන් කටයුතු කිරීම අත්හැර දමා අලස කුසීත පුද්ගලයෙකු වනු ඇතැයි කියා හෝ කිසියම් පුද්ගලයෙකුහට නිරන්තරයෙන් පීඩා කරනු ලැබීම මගින් ඒ පුද්ගලයා කිසියම් කාර්යයක උනන්දු කරවන්නේ යැයි සිතීම කරුණාවේ ස්වරූපයෙන් පැමිණෙන හිංසක සංජානනයන් නිසා මුළාවට පැමිණීමක් වේ. ඇතැම්විටක අපෙන් ලැබෙන සුළු උපකාරය නිසා කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ ජීවිතය මුළුමනින්ම වෙනස්ව ධනාත්මකව වර්ධනය වීමට එය විශාල අත්තිවාරමක් සපයන සිදුවීමක් විය හැකි බව සිහි තබා ගැනීම වැදගත්ය. සමාජ ‍සේවය වැනි කාර්යයන් රදා පවතින්නේ ද බෙහෙවින්ම කරුණා සංකල්පයෙහි ක්රි යාකාරීත්වය නිසාය. එසේම තමන්හට යුතුකම් හා වගකීම් ඉටු කළ දෙමව්පිය දූ දරුවන්, පූජ්යා හා පූජක පක්ෂය, ගුරුවරුන්, සොයුරු සොයුරියන් ආදීන් සමානව සමාජයෙහි අසරණ බවට පත් වූ සියළු සත්වයන් වෙත කිසිදු වෙනසක් ‍ෙනාපෙන්වා කරුණික වීම කරුණා සංකල්පයෙහි නියම හරය හා පුළුල් ස්වභාවය වේ. මුදිතා සංකල්පයෙහි දී අරමුණු කරන්නේ සුඛිත මුදිත සත්වයන්ය. නැතහොත් සමාජමය පිළිගැනීම හෝ භවගාමී ස්වභාවය අතින් තමා පසුවන තලයට වඩා ඉහළ ස්ථරයන් භුක්ති විදින සැපය අරමුණු කෙරේ. මෙත්තා හා කරුණා යන සංකල්ප ‍ෙදකටම වඩා මුදිත සංකල්පය ස්වකීය ස්තෙහි වර්ධනය කරගැනීම අපහසු යැයි සැලකෙන්නේ තමා හා සමාන ‍ෙකාට මිතුරුවීමටත් වඩා, දුකට පත් වූවකුහට පිහිටවීමත් වඩා ස්වභාවයෙන් මිනිස් සිතෙහි ආව්ණික දුර්වලකමක් ‍ෙලස සැල‍කෙන ඊර්ෂ්යාහව යටපත් කොට හෝ අවම කොට මුදිතාව වර්ධනය කිරීම අපහසු යැයි සාමාන්ය යෙන් සැලකෙන බැවිනි. එනම් සාමාන්ය යෙන් දැඩි වෛරී හෝ ක්රෝනධ බහුල පුද්ගලයන් හැරුණුකොට සෑම සාමාන්යම මිනිසෙකුම පාහේ මිතුරුවීමට හෝ මිත්ර‍ත්වයට ඇතුලතින්ම ; චිත්තාභ්යනන්තරයෙන්ම පැණ නගින්නා වූ රුචිකර සිතිවිලි වලන් සමන්විතය. එසේම දුකට පත්වූවෙකු දැක දැඩි ආත්මාර්ථකාමීත්වයෙන් දූෂිතව සිත නොකිලිටි වූ ඕනෑම සාමාන්යව පුද්ගලයෙකුහට ස්වකීය චිත්තාභ්යාන්තරයෙන්ම එවැනි අය ‍කෙරෙහි කාරුණික සිතිවිලි පහළවීම අරුමයක් නොවේ. මහපාරෙහි සිගාකන දුගියෙකු කෙරෙහි ඕනෑම පුද්ගලයෙකු අනුකම්පා කිරීමට පෙ‍ළඹේ. එවැනි සිතිවිලි සිතට අනායාසයෙන්ම ගලා එයි.

පවුල් පසුබිම හා සමාජ තත්වය

නමුත් තමන්ට වඩා ඉහළ ස්ථරයක, පවුල් පසුබිමක හෝ සමාජ තත්වයක පසුවන්නකු අරමුණුකොට ඒ අයගෙන් කිසිදු ලාභ සත්කාර සම්මාන ලැබීමේ කිසිදු අප්ක්ෂාවක් නොමැතිවම තමාගේ සිතට ඒ තැනැත්තා විදනු ලබනු සැපය අරමුණුකොට සතුටක්, ප්රමමෝදයක් ඇතිවීම මහත්සේ ආයාස‍කොට දීර්ඝ කාලීන මානසික අභ්යාසසයක යෙදී ඉන් අනතුරුව උපදවා ගත යුතු සංජානනයක්, අවේදනයක් හා චර්යාවක් තරමටම අතිශයින්ම දුර්ලභය. මක් නිසාද යත් තමන්ට වඩා සැප විදින කෙනෙකු අරමුණු වූ විගස ක්ෂණයෙන් සිතට පහළ වන්න් ඊර්ෂ්යාඉවක් වන නිසාය. තමාට කොයි ආකාර‍යකින්වත් සම්බන්ධතාවයක් ‍හෝ කිසිදු දැනහැදුනුම්කමක් ‍ෙනාමැති වූවත්, සමහරු මේ ආකාරයෙන් අන්යමයන් විසින් විදිනු ලබන සැපය කෙරෙහි ඊර්ෂ්යාමවෙන් පෙළී දැඩි අයුක්ති සහගත හා අසාධාරණ ‍ලෙස ඒ අයට විරුද්ධව තමන්ගේ හෝ තමන්ගේ දූ දරුවන්ගේ හෝ අධ්යාිපනික හෝ වෙනත් ප්රණයෝජනවත් කටයුත්තක් සදහා යෙදවීමට තිබූ තමන්ගේ මිළ මුදල්, කාලය, ශ්ර්මය හා වෙනත් ද් ඒ ‍ෙවනුවන් නිකරුනේ හා නිරපරාදයේ කැප කරමින් හෝ අසත්යඅ චෝදනා, මඩ ප්රෝචාර, නින්දා, කටකථා, නිර්ණාමික ‍පෙත්සම්, කේළාම්, හදි හූනියම්, විවිධ යන්තර මන්තර ගුරුකම් කරන්නට පවා පෙළඹෙන්නේ හුදක් ඊර්ෂ්යා ව නිසාම බැව් අධ්යාදපනික හා සමාජීය වශයෙන් සමාජය සංවර්ධනය නොවූ පුරාණ කාලවල දී පමණක් නොව භෞතික වශයෙන් දියුණු තත්කාලීන යුගයෙහි පවා ජීවත්වන ඇතැම් දෙනාහට තවමත් නොවැටහීම මෙරටෙහි දියුණුව අඩාලවීම කෙරෙහි අතිශයින්ම බලපානු ලබන ඉතාමත්ම අභාග්යීසම්පන්න කරුණක් ලෙස ද පෙන්වා දිය හැකිය. ඇතැම්විටක දී සාමාන්යභ මිනිසුන්ටත් වඩා ඊර්ෂ්යා කරනු ලබන්නේ කිසියම් පුද්ගලයෙකු විසින් ලබා ඇති සමාජ හා අධ්යායපන මට්ටම හා සමාන හෝ ඊට වඩා බෙහෙවින් ඉහළ මට්ටමක සිටින පුද්ගලයන් වීම මුදිතාවෙහි ගැබ්වන සමාජමය වටිනාකම හා අවශ්යවතාවය වඩාත් වැඩිපුර දැනීමට තවත් එක් හේතුවකි. සමහරු තමන්ට වඩා පහළ සමාජ හා අධ්යාතපන මට්ටමක සිටිනතාක් අනුකම්පාවෙන් හා මිත්රගශීලීව උදව් උපකාර කරන නමුත්, එසේ උදව් උපකාර ලබා ඒ පුද්ගලයා තමාගේ මට්ටමට ලගා වීමත් සමගම වෙනත් අයට පළමුවෙන්ම තමාට ඊර්ෂ්යාත කිරීමට පවා පෙළඹෙන්නේත් එසේ මුලින් උදව් උපකාර කළ පුද්ගලයාම බව දකින සමහරු එයට නියම හේතුව නොදැන ඇතැම්විටක දී මෙයින් මහත් සේ විමතියකට පවා පත්වෙති. තමන් අන්යනයන්හට ඊර්ෂ්යාව කරන බව තමන්හටම නොවැටහෙන්නේත්, මුදිතාව සෙසු සංකල්ප දෙකටම වඩා සියුම් සංජානන, ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවලින් සමන්විත වීම හා සාමාන්යඩයෙන් ධ්යාවන තල වශයෙන් මෙත්තා හා කරුණා සංකල්ප ධ්යාමන තල වන ප්රයථම හා දුතිය ධ්යාසන තලයන් ඉක්මවා තෘතිය ධ්යානන තලය දක්වාම එහි අභ්යයන්තර සංවර්ධනය නිෂ්ඨාව කරා ගෙන යා හැකි අතිශයින්ම සූක්ෂම මානසික ධර්මයක් වීම යන කරුණු නිසාය. මුදිතා සංකල්පයෙහි සංජානන පැතිකඩ යටතේ අන්යරයන්ගේ සුඛිත බව ධනාත්මකව සන්නිවේදනය වීමත්, ආවේදන පැතිකඩ යටතෙහි අන්යුයන්ගේ සුඛිත බව නිසා ස්වකීය සිතෙහි ඇතිවන තදබල ප්රතමෝදයත්, චර්යා පැතිකඩ යටතෙහි තමන්හට කිසිදු ලාභාපේක්ෂාවකින් තොරව අන්යලයන්ගේ සුභ සාධනය උදෙසා ස්වකීය ධනය, බලය, ශ්රේමය යනාදිය කැප කරමින් කටයුතු කිරීමත් දක්නට ලැබේ. විශේෂයෙන්ම තමන්ට සමාන හා තමන්ට වඩා ඉහළ සමාජ හා අධ්යාුපන මට්ටමකින් යුක්ත පුද්ගලයන්ට විශේෂයෙන් ආධාර උපකාර කිරීම මුදිතාව නිසා හටගැනෙන චර්යාවේ ධනාත්මක වර්ධනයකි. මෙහි දී කිසියම් පුද්ගලයෙකුහට සමාන හෝ ඉහළ සමාජ හෝ අධ්යානපන මට්ටමකින් යුක්ත තැනැත්තන්ට එකී පුද්ගලයාගේ ආධාර උපකාර අවශ්යම වේද යන පැණය මතුවීමට පුළුවන. මේ මුළු මහත් ලෝකය විවිධ හා විෂම බවකින් යුක්ත ස්ථානයක් බැවින් හා තමන්හට ස්වකීය සියළුම වැඩකටයුතු තනිමවම ඉටු කරගැනීමට නොහැකි බැවින් හා සමාජ ව්යුමහය ස්වභාවයෙන්ම අනෝන්ය වශයෙන් භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදන හුවමාරු ආර්ථික රටාවක කටයුතු කරන බැවින් ඇතැම් තැන්වල දී සමාන හා ඉහළ සමාජ ස්ථරවල සිටින්නන්හට ඒ හා සමාන හා පහළ සිටින තැනැත්තන්ගේ ආධාර උපකාර අවශ්යස වන අවස්ථාවන් ද බහුලව ඇති වේ. උපේක්ෂා සංකල්පය නම් මධ්යනස්ථ හෝ මැදහත් ආකල්පයන්ගෙන් යුක්ත බවයි. මෙහි දී අරමුණු වන්නේ මිත්රධශීලී හෝ දුකට පත් හෝ සුවයෙන් සිටින හෝ සත්වයන් කේවල වශයෙන් සලකා නොව එකී සියලුම සත්වයන් කිසිදු භේදයකින් තොරව සමස්තයක් වශයෙන් ගෙන සැලකීමයි. මේ හේතුව නිසාම උපේක්ෂා සංකල්පයෙහි මෙත්තා, කරුණා හෝ උපේක්ෂා යන සංකල්ප තුනටම වඩා ඉතාමත්ම පුළුල් හා අසීමිත වපසරියක් පුරා පැතිරී ගිය ස්වභාවයක් විද්යකමාන වේ. එසේම ඒ හේතුව නිසාම මෙම සංකල්පය සෙසු සංකල්ප තුනටම වඩා සියුම් හා ඉහළ අගයක් හිමි කර ගනියි. ඇතැම් ‍ෙදනා උප්ක්ෂකව පසුවීම යනුවෙන් වරදවා වටහා ගනු ලබන්නේ තමා විසින් වගකීමෙන් කළ යුතු වූ වැදගත් කටයුත්තක් එළඹි කල කිසිදු වග විභාගයක් හෝ නිශ්චිත තීරණයකට එළඹීමක් නොමැතිව නිකම්ම ඔහේ බලාගෙන ඉදීමයි. මෙය නිවැරදි උපේක්ෂාව ‍නො‍වේ.

උපේක්ෂාව හා මෝහයේ විවිධ ලක්ෂණ

උපේක්ෂාව දෙයාකාර ස්වරූපයක් දරයි. එක් උපේක්ෂාවක් මෝහයෙන් හෙවත් මෝඩකමෙන් අන්ධව කරන්නක් වන අතර අ‍නෙක් උපේක්ෂාව අමෝහයෙන් යුක්ත හෙවත් විචාර පූර්වක බවක් උසුලයි. බුදු සමය වර්ණනා කරනු ලබන්නේ අමෝහයෙන් යුක්තවූ උපේක්ෂාවයි. ඉතාමත් ඕනෑකමෙන් කල්පනා කර බැලූ කල පැහැදිලි වන දෙයක් නම් පළමු සංකල්ප තුනම එනම් මෙත්තාව, කරුණාව හා මුදිතාව යන සංකල්ප තුනෙහිම කිසියම් තමාගේ බවක් හෝ තමන්ට වඩාත් සමීප බවක් උසුලනු ලබන අතර උපේක්ෂාව පමණක් තමන්ගේ හා අන්ය යන්ගේ යන සීමාව අතික්රලමණය කරනු ලබන බවයි. කිසියම් ප්රවස්තුතයක් පිළිබදව ගනු ලබන තීරණ හා විනිශ්චයන් අපක්ෂපාතී හා නිවැරදිවීමට නම් ඒවා තමන්ගේ පෞද්ගලික මතිමතාන්තර වලින් ස්වායක්ත විය යුතු බව අවිවාදිත කරුණක් වන අතර එකී ලක්ෂණය වඩාම හොදින් පැහැදිලිවම කැපී පෙනෙන්නේ උපේක්ෂා සංකල්පයෙහිදීය. එහි දී හුදෙක් තමා හා අනුන් යන සීමාව අතික්රීමණය කර තීරණවලට එළඹීමට, තීරණ ක්රිහයාත්මක කිරීමට එම පුද්ගලයාට හැකියාව ලැබේ. ලෞකික ධ්යාඹන වශ‍ෙයන් ප්ර‍ථම, දුතිය හා තතිය අවස්ථාවන් ඉක්මවා චතුත්ථ අවස්ථාව කරා එළඹෙන්නේ උපේක්ෂා සංකල්පය වර්ධනය කිරීමේ දීය. මෙම උපේක්ෂා සංකල්පය ධ්යාඹන තල වශයෙන් මහත් සේ වැදගත් සන්ධි ස්ථානයක් ද වේ. චතුත්ථී ධ්යා්න අවස්ථාව රූපාවචර ධ්යායනයන්ගේ අවසාන අවස්ථාව නිසාය. මෙයින් පසුව ඇත්තේ අරූපාවචර ධ්යාාන අවස්ථායි. එමෙන්ම ධ්යාසන අර්පණාව පාදක කොට සෘද්ධි විධ ඥාණය උපදවා අභිඤ්ඤා ලබා ගැනීමටත්, ඍද්ධිවිධ ප්රායතිහාර්ය පෑමටත්, මෙයින් අවස්ථාව සැලසෙන අතර එපමණක් නොව ධ්යාැන අර්පණාව පාදක කරගනිමින් විදසුන් වඩා මාර්ග ඤාණ ලබා ගැනීම පිණිස ස්වකීය පුද්ගල සංජානනය යොමු කරවිය හැකිවීම උපේක්ෂා සංකල්පය සතු සුවිශේෂී අතාර්කික සංජානනය අවධි කිරීමේ හැකියාවට නිදසුන් සේ ‍ෙමහි දී පෙන්වා දිය හැකිය. උපේක්ෂා සංකල්පයෙහි සංජානන පැතිකඩ යටතේ තමා හා අන්යදයන් අතර සීමාව අතික්ර්මණය කර සැලකීම පෙන්වා දිය හැකි අතර ආවේදන පැතිකඩ යටතේ සමස්ත ජෛව ප්රතජාවගෙන් එක් අයෙක් ‍ෙවන් කර සැලකීම නිසාම ප්රයභව වන සියළු හැගීම් හා මානසික ආවේගයන්හි ප්රපවේගකාරී බව අවම හා දුරු වී යන බව ද පෙන්වා දිය හැකිය. එමෙන්ම මේ තත්වය යටතේ සිතෙහි ඇතිවන ක්ලමථ, අසහනකාරී, ආතතිමය තත්වයන් දුරු වී මෙතෙක් කලක් නොතිබූ අමුතුම සැහැල්ලුවක් මිදීමක් නිශ්චලත්වයක් සිතට දැනෙන්නට පටන් ගනු ඇත. එකී සැහැල්ලුව හා සුවය විදීමෙන් ලැබෙන සුවයකට වඩා සියුම් වූ අති ප්රගණීතතර වූ පහසුවෙන් වෙනස් නොවන සුවයකි. මෙතෙක් කලක් කිසියම් බන්ධනයකට හසුව එකී බන්ධනය නිසා වන බොහෝ දුක් ගැහැට විදිමින් සිට හදිසියේ එකී සියළු බැදුම් ඉවත්ව ගිය කල සිතට හා කයට දැනෙන සැහැල්ලුව වැනි අපූර්ව නිරාමිස ප්රීළතියකි. උපේක්ෂා සංකල්පය නිසා ආවේදන පැතිකඩට දැනෙන සන්නි‍වේදනය එබදු ‍වේ. එමෙන්ම උපේක්ෂා සංකල්පයෙහි චර්යා පැතිකඩ මගින් පුද්ගලයා ඕනෑම සමාජ සම්බන්ධතාවයක දී මධ්යදස්ථ ආකල්පයකින් යුක්තව කටයුතු කිරීමට හා සමාජයෙහි විවිධ මතවාද, අදහස් දරණ අන්ය්යන් සමග සමාජයීය කටයුතුවල නිරතවීම් දී ගැටුම් ඇතිකර නොගෙන මධ්යනස්ථ සහනශීලී සමගිසම්පන්න ස්වභාවයකින් හැසිරීමට ධනාත්මක උපස්ථම්භනයක් සපයයි. මෙයන් පෙනෙන්නේ නියමාකාරයෙන් උපේක්ෂාවෙන් කටයුතු කිරීම යනු නොදත්කම නිසා හෝ නොවැටහීම නිසා හෝ මුළාව නිසා හෝ තීරණ ක්රිතයාත්මක කිරීමට ඇති චකිතය නිසා හෝ තමාට ප්රවධානීන්ගෙන්, ඉහළ සමාජ ස්ථරවලින් එතරම් යහපත් ප්රාතිචාරයක් නොලැබෙතැයි යන බිය නිසා හෝ අකර්මණ්යෙව උකටලීව පසුවීම නොවන බවයි.

උසස් ජීවන ආකල්ප වර්ධනය කරගැනීම

සැබවින්ම උසස් ලෙස ජීවත්වීම හෝ උසස් ආකල්පවලින් යුත්ව කටයුතු කිරීම ලෙස හැදින්වෙන්නේ ‍භෞතික වශයෙන් සංවර්ධනය වූ දිවි පෙවෙතක් ගතකීරීම පමණක්ම නොවන බවත්, භෞතික සංවර්ධනය කරා යාමට පළමුව ස්වකීය ආධ්යාගත්මික සංවර්ධනය ගොඩනගා ගැනීම මගින් වඩාත් නිරවද්යර ලෙස හා පහසු ලෙස එකී අරමුණු කරා සම්ප්රාසප්ත විය හැකි මාවතක් සම්පාදනය කරගන්නා බවත් මේ අනුව පැහැදිලි වේ. පුද්ගලයෙකු කුඩා කළ පටන් ලබන අධ්යා්පන ක්රිවයාවළියෙහි පටන්ම ඔහුගේ මානසික ගතික බව හා මනෝචාළක හැකියාවන් සංස්කරණය කරන්නා වූ සෑම ක්රිළයාවළියක්ම සැලසුම් කර ඇත්තේ හුදෙක් භෞතික සංවර්ධනයක් පිළිබදව පමණක් සිහින දකින්නට හා ඒ අනුව කටයුතු කරන්නට පමණක්ම නිසා නූතන ලෝකය භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදන අංශයන්හි ලබා ඇති ප්රතගතියට සරිලන්නට එකී පුද්ගලයාගේ ආධ්යාහත්මික අංශය සංවර්ධනය වී නොමැති බව නූතනයේ අප මුහුණ දෙන සමාජයීය ගැටළුවලට මූලික පදනම සපයා ඇත. අනෙක් අතට භාණ්ඩ හා ‍ෙස්වා අංශයන් විසින් නූතන ලෝකය තුළ අත්පත් කරගෙන සිටින දැවැත්න ආර්ථක ස්ථාවරත්වය මගින් ඊට සාප්ක්ෂකව ආධ්යාකත්මික පක්ෂය මගින් නියෝජනය කරනු ලබන සාමයික, සාහිත්ය්, කලා හා රසවින්දනාත්මක අංශයන්හි කෙරෙහි ඇති නොසලකා හැරීම්, අනවධානය නිසා අත්පත් වී ඇති දුබල බව වඩාත්ම හොදින් පාලනය කරනු ලැබීම නිසා ද භෞතික තත්වයන්ට වඩාත්ම හොදින් ගැළපෙන ලෙස හා වඩාත් සාධාරණකරණය වන පරිදි මිනිසුන්ගේ අභ්යාන්තර ආකල්ප සකස්වීම මානුෂික වශයෙන් උසස් ජීවන රටාවක් ලෙස පෙන්වා දිය නොහැකිය. සංවර්ධිත හා සංවර්ධනය රටවල වේගයෙන් ව්යා ප්ත වන මානසික අසහන හා ක්ලමථ තත්වයන් නිසා උපදේශන සේවා හරහා එයට ප්රාතිකර්ම යෙදීමට වර්තමානයෙහි එකී රටවල් පවා පියවර ගෙන තිබේ. මිනිසුන් විසින් ඔවුන්ගේ දැනුම ආකල්ප හා කුසලතාවයන් නිවැරදි උසස් ආධ්යා ත්මික වශයෙන් පොහොසත් සංවර්ධන මාවතකට ගන්නා තෙක් ඔවුන්ගේ දිවි ගෙවුම් රටාව හෝ ආකල්ප උසස් යැයි කිව නොහැක. මිනිසා සෙසු ජෛව ප්රෙජාව අතරින් උසස් සත්වයෙකු ලෙස සැලකෙන්නේ මිනිසා සතු භෞතික මෙවලම් සංඛ්යාසව නිසා නොව ඔහු සතු උසස් සංජානන, ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවල ක්රිෙයාකාරීත්වය නිසාය. මිනිසාහට ඒ ආකාරයෙන් උසස් සංජානන, ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩ හිමිව ඇත්තේ සමස්ත විශ්වය තුළ ගැබ්ව ඇති ආධ්යානත්මික වූද, ගැඹුරුවූ ද, අභිරහස් සියල්ල අනාවරණය කොටගෙන සෙසු මනුෂ්යව ප්ර ජාව හා අනෙකුත් ජීවීන් සමග සහයෝගයෙන් ජීවත්වීම සදහාය. මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා හා උපේක්ෂා යන ‍ෙමකී සංකල්ප සතර උපයෝගී වනුයේ ද සෙසු මනුෂ්යත පුජාව හා අනෙකුත් ජීවීන් සමග සහයෝගයෙන් දිවි ගෙවීම පිණිසය. සමාජය තුළ වඩාත් යහපත් ආකාරයෙන් හා වඩාත්ම උසස් ලෙස සමාජ සම්බන්ධතා ගොඩනගා ගන්නේ හා පවත්වගෙන යන්නේ කෙසේද යන පැනයට පිළිතුර මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා හා උපේක්ෂා යන සංකල්ප සතර කෙසේ නිවැරදිව වර්ධනය කරන්නේ ද යන්න තුළ ගැබ්වන හෙයින්ම බෞද්ධ ඉගැන්වීම් අතරින් සමාජ සහයෝගීතාවය අරබයා පෙන්වාදෙන ලද ඉතාමත් සාර්ථක බෞද්ධ උපදේශන ක්රවමයක් ලෙස සතර බ්රාහ්ම විහරණ ක්රිතයාත්මක කිරීම දැක්විය හැකිය. 22.මානව විද්යාහව හා සංජානනය මිනිසා වෙනත් ජීවියෙකුගෙන් කැපී පෙනෙනුයේ මිනිසාගේ බුද්ධිමය පසුබිම නිසාය. එබඳු බුද්ධිමය පසුබිමක් මිනිසාට උරුමව ඇත්තේ මිනිස් ‍මොළයේ සුවිශේෂිතාව නිසාය. බාහිර ලෝකයේ ඇති අරමුණු හා ‍භෞතික දුව්ය්යන් හඳුනාගැනීමට දක්වන සමත්කම මේ අතරින් සුවිශේෂී වැදගත්කමක් ගනී. එසේම විවිධ ආවේදන, සන්නිවේදන පවා මානව මස්තිෂ්කයට නිවැරදිව හඳුනාගත හැකිවීම බුද්ධිමය පසුතලයට උපකාරීවී තිබේ.‍ මොළය විසින් පවත්වාගෙන යනු ලබන අන්තර් සන්නිවේදන සබඳතාව අර්ථකථනය කරනුයේ සංජානනය යනුවෙනි. සංජානනය මොළයේ ඇති බුද්ධිමය පසුබිම පැහැදිලි කරන පැතිකඩයි. සාමාන්යා අවස්ථාවල දී මොළය විසින් සිදු කරන මේ හඳුනා ගැනීම සාමාන්යැ සංජානනය ලෙස හැඳින්වේ. එසේම සාමාන්යස අවස්ථාවක දී ක්රිමයාකරන පිළිවෙලට වඩා වෙනස්වූ අවස්ථාවල මොලයේ ක්රිනයාකාරීත්වය වෙනස් ස්වභාවයකට පරිවර්තනය වේ. එවිට මිනිස් මනස හඳුනා ගැනීම හා සන්නිවේදනය සිදු කරනුයේ අමුතුම රටාවකටය. එබඳු වෙනස් රටාව හඳුන්වනුයේ අසාමාන්යහ සංජානනය නමිනි. සාමාන්යට අවස්ථාවල දී තර්කයෙන් අරමුණු විචාර පූර්වකව ග්රාහණය කර ගැනීම නිසා සාමාන්යන සංජානනය තාර්කික සංජානනය නමින්ද හැඳින් වේ. එසේම සුවිශේෂී අවස්ථා වල දී හුදෙක් තර්කානුසාරීව නොව ප්රජත්ය ක්ෂ අවබෝධයමත කරුණු අවබෝධ කර ගැනීම අසාමාන්යද සංජානනයට අයත්වේ.මෙහිදීවේගවත්ව සන්නිවේදනය සිදු වේ. ඊට හේතුව තර්කානුසාරිව නොව සෘජුව ග්රනහණය වීමයි. මේ නිසා අසාමාන්යු සංජානනය අතාර්කික සංජානනය යනුවෙන් ද හැඳින්වේ. කෙසේ නමුදු මේ සංජානන ක්රනම දෙකම මානව සංජානනයේ දී වැදගත් වේ. මක් නිසාද යත් සාමාන්යන සංජානනයට ක්රි්යාත්මක වියනොහැකි ඇතැම් තේරුම්ගත නොහැකි තත්වයන් වල දී අසාමාන්යස සංජානනය උපකාරී කරගෙන මිනිසාට ප්රුත්යතක්ෂ වූ දැනුමක් ලැබියහැකි බැවිනි.

මානසික සමබරතාව

සුවිශේෂිත අවස්ථාවල දී උපකාරීවන බැවින් ඉහත දක්වනලද දෙයාකාර සංජානනයම මිනිසාට වැදගත්බව පැහැදිලි විය යුතුය. අසාමාන්යද සංජානනය බොහෝවිට යම්යම් කරුණු ප්රිත්ය ක්ෂයෙන් ග්ර හණය කරගත හැකි බැවින් එය යෝගී ප්රෝත්ය ක්ෂය වශයෙන්ද හැඳින්වේ. මිනිසාගෙන් පරිබාහිරව වෙනස් ජීව විශේෂවලට ද සංජානනයකර ගැනීමේ හැකියාව ඇත. නමුදු එබඳු සංජානන මානව සංජානනය තරම් ප්රශබලත්වයට පත්කරගත නොහැක. ඒ බැව් පැහැදිලි වනුයේ බුද්ධත්වය බඳු අවස්ථා ලැබිය හැක්කේ මානවයෙකුටම පමණක්බව සඳහන්වන හෙයිනි. බුද්ධත්වය යනු මානව අසාමාන්යු සංජානන පැතිකඩ සංවර්ධනයේ උපරීම අවස්ථාව ලෙස පැහැදිලි කළ හැක. එබඳු සුවිශේෂී අවස්ථාවකට පත්විය හැක්කේ මිනිසෙකුටම පමණි. ඒ බව සඳහන්වීම තුළ මනුෂ්යදත්වයේ ඇති වටිනාකම සෙසු සත්ව විශේෂයනට වඩා වැදගත්කොට දක්වා ඇති බව පැහැදිලි වේ. මානවයා හැරනු විට සෙසු ජීවීන් අමනුෂ්යද යන පොදු තලයට අන්තර්ගත කර දැක්විය හැක. මේ අමනුෂ්යන ප්ර ජාව අතර මනුෂ්යය තලයට වඩා ඉහළ හා පහළ වශයෙන් ප්රරභේද රාශියකට සමස්ත ජීවප්රනජාව ගොනුවේ. මනුෂ්යු තලයට වඩාපහළ අමනුෂ්ය ප්රෙජාවට තිරිසන්ගත සතුන් හා සතර අපා‍ගත ජීවකොටස් අයත්ය. තිරිසන්ගත සතුන් ජීවත් වනුයේද මනුෂ්යජ ලෝකය තුළය. නමුදු සතර අපාගත ජීව‍කොටස් පිළිබඳ බුදු දහමේ සඳහන් තොරතුරු මත එවැනි ජීවීන් සිටින බව සිතාගත හැක. නූතන ජීව විද්යායත්මක තොරතුරු කෙසේ වුවද බුදුදහමේ සඳහන් සිද්ධාන්ත සනාථ කිරීම පිණිස එබඳු සිද්ධාන්ත හා නියම භාවිතා නොකළ යුතුය. මක්නිසාද යත් ජීව විද්යාඑව හුදු ලෞකික විද්යාිවක් පමණක් බව නිසාත්, එහි සිද්ධාන්ත හා නියම අළුතින් සොයා ගන්නා නව දැනුම සමඟ නිරතුරුවම වෙනස් විය හැකි නිසාත්ය. බුදුදහම ඉදිරිපත් කරනුයේ ලෝකොත්තර මාර්ගයකි. එහි සඳහන් න්යායය හා මූළධර්ම ප්රාත්ය.ක්ෂ කළ යුතුය. එය කිසියම් කාලකට අනුව වෙනස් නොවේ. බුදුදහම අකාලික බව දක්වනුයේ එහෙයිනි. මිනිස් දේහය තුළ තොරතුරු සම්ප්රේනෂණ කාර්යය සිදු වනුයේ ස්නායු පද්ධතිය මඟිනි. මානව සංජානනයේ ප්රොබලම භූමිකාවට අදාළ සියළු දේ සන්නිවේදනය වනුයේ මේ ස්නායු ක්රි යාකාරීත්වය හරහාය. ඊට ඇසය, කණ, නාසය, දිව හා සම යන ප්ර්ධාන ඉන්ද්රිමයයන් සම්බන්ධ වේ. එම ඉඳුරන් මඟින් ලබා ගන්නා විවිධ පණිඩුඩ මොළයට ස්නායු ක්රිායාකාරීත්වය තුළින් සම්ප්රේජෂණය වේ. මොළයේ දී එහි අභ්යණන්තර ක්රිනයාකාරීත්වය තුළින් එම ස්නායු පද්ධතිය මඟින් සම්ප්රේජෂණය වන විවිධ සංඥා හඳුනා ගනුලබයි.මොළයට ස්නායුපද්ධතිය තුළින් පණිවුඩ ලැබෙනුයේ එම පණිවුඩ සංඥාබවට පත් කරවා බැවින් මොළය නැවත වරක් මෙම සංඥා නිවැරදිව පණිවුඩ බවට පරිවර්තනය කර ගනී. මෙය ජංගම දුරකථනයක, රූපවාහීනියක, පරිගණකයක හා ෆැක්ස් යන්ත්ර්යක ආදී නවීන තාක්ෂණික උපකරණයක ඇති සූක්ෂම විද්යුවත් ක්රිණයාකාරීත්වයට මඳක් සමානය. ඇනලොග් තාක්ෂණය අබිබවා ඩිජිටල් තාක්ෂණය ඉදිරියට පැමිණ ඇත. එසේම දැනට ඩිජිටල් තාක්ෂණයටත් වඩා නැනෝ තාක්ෂණය වඩාත් ඉදිරියෙන් පසු වේ. මේ තාක්ෂණික උපකරණ නිපදවීමේ දී හා සැලසුම් කිරීමේදී විදඥ්යාදඥයින් විසින් අනුකරණය කොට ඇත්තේ මිනිස් මොළයේ විද්යු ත් පණිඩුඩ සම්ප්රේරෂණයයි. තොරතුරු ගබඩා කිරීමේ ක්රටමවේද හා අභ්යේන්තර ක්රිතයාකාරී රටාවයි. එසේම මානව මොළ අභ්යණන්තරයෙහි ඇති තොරතුරු සන්නිවේදන තාක්ෂණය හා එහි ව්යුනහ රටාවද මිනිසා භාවිතා කරන ඕනෑම අති දියුණු තාක්ෂණික උපකරණයකටත් වඩා දියුණු තත්වයකින් පවතී. මිනිස් මොළයේ තොරුතුරු ගබඩා කිරීමේ ධාරිතාව ඕනෑම භෞතික තාක්ෂණික උපකරණයක් වැඩි දියුණු කර ලැබිය හැකි වන ධාරිතාවයට වඩා ඉතා ඉහළ අගයක් ගනී. මිනිස් මස්තිෂ්කයේ සෛලවල ඇති රසායනික ද්රණව්යු සංකීර්ණ විපර්යාසවලට භාජනයවීම තුළින් විශ්මිත තොරුතුරු ගබඩා කිරීමේ හැකියාව හා වේගවත් පණිවුඩ හුවමාරුවද, ක්ෂණික තීරණ ගැනීමේ හැකියාව ද අත්පත් කර ගෙන තිබේ. විවිධ ස්නායු ආවේගවලට ප්ර,තිචාර දැක්වීමේ සම්භාවිතාව මානව මස්තිෂ්කය තුළ ඉහළ පරාසයක් හිමිකර ගෙන ඇත්තේ එනිසාය. කෝපය, ලිංගිකාශාව, සතුට බඳු මානව හැඟීම් ඇතිවීමේ දී මොළයේ අන්තර්ගත රසායනික ද්රයව්යල ප්රනතික්රිටයා කර නව සංයෝග පවා නිපදවීමට සමත්වන බව ඒ පිළිබඳව සිදු කළ පර්යේෂණවල දී සොයා ගෙන තිබේ. මේ නිසා එබඳු චිත්තාවේග ඇතිවීමේදී මොළයතුළ නිපදවෙන අහිතකර රසායනික සංයෝග ප්ර.මාණය අධික වීම හා හිතකර රසායනික සංයෝග ප්රදමාණය අවමවීම යනාදී කරුණු කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ මානසික සමබරතාව කෙරෙහි ප්රයබල බලපෑමක් ඇති කරනු ලබයි. යම් යම් අවස්ථාවල දී මිනිසාට ඇතිවන විවිධ චිත්තාවේග පාලනය කිරීම පවා මේ රසායනික ද්ර.ව්යයවල ක්රිමයාකාරීත්වය මතරඳා පවතී.මිනිස් මොළයේ ඇති හිතකර රසානික ද්රමව්ය සංයෝගවලට වඩා අහිතකර රසායනික ද්රිව්ය සංයෝගවල ප්රිමාණය අධික වීම මානසික සමබරතාව නැතිවීම කෙරෙහි බලපායි.

රසායනික ද්රකව්යල හා සන්නිවේදනය

මානව මස්තිෂ්කයේ අන්තර්ගත විවිධ රසායනික ද්ර ව්ය සංයෝගවල ස්වභාවය තීරණය වීමේලා දිගු කාල සීමාවක් මුළුල්ලේ මානවයා පුරුදු පුහුණු කර ඇති විවිධ ආකල්පවල හා හැඟීම්වල හැඩතල වැදගත් වේ. මක්නිසාද යත් ඒ හැඩය සකස්වීමේදී ඊට අනුරූපයව අදාළ රසායනික ද්රඩව්යම සංයෝග ක්රි යාකාරීවන බැවිනි.දිගුකලක් එකම සන්නිවේදනවලට හුරුවීම නිසා ඊට යෝග්යද මානසික ආකෘතියක් මස්තිෂ්කයේ ඇති වේ. මේ ආකෘතියට සකස් වීමට ස්නායු ක්රිෝයාකාරීත්වය විශාල දායකත්වයක් සපයයි. ස්නායු සන්නිවේදනයට එකම අරමුණක්, හැඟීමක් බහුලව ලැබීම නිසා ඊට අනුරූප ලෙස ස්නායු ක්රිසයාකාරීත්වය සකස් වේ. මේ නිසා බහුලව ඇතිවන යම් හැඟීමක් නිසා එබඳු ස්නායු සංකීර්ණ ව්යුයහයක් ඇති වේ. මේ ස්නායු සංකීර්ණ හිතකර හෝ අහිතකර වීමට ඉඩ තිබේ. හිතකර ස්නායු සංකීර්ණ සකස් වීමටද හිතකර රසායනික ද්රකව්යවවල බහුලතාව හේතු වේ. එසේම අහිතකර ස්නායු සංකීර්ණ සකස්වීමටද අහිතකර රසායනික ද්රිව්යයවල බහුලතාව හේතු වේ. මේ නිසා රසායනිකද්රටව්යර ප්රීතික්රිොයාවලදී නිපදවන සංයෝගවල පැවැත්ම අධ්යරයනය ඉතා වැදගත්ය. ඇතැම්විට මානසික සමබරතාව පහසුවෙන් පවත්වා ගැනීම සඳහා හිතකර රසායනික දව්ය සංයෝග පිටතින් ලබාදිය යුතු අවස්ථාද ඇති වේ. වෛද්යාවරු රෝගීන්ට ප්රනතිකාර නිර්දේශ කිරීමේදී පවා සලකා බලනුයේ එබඳු අවස්ථා ඇතිවිය හැකිදැයි කියාය. සාමාන්යය තත්වයන්වලදී පවතින රසායනික ද්රුව්යථවල ප්රයතික්රිායා මඟින් නිපදවෙන සංයෝගවලට වඩා වෙනස් සංයෝග සුවිශේෂී අවස්ථාවලදී නිපදවනු ලබයි.සංජානනය සුවිශේෂී හැඩයක් ගැනීමට හේතුව එයයි. සාමාන්යු පුද්ගලයෙකුගේ දක්නට නොමැති සුවිශේෂීතාවක් එබඳු සංජානන වලට හුරුවූවෙකු සතුව පවතී.රෝගී චර්යාවලදී පවා විකෘති දක්නට ලැබෙතත්,මේ සඳහන් කරනුයේ එබඳු විකෘතිතා නොවේ. රෝගී අවස්ථාවල දක්නටලැබෙන විකෘතිතාවල සමබරතාව දක්නට නොලැබේ. නමුදු නිසිපාලනයක් සහිතව සිදුකරන සුවිශේෂී පුහුණුවීම් මඟින් මේ සංජානන හැකියා ලැබිය හැක. මානවසංජානනය පිළිබඳ අධ්යවයනය කිරීමේදී හෝමෝනවල ක්රිියාකාරීත්වය වැදගත්ය. වෛද්යං විද්යාධත්මක ග්රින්ථවල හා ස්නායුජීවවිද්යාා ග්ර්න්ථවල මේ පිළිබඳ ජීව විද්යාකත්මක දෘෂ්ටි කෝණය දක්වා ඇත. එමෙන්ම මනෝවිද්යා‍ව මඟින් මොළයේ විවිධ ප්ර්දේශවල ජෛව විද්යාකත්මක ක්රිවයාකාරීත්වය විග්ර්හ කරනු ලැබේ. බොහෝවිට සියප්ර ථම වෛද්යා විද්යාය උපාධිය ලැබීමේ දී ලබන දැනුමට වඩා උසස් දැනුමක් පසුව සිදුකරන ඉහළ පර්යේෂණ පශ්චාත් උපාධිවලදී විශේෂඥ වෛද්යඩවරුන්ට ලැබේ.කෙසේවෙතත් වෛද්යපඅංශයේ ආචාර්ය උපාධි පර්යේෂණවලදී මානව මොළයේ ඇති රසායනික ද්රබව්යකවල විවිධ සංකීර්ණ ප්රේතික්රි යා පිළිබඳව ගැඹුරින් හදාරනු ලැබේ. මනෝ වෛද්යවවරුන් සායනිකව පුහුණු කිරීමේදී ඔවුන්ට රෝගීන්ගේ විවිධ රෝගී තත්ව සමනය කිරීමට සිදුවන හෙයින් මේ පිළිබඳව අධ්යයයනය කිරීම අනිවාර්යය. කෙසේවුවද මානව මොළයේ විවිධ රසායනික ද්රයව්යි රාශියක් පවතී. නමුදු දැනට පර්යේෂණ මඟින් හඳුනාගෙන ඇත්තේ ඒවායින් ඉතා සුළු සංඛ්යාරවක් පමණි.එසේම විවිධ රසායනික ද්රැව්යණ ප්රනතික්රිේයා මඟින් බිහිවන අතුරු ඵල වන නව රසායනික සංයෝග නිසා මොළයේ සෛලවල සිදුවන සන්නිවේදන ක්රිඒයාවළිය මුළුමනින්ම විද්යුනත් රසායනික ප්රමතික්රිුයාවක ස්වරූපයෙන් පවතිනබව වටහාගත යුතුය. මොළයේ සිදුවන විද්යු්ත් සංඥා නිපදවීමේ ක්රියයාවලිය මඟින් මානව මොළය එක් එක් අවස්ථාවලදී පවතින මට්ටම නිරූපණයවේ.මොළයේ විද්යුාත් සංඥා පිටවීම හා රසායනික ද්ර්ව්යපවල ප්රූතික්රියයා මඟින් සන්නිවේදනයසිදුවීම අතර සමබරතාවයක් පවතී. මෙය ක්ෂණිකය. වේගවත්ය. ඇනඩ්රකලීන් හෝමෝන ශ්රාතවයවීම නිසා කෝපය තරහ හා මානසික ආතතිය ඇති වේ. සමහර විට මිනිසාට කෝප සහගත හැඟීම් ආකල්ප ඇතිවීම නිසාද ඇනඩ්ර ලීන් හෝමෝන ශ්රා වය වේ. එසේම ලිංගික හෝමෝන ලෙස සැලකෙන ටෙස්ටරෝන් හා පොජෙස්ටරෝන්වල ක්රි යාකාරීත්වය නිසා කාමාශාව මූලිකවූ ලිංගික හැඟීම් උත්තේජනය වේ. මින් ස්ත්රීවන් තුළ ටෙස්ටරෝන්ද, පුරුෂයන් තුළ පොජෙස්ටරෝන්ද ක්රිැයාකාරී වේ. ස්ත්රීනන් තුළ ඇති ටෙස්ටරෝන් හෝමෝන ක්රිියාකාරීත්වය නිසා පුරුෂයින් පිළිබඳ ලිංගික ආශාවද, පුරුෂයින්තුළ ඇති පොජෙස්ටරොන්වල ක්රියයාකාරීත්වය නිසා ස්ත්රීබන් පිළිබඳ ලිංගික ආශාවද ඇති වේ. එසේම බෞද්ධ භාවනාවේ දී සිදු කරනුයේ මෙකී හෝමෝන මට්ටම් ක්ර මිකව පාලනයකට නතු කිරීමයි. මේනිසා කාමාශාව පාලනයකිරීමට හැකියාව ඇති වේ. අධිකකාමුකබව නිසා ඇති වන බොහෝ සාවද්ය චර්යා මෙමඟින් පාලනය කළ හැක. මෛත්රීම භාවනාවේ දී ඇන්ර්න ලීන්වල ක්රි යාකාරීත්වය අවමවේ. එසේම කායානුපස්සනා සතිපට්ඨානයට අයත් බොහෝ කර්ම ස්ථාන වැඩීම නිසා ස්ත්රී‍, පුරුෂ ලිංගික හෝමෝනවල ක්රිනයාකාරී ස්වභාවය අවම වේ. එසේවීම මඟින් මානසික ආතතිය පාලනය කිරීමට ඉතා යෝග්ය් වූ පසුබිමක්ද සැකසේ.

කෙලෙස් දුරුවීම හා සත්යාවවබෝධය

මාර්ගඵල අවබෝධය යනු යළි නූපදින පරිදි මානව චිත්ත සන්තානය තුළ ඇති කෙලෙස් සමුච්ඡේද වශයෙන් ප්රයහාණය කිරීමයි. සමාධිය මඟින් කෙලෙස්වල පරියුට්ඨාන අවස්ථාව දුරු කරනු ලබයි. එසේම මාර්ගඵල අවබෝධයේ දී කෙලෙස්වල අනුසය අවස්ථාව දුරු කෙරේ. මාර්ග භාවනා වඩා කෙලෙස් සම්ච්ඡේද ප්රබහාණය කිරීම ලෙස අර්ථ දක්වනුයේද මෙයයි. විදර්ශනා භාවනාව වැඩීම නිසා අනුක්ර්මයෙන් ශාරීරික හා මානසික ක්රිනයාකාරීත්වයට අහිතකර හෝමෝන වර්ග අතරින් ප්ර ධාන වන ඇනඩ්රමලීන්ද, ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා පොජෙස්ට්රකජන්ද අනුක්රවමයෙන් ශ්රාිවයවීම අනුක්රයමයෙන් අවම වී ගොස් පසු කාලයේ දී ක්ෂයවී යයි. මුළුමනින්ම හෝමෝන ශ්රා වයවීම නැතිවීම නිසා සිරුරට එකතු වන අනවශ්යස දහනයවීම්, අධික පරිවෘත්තීය ක්රිනයා හා කායික මානසික වෙහෙස දුරුව යයි. භාවනාවේ දී දරථ දුරුව යාම ලෙස අර්ථවත්වනුයේ මෙයයි. මෙම හෝමෝන අතරින් ටෙස්ටෙස්ටරොන් හෝමෝනය මඟින් ස්ත්රීා ලිංගික හැඟීම් පාලනය කරනු ලබයි. එසේම ඊස්ට්රසජන් හෝමෝනයද මේ හා සමානවම ද්විතියීක ස්ත්රීල ලිංගික ලක්ෂණ ඇති කරනු ලබයි. පොජෙස්ට්රෝජන් පුරුෂයින් තුළ ලිංගිකාශාව ඇතිකරවන හෝමෝනයයි. මේ හෝමෝන ක්රිතයාකාරීත්වය නිසාම ස්ත්රීෝ, පුරුෂයින් ඔවුනොවුන් අතර ලිංගිකාශාව ඇතිකර ගනියි. කාමරාගය දුරු කළයුතු සංයෝජනයක් ලෙස දශ සංයෝජනවල දී දක්වා ඇත. ස්ත්රීම, පුරුෂ හෝමෝන මට්ටම සැලකිය යුතු පමණට අඩු කිරීම සමාධිය වැඩීමට හිතකරය. අධික හා මන්ද රුධිර පීඩනය, ස්ථුලතාවය, රුධිරගත සීනි හා මේද මට්ටම ඉහළයාම වැනි කායික ආබාධ මෙන්ම, විශාදය, භින්නොන්මාදය, පරපීඩක කාමුකත්වය බඳු මානසික රෝගද ඇති වීමට දුර්වල මානව ආකල්ප හේතු වේ. ලෝකය නිවැරදිව සංජානනය කිරීමට ඇති හැකියාව, ඊට නිසි අයුරින් ප්රතතිචාර දැක්වීමට අපොහොසත්වීම නිසා මිනිස් සිතේ ඇතිවන සෘණාත්මක ආකල්ප කෙළෙස් ලෙස හැඳින්වේ. නිවැරදි සංජානනය මඟින් වැරදි ආකල්ප දුරුව යයි. යමෙකුට සත්යාඳවබෝධය ඇතිවනුයේ සියළු වැරදි අවබෝධයන් සිතෙන් දුරුව යාම නිසාය. කෙලෙස් කසට නිසා කිලිටිවී ඇති සිත අනුක්රයමයෙන් පිරිසිදු කර සිතේ පවිත්රා ප්රෝභාස්වරය මතු කරවීමට සියළු වැරදි ආකල්ප සිතින් දුරු විය යුතුය. චතුරාර්ය්රිස සත්යාසවබෝධය ලැබියහැකිවනුයේ මෙවැනි පවිත්ර මනසක් සහිත අයෙකුටය. මෙය අවිද්යා ව දුරුවීමලෙස දහමේ පැහැදිලි කෙරේ. අවිද්යාතව දුරුකිරීමට මාර්ගය වනුයේ නිවැරදි සංජානනයයි. එම නිවැරදි සංජානනය නම් ප්රමත්ය්ක්ෂ අවබෝධයයි. ප්ර ත්යනක්ෂ අවබෝධය මෙහි අසාමාන්යය සංජානනය යටතට වර්ගකර දක්වා ඇත. එනිසා භාවනාවේ දී අත්දකින ප්රවත්යනක්ෂය අසාමාන්යහ සංජානනය මඟින් ලැබිය යුතු අවබෝධයක් බව පැහැදිලිවේ.

23.මනෝවිද්යාධව හා සංජානන ප්රධභේද බටහිර ම‍නෝවිද්යා‍ව පිළිබඳ රචිත ග්රමන්ථවල හා වෛද්යයවිද්යාස පර්යේෂණාත්මක ඉදිරිපත්කිරීම්වල සංජානන පැතිකඩ පිළිබඳ බොහෝ ස්නායු (Neurology)හා ක්ෂුද්ර්ජීවවිද්යා ත්මක (micro-biology)තොරතුරු අන්තර්ගතය.මේ තොරතුරුවල බෙහෙවින් අන්තර්ගත වනුයේ මානව මස්තිෂ්කයේ (Human cerebrum) පිහිටි සෛලවල (cerebral cells) රසායනිකද්රනව්යමන්හි (chemical re-activities) විවිධ ප්රනතික්රි්යා පිළිබඳවය. මේ සෛලවල ගැබ්ව ඇති රසායනික ද්රයව්යි මඟින් මොළයේ තොරතුරු සන්නිවේදන කාර්යය ඉටු වේ. එසේම මතකය, හඳුනා ගැනීම, දත්ත විශ්ලේෂණය බඳු බුද්ධිමය කාර්යයන්හි දී පවා රසායනික ප්රුතික්රිකයා මාර්ගයෙන් ඒවා ඉටු වේ. මේ අනුව මානවයා මතක තබා ගැනීම සේ හඳුන්වනුයේ සියුම් රසායනික ප්රවතික්රිතයා මඟින් ‍මස්තිෂ්ක සෛල තුළ විවිධ සංයෝග නිපදවීමයි. මේ යටතේ නිශ්චිතව ප්රාමාණයක් කිවනොහැකි තරම් අතිවිශාල රසායනික ද්ර ව්යධ සංයෝග ප්රකමාණයක් විවිධ සන්නිවේදනවලට සාපේක්ෂකව මානව මස්තිෂ්කය තුළ නිපදවේ. මොළය ක්රිුයාත්මක වනුයේ මේ රසායනික සංයෝග නිපදවීමේ කාර්යය අනුවය. මීට අමතරව මොළයේ විද්යු්ත් සංඥා නිකුත්වීමේ ක්රිගයාදාමයක්ද තිබේ. මධ්යම ස්නායු පද්ධතිය මූලික කර ගත් ස්නායු සංකීර්ණ ඔස්සේ විවිධ භාවාත්මක හැඟීම්වලට මානව මනස ප්රයතික්රියයා දක්වයි. මේ අනුව පාලුව, දුක, තනිකම, සතුට බඳු භාවයන් මිනිස් මනස හඳුනා ගනියි. ඒවාට ප්ර තිචාර දක්වයි. ස්නායු සංකීර්ණ හා මස්තිෂ්ක සෛල අතර සන්නිවේදන කාර්යයන් සිදුවනුයේ රසායනික ද්රපව්යරවල විවිධ ප්රාතික්රිරයා මඟිනි. මේ ප්රවතික්රි යා නිසා හට ගැනෙන නව රසායනික ද්රරව්යධ සං‍යෝග මඟින් අවශ්ය් කරන සන්නිවේදනය සිදු වේ. එසේම මොළයේ සීඝ්රාවූ පණිවිඩ හුවමාරුව සිදුවනුයේ මේ රසායනික ද්රනව්යව තුළිනි.

සන්නිවේදනය හා භාවනාව

මානව මොළයේ විද්යුේත් සන්නිවේදන පණිවිඩ හුවමාරුව සිදුවීමේ දී මොළයෙන් විද්යුනත් කම්පන තරංග පිට‍වේ. මේවා ඇල්ෆා, බීටා හා ටීටා ආදී ලෙස වර්ගකර දක්වා ඇත. මනසෙහි ක්රිනයාකාරී අවස්ථා මේ තරංගමට්ටම් අනුව මනාව වටහා ගත හැක. මේ අනුව කාර්ය බහුලතාවයෙන් අධික තෙහෙට්ටුවට පත් මානසික අවස්ථාව ඇල්ෆා මට්ටමින් ද, වඩාත් මානසික එකඟතාව බීටා මට්ටමින් ද, ගැඹුරු සමාධි අවස්ථා ටීටා මට්ටමින්ද නිරූපණය වේ. කෙනෙකුගේ නින්ද යාමේ ක්රිියාවළියේ දී මෙකී තරංග මට්ටම් පසුකරනු ලැබේ. මේ අනුව අවදියෙන් සිටින විට සාමාන්ය්යෙන් ඇල්ෆා මට්ටමේ මනස පවතී. නින්දේ සාමාන්ය අවධිය තුළ දී බීටා තරංග මට්ටම ද, වඩා ගැඹුරු නින්දේදී ටීටා මට්ටමටද මනස පත් වේ. ටීටා තරංග මට්ටමට ගැඹුරු නින්දක් ඇති වනුයේ බෙහෙවින්ම ස්වප්න නිද්රාාවේදීය. එය සායනික මට්ටමේදී මෝහනය කිරීමේ විධි ක්ර ම වල දී සිදු වේ. නමුදු මේ මෝහන නිද්රාසවේ දී මානව මනස ක්රිීයා කරන්නා වූ ස්වරූපය පිළිබඳ විවිධ මතභේද පවතී. බෞද්ධ මනෝ විද්යා වට අනුව එය ලෞකික ධ්යානන මට්ටම්වලට සාපේක්ෂකව චිත්ත ගැඹුරු සමාධියක් ලෙස නොපිළිගනී. එය එක්තරා වශීකරණ ස්වභාවයක් බව පමණක් බෞද්ධ මනෝ විද්යාගවට අනුව අර්ථ දක්වා ද තිබේ. එහි දී සිදු වනුයේ ස්වප්න නිද්රා්වේදී දෙනු ලබන අණ, එහි මෝහන වශීකරණයට හසුවූ තැනැත්තා පිළිපැදීම පමණි. එහි කිසිදු බුද්ධිමය, විචාර පූර්වක හෝ නිර්මාණශීලී කාර්යභාරයක් නැති බව බුදු දහම දක්වයි. මොහනය වන්නා මෝහනය කරනු ලබන්නාගේ අතවැසියෙකුවීම හැරනුවිට, එමඟින් ලැබිය හැකි වෙනත් කිසිදු උසස් ආධ්යාකත්මික ප්රැයෝජනයක් ද නැත. නමුදු බටහිර මනෝවිද්යාිවට අනුව ‍මෝහනය ගැඹුරු විෂයකි. මෝහනයේ හිතකර මෙන්ම අහිතකර පැතිද තිබේ.මේනිසා මෝහනය භාවිතා කළ යුත්තේ එය අවශ්යවම විටකදී පමණි. එය බොහෝවිට යොදා ගනුයේ මනෝ විකිත්සක ක්ර මවේදයක් ලෙසය. නිදසුනක් සේ කිසියම් පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ අතීතයේ සිදුවූ යම්කිසි අමිහිරි සිදුවීමක් සිය ස්ථිර මතකයෙන් (Delete) ඉවත් කිරීමට අවශ්යත වූ විටදී ඒ සඳහා මෝහනය භාවිතා නොකරයි. ඊට හේතුව එබඳු කාර්යයන්හි දී අදාළ මතකය සමඟ ඒ අත්දැකීම විඳීමට යොමු වූ කාලසීමාව තුළ වූ සිදුවූ අන්යන සෑම දෙයක්ම මතකයෙන් ඉවත් කළ යුතු වන හෙයිනි. එසේ කිරීම පවා අදාළ පුද්ගලයාගේ මානසික සෞඛ්යයයට යහපත් දෙයක් නොවේ. මෙසේ කිසියම් කාල සීමාවක් පිළිබඳ මතකය ඉවත් කිරීම නිසා පසු කාලයකදී ඔහු කිසියම් මානසික ගැටුමකට පවා පත්වීමට ඉඩකඩ ඇති හෙයිනි. මේ නිසා පසුව අදාළ පුද්ගලයාට කම්පනය වැනි මානසික අර්බුද ඇති විය හැක. මනෝ වෛද්යිවරු මෙබඳු සායනික ප්රඅතිකාර විධි අනවශ්යව සේ හිතුමතයේ නිර්දේශ නොකරනුයේ ‍එහෙයිනි. මිනිස් මොළයේ පද්ධති කිහිපයකින් විවිධවූ කාර්යයන් සිදු වේ. මොළයේ රසායනික ප්රිතික්රි යාවක් මඟින් සිදු වන සංජානන ක්රියයාවළිය ඉන් එකක් පමණි. ඊට අමතරව මොළයේ විද්යු ත් හා යාන්ත්රිවය ක්රිනයාකාරීත්වය (Mechanical) මඟින් මානව සංජානනය සිදු වේ. විවිධ අරමුණුවලට මිනිස් මනස ප්රතතිචාර දක්වයි. ෆොයිඩියානු මනෝ විශ්ලේෂණවලට අනුව පහන් සිත (Ego) සුපහන් සිත (Super Ego) බඳු මට්ටම්ද ඉක්මවා ගිය විටකදී මානව සංජානනයේ ඉතා ගැඹුරු මට්ටම්වලට ප්රසවේශ වේ. මිනිස් මොළයේ හයිපෝතැලමසේ ක්රිටයාකාරීත්වය මෙහිදී ඉතා වැදගත් මෙහෙයක් ඉටු කරනු ලබයි. කෝපය බඳු චිත්තාවේගික තත්වයන් හා බාහිකයේ ක්රිතයාකාරීත්වය අතර ජෛව විද්යාpත්මක සබඳතාවක් ඇත. බාහිකය පාලනය වනුයේ රුධිරගත ග්ලූකොස් මට්ටම මඟිනි. බාහිකය සංකෝචනය හා ප්ර සාරණයවීම මඟින් තරහව පාලනය වේ. රුධිරගත ග්ලූකොස් මට්ටම ඉහළ යාමට සීනි බහුල ආහාර භාවිතය ඉවහල් වේ. ද්වේෂ චරිතයා සීනී බහුල ආහාරයට ප්රිමය කරන බව විශුද්ධි මාර්ගයේ සඳහන්ය. ද්වේෂ චරිතයා හඳුනාගනුයේ එබඳු ලක්ෂණ වලිනි. භාවනාව පිණිස අවශ්යි කර්මස්ථාන ලබාදීම පිණිස පුද්ගල චරිතය නිවැරදිව වටහා ගැනීම අතිශයින් වැදගත්ය. මින් පැහැදිලි වනුයේ බෞද්ධ භාවනා ක්රදම විද්යාිනූකූල විධි ක්ර මයක් යටතේ සකස්ව පැවති බවයි. අතීතයේ දී විවිධ ගුරු කුල, සම්ප්ර්දාය, ආචාර්ය පරපුරු අනුව විදර්ශනා භාවනා ක්රමම රාශියක් මෙරට පැවතිනි. ඒවාට සුවිශේෂී වූ භාවනා අත්පොත්පවා තිබීඇත.ථේරිය සම්ප්රරදාය මහත් සේ ගරු බුහුමුන් කරන විශුද්ධිමාර්ගය හා සමානවම සම්භාවනාවට පත්වූ ග්රින්ථපවා වෙනත් සම්ප්ර දාය සතුව පැවති බවට හොඳම නිදසුන වනුයේ අභගිරිකයින් සතුව පැවති පාලි විමුත්ති මග්ගයයි. නෂ්ටාවශේෂ වී ඇති බවට සැලකුණු ඒ පාලි විමුත්ති මග්ගයේ දුර්ලභ පිටපතක් මුද්රමණය කරන ලදුව දැනට ප්ර ධාන පුස්තකාලවල සංරක්ෂණයවී ඇත. මෙය බුද්ධඝෝෂ හිමිගේ විශුද්ධි මාර්ගයට පෙර රචිත කෘතියක් බව සැල‍කේ. මෙහි කර්තෘි උපතිස්ස හිමියන් වේ.

බෞද්ධ මනෝවිද්යාෙව හා සංස්කෘතික මුහුණුවර

කුඩා දරුවෙකුට සාපේක්ෂකව වැඩිහිටියෙකුට වැඩීමේදී වැඩි මේද ප්රතමාණයක් අවශ්යදය.මක්නිසාද මොළයේ සෛල නිෂ්පාදන කාර්යය සඳහා මේදය බහුලව අවශ්යය බැවිනි. මානව මොළය සම්පූර්ණයෙන්ම මේදය මඟින් සකස් වී තිබේ. එසේම මොළයේ සීඝ්රව අළුත්වැඩියාව හා නව සෛල නිෂ්පාදන කාර්යය සඳහා මේදය අන්තර්ගත ආහාර වැඩි ප්රතමාණයක් කුඩා දරුවෙකු ගත යුතුය. මේ නිසා වැඩෙන දරුවෙකුට කොලෙස්ටරෝල් ඉතා අවශ්යවය. මේ නිසා එබඳු දෑ මානව සිරුරට සම්පූර්ණයෙන්ම අනවශ්යො දෙයකැයි සිතිම නිවැරදි නොවේ. මහළු වියට එළඹීමේ දී හෘදයාබාධ ඇතිවීම කෙරෙහි බලපානුයේ ‍රුධිර නාලිකාවල මේද තැපත්වීමයි. කොලෙස්ටරෝල් යනු මේද ආහාර නිසා සිරුරේ නිපදවන එක්තරා පෝෂණ සංඝටකයක් පමණි. මේදය වුවද සන්තෘප් තමේදය කිසිසේත් සිරුරට හානිකර නොවේ. මොළයෙහි සෛල වර්ධනයට එබඳු ආහාරමය සංඝටක අත්යතවශ්යේය. පොල් තෙල්වල අන්තර්ගත වනුයේ සිරුරට හිතකර මේදය ප්රකතිශතයකි. පුරාණයේ බහුලව සිදුවූ පොල් තෙල් පරිභෝන ආහාර රටාව තුළ දී පවා අද තරම් හෘදයබාධ නොදැකීමටද හේතුව මෙයයි. අවාසනාවකට වාණිජ අර්ථක්ර මයේ නොගැඹුරු මතවාද වලට හසුව සත්යය වටිනාකම් හා අගයන් උඩු යටිකුරුවීම නිසා අද සත්යපයැයි පිළිගැනීඇත්තේ මිත්යාතව හා මායාවයි. මෙරට දේශීය පොල්තෙල් නිෂ්පාදනවලට හිමි වී තිබූ දේශීය වෙළඳපොල ආධිපත්ය් තමන් සතු කර ගැනීමේ අරමුණින් දියත් කරන ලද වංචනික වාණිජප්රීචාරකක්රපම වලට හසුව මුළාවට පත්වීම නිසා එළවළු තෙල්වල අන්තර්ගත පෝෂණ අගය ඉතා ඉහළ යැයි මෙරට වැසියන් සිතීමට පෙළඹී තිබේ. එය බටහිරගැති විජාතික නිෂ්පාදන මෙරට විකිණීම සඳහා යෙදූ වෙළඳ උපක්රළමයක් බව වටහා ගත යුතුය. බටහිර මනෝවිද්යාි පර්යේෂණ කාර්යයේදී නූතනවිද්යාෙ පර්යේෂණාත්මක තොරතුරු පර්යේෂණ කාර්යයට අවශ්යාවන හා අවබෝධය වඩාත් පහසුවන පරිදි ඉදිරිපත් කිරීමට මහත් වෙහෙසක් ගෙන තිබේ. මේවා බොහෝවිට චර්යාව ආශ්රිනතව පැමිණි පර්යේෂණ නිගමනවලින් සමන්විතය. යෝගී ප්රමත්ය ක්ෂය ලෙස පෙරදිග මනෝවිද්යා්ව හඳුන්වන අසාමාන්යු සංජානනය පිළිබඳ පර්යේෂණ තොරතුරු බටහිර මනෝවිද්යා්ත්මක ග්රලන්ථවල එතරම් පුළුල්ව විග්රුහකර නොදැක් වේ. මක්නිසාද යත් මානව හෝ සත්ව චර්යා නිරීක්ෂණයෙන් එබඳු සංජානන පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදු කළ නොහැකි බැවිනි. බුදුදහම සාරධර්ම පිළිබඳ සංජානන පැතිකඩ සත්ව චර්යාව මඟින් තහවුරු කිරීමට කිසිදු ප්ර යත්නයක් ගෙන නොමැත. බටහිර හා බෞද්ධ මනෝ විද්යා වට අදාළ සංජානන පැතිකඩ විමසුමේදී තුලනාත්මක බව හා විචාරපූර්වකබව සුරැකීමට අවශ්යා සාධක සැපයීම පමණක් සිදුව තිබේ. නූතනයේ සත්ව සංජානනය හා මානව සංජානනය පිළිබඳව බටහිර රටවල විශ්වවිද්යාවල මට්ටමින් ඉතාම වැදගත් පර්යේෂණ බහුලව සිදුව ඇත. නමුදු මෙරට දේශීය භාෂා මාධ්යශයෙන් එබඳු අර්ථවත් වැදගත් පර්යේෂණ සිදුව ඇත්තේ ඉතා අල්ප වශයෙනි. බොහෝ දුරට දේශීය මානව චින්තනය ඊට සමගාමීව දාර්ශනික ප්රඇබෝධාත්මක කරුණු වලින් වියුක්තව පැවතීම ද හේතු වී ඇත. මෙරට දේශීය භාෂාව හා සාහිත්යතය පෞරුණික ස්වරූපය, අලංකාරවාදය වැනි කරුණුවලින් බහුලව සැරසී තිබීමද දාර්ශනික ප්රහස්තුත පිළිබඳ අවධානය ගිලිහී යාමට හේතුවක් වන්නට ඇත. බුදු දහම පවා මෙරට ව්යාශප්තව පවතින හැඩතලය වඩාත් ළං වනුයේ දාර්ශනික මුහුණුවරකට වඩා සංස්කෘතික මුහුණුවරකටය. බුදු දහම තුළ ගැබ්ව පවතින දාර්ශනික මුහුණුවර අවධි කර ගැනීමට වඩා එහි ආරක්ෂාව තකා කටයුතුකළ හුරුව නිසාදෝ පුරාණයේසිටම බුදුදහමේ ඇතිපෞරාණික හැඩතල සුරක්ෂිත කිරීම කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමුව ඇත. මේනිසා එහි දාර්ශනික පැතිකඩ විවරණවීම මඳය. පාලි අටුවා හෙල බසට නැඟීමත් යළිදු පාලි බසට පරිවර්තනය කොට සංරක්ෂණය කිරීමත් විනා දාර්ශනික පක්ෂය පිළිබඳ ප්රිමාණවත් තරමේ කතිකාවතක් ඇති කර ගැනීමට තරම් උත්සහවත් නොවී තිබේ. සමහර විටක එබඳු කතිකාවතක් තුළින් පවා බුදු දහමට විවිධාකාර තර්ජන එල්ලවීමට ඉඩ තිබිය හැකි බවට උපකල්පනය කළ නිසා වීමට ද හැක. ශ්රීක ලංකාව හැරුණු විට බුදු දහම ව්යාහප්තව ගිය සෙසු රටවලදී බුදු දහමේ පෞරාණික ස්වරූපයට වඩා දාර්ශනික පක්ෂය පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වා තිබීම විශේෂයෙන් කැපී ‍පෙනේ.එහිදී පාලි ත්රිශපිටකයේ පෞරාණික ස්වරූපයට යම් යම් හානිද සිදුව ඇත. ලක්දිව දී පාලි අටුවාවල පරිවර්තන කාර්යය පිළිබඳව සවිස්තරව සඳහන් වුවද පා‍ලි ත්රි පිටකය එබඳු ආකාරයේ වෙනස්කම් වලට බඳුන් වූ බවට සාධක හමු නොවේ. පාලි අටුවාවල මිස පාලි ත්රිඳපිටකයේ මෙරට ගැන හෝ මෙහි වැඩ සිටි භික්ෂූන් හෝ මෙරට සාමාන්ය ජන ජීවිතය පිළිබඳව තොරුතුරු අඩංගු නොවීම ද විශේෂ කරුණකි.

සංජානනය හා ආවේදනය

යමක් නිසියාකාරව අවබෝධ කර ගැනීමට නම් සංජානනය ක්රි යාකරන ආකාරය වැදගත්ය. මේ අනුව ත්රිනපිටක දේශනාවල අන්තර්ගතය හොඳින් ග්ර්හණය කිරීමට සංජානනය කරන හැඩය පිළිබඳ දැන සිටීම ප්ර්යෝජනවත්ය. එසේම ත්රිහපිටකය පවතින ස්වරූපය හා ඉන් ප්ර කාශවන දාර්ශනික පසුබිම පිළිබඳ ඇති අවබෝධය එයින් ලැබීමට අපේක්ෂිත පරිසාධන මට්ටමට ලඟාවීම උදෙසා ඵලදායී වේ. බුදුන්වහන්සේ ජීවමාන සමයේ දහම දේශනා කරන ලද්දේ විවිධ පුද්ගලයින්ගේ සිතැඟි සර්වඥතා ඥාණයෙන් මනාව පිරිසිඳ දැන හැඳිනය. එහි දී විවිධ අය සතු සංජානන හැකියා අනුව ඔවුන්ට පැමිණිය හැකි යැයි අපේක්ෂිතවූ පරිසාධනමට්ටමට පහසුවෙන් පැමිණිය හැකි වනු පිණිස බුදුරදුන් විසින් විවිධ පුද්ගලයින්ට දහම් දේශනා කරන ලදී. මානව සංජානනයේ විවිධ පැතිකඩ බුදුරදුන් තරමට දත් හෝ එබඳු ප්රනමාණයට ග්ර හණය කර ගත් උතුමෙකු තවත් එබඳු බුදුවරයෙකුම හැර වෙන නොමැත. ත්රි පිටක දේශනා අතර මිනිස් තලයට වඩා උසස් වෙනත් ජීව තලවල සත්වයින්ට දෙසූ දේශනා ද වේ. දේව හා බ්රලහ්ම ලෙස හැඳින්වෙනුයේ මිනිස් භවයට වඩා උසස් තලයක පිහිටි සෙසු ජීව තල වේ. දේව ජීව තලය හා මනුෂ්යල ජීව තලය කාමාවචරය. බ්ර හ්ම ජීව තල අතර රූපාවචර හා අරූපාවචර ජීව තල ද වේ. එහි ඇති සියුම් හා නොසියුම් සංජානන පැතිකඩේ ක්රි්යාකාරීත්වය මෙබඳු ජෛව තලවල දක්නටඇති සුවිශේෂීතාව වේ. බුදු දහමේ වඩා සූක්ෂතම දේ ග්රේහණය කිරීමට සමත්වනුයේ සියුම් සංජානන මට්ටමේදීය. කාමාවචර තල යනු කාම සංඥාවේ විවිධ හැඩතල වින්දනය කරන ස්ථානයි. මෙබඳු ස්ථානවල බිහිවන මානවයා ඇතුළු ජීව විශේෂවල දක්නට ලැබෙන එක්තරා සුවිශේෂීතාවයක් වනුයේ බාහිර අරමුණු හා සංඥා සංජානනය කර එමඟින් ආවේදනය ලැබිය හැකි ලෙස සකස්ව ඇති ඉන්ද්රි ය පද්ධතියයි. මානව සංජානනයේ දී භාවිතා වන එබඳු ඉන්ද්රිනයයන් පහක් ඇත. පසිඳුරන්සේ හැඳින්වෙනුයේ එකී ඉන්ද්රිකයයන්ය. මේ පසිඳුරන් මඟින් ගනුලබන විවිධ අරමුණු කාම චේතනාව සහිතව පරිහරණය කරමින් ජීවත් වන මානව ප්රනජාව එහි අයහපත් බලපෑම නිසාම සසර භව ගමනේ අඛණ්ඩබව දායාදව එහි ඇලී ගැලී සිටිති. මානව භවයේ සංජානනට වඩා තිරිසන්ගත භවය තුළ සත්ව සංජානනය රළුය. පාපීය. යක්ෂ, ප්රේනත, පිසාච, කුම්භාණ්ඩ හා රාක්ෂ බඳු ජීව කොටස්වල සංජානනය සියුම් වුවද පාපීය. දුක් සහිත ආවේදනය. බොහෝ විට විවිධ පාප කර්ම නිසා මියපරලොව ගොස් උපත ලබනුයේ මෙබඳු දුක්සහිත ආත්මභාව ලබා බව බුදු දහමේ සඳහන්ය. මෙබඳු ජීව විශේෂ විඳින දුක් සහිත ආවේදනවල තීව්රව කටුක බව පිළිබඳව බුද්ධ දේශනාවල ඇති විවිධ නිර්වචන නිසා එබඳු දේ ලැබීමේ බියෙන් පාප, අකුසලින් වැළකීම ද සිදු වේ. මානව සංජානනය නිසා ලැබෙන ආවේදන සියුම්වීම මෙන්ම සුඛ ස්වභාවයෙන් යුක්ත වීමද පුණ්යායේ හා කුසලයේ සුවිශේෂීත්වයයි.රළුහා දුක් ආවේදන ඇතිවනුයේ පාපය සංජානනය නිසාය. මේ නිසා සසරේ දී හැකි තාක් පුණ්යද ආවේදන ලැබීමට සෑම දෙනාම උත්සුක වේ.

පුණ්ය  හා කුසල සංකල්ප	

පුණ්යුයේ හා කුසල සංජානනයේ සුවිශේෂිතාව නම් සියුම් හා සුඛ සහිත ආවේදන එමඟින් ජනිත කරවීමේ හැකියා ලැබීමයි.මෙය වර්තමාන භවය සුඛිත මුදිත කරවීම උදෙසා පමණක් නොව පශ්චාත් කාලීන භවයන් සුඛිතකරවීම සඳහාද එක ලෙසම ආධාර උපකාර වේ. පසු කාලීනව යහපත් භවයක් ඇති වනුයේ පුණ්යීය හා කුසල චේතනාව පෙරටු කළ සංජානන, ආවේදන හා චර්යා නිසාය. සියුම් හා සුඛ සහිත ආවේදන පැතිකඩ සකස්වීමට හේතුවන සංජානන සන්නිවේදනය නිසා එබඳුම භවයන්හි උපත ලැබූ ජීවි කොටස්වලට කර්ම ඵල විපාක ලෙස උරුමව ඇත්තේ සූක්ෂම සිරුරුය.ඒ සිරුරුවල පදාර්ථ සැකසුම මානව හා තිරිසන් සිරුරු ව්යුඋහ මෙන් ඝන හා රළු නොවේ. ආලෝකයේ ස්වභාවය කෙසේද එවැනි සිරුරු සැකසුමක් සහිත ජීව කොටස් දේව ලෝකවල වෙසේ. ප්රේ.ත හා යක්ෂ ආත්ම භාවවල සිරුරු සියුම් වුව ද ආවේදන පැතිකඩ කටුක වූ දුක් බිය සහිතය. දේව ලෝකවල ඇත්තේ බොහෝ ප්රවණිතතර සුඛ සහිත ආවේදන පැතිකඩකි. මේ නිසාම එබඳු භවවල ජීවකොටස්වල සංජානන පැතිකඩේ බුද්ධිමය ධාරිතාව ද අධිකය. අභිධර්ම සූත්රල දේශනා බඳු අද්විතීය සියුම් ධර්මයක් එබඳු පිරිසකට වඩාත් උචිත බැව් සිතිය හැක. සූවිසි පට්ඨානය වැනි ගම්භීර දහම් කොටස්වල අර්ථය වඩාත් තේරුම් ගැනීමට තරම් නුවණ මුහුකුරා ගිය ජීව කොටස් එබඳු ස්ථානවල වඩාත් බහුලව‍ වෙසේ. කාමාවචර තලවලට සාපේක්ෂකව රූපාවචර තලවල සිටිනුයේ රූප රාගය ඇති ජීව කොටස්ය. මොවුන් නම් ලෞකික ධ්යානන භාවනා කර රූපාවචර ධ්යාහන සමාපත්තිලාභී සත්ව කොටස්ය. මානව ලොව තුළ මෙබඳු ලෞකික රූපාවචර ධ්යා න සමාපත්ති හා අභිඥා ලබා ඉන්චුතව මරණින් පසු බඹ ලොව උපත ලැබීමට මෙබඳු බ්රචහ්ම කායික සත්වයින්ට හැකියාව ඇත. මොවුන්ගේ සංජාන හැකියාව වෙනත් එබඳුම සංජානන හැකියාව ඇති සත්වයින් හා සමානය. එහෙයින් මොවුන් බොහෝ දුරට එක හා සමාන රූපකාය සහිත ජීවීන්ය. මොවුන් උපත ලබන සංඥාව සමාන හෙයින් සමාන කායික හැඩරුව ලැබීමට සමත්ය. මොවුන් වනාහී කසින හෝ වෙනත් එබඳුකමටහන් අරමුණක් ඔස්සේ සිත මෙහෙයවා ධ්යා න පුරුදු පුහුණු කළ පිරිසකි. කසිණ අරමුණු ගැනීම නිදසුන් සේ දැක්වුවහොත් එබඳු කසිණ අරමුණක් කෙරෙහි සිත පිහිටුවා ගැනීම ප්රබධානය. ඉන් පසුව උපදවාගනුලැබූධ්යා න අර්පණාව නමැති භෞතික කසිණ නිමිත්ත කේන්ද්රප කර ගත් ‍ලෞකික සමාධිය ප්රුථම ධ්යායන අවස්ථාවේ එහි අන්තර්ගත ආවේදන පැතිකඩතුළ ඇති ලක්ෂණ පසක් අරමුණු කර පළමු ලෞකික ධ්යාිනය උපදියි. මෙම ලක්ෂණපස ධ්යාකනාංග සේ හැදින්වේ. විතර්ක, විචාර, ප්රීලති, සුඛ හා ඒකග්ගතා මේ ධ්යාමනංග පස වේ. මෙහිදී සිදුවනුයේ භෞතික කසිණාරම්මණය ඇසුරුකර සිතේඇතිවන සුඛ සහිත ආවේදන පහක් ධ්යාවනාංග ලෙස අරමුණු කිරීමයි. සැබවින්ම රූපාවචර ධ්යා නය යනු භෞතික අරමුණ ඇසුරු කළ පසු සිතේ ඇති මානසික ගති ලක්ෂණවල ක්රිේයාකාරීත්වය කෙ‍රෙහි සිත අඛණ්ඩව රඳවා පවත්වා ගැනීමයි. රූපාවාචර ධ්යාින තලවල දී සිදුවනුයේ භෞතික රූපය වෙනුවට එම රූපයේම හැඩතලයෙන් යුතු මානසික රූපයක් සිතේ පිහිටුවා ගැනීමයි. පළමු වරට සාර්ථකව මෙබඳු රූපයක් සිය සිත්හි තිර ලෙස සිත්තම් කර තබාගැනීමේ භාග්ය ලැබෙනුයේ පළමු රූපාවචර ධ්යාකන මට්ටමේදීය. අනතුරුව සිදු වනුයේ ඒ රූප නිමිත්තම ඇසුරු කරමින් සිත වඩා සියුම් බවට පත් කරවීමයි. දෙවන රූපාවචර ධ්යාදන මට්ටමේ සිට අවසාන රූපාවචර ධ්යාතන මට්ටම දක්වා සිදු කරනුයේ එයයි. රූපය ඇසුරුකළ මානසික ගතිලක්ෂණ සිතේ පිහිටවූ නමුදු සිතින් රූපය අත් නොහැරේ. ඒ වෙනුවට සිදුවනුයේ රූපය කිසිදු මානසික වෙනසක් නොමැතිව තිබෙන ස්වරූපයෙන්ම පිහිටුවීම පමණි. මේ අනුව රූපයේ සුක්ෂ්ම ‍භෞතික පදාර්ථ සිතින් සැලකිය හැකි සියුම් අවස්ථාව මනසේ ඇති කරගැනීම සිදු වේ. රූපය මනස තරමටම සියුම්වීම හා රූපය මනසින් පාලනය කළ හැකි අවස්ථාව දක්වා මානසික පැවැත්ම දියුණුවීම මෙහිදී අපේක්ෂිතය. රූපය තැනුම් ඒකකය දක්වා බිඳ නැවත සිය අභිමතය පරිදි සකස් කළ හැකි මට්ටමකට යෝගාවචරයාගේ මානසික ශක්තිය මෙහිදී වඩා ප්රිබලව කුළුගැන් වේ. රූපය හා සිත එකසමානව පරිහරණයකිරීමට යෝගාවචරයා මෙහිදී කිසියම් හුරුවක් ලබයි. මේ මානසික හුරුව නිසා විදර්ශනා භාවනාව ආරම්භ කිරීමට වඩාත් යෝග්යව මෙබඳු ලෞකික ධ්යාසන මට්ටම් මුලින් ලබා ගැනීමෙන් බව බොහෝ කම්මට්ඨාන ආචාර්යවරුන්ගේ පිළිගැනීමයි. නමුදු විදර්ශනා භාවනාව වැඩීමට නම් ලෞකික රූපාවචර ධ්යාරන ලබා තිබිය යුතුමය යන ආකල්පයක් මෙමඟින් මතු නොකෙරෙන බව වටහා ගත යුතුය. ත්රියපිටකය තුළ සූක්ඛ විදර්ශක අර්හත් ඵලය ලැබිය හැකි බව පැහැදිලි කර තිබේ. මෙහි සඳහන් සුක්ඛ විපස්සක නම් කිසිදු ලෞකික ධ්යායනයක් නැති යනුයි.

 සූත්රා හා අභිධම්ම න්යා ය 

සූත්රාහන්ත ක්රතමයට රූපාවචර ධ්යා්න සතරකි. අභිධර්ම ක්රලමයට පසකි. එම වෙනස තීක්ෂණ හා මන්ද ප්ර්ඥා වශ‍යෙන් ලැබෙනබව දතයුතුය. ඉහත ක්රධම දෙකටම අනුව රූපාවචර ධ්යා න සතරක් වනුයේ ධ්යා‍න පහ අනුක්රෙමිකව අත්හැරීම අනුවය. මේ අනුව ද්විතීය, තෘතීය හා චතුත්ථි ධ්යා්න වල දී ධ්යානන අංග අනුපිළිවෙලින් අඩුවෙමින් යයි. මේ අනුව අවසාන රූපාවචර ධ්යාධනයේ දී ඇත්තේ උපේක්ෂාව හා ඒකග්ගතාව යන ධ්යාංනාංග දෙක පමණි.මේ අවසාන රූපාවචර ධ්යාතනය අභිඥා හා වෙනත් එබඳු ලෞකික සෘද්ධිවිධ ප්රාණතිහාර්ය පෑමේ හැකියාව ලබාගතහැකි සමාධිය බොහෝ දියුණුව ඇති ධ්යානන වේ. රූපාවචර ධ්යාහන එනමින් හැඳින්වුවද එහි ඇත්තේ රූපය අරමුණු කළ මානසික ස්වභාවය පමණි. හුදෙක් රූපයම පමණක් නොවේ. රූපය කෙරෙහි ගිජුවීම කාම සංඥාව උත්පාද වීමට අවකාශ මතුවීම සේ සලකා හැකිතාක් රූපයෙන් ඈත්වීම රූපවචරධ්යාමනවල උසස් බවට හේතුවයි. මේ අනුව පළමු රූපාවචර ධ්යානනයේ සිට අවසාන ධ්යාචනය දක්වා රූපයෙන් ඈත්වීම අනුව රූපාවචර ධ්යාතන උසස් වේ. මේ අනුව රූපාවචර ධ්යාචනවල දී සංජානනය සේ ක්රිමයාත්මක වනුයේ රූපයේ ප්ර ඥප්ති මාත්රනය අරමුණු වූ සංජානනවල හා ආවේදනවල සියුම් බවයි. ඒ අනුව උපේක්ෂාවෙන් ආවේදන පැතිකඩේ සියුම් බව ද, ඒකග්ගතාවෙන් සංජානන පැතිකඩේ සියුම් බව ද යෝගාවචරයා අත්විඳියි. එසේම සමාධිය දියුණුය. අරූපාවචරධ්යා.න මට්ටමේදී සිදුවනුයේ මෙතෙක් සිතේ රඳවා ගෙන සිටී රූප නිමිත්ත ඉවත් කර දැමීමයි. ඒ සමඟම රූපය ඇසුරුකරමින් පැවති මානසික ගති ලක්ෂණ තවදුරටත් සියුම් කිරීමයි. රූපාවචර අවසන් ධ්යාරන මට්ටම උපේක්ඛා හා ඒකග්ගතා සහිතය. මෙය ආවේදන පැතිකඩයි. අරූප ධ්යාවන තලවල දී මෙම ආවේදන පැතිකඩ සංසිඳී යන පරිදි සියුම් වේ. පළමු අරූපාවචර ධ්යා නය නම් කසිණ ඉගිළවූ අහස හෙවත් ආකාසානඤ්චායතනයයි. මෙය උපදවනුයේ මුලින් උපදවාගත් කසිණ අරමුණ හැකි තාක් විශාල ප්රාදේශයක ව්යා ප්ත කර හරිනු ලබයි. පසුව මෙම කසිණ අරමුණ මෙනෙහි නොකරන විට එහි හිස් අවකාශය අරමුණු වේ. මෙම ආකාසානඤ්චායතන ධ්යාුනයට අරමුණුවනුයේ මෙකී අනන්ත අවකාශයයි. මෙහි සඳහන් අකාශය නම් හිස් අහස නොවේ. කසිණ අරමුණ අහස පුරා ව්යාිප්ත කර පසුව එය නොමෙනෙහි කරන විටක දී නම් අවකාශය සේ ඇතිවනුයේ අහසමය.අනන්ත වූ අහස සේ එහිදී භාවනාව වඩනුලබයි.මෙහිදී වටගාගතයුත්තේ රූපාවචර පංචම ධ්යා න අරමුණවූ රූප නිමිත්ත සිතින් ඉවත් කළ විට ඇතිවූ හිස් බව මෙහිදී අරූපාවචර ප්රවථම ධ්යා‍නයට පදනම්වූ බවයි. මෙහිදී සංජානනට අරමුණු වනුයේ මනසෙහිම ගතිස්වභාවයයි. හිස් බව තුළ සිත රඳා පැවැතීම සිදු වේ. අරූපාවචර ද්විතීය ධ්යානනය නම් විඤ්ඤාණඤ්චායතනයයි. අරූපාවචර ප්රසථම ධ්යා නයේ දී සිය සිත පළමුව රඅරූපභූමියට ප්ර වේශ කරවීම සඳහා රූප‍ පිළිබඳ සංඥා සිතින් ඉවත් කිරීම පිණිස කසිණ අරමුණ සිතින් ඉවත් කෙරේ. අරූපාවාචර ද්විතීය ධ්යාරනයේදී භාවනා අරමුණ වශයෙන් තබා ගනුයේ සිය සිතමය. සිතේ ක්රිමයාකාරීත්වය අනත්තවූ විඤ්ඤාණයසේ ගනුයේ එනිසාය. ආකාසානඤ්චායතන සිතම අනන්ත වූ විඤ්ඤාණය යනුවෙන් සලකා භාවනා කර චිත්ත සමාධිය ලැබීමේ දී විඤ්ඤාණඤ්චායතනය ඉපිද විය හැක. මෙහිදී අරමුණු වනුයේ සිතේම ගති ස්වභාවයකි. මෙහි දී සංජානනයට අරමුණු වනුයේ මනසෙහි ගති ස්වභාවයක් වූ විඤ්ඤාණයේ ප්රලඥප්ති මාත්රස තත්වයයි. සිත හිස් දෙයක් බව ආකාසානඤ්චායතන ධ්යාපන සිතට මුලදී අරමුණු විය. එහි වඩා සියුම් පැතිකඩ නම් සිත පිළිබඳ වූ ප්රයඥප්තියයි. මෙහි දී රූප අරමුණු වලටම ඇබ්බැහි වී සිටි සිත අරූපාවචර ප්රතථම ධ්යාළන මට්ටමේ දී එයින් ක්ර මිකව මුදවාගැනීම සිදු වේ. අනතුරුව ද්විතීය ධ්යාපන මට්ටමේදී පළමු වරට විඤ්ඤාණයේ ප්රදඥප්තිස්වභාව පිළිබඳ අරමුණු කිරීම සිදු වේ. මෙහි දී සංජානනය අරූපාවචර ප්රුථම ධ්යාපන මට්ටමට වඩා සියුම්ය. තෘතීය අරූපාවචර ධ්යාේනය නම් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයයි. කිසිවක් නොමැති බව හඟවනුයේ ආකිඤ්චඤ්ඤ නමිනි. එසේම මෙහිදී අරූපාවචර තෘතීය ධ්යාිනය උපදවනු සඳහා භාවනාකරනුයේද කිසිවක් නැත ලෙසිනි. පළමු අරූපාවචර ධ්යා නය වූ ආකාසානඤ්චායතන සිතේ අභාව මාත්රසය මෙහි දී අරමුණු කරනු ලබයි. මෙහි දී නැවත වරක් සිතේ හිස් බව පිළිබඳ සංඥාවේ නිරෝධය අරමුණු කිරීම වේ. සිත යනු ප්රූඥප්ති මාත්රනයක් පමණි. එහි කිසිදු දෙයක් නැත යන සංඥාව භාවනානුයෝගියාට මෙහි දී ඇත් වේ. මෙකී සංජානනය වර්ධනයවීම නිසාම අරූපාවචර ‍තෘතීය ධ්යාහනය වූ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ලැබිය හැකි වේ. මෙහි දී සිත පිළිබඳ භාවනානුයෝගියා ලබන ප්රිත්යආක්ෂ අවබෝධය සර්ව සම්පූර්ණව නිවැරදි නොවූවද බොහෝදුරට සත්යායට ආසන්නවූ ඇගයුමක් ලැබිය හැක. එසේම සිත ක්රිසයාකරන ආකාරය පිළිබඳ පැහැදිලි වැටහීමක් ලැබේ.මෙය චිත්ත නිරෝධය සිදු වීමට ආසන්න අවස්ථාවකි.

 විද්යාටත්මක අර්ථකථන හා සංජානනය

සිව් වන අරූපාවචර ධ්යාානය නම් නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයයි. එහි දී සංඥාවක් ඇති නැති බව නොකිය හැකි තරමට සියුම්බව මෙහිදී ධ්යානන අරමුණ වශයෙන් තබා ගනී. සිය සිතේ ඇති සංඥාව තව දුරටත් සියුම් කරමින් කිසිවක් නැති බව ද දැනීමට නම් සංඥාවක් පැවතිය යුතුය. නමුදු එම සංඥාව වුව ද පවතින්නේ ද නොපවතින්නෙ දැයි නොකිය හැකි තරමට සියුම්ව පවතී යැයි දැන අවබෝධ කරගනී. එසේම එහි සිය සිත පිහිටුවා අරමුණු කර අරූපාවචර සිව්වන ධ්යා නය වූ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය භාවනානුයෝගියා උපදවා ගනී. කිසිවක් නොමැති බව හා ඒ නොමැති බව දැන ගන්නා චිත්තස්වභාවය යනු යථාර්ථයට බොහෝ දුරටම ආසන්නවූ අවස්ථාවකි. සංජානන පැතිකඩේ ක්රි යාකාරීත්වය මෙහි දී වැඩි දියුණු තත්වයකට පත් වේ. ලෝකයේ යථා ස්වභාවය පිළිබඳ බොහෝ දුරට පරිපූර්ණ දැනීමක් හා ප්රරත්යික්ෂ අවබෝධයක් ලැබෙනුයේ මේ අරූපාවචර සිව් වන ධ්යාටනය ලැබීමත් සමඟමය. සාමාන්යෂයෙන් අෂ්ටසමාපත්ති ධ්යානනය සේ සලකනුයේ මේ සිව් වන අරූප ධ්යාීනයයි. සිතේ ස්වභාවය පිළිබඳ සලකන ලද අරූපාවචර ධ්යාූන දෙකකි. පළමු අරූපාවචර ධ්යා නය වූ ආකාසානඤ්චායතනය හා දෙවන අරූපාවචර ධ්යාිනය වූ විඤ්ඤාණඤ්චායතනය සඳහා අරමුණු වී ඇත්තේ සිතේ ගති ස්වභාවයයයි. පළමු ධ්යා නයේ දී සිත හිස් දෙයක් ලෙස ද දෙවන ධ්යාණනයේ දී ඒ හිස් ස්වභාවයට මනස පත් කිරීම ද සිදු වේ. මෙතෙක් කල් සිතේ ඇති කර ගෙන සිටි රූපය පිළිබඳ වූ සංඥාව අත්හැරීම පළමු ධ්යාමනයේදීත්, එම රූප අරමුණ වෙනුවට එතැනට තම සිතම අරමුණු වශයෙන් ගැනීම ද්විතීය ධ්යෘයනයේදීත් සිදුවේ.සිත ප්රඅඥප්තියක් පමණක් බව සැලකීම තෙවන හා සිව්වන අරූපාවචර ධ්යායනවලදී සිදු වේ. එසේම සිත යනු මනස විසින් විවිධ සංඥා හැඳිනීම බව මෙහිදී වටහා ගනියි. එනිසා සංජානනයේ සියුම් බව පිළිබඳව මනා අවබෝධයක් මෙහිදී ඇති වේ. තෙවන අරූපාවචර ධ්යාීනයේ දී පළමු අරූපාවචර ධ්යාවනයේ දී සැලකූ සංඥාවගේ නිරෝධය අරමුණු කරයි. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය වූ මෙම තෘතීය ධ්යාූනය එනමින් හැඳින්වෙනුයේ ද කිසිවත් නොමැති යැයි සලකා භාවනා කරන හෙයිනි. සංඥාව ප්රිඥප්තියක් වශයෙන් සැලකූවිට කිසිදු ගත යුත්තක් නැති හිස් දෙයක්ව දකිනුයේ මෙයිනි. මෙහිදී හිස් දෙයක් ලෙස සලකනුයේ සම්මුතියයි. එසේම සංඥාව හිස් දෙයක් බව සංජානනය කරනුයේද සංඥාවකින්ම නිසා එහි දී සැබවින්ම පවතින ස්වභාවය නම් සංඥාවක් ඇති හා නැති අතර සියුම් තත්වයක් බව වටගා ගැනීම සිව්වන අරූපාවචර ධ්යාභනය වූ නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන ධ්යාටන චිත්තයේ දී සිදු වේ. සංජානන පැතිකඩේ ක්රිධයාකාරීත්වය පිළිබඳ අධ්යවයන බොහෝවිට බටහිර මනෝවිද්යාතවේ හා වෛද්යා විද්යාඅවේ සිද්ධාන්තවල දක්නට ලැබේ.එබඳු සිද්ධාන්ත අධ්යා‍පන මනෝවිද්යාතවට පවා බො‍හෝවිට උපයෝගීවී ඇත.සංජානනය ඉතා පුළුල් විෂය ප්රධදේශයකි.එහි විවිධ සංකීර්ණ පැතිකඩ අළලා සිදුකරන ලද මනෝවිද්යාී,දාර්ශනික,ජීවවිද්යාා,වෛද්ය්විද්යාේ,මානවවිද්යාව හා අධ්යා්පන විද්යාා පර්යේෂණ ග්රතන්ථ බොහෝදුරට දක්නටලැබේ.ත්රි පිටකාගත බුද්ධදේශනාවල අන්තර්ගත දාර්ශනික හරය පිළිබඳව මෙබඳු දෘෂ්ටිකෝණ අනුව සිදුවූ පර්යේෂණ ඉතා අල්පය.ප්රුතිවේධදහමේ හා සුතමය ප්රයඥාවේ පවතින වෙනසට හේතුව පවා නිසිලෙස අවබෝධකරගත හැක්කේ සංජානනය පිළිබඳව හැදෑරීම මඟිනි.බොහෝවිට උගත්කම අනුව තර්කදැනුම පාදකරගෙන භාවනාමය ප්රීඥාව විමසුමට හා පිරික්සුමටයෑමේදී සිදුවනඅත්වැරදි සියල්ලටමපාහේ හේතුවී ඇත්තේ මානවසංජානන ගැටළුයි. සංජානනය සිදුවනුයේ මෙලෙසයැයි කිසියම් න්යාපයානූකූල වැටහීමක් ලැබුව ද එබන්දෙකුට පවා සංජානනයේ සියළු ස්වභාව නිසි සේ අත්දැකිය හැකි යැයි නොසැලකේ. එසේම සිය සංජානනය රිසි සේ සකස් කර ගැනීමට හෝ එබඳු දැනුමැත්තෙකුට ඇති අවකාශ මඳය. නමුදු ක්රිමානූකූලව සිය සංජානන පැතිකඩ සකස් කර ගැනීමට වෑයම් කරන්නෙකුට කාලයක දී එකී අරමුණ යම් පමණකින් හෝ මුදුන්පත් කර ගැනීමට අවකාශ ලැබෙනු ඇත. බුදු දහමේ විදර්ශනා භාවනාව සේ විස්තරවනුයේ එබඳු ක්රකමයක් භාවිතා කර සංජානනය සංවර්ධනය කර ගැනීමයි. මෙහිදී සාමාන්යඳ ලෝක ස්වභාවයේ ලෞකික සංජානනවලට හුරුව පැවති මනස ක්රගමානූකූලව අසාමාන්ය සංජානන පැතිකඩට හුරුකර අවසානයේ දී ලෝක ස්වභාවයෙන් මුළුමනින්ම අත්මිදීමට අවශ්යා වන මානසික සංජානන හුරුව ලබා දීමයි. ධර්ම ශ්රළවණයෙන්, පතපොත කියවීම තුළින්, උගත්කමින් ලබන දැනුමින් සාරධර්ම සංජානනය කරන්නේ එක් පිළිවෙලකටය.මෙය විචාර පූර්වකය. එසේම තර්කානූසාරීය. කිසියම් න්යාලයානූකූලව විධිමත් පිළිවෙලකට අනුවය. කිසියම් කාල වේලාවක් ගත වේ. නමුදු අසාමාන්යස සංජානනය වෙනස් පැතිකඩකි. එහි දී සාමාන්ය් සංජානනයේ ඇතිබාධා හමුනොවේ. ධර්ම ශ්රයවණය, කියවීම, උගත්කම ආදී කිසිදු වෙනත් දෙයක පිහිට නොලබාම අවශ්ය ප්රාස්තුතය පිළිබඳ ප්ර්ත්ය‍ක්ෂ අවබෝධය ලැබිය හැක. අසාමාන්යැ සංජානනය ක්ෂණිකය. එහි දී කාලයේ බාධාව ද නැත. එසේම කිසිදු මාධ්යනයක් ඊට අවශ්ය නොවේ. සංජානනය කරන්නා හා සංජානනය කරනු ලබන දේ අතර භෞතික සබඳතා, සීමා අසාමාන්යේ සංජානනයේදී වැදගත්නොවේ.එහිදී සංජානනය කරන ප්රිස්තුතය හා එයට අනුන් විසින් ලබා දී ඇති විවිධ අර්ථකථන, භාෂා මාධ්යනයේ දී ඇතිවන අපැහැදිලිකම් ආදී කිසිදු ගැටළුවක් නොමැත. කිසියම් භාෂාවක වචන සඳහා ලබාදෙන අර්ථ සකස්වනුයේ මිනිසුන් එබඳු වචන භාවිතා කෙරෙන අවස්ථා, සිද්ධි, ආකල්ප හා සිතැඟි අනුවය.මේ අනුව එකම වදනක වුව ද එය භාවිතා කරන්නාගේ විවිධ පෞද්ගලික රුචිඅරුචිකම් වදනින් කියැවෙන අරුත මනා සංජනනයට ප්රඑබල බලපෑමක් මතු කරවන්නක් විය හැක. මෙබඳුදේ සිදුවනුයේ වචන භාවිතයතුළින් සංජානනය වන පසුබිමකදීය. නමුදු අසාමාන්යල සංජානනයේදී වචන භාවිතයකින්තොරව කිසියම් ප්රයස්තුතයක් පිළිබඳ ප්ර ත්යාක්ෂ වැටහීම ඇති වේ. මෙය යෝගී ප්රචත්ය්ක්ෂය හෝ අතීන්ද්රි්ය ප්රඳත්යරක්ෂය හෝ ප්රහතිවේධය සේ හෝ හැඳින්විය හැක. කෙසේ හැඳින්වුවද මෙයින් අදහස් වනුයේ අසාමාන්යී සංජානන පැතිකඩම වේ.

බුදු දහම හා යථාර්ථය දැකීම

බුදු දහමේ යථාර්ථය ප්ර්ත්යයක්ෂ කිරීමේ අවසාන කූට ප්රාඩප්තිය ලැබිය යුතුව ඇත්තේ අසාමාන්යේ සංජානන පැතිකඩ තුළිනි. එහි දී උගත්කමින් ලබන දැනුම උපකාරී විය හැකි වුවද අත්යාවශ්ය ම දෙයක් නොවේ. ඇතැම් විටක දී එබඳු සංජානනයක් සාර්ථකව සිදුවීමට උගත්කම බාධාකාරී විය හැක. මන්ද උගත්කම මඟින් සංජා‍නනය කරනුයේ කිසියම් ප්රකස්තුතයක බාහිර හැඩය පමණක් නිසාය. ත්රි පිටකධාරී පොඨිල හිමියන්ට අර්හත්වය ලැබීම සිය ශිෂ්ය්යින්ට වඩා දුෂ්කරවූයේ උගත්කමින් මානය ඇති කර ගැනීම නිසාය. එබැවින් බුදු දහම පිළිබඳ ලබන කුමන උගත්කමක් වුව ද ඒවා හුදෙක් උගත්කමේ සීමා නොඉක්ම විය හැකි බව අවබෝධයේ තබා ගැනීම අතිශයින්ම වැදගත්ය. කෙතරම් දුෂ්කරව ලැබිය යුතු කෙතරම් ඉහළ උගත්කමක් වුවද ඒවා ප්රතතිවේධ දහමේ සොළොස්වන කළාවට තරම්වත් ප්රිමාණවත් නොවන බව දැන හැඳිනීමද වැදගත්ය. උගත්කම ලැබීම ලෞකික දිවි පෙවෙත සාර්ථකව ගත කිරීමට සෑහේ. නමුදු බුද්ධි සම්පන්න වුවහොත් උගත්කමින් ලබන දැනුම ධර්ම ප්රපති‍වවේධය සඳහා වුව ද ‍යොදා ගැනීමට සුදුසු අවස්ථා ඇතිකරගත හැකිය. සංජානනය පිළිබඳව ලබන වැටහීම ද එබඳුය. බුද්ධිය දියුණු කිරීම වෙනත් මානව ඉන්ද්රිකයයක් දියුණු කිරීමට වඩා හැම අතින්ම යහපත්ය. ඒ පසු කාලීනව සියළු දේ පිළිබඳ බුද්ධිමය කලකිරීමක් පවා ඇති වීමට භෞතිකව සංවර්ධනය කරන ලද බුද්ධිය උපකාරී විය හැක. මෙබඳු කලකිරීම් චතුරාර්ය සත්යංය ප්ර තිවේධ කිරීමට පවා ඉවහල් විය හැක. චතුරාර්ය සත්යකය පිළිබඳව සාමාන්යර සංජානනයෙන් ලබන දැනුම මඟින් ධර්ම ප්රරතිවේධය ලැබිය නොහැකි මන්දැයි ඇතැම්විටක ඒගැන නිසි අවබෝධයක් නොමැතිඅයෙකුට සිතියහැකිය. චතුරාර්යසත්යකය පිළිබඳ කෙතරම් දැනුවත්වුවද මානව ඉන්ද්රිකයයන් ඒ අනුව හසුරවාගත නොහැක. පාප හා අකුසල සිතිවිලි එවැනි සංජා‍නනතුළින් හික්මවිය නොහැක.දේහ ක්රිවයාකාරීත්වය කෙරෙහි එබඳු බලපෑමක් ඇතිකළහැක්ජකේ අසාමාන්ය සංජානනයතුළින් පමණි.අසාමාන්යත සංජානනය නිසා ජීවසිරුරක අභ්ය්න්තර ක්රි්යාකාරීත්ව රිද්මය හා ජෛව ව්යුවහය රිසිසේ සංස්කරණයට ලක්කළහැක. නිරෝධ සමාපත්තිය මඟින් සත්දිනක් දේහගත පරිවෘත්තීයක්රිහයා තාවකාලිකව නවත්වාගෙනසිටීම එබඳු දෙයකට නිදසුනකි.සසරභවගමනේ අඛණ්ඩබව බිඳදැමීම අසාමාන්යාසංජානනයේ ඉහළම හා උසස්ම ජයග්රතහණයයි.නිර්වාණාවබෝධය ලැබියහැකිවනුයේද අසාමාන්යනසංජානනපැතිකඩ මඟිනි. මිනිසා සිය ඉන්ද්රිීයානුසාරයෙන් ගන්නා අරමුණු වඩා හොඳින් ග්රයහණය කර එහි ස්වභාවය පිළිබඳව කිසියම් වැටහීමක් හා අවබෝධයක් ලැබීම සංජානනයයි.මෙහිදී සංජානනය සෙසු සත්ව සංජානනය හා මානව සංජානනය සේ සංජානනය ප්රීභේද වේ. සාමාන්යනයෙන් මස්තිෂ්කය මිනිසාගේ ප්රාමාණයට නොවැඩුණු සෙසු සත්ව විශේෂවල සංජානනය මානව සංජානනය තරම් ප්රගබල නොවේ. සංජානනය යහපත්ව සිදුවීම සඳහා මානව මොළයේ වර්ධනය අතිශයින්ම වැදගත්ය. මොළයේ විවිධ ප්ර දේශවල සංජානනයේ විවිධ ස්වරූප ක්රි යාත්මක වේ. ඒ අනුව කථනය, ශ්රනවණය, ආඝ්රාදණය වැනි දේ පිළිබඳව සංජානනය වනුයේ මොළයේ විවිධ ප්රවදේශ හරහා වන විද්යුතත් පණිවුඩ ගමනාගමනය නිසාය. සාමාන්යනයෙන් අප යම්කිසි ප්රොස්තුතයක් පිළිබඳ හඳුනා ගනුයේ එය සංජානනය වන ස්වරූපය අනුවය. සමහර විටක අපගේ එබඳු ඇතැම් හැඳිනීම් එකී ප්රංස්තුතයේ සැබෑ ස්වරූපය නොවිය හැක. අප එබඳු විටක හඳුනාගත්තා යැයි සිතනුයේ අපගේ සංඥා මාත්රව මිස අදාළ ප්රනස්තුතයේ සැබෑ ස්වරූපය නොවේ. ත්රිුපිටකයේ අන්තර්ගත සාරධර්ම හැදෑරීමේදී සංජානනය පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇතිව සිටීම වැදගත්ය. මක්නිසාදයත් සෑමදෙයක්ම ග්රපහණයකරගනුයේ සංජානනය මඟින්වීම නිසාය. සංජානන ගැටළු යනුවෙන් අදහස්වනුයේ මෙකී සංජානන ක්රිෙයාවළිය නිසියාකාරව සිදු නොවීම නිසා ඇතිවන විවිධ ප්ර ශ්නයි. ඕනෑම දෙයක් තේරුම්ගන්නා ස්වරූපය අනුවද එහි අර්ථය වෙනස් වේ. මිනිසුන් විවිධ රුචිකත්ව සහිතය. මේ හේතුව නිසා එකම ප්රවස්තුතය පිළිබදව වුවද විවිධ මත දැරීමට ඕනෑම අයෙකු සතු අයිතිවාසිකමක් තිබේ. නමුදු එසේවූ පමණින් ඒවා සියළු දේ නිවැරදි නොවේ. වැරදි දේ කුමක්ද හෝ නිවැරදිදේ කුමක්ද යනුවෙන් මැන බැලීමට සුදුසු නිර්ණායකයක් පිළිබඳව ද මෙහි දී ගැටළු මතු වේ. ඕනෑම දෙයක් නිවැරදි යැයි පැවසීමට එබඳු අදහස් හා ආකල්ප දරනු ලබන්නා පෙළඹෙන නිසා සෑම දෙයක්ම සෑම කෙනෙකුටම නිවැරදි නොවිය හැකි බව ද මෙහි දී සිහියේ තබා ගැනීම වැදගත්ය. එනිසා කිසියම් දෙයක් පිළිබඳ අදහසක් ප්ර කාශ කිරීමේ දී සන්නිවේදනය කරන සියළුම සේ එලෙසම අනුන්ට සංජානනය වේ යැයි ඒකාන්ත අදහසක් ඇතිකරගැනීමේ සාවද්යක බව මෙහිදී අවබෝධවේ. එසේම අනුන් විසින් ප්රිකාශ කරනු ලබන සෑම අදහසක්ම එසේම තමාට සංජානනය වේ යැයි සිතා ගැනීමද සාවද්යේය. අනුන් විසින් සන්නිවේදන කරන දේ සිය සංජානන පැතිකඩට උචිත සේ ග්රැහණය වනු විනා සියළු දේ ඒ අයුරින්ම වටහා ගත හැකි යැයි සිතීම පවා විශාල මුළාවක් බව දැනගත යුතු වේ.

ත්රි පිටකය හා සාරධර්ම විශ්ලේෂණ

ත්රිතපිටකයේ පැහැදිලි කර දී ඇති සෑම සාරධර්මයක්ම පාහේ අවබෝධයට ඉවහළ් වූ ඒවාය. එනම් සාමාන්යි අවබෝධයේ සිට ප්ර්ත්යෝක්ෂ අවබෝධය දක්වාය. දන්නා දේ සිට නොදන්නා දෙයට යනු අධ්යාාපන විද්යාවවේ සඳහන් එක්තරා න්යායයයකි. බුදුරදුන් පවා නොයෙක් අවස්ථාවලදී සිය ධර්ම දේශනා සත්වයින්ට පහසුවෙන් අවබෝධකරවීමඋදෙසා මෙබඳු අධ්යාාපන විධික්රාම භාවිතාකර ඇත. දැනට විවිධ ක්රපම අනුව, උගතුන් විසින් ත්රිසපිටකයේ ඇති සාරධර්ම විශ්ලේෂණය කරනු ලබයි. බොහෝ විට එබඳු විශ්ලේෂණ පිළිගත්කිසියම් ශාස්ත්රීෙය ක්රිමයකට අනුව සිදුකරන විශ්ලේෂණයි. මෙහි දී සම්ප්ර දාය නොඉක්මවා කටයුතු කිරීමට එබඳු විද්වතුන් බොහෝවිට කල්පනාකාරී වේ. නමුදු කල් ගතවීමේ දී එහි පවතින භාෂාත්මක හා වචනවල නිරුක්ති සඳහා දී ඇති සාම්ප්රවදායික අර්ථකථන නිසා නිවැරදිව එබඳු දේ වටහා ගැනීමේ ගැටලු හා දුබලතා මතු වේ. නූතනයේ මනෝ විද්යානව, වෛද්ය විද්යාාව හා ජීව විද්යා ව ඉතා දියුණු තත්වයට පත්ව තිබේ. එසේම මේ විෂයයන් අතර සාම්යෝයක්ද ‍ගොඩනැඟී තිබේ. අන්තර් විෂය අතර සබඳතා ද වර්ධනය වෙමින් පවතී. එමඟින් ඕනෑම විෂයක අර්ථ ගැන්විය නොහැකි‍ දේ වෙනත් ක්රඅම භාවිතා කර ඉතා ආසන්න වශයෙන් අර්ථකථනය කළ හැකි විධි ක්ර ම අද බෙහෙවින් දියුණුව තිබේ. සම්ප්රනදායකූලව විශ්ලේෂණ කිරීමේ දී දුරවබෝධවන එබඳු ස්ථාන හා ගැටලු වඩා නිවැරදිව අර්ථකථනය කිරීමට ලෝකයේ දියුණු විෂයානුබද්ධ දැනුම භාවිතා කළහැකිය. ලෞකික දියුණුව සඳහා ගොඩනඟා ඇති දැනුම උපකාරී කර ගෙන ආධ්යා ත්මික කරුණු විශ්ලේෂණය කළ හැක. බටහිර මනෝ විද්යාරවට නිසි සේ නොහසුවී ඇති දැනුම් පරාස ද මේ අතර තිබේ. ඒවා බෞද්ධ මනෝ විද්යාදව තුළ අන්තර්ගතය. නමුදු ප්රරත්යරක්ෂ අවබෝධය යන පැතිකඩ පිළිබඳ මෙතෙක් කිසිදු පර්යේෂණයක් සිදුවී නොමැත. ඇතැම් විටක දී ශාස්ත්රීාය කෘති සම්පාදන කාර්යයේ දී ඒ සඳහා වාණිජ අරමුණු බලපෑ හැකි බව සත්යඇ විය හැකි වුව ද සෑම ශාස්ත්රීිය කෘති සම්පාදන කාර්යයකම සැබෑ අරමුණ නම් කිසිසේත්ම එබඳු පටු මිණුමකින් ප්ර්මාණය කර දැක්විය නොහැක. මානව වර්ගයා විඳින්නා වූ දුකින් මුදවා ගැනීම සඳහා නොවරදින හා ඒකායන මාර්ගය අත්පත් කර ගැනීම පිණිස හා එබඳු සාරධර්ම පහසුවෙන් අවබෝධ කර ගැනීමට මඟක් සෙවීම මෙබඳු විෂයන් පිළිබඳ ශාස්ත්රීහය කෘති සම්පාදන කාර්යයේ සැබෑම අරමුණයි. මේ යටතේ භාවනා ක්රඳමවල ප්රශයෝගිකව නිරතවන යෝගාවචරයින්හට සිය භාවනා අභ්යායස නිවැරදි දිශාමුඛව තිබේ දැයි වටහා ගැනීමට ඒ පිළිබඳ රචනා වූ ශාස්ත්රීිය කෘතීන් අනිවාර්යයෙන්ම අගනා අත්වැලක් ද වනු ඇත. බුදු දහමේ ප්රකයෝගික බව වටහා ගැනීමට, ධ්යාෙන, අභිඤ්ඤා, මාර්ග ඵල යනාදී සියුම් ගැඹුරු ස්ථාන පිළිබඳ මනා අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඒ පිළිබඳ වූ ශාස්ත්රී,ය කෘති සම්පාදනය ඉතා වැදගත් වේ. ඒවායේ අවසාන ඵල ප්රා ප්තිය වනුයේ ද ඒ උදාර අරමුණ ශාක්ෂාත් කරගැනීමයි. ත්රිනපිටකයේ අන්තර්ගත සාරධර්ම සංජානනය කරගැනීම සම්බන්ධ විවිධ පැතිකඩ පිළිබඳ විචාර පූර්වක විශ්ලේෂණයක් කිරීම ඒ පිළිබඳ රචිත පර්ය්ෂණ කෘතියකින් අපේක්ෂිත විෂය ක්ෂේත්රූය වේ. මීට කලකට ඉහත තරුණ වියේදී ප්රා්යෝගිකව විදර්ශනා භාවනාවේ යෙදීමේදී ලද ඇතැම් භාවනා අත්දැකීම් පසු කලකදී බුදු දහම ශාස්ත්රී යව හදාරද්දී ලැබූ ශාස්ත්රීනය දැනුම හා සැසඳීමෙන් ලැබූ යම් වැටහීම් මෙබඳු ශාස්ත්රීශය කාර්යයන්වලට පෙළඹවීමට බලපෑ ආසන්නතම හේතුව ලෙස දැක්විය හැක. අවබෝධය යනු දැනුම නොවන බව වටහා ගැනීමට එබඳු අත්දැකීම් උපකාරී විය. නමුදු අවබෝධය ලැබීමට ශාස්ත්රීනය දැනුමද යම් පමණකින් උපකාරී වේ. මේ පර්යේෂණ කේෂ්ත්රියේ දැනුම හා අවබෝධය අතර එම වෙනස පැහැදිලි කිරීම සංජානනයේ විවිධ පැතිකඩ අධ්ය යනය මඟින් බලාපොරොත්තු වේ. ශාස්ත්රීීය පර්යේෂණ භාවනා අත්දැකීම් පිළිබඳව සිදු කිරීම අසීරුය. නමුදු අවබෝධයේ ආසන්නතම සීමාව වෙත හැකිතාක් ශාස්ත්රීවයව ළඟාවීමට ඇති රුචිය මෙබඳු ශාස්ත්රීනය කාර්යයන්හි උනන්දුව ජනනය වීමට ඇති ප්ර්ධානතම කරුණයි. මේ අධ්ය යන ‍ක්ෂේත්රබවල දී ත්රිඋපිකගත සාරධර්ම මනෝ විද්යා්ත්මක, වෛද්යන විද්යාදත්මක, ජීව විද්යාිත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීම මඟින් නව මානයක් ඊට එක් කළ හැක. මනෝ වෛද්යක විද්යාදවේ සංජානනය ඉතා පුළුල් සාකච්ඡාවට බඳුන් වී ඇති අධ්ය යන ක්ෂේත්රදයකි. එබඳු අධ්යනයන ක්ෂේත්ර්යක් බෞද්ධ මනෝවිද්යාසව තුළ ද විවර කරදීම මඟින් ඒ පිළිබඳ හැදෑරීම් විවිධ පැතිකඩ කරා ව්යා‍ප්ත කළ හැක. අභිධර්ම ග්ර න්ථ තුළ විශ්ලේෂණය වී ඇති බෞද්ධ මනෝ විද්යාිවේ සූක්ෂතම පැතිකඩ ගැඹුරින් මෙබඳු අධ්යයයනයන්හි දී විමසිල්ලට ලක් කළ හැක. එමඟින් ආභිධම්මික සම්ප්රැදා තුළට සීමා වී ඇති විවිධ සාම්ප්ර්දායික අර්ථකථන වෙනුවට පහසුවෙන් තේරුම් ගත හැකි නව අරුත් සොයා බැලීමට අවකාශ ලැබේ. කෙසේ වෙතත් වාණිජ අගයකින් මිණිය නොහැකි ඉතා ඉහළ විශ්ව වටිනාකමක් මෙබඳු ශාස්ත්රීසය කාර්යයන් තුළ ගැබ්ව ඇත. එම නිසා සම්ප්රිදාය අත්තනෝමතිකව බැහැර කිරීම වෙනුවට සම්ප්රරදායට නව අගයක් හඳුන්වාදීම මෙහි දී සිදු වේ. මේ අනුව පාලි ත්රිරපිටකයේ මුල් පෙළ, අ‍ට්ඨකථා භාවිතා කරමින්, ඒ සමඟම නූතන මනෝ විද්යා.ව පාලි ත්රිතපිටකය හා අර්ථකථාසම්ප්ර,දාය තුලනාත්මකව අධ්යායනය කිරීම මඟින් ශාස්ත්රීේය කාර්යයන්ට නව ආලෝකයක් සපයා දිය හැක. 24.බෞද්ධ මනෝඋපදේශන ක්ර්මශිල්ප

මිනිස් හැසිරීම් හා ක්රි යාකාරකම් ලෙස විමසිලිමත්ව නිරීක්ෂණය කරන විට හැඟී යනුයේ ඔවුන් ජීවිතයෙහි ස්ථිරත්වය කෙරෙහි ප්ර මාණයට වඩා බලාපොරොත්තු තබා ගෙන කටයුතු කරන බවකි. සත්යක වශයෙන් මෙම ජීවිතය ස්ථිර වූ දෙයක් නම් එවැනි ආකල්පයක් අහිතකර නොවිය හැක. නමුත් යථාර්ථය යවුයේ මේ ජීවිතයෙහි ඔවුන් හඟිනු ලබන ස්ථිරත්වය නොමැති හෙයින් ඔවුන් තබන බොහෝ බලාපොරොත්තු ඉතාමත්ම අවසාවන්ත ලෙස අකාලයෙහි බිඳ වැටෙන බවයි. මෙයට හේතුව මිනිසුන් විසින් නොයෙක් ලෙස කල්පනා කර බැලුවත් ඔවුන්ට සිතා ගත නොහැකි කාරණයක් වේ. ඒ අනිත්යනතත්වය පිළිබඳව සාමාන්යන පුහුදුන් මිනිසාහට නොදත හැකිවීම නිසායි. සාමාන්යනයෙන් අනිත්යාය යන්න මිනිසුන් සෑම දෙනාහට හොඳින් ඇස ගැසුණු ඉතාමත්ම සාමාන්යස වචනයක් බවට පත් වී තිබෙන නමුත් සැබෑ ලෙසින්ම ඔවුහු අනිත්යුය කුමක්දැයි කියා ගැඹුරින් නොහඳුනන නිසාම අනිත්යමය දෛනික ජීවිතයට අදාළ වන්නේ කවරාකාරයෙන්දැයි හා අනිත්යර දර්ශනය නිසා ජීවිතයෙහි මානසික පක්ෂයෙහි ක්ලමථයන් දුරු කරගන්නේ කෙසේදැයි ඔවුන්හට වටහා ගැනීමට අපහසු වේ. 

මනෝවිද්යාක උපදේශනය හා ක්ලමථය මිනිසුන්ගේ මනෝ විද්යාුත්මක ගැටඵවලට විසඳුම් සපයා දෙනු ලබන්නේ උපදේශනයෙනි. (Counseling) උපදේශනය වනාහී කිසියම් ආගමික චින්තනයක් පාදක කරගෙන එකී ආගමික මතවාද ගෙඩි පිටින් ‍ගිල්ලවමින් ශ්රාමවකයා එකී ප්රපතිපදාව කෙරෙහි නියුක්ත කිරීම වැනි දෙයක් නොව, මානසික ක්ලමථ තත්වයන්ගෙන් පීඩා විඳින පුද්ගලහටම තමා සිටින චිත්ත ස්වභාවය පහදා දී තමා සිටින මානසික ආගාධයෙන් ගොඩ ඒම පිණිස දුර්වලව ඇති ඒ පුද්ගලයාගේම චිත්ත ශක්තිය අවධි කිරීම වැනි ක්රිොයාවළියකි. මේ ක්රිෙයාවළියෙහි දී උපදේශකයා ක්රිදයා කරන්නේ විසඳුම් සපයන්නෙක් ලෙස නොව අදාළ ගැටළුට මැදිව සිටින පුද්ලගයාහට තමා විසින්ම විසඳුම් සපයා ගැනීම සඳහා කිසියම් මඟ පෙන්වන්නෙකු ලෙසයි. උපදේශන ක්රිසයාවළිය භාවිතා කරනු ලබන්නේ හුදෙක් බෞද්ධයන් සඳහා පමණක් නොවේ. ඕනෑම ආගමකට අයත් ඕනෑම පුද්ගලයෙකු අරබයා උපදේශනය සාර්ථකව භාවිතා කරනු ලබයි. එහි දී භාවිතා කරනු ලබන සිද්ධාන්ත මේ නිසා කිසියම් ආගමකට අයත් දේ නොවේ. චර්යාවාදය වැනි මානසික ක්රිියාකාරීත්වය මතුපිටින් විමර්ශනය නිරීක්ෂණය කර බලා ගනු ලබන නිගමන මත පිහිටා සිට ගොඩනඟා ගනු ලැබූ මනෝ විද්යාට සිද්ධාන්ත ඇසුරෙන් උපදේශන ක්රිතයාවළිය මෙහෙයවනු ලබයි. මෙකී හේතුව නිසා දැනට උපදේශන ක්රිකයාවළියෙහි දී උපදේශකවරුන් විසින් සාමාන්යෙයෙන් භාවිතා කරනු ලබන්නේ චර්යාවාදය ඇසුරින් ගොඩනඟා ගනු ලැබූ බටහිර මනෝ විද්යායත්මක සිද්ධාන්තයි. මේ අතරිනුත් බොහෝ විටම ප්රොගයිඩියානු සිද්ධාන්ත ඒ සඳහා උපයෝගී කරගනු ලැබේ. බටහිර ප්රොඒයිඩියානු සිද්ධාන්ත වුව ද සකස් වී ඇත්තේ මිනිස් මනස බහිරව නිරීක්ෂණය ඒ ඇසුරින් ගොඩනඟා ගනු ලැබූ සිද්ධාන්ත භාවිතා කිරීමට වන හෙයින් එයින් මනස සූක්ෂම ලෙස විග්ර හයට ලක් කෙරෙතැයි සිතිය නොහැක. මනස යනු අතිශයින්ම සූක්ෂතම දෙයකි. මනස භෞතික ක්රිගයාකාරීත්වයක් නොවේ. භෞතික ක්රිසයාකාරීත්වයන් ඇසුරින් මනසෙහි හැසිරීම හා ගති ස්වභාවයන් විශ්ලේෂණය කිරීම පොරවකින් තණකොළයක් කපනවා වැනි ‍රළු ක්රිනයාවක් වේ. ඇතැම් බටහිර සිද්ධාන්ත කරපින්නාගත් යම්කිසි විෂයක් පිළිබඳව කිසියම් ප්රකමාණයකට උගත්, දැනුම් තේරුම් තිබෙන යමක් කමක් දන්නා පුද්ගලයන් ලෙස විද්වත් සමාජයෙහි පිළිගැනීමක් තිබෙන ඇත්තන් පවා මිනිස් මනස භෞතික සිද්ධාන්ත ඇසුරින් විග්ර්හ කිරීමට රුචිකත්වයක් දක්වන්නේ එවැනි දේ ඒකාන්තව විද්යාධත්මක සත්ය් යැයි සිතන හෙයිනි. දැනුම ලෙස හා ඒකාන්ත සත්යනය නම් බටහිර විද්යා මතවාද පමණක්ම ලෙස අප සිතන්නේ කුඩා කළ සිටම අප ලැබූ අධ්යානපනය පදනම්ව ඇත්තේ ඒවා ඒකාන්ත සත්යමය යැයි අවිචාර පූර්වකව පිළිගන්නට හුරු කරවනු ලැබ ඇති හෙයිනි. යමක් දිගු කාලයක් සිට අනුක්ර්මයෙන් මනසට හුරු කරවනු ලැබූ විට මනස අවිවාදයෙන් ඒවා පිළිගනියි. දිගු කලක සිට අබිං කන පුද්ගලයා කොතෙක් එහි නරක අවබෝධ කරගනු ලැබූවත් අබිං කෑම නොනවත්වන්නාක් මෙනි. එහි දී අවබෝධයට වඩා පුරුද්ද බලපවත්වනු ලබයි. යටත් විජිත සමයේ විදේශ රටවලට අවශ්ය. ආකාරයට මෙරට ජන විඥාණය සකස් කරවන්නට ඔවුන්ට අවශ්ය ව තිබිණි. ඒ ඔවුන්ට ගැති ඔවුන්ට අනුකූල පහසුවෙන් පාලනය කළ හැකි පාලිත ප්ර ජාවක් බිහි කරගනීම පිණිසය. ඒ හැර ඔවුන්ට පක්ෂපාතීත්වය දරණ සිවිල් සේවක පිරිසක් මෙරට වැසි ස්වදේශීක ජනයා තුළින්ම බිහිකර ගැනීමත් ඔවුන්ට අවශ්යපව තිබිණි. ඒ ඔස්සේ ඔවුන් විසින් සකස් කරන ලද පාසැල් පද්ධතිය හා පසුකලක බටහිර සරසවිවල අනුකාරක ආකෘති ලෙස මෙරට බිහි වූ විශ්විද්යාතල අධ්යාබපනය මඟින් ද මෙරට ජනයාහට හුරු කරවනු ලැබුවේ දේශීය දේ පහත් කොට සැලකීමට හා විදේශීය දේ අගය කොට සැලකීමටත්ය. දේශීය චින්තනය හා සංස්කෘතිය මේ අතරට දේශීය ජනතාව සතු ආගම, කලාව, සිරිත් විරිත්, සංස්කෘතිය, ආර්ථික පසුබිම හා අධ්යාදපනය අන්තර්ගත විය. සමස්ත අධ්යාෙපනයම සකස් වී ති‍බුයේ බටහිර අධ්යාආපන විද්යා් සිද්ධාන්ත පදනම් කරගෙනය. බටහිර දැනුම නිතරම පුද්ගලයා හා විෂය දැනුම එක් කිරීමට වඩා ඒ දෙක වියුක්ත කොට සැලකීමට මිනිසුන් හුරු කරවීමේ අහිතකර විපාකය වර්තමාන යුගය වන විට අපට මැනවින් විඳින්නට සිදුව තිබේ. විද්යාතත්මක සිද්ධාන්ත ගරු කොට සැලකීමට බටහිර අධ්යාපපන විද්යාටව ඔස්සේ විඥානය සකස් කර ගනු ලැබූ පුද්ගලයා හුරු කිරිමේ අදීනව නම් හදවතක් රහිත මොළය පමණක් සංවර්ධනය වූ රෝබෝ යන්ත්රක බඳු අනාගත පරපුරක් අද අපට දායාද වීමය. නමුත් මෙරට යටත් විජිතයක් වීමට පූර්වයෙන් මෙරට මුල් බැස ගෙන පැවති දේශීය ආගමික පසුබිම හා බද්ධ වූ දේශීය අධ්යාිපන රටාව මඟින් ලබාදෙනු ලැබුවේ සාරධර්ම මත පදනම් වූ විෂය දැනුමකි. මේ විෂය දැනුම සාරධර්ම වලින් වියුක්ත නොවූයේ එහෙයිනි. මෙරට දේශීය ජනයා විසින් සිදු කරන ලද විවිධ කර්මාන්ත නිසා දේශීය අධ්යාදපන සිද්ධාන්ත මඟින් ලබා දෙන ලද්දේ එකී විවිධ ශිල්ප කර්මාන්තයෙහි ලා හසල දැනුමක් හා සාරධර්ම විල්න පිරිපුන් මිනිසුන් බිහි කරවන සමබර අධ්යාකපන රටාවක් අපට උරුමව තිබිණි. ඒ හේතුව නිසාම ජීවිතයෙහි විවිධ ප්ර්ශ්න හා ගැටළු ආ විට සිදු කළ යුත්තේ කුමක්දැයි අපටම විසඳුම් සපයා ගැනීමට පුළුවන්කම තිබිණි. එසේත් විසඳුම් සපයා ගැනීමට අපොහොසත් වූ යමක් වේ නම් තම තමන් පිළීපදිනු ලබන කිසියම් ආගමක පූජ්යඑ හෝ පූජක පක්ෂය මඟින් අදාළ ගැටළුව හෝ ප්ර්ශ්නය නිරාකරණය කර ගැනීම සඳහා සුදුසු උපදේශන ක්රියයාවළියකට යොමු වීමට එදා අධ්යානපන රටාව මඟින් ශ්රී ලාංකික සමාජය හුරු පුරුව සිටියහ. මේ සමාජයෙහි ප්රාශ්න හා ගැටළු අවම වූ අතර මිනිස්සු වඩාත් සතුටින් හා සමඟි සම්පන්නව සිටියහ. ගැටළු අවම වඩාත් සමාජකාමී සමාජයක විසූ සමඟි සම්පන්න ජාතියක් වූ අපට ගැටළු හා ප්රජශ්න විසඳීමට අපහසු දේ බවට පත්වන්නේ අපට උරුම වූ සාරධර්ම පාදක කරගත් දේශීය අධ්යාරපන සිද්ධාන්ත ඉවත ලා බටහිර අධ්යාේපන ක්රාමවේදයන් ගුරු කොට සලකන්නට සිදු වීමත් සමඟමය. අනිත්යජ ලක්ෂණය හෙවත් වෙනස්වන බවෙහි සිද්ධාන්තය ආගමකට හෝ කිසියම් පිළිගැනීම් පද්ධතියකට පමණක් අදාළ වන්නක් නොවේ. එසේ එක් දෘෂ්ටිකෝණයකට පමණක් අයත් වන්නේ නම් එය සත්යෙය විය හැකි වන්නේ කිසියම් නිශ්චිත පරාසයක පමණි. නමුත් අප විසින් අත් දැක ඇති ආකාරයට සෑම දෙනා විෂයෙහිම නොඅඩුව වෙනස්වීමේ ලක්ෂණය ක්රිසයාත්මක වේ. භෞතික දේ තුළ මෙන්ම භෞතික නොවන දේ තුළ ද එක හා සමානවම මේ වෙනස්වීමේ ලක්ෂණය දැකිය හැකිය. ඇසට නොපෙන දේ කෙරෙහි දකින්වාට වඩා පැහැදිලිව භෞතික දේ තුළ වෙනස්වීමේ ලක්ෂණය වඩා ප්රළකට ලෙස මතු පිටින් දැකගත හැකියාව ඇත. අපට සිතෙන දේ එලෙස මතුපිටින් පෙනෙන ඇසට පෙනෙන දෙයක් නොවේ. එනමුත් මතුපිටින් පෙනෙන භෞතික දේ කෙරෙහිම සේම අපට සිතෙන සිතිවිලි තුළ ද අනිත්යද ලක්ෂණය දැකගත හැකිය. අපට ප්රිසය වූ හෝ අප්රිිය වූ හෝ සියළු දේ මොහොතින් මොහොත ඉතාමත් ක්ෂණිකව වෙනස් වේ. සිතට නැ‍ඟෙන සිතිවිලි වල වෙනස්වීමේ සීඝ්ර තාවය පැහැදිලිව අර්ථ දැක්වීම සදහා තමන් වහන්සේහට ඊට සමාන උපමාවක් පවා සපයා ගැනීමේ අසීරුතාවය බුදුරජාණන් වහන්සේ අපට පෙන්වා දී තිබේ. එහි සීඝ්ර්තාවය මෙයින් අපට සිතාගත හැකිය. පූර්ව කාලයෙහි ලක්දිව සංස්කෘතික සම්පර්කය බෙහෙවින් බුදු දහමෙහි ආභාෂය ලබා සකස්ව පැවති හෙයින් බෞද්ධ ඉගැන්වීම් පාදක කොටගෙන මෙහි අධ්යා පන රටාව සකස් වී පැවතිණි. එකල මෙරට විශේෂයෙන් පිරිවෙන් අධ්යාකපන ක්රයමය මහත් දියුණුව පැවතිණි. පෙරදිග භාරතීය පැවති ඉතාමත් දියුණු තත්වයෙහි වූ විශ්ව විද්යායල වූ නාලන්දා විශ්වවිද්යාැලය වැනි උසස් අධ්යාාපන ආයතනවල අධ්යා පන රටාව සකස්ව පැවතියේ බෞද්ධ අධ්යාූපන සංකල්ප හා සිද්ධාන්ත ඔස්සේ දේශීය හා විදේශීය ශිෂ්ය යින්හට ලබාදෙන ලද උසස් අධ්යාලපනයටය. ලක්දිවට මිහිඳු මාහිමියන් විසින් රැගෙන එන ලද බුදුසමය මෙරට ස්ථාපිත වීමෙන් අනතුරුව, පසු කාලීනව මෙරට ද ආභාෂය ලැබුයේ භාරතයෙහි එවැනි පසුබිමක් තුළ ස්ථාපිත බෞද්ධ අධ්යාසපන මනෝ විද්යා සිද්ධාන්ත පාදක කරගත් අධ්යාැපන රටාවක් තුළ සමස්ත ජාතික අධ්යාාපන ක්ර‍මවේදය සකස් කිරීමටය.

පිරිවෙන් අධ්යාකපන රටාව හා භික්ෂුවගේ වගකීම

ඒ යුගය තුළ ආගමික පසුබිමකට මඳක් බරව එනමුත් එහි ධනාත්මක ආභාෂය ලබා මෙරට සදාචාර සම්පන්න ගුණ යහපත් ඉහළ රසඥතාවයන්ගෙන් සමන්විත පුරවැසියන් පිරිසක් බිහි විණි. මෙම බෞද්ධ අධ්යාසපන සම්ප්රුදාය යටතේ ප්රහමුඛ ගුරුවරු, පඬිවරුන් හා අධ්යාවපනඥයින් ‍ලෙස ක්රියයාකළේ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා බැවින් එමඟින් බිහි වූ පරපුර වෙත සාරධර්ම පාදක කර ගත් විෂය දැනුමක් ලබාදීමට නිරන්තරයෙන් උන් වහන්සේල‍ා කැප විය. එක් අතකින් තදනුබද්ධ සමාජ ආර්ථික රටාව හා සමාජ පරිසරය තුළ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේ නමක විසින් ඉටු කළ යුතු ලෝක ශාසනික කාර්යභාරය නොපරිහෙලා ඉටු කරන අතරතුර දීම, ලාභාපේක්ෂා රහිතව, පවත්නා යුගයෙහි සමාජයීය අභියෝගවලට ද සාර්ථකව මුහුණ දෙමින් ප්ර,ශ්න හා ගැටළු ඉදිරියෙහි අභීතව විසඳුම් සැපයිය හැකි, හරවත් සදාචාර සම්පන්න ගුණ ගරුක පරපුරක් අෂ්ට මූලායතන වැනි විවිධ ගුරු කුළ මුල් කොට පිහිටුවනු ලැබ තිබූ පිරිවෙන් අධ්යාකපන රටාව ඔස්සේ සමාජයට දායාද කිරීමට ආරාමික අධ්යාිපන රටාවේ නියමුවන් ලෙස ක්රියයාකළ සිල්වත් ගුණවත් බෞද්ධ යතිවරයන් වහන්සේලා සමත්විය. අනිත්යන හෙවත් වෙනස් වන සුළු බව බෞද්ධ සාරධර්ම වලට පදනම්ව බෞද්ධ අධ්යායපන රටාව සකස් වීමට හේතු කරුණක් විණි. ඒ යටතේ පුද්ගලයාහට ලබාදෙන ලද චිත්ත සංකල්ප අධ්යායපනය මඟින් ශිෂ්යකයාහට කිසියම් ශිල්පීය ඥාණයකට සමගාමීව, ස්වකීය උසස් ආධ්යාපත්මික හා මානසික දියුණුවක් අත්පත් කර ගැනීමට අවශ්යප ඉඩකඩ සැලසිණි. සියළු භෞතික හා අභෞතික දෑ වෙනස්වීමේ ලක්ෂණයෙන් යුක්ත බව අවබෝධ කරගත් පුද්ගලයා වෙනස්වීම ස්වකීය අභ්යදන්තරව හා බාහිරව නිරීක්ෂණය කරමින් ප්රුඥාව දියුණු කර ගන්නෙකි. බටහිර විද්යාකවේ ආභාෂය ලැබෙන්නට පෙර පෙරදිග කලා හා ශිල්පීය ඥාණය තුළ මේ ලක්ෂණ නොඅඩුව පැවති නිසාම අපට ලොව විස්මයට පත්වන අනඟි නිමැවුම් කිරීමට තරම් බුද්ධි ප්රඩභාවක්, කලා හා ශිල්පීය කුසලතාවයක්, චිත්ත සංයමයක් හා තාක්ෂණ ඥාණයක් අප සතුව පැවති බව එකී කුසලතා උපයෝගී ‍කොටගෙන නිමවන ලද පුරා වස්තු සාධක කොට පැවසිය හැකිය. කිසියම් පුද්ගලයෙකුහට උපදේශන කාර්යය මඟින් පිහිට සලසන්නා තුළ ද අනිත්යවය පිළිබඳව වැටහීමක් පැවතීම අනිවාර්ය සාධකයක් වන්නේ මිනිස් මනසෙහි ක්රිධයාවළිය හැදෑරීමේ දී එය බොහෝ ඉක්මනින් වෙනස් වන ස්වභාවයකට පත්වන බව අත්දැකීමෙන් පසක් කළ හැකි හෙයිනි. ප්රසතිජානනාත්මක මෙන්ම ප්රීතිශේධනාත්මක සාධක වල බලපෑම නිසා වරින් වර මිනිස් මනසෙහි චලනය කෙබඳුදැයි හැදෑරීම උපදේශන කාර්යයෙහි නිරතව සිටින්නාට අතිශයින් වැදගත් වේ. එසේ නොමැතිව හුදෙක් පතපොතේ ඉගැන්වෙන දේ පමණක් වනපොත් කොට එයින් සජීවී පුද්ගල මනස පූර්ව හා ආවරණය වූ ආකල්ප වලින් නිරීක්ෂණය කොට ඉතාමත් ඉක්මනින් සාවද්ය් නිගමනවලට පැමිණීම උපදේශනය ලබන්නාහට අතිශයින්ම අන්තරායකර තත්වයක් උදා කරන්නක් ද වේ. අනිත්ය ය ලක්ෂණයෙහි ගැබ්වන විශ්ඨතම දෙය වනාහී එය සියළු ආකාරයේ නිර්මාණවාදී ආකල්පවලින් මිනිස් මනස සෝදා පවිත්රහ කිරිමට සමත්වීමයි. මනස ආවරණය කිරීමට, අධිකාරවාදී ආකල්පවලින් මානසික නිදහස අවුරා දැමීමට, පුද්ගල ස්වච්ඡතාවය නිෂ්ප්රධභා කිරීමට හා ක්රිියා ප්ර තිඵල ප්ර ති‍ක්ෂේප කිරීමට නිර්මාණවාදී ආකල්ප ඉතා ප්රසබල ලෙස හේතු වේ. මෙවැනි දේ මඟින් මනසෙහි ඇති විය හැකි දෘඪ ස්වභාවය ලිහිල් වීම සදහා අනිත්යරය ලක්ෂණය පිළිබඳව ලබන්නා වූ යම් පමණක අවබෝධය පවා හේතු වේ. එහි දී ස්වකීය චෛතසික ලක්ෂණවල ගැබ්වන අනිත්යාය ලක්ෂණය දෙස මානසික අවධි බව, සිහිය හා විචාර පූර්වක නිරීක්ෂණය යොමුකොට බැලීම පළමු පියවර ලෙස ඇරඹීම, එසේ කීරීමට මනා හුරුවක් ලබාගත් ප්රණවීණයෙකුහට මිසක, නවකයෙකුහට මඳක් දුෂ්කර විය හැකිය. එසේ හෙයින් නවකයා විසින් පළමු පියවර ලෙස ඇරඹිය යුතු වන්නේ භෞතික දෙයක් වන තමන්ගේ ශරීරය උපමාවට ගෙන වෙනත් ශරීර සමඟ සසඳා බලමින් සිහිය හා අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය මනාව ප්රටගුණ කිරීමයි. එහි දී ආරම්භක නවකයා විසින් පළමුව තමාගේ ශරීරයෙහි ගැබ්වන අනිත්යවය ලක්ෂණය මනාව උගනියි. දෙවනුව අන්යවයන්ගේ ශරීරවල ද තමාගේ ශරීරයෙහි දුටු අනිත්යයය ලක්ෂණය මනාව දකියි. මෙය සංකල්පයක විශ්ලේෂණ අධ්යායනයයි. සිත මනස හා සිරුර තෙවනුව තමාගේ හා අන්ය යන්ගේ ශරීරවල තමා හා අන්යව යන වෙනස නොදකිමින් අනිත්ය ය ලක්ෂණය මනාව සිහියෙන් අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය කරයි. මෙය සංකල්පයක සංස්ලේශණ අධ්යයයනයයි. සංකල්පයක් මනාව ග්ර හණය කරගැනීම පිණිසත්, අවබෝධ කරගැනීම පිණිසත්, මෙකී විශ්ලේෂණ හා සංස්ලේශණ යන අධ්ය යන විධි දෙකම මනා සේ ප්රැගුණ කර තිබිය යුතුය. විදර්ශනා භාවනා කරමින් ලෝකොත්තර සමාධි හා ප්රේඥා මට්ටම්වලට සිත ගෙන එනවා යැයි කියන්නේ මේ ආකාරයට මනාව සිත ප්ර්ගුණ කිරීමටයි. භාවනා කිරීම යනුවෙන් අදහස් වන්නේ ලෝකයෙන් පළා යාමක් නොව ලෝකය අවබෝධ කරගැනීමයි. මේ යටතේ ජන ශූන්ය ව විවේකීව දෙනෙත් පියාගෙන තාවකාලිකව සමාජයෙන් වියුක්තව සිටීම ඇතැම් දෙනෙකු අරබයා නම් ප්රේතිඵලදායක් විය හැකි මුත්, සෑම දෙනෙක්හටම අනිවාර්යයෙන් එවැනි ලෙස සිත ප්රාගුණ කිරීම අවශ්යකම නොවේ. ඇතැම් ප්රාහඥ පුද්ගලයන්හට අනිත්ය ය පිරිසිඳ දත හැක්කේ අභියෝගවලට මුහුණ දෙන අතරවාදයේදීමය. බුදුරදුන් ජීවමානව වැඩ විසූ කාලයේ පවා එවන් අය බහුල ලෙස ජීවත් වූ බවට සාධක ත්රිවපිටකයෙහි දී හමු වේ. අභියෝග මධ්ය්යෙහි දීම ඒවාට හොඳින් මුහුණ දෙමින් අකම්පිතව හා උපේක්ෂකව ජීවත්වීම එවායින් පළා යාමට වඩා අපහසු ද අසීරුතම ද වේ. උපදේශන කාර්යය සකස් විය යුත්තේ ඒ තත්වයට මනුෂ්යගයාගේ මනස සකස් කිරීමටය. මිනිස් මනස ඉතාමත්ම ගැඹුරින් විග්ර හ කළ බුදුරදුන්ගේ ශ්රා වක යම් භික්ෂු, භික්ෂුණී, උපාසක හෝ උපාසිකා පිරිසක් වෙත් නම්, ඒ පිරිසහට නූතන මනෝ විද්යාාවේ අන්තර්ගත ප්රොකයිඩියානු මත හා සංකල්ප එතරම් ගැඹුරු දේ නොවන්නේ අනිත්යවය ලක්ෂණය මනාව ප්රාගුණ කළ මනසකට නිර්මාණවාදී චින්තනයකින් පෝෂණය ලැබීමේ අවශ්යුතාවයක් ඉස්මතු නොවන හෙයිනි. බටහිර චින්තන මත යැපෙන අනිත්යශය ලක්ණය විද්යාවත්මකව නො හදාළ පුද්ගලයන්හට අනිත්යදය ලක්ෂණයෙන් කියැවෙන දාර්ශනික පදනම එක්වරම අවබෝධ ‍කරගත නොහැක. කුඩා පැලෑටිය මහ ගසක් වීමටත්, කුඩා ළදරුවා මිනිසෙකු වීමටත්, ලෝකය විචිත්ර්වත් ස්ථානයක් වීමටත්, අනිත්යකය ලක්ෂණය උපකාරී වේ. අනිත්යී ලක්ෂණය නොමැති නම් මේ එකදු කරුණක් වත් ඉටු නොවේ. මේ හේතුව නිසා පුද්ගලයෙකුගේ උපතේ සිට මරණය දක්වාම සියළු දෙනාම අනිත්යටය ලක්ෂණයෙහි ප්රේතිඵල භුක්ති විඳිමින් පසු වේ යැයි කිව හැකිය. උපතේ සිට මරණ දක්වා අනිත්ය‍ය ලක්ෂණය එක හා සමානව අත් දකින්වා නම් මරණයෙහි දී පමණක් සියළු සංස්කාර ධර්මේ අනිත්යයය බව හුවා දක්වන්නේ ඇයි? සෙසු සෑම මොහොතකදීම එම ලක්ෂණය අමතක කර මෝහයෙන් මනස ආවරණය කරගත්, ස්වකීය පංචස්කන්ධ ප්රීෙණනයෙහි යෙදී සිටින වල්මත් දනන්හට අවම වශයෙන් මරණ මංචකයෙහි දී වත් මෙම සනාතන ධර්ම තාවය සිහිපත් කරදීම සඳහාය. එසේම අනිත්ය ය ලක්ෂණය පවා තමා සංජානනය කරන ආකාරය මෙහි දී වැදගත් වේ. නිවැරදි උපදේශනයෙහි දී සිදු වන්නේ පුද්ගල මනස ධනාත්මකව සකස් කිරීම සඳහා අනිත්යිය ලක්ෂණය නිවැරදිව භාවිතා කිරීමයි. බටහිර ප්රොීයිඩියානු ආකල්ප මත පමණක් යැපෙන උපදේශකවරයෙකුහට ආදාළ කාර්යය සාර්ථකව ඉටු කළ නොහැකිය. නිර්මාණවාදී චින්තනය මත පදනම් වූ ප්රෝළයිඩියානු ආකල්පවල අනිත්යට දර්ශනයෙහි ප්ර මාණයට ඇඹුරක් දැකිය නොහැකිය. එසේම ප්රෝියිඩියානු ආකල්ප වනාහී චර්යාවාදී පසුබිමක සිදු කළ නිරීක්ෂණ හා පරීක්ෂණ පදනම් කරගත් නිගමන මත සකස් වී දෙයක් වන බැවින් එහි පූර්ව නිගමනවලට එළඹ සිට ක්රිදයා කිරීමේ දෝෂ සහගත තත්වය විද්යිමාන වේ. එහි අනිත්යකය දර්ශනයෙහි ඇති ගැඹුර නොදැකිය හැක්කේ එනිසාය. එසේම උපදේශනයෙහි අවසාන පරමාර්ථය ලෙස ප්රොරයිඩියානු ආකල්ප හුවා දක්වන උපදේශනයට හෝ චිකිත්සාවට පාත්ර වන්නාගේ මනෝ මූලික විභ්යිවතාවයන් හා මානසික ශක්තීන් අවධිකොට තමා විසින් ස්ව ශක්තියෙන් නැඟී සිටීම සඳහා ආධාර දීම යන කාරණය පූර්ව නිගමනවල පිහිටා හා නිර්මාණවාදී ආකල්පවල සිරව සිට ක්රි යාකිරීම යන තත්වයන් තුළ දී කිසිදා පරිපූර්ණ ලෙස ඉටු කරගත නොහැකිය. චිකිත්සකයාට හෝ උපදේශකයාහට මිනිස් මනසෙහි උපරිම ලෙස ස්පර්ශ කළ හැකි වන්නේ නොගැඹුරු ස්ථරයක් වන හෙයිනි. ස්නායු පිළිබඳ ජීව විද්යානවට අනුව, ස්නායු ආවේග සන්නිවේදනය සඳහා සැකසී ඇති මිනිස් මනසෙහි ඉතාමත් සියුම් ස්නායු තන්තුවල මානසික ආවේග විද්යුසත් හා රසායනික ක්රි.යාකාරීත්වයක් ලෙස දත්ත සම්ප්රේාෂණය කරයි. සංජානන ක්රි යාවළිය ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මෙයයි. වඩා බහුල ලෙස මිනිසුන්හට ඇතිවන රාග, ද්වේෂ හා මෝහ ( අකුසල් මූල තුන ) සහගත මානසික ආවේග සංජානනයවීමේ දී මනසෙහි විද්යුිත් රසායනික පරිවර්තනය කාලයක් තිස්සේම අදාළ සන්නිවේදනවලට මනාව හුරු පුරුදුවීම නිසා එබඳු සංඥා කාලයක් ගමන් කිරීමේ දී එම තොරතුරු මධ්යවස්ථාන ආශ්රිීතව වඩාත් මුල් බැසගත් රාග, දෝස හා මෝහ විද්යුමත් රසායනික සංකීර්ණ හටගනියි. එබඳු විද්යු ත් රසායනික සංකීර්ණ කරා සාර්ථකව ප්රමවේශව ඒවා අනුක්රයමයෙන් දියකර හරින්නට හා ඊට ප්රිති විරුද්ධ විද්යුංත් රසායනික ක්රිසයාවළියක් තුළ විරාග, අදෝස, හා අමෝහ ( කුසල මුල තුන ) යන හිතකර මානසික සංකීර්ණ ගොඩනඟන්නට අවැසි ශක්තිය ඇත්තේ නිර්මාණවාදී පසුතලයකින් ආවරණය වූ මනසකින් කටයුතු නොකරන උපදේශන ක්රිියාවළිකට පමණි. බුදු දහමේ විග්රදහවන පමණට පරිපූර්ණ ලෙස මිනිස් මානසික ක්රිඇයාවළිය නිවැරදි විග්ර්හ කරන්නට නූතන බටහිර විද්යාලව අසමත් හා අසම්පූර්ණ හෙයින් යටත් විජිත සමයෙහි සිට මේ දක්වා දිගු කලක පටන් බටහිර අධ්යාතපන රටාව ඔස්සේ සිතන්නට පුරුදු පුහුණු වූ ප්රිජාවකට යම් යම් සංකල්ප තේරුම් කිරීමේ දී මඳ පමණ ආලෝකයක් ඉන් ලබා ගැනීම හැර, බුදුදහම සත්යෙජක්ෂණය කිරිමේ එකම හා ප්ර මාණික මිණුම් දණ්ඩ ලෙස විද්යා ව භාවිතා කිරීම සාවද්ය ය. පාලි සාහිත්යීය තුළ ප්ර ත්ය ක්ෂය අනිත්යෙය ලක්ෂණයෙහි ගැබ් වන්නේ සියළු සංජානනවල මූල කාරණය දක්වා ප්රහවේශව මිනිස් මනසෙහි ගැඹුරු ස්ථරයන් කරා අනුක්‍ළුමයෙන් ළඟා වන්නා වූ ක්ර්මවේදයකි. ඒ යටතේ සියළු ගැටළු හා ප්රරශ්න තව දුරටත් මනස පීඩාවට පත් කරවන ආවේදන නොව, සමස්ත ජීවිතය ඉන් සුවපත් කරගත හැකි අභ‍ියෝග ලෙස සලන්නට හැකි මානසික පසුබිමක් උපදේශනයෙන් අත්පත් කරදෙන්නට උපදේශකවරයාහට හැකි වේ. අනිත්යුය ලක්ෂණය පෙරටු කොට තමා අවට ජීව අජීව පරිසරය දෙස සිහි ඇතිව අඛණ්ඩව නිරීක්ෂණය කරන්නට හා ඒ ලක්ෂණය ස්වකීය ස්කන්ධ පංචකයෙහිත් දකින්නට තරම් මානසික මට්ටම ප්ර්ගුණ කරන පුද්ගලයාහට අතීතයෙහි දී ස්වකීය සාවද්යද සංජානන නිසා සිත තුළ මුල්බැස ගනු ලැබූ අහිතකර විද්යුවත් රසායනික සංකීර්ණ අනුක්රදමයෙන් දියකර හැර මුළුමනින්ම ශාන්ත වූ විරාගික වූ විමුක්තිය ශාක්ෂාත් කරගත හැකිය. මෙහි දී පුද්ගලයෙකු ලබන මානසික සැනසීම සැහැල්ලුව හා ශාන්ත ස්වභාවය ඒ පිළිබඳව සිදු කරනු ලබන ශාස්ත්රීපය විග්රනහයන් තුළින් අර්ථ දැක්විය නොහැකි පමණටම සියුම් බව බුදු දහමෙහි සදහන් වේ. පච්චවෙක්ඛති ලෙස පාලි භාෂ‍ාවෙන් කියැවෙන පරිදි මුළුමින්ම අතීන්ද්රිහය ප්‍ී.ත්යා‍වේක්ෂය ස්වකීය දාර්ශනික ප්රයමාණය කරගනු ලැබූ බුදු සමය ඒ ඇසුරින් හෙළි කරන්නේ උපදේශනය ක්රිරයාවළියෙහිලා පරිපූර්ණ මානසික විවෘත බව තුළ විකසිත වන පුද්ගල ප්රශඥාවෙහි හා සාරධර්ම මට්ටමෙහි ඇති පරිසාධන හා උපයෝගීතා ගුණයයි. මේ හේතුව නිසා අනිත්ය ලක්ෂණය උපදේශන කාර්යය සාර්ථක කරගැනීම හා අවශ්ය උපරිම පරිසාධන මට්ටම කරා ළඟා වීමට ඉවහල් කරගත හැකි ප්රරබලතම සාධකයක් බව නිසැක ලෙස පැවසිය හැකිය. නිර්මාණවාදී පසුබිමක පවතින අධිකාරමය තත්වයට වඩා මානසික සැහැල්ලු බවක් උපදේශනයෙහි දී ක්ෂණිකවම පුද්ගලයාහට අත්පත් ‍වීම මෙහි දී උපදේශකයාහට සැලසෙන අමතර වාසියකි. 25.සංජානනය හා ආකල්ප ඉන්ද්රිඅයන්ගෙන් ලබා ගන්නා විවිධ ස්නායු සංවේදන මඟින් බාහිර පරිසරය හා උත්තේජන පිළිබඳ වඩා නිවැරදි අවබෝධයකට පැමිණීමේ ක්රිනයාවලිය සංජානනය නමින් හැඳින්වේ. සංජානනයේ විවිධ පැතිකඩ තිබේ. සංජානනයට ස්නායු ක්රිනයාකාරීත්වය මෙන්ම ස්නායු අග්රි දෙකක් අතර ඇති රසයනික ද්රංව්ය‍ද උපකාරී වේ. විවිධ දේ සඳහා වෙන් වූ ස්නායු තිබේ. දෘෂ්ය දැනීම, රස දැනීම, ගඳ සුවඳ දැනීම, ස්පර්ශ දැනීම, ශබ්දය දැනීම, හැඟීම් චිත්ත ආවේග දැනීම ආදී වශයෙන් මේ ස්නායුවලින් දැනෙන ස්නායු සම්ප්රේ ෂණ එකිනෙකට වෙනස් වූ ප්රගභේද රාශියක් තිබේ. ඒ අනුව විවිධ සංජානන කුසලතා මානවයාට උරුමවී ඇත. මෙහි දී බාහිර පරිසරයේ පවතින කිසියම් දෙයක් පිළිබඳ දැනගැනීම සඳහා මේ ස්නායු වර්ග එකක් හෝ එකකට වැඩි ගණනක ක්රියයාකාරීත්වය උපකාරී වේ. ඔබ වඩා කැමතිවූ උණුසුම් කෝපි පානයක් පිළිබඳ සංජානනය සලකා බලන්න. කෝපි බඳුනේ ඇති කෝපිවල උණුසුම නිසා නැ‍ාඟෙන දුම පිළිබඳ දෘෂ්යන ස්නායු මඟින් දැනීමක් ඇති වේ. එවිට පානයේ ඇති උණුසුම පිළිබඳ සංජානනය කරගනී. නිවුණු කෝපි පානයකට වඩා දුම් නඟින කෝපි පානයට ප්රිකය බවක් ඒ නිසා ඇති වේ. එය සංජානනයට වඩා ඉදිරියට වර්ධිත සංස්කරණය වූ තත්වයකි. කෝපි බඳුන ස්පර්ශ කළ හැක. එහිදී අතට එහි උණුසුම දැනේ. එය ස්පර්ශ ස්නායු මඟින් ඇතිවූ දැනීමකි. කෝපි බඳුන දැකීම නිසා ඒ පිළිබඳ දෘෂ්ය ස්නායුව ක්රිවයාත්මක වේ. මෙමඟින් දෘෂ්යක සංජානනය ඇති‍වේ. කෝපිවල පැහැය පිළිබඳව අවබෝධය ඇති වනුයේ මේ සංජානනය නිසාය. කෝපි බඳුන නාසයට ආඝාණය වීම නිසා ගඳ සුවඳ දැනීමේ ස්නායු ක්රියයාත්මක වේ.එවිට කෝපි සුවඳ දැනේ. කෝපිවල සුවඳ පිළිබඳ සංජානනය වීමට මෙය හේතුවේ.කෝපි මේ සුවඳ යැයි දැනගන්නේ මේ සංජානනය නිසාය. කලින් වතාවකදී කෝපි පානය කළ අයකු නම් කෝපි පිළිබඳ පැරණි මතක සිතට සිහිපත් වනුයේ හැඟීම්, ආකල්ප දැනීම පිළිබඳ ස්නායු මඟිනි.මෙසේ ආවේග නිසා උත්තේජන ඇතිවෙත්ම මනසට පැරණි මතක පිළිබඳ තබා ඇති ආවර්ජන සටහන් ආපසු කැඳවනු ලබයි.මෙකී ක්රිතයාවළිය ආකල්ප, හැඟීම් හා චිත්ත වේග සංජානනය මඟින් සිදු වේ. කෝපි පිළිබඳ ආකල්ප, හැඟීම් ඇති වනුයේ මේ සංජානනය නිසාය. පසුව මේ සංජානන සියල්ල සම්පූර්ණයෙන් එකතුවී එකම සංජානනයක් ලෙස මනසට නැ‍ඟේ.

මානව සංජානන ප්රනභේද

ඕනෑම කරුණක් හා අරමුණක් පිලිබඳව මානව සංජානනය ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ ඉහත දැක්වූ කෝපි පිළිබඳ වූ නිදසුනේ සඳහන් පරිදිය. ස්ත්රී , පුරුෂ මානව ස්වභාවය සියළු මිනිසුන්ට පොදු තත්වයකි. ස්ත්රිදවාදය වැනි ව්යා.ජ මතවාද ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ මේ පිළිබඳ ජීව විද්යාුත්මක අවබෝධයක් නිසියාකාරව නොමැති නිසාය. ජීව විද්යායත්මකව ස්ත්රිැයක හා පිරිමියෙකු සිටින ස්ථානය කෙබඳු දැයි නිසි ලෙස අවබෝධ කරගැනීම මඟින් මෙබඳු නිරර්ථක වූ මතවාද ඇතිවීම වැළකිය හැක. ස්ත්රීා බව සදාකාලික තත්වයක් නොවේ. පුරුෂ බවද එසේම සදාකාලික තත්වයක් නොවේ. මේ ස්ත්රි්යක හෝ පුරුෂයෙකුවීම උපතින් උරුම කර ගනු ලැබූ එක්තරා ජීව විද්යාාත්මක අනන්යයතාවයක් පමණි. කායිකව අනන්යුතා ලක්ෂණ සහිතව සිටිය ද, සමාජයේ ඇතැම් දෙනෙකු තුළ සැබවින්ම ඇත්තේ කායික අනන්යාතාවයට අදාළ වූ මානසික පසුබිමක් නොවේ. පූර්ණ ස්ත්රිබයක හෝ පුරුෂයෙකු ලෙසට කායිකව ප්රාකටවුවද,මනසින් අර්ධ ස්ත්රීර හෝ පුරුෂ ලකුණු ප්රකකට කරන අය සමාජයේ විරල නොවේ. මෙසේ වනුයේ ඇයි? මීට ජීව විද්යාධත්මක පසුබිමක් තිබේදැයි විමසා බැලීම මෙහිදී වැදගත්ය. එමඟින් මානව විද්යාටත්මකව මිනිසුන් අවබෝධ කර ගැනීමට පහසුවක් සැලසේ. නූතන සමාජවිද්යාඇ පැතිකඩ තුළ හා බටහිර රටවල වෛද්යු විද්යාන ක්ෂේත්රපයන්හි මේ පිලිබඳ බොහෝ වැදගත් පර්යේෂණ සිදුවෙමින් පවතී. ස්ත්රීරන් තුළ ස්ත්රීි ද්විතීයික ලිංගික ලක්ෂණ පහළ වනුයේ ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝනය නිසාය. ඒ නිසා සිරුරේ හා මනසෙහි විවිධ වෙනස්කම් ඇති වේ. ස්ත්රිනයක වැඩිවියට පත්වීමත් සමඟ මේ ස්ත්රී් ලිංගික ලක්ෂණ ප්ර කට වීම වඩාත් වේගවත් වේ. පියයුරු වර්ධනය, උකුළ් පුදේශය පුළුල්වීම හා මහත්ව වටකුරුවීම, ඉණ ප්රාදේශය සිහින්වීම, දෙකළවා වර්ධනයවීම, දෙ අත්හි පේශීන්හි සිහින්බව, සිරුරේ ලාලිත්යේවත් බවක් හා රිද්මානුකූල බවක් ඇතිවීම, කටහඬ වඩාත් සිහින්වීම, සිරුරේ මාංශ පේශී වඩාත් මෘදු හා මටසිලිටි ස්වභාවයකට පත්වීම, ස්ත්රීඩ ප්රීජනක පද්ධතියේ සීඝ්ර වර්ධනය හා ඊට අවශ්යක හෝමෝන වර්ග අධික ශ්රාමවයවීම, ස්ත්රීව බීජාණු නිෂ්පාදනය වේගවත්වීම ආදී ස්ත්රීධ අනන්ය‍තාවයට අදාළ සිරුරේ බොහෝ විවිධතා ද ඇති වේ. මෙහි දී ස්ත්රීගන් තුළ ඊස්ට්රයජන් නැමැති හෝමෝනය නිසා ඇයට ආවේණික ස්ත්රීත ලිංගික ලක්ෂණ තව දුරටත් ප්රණකට වේ. ස්ත්රිරයකට උරුම මටසිලිටි ඇවතුම් පැවතුම් ඇති වනුයේ ස්ත්රීක හෝමෝන නිසාය. එසේම ස්ත්රිවයක සතුව ඇති නිතර හැඬීමේ ලක්ෂණ, චිත්තඇවේගිකව ප්රෝතිචාරපෑමට ඇති අධික නැඹුරුව, ස්නේහවන්ත බව ආදී සුකොමළ මානසික ආකල්ප ගති ලක්ෂණ ද පහළ වේ. එසේම ඇතැම් ස්ත්රී න් තුළ ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්රකජන් හෝමෝන වර්ග දෙක නිපදවීම අධිකය. එවිට එබඳු ස්ත්රීරන් තුළ සෙසු ස්ත්රී්න්ට වඩා ස්ත්රීම ලිංගික ලක්ෂණ බහුලව දැක ගත හැක. කායික හා මානසික දෙඅංශයෙන්ම ද්විතීයික ස්ත්රීස ලිංගික ලක්ෂණ බහුලව එබඳු ස්ත්රීඅන් තුළ ප්ර කට වේ. බොහෝ විට පුන්සඳක් වැනි සෞම්යබ මුහුණක් හා ලාලිත්යබවත් නම්ය ශීලී මනා සිරුරක් ඇති ස්ත්රී න්ගේ මෙකී ස්ත්රීු හෝමෝන නිෂ්පාදනය හා ශ්රාණවය අධිකබව සාමාන්ය්යෙන් දැකගත හැක. සමහර ස්ත්රීතන් තුළ මෙකී ස්ත්රීෙ හෝමෝන නිෂ්පාදනය හා ශ්රාබවය අවම මට්ටමක පවතී. එවිට සිරුරේ සොම්ය බව අඩුවීමද,රළු ආකල්ප ප්රනකට කිරීම ද දැකිය හැක. එසේම ස්ත්රීක ප්රිජනක පද්ධතිය නිසි සේ ක්රිමයාකාරීවීමට අවශ්යි හෝමෝන අඩු වීම නිසා දරුගැබ් ඇති වීමේ හැකියාවද අඩුවේ. යම් ස්ත්රිනයකගේ සිරුරේ ඇති ස්ත්රීර හෝමෝනවලට අමතරව පුරුෂ ලිංගික හෝමෝන වන පොජෙස්ට්ර ජන් ඉතා ස්වල්ප ප්රකමාණයක් ද නිපදවිය හැක. මුහුණේ ‍පිරිමියෙකුගේ මෙන් රෝම වැවීම කටහඬ ගොරෝසුවීම, ආක්රදමණශීලී හැසිරීම් ප්රවකට කිරීම බඳු දේ ඇතැම් ස්ත්රීුන්තුළ ඇති වනුයේ මේ නිසාය. ස්ත්රීබ ලිංගික හෝමෝන නිෂ්පාදනය හා ශ්රානවය අඩු මට්ටමක ඇති ස්ත්රි්යකට කැමති නම් ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්රෝජන් සිරුරට පිටතින් බාහිරව ලබා ගැනීමට හැක. එය එන්නත් හෝ නික්ෂේපණ මාර්ගයෙනි. එවිට සිරුරේ ස්ත්රී් ලිංගික හෝමෝන වන ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්රපජන් ප්රටතිශතය ඉහළ යන නිසා ඊට සමගාමීව ඇයගේ සිරුර තුළ අධිකව ස්ත්රීෝ බවට අදාළ ද්විතීයික ලිංගික ලක්ෂණ වැඩිපුර වර්ධනය වේ. රූපාලාවන්ය කටයුතු මඟින් හැඩැති සිරුරක් හා මුහුණක් ඇතිකරගැනීමට කැමැත්තක් දක්වන ලෝකයේ බොහෝ රටවල වෙසෙන ස්ත්රීයහු මෙසේ ස්ත්රී හෝමෝන වන ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්රරජන් හෝමෝන එන්නත් මඟින් සිරුරට බාහිරව ලබා ගනිති. ගැහැණු දරුවන් වැඩිපුර ඇතිවී‍මේ සම්භාවිතාවයක් මෙකී ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්රහජන් අධික සිරුරු අයත් ස්ත්රීින්ට ඇත. ඇතැම් ස්ත්රීසන් තුළ පුරුෂ හෝමෝන වන පොජෙස්ට්රසජන්ද වැඩිපුර නිපදවේ. එබඳු ස්ත්රී්න් තුළ වැඩිපුර ප්ර්කට වනුයේ පුරුෂ ගති ලක්ෂණ හා ආකල්පයි. බාහිරව සිරුරේ හැඩය පවා වර්ධනය වනුයේ පිරිමියෙකු පරිද්දෙනි. ස්ත්රී්න් ලෙස උපත ලද නමුදු සෑම කටයුත්තක්ම ආකල්පයක් පිරිමියෙකු ලෙස සිදුකරන ස්ත්රීරන් ඇති වනුයේ එලෙසය. ඇතැම් විට පුරුෂ හෝමෝන වන පොජෙස්ට්රවජන් යම් ස්ත්රිනයකට එන්නත් මඟින් බාහිරව සිරුරට ලබා ගැනීමේ හැකියාව ඇත.ඒ නිසා ස්ත්රිරයකගේ සිරුරේ පොජෙස්ට්රකජන් නිෂ්පාදනය හෝ ශ්රාරවය නොවුණද සිරුරට පිටතින් ලබාදීම නිසා පුරුෂ ගති සිරිත් හා ශාරීරික ලක්ෂණ ප්ර කට කරන ස්ත්රීොන් ඇති වේ. බොහෝවිට සිරුර දැඩි ලෙස වෙහෙසකරවා පුහුණුවීම් කළ යුතු මළල ක්රීරඩිකාවන්, බර ඉසිලීමේ ක්රීිඩිකාවන්, පුරුෂ ඉසව්වන සටන්කලා ඉසව් පුහුණුවන හා තරඟවලට ඉදිරිපත් වන ක්රීඩඩිකාවන් මෙසේ පුරුෂ හෝමෝන එන්නත් මඟින් ලබා ගැනීමට බහුලව පෙළඹෙන ස්ත්රීවන්ය. මෙමඟින් මාංශ පේශී වර්ධනය,වෙහෙස දරා ගැනීමේ ශක්තිය, වේදනාව දැනීම අවමවීම ආදිය නිසා එය තරඟ ඉසව්වලට වාසිදායක බැව් එබඳු දේ වලට යොමුවූ ස්ත්රීඅහු සිතති. මෙසේ පුරුෂ හෝමෝන දිගුකලක් භාවිතා කිරීම නිසා සිරුර ඊට අනුගත වීමෙන් ද්විතියික ලිංගික අනන්යතතාව පවා වෙනස්ව යාහැකිය. එබැවින් ස්ත්රිරයකට මෙසේ පුරුෂ හෝමෝන කලක් ගැනීම අනතුරුදායක විය හැක. මෙසේ හෝමෝන ගැනීමට ඇබ්බැහිවූ ස්ත්රීකන්ගේ ස්ත්රීය ආකල්ප පවා වෙනස් වේ. ආකල්ප හැඟීම් හා චර්යා විවිධත්වය සිය සිරුර තුළ පිරිමි හෝමෝන අධිකව ඇති ස්ත්රීයහු පිරිමි මෙන් සිතීමට ක්රි යාකිරීමට කැමැත්තක් දක්වති. ඒ අයගේ ස්නායු, පේශි පද්ධතිය සකස්ව ඇත්තේ ද පුරුෂ ලිංගික ලක්ෂණ අනුව ආවේග හා අරමුණුවලට වහා ප්රඅතිචාර දැක්වීමටය. ක්ෂණිකව කෝපයට පත්වීම, කේන්ති යාමේ දී විවෘතව එම තරහ පිටකිරීමට පෙළඹීම, ගමන්බිමන් යන එන විට පිරිමි මෙන් සෘජුව ඇවිදීම, පිරිමි යෙදෙන මළල ක්රීරඩාදියෙහි නිරතව ඉන් සතුටක් ලැබීම, බයිසිකල් පැදීම, යතුරු පැදි මොටර් රථ ධාවනය, කඳු නැඟීම වැනි අනතුරුදායක හා අභියෝගාත්මක දේ වෘත්තීය හා විනෝද මඟක් වශයෙන් නිරතව හිඳීම බඳු දේවලට මෙවැනි ස්ත්රීදහු වැඩි කැමැත්තක් දක්වති. මෙබඳු ස්ත්රීශන්ට ඇත්තේද ස්ත්රීැ මිතුරු සමාගම් වලට වඩා පුරුෂ මිතුරු සමාගම්ය. මිතුරන් ලෙස පිරිමින් ඇසුරු කිරීමට කැමැත්තක් දක්වන අතර හොඳම මිතුරා වන්නේ ද පිරිමි අතරින් කෙනෙකි. මෙහි විශේෂත්වය වනුයේ මොවුන් පිරිමි ඇසුරු කරන්නේ ස්ත්රි්යක් ලෙස නොව තවත් පිරිමියෙකුම විලස වීමයි.මෙබඳු ස්ත්රීිහු වෙනත් ස්ත්රීෙන් ඇසුරු කළත්,ස්ත්රීසයකවීම පිළිබඳව ඔවුන්තුළ දැඩි පිළිකුලක්, අකමැත්තක් පවතී.පවුලට පිරිමි දරුවෙකු උපදිතැයි බලාපොරොත්තු තබාගෙන සිටි විට, උපදින ගැහැණු දරුවාතුළ ඇතැම්විටක දී මෙබඳු පුරුෂ ලක්ෂණ අධිකව ප්රගකට විය හැක. කුඩාවියේ සිටම දෙමව්පියන්ගේ ආකල්ප ආදිය බලපෑම නිසා එබඳු දැරියක වැඩිවියට පත්වනුයේ පිරිමි බව පිළිබඳ කැමැත්ත සිතතුළ තැන්පත්ව තිබියදීමවීම ඊට හේතුවයි.මෙබඳු පවුල්වල ඇතැම් දෙමව්පියන් විසින්ද එබඳු දැරියකට කුඩාවියේ පටන්ම පිරිමි දරුවෙකු පරිදිම ඇති දැඩි කරනු ලැබීම නිසාද එබඳු දැරියකට වැඩිවියට පත්වීම සමඟම පිරිමි ආකල්ප චර්යාවලට වඩා දැඩිව නැඹුරු වියහැක.එබඳු දැරියන්හට කුඩාවියේ පටන් හැඳපළඳවන්නේද පිරිමි ඇඳුම් පැළඳුම්ය. දැරියන් කැමැති බෝනික්කන් වෙනුවට කාර්,ජීප්,තුවක්කු වැනි පිරිමි දරුවන් ප්රි ය සෙල්ලම් බඩු සමඟ සෙල්ලම්කිරීමද කැපීපෙනේ.අඬදරබරවලට යොමුවනුයේද පිරිමි දරුවන් සමඟය. බොහෝ විට සහෝදරයින් වැඩිපුර සිටින පවුලක එකම දැරියක තුළ වැඩිපුරම විද්යදමාන වනුයේද ස්ත්රීහ ලක්ෂණවලට වඩා පිරිමි ගති ලක්ෂණය.වෙනත් ස්ත්රීැන් සමඟ මෙබඳු ස්ත්රීේන් කටයුතු කිරීමට පෙළඹෙනුයේ පිරිමියෙකු පරිදිය. පොජෙස්ට්රුජන් නම් හෝමෝනය නිසා පුරුෂයෙකු තුළ පුරුෂ බවට හිමි ද්විතීයික ලිංගික ලක්ෂණ පහළ වේ. පුරුෂ ලිංගික ලක්ෂණ වන කටහඬ ‍ගොරෝසුවීම, මුහුණේ දැළි රවුළු වැඩීම, ලිංගික ප්රිදේශවල ලෝම වැඩීම, හිස කෙස් ගො‍රෝසුවීම, සිරුරේ මාංශ පේශි ශක්තිමත් වීම, උරහිස් උරපතු පපුව ගෙල දෑත් ආදියෙහි මාංශ පේශී ශක්තිමත්ව රළුව වර්ධනයවීම, සිරුරේ පුරුෂ ප්ර ජනක පද්ධතියේ සීඝ්ර වර්ධනය හා ඊට අවශ්යය හෝමෝන වර්ග අධිකව ශ්රාීවයවීම,පුරුෂ බීජාණු නිෂ්පාදනය වේගවත්වීම ආදී පුරුෂ අනන්ය තාවයට අදාළසිරුරේ බොහෝ විවිධතාද ඇති වේ. එපමණක් නොව පුරුෂයෙකු තුළ ඇති වන මානසික ලක්ෂණ වන ආක්ර මණශීලී ස්වභාවය පවා ලැබීමට ‍ද මේ වර්ධනයවීම ඉවහල් වේ. සමහර පුරුෂයින් තුළ මේ පොජෙස්ට්රධජන් හෝමෝනය නිෂ්පාදනය හා ශ්රාරවය අධිකව සිදු වේ. එවිට අදාළ පුද්ගලයාගේ ද්විතීයික පුරුෂ ලිංගික ලක්ෂණ වඩාත් තදින් කැපී පෙනේ. හැඩිදැඩි ආක්ර මණශීලී මුරණ්ඩු ස්වභාවයක් ඇති පිරිමි තුළ බහුලව පොජෙස්ට්රපජන් හෝමෝනය ඇත. සමහර පිරිමි තුළ මේ පොජෙස්ට්ර ජන් හෝමෝනය නිෂ්පාදනය හා ශ්රා වයවීම අඩුය. එවිට එම පුද්ගලයාගේ පුරුෂ බවට හිමිවන ද්විතීයික ලිංගික ලක්ෂණ මතු වීම කල්ගත විය හැක. එසේම වඩාත් කැපී පෙනෙන පරිදි පුරුෂ බවට හිමිවූ ද්විතීයික ලිංගික මතුනොවිය හැක. සෑම පුරුෂයෙකු තුළම ටෙස්ටෙස්ටරෝන් ඉතා සුළු ප්රවමාණයක් නිපද වේ. ටෙස්ටෙස්ටරෝන් ස්ත්රීැ හෝමෝනයකි.ඒ නිසා ස්ත්රින බවට හිමි යම් යම් ලක්ෂණ ද පුරුෂ සිරුර තුළ ද මතුවීමේ නැමියාව ඇත. සි‍රුරේ පමණක් නොව ආකල්ප වල පවා මේතත්වය දැකගත හැක.ස්ත්රීරන් මෙන් පියයුරු වර්ධනයවීම, කටහඬ සිහින්වීම,ලාලිත්යත සුකොමළ සිරුරක් ඇතිවීම, මුහුණේ දැලි රවුළු නොවැඩීම, මුහුණ ස්ත්රිිකගේ මෙන් සෞම්යල මෘදුවීම, මාංශපේශී මොළොක්වීම බඳු දේ හිමි පිරිමි ඇති වනුයේ ස්ත්රීම හෝමෝන වන ටෙස්ටෙස්ටරෝන් අධිකව නිෂ්පාදනය හා ශ්රාසවයවීම නිසාය. ස්ත්රීව ලිංගික හෝමෝන අධිකව සිරුර තුළ ඇති පිරිමි තුළ විද්ය.මාන වනුයේ පිරිමි ලක්ෂණ වලට වඩා ස්ත්රීක බවට අදාළ ගති ලක්ෂණයි. මෙබඳු ඇතැම් පිරිමින්ගේ පියයුරු පවා කාන්තාවකගේ මෙන් දැඩිව විශාලිතව වර්ධනයවී ඇත. ජාන විකෘති වීමකට ලක්වීම නිසා පිරිමියෙකුව උපත ලබන පිරිමියෙකු ඉපදීමෙන් පසුව ස්ත්රි යක බවට පරිවර්තනය වී යාහැක. ලිංගිකත්ව මාරුවූ එබඳු පුද්ගලයෙකු තුළ පිරිමියෙකු සතු ප්රිජනන ලිංගේන්ද්රිීය හා ස්ත්රිියක සතුවූ විශාලිතව වර්ධනය වූ පියයුරු යුවළක් හිමි බව දැකගත හැක.එසේම එබඳු අයගේ මුහුණේ දැලි රවුළු නොවැඩීම හා මෘදු සිරුර ස්ත්රිහයකගේ මෙන් නම්ය.ශීලී හැඩයකට අනුව සකස්ව පැවතීමද දැක ගත හැක. හිසකෙස් පවා දිගට සිහින්ව වැඩේ. ඒ අයගේ ආකල්ප පවා පිරිමියෙකුට වඩා ස්ත්රි කගේ මෙනි. යම් හෙයකින් මෙබඳු අයෙකු ස්ත්රිඅයකසේ ස්ත්රීම ඇඳුම් පැළඳුම් හැඳ පැළඳ සිටියහොත් මතු පිටින් විද්යසමාන වනුයේ රූමත් කාන්තාවක ලෙසය. පිරිමි තුළ පොජෙස්ට්රඳජන් ප්රිමාණය අඩු වී ටෙස්ටෙස්ටරෝන් ප්ර මාණය අධිකවීම නිසා ඒ පුද්ගලයා පුරුෂ ලිංගේන්ද්රිරය පමණක් සහිත ස්ත්රි යක ලෙස දිස් වේ. ටෙස්ටෙස්ටරෝන් ප්රපමාණය අධිකවීම නිසා පුරුෂ ලිංගික අනන්ය තාව පවා කාලයක දී නැතිව යයි. ලිංගික ක්රිනයා පවා පුරුෂ ස්වභාවය වියැකී ස්ත්රීග ස්වභාවය ප්ර්කට වේ. පුරුෂ බීජාණු නිපදවීමද ක්රකමානූකූලව අඩුවී නැවතී යයි. ලිංගික එක්වීමේදී ආක්රයමණශීලී වීමට වඩා අ‍නිකෙකුගේ ලිංගික ආක්ර‍මණයකට යටත්වීම මඟින් කායිකව තෘප්තිමත්වීමට පෙළඹෙන හැඟීම් ඇති වේ. දිගු කාලයක් ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝනය අධිකව සිරුරේපැවතීම නිසා සිරුරේ පරිවෘත්තිය ක්රිගයා මුළුමනින්ම ස්ත්රීන ස්වභාවයකට පත් වේ. මෙබඳු අයතුළ බහුලව ස්ත්රීස ආකල්ප,හැඟීම් හා චිත්තවේග ඇත. පිරිමි අතරේදී සෙසු පිරිමි තුළ කිසියම් ආකර්ශණයක් ගොඩ නඟා ගැනීමට පවා මෙබඳු අයගේ බාහිර හා අභ්ය්න්තර ලක්ෂණ හේතු වේ. අනන්යවතා ලක්ෂණ හුවමාරුව හා වෛද්යන විද්යාේව සිරුරේ පුරුෂ ලිංගේන්ද්රිලය හුදෙක් නාමිකව පවතින නමුදු සම්පූර්ණයෙන්ම ස්ත්රිරයකගේ බඳුව කායික හා මානසික ගති ලක්ෂණ ප්රයකට කරන පුද්ගලයින්තුළ ඇතිවන ලිංගික ආකර්ශණය පවා ස්ත්රී න් පිළිබඳව නොව පිරිමි පිළිබඳව බව පෙනී යයි. ඔවුන් බොහෝවිට ප්රියය කරනුයේ ද ස්ත්රීතන් සමඟ ලිංගිකව එක්වීමට නොවේ. පිරිමින් සමඟ කායිකව එක්වීමටය. ඔවුන්ගේ හැඟීම්, ආශා ස්ත්රි යකගේ පරිදිවීම මීට හේතුවයි. ස්ත්රීර ලිංගික ප්රකජනක පද්ධතියක් සිය සිරුරේ නොපිහිටා තිබීම නිසා උපතේදී පිරිමියෙකුව සිට ස්ත්රිවයක ලෙස ලිංගිකව අනුවර්තනය වූ අයෙකුට ලිංගික වුවමනාවන් සපුරාගැනීමේදී මතුවන ගැටළු නිරාකරණය කරගැනීමට දරණ උත්සහයන් වල දී සම්මතයට වඩා වැඩි ඉඩකඩක් අසම්මතයතුළ ගැබ්ව තිබේ. ශල්යදකර්ම සිදු කිරීම මඟින් සාර්ථකව පුරුෂ ලිංගේන්ද්රිසයන් ඉවත්කර ඒ වෙනුවට ස්ත්රීද ලිංගේන්ද්රිීයන් බද්ධකළ පසුව මෙබඳු ගැටළු ඇති නොවේ. මානසිකව ඇතිවන ලිංගික අනුවර්තනයට සමගාමීවන ලෙස කායිකවද ලිංගිකව පරිවර්තනය කිරීම මෙහි ඇති අරමුණයි.දරු ගැබක්ඇතිවීමට අවශ්යමවන සියළු ඉන්ද්රි යයන් බද්ධ කිරීමේ පහසුකම් මෙබඳු ශල්යරකර්ම මඟින් සැලැස්වේ. බටහිර රටවලදී සිදුකළ හැකි තරමට දියුණු තාක්ෂණික උපකරණ,වෛද්යශවරු හා ඉතා දියුණු නවීන ශල්යඉගාර බටහිර රටවල නූතනයේ බහුලව ප්රෂචලිතව ඇත. දිගු කලක සිට ක්රදමිකව ස්වභාවිකව කායිකව හා මානසිකව ස්ත්රීුබවට අනුවර්තනය වන පිරිමියෙකු තුළ ස්වභාවිකව ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝන නිෂ්පාදනය හා ශ්රාවවයවීම සිදු වේ. එබඳු පිරිමි කායිකව පමණක් නොව මානසිකව පවා බොහෝදුරට ස්ත්‍රියකට සමාන ගති ලක්ෂණ උරුමකර ගනී.වෙනත් පිරිමි පිළිබඳ ලිංගික ආශා, ආකර්ශණ ඇතිවීමටද මෙබඳු තත්වය හේතු වේ. ස්වභාවිකව ලිංගික අනුවර්තනයන් නොවෙතත්, ඇතැම් පිරිමි සිය ලිංගික අනන්යවතාවයටද වඩා ස්ත්රීල ලිංගික අනන්යවතාවයට කැමතිය. බටහිර රටවල මෙබඳු අයට කෘතිමව ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝන ලබා ගැනීමට පහසුකම් පවතී. එමඟින් නිසියාකාරව පරිපූර්ණ ස්ත්රිරකගේ ගතිලක්ෂණ ඇති වේ. දිගු කලක් තිස්සේ ටෙස්ටෙස්ටරෝන් හෝමෝනය අධිකව ලැබීම නිසා පිරිමියෙකුගේ සිරුරේ පුරුෂබවට අදාළ ද්විතීයික ලිංගික ලක්ෂණ සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ ගිලිහී යයි.ඒවෙනුවට පුරුෂ සිරුර ස්ත්රීල සිරුරක් බවට පත් කිරීමට අදාළ ස්ත්රීර ද්විතීයිකලිංගික ලක්ෂණ පහළවේ.මේ තත්වය ශාරීරිකව මෙන්ම මානසිකවද ඇතිවේ.පිරිමියෙකු සතුව ඇති හැඩිදැඩි පුරුෂ ලක්ෂණ වෙනුවට සුන්දර සුකොමළ නාරි ලාලිත්යඇයක් සිරුරෙන් ප්රුකටවේ.කායිකව මනා ලෙස වැඩුණු සුන්දර කාන්තාවක් බවට මෙබඳු අය පත්වේ.පුරුෂ ලිංගේන්ද්රිකය තිබුණද,එය බොහෝවිට ලිංගික ලෙස අකර්මණ්ය ස්වභාවයේ පවතී.එය සිරුරට අනවශ්යි ඉන්ද්රිදයක් බවටද පත්වේ.බොහෝවිට ශල්යණකර්මයක් මඟින් මෙය ඉවත්කර දැමීම බටහිර රටවලදී බහුලය.මෙබඳු පුද්ගලයින් හැඩගැසී ඇත්තේද ස්ත්රියයක ලෙස ලිංගිකව එක්වීමට හා එමඟින් සතුටුවීමටය. මෙබඳු අයගේ සිතතුළ වෙනත් පිරිමි පිළිබඳ ලිංගික හැඟීම්, ආශා, සිතුවිලි, ආකල්ප බහුලව ඇති විය හැක. ටෙස්ටෙස්ටරෝන් අධික වීම නිසා ස්ත්රීක බීජාණු නිෂ්පාදනය විය හැක. පසු කාලවල දී ශල්යහකර්ම මඟින් පුරුෂ ලිංගිකේන්ද්රිනය ඉවත්කර ඒ වෙනුවට ස්ත්රීප ලිංගික ඉන්ද්රි යයන් බද්ධකිරීම නිසාද, ඊට අනුව පොජෙස්ට්රගජන් හෝමෝන ලබාදීම නිසාද ස්ත්රිතයකගේ ලිංගික හැකියාව කිසිදු අඩුපාඩුවක් නොමැති ලෙස ඇතිවිය හැක.නූතන වෛද්ය විද්යා ව පිරිමියෙකුව උපත ලබා පසුව ස්ත්රිුයක බවට පත් අයගේ මානසික හා කායික අනුවර්තනය අස්වාභාවික නොවන බව වර්තමාන පර්යේෂණ අනුව පිළිගෙන තිබේ. ජාන විකෘතිවීම නිසා ද, විවිධ හේතුමත ඩී. එන්. ඒ. අණුක ව්යුේහ තුළ සිදුවන විවිධ වෙනස්කම් නිසා ද මෙබඳු දේ ඇතිවිය හැක. මෙවැනි තත්වයන් නිසා විවිධ රටවල පවතින සංස්කෘතික පසුබිම අනුව ගැටළු මතුවිය හැක. සමාජ ආකල්ප නිසාද පසුකාලයේදී සමාජයට මුහුණ දීමේ දී ලිංගික අනන්යුතාව වෙනස්වීම මත බොහෝ ගැටළු හා ප්රකශ්න ඇතිවිය හැක. විශේෂයෙන්ම විවාහවීමේදී විවාහසහකරුට මෙබඳු දේ තදින් බලපෑහැක.ඒ නිසා එබඳු තත්ව පිළිබඳ කල් තබා විවාහ සහකරුව දැනුවත් කර තැබීම වඩා යෝග්යැය.

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ

                                    0718064226

මාර්ග ඵල ලැබීය හැකිද? -- ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ

03.පරිච්ඡේදය සංජානනය : ඉන්ද්රී්ය ඥානය 3.1.දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙන පිළිවෙල දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ තමාට අනන්යල මානසික හැඩතලයට අනුරූපවය. මේ නිසා දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙන පිළිවෙල පුද්ගලානුබද්ධව වෙනස් මුහුණුවරක් ගනියි.දැනුම යනු සංඥා යම් කිසි පිළිවෙළකට අනුව මනස තුළම සංවිධානයවීමකි. එමඟින් මොළයේ නව ස්නායු ව්යුමහයන්හි දත්ත තැන්පත්වනුයේ නිශ්චිත රටාවකට අනුවය. යම්කිසි දත්ත සමුදායක් මොළයේ ගබඩා වී ඇත්තේ සංවිධානාත්මක ස්වරූපයකිනි. මේ සංවිධානාත්මක ස්වරූපය නිසා මොළයේ සංකීර්ණ ව්යුාහ ගොඩනැ‍ඟේ. මේ නව ව්යුයහ ගොඩනැඟීමෙන් ඒවා අතර නව අන්තර් සබඳතා ඇතිවීම සංශ්ලේෂණ ක්රමමවේදයක් අනුව සිදුවේ. සංශ්ලේෂණ ක්රගමවේදය යනු පවතින දෙය අනුසාරයෙන් ඇති වන විවිධ දැනුම් ක්ෂේත්රු ගොඩනැඟීමයි.එවිට අභිනව ක්ෂේත්රව අර්ථකථනයවනුයේද පවතින ක්ෂේත්රව වලට සමානුපාතිකවය. මේ ක්රශමයේ ප්ර්බල ස්ථාන මෙන්ම දුබල ස්ථානද තිබේ. මෙහි ප්ර‍බල ස්ථාන නම් නිරතුරුව පවතින දැනුම ආශ්රටයෙන් නව දැනුම ගොඩනැගෙන නිසා දැනුම තහවුරු වීමට වැඩි ඉඩකඩක් සැලසිය හැකි බවයි. එසේම පවතින දැනුම ඔස්සේ නව දැනුම විචාර පූර්වකව සලකා බැලීමට මෙහිදී වැඩි ඉඩක් හිමි වේ. එසේම පවතින දැනුම සංස්කරණය කිරීම් වලට ලක්වේ.ඇතැම්විට පවතින දැනුම පිළිබඳව වැඩිදුර ව්යිතිරේක කරුණු පවා එක්රැස් කර ගැනීමට මෙකී ක්රතමවේදය ඔස්සේ වැඩි ඉඩක් හිමිවේ. එබැවින් මෙබඳු අවස්ථාවන්හි පවතින මූලික දැනුම තව තවත් තහවුරුවීමට අවකාශ සැලසේ. සංශ්ලේෂණ ක්රසමවේදයේ දක්නට ලබෙන දුබලතාවය නම් පවතින දැනුමට වෙනස් දේ සංජානනය වීමේදී පවතින දැනුම ප්රතතික්ෂේපවීමකට ලක්විය හැකි බවයි. සාරධර්ම ලෙස කලක සිට පිළිගැනී පැවතුනු දෙයක් තවත් අවස්ථාවකදී සාරධර්ම නොවන ලෙස වැටහිය හැකිය. ඒකී හේතුව නිසා මුලින් සාරධර්ම ලෙස සැලකූ දේවල් අත්හැර දැමීමට පවා ඉඩ තිබේ. පොල්තෙල් ආහාරයට ගැනීම නිසා රුධිරයේ අන්තර්ගත මේද ප්රමමාණය වැඩිවෙතැයි යන දැනුම ලබයි.පසු අවස්ථාවකදී පොල්තෙල් ආහාරයට ගැනීම එතරම් අයෝග්යේ නොවන බවක්ද දැනගනියි. පොල් තෙල් ආහාරයට ගැනීම නොව සත්ව මේදය ආහාරයට ගැනීම අදාළ රෝගී තත්වයට හේතුව බව නිසැක ලෙස දැන ගනියි.මේ සමඟම පොල්තෙල් ශරීර සෞඛ්යයයට අහිතකර යන දැනුම ප්‍රතික්ෂේිප වේ. මේ නිසා යම් කිසි දෙයක් පිළිබඳ ඇති පිලිගැනීම වඩාත් තහවුරුවීම මෙන්ම ප්රනතික්ෂේපවීම යන ප්රයතික්රි්යා දෙකම සංශ්ලේෂණ ක්රිමවේදයතුළ විද්යතමානබව පැහැදිලිවේ. දැනුම ගොඩනැඟීමේදී භාවිතාවන අනෙක් ආකාරය නම් විශ්ලේෂණ ක්රකමවේදයයි. මෙහිදී දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ විග්රෂහයතුළිනි. විශ්ලේෂණ ක්රදමවේදයේ ප්රපබල බව නම් මෙහිදී උපයෝගී කරගන්නා දත්ත ගැඹුරින් විශ්ලේෂණය කිරීමට ඇති හැකියාවයි. මෙහිදී තාර්කික ස්වරූපය භාවිතා කරන අවස්ථාද ඇතිවේ.යමක මතුපිට ස්ථරයේ සිට ඊට පහතින් පිහිටි යට ස්ථර කරා අනුක්රකමිකව ගැඹුරට පිවිසෙමින් සිදුකරන විග්රපහයන් මීට ඇතුළත්ය.නිදසුනක් ලෙස යම් විශාල සංඛ්යාරවක් තව ඊට වඩා කුඩා සංඛාවකින් බෙදූවිට අවසානයේදී ලැබෙන දුරටත් නොබෙදිය හැකි සංඛ්යාඅත්මක වූ පිළිතුර දැක්විය හැකිය.එසේම විසඳීමට දුෂ්කර ගැටළුවක පියවර ගණනාවකින් පසුව විසඳුම වෙත ළඟාවීමද නිදසුනකි.එසේම එක්වරම වටහාගැනීමට අසීරු යමක් ක්ර්මික පියවර ගණනාවකට බෙදා ඉන් අනතුරුව වටහාගැනීමට වෑයම් කිරීමද විශ්ලේෂණ ක්ර්මවේදයයි. විශ්ලේෂණ යන්න තුළ විග්රීහ කිරීම අන්තර්ගතය.යමක් වටහාගැනීමට නම් ඒ පිලිබඳ විග්රරහයක යෙදීම අවශ්යනවනුයේ ‍මේනිසාය. මෙහිදී දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ පියවර ක්රහමයට අනුවය. ඒ අනුව මුලින් ඇති වූ දත්ත සංඥා වලටම පසුව ලැබෙන දත්ත සංඥා එක්වීම නිසා මූලික හැඩයේ සංකීර්ණත්වයක් විද්යවමානවේ. එවිට මූලික හැඩයද පවා වෙනස්වී යන අවස්ථා තිබේ. නිතරම දත්ත සංඥා විශ්ලේෂණයේදී පියවරවල සමාන බව මෙන්ම ක්ර මික බවද තිබිය යුතුය. මෙහිදී ‍මොළයේ ස්නායු ව්යුැහ ගොඩනැඟෙනුයේ මුලික ව්යුනහ සියල්ල සම්බන්ධ කරගෙන නොවේ. එහිදී සම්බන්ධ වනුයේ අවසාන පියවරට ආසන්නතම පියවර වේ.මේ අනුව පියවර රාශියකින් සමන්විත ස්නායු ව්යු්හයක එක් එක් පියවර පාසා ක්රපමික සම්බන්ධ වීමක් ආසන්නතම පියවර තුළ ඇත. එසේම මුල්පියවර සමඟ අවසානපියවර සෘජුව අසම්බන්ධිතය. අවසාන පියවරේ සිට මුල් පියවරට යාහැකිවනුයේ ඊළඟ ආසන්නතම පියවර ඔස්සේ වීමද මෙහිදී විද්යනමාන එක් සුවිශේෂීත්වයකි.මේක්රේමයට අනුව දැනුම ජාලගතව සම්බන්ධවන බැවින් අවශ්යිවන අවස්ථාවන්හි විචාරපූර්වකව විකල්ප අවස්ථා කරා පහසුවෙන් ළඟාවිය හැකිය.මේ ක්රදමයේදී මුලික දැනුම දෙවනුවට ලබාගන්නා දැනුම මඟින් ප්රුතික්ෂේප නොවේ.එසේම දැනුම අනවශ්යා පරිදි යළිඳු වාරයක් තහවුරුවීමක්ද නොවේ.මේ නිසා කිසිදු අධානග්රාකහී බවක් නොමැතිව මධ්ය ස්ථව විචාරශීලී අයුරින් කටයුතු කළ හැකිවීම මේ ක්රිමවේදයේ විද්යාවමාන වාසි සහගත තත්වයකි. දැනුම ව්‍යුහාත්මකව ගොඩනැ‍ඟෙන්නක්ය යන මනෝවිද්යාීඥයින්ගේ පිළිගැනීම නූතන පර්යේෂණ නිසා ඇතැම්විට අභියෝගයට ලක්වී තිබේ. මේ පර්යේෂණ නූතන මනෝ විද්යාණත්මක හැඩතලයේ සුවිශාල පෙරලියක් ඇතිකිරීමට සමත්වී ඇත. මන්ද අදාළ ව්යුයහයන්ගෙන් පරිබාහිරව පවා දැනුම ගොඩනැඟිය හැකිබව පැහැදිලිවී ඇති බැවිනි. මෙය මනසේ රසායනික ද්රනව්යහවල සංකීර්ණ වූ ප්රැතික්රිදයාවක් නිසා ඇතිවන්නක් බවට නුතන මනෝවිද්යානඥයින් විසින් අර්ථදක්වනු ලැබේ. මතකය, දැනුම හා ආවර්ජනය යන ක්රිකයාවළි සිදුවනුයේ සීඝ්රන රසායනික ප්ර තික්රිියාවන් මඟින් බව මේ පිළිබඳව පර්යේෂණවලදී සොයාගෙන තිබේ. දැනුම නිරතුරුව ලැබීම නිසා මනස තුළ සංකීර්ණ ව්යුයහ ‍ගොඩ නැ‍ඟෙතැයි මුලින් විශ්වාස කරන ලදී. මොළය විශාල පරිපථයක් ලෙස සැලකූ විට ඒ තුළ තව ක්ෂ්ර‍ද්රළ පරිපථ ඇතිවීම දැනුම ගබඩාවීමේදී සිදුවේ.සැබවින්ම මොළයෙන් කුඩා විද්යු ත් ධාරාවක් නිකුත්ව එය සෙසු ප්රැදේශ කරා ව්යාේප්තවී යයි. අවදියෙන් සිටීමේදී නිද්රාාවට පත්වීමේදී නිද්රාතවේ විවිධ අවස්ථා වලදී, සිත සමාධිගතව පවතිද්දී මොළයෙන් නිකුත් වන මෙකී විද්යුේත් ධාරාවේ තරංග ආයාමය ඊට අනුරූප වන පරිදි සුසර කිරීමකට ලක් වේ. මේ අනුව මොළයෙහි ක්රියයාකාරීත්වය මැන ගැනීම සඳහා මෙකී තරංග ආයාමය සුපරීක්ෂණයට ලක් කිරීම බොහෝවිට නූතන වෛද්යය විද්යාට පර්යේෂණවලදී සිදුවේ. මොළයතුළ හා ඉන් පිටතට විහිද යන මෙකී විද්යු ත් ධාරාව මොළයේ විවිධ ස්ථාන උත්තේජනය කිරීමට උපකාරී වේ. මොළයේ ක්රිෙයාකාරීත්වය නිරෝගීව පවත්වා ගැනීමට මෙකී විද්යුනත් ධාරාව මොළය තුළ ව්යා.ප්තවීම අවශ්යිය. එසේ නොමැති වුවහොත් මොළයෙහි හා ස්නායු ක්රියයාකාරීත්වයෙහි කටයුතු අකර්මණ්යඩය විය හැකිය.ඒ නිසා නිරතුරුවම ‍මොළයෙන් නිකුත්වන මෙකී විද්යුකත් ධාරා‍ව එය නී‍රෝගීව පවතින අවස්ථාවලදී කිසියම් නියත මට්ටමකින් පැවතිය යුතුය. එහි නියත අගය අඩු වැඩි වීම මොළය නිසි ආකාරයෙන් ක්රියයා නොකරන බවට සාධකයකි. එසේම මොළයේ මෙකී විද්යුඩත් ක්රිායාකාරීත්වය මොළයතුළ ඇති ස්නායු සම්ප්රේයෂණ සංඥා දත්ත ගබඩාවීම හා යළි අවශ්යමවූ විට ඒවා සිහි කැඳවීම ආදී ‍බොහෝදේ සමඟ සම්බන්ධය. මේ විද්යු ත් ධාරාව සමඟ මොළය ක්රිසයාත්මක වීමේදී මොළයේ ව්යුබහවල රසායනික ප්රතතික්රිළයා ලෙස ගබඩාවී තිබෙන දැනුමද මොළයට අවශ්ය අවස්ථාවලදී විටින් විට කැඳවාගැනීමද සිදුවේ. දැනුම ගොඩනැඟීමේ ක්රිරයාවළිය සිදුවන්නේ මෙසේ ආපසු මතක ගබඩා වලින් කැඳවනු ලැබූ මතක දත්ත හා ‍මොළය වෙත අලුතින් සම්ප්රේෙෂණය වූ සංඥා දත්ත අතර සමායෝජනය නිසාය.මොළයේ ඇති සංකීර්ණ ක්රියයාවළිය නම් මෙකී සමායෝජනයයි. අපට ලෝකයේ ජීවත්වීමේදී අවශ්ය කරන්නා වූ සෑම දැනුමක්ම ලැබෙන්නේ මේ සංකීර්ණ සමායෝජන ක්රි යාවළිය හරහාය.ඉගෙනීම,දැනුම ලැබීම පුරුදු පුහුණුව ලෙස සාමාන්යර ව්යරවහාරය අනුව හදුන්වනු ලබන්නේ ඉතා සංකීර්ණව මොළය තුළදී සිදුවන මේ සමායෝජන කාර්යභාරයටය. මේ සමායෝජන කාර්යභාරය සරළ බවේ සිට සංකීර්ණ බව දක්වා විවිධ පරාසවලින් යුක්තය.යම්කිසි දත්ත සම්ප්රේ ෂණයක් මොළයට ලැබීමේදී මොළය ඒ පිලිබඳව අදහසක් ඇති කරගන්නේ මීට පෙර අවස්ථාවකදී අදාළ සංඥාවට හෝ ඊට සමාන දත්ත සංඥාවන් මොළය වෙත ලැබී එය මතකයේ ගබඩාකර තිබුණහොත් පමණි.එවිට මොළය ඒපිළිබඳ සුපරීක්ෂා කර අදාළ මතකය තැන්පත්ව ඇතිනම් යළිආපසු කැඳවාගැනීම සිදුකරයි. මෙසේ ආපසු කැඳවා ගනු ලැබූ මතකය ආගන්තුක දත්ත සංඥාව හා මනා සේ සසඳා බැලීමකට ලක් කරයි.මෙහිදී ආගන්තුක දත්ත සංඥා මෙසේ ආපසු කැඳවාගනුලැබූ මතක දත්තවලට සමාන නම් මොළය විසින් අදාළ ආගන්තුක දත්ත සංඥා හඳුනාගැනීමකට ලක්කෙරේ.අනතුරුව දත්ත වර්ගීකරණයද කෙරේ. මොළයේ තැන්පත්වූ දත්ත යළි සිහිකැඳවීම හා සැසඳීම වැනි ක්රිකයාවළි මඟින් යමක් පිළිබඳ හඳුනාගැනීමට අවශ්යක මූලික පුහුණුවක් ඇතිවේ. හඳුනාගැනීම පිළිබඳ ඇතිවන මේ මුලික පුහුණුව ඉතා සංකීර්ණ ඉගෙනුමක ප්රා ථමික හැඩතලයයි. පුහුණුව නිසා ඉගෙනීමද, ඉගෙනීම නිසා පුහුණුවද ලැබේ. පුහුණුව ඉගෙනීමේම කොටසකි. චර්යාවේ ඇතිවන වෙනස්වීම ඉගෙනීමකි. මෙය සිදුවනුයේ පුහුණුව නිසාය. මේ අනුව එම පුහුණුව ඕනෑම ආකාරයක දෙයක් විය හැකිය. ආකල්ප පිළිබඳ ඇති කළ පුහුණුවක් විය හැකිය.එවිට එය ආකල්ප ඉගෙනීමකි.එසේම ආවේදනය හා චර්යාව පිළිබඳව ද මීට සමාන පුහුණුවක් ඇති කළ හැකිය.එවිට එබඳු පුහුණුකිරීම ආවේදන ඉගෙනීමක් හා චර්යා ඉගෙනීමක් බවට පත්වේ.යමෙකු යම්දෙයක් ඉගෙනීම නිසා ලැබෙන පුහුණුව එපරිදි විවිධ හැඩතල වලට අයත්වේ. ඕනෑම පුහුණුවක් ආකල්ප, ආවේදන හා චර්යා යන තෙකොටසකට බෙදේ. පළමුව දත්ත සංඥා නිසා මනසේ ඇතිවනුයේ ආකල්පයි.මෙය සූක්ෂමය. තේරුම් ගැනීම තරමක් අපහසුය. මේ සඳහා ජීවිවිද්යාුත්මක වර්ධනයක් ලබා තිබිය යුතුය. ළමාවියේදී ආකල්ප පුහුණුව තරමක් දුරට දුෂ්කරය.මන්ද දරුවාගේ මොළය ඊට සරිලන ලෙස ජීව විද්යාආත්මක වර්ධනය වී නැති බැවිනි. වයසින් වැඩෙත්ම ආකල්ප පුහුණුවට දරුවෙකු යොමුකළ හැකිය. ආවේදන පැතිකඩ අප‍ගේ චිත්තවේග හා සම්බන්ධය.හැඟීම් දැනීම්වලට සම්බන්ධකර ප්රේතිචාර ඇති වනුයේ මේ අංශයන්ගෙන් සිදුවන දැනුම සංසරණය මඟිනි.නිදසුනක් ලෙස මිත්රාශීලී ආකල්පමය දැනුම ලැබීම නිසා සිතට ප්රීනතියක් ඇතිවේ. තමාට සිදුවූ පාඩුවක් පිළිබඳ දැනුමකදී සිතට දුකක් ඇති වේ. තමා දරා සිටින අදහසක් අනුන් විසින් විවේචනය කරනු ඇසූ විට තරහව, දොම්නස හෝ කළකිරීම ඇති විය හැකිය. මේවා හැඟීම් ආවේග වැනි සිතේ භාවාත්මක පැතිකඩ හා සම්බන්ධ දැනුමකි.එම නිසා මේවා හැඟීම් ඉගෙනීම යනුවෙන් ද හැඳින්වේ. විශේෂයෙන්ම කුඩාදරුවන්ගේ ආකල්ප පිළිබඳ වටහා දීම අසීරුය.එබැවින් ඔවුන්හට ඉගැන්විය යුතු වන්නේද ඉගැන්වීමට වඩාත් පහසු වන්නේද ආවේදන පැතිකඩ මඟිනි.මෙහිදී ඇති වන ගැටළුවක් නම් කුඩා දරුවන්ගේ මනස සංකල්ප, ආකල්ප වැනි වියුක්ත අදහස් තේරුම්ගැනීමට තරම් මෝරා වැඩී නොතිබීමයි. වියුක්ත සංකල්ප යනු බාහිර ලෝකයේ විද්යකමාන සම්මුති, ප්රඩඥප්ති ආදියට සෘජුව සම්බන්ධ නොවන අදහස්ය.එනම් කාලය, දුර, ගුණිතය වැනි සංකල්පයි.මේවා වුවද වැඩිහිටියන්ට එතරම් ගැඹුරු දේ නොවේ.නමුදු නිවන බඳු දෙයක් වැඩිහිටියෙකුට පවා තේරුම්ගත නොහැකිය. මන්ද එය තේරුම්ගැනීමට තණ්හා, දෘෂ්ටි, මාන ආදියෙන් කිළිටිවූ සාමාන්යත පෘථග්ජන මනසකට නොහැකි බැවිනි. ඊට සුවිශේෂී සංජානන කුසලතා ක්ර මානූකූලව වර්ධනය කරගත යුතුය. විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුකරනුයේ මෙකී සංජානන කුසලතා ක්රධමානූකූලව වර්ධනය කිරීමකි.එහිදී දැනුම ලබාදෙනුයේ අභ්ය්න්තර කුසලතා අවධි කර ගැනීම සඳහාය. පොත්පත්වල ඇති දේ ධාරණය කර ගැනීමද දැනුමකි.ඇසීමද දැනුමකි. නමුදු මෙබඳු දැනුම මඟින් සිදුවනුයේ විෂය කරුණු රැසකින් මනස පුරවා දැමීම පමණකි. ත්රි.පිටක සූත්ර දේශනාද අයෙකුට මෙබඳු දැනුම ලැබීම සඳහා භාවිතා කළ හැකිය. එවිට සිදුවනුයේද එසේ ලැබෙන දැනුම නිසා මනස විෂය කරුණු වලින් පිරවීයාම පමණකි. ඊට අමතරව අධ්යාිපන සහතික ගොන්නට තවත් සහතික එකතුවීම පමණි. නමුදු අවශ්යි නම් අයෙකු හට ත්රිඅපිටක සූත්ර දේශනා අභ්යනන්තර කුසලතා අවධිකරන දැනුම ලැබීම පිණිසද භාවිතා කළ හැකිය. ළදරු පාසැල්වල දරුවන්ට එක්වරම අකුරු ඉලක්කම් නූගැන්විය යුත්තේ ඔවුන් ඉක්මනින් එබඳු ඉගැන්වීම් වලින් වෙහෙසට පත්වන නිසාය. එසේ කිරීම ඵලදායකද නැත. ඉගැන්වීම සමබරව යා යුතුවන්නේ ඔවුන්ගේ ජීවවිද්යාපත්මක වර්ධනයට අනුකූලවය. එසේ නොවුවහොත් පසු කාලීනව එය ඔවුන්ගේ මනසට හානිකර ලෙස බලපෑ හැකිය. කුඩාදරුවෙකු තුළ බිළිඳු වියේදී වර්ධනය වීමට පටන් ගනුයේ ආවේදන පැතිකඩ වන නිසාය.කුඩාදරුවෙකු සිය අවශ්යිතා වැඩිහිටි සමාජය වෙතට සන්නිවේදනය කරනුයේ හැඬීම මඟිනි. දුක, වේදනාව, නොරිස්සීම, මානසික කායික අපහසුතා බඳු අවශ්යුතා සිය මවට සන්නිවේදනය කිරීම සඳහා කුඩාදරුවෝ හැඬීම එක්තරා මාධ්යායක් කරගනිති. හැඩීම නම් චිත්තාවේග සම්බන්ධ ජීවවිද්යා ත්මක ශාරීරික ක්රිහයාවළියකි.මේ නිසා කුඩා දරුවන්ගේ මුල්ම පුහුණුව හැඬීමයි. එය මනුෂ්ය් ළඳරුවා ජන්මයෙන්ම ලබන දායාදයක් වැනිය. මන්ද කිසිවෙකු හැඬීම ළඳරුවන්ට පුහුණු නොකරවන බැවිනි. නමුදු ජන්මයෙන් ලද හැඬීම සිය අවශ්යහතා ප්රටකාශයට පත්කිරීම පිණිස මාධ්යවයක් කරගැනීමට හුරුවීමත් සමඟ ළඳරුවන් එය පුහුණු වන බව පෙනේ. මෙය ළඳරුවන්ගේ මුල්ම ඉගෙනීමයි. මේ හේතුව නිසා කුඩාදරුවන්ට පුහුණු කරවීම පහසු චිත්තවේගික වූ කරුණු බව පැහැදිලිය. ඔවුන්ගේ මොළයේ චිත්තවේගාත්මක කොටස වඩාත් වේගවත්ව වර්ධනය වේ.එසේම කුඩාදරුවන් චලනය සම්බන්ධ ක්රිවයාකාරකම් පහසුවෙන් පුහුණුවේ.මොළයේ චලනයට සම්බන්ධ ප්ර දේශ වර්ධනයවීම ආරම්භවනුයේ දරුවෙකුගේ කුඩා කාලයේදීමය. අත්පාවලින් යම්කිසි දෙයක් අල්ලා බලමින් චාලක කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමට කුඩාදරුවෝ දැඩි උනන්දුවක් ගනිති. චර්යා පැතිකඩ හඳුන්වනු ලබන්නේ මනෝචාලක අංශය වශයෙනි. අතහුරු කුසලතාවය වශයෙන්ද මෙය හැඳින්වේ. මොළයේ යාන්ත්රි ක හැකියාවට සම්බන්ධ කොටසේ සිදුවන වර්ධනය ඇති වනුයේ මනෝචාලක අංශය නිසාය. මෙය බොහෝවිට චර්යාවට සම්බන්ධය.විශේෂයෙන්ම කාර්මික හැකියාව වැඩි අය තුළ මේ අංශය ප්රටබලව වර්ධනය වී තිබේ.කුඩා දරුවෙකුගේ මොළය වැඩීමේදී පළමුව වර්ධනයවන එක් කුසලතාවයක් නම් මනෝචාලක අංශයයි. මේ නිසා දරුවෙකුට වැඩීමේදී ක්රමමානූකූලව සිය ඇඟිලි හුරුකර ගැනීම සඳහා කතුරෙන් කැපීම, වැලි පීලි මත ලිවීම, ඇඟිල්ලෙන් ඇඳීම ආදී ක්රිනයාකාරකම් පවරා දෙනු ලැබේ.ලමුන් මෙහිදී මනෝචාලක අංශය දැඩිව වර්ධනය කර ගනිති. සාමූහික ක්රිමයාකාරකම්, කණ්ඩායම් හැසිරීම් මඟින් ලබන දැනුම අයත් වන්නේ මෙකී මනෝචාලක අංශයටය.මෙමඟින් ලබන දැනුම වඩාත් තහවුරුවනුයේ ශාරීරික ක්රිියාකාරීත්වය සමඟ මනස එක් වී ක්රිමයාත්මකවීම තුළින් මෙම දැනුම ලබන බැවිනි. මනෝචාළක අවධියතුළ දරුවෙකුගේ වර්ධනය වඩාත් අධික අවදියයි.මේ අවදියේ අදාළ මනෝ චාළක හැකියාව වැඩිදියුණු කර විය හැකි පුහුණුවක් ලබාදීම ඉතා වැදගත්ය. මන්ද දරුවාතුළ සැඟව ඇති නිර්මාණශීලී කුසලතාව මතුවනුයේ නිසිලෙස එබඳු පුහුණුවක් ලබාදුනහොත් පමණක් බැවිනි. පසුකාලයකදී නීරෝගීමත් සමබර පෞරුෂයකින් සමන්විත දරුවෙකු බිහිවීමට දරුවෙකුගේ මනෝචාළක කුසලතාව නිසි අයුරු පුබුදු කළයුතුය.එය වෙනස් කිරීමට හෝ යටපත් කිරීමට වෑයම් කිරීම නිසා අහිතකර ලක්ෂණ දරුවා වැඩීමේදී මතුවිය හැකිය. එබැවින් ළඳරු පාසැල් වලදී දරුවන්ට අකුරු, ඉලක්කම් ඉගැන්වීමට ඉක්මන් නොවී මූලිකව අවශ්ය. මනෝචාළක කුසලතාවය පමණක් ලබා දෙන ලෙස උපදෙස් සපයනු ලැබේ. යම් දරුවෙකු ක්රුමානූකූලව වැඩීමේදී අදාළ එක්එක් වයස් පියවරෙහිදී ඒ වැඩීමට අදාළ පුහුණුව පමණක් ලබාදීම ඉතා වැදගත්ය.මන්ද මානසික සෞඛ්යා සම්පන්න නීරෝගී දරුවෙකු බිහිකරගත හැක්කේ එලෙසට ක්රිායාකිරීම මඟින් පමණක් වන හෙයිනි.දරුවෙකුගේ වයස් මට්ටම අනුව බුද්ධි හැකියාව වර්ධනය වන බැවින් එය නොතකා කරන ඉගෙනීම හෝ පුහුණුව ඵලදායී නොවේ.බුද්ධිය,නිර්මාණශිලීබව, මතකය,දැනුම ගොඩ නැඟීමේ පිළිවෙල ආදී අංශ එක්එක් වයසට අනුකූලව තීරණයවී තිබේ.මෙය නොතකා වයසට වඩා බලයෙන් දැනුම පැටවීමටයාම නිසා දරුවාගේ නිර්මාණශීලීහැකියාව මොට වී දරුවා ඵලදායී නොවන පුද්ගලයෙකු බවට පත්විය හැකිබව අවබෝධ කරගත යුතුය. දැනුම ගොඩනැ‍ඟෙන පිළිවෙළ අවබෝධ කරගැනීමේදී උපයෝගී වන මෙම ලක්ෂණ සියල්ලම සැලකිල්ලට ගැනීම අවශ්යෙය.දැනුම නිතරම යාවත්කාලීන වේ.එසේම යථාවත් කිරීමෙන් තහවුරු කරගත යුතුය.කෙනෙකු උපන් මොහොතේ සිට මියයන තුරුම මෙම ක්රිමයාවළිය අඛණ්ඩව සිදුවේ.මේ අනුව දැනුම ගොඩනැඟීම සරළ රේඛීයව සිදුවන්නක් නොවන බව අවබෝධ කරගත යුතුය. මොළයේ දත්ත තැන්පත් වන්නේ නිශ්චිත රටාවකටය.එයද මනසේ ඊට අදාළ ව්යුුහ ගොඩ නැඟී ඇති අන්දමටය.සංජානනය පිළිබඳ මූලධර්ම දැනට ගොඩනැඟීමේ පිලිවෙලට බලපානුලබන බව දැක්විය යුතුය.දැනුම මොළයේ අදාළ ව්යුිහතුළ ගබඩාවීමේදී එය තැන්පත්ව ඇති පිළිවෙළතුළ ගැබ්වන කිසියම් නිශ්චිත පොදු රටාවක් පිළිබඳ අවධානය යොමුකළ හැකිය.මේ පොදුරටාව තුළ අදාළ සංජානන දත්ත වලින් නොහැඟවෙන තවත් ලක්ෂණ පිළිබඳවද ඉගෙනීමට ලැබේ.එසේම මෙම පොදු සමානකම පවතිද්දී ඊට වෙනස්වන ස්ථානද හමුවේ.එහිදී ඒ පොදු සමානකමට පිටින් වෙනස්වන අවස්ථා පිළිබඳ විකල්ප අවස්ථාවන්හි ලබන දැනුම ලෙස හැඳින් වේ.මෙය යම් දැනුමක් ගොඩනැඟීමේදී දැනුමට සාපේක්ෂකව මෙන්ම නිරපේක්ෂකව ඇති වන දැනුමකට පවාද හේතුවේ. නිදසුනක් ලෙස 1 යන සංඛ්යාෂව තව 1 සංඛ්යා්වකට එකතුකළ විට පිළිතුර ලෙස 2 ලැබේ(1+1=2). මෙය සාපේක්ෂ ලෙස ලබන දැනුමකි.මීට වෙනස් අවස්ථා ආකාර වලින්ද මේ දැනුම ප්රිකාශ කළ හැකිය.එනම් 1 සංඛ්යානවට 1 සංඛ්යාඅව එකතුකළ විට 11 ලැබීමද (1+1=11), 1 ක් තව 1 කට එකතු කළවිට 1 ගොඩක් ලැබීමද(1+1=1) විකල්ප දැනුම ඇතිවීමේ අවස්ථා ලෙස දැක්විය හැකිය.මෙහිදී පළමු ඉගෙනීම හැරෙන්නට සෙසු සියළු ඉගෙනීම් ක්රථම ගණිතයේ මූලික මූලධර්මවලට විරෝධීබව කෙනෙකුට පෙනී යා හැකිය. නමුදු ඒවාද දැනුම ලැබීමේ නව විකල්ප හා නිරපේක්ෂ අවස්ථා පෙන්නුම් කරනබව වටහාගත යුතුය. පළමුක්රබමය නිවැරදි යැයි සලකනුයේ සමාජ සම්මතය අනුව එය නිවැරදිබවට පොදුපිළිගැනීමක් අති බැවිනි. දෙවැනි විකල්ප ක්රසමදෙකම පොදු සම්මතයෙන් බැහැර නිර්මාණශීලි ඉගෙනුම් වේ.මින් අදහස් වනුයේ ඉගෙනීමේදී දැනුම ලැබීමේ පිළිවෙළ ගොඩ නැඟී ඇත්තේ හුදෙක් සම්මත රටාවට අනුව පමණක්ම නොවන බවයි. විවිධ පුද්ගලයින් සතුව විවිධ මට්ටම්වල නිර්මාණශීලී ආකල්ප පවතිනුයේ ඔවුන්තුළ ඇති මෙබඳු ස්වභාවයට අනුකූලවය. සාරධර්ම සම්බන්ධයෙන්ද මීට සමාන රටාවක් ක්රිතයාත්මකවේ. මිනිස් මනස හැඩගැසී ඇත්තේ කිසියම් බාධකයක් පැනනැඟුණු විටකදී ඊට පරිබාහිරව ඇති විකල්ප අවස්ථා පිළිබඳව සොයා බැලීමටය.අදාළ සංඛ්යාකව එක් එක් පුද්ගලයා සංජානන කර ගනුලබන ස්වරූපය හා අර්ථකථනවල වෙනස්බව අනුව විසඳුම විවිධාකාර ස්වරූප ගන්නාබව පැහැදිලිවේ. නිර්මාණශීලී පුහුණුව නම් මෙයයි.එකම හැඩයේ හෝ එකම අච්චුවක ඉගැන්වීමක් හෝ පුහුණුවක් නිසා නිර්මාණශීලිබවක්ද ඇති නොවේ.නිර්මාණශීලීබව වර්ධනය කළහැක්කේ එක්එක් පුද්ගලයාගේ විභව ශක්තීන් හඳුනා ගෙන ඊට අනුගතව ලබාදෙන විධිමත් ශික්ෂණයකිනි.සියළු දෙනාටම එකම අච්චුවේ ඉගැන්වීමක් කර නිර්මාණාත්මක කුසලතා වර්ධනය කළ නොහැකිය. සත්යන අවබෝධයේදී දැනුම ලබන පිළිවෙළද පුද්ගල භේදයෙන් විවිධ වියහැකිය.විදර්ශනා භාවනාවේ අර්ථය පුද්ගලයාතුළ ඇතිවන සංජානන ක්රිරයාවළිය නිවැරදිව තේරුම්ගැනීමට උත්සාහ ගැනීමයි.එසේ තේරුම්ගැනීමට වෑයම් කිරීම මඟින් වැරදි අවබෝධයෙන් මිඳීමට හැකියාව ලැබේ. මේ වැරදි අවබෝධය නිසා සිතු තුළ ඇතිවන කෙළෙස් නමින් හැඳින්වෙන සෘණාත්මක මානසික තත්වයන්ගෙන් මනස අපිරිසිදුවේ.එය යළි පිරිපහදු කළ හැක්කේ විදර්ශනා භාවනාව වැඩීමෙනි. මේ සෘණාත්මක මානසික ආකල්ප කෙළෙස්, පංච නීවරණ, දශ සංයෝජන ආදී විවිධ නම්වලින්ද අවස්ථානෝචිතව මේවා හැඳින්වේ.මේවායේ විද්යකමාන ඉතා සියුම් වෙනස්කම්ද තිබේ.නමුදු පොදු වශයෙන් සැලකූ විට මේවා සෘණාත්මක මානසික ලක්ෂණ ලෙස සැලකිය හැකිය.සාමාන්යබයෙන් එක්එක් මාර්ගඵලමට්ටම් පිළිබඳ නිශ්චිතව දැක්වීමේදී ප්ර හාණය කරන සංයෝජන ධර්ම ‍කුමක්දැයි සඳහන්වන බැවින් වැඩි අවධානයක් දශසංයෝජන ධර්ම කෙරෙහි ‍‍ජනයොමුකර ඇතිබව සැලකිල්ලට ගැනීම මෙහිදී වැදගත්ය.මෙමඟින් අදාළ මාර්ගඵල මට්ටම්වලදී සිතේ කෙබඳු පිරිසිදු බවක් ඇතිවී දැයි දැනගත හැකිය.එමෙන්ම සිතේ පිරිසිදුවීම මඟින් කුමන මාර්ගඵල මට්ටමක පසුවේදැයි ඉතාම පහසුවෙන් වටහාගත හැකිය. විදර්ශනා භාවනාවේදී සප්ත විශුද්ධිය නාමයෙන් ගැනෙන අවස්ථා සතක් පසුකරයි.මෙහිදී සීල, දිට්ඨි, චිත්ත, කංඛාවිතරණ, මග්ගාමග්ගඤාණදස්සන, පටිපදාඤාණදස්සන, ඤාණදස්සන ආදී විශුද්ධි සතක් ආදී ලෙස අවස්ථා 7ක් අනුව අනුපිළිවෙළින් ගමන්කර සංජානන හැකියාව විශෝධ කරණයකට ලක්කරනු ලැබේ.භාවනානුයෝගියාට විදර්ශනා භාවනාවේදී භාවිතාවන තාක්ෂණවිධි ක්රාමය පිළිබඳව මෙහිදී සෘජු වැටහීමක් ලබානොදේ.ඒ වෙනුවට ලබාදෙනුයේ අදාළ ක්ර්මවේදය නිසි ලෙස භාවිතා කිරීමට අවශ්යව පුහුණුවකි.මුල්කාලීනව ඒ අව‍බෝධය ලබාදුන් අතර පසුකාලීනව සිටි ශ්රාෘවක පිරිස් ධර්මාවබෝධය සඳහා මුල් ශ්රා.වක පිරිස් පමණට දැඩි වෑයමක් නොදැරූ බැවින් එසේ අවබෝධය ඇතිකරවීම එතරම් ප්රලතිඵලදායී නොවූවා විය හැකිය.ඒ වෙනුවට සෘජුව භාවනාක්රතමයේ අන්තර්ගත තාක්ෂණික විධික්රවමය වටහාදීමට වෑයම් නොකර අදාළ ක්ර්ම වේදය පුහුණුකිරීම සඳහාම පුද්ගලයා යොමුකර ඇති ආකාරය මෙහිදී පැහැදිලිව පෙනී යයි. නමුදු ප්රධථම ශ්රාණවක පිරිසට අයත්වූ උපතිස්ස,කෝලිත පරිව්රාපජක දෙපළට, පසුවග මහණුන්ට, යසකුල පුත්රපයා ඇතුළු ඔහුගේ යහළුවන් 54 දෙනා ආදී පිරිස්වලට බුදුරදුන් හුදෙක් විදර්ශනා භාවනා ක්රහමවේදය පුහුණු කරවීම වෙනුවට එහි අන්තර්ගත තාක්ෂණික ක්රසමවේදය වැටහීමට සලස්වා එතුළින් නිවන් අවබෝධය ලබාදීමට වෑයම් කර ඇති ආකාරය ත්රිණපිටක දේශනාතුළ විද්යටමානය. විදර්ශනා භාවනා තාක්ෂණික ක්රමමවේදය කුමක් දැයි වටහාදීම හා ඒ අවබෝධයතුළින් නිවන් දැකීමට සැලැස්වීම එක් ක්රරමයකි.විදර්ශනා භාවනාවේ තාක්ෂණික ක්රනමවේදය කුමක්දැයි වටහා දීමට වෑයම් ‍නොකර අදාළ ක්රයමවේදය පුහුණූකරවීමතුළින් නිවන් අවබෝධයට මඟ සලසා දීම අනෙක් ක්රමමයයි.බොහෝවිට මුල්කාලීන ශ්රාාවක පිරිසට පළමුව දැක්වූ ක්රමමයටද, පසුකාලීන ශ්රාහවක පිරිසට දෙවනුව දැක්වූ ක්රබමයටද නිවන් අවබෝධය පිණිස මඟ සලස්වා තිබේ. මෙහිදී දැක්විය යුත්තේ විදර්ශනා භාවනාවේදී භාවිතාවන තාක්ෂණය පිළිබඳ දැනුම නැතිව වුවද, අදාළ නිෂ්ඨාව වෙත ළඟාවිය හැකිබවයි.මෙහිදී විදර්ශනාව භාවනා ක්රිමයක් අන්දමට වර්ධනය කළ යුතුය.නිශ්චිත කාලවේලාවක්තුළ නියමිත පිලිවෙත් අනුගමනයකර නිශ්චල අයුරින් එක් තැනකටවී සිදුකරන භාවනාවක් ලෙස මෙහිදී විදර්ශනා භාවනාව සිදුවේ.භාවනායෝගියාටද භාවනා තාක්ෂණය පිලිබඳ දැනගැනීමේ වුවමනාවක් ඇතිනොවේ.එසේම මෙහි ඵලදායීතාව අඩුය. භාවනා කරන්නන්ට තමාගේ භාවනාව මනා සුදුසුකම් සහිත ගුරුවරයෙකු සෙවනේ සිටම කළයුතු වේ.එසේම භාවනාවේදී සිදුවිය හැකි අත්වැරදීම් සංඛ්යාතවද අධිකය.ඒවා නිවැරදි කරගනිමින් මුලික පුහුණුව ගුරු සේවනතුළින්ම ලැබිය යුතුය.තමාගේ භාවනාව නිවැරදි මාර්ගයේ ගමන්ගන්නේදැයි දැන ගැනීම සඳහා ගුරුවරයාගේ උපදේශනය නිරතුරු ලැබීම මේ තත්වය තුළ අවශ්යනම වේ.ධර්මය ඇසීමතුළින් නිවන් අඅවබෝධයට පත්වීමේ හැකියාව මේක්රවමවේදයතුළ මියයාමට සලස්වා ඇත . බුදුන් ධරමාන කාලයේදී එනම් මුල්බුදු සමයතුළ භාවිතයට ගනුලැබු ක්රතමවේදය මීට වඩා ප්රානයෝගිකය.එහිදී මෙසේ එක්තැන්ව නිශ්චලව භාවනා වැඩීමෙන් සත්යේය අවබෝධ කිරීමට වඩා කෙනෙකුගේ අවබෝධය පුළුල්කිරී‍ම මඟින් නිරායාසව විදර්ශනාව ගොඩනැඟීම අරමුණුවී තිබිණ. මෙහිදී ඇස, කණ, නාසය, දිව, සම යන පසිඳුරන්ගෙන් හා මනසින් ලබාගන්නා ඉන්ද්රිපය ඥානයෙහි පවිත්රවතාවය සලකා තිබේ.මෙහිදී මනස මනෝ ඉන්ද්රි යට හා මනස හැර සෙසු පංචේන්ද්රිියන් කායික ඉන්ද්රිෙයන් ලෙසටත් සලකා ඇත.එවිට ඉන්ද්රිමය සයකි.මේ ෂඩ් ඉන්ද්රි්යන්ගෙන් ලබන අරමුණු දැනීම නිසා ඇතිවන ෂඩ්විධ සංජානන මමත්වයෙන් දූෂිතවීමට ඉඩනොදී ත්රි්ලක්ෂණ අනුව සලකා බැලීම තුළින් සෘජුව සංජානන විශුද්ධියක් ඇතිකර ගත හැකිය. මෙහිදී සප්ත විශුද්ධියේදී මෙන් සවිස්තරව උපායමාර්ගිකව සංජානන විශෝධන ක්රියයාවළියකට භාජනය නොවී සෘජුව සිත පිරිසිදු කරගැනීමට ලැබේ.මෙම ක්රාමවේදය බුදුරදුන් බාහියදාරුචිරිය තෙරුන්ට දේශනා කර ඇති අයුරු දක්නට ලැබේ. උන්වහන්සේ මේ ගාථාව අසා ඒ ක්ෂණයෙන් සියළු කෙලෙසුන් කෙරෙන් මිදී අර්හත්වයට පත් වූ බව සඳහන්ය. ඉන් පැහැදිලි වනුයේ හුදෙක් එක් තැනකට වී විදසුන් වඩා සිත සමාධිගත කරමින්ම නිවන් අවබෝධය ලැබීමට අවශ්ය නොවනබවයි.මෙහිදී සප්ත විශුද්ධිය වැඩීම සිදුවුවද ක්ෂණකව එය සම්පූර්ණවේ.සප්ත විශුද්ධිය වැඩීම තුළින් සිදුවන දෙයම ප්රැඥාව මෙහෙයවා ගැඹුරු නුවණින් විමසීම තුළින්ද සිදුවන බවයි.නමුදු මෙබඳු ක්රුමවේදයක් භාවිතා කළ හැක්කේ අධික ප්රවඥාවක් හිමි බුද්ධිමතුන්ට බවද අමතක නොකළ යුතුය. මෙහි තව විධික්රදම බොහොමයක්ම ඇත.බුදුන්වහන්සේ චූලපන්ථකතෙරුන්ට වදාළ කර්ම ස්ථානයද එබඳු එක් ක්රමමවේදයකි.එනම් සංජානනය අපවිත්රථවන ආකාරය රෙදි කඩක් උපයෝගීකර ගනිමින් උන්වහන්සේටම වැටහෙන්නට සැලැස්වූ ‍සේක."රජෝ හරණං" ‍යන පාඨයද උච්චාරණය කරමින් එය සුදුරෙදි කඩේ තැවරෙන ගතරැඳී දහදිය තෙල් කුණු ආදී අපවිත්රචදෑ මඟින් එය අපිරිසිදුවූ අයුරු නිරීක්ෂණයකරන මෙන් දේශනාකර වදාලේ උන්වහන්සේගේ වැසී තිබූ ප්ර ඥාව අවධිකිරීමේ අරමුණිනි.මෙහිදී දුවිලි පිස දමමි යනුවෙන් සංජානනය මමත්වයෙන් වරදවා ගැනීමතුළින් සුදුරෙදි කඩ අපවිත්රි වනබව චූලපන්ථක හිමියන් නිරීක්ෂණය කළහ.මමත්වයෙන් සැලකීම නිසා සිය සිතද අපවිත්රනවන බව උන්වහන්සේට කල්පනා විය.මෙහිදී සුදුරෙදි කඩ මඟින් ප්රතභාෂ්වර සිත සංකේතවත් කර ති‍බේ.නිසර්ගයෙන්ම තිබිය යුතු පිරිසිදු සංජානනය ප්රරභාෂ්වර සිතයි.ආගන්තුක කෙ‍ළෙස් නිසා ප්රේභාෂ්වර සිත කිළුටුවීම යනුවෙන් අදහස්වනුයේ සාවද්ය සංජානනය නිසා ප්රනකෘති පිරිසිදු මානසික පසුබිම අඳුරුවී යාමයි.මෙය සිදුවනුයේ සංජානනයේදී මමත්වය බලපෑම නිසාය.මෙය අපූරු ලෙස සුදුරෙදි කඩ හා එය සිරුරේ දහදිය තෙල් කුණු නිසා අපවිත්රවවීම මඟින් නිරූපණය කරතිබීම මෙහිදී දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂීත්වය ලෙස දැක්විය හැකිය.චූලපන්ථක හිමියන් සසරෙ සිදුකළ පින් ඇති අයෙකි.නමුදු කුඩා අකුසල කර්මයක බලපෑමට හසුවීම නිසා එම පුණ්ය් ශක්තිය වැසී තිබිණ.මෙකී සුළු කර්මස්ථානය මඟින් එම පාප ශක්තියේ අඳුරු වැස්ම ඉවත්කර ඒතුළ වැසී පැවති සසර පුණ්යී ශක්තිය මතුකරගැනීමට හැකිවිය. තමන්ටවත් අවබෝධ ‍නොවුණු දෙයක් වෙන අයෙකුට පහදාදිය නොහැකිය.ඒ නිසා තමා පළමුව හොඳින් ධර්මාවබෝධය ලැබීම වැදගත්ය.ධර්මය ඉතා සියුම්ය.අති සූක්ෂමය.වචන වලින්ම ධර්මය නිවැරදිව තේරුම්කරදිය නොහැකි තරම‍ට භාෂාවේවචනවල අර්ථය ගොරෝසුය.ලෞකික සීමාවලින් සීමිතවී තිබේ.ඒ නිසා ඉතා සියුම් සූක්ෂම ගැඹුරු ධර්මය තවත් අයෙකුගේ අවබෝධය පුබුදු කළ හැකි අයුරින් සන්නිවේදනය කිරීම ඉතා අපහසු කටයුත්තකි. බුදුරදුන් බුද්ධත්වයට පත්වූ විගස, තමන්වහන්සේ අවබෝධ කරගන්නා ලද සූක්ෂම ගම්භීර ධර්මය අනුන්ට ‍දේශනාකළ නමුදු ඔවුන් එය මැනවින් අවබෝධ කර නොගන්නා නිසා එබඳු දෙයක නිරතවීම සිය වෙහෙස පිණිසම පවතින්නේ යැයි සිතා දුර්මුඛවූ බව සඳහන්ය. එයට හේතුව මේ ධර්මය නිසි අයුරින් වටහාගැනීමට තරම් නිරවුල් මනසක් ඇති සියුම් සිතක් ඇති සංවේදී මිනිසුන් සමාජයේ අති දුර්ලභ බැවිනි.යම්කිසි හෙයකින් එබඳු අය සිටියහොත් එබඳු අය ගිහිසමාජයට වඩා පැවිදි සමාජයතුළ ගණනින් අධිකවිය හැකිය.මන්ද ගිහිසමාජයේ සමාජ ප්රිතිමානවලට වඩා පැවිදි සමාජයේ සමාජප්ර තිමාන සියුම් ධර්මතා වටහාගැනීමට රුකුලක් වන බැවිනි.පැවිදි සමාජ පසුබිම සකස්ව ඇත්තේද මේ අවබෝධය මත රැඳී සිට ක්රිකයාකිරීම අනුවය.එසේම පැවිදි සමාජ ප්රතතිමානවල අරමුණ පවා මේ අවබෝධය ලැබීම පිණිස පැවිදි සමාජයට ප්රීවේශවන්නන්ට සුදුසු මනෝකායික පසුබිමක් සකස්කර දීම බව පෙනී යයි. 3.2.දැනුම ලබා ගන්නා ශිල්ප ක්රවමවේද දැනුම ලබා ගැනීම සඳහා ෂඩ් ඉන්ද්රි්යන් භාවිතා කිරී‍මේදී ඇතිවන සංජානනයේ වෙනස්බව මත එහි ශිල්ප ක්රෂමවේද ගොඩනැඟී තිබේ.ඇසින් රූප බැලීමේදී ඇස,රූප,ස්පර්ශය,රූප විඤ්ඤාණ යන අවස්ථා තුළද, කණින් ශබ්ද ඇසීමේදී කණ,ශබ්ද,ස්පර්ශය, ශබ්ද විඤ්ඤාණ යන අවස්ථා තුළද, නාසයෙන් ආඝ්රාදණය දැනීමේදී නාසය, ආඝ්රාබණ, ස්පර්ශය, ආඝ්රාඤණ විඤ්ඤාණ යන අවස්ථා තුළද, දිවට රස දැනීමේදී දිව, රස, ස්පර්ශය, රස විඤ්ඤාණය යන අවස්ථා තුළද, සමට ස්පර්ශ දැනීමේදී සම, වේදනා, ස්පර්ශය, වේදනා විඤ්ඤාණය යන අවස්ථාතුළද සංජානනය ගොඩනැ‍ඟේ. මේ පංච ඉන්ද්රි යන් කායික පැතිකඩ හා සම්බන්ධය.ජීවියෙකුට කායික පැතිකඩ සේම මානසික පැතිකඩක්ද ති‍බේ. එනම් මනෝඉන්ද්රිනයයි.මනෝඉන්ද්රි යටද සෘජුව සෙසු ඉන්ද්රි‍යන්ගෙන් බාහිරව අරමුණු දැනීම් ඇත.මනෝඉන්ද්රිකයට අරමුණු පැමිණීමේදී මනස,ධම්ම,ස්පර්ශය, මනෝවිඤ්ඤාණ යන අවස්ථාතුළ සංජානනය ගොඩනැ‍ඟේ.මේ අනුව ෂඩ් ඉන්ද්රි්යන්හි ක්රි්යාකාරීත්වය එක හා සමානබව පැහැදිලිය.මේ ඉන්ද්රේයන්ගෙන් අරමුණු ලබාගැනීම යනු දැනීම ලබාගැනීමයි.දැනුම ලබා ගැනීමේදී භාවිතාවන ශිල්පක්රුමවේද යනුවෙන් අදහස්වනුයේ උපතින් උරුමව ඇති ජීවවිද්යාහත්මක පැතිකඩ ඔස්සේ නව දත්ත මානව මොළය කරා සම්ප්රේවෂණවීමේ ක්රිතයාවළියේ ගැබ්වන සුවිශේෂීවූ හැඩතල අධ්යඩයනයයි. මෙකී අධ්යපයනය මඟින් කිසියම් ඉන්ද්රියයක් වෙතින් ලබාගන්නා දැනුම හෙවත් දත්ත සම්ප්රේසෂණය මඟින් මොළයතුළ ඇතිවන සංජානන ව්යු හයන් පිළිබඳව පැහැදිලි අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය. ඉන්ද්රි යන් මඟින් දැනුම ලැබීමේදී මොළයතුළ එම දැනුම දත්ත අයුරින් සංවිධානාත්මක අනුපිළිවෙලකට තැන්පත්වේ.මේ අනුපිලිවෙල අනුව දත්ත අතර සම්බන්ධතා ගොඩනැ‍ඟේ.මෙම සම්බන්ධතා රටා හඳුනාගැනීම මඟින් අවබෝධය ඇතිවේ.එසේම හඳුනාගත් සම්බන්ධතා රටා නව සම්බන්ධතා පෙළගැස්වීමටද උපකාරීවේ.පවතින දැනුම ආශ්රිඳතකොටගෙන නව දැනුම නිර්මාණය කර ගැනීමට මෙය ආධාරයකි.දැනුම ලැබීමේදී මොළය ආශ්රිටතව ගොඩනැඟී පවතින දැනුම ඔස්සේ නව දැනුම එක්රැස්වේ. පවතින දැනුමට නව දැනුම එකතුවේ.එසේම පවතින දැනුමට සමාන බවක් ගන්නා දැනුම නිසා පවතින දැනුම වඩාත් පෝෂණයවේ.දැනුම අතීත,වර්තමාන හා අනාගත ලෙස වර්ගවී පවතී.මනසට ලැබී තැන්පත්ව ඇති දැනුම අතීත දැනුමයි.ඒ ආශ්රිඅතව නව දැනුම එක් රැස්වීම වර්තමාන දැනුමයි.එක්රැස්වී ඇති අතීත දැනුම,ලැබෙන වර්තමාන දැනුම යන දැනුම් වර්ග දෙකට සාපේක්ෂකව නව දැනුම උත්පාදනය හෝ එසේ උත්පාදනයවීමේ පිලිවෙළ අනාගත දැනුමයි. මේ අයුරින් දැනුම ලැබීමේ හා එය ක්රඑමවත්ව සංවිධානගතවීමේ ක්රනමවේද දක්නට තිබේ. ෂඩ් ඉන්ද්රි්යන්ට වර්තමාන දැනුම සංජානනය නොවුවද අතීතයේදී ලැබූ දැනුම පිලිබඳ සංවිධානාත්මක සටහන් මතු විය හැකිය.එසේ මතුවීමේදී එය මතුවනුයේ සත්යන දැනුමක් ලෙස නොව ඡායාමාත්ර්යක් ලෙසය.මේ අයුරින් ‍මනෝඉන්ද්රිඑයට ගෝචරවන දැනුම පිලිබඳ සෑම අයෙකුටම හොඳ අවබෝධයක් ඇත.එනම් සාමාන්යර ව්යගවහාරය අනුව කල්පනා කිරීම යනුවෙන් හඳුන්වන ක්රිතයවළිය සම්පූර්ණයෙන් මනසේ ක්රි්යාවළියකි.එහිදී මානව මනසතුළ තැන්පත්ව ඇති අතීත මතකගොනු පිරික්සා බැලීමේදී ඇතිවන සටහන් පෙළක් මනසට අරමුණුවේ.මේතුළ කෙනෙකුට සැබවින්ම ජීවත්විය හැකිය.එම පුද්ගලයා එවිට ජීවත්වනුයේ අතීතයතුළය.මේ අයුරින්ම අතීතය හා වර්තමාන දැනුම පාදක කරගෙන ඕනෑම අයෙකුහට අනාගතය පිලිබඳ දළ සටහනක් මනසතුළ ගොඩනඟා ගතහැකිය. අනාගත සැලසුම්ගත ඉදිරි ඉලක්ක පිලිබඳ සිහින මැවිය හැකිය.එහිදී ඒ පුද්ගලයා ජීවත්වනුයේ අනාගතයෙහිය.නමුදු ඒ ක්රිියාවළියතුළ පුද්ගලයා අත්දකිනුයේ සැබෑව නොව පරිකල්පනයයි.පරිකල්පනය හා සැබෑව අතර ඇත්තේ පරතරයකි. ඇතැම් අවස්ථාවකදී මේ පරතරය අඩුවැඩි වියහැකිය.නමුදු පරතරය එසේ අඩු වැඩි වුවද පරිකල්පනය කිසිවිටෙක සැබෑවක් නොවේ.පරිකල්පනය සැබෑවක් කරගැනීමට ඕනෑම අයෙකු වෙහෙසන බව සත්යවයකි.නමුදු පරිකල්පනය යන අදහසතුළම ගැබ්වනුයේ තවම සැබෑවක් බවට පත්නොවූ යන අදහසමය.ඒ නිසා පරිකල්පිත දැනුම කිසිවිටක සෑබෑයැයි සැලකීම සාවද්යවය. පුද්ගලයෙකුගේ මනස තුළ ඇති දැනුම අඩුවැඩි ලෙසට අතීතය, වර්තමානය හා අනාගතය යන කාලත්ර ය සමඟ සබඳතා දක්වයි.මෙහිදී අප සැලකිලිමත් විය යුත්තේ එම දැනුම අතරින් කුමක් සැබෑද යන කරුණ පිලිබඳවය.එහිදී අතීත දැනුම යනු තව දුරටත් සජීව ලෙස නොපවතින දැනුමක් බව පැහැදිලිය.එසේම අනාගතයද උදානොවූ පරිකල්පනයකි.එම නිසා එයද අජීවීය.වර්තමානයේ ඇතිවන දැනුම නම් සජීවීය.එබැවින් කාලත්ර ය තුළදී සජීවීව පවතින එකම දැනුම වර්තමාන දැනුම බව පැහැදිලි විය යුතුය.සජීවීබව නිවැරදි බව සමඟද සම්බන්ධවේ.එසේම ප්රාවයෝගිකබවත් සමඟද සම්බන්ධ වේ. යමක් සජීවීව පවතිනුයේ එය සැබෑලෝකය හා සමීපවසම්බන්ධවන විටදීය. මේ අනුව ඕනෑම දැනුමක් සෑබෑලෝකය හා සම්බන්ධව පවතිද්දී නිවැරදිව උකහාගැනීමට නම් එය පවතින සෑබෑ ස්වරූපයට අනුව ග්රුහණය කරගත යුතුය.එහි වෙනස්කම් සහිතව උකහාගතහොත් එහි සජීවී ස්වරූපය බිඳවැටේ.මේඅනුව ෂඩ් ඉන්ද්රිතයන්ගෙන් ග්රකහණය කරගන්නා දැනුම ලෝකයේ පවතින්නා වූ යථා ස්වරූපයවීම වැදගත්ය.පිටතින් ෂඩ් ඉන්ද්රිියන්ගෙන් ලබාගන්නා දැනුම අභ්යතන්තරය වෙතට පැමිණීමෙන් පසුව යම්කිසි විකෘතිවීමකට,සංස්කරණයකට ලක්වුවහොත් එහි පවතින සජීවීභාවය බිඳවැටේ.එසේම එහිදී නිවැරදි සංජානනයක් ක්රිහයාත්මක නොවේ.එහි පවතිනුයේ සංස්කරණයකළ විකෘතිවීමකට ලක්වූ හැඩතලය.එය ග්රොහණයකරගෙන ඊට අනුගතව බාහිර ලොව පිලිබඳ නිවැරදිවූ විග්රවහයකට එළඹිය නොහැකිය.වර්තමාන දැනුම ඒ අයුරින්ම ඉන්ද්රි්යන් ගෙන් ලැබීම නිසා ඇතිවන සංජානනය පවිත්රටය.එය සෘජුව මොළය වෙතට ප්රුවේශවන අතර ගබඩාකිරීම් හා පරිකල්පනයෙන්ද තොරය.නමුදු මෙහිදී පුද්ගල දෘෂ්ටිය වැදගත්ය.මන්ද පුද්ගල දෘෂ්ටිය සංජානනයේදී වැදගත්කාර්ය භාරයක් ඉටුකරන බැවිනි.ඇතැම් අවස්ථාවල සංජානන ක්රිටයාවලියට පුද්ගල දෘෂ්ටිය යම් බලපෑමක් සිදු කරන බව පැහැදිලිවී තිබේ.මෙබඳු අවස්ථාවල සංජානන ක්රිායාවළියේ වෙනස්කම් ඇතිවීමට ඉඩ කඩ තිබේ.එය සංජානන ක්රිියාවළියේ පවිත්ර ත්වයට හානිකරය. සංජානනයේදී දත්ත සම්ප්රේසෂණයට බාධා ඇතිවීම නිසා සංස්කරණයවූ අදාළ දත්ත මඟින් නිවැරදි අ‍වබෝධයක් ලැබීමට අසීරු බැවිනි. මේ සංස්කරණයේදී පුද්ගල අභිලාෂ,සිතුම් පැතුම්, පූර්ව නිගමන ආදිය නිසා දත්ත වලට බලපෑමක්ද ඇතිවිය හැකිය.එබඳු බලපෑමක් සිදුවී සම්ප්රේ ෂණය වන දත්ත මඟින් ලැබෙනුයේ තමාගේ අභිලාෂ අනුව සකස්කරගත් දෙයකි. එවිට බාහිර දැනුම යනුවෙන් ග්රිහණය කර ගනුයේ අභ්යභන්තරයේම ඇති සිය පුර්ව විනිශ්චයන් කීපයක් පමණි. මේ නිසා ලෝකය පිලිබඳ නිසි අවබෝධයක් එබඳු සංජානන ඇසුරෙන් නොලැබෙන බව වටහා ගැනීම වැදගත්ය.මේ නිසා දැනුම ලැබීමේ ශිල්පක්රනමවේදයෙහිදී දත්ත සම්ප්රේ ෂණවලට බාධාකාරී වන ලක්ෂණවලින් වැළකීමට ප්රියත්න දැරිය යුතුය. ඒ සඳහා එයට බාධා ඇතිකරවන පූර්ව නිගමන ආදී තමාගේ පරිකල්පන බැහැරකොට මනස පවිත්රේකරවිය යුතුය. ඒ සඳහා මෙබඳු පූර්ව නිගමන ආදී පරිකල්පන බැහැර කරවන ක්ර මවේද තිබේ.එවැනි ක්රවමවේදයන් භාවිතා කොට දත්ත සම්ප්රේකෂණයට බාධා ඇතිකරවීමේ අවස්ථා හැකිතාක් මඟහරවා ගත යුතුය. පවිත්රී මනසට බාධාකරවීමට සමත්වනුයේ සිතතුළම තැන්පත්ව ඇති ඇතැම් දත්ත සටහන් බව සැලකිල්ලට ගැනීමට වැදගත්ය.එසේම මානසික ක්රි යාවළියට බාධා පමුණුවනුයේ නිවැරදිසේ වටහා නොගැනීම නිසා ඇතිවන සාවද්යඑ මානසික තත්වයන්ය.ෂඩ් ඉන්ද්රිියන් නිසා සංජානනය වන දත්ත සම්ප්රේනෂණ කාර්යය කෙරෙහි පුද්ගලත්වාරෝපණයකොට සැලකීමද සංජානනය නිවැරදිව ග්ර්හණය කරගැනීමට බාධාවකි.එය නිවැරදිව ග්රමහණය කරගැනීමට නම් පුද්ගලත්වාරෝපණයෙන් බැහැරව සැලකිය යුතුය.ෂඩ් ඉන්ද්රිනයන්ගෙන් සිදුවන ලැබෙන දැනුම පුද්ගලත්වාරෝපණය සමඟම යම් විකෘතිවීමකට ලක්වේ.ඉන් ලැබෙනුයේ සාවද්යි සංජානනය.නිදසුනක් ලෙස ඇස,රූප,ස්පර්ශ, රූප විඤ්ඤාණ යන මඟින් ඇතිවන දැනුම එක්තරා ක්රිනයාවළියකි.මේතුළ පුද්ගලත්වාරෝපණයක් නැත.නමුදු සිදුවනු‍යේ නැති පුද්ගලත්වාරෝපණයක් ඇතැයි සැලකීමකි.එහිදී රූප දකින අයෙකුව නිර්මාණය කෙරේ.ඉන්ද්රිතයන්හි සමස්ත ක්රිියාවළිය පුද්ගලයෙකුට පවරාදීමක් මින් සිදුවේ.මේ වැරදි අයුරින් සංජානනය කිරීමකි.එසේම එහිදී ලැබෙන දත්ත සම්ප්රේළෂණය පවා අපවිත්ර්වීමකට ලක්වේ. මේ දත්ත සම්ප්රේමෂණය අපවිත්රීවීම නිසා එහි ප්රපතිවිපාකය පවා අයහපත් ලක්ෂණ ගන්නාබව පෙනී යයි.බොහෝවිට සාමාන්යප ව්යවවහාරය අනුව දශ සංයෝජන නමින් අර්ථදක්වන ලක්ෂණ එලෙසට ඇතිවන අයහපත් ලක්ෂණවේ.දත්ත සංජානනය නිවැරදිවීමට සිදුකළ යුත්තේ එකී දත්ත ආවේගය මමත්වයෙන් ගැනීම වැළකීමයි.ඇස,කණ,නාසය,සම,දිව හා මනස යන කිසිදු ඉන්ද්රිේයක් මම යනාදී පුද්ගලත්වයකින් තොරය.එහි ජීව ස්වභාවයක් ගැබ්වනබව වෙනම කරුණකි.මෙකී ජීව ස්වභාවය වුවද සකස්ව ඇත්තේ හේතුප්රහත්යව ක්රිබයාවළියක බලපෑම නිසාය.ඒ මිසක මේ ජීව ස්වභාවයතුළ වුවද සත්ව,පුද්ගල,ආත්ම යන ස්වභාවයක් නැත.මම වශයෙන් යම් කෙනෙකු සලකනුයේ හේතුප්ර ත්ය ය සමවාය අනුව සකස්වී පවතින මනෝකායික ඉන්ද්රි්ය ස්වභාවයක් පමණි.මේ මනෝකායික ඉන්ද්රිසය ස්වභාවය නිසා බාහිර පරිසරයතුළින් අභ්යාන්තරයට දැනුම සංජානනය වේ.ඒ දැනුම නිරතුරු වැරදි දෘෂ්ටියකින් ආවරණයවී සංජානනයවේ.ඒනිසා හේතුප්රයත්යඒ මඟින් සකස්වූ මනෝකායික ස්වභාවය මම,මාගේ යැයි දැඩිව ග්රාහණය කෙරේ.ඉඳුරන්ගෙන් අරමුණු ගැනීම හා ඒඅනුව ප්රවතික්රිභයාදැක්වීමේදී මම යැයි දැඩිව දෘෂ්ටිග්ර හණය කර තිබීම නිවැරදිව සංජානනය කිරීමට බාධාවකි.‍දෘෂ්ටියෙන් මනස ආවරණයවී පවතිනවිට ඇතිවන දැනුම සංජානනය විකෘතියකි.එවිට සියළු සංජානන මමත්වයෙන් විකෘතිවී තිබේ. දැනුම ඉන්ද්රිනය අනුසාරයෙන් ලබාගැනීමේදී බාහිර ලෝකය සංජානනය කරන ආකාරය වැදගත්ය.මන්ද සැබවින්ම අපගේ ආකල්ප, ආවේදන, හා චර්යා සකස්වීමට බලපාන්නේ බාහිර පරිසරය නොව බාහිර පරිසරය සංජානනය කරගන්නා ආකාරයබව පැහැදිලිව පෙනී යයි.අයෙකු කෙතරම් දුෂ්කර පරිසරයක් මැද වුවද ස්වකීය අභියෝග ජයගැනීමටද,තව අයෙකුට එබඳු පසුබිමක් බාධා, අවහිරතා සේ දැක ඒ කෙරෙහි උකටලීවීමද බලපානු ලබන්නේ එකී පුද්ගලයාගේ සංජානන පැතිකඩයි.අයෙකුට වස තව අයෙකුට රස වන්නා සේ සෑම විටම එකම පරිසර පසුබිම සමානලෙස ප්රයතිඵල ඇතිකරන්නේ නැතිබව වටහාගැනීම වැදගත්ය.ලෝකය විවිධ,විචිත්රසවත්වීමට සා‍පේක්ෂව පුද්ගල සංජානන පැතිකඩද විවිධ හා විචිත්රසවත්වේ.නිර්මාණශීලීත්වය ගොඩනැඟීමට මෙය ඉතාම වැදගත් මෙහෙයක් ඉටුකරන්නකි.මානව සමාජය නානත්ත කා‍යේ නානාත්ත සංඥා වනුයේ මෙකී විවිධ හා විචිත්රනත්වය නිසාය.බාහිර පරිසරය ඇසුරින් දැනුම උකහාගැනීමේදී හා එලෙස ලැබූ දැනුම ව්යිවහාරිකව ක්රිායාත්මක කිරීමේදී සෑම විටකදීම මානවයා ක්රිදයාකරනුයේ සමාන අයුරින් නොවේ. බාහිර පරිසරය විවිධ ලෙස සංජානනය කරගැනීමේදී යම් පුද්ගලයෙකු තුළ උපතින්ම පිහිටා ඇති සංජානන හැකියාව වැදගත් මෙහෙයක් ඉටුකරයි.ඇතැම් පුද්ගලයින්ගේ සංජානන හැකියාව අඩුය. ඇතැම් පුද්ගලයින්ගේ මේ හැකියාව වැඩිය.තවත් කොටසගේ සම තත්වයේ පවතී.පුද්ගල භේදය අනුව සංජානන හැකියාව අඩුවැඩි වියහැකිබව මේ අනුව වටහාගත හැකිය.ඇතැම් අය ඉතා කෙටි කාලයක් තුළදී වෙනත් අයට වඩා වැඩි සංජානනයක් අත්පත් කරගන්නා අතර සමහරු සෙසු අයට වඩා අඩු සංජානනයක් අත්පත් කර ගනිති.පුරාණයේ විසූ එක්විද්වත් පුද්ගලයෙකුට සිය ප්ර දේශයේ විසූ සෑම අයෙකුගේම ජීව දත්ත එක්වරක් ඇසූ පමණින් කටපාඩමින් කිවහැකි දක්ෂතාවක් තිබිණ. මෙය ඒ විද්වතාගේ සංජානන ප්රඇබලතාව නිසා ලැබූ දක්ෂතාවයකි.තව පුද්ගලයෙකුට මහමඟ යද්දී තමා පසුකර යන ජනෙල් කවුළුවකින් දර්ශනයවන වෙළඳ සංකීර්ණයක්තුළ අලෙවියට තබා ඇති සියළුම වෙළද භාණ්ඩ මතකයෙන් පැවසිය හැකි අපූරු හැකියාවක් පිහිටා තිබිණ. ඔහුගේ හැකියාව පිළිබඳ විස්මය පළකළවිට ඒ පිළිබඳ ඔහුගේ අදහසවූයේ එහි කිසිම අපූර්වත්වයක් නොමැති බවයි. එනම් මහමඟ ගමන්කරද්දී තමා පසුකර යන ස්ත්රිමයක් ඇඳ පැළඳ සිටින ආකාරය සංජානනය කරන තවත් ස්ත්රිදයක ඇගේ සියළු තොරතුරු එක බැල්මකින් උකහාගැනීමට වඩා තමාගේ මේ හැකියාව කිසිසේත් අරුම පුදුම දෙයක් නොවනබව මේ පුද්ගලයාගේ අදහසවිය. ස්ත්රි්යකට තව ස්ත්රිතයකගේ ඇඳුම් පැළඳුම් පිළිබඳ සංජානනය කිරීමේ පුදුම හැකියාවක් නිර්සගයෙන්ම පිහිටා ඇත.තමා පසු කර යන ස්ත්රිනය හැඳපැළඳ සිටි ඇඳුම් පැළඳුම්වල සියළු සූක්ෂ්ම ස්වභාවය පවා අපූරුවට සං‍ජානනය කිරීමේ මනා හැකියාවක් තවත් ස්ත්රිඳයකට උපතින්ම ලැබී තිබේ. ඇතැම් අවස්ථාවලදී ඇය ඇඳ සිටි ඇඳුම් පැළඳුම්වල වර්ණය,වර්ගය,නිෂ්පාදිත රට,මිළ ගණන් ආදී සියළු තොරතුරුද, ආභරණයක් නම් එම ආභරණය සකස් කිරීම සඳහා භාවිතාකරන ලද රත්රන් ප්රතමාණය පවා ආසන්න ලෙසින් පැවසීමේ පුදුම හැකියාවක් වෙනත් ස්ත්රිරයකට ඇත. ඇය හැඳ සිටියේ අතින් වියන ලද වස්ත්ර යක්ද නොඑසේ නම් යන්ත්රමයකින් වියනලද්දක්දැයි පැවසීමට තරම් මේ දැනුම සූක්ෂමය.දැඩිව මත්පැන් පානය කරන පිරිමියෙකුට ආඝ්රා්ණය වන මත් පැන් වල ගන්ධය අනුව අදාළ මත්පැන්වල පදම, මිළ, වර්ගය,නිෂ්පාදිත රට,මධ්ය සාර සාන්ද්රනණය, බීමෙන් පසු ඇතිවන මනෝකායික උත්තේජනය,විවිධ සංකූලතා, රෝගාබාධ ආදී විවිධ දේ එක්වර සංජානනය වේ.ධර්මය අසා පළපුරුදු උගත්,බහුසෘත ධර්මධර සිල්වතෙකුට යම් සුළු ගාථා පදයක් හෝ සූත්රළයක් ශ්රධවණයවීමෙන් වුවද සෙසු අයට අවිෂය වන ඉතා ගැඹුරු වැටහීමක් ඒ පිළිබඳ ඇති විය හැකිය.දැනුම සංජානනයවීමේදී පුද්ගල භේදය අනුව සංජානන හැකියාව වෙනස් වන බව මින් මනාව පැහැදිලි වේ. කිසියම් සුවිශේෂි සංජානන හැකියාවක් ප්රැගුණ කිරීම මඟින් සෙසු අයට සාපේක්ෂකව එබඳු දේ වර්ධනය කරගත හැකිබව විවිධ අය විසින් ප්රිගුණකරන ලද සුවිශේෂී සංජානන හැකියා අනුව පැහැදිලිවේ.සංජානනය මඟින් ලබාගන්නා දැනුම විවිධවූ ස්වරූප හා හැඩතල ගනියි. පත පොතින් ලබනදැනුම එකකි.ප්රාායෝගික ව්යූවහාරය අනුව ලබන දැනුම අනෙකකි.යමක් පිළිබඳ යමෙකු කී පමණින් නැතහොත් පතපොතක තිබූ පමණින් පිළිගැනීම විශ්වාසය මත සිදුවේ.නමුදු එම දැනුම තමාගේ කරගැනීම තුළින් එය වඩාත් ප්රාතයෝගික දැනුමක්බවට පත්කරවාගත හැකිය. දැනුම වඩාත් ප්රාගයෝගික වූ විට එය තමා‍ගේම දැනුමක් බවට පත්වේ.මෙම ප්රා.යෝගික දැනුම තමාගේ අවශ්ය තා සඳහා භාවිතා කළහැකිය.තමාගේ අවශ්ය තාවයන් අනුව දැනුම වඩාත් හොඳින් ගලපා ගත හැකිය. නමුදු පතපොතින් ලබන දැනුම ප්රා්යෝගික දැනුමට සාපේක්ෂව වඩාත් අස්ථිරය. අස්ථිර බවකින් යුතු දැනුම කොපමණ තිබුණද එහි ඵලදායීතාවය හීනය.ලෝකය කෙතරම් විශාල දැනුමකින් පිරී ඇතත් සැබවින්ම ඵලදායී වනුයේ තමාගේ කරගන්නා ලද සුළු දැනුම් කොට්ඨාශය පමණි.එම නිසා මේ හේතුව මත හැකිතාක් දැනුම ලබාගැනීමට මෙන්ම දැනුම තමාගේම දැනුමක් සේ තහවුරුකර ගැනීම මෙහිදී ඉතා වැදගත්බව මතක තබාගත යුතුය.ජීවිතයේ බොහෝ ගැටළු හා අභියෝගවලට විසඳුම් සපයාගත හැකිවනුයේ එසේ ප්රානයෝගිකබවට පත් කර ගන්නා ලද දැනුම තුළින්ම පමණකි. දැනුම ලබාගන්නා ශිල්පක්රමමවේද අතර ගැටළුවක් විසඳීමතුළින් ලබන දැනුම වඩාසුවිශේෂී වේ.එහිදී පුද්ගලයාට ලැබෙනුයේද වඩාත් ප්රාියෝගික දැනුමකි.එසේම විසඳීමේදී විකල්ප අවස්ථා නිරීක්ෂණය කිරීමේදී මනසෙහි ව්යුපහාත්මක ක්රිැයාකාරීත්වය දත්ත සුපරීක්ෂකයක (Scanner) ඇති ක්රි යාවළියට සමානය.මොළයේ දත්ත සුපරීක්ෂණයකරමින්(Scanning) අදාළ විසඳුම ප්රා යෝගිකව ලබාගැනීම සඳහා දැනට ඇති දත්තවලින් වඩාත්ම ගැලපෙන දත්ත සමූහය තෝරාගැනීමක් සිදුවේ. අනතුරුව තෝරාගත් දත්ත අවසාන විසඳුම කරා පියවර ගණනක් අනුව ජාලගතව සම්බන්ධකරයි. මේ එක් එක් පියවරතුළදී ලැබෙන අවසාන විසඳුමේ යම්කිසි ප්රුතිශතයක් විසඳීම කරා මෙහෙයවේ. මේ අනුව සමස්ත ගැටළුවේ සිට අවසාන විසඳුම කරා නිශ්චිත පියවර ගණනක් සමන්විත යම්කිසි සාධනීකරණ දත්ත ජාලයක් ලෙස දැනුම මොළය කරා සම්ප්රේිෂණය වේ.ඇතැම්විට මෙහිදී අවශ්යල දත්ත බාහිරින් ලබාගැනීමට සිදුවිය හැකිය.ඇතැම් දත්ත මොළයතුළ ගබඩාවීඇති දත්ත වියහැකිය. කෙසේ හෝ දත්ත පෙළගැස්වීම ඔස්සේ පියවර අනුපිළිවෙළින් අවසාන විසඳුම කරා පුද්ගල මනස මෙහෙයවේ.මේ ක්ර්මවේදය මූලික ගණිත ගැටළු විසඳීමේ සිට සංකීර්ණ ජීවන ගැටළු විසඳීම දක්වා ම එක හා සමානව අදාළ වේ.මේ මඟින් දත්ත සංශ්ලේෂී හා විශ්ලේෂී ක්රසමවේද දෙක අනුවම පෙළ ගැස්වීමට හැකිය.මේ අනුව කෙනෙකු පටිච්ච සමුප්පාදය තේරුම්ගැනීමේදී දැනුම ලැබෙනුයේ මේ සංශ්ලේෂී හා විශ්ලේෂී ක්රිමවේද දෙක අනුවමය.ප්රුත්යැ දෙකක් අතර හේතුප්රැත්යේ සබඳතාව දැකීමේදී සංශ්ලේෂී න්යා්ය අනුවද, හේතුප්රමත්යඅ ඇතිවීමේ ගැඹුරින් විශ්ලේෂණය කිරීම නිසා විශ්ලේෂී න්යාසය අනුවද දැනුම ලැබිය හැකිය.‍‍පටිච්චසමුප්පාද න්යාෙය අනුව ගැඹුරින් විදර්ශනා නුවණ මෙහෙය වීමේදී සංශ්ලේෂී හා විශ්ලේෂී ක්රැමවේද දෙකම එකහා සමානව ක්රිියාත්මක වේ.මෙහි අවසාන ඉලක්කයට පැමිණීමේ වීර්යය සමතාවය,උපාය කෞශල්යක ඥාණය, සතිය, සමාධිය ආදී ගුණධර්ම විදර්ශනාවේදී වර්ධනයවේ.එසේම විචාරපූර්වක කුසලතාවයද වැඩි දියුණු වේ. සතර වැදෑරුම් නාමස්කන්ධය සමඟ එක්වූ අට විසි රූපස්කන්ධය මුළුමනින්ම ඉවත හෙලා සිත නිදහස් කර ගැනීමට ඇති හැකියාවේ අඩු වැඩිකම මත මාර්ගඵල අවබෝධයේ විවිධ මටටම් තීරණය කෙරේ. මුලික දාර්ශනික හැකියාව පළමු ආර්ය මාර්ගඵලය වන සෝතාපත්ති මාර්ගඵලය ලැබීමේදී ඇති කර ගත හැකිය.අර්හත්වය දක්වාම පසුව අනුක්රගමිකව වැඩිදියුණු කරනුයේද මුල්ම පියවර ලෙස ලැබූ මේ ආධ්යාසත්මික පසුබිම මය. නිර්මාණශීලී කාර්යයක නිරතවීම තුළින් දැනුම ලැබීම තවත් එක් ශිල්ප ක්රතමවේදයක් සේ දැක්විය හැකිය.මෙහිදී නිර්මාණශීලී හැකියාව ඇතිවීමට තුඩු දෙන සාධක පිළිබඳව විමසිලිමත්වීමද වැදගත්ය.කෙනෙකුතුළ උපතින්මද නිර්මාණශීලී හැකියාව පිහිටා තිබේ.උපතින් ලැබී ඇති මෙබඳු නිර්මාණශීලී හැකියාවක් සතතාභ්යාිසය නිසා දියුණු තියුණු විය හැකිය.නිර්මාණශීලීව සිතීමට පවා පෙළඹවීම, හුරුවීම ආදිය මඟින්ද නිර්මාණශීලීත්වය ‍රෝපණය කරගත හැකිය.මේ නිර්මාණශීලී හැකියාව කලා, සාහිත්යි කටයුතුවලදී අතිශය වැදගත්ය.එසේම ගණිතය,විද්යා ව ආදී ශුද්ධ විද්යාස ක්ෂේත්රකයන්හිදීද නිර්මාණශීලීත්වය වැදගත්වේ.මෙහිදී ශුද්ධ විද්යාම ක්ෂේත්රවවලදී දත්ත සංශ්ලේෂණ කාර්යයට වඩා උපයෝගීවනුයේ දත්ත විශ්ලේෂීකාර්යයි.කලා, සාහිත්ය වැනි කටයුතුවලදී දත්ත උපයෝගීවනුයේ දත්ත විශ්ලේෂී කාර්යයන්වලට වඩා දත්ත සංශ්ලේෂී කාර්යයන්ය.නමුදු මානව මොළයතුළ මෙබඳු කිසිම කාර්යකදී ශුද්ධ වශයෙන් එකම ක්රිකයාදාමයක් පමණක් ක්රිවයාත්මක වන අවස්ථා ඉතා අවමය.බහුලව සිදුවනුයේ දත්ත සංශ්ලේෂණය ප්ර ධාන කොටගත් කාර්යකදී අප්රමධාන ලෙස දත්ත විශ්ලේෂණයත්, දත්ත විශ්ලේෂණය ප්ර ධාන කොටගත් කාර්යකදී අප්රඅධාන ලෙස දත්ත සංශ්ලේෂණයත් සිදුවීමයි.දත්ත අතර සබඳතාවේ ස්වරූපය විමර්ශනය කරන ආකාරය අනුව දත්ත පිරික්සෙනුයේ සංශ්ලේෂණයවද නොඑසේනම් විශ්ලේෂණයවදැයි යන කරුණ තීරණයවේ.මානව ඉන්ද්රිදයන්ට යම්විෂයගත අරමුණක් අරමුණුවීමේදී එමඟින් ඇතිවන ස්නායු සම්ප්රේරෂණ ස්නායුදිගේ මොළය කරා සම්ප්රාමප්තවේ.ඒවා පැමිණෙනුයේ හුදෙක් නියුරෝන ආවේග වශයෙනි.ආරෝපිතවන අංශු ධාරාවල චලිතය සිහිපත්කරන මේ නියුරෝන ප්රුවාහයට ස්නායු මාධ්යරයක්වේ.එකිනෙක යාවී එක පෙළට බිඳි බිඳී පැමිණෙන විද්යුයත් සංඥා සමූහයක් පරිද්දෙන් මොළය කරා මෙකී දත්ත ගමන් ගනියි.මොළයට මේ දත්ත ලැබුණුවිට ‍මොළය එය අවබෝධ කරගැනීමට ප්ර යත්න දරයි.දත්ත යම් ලෙසකට සංවිධානාත්මකව පෙළගැස්වීම දත්ත අව‍බෝධයට ඉතා වැදගත්ය.මොළයේ අදාළ දත්ත වලට සංවේදී ස්ථාන ස්ථාන වෙනම ඇත.මේ අනුව පෙනීම, ආඝ්රා ණය, ගන්ධය, ස්පර්ශය, කථාව ආදී දේ සඳහාම වෙන්වූ නිශ්චිත ස්ථාන තිබේ. දත්ත ක්ර.මිකව සංවිධානයවී තිබීම ඒවා අතර නවසබඳතා රටා හඳුනාගැනීමට උපකාරයකි. දැනුම ලැබීමේ ශිල්ප ක්ර මවේද ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ දත්ත ගොනැඟීම් හා සංවිධානයවීම් අතර විද්යනමාන රටාවලට අනුරූප වන ලෙසය.පරිකල්පනය යනු සැබෑ ලෝකයේ නොමැති දේ ඇතැයි කිසියම් උපකල්පනයක් ගොඩනඟා ගැනීමකි.නිර්මාණශීලිත්වයද පරිකල්පනයට ‍‍ ඉතාම සමානය. පරිකල්පනය හා නිර්මාණශීලිත්වයේ සියුම් වෙනස්කම්ද තිබේ.පරිකල්පනය මනඃකල්පිත ස්වභාව ඇසුරු කර පවතින්නකි.නිර්මාණශීලිත්වය යනු සැබෑම ලොව ඇසුරින් චිත්තරූප ගොඩනැංවීමය. නිර්මාණශීලිත්වය තුළද පරිකල්පනය ගැබ්විය හැකිය.පරිකල්පනය වඩාත්ම ආකර්ශනීය වනුයේ ඒ තුළ ගැබ්වූ නිර්මාණශීලිත්වය නිසාය.එසේම නිර්මාණශීලිත්වයද ඒ තුළ ගැබ්වන පරිකල්පනය නිසා වඩාත් අපූර්වත්වයක් ගනියි.පරිකල්පනය මනඃකල්පිතය. බොහෝවිට මානව දැනුම පියවර ගණනින් ඉදිරියට තැබෙනුයේ පරිකල්පනය නිසාය.මන්ද නැති දෙයක් ඇති ලෙසට ඉන් මවාපාන බැවිනි.තිබෙන දෙයට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් දෙයක් වුවද මේ අනුව පරිකල්පනය කළ හැකිය. නිර්මාණශීලිත්වය යනු පවතින දැනුම ආශ්රිමතව නව දැනුම නිර්මාණය කිරීමයි.නමුදු පරිකල්පනය එසේ නොවේ.පරිකල්පනය නිශ්චිත සාධක නොමැතිව වුවද හුදු උපකල්පනය මතම සිද්ධි,අවස්ථා ගොඩනඟා ගනිමින් ඉදිරියට ගමන්කළ හැකි දෙයකි.පරිකල්පනය බොහෝවිට පුද්ගල මානසික නිර්මිතයකි.පරිකල්පිත දේවල් සැබෑවන අවස්ථාද තිබේ.පරිකල්පනයට සීමාමායිම් කිසිවක් නැත. පරිකල්පනයේදී ඒ සඳහා අවශ්යසවනුයේ පවතින දත්ත අතර අසංවිධිත සබඳතාවේ.නිර්මාණශීලීබව ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ පවතින සංවිධිත දත්ත සබඳතා පදනම් කරගෙනය. නමුදු පරිකල්පනය ගොඩ නැඟී ඇත්තේ පවතින අසංවිධිත දත්ත සබඳතා මඟිනි.අසංවිධිත දත්ත අතර සබඳතා ගොඩනැඟීම සංවිධිත දත්ත අතර සබඳතා ගොඩනැඟීමට වඩා තරමක් අසීරුය.ප්රතවේශම් සහගතව සිදුකළ යුතුවූ කාර්යයකි. මානව පරිකල්පන හැකියාවේ අඩුවැඩිකම්ද පවතී. බොහෝවිට නූතන ලොව කාර්මික ක්ෂේත්රවයේ නව නිපැයුම්වලට වැඩි වශයෙන්ම ඉවහල්වී ඇත්තේ මානව පරිකල්පනික හැකියාවයි. පරිකල්පනය මඟින් මානව මොළය වෙත පැමිණෙන හා එහි ගබඩාවී ඇති තොරතුරු දත්ත අතර සබඳතා ගොඩනංවා ගන්නා අයුරු උගනියි.එය ඉගෙනීම පිළිබඳ පුහුණුවකි.නිර්මාණශීලීත්වයෙන් පරිකල්පනය වෙනස්වනුයේ පරිකල්පනයේ පවතින ව්යාගජ,මායාමය නොසිදුවනස්වරූපය අනුවය. පරිකල්පනයේදී පුද්ගල මනස තුළ මැවෙන මායාව සැබෑවක් බවට පත්කිරීමට නිර්මාණශීලිත්වය උපකාරීවේ.මේනිසා නිර්මාණශීලීත්වය නොමැතිව පරිකල්පනයට හුදකලාව පැවතිය නොහැකිය. බාහිර ලෝකය තුළ ද්ර ව්යාීත්මක ‍දේ සමඟ සබඳතා පරිකල්පනය ගොඩනඟනුයේ නිර්මාණලීත්වය මඟිනි.එක් අංශයකින් නිර්මාණශීලිත්වය ද්රමව්යාේත්මකය.එසේම පරිකල්පනය ආධ්යාාත්මකය.නමුදු මෙහිදී ද්රණව්යාකත්මක හා ආධ්යා්ත්මික යන්න ව්යිවහාර කර ඇත්තේ ලෞකික, ලෝකෝත්තර අරුත අනුව නොවනබවද පැහැදිලිව වටහාගත යුතුය. සමබර මානසික පෞරුෂයක් සඳහා පරිකල්පනය හා නිර්මාණශීලීත්වය යන අංශ දෙකම එක සමානව වැදගත්ය.නිර්මාණශීලිත්වයේ ගැබ්වන සැලසුම් සහගත ස්වරූපය පරිකල්පනය තුළ නැත.පරිකල්පනය තුළ සැලසුම් සහගත ස්වරූපයක් නැත.පරිකල්පනයේ ගැබ්ව ඇත්තේ යම්කිසි කෙනෙකුගේ මනෝව්යුලහයතුළ ජීව විද්යාගත්මකව උරුමකරගෙන පැමිණි ප්රේවේණිගත හැඩතලයයි. මේ හේතුව නිසාම පරිකල්පනික හැකියාව අඩුවැඩි පුද්ගල පෞරුෂත්ව මානව සමාජයතුළ බහුලව දක්නට ලැබේ.සෑම අයෙකුටම කිසියම් සුළු ප්රුමාණයකට හෝ පරිකල්පනික හැකියාව තිබීම ඉතා අවශ්යටය. නමුදු පරිකල්පනික හැකියාව මෙහෙයවා කටයුතු කරන්නන් ඉතා දුර්ලභය.එයට හේතුවී ඇත්තේ නූතන සමාජ රටාව ‍බොහෝවිට පරිකල්පනික හැකියාව වඩවාගැනීමට නොව මොටකර ගැනීමට ආධාරලබා දෙන්නක් වී ඇති බැවිනි. නිදසුනක් ලෙස පතපොත පරිශීලනය පරිකල්පනය වැඩීමට ආධාරයකි.නමුදු රූපවාහිනියට ඇබ්බැහිවීම පරිකල්පනය මොටවීමට හේතුවකි. මන්ද කිසිදු දෙයක් සිතාමතා ගොඩනැඟීමට රූපවාහිනයට ඇබ්බැහිවූවන්ට අවශ්ය නොවන නිසාය. පත පොත පරිශීලනයේදී කියවීමතුළ අදාළ දේ මනසතුළ මායාමය ලෙස ප්රමතිනිර්මාණය කර ගැනීමක් සිදු වේ. නමුදු රූප භාවිතය ඉතා තියුණු හා අධික රූපවාහිනය වැනි මාධ්යපයකදී එබඳු මායා චිත්තජ රූප මැවීමක් සිදු‍නොවන නිසා පරිකල්පනය බිඳ වැටේ.නිදසුනක් ලෙස නවකතාවක් කියවීමේදී එහි මැවෙන චරිත හා සංසිද්ධි පුද්ගලයාට ඔහුගේ මනසතුළ ප්රතතිනිර්මාණය කර රසවිඳීමට සිදුවේ. එවිට ඔහුගේ පරිකල්පන හැකියාව වර්ධනය වේ.නමුදු රූපවාහිනිය නැරඹීමේදී සියළුම දේ ලබා දෙන බැවින් තව දුරටත් පරිකල්පනය කිරීමට දෙයක් ඉතිරි නොවේ.මේ තත්වය පරිකල්පනයට හානිකරය. පරිකල්පනයේදී දුෂ්කරතා, බාධක, ගැටළු, අභි‍යෝග, ආදියට මුහුණපෑමේදී මනසෙහි අසංවිධිත ව්යුේහමය රටා අතර සබඳතා ගොඩ නැඟීම පුද්ගල පෞරුෂ වර්ධනයට හිතකරය. බාධක, දුෂ්කරතා,ගැටළු, අවහිරතා පැමිණීමේදී සිදු වනුයේ මේ ක්රිවයාවලියයි. මේ නිසා ප්ර ශ්න,බාධා නිසා මනස ඒවායින් කළකිරීමට පත්කරවා ගැනීමට වඩා ඒවා අභියෝගසේ සලකා සාර්ථකව මුහුණ දීම ඉතා වැදගත්ය. පුද්ගල පෞරුෂ වර්ධනයට එය විශාල පිටිවහලක්දවේ. පහසුවෙන් නොකැළඹෙන, අකම්පිත, ශාන්ත, ඉවසිලිවන්ත පුද්ගල පෞරුෂ රටා සකස්වීමට මෙසේ ජීවිත ගැටළු, අභියෝග සෑහෙන ප්රිමාණයකට මුහුණපා සිටීම මහත් උපකාරයකි.අසංවිධිත දත්ත අතර සබඳතා අවිධිමත්වූ ඉගෙනීමකදී ද උපකාරීවේ. ජීවිතයේ නොයෙකුත් අවස්ථාවලදී ප්රාතයෝගිකව අවශ්යි වන කටයුතුවල නිරතවීමේදී වඩාත් ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ මොළයේ අසංවිධිත දත්ත සබඳතාය.‍ අසංවිධිත දත්ත හඳුනා ගැනීම නිසා ජීවිතයේ කිසිදු විටක මුහුණ නොදුන් දැඩි අභියෝගකාරී අවස්ථාවලට පවා හොඳින්ම මුහුණ පෑමට අවශ්යව මානසික පසුබිම ගොඩනැ‍ඟේ. ඇතැමෙකුට‍ සංවිධිත දත්ත අතර සබඳතාහඳුනා ගැනීමට වඩා අසංවිධිත දත්ත අතර සබඳතා පහසුවෙන් හඳුනාගත හැකිය. අසංවිධිත දත්ත සබඳතා වුවද විශාල ප්රතමාණයක් හඳුනා ගැනීම තුළින් පසු කාලීනව එම අභියෝගවලට යළි යළි මුහුණ පෑමේදී අවශ්ය‍ අවස්ථාවලදී ඒවා විධිමත් දත්ත අයුරින් භාවිතා කිරීමට අවස්ථාවක්ද ලැබේ.දැනුම ලැබීමට භාවිතාවන ක්රධමවේදය සංවිධිත දත්තමත පදනම්වන අවස්ථාවලදී ලැබෙන අවබෝධය යම් විෂයක මතුපිට සීමාව ඉක්මවා නොයයි. නමුදු එසේ දැනුම ලැබීමට භාවිතාවන ක්රකමවේදය අසංවිධිත දත්ත මත පදනම්වන අවස්ථා වලදී ලැබෙන අවබෝධය විචාර පූර්වක ලක්ෂණ වලින් යුතුය.යමක් පිළිබඳ විචාර පූර්වක නිගමන වලට එළඹීමට සුදුසුම ක්රිමවේදය නම් අසංවිධිත දත්ත මඟින් ලබාගන්නා වූ දැනුම භාවිතා කිරීම බව මේ අනුව පැහැදිලි වේ.මන්ද අධානග්රාාහී,පුර්ව විනිශ්චය මත පිහිටා කටයුතු කිරීම බඳු අහිතකර ලක්ෂණ කිසිවක් මේ ක්රිමවේදය තුළ අන්තර්ගත නොවන බැවිනි. පුද්ගල පෞරුෂයට සම්බන්ධ ඉතා වැදගත් ඉගෙනුම් න්යාවයක් පරිකල්පනය වටා කේන්ද්රප ගතවී තිබේ.පුද්ගල මානසික පැතිකඩ අතර පරිකල්පන හැකියාව ඉතා ප්රවබල ලක්ෂණයක් ලෙස සලකනු ලැබේ.සැබෑව හා මායාව අතර සබඳතා වර්ධනය කිරීමට පරිකල්පනය වැදගත්වේ.ඒ නිසා පරිකල්පනයට ජීවවිද්යාඅත්මක පැතිකඩ ප්රටබලව උපකාරීවන බව මේ ජීවවිද්යා් පැතිකඩට අනුරූපවූ දත්ත ව්යුවහ ‍ගොඩනැංවීම පරිකල්පනයතුළින් සිදුවේ.පරිකල්පනික හැකියාව පුහුණුවතුළින් වඩාත් වර්ධනයවේ.නව සැලසුම්,පර්යේෂණ හැකියාව, පරිකල්පනික හැකියාව නිසා මුවහත්වේ.සැබෑව හා පරිකල්පනික හැකියාව අතර පරතරය සුළු ප්රාමාණවලින් විස්තරකිරීම නිර්මාණශීලීත්වය මඟින් ප්රලකාශයට පත්වේ.නිර්මාණශීලී හැකියාවේ අතිරික්තය පරිකල්පනයයි.යම්කිසි පුද්ගලයෙකු යමක් තේරුම් ගන්නේ සංජානනය ඇසුරින් වුවද ඒතුළ පරිකල්පනික හැකියාවද ගැබ්වී තිබිය හැකිය.ඒ පරිකල්පනය උපතින් ගෙනා දෙයක් විය හැකිය.නැතහොත් පසුව පුහුණුවූවක් වියහැකිය.යම්කිසි දෙයක් පිළිබඳ තමාගේ පූර්ව මතය රැස්කරගනු ලැබූ දේ ඔස්සේ ක්රිලයාත්මකවීමේදීද පරිකල්පනික හැකියාව ඉස්තුමතු විය හැකිය.පරිකල්පනය සංජානනයට අමතරව පුද්ගලයෙකුතුළ විද්යීමානවන හැකියාවකි.සංජානනයේදී අර්ථකථනය කරගනු ලැබූ දේ අදහස් නොවෙතත්,පරිකල්පනයෙහිදී ඒ සියලු දේම ඇතුළත් වියහැකිය.සංජානනයේදී යමක් එලෙසින් ග්රතහණයකරගත්තද,පරිකල්පනයේ දී විසිතුරු කිරීම්ද අන්තර්ගතය.පරිකල්පනය යම්කිසිවක් අර්ථකථනය කරගනු ලබන ආකාරයයි. මෙලොව විද්යුමාන සෑම දෙයක්ම පරිකල්පනය කිරීමේදී සාමාන්ය යෙන් අප හුරුපුරුදුව සිටිනුයේ එය අපගේ සිතිවිලි, මතක, පුරුදු, අත්දැකීම් ආදී අර්ථකථනවලට අනුරූපව ඒවා විසිතුරුකිරීමටය. එකම දෙයක් පිළිබඳ දෙදෙනෙකුගේ පරිකල්පන එක සමාන නොවනුයේ මේ නිසාය.පරිකල්පිතවූ වස්තුව හෝ අරමුණ එකම වුවද ඒ පිළිබඳ දෙදෙනෙකුගේ සිතුම් පැතුම්,හැඟීම් රටා,ආකල්ප ආදිය වෙනස් ස්වරූපයක් දරණ බැවිනි.මේ නිසා පරිකල්පනය පුද්ගල පෞරුෂ ලක්ෂණවලට අදාළවන දෙයක්බව සැලකිය හැකිය.පරිකල්පනයතුළ පුද්ගල ‍අනන්යෂතා ලක්ෂණ ගැබ්වනුයේද මේ නිසාය. එකම දෙයක් පිළිබඳ වුවද එකම පුද්ගලයා අවස්ථා දෙකකදී ලබන පරිකල්පනය වෙනස් හැඩතල ගන්නාබව පෙනී යයි.එකම පුද්ගලයා වුවද ඔහුගේ භෞතික හා මානසික පැතිකඩ වෙනස්වීම මත පරිකල්නය වෙනස්වනබවට මෙය කදිම සාධකයකි.යම් අයෙකු තුරුණුවියේදී යමක් පිළිබඳ දරණ ලද පරිකල්පනයක් මැදිවියේදී වෙනස්වීමද,මහළු වියේදී ඊටත් වඩා වෙනස්වීමද මීට නිදසුනක් සේ දැක්විය හැකිය.සාහිත්යය,කලා නිර්මාණවල පරිකල්පනය බහුලව අන්තර්ගතය.ඒවා පරිශීලනයෙන් පුද්ගලයෙකුතුළ පරිණත ලක්ෂණ බිහිවේ.මීට හේතුව ඒවා පරිශීලනය කරන්නාතුළ පරිකල්පනික හැකියාව වර්ධනය කිරීමට ඒවා ආධාරවන බැවිනි.පරිකල්පනික හැකියාව සංජානනය දියුණුවීමට හේතුවකි. එසේම අහිතකර චිත්තවේග පාලනයකර චර්යා ශික්ෂණය ඇතිකරගැනීමටද ආධාර වේ. දැනුම ලැබීමේ ශිල්ප ක්රකමවේදයක් ලෙස පරිකල්පනයේ ඇති සුවිශේෂී හැකියා සාහිත්යපය හා කලාවතුළ වඩාත් බහුලව අවධාරණයවී තිබේ.ආනන්දයෙන් ප්ර්ඥාවට යන අදහසේ අර්ථය පරිදි චිත්තේවේගික, භාවමය ගතිලක්ෂණවල අන්තර්ගල සුඛනම්ය ගුණය උපයෝගීකර ගනිමින් ඒවා සුදුසු පරිදි බුද්ධිමය කාර්ය පිණිස භාවිතාකිරීම පරිකල්පනයතුළ ගැබ්ව තිබේ.පරිකල්පනය මානව විභවතා සංවර්ධනය කිරීමට උපයෝගී කරගැනේ.අධ්යා්පනය හා පුහුණුව මඟින් ලැබෙන දැනුමට වඩා පරිකල්පනික හැකියාව තුළින් ලැබෙන දැනුම නිර්මාණශීලීය.අධ්යාටපනය හා පුහුණුව තුළින් ලැබෙන දැනුම එක්තරා අයුරකින් භෞතික කරුණුමත රඳා පවතින්නකි.ආධ්යා ත්මික ගතිලක්ෂණ අධ්යාමපනය හා පුහුණුවතුළින්ම ගොඩනැංවිය නොහැකිය.විධිමත් අධ්යා පනය හා පුහුණුව මඟින්ම යමෙකු බුද්ධිමතෙකු හෝ ප්රනඥාවන්ත‍යෙකු කළ නොහැකිය.පරිකල්පනය තුළින් පුද්ගලයෙකු සතු බුද්ධිය හා ප්රඩඥාව අවධිකළ හැකිය.අවිධිමත් අධ්යාළපනය හා පුහුණුව පරිකල්පනයට අයත් එක්තරා පැතිකඩකි.ගැටළුවක් විසඳීම සඳහා ඇති නිශ්චිත සාධක හඳුනාගැනීම හා ඒවා න්යාතයානුකූල ලෙස ක්රිමවත්ව භාවිතා කිරීම විධිමත් අධ්යාසපනයට හා පුහුණුවට අයත්ය.එසේම ගැටළුක් විසඳීම සඳහා ඇති විකල්ප අවස්ථා,සාධක මැනවින් හඳුනාගැනීම හා ඒවා අවස්ථානෝචිතව උපායශිලීව භාවිතා කිරීම අවිධිමත් අධ්යානපනයට හා පුහුණුවට අයත්ය.ජීවත්වීම යනු ප්රාවයෝගික ජීවිතයතුළ ගැටළු හා අභියෝගවලට මුහුණදීමකි.එහිදී ඇතිවන විවිධ ගැටළු විසඳීම සඳහා නිශ්චිත සාධක හඳුනාගැනීම හා ඒවා න්යාදයානූකූල ලෙස විසඳීමට උත්සාහගැනීම පමණක් ප්ර්මාණවත් නොවිය හැකිය.මන්ද ඒ අවස්ථාවලදී උද්ගතවන බොහෝ බාධක,ගැටළු,අභියෝග පහසුවෙන් සම්මත ක්ර්මවේදයක් අනුව විසඳීමට නොහැකි ඒවා වන බැවිනි.මෙහිදී පිහිටට පැමිණෙනුයේ පුද්ගලයා සතුව පවතින විකල්ප අවස්ථා හඳුනාගැනීම හා අවස්ථානෝචිතව උපායශීලීව භාවිතාකිරීම යන අවිධිමත් අධ්යාවපනයට හා පුහුණුවට අදාළ පරිකල්පනික හැකියාවයි.මේ අනුව ප්රාධයෝගික ජීවිතයේදී පුද්ගලයෙකුට වඩා උපකාරීවනුයේ විධිමත් අධ්යාාපනයට වඩා අවිධිමත් අධ්යාාපනයතුළින් ලත් පුහුණුව බව පැහැදිලිය.නොවිධිමත් අධ්යාාපනය මොළයේ නිර්මාණශීලී නව ව්යු හ රටා පවා සකස්වීමට ආධාර වේ.පංති කාමර අධ්යාාපනය නොලැබූ පුද්ගලයෙකු වුවද නිර්මාණශීලී වියහැක්කේ මේ නිසාය.එම නිර්මාණශීලීබව උපතින් උරුම කරගෙන ඇති යම් යම් ජීව විද්යාී සාධක මතද ඇතැම් අවස්ථාවල දී තීරණය කෙරෙන බව දැක ගැනීමට ලැබේ.කෙසේ වුවද පුහුණුව මඟින් නිර්මාණශීළීත්වය ඇති කළ නොහැකිය.මොළයේ බුද්ධිමය හැකියාව මෙන්ම නිර්මාණශීලීත්වයද පුද්ගල ස්වභාවයකි. 3.3.ස්මරණය සම්බන්ධ න්යාගයයන් ස්මරණය යනු මොළයේ තැන්පත්ව ගබඩා වී ඇති මතක දත්ත යළි ආපසු කැඳවීමේ ක්රිණයා වලියයි.මේ ආපසු කැඳවීමේ ක්රිපයාවළියේ හැකියාව අඩුවැඩි අය මානව සමාජයතුළ වෙසෙන බවද පෙනීයයි.මේ හැකියාව අඩුවැඩිවීමට විවිධ හේතු සාධකද ඉවහල්වේ.ජීවවිද්යාේත්මක පැතිකඩ,විවිධ පරිසර පසුබිම තත්ව,ඇබ්බැහිවීම්,වයස,රැකියාවේ ස්වභාවය,දැනඋගත්කම ආදී විවිධ හේතුසාධක නිසා ස්මරණ හැකියා විවිධ පරාස ගන්නාබව පැහැදිලිවී තිබේ.එසේම ක්ලමථය,මානසික ආතතිය වැනි මානසික හේතු නිසා ස්මරණ හැකියාව අඩු‍විය හැකිය.එසේම ධනාත්මක අභිප්රේආරණ,සතුටට පත්වීම,ප්රීැතිමත් ජීවිතය වැනි ‍මානසික හේතු නිසා ස්මරණ හැකියාව වැඩිවිය හැකිය.‍මේ අයුරින්ම මත්පැන්,මත්ද්රරව්යර භාවිතය බඳු කායික හේතු නිසා ස්මරණ හැකියාව අඩුවිය හැකිය.එ‍සේම කායික සුවතාව,නීරෝගීබව,ව්යාුයාම,නිවැරදි චර්යාව වැනි කායික හේතු නිසා ස්මරණ හැකියාව වැඩිවිය හැකිය.එසේම මනෝකායික රෝගබාධ නිසාද ස්මරණ ශක්තියේ බිඳ වැටීම් නිරීක්ෂණය වියහැකි බව දැනගැනීම වැදගත්ය.විශේෂයෙන්ම ස්මරණය මනසට ‍බොහෝදුරට සම්බන්ධවන බැවින් එහි අඩුවීම කිසියම් මානසික දුබලතාවයක හේතුවක් සේ සැලකිය හැකිය.ස්මරණය අතීතය අනාගතය හා වර්තමානය යාකරන පුරුකක් ලෙසද සැලකිය හැකිය.මේ පුරුකේ යම්යම් ස්ථාන බිඳවැටීම් හා කඩතොළුවීම් සිදුවීම නිසා කාලත්රකය අතර සබඳතාව බිඳවැටියහැකිය.බොහෝවිට ජීවවිද්යාහත්මකවූ යම්යම් හේතු නිසාද,රෝගී තත්ව නිසාද,කම්පනය,ආතතිය,පීඩනය වැනි මානසික හේතුද,කායික රෝගී තත්වයන් නිසාද ස්මරණය දුර්වලවී යාහැකිය.එවිට කාලත්රනය පිළිබඳව සබඳතා බිඳවැටීමෙන් පුද්ගලයාට සමාජයේදී නිවැරදි පැවැත්මක් ඇතිකරගැනීමේ හැකියාව අහිමිවිය හැකිය.සමාජයේදී විවිධ මානසිකමට්ටම්වල පුද්ගලයින්ගේ ක්රිීයාකාරීත්වය ඔවුන්ට අනන්යබස්වරූපයකින් ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ නිසාය.පුද්ගල සබඳතා පැවැත්වීමේදී හා සමාජ සබඳතා පැවැත්වීමේදී යම් අවස්ථාවල ගැටළුකාරී තත්වයන්ට මුහුණපෑමට සිදුවනුයේ ස්මරණහැකියා පිළිබඳ ඇති මේවිවිධත්වය නිසාය. මනෝ අභ්යා ස මඟින් පුද්ගලයෙකුගේ ස්මරණහැකියාව ඉහළ මට්ටමකට සංවර්ධනය කළ හැකිය. ස්මරණය යනු යම් තොරතුරක් ග්ර හණය කිරීම, ගබඩා කිරීම හා ආවර්ජනය ලෙස පියවර තුනකින් සමන්විත ක්රිරයාවළියක්බව මනෝවිද්යාිවේ සඳහන්ය.එසේම මෙම ක්රිවයාවළිය වර්ගතුනක් යටතට ගොනුකළ හැකිය.එනම් මුලික මතකය (Sensory Memory), කෙටි කාලීන මතකය(Short Term Memory) හා දිගු කාලීන මතකය (Long Term Memory) ආදී වශයෙනි.සාමාන්යMයෙන් සංවේදී ඉන්ද්රිනයන් විසින් ග්ර හණය කරගන්නා සුළු ශබ්ද, දර්ශන හෝ වෙනත් එබඳු සංවේදන තත්ව වැනි ඉතා කෙටි කාලයක් මතක තබාගත යුතු දේවල් මතකයේ රඳාගැනීමේ කාර්ය මුලික මතකය විසින් ඉටුකරයි.ඊට වඩා වැඩි කාලයක්, බොහෝවිට මිනිත්තු කීපයක් අදාළ තොරතුරු මතක‍යෙහි රඳවා තබාගැනීමේ කාර්යය කෙටිකාලීන මතකය මඟින් ඉටුකරනු ලබයි.නමුදු පාඩම්කටයුතුවලදී උපකාරීවන දෛනික කාර්යයන්හි අපට අවශ්යය වියහැකි බොහෝ තොරතුරු හෝ වෙනත් ඕනෑම කල්පවතින අනෙකුත් සියළුම මතකයන්ට හේතුවනුයේ දිගුකාලීන මතකයයි.මෙහිදී තැන්පත්වන තොරතුරු ස්ථිර වශයෙන්ම ගබඩා වන අතර අවශ්යා විටෙක ආවර්ජනය කළ හැකිය.මොළයතුළම රසායනික ප්රබතික්රිවයා මඟින් දත්ත තැන්පත්කර තැබීම අවශ්යතවනුයේ මෙබඳු ස්මරණ සඳහාය. මිනිස් මොළයේ සංවර්ධිත ස්වරූපය හා හැඩය අනුව සෙසු සත්ව විශේෂයක මොළයකට වඩා ස්මරණ හැකියාව ‍මානව මොළයේ අධිකබව පෙනීයයි.බුද්ධිය,තර්කන හැකියාව,ස්මරණය, නිර්මාණශීලිත්වය බඳු දේ අතින් මානව මොළය බොහෝ සේ ඉදිරියෙන් සිටී.මානව ස්මරණයට බලපාන ගැටළු බොහොමයක් ඇතිවනු‍යේ මිනිසුන්ගේ ආකල්ප,ගැටළු,අදහස් ආදියේ ඇති වෙනස් කම් මතය.එයට ජීවවිද්යා ත්මක හේතුද ඇතැම්විට එක්වේ.සමහර අවස්ථාවලදී රෝගීතත්ව නිසාද ස්මරණ ගැටළු ඇතිවිය හැකිය.මේ රෝගී තත්ව අතර කායික මෙන්ම මානසික රෝගී තත්වයන්ද තිබිය හැකිය.වියපත්වීම සමඟ මොළයේ සෛල ක්රිමිකව මියයාම ඇතැම් අයතුළ විද්යිමාන රෝගී තත්වයකි.මෙය ඇල්ෂයිමර් (Alzheimer’s disease) රෝගය ලෙස හැඳින්වේ.එම රෝගී තත්වයට ලක්වූ අයෙකුගේ ස්මරණ හැකියාව රෝගය වැඩිදියුණුවීම සමඟ ක්රෝමිකව නැතිව යයි.එසේම යම් අයට වැළ‍ඳෙන ඇතැම් මානසික රෝගී තත්වයන් නිසාද ස්මරණ හැකියාව අඩුවී යයි. වෛද්යයවරු අතර ස්මරණ හැකියාව පරීක්ෂා කරන විවිධ ක්රරමවේද පවතී.මේ අනුව රෝග ලක්ෂණ පරීක්ෂාකර කුමන රෝගය වැළඳී ඇතිදැයි නිවැරදි රෝග විනිශ්චයන්ට එළඹීමේ හැකියාව තිබේ.ප්රකවේණිගතව එන ඇතැම් ජාන දුබලතා නිසාද ස්මරණ හැකියාව අඩු දරුවෝ උපදිති. විශේෂ අවධානයක් දැක්විය යුතු විශේෂ අවශ්ය තා ඇති අය ලෙස මෙබඳු දරුවන් හැඳින් වේ. මෙබඳු දරුවන්ට සාමාන්යඑ දරුවන් සමග සමසේ පංතිකාමර අධ්යාිපනය ලැබීමට අපහසුය. මේ නිසා මෙබඳු දරුවන්ට වෙන්වූ විශේෂිත පාසැල් ඇත.මේවායේ මෙබඳු දරුවන්ට ගැලපෙන ඉගෙනුම් ක්රදමවේදයක් ඇත.ඉගෙනීම, පුහුණුව මඟින් බොහෝ දුරට මෙබඳු දරුවන්ගේ ස්මරණ දුබලතා අවමකරගත හැකිය.වෙනත් ඉන්ද්රි යන්හි පවතින දුබලතා නිසාද ඇතැම් දරුවන් තුළ ස්මරණ දුර්වලතා විද්යූමානවේ.ශ්රඇවණ හැකියාව අඩුකම මෙබඳු දුර්වලතා අතරින් ප්රරධානවේ. ඇතැම් දරුවන්තුළ අවධානය අඩුකම,සිත එක අරමුණුක රඳවා ගැනීමේ අපහසුකම ආදී මානසික දුර්වලතා නිසා ස්මරණ හැකියාව අඩුකම විද්යකමානවේ.ක්රිකයාශීලී බව අධික හා එය අවම මට්ටමක ඇති දරුවන්තුළ මෙබඳු මානසික දුබලතා බහුලව දක්නට ලැබේ. ස්මරණයේදී විවිධ අයතුළ පවතින වෙනස්කම් නිසා යමක් නිවැරදිව ස්මරණයවූවා යැයි සෑහීමකට පත්විය ‍‍නොහැකිබව පෙනේ.ස්මරණ ක්රිමයාවළියට නොයෙක් හේතු නිසා බාධා ඇති විය හැකිය.එසේම ස්මරණ ක්රිැයාවළිය වඩාත් තීව්රර කරවන දේ ඇතිවිය හැකිය.යම් ස්මරණයකට වඩා ප්රිබල ප්රමතිවිරෝධී ස්මරණයක් මඟින් මුල් ස්මරණ හැකියාව අඩුවී යාහැකිය.යම් ස්මරණයකට වඩා ප්රරබල සමාන ස්මරණයක් මඟින් මුල් ස්මරණ හැකියාව තීව්රණවී යාහැකිය.ස්මරණ අදාළ පුද්ගලයාට බලපාන ස්වරූපය අනුව ඒවා ප්රයතිජානනාත්මක හෝ ප්රැතිශේධනාත්මක දැයි තීරණය කෙරේ.එහිදී අදාළ පුද්ගලයා කැමති,රුචිකරන ස්මරණ ප්රැතිජානනාත්මක ලෙස තීරණ කෙරේ.එසේම අකමැති, අරුචිකරන ස්මරණ ප්රමතිශේධනනාත්මක ලෙස තීරණය කෙ‍රේ.නිදසුනක් සේ යම් පුද්ගලයෙකුට සිය මවගේ පියාගේ වියෝව වේදනාවකි.එබැවින් එය ප්රීතිශේධනනාත්මක ස්මරණයකැයි කෙරේ. එසේම තමා ඉහළ විභාගයකින් සමත්වීම,ඉහළ තනතුරක් ඇති රැකියාවක් ලැබීම වැනි හේතු සිතට සතුටක් ප්රාමෝදයක් ඇතිවන අවස්ථාය.එබැවින් එබඳු දේ ප්රකතිජානනාත්මක ස්මරණ සේ සැලකේ. මිනිසුන්ට වඩාත් වේදනාකාරී හා ප්රයමෝදය ඇතිවූ අවස්ථා පහසුවෙන් මතකයේ තැන්පත්වේ.එබඳු අවස්ථා ප්රරතිජානාත්මක හෝ ප්ර තිශේධනාත්මක හෝ වියහැකිය.ප්රුතිජානාත්මක ස්මරණ නිසා සිත සතුටින් පිරේ.ප්රහතිශේධනාත්මක ස්මරණ නිසා සිත දුකින් පිරේ.ප්රසතිශේධනාත්මක ස්මරණ මනසට ඇතිවනුයේ පීඩාවකි.ආතතියකි.එබැවින් එබඳු ස්මරණ යළියළි ස්මෘතියට නැඟීම නිසා මානසිකව ඇද වැටියහැකිය.ඇතැම් අවස්ථාවලදී මේ තත්ව වර්ධනයවීම විෂාදය (depression) බඳු මානසික රෝගයන්ටද හේතුවක් විය හැකිය.සතුට වුවද ප්රධමෝදය යන නමින් හඳුන්වන ඉහළ තීව්රය මට්ටමක් දක්වා සිතතුළ හටගැනීම මානසික සෞඛ්යපයට අහිතකරය.හදිසි කම්පනයට පත්වීමෙන් හෘදරෝගී අවස්ථාවලට ලක්වීමට පවා සිදුවියහැකිය.මේ නිසා සතුට හෝ දුක වුවද තීව්රැ ආවේගවලට ලක්වීම නිසා ස්වභාවික ස්මරණ ක්රිවයාවළියට බාධා ඇතිවීම එතරම් යෝග්යත දෙයක් නොවනබව පැහැදිලිය. ස්මරණය වනුයේ ගැටීමක් පිළිබඳ නම් අදාළ ස්මරණයේ තීව්රැතාවේ ප්රවමාණයට ප්රරතිවිරුද්ධ ආකල්පයක් සිතේ ඇති විට අදාළ හැඟීම් ස්මරණයට බාධා ඇතිවන බව නිරීක්ෂණය කළහැකිය. ආවේගශීලී පිරිසක් මැද සිටින විටකදී ඔවුන් කෙරෙන් දිස්වන කළහකාරී ස්වරූපය නිසා ස්මරණය වනුයේ මානසික ආතතියයි.නමුත් ස්වභාවයෙන්ම තැන්පත් පුද්ගලයෙකුගේ මනසට එම ආතති ස්වභාවය ස්මරණයවනුයේ කිසියම් බාධාකාරී බවකට යටත්වය.ඒ නිසා මෙබඳු ශාන්ත තැන්පත් පුද්ගලයෙකුට ආතති පරිසරයක් මැද විසුවද පහසුවෙන් ප්ර කෝපයට පත්කළ නොහැකිය.නිරතුරුව සෘණාත්මක අහිතකර මානසික ආවේගයන් මැඩ පවත්වා වෙසෙන අයෙකුට සිය පැවැත්මට අනුව සෙසු අය කෙතරම් වෑයම් කළද පහසුවෙන් ප්රපකෝප ගැන්වීමට අපහසු පුද්ගලයෙකුබවට පත්වේ. බුදුදහමේ විග්රනහවන අටලෝ දහමෙහි අකම්පිත පුද්ගලයා නිර්මාණයවනුයේ මෙසේ උපේක්ෂාවට මනස හුරු පුරුදුකර ගැනීම මඟිනි.සිතට ඇතිවන අසහනකාරී ස්මරණ මැඩපැවැත්වීම සඳහා සිතට සුවගෙන දෙන සතුටුදායක ස්මරණ මෙනෙහිකරන ලෙස උපදේශනයේදී උපදෙස්දී තිබේ.මනසට දැනෙන අසහනකාරී ස්මරණ කිසි කලෙකත් ස්ථාවර මතකයෙන් ඉවත්කළ නොහැකිය.දෛනික ජීවිතයේදී අප සිදුකරන සියළු කාර්යයන් මනසේ ස්මරණ ලෙස තැන්පත්වේ.මින් යළිත් ස්මරණය කළ හැක්කේ එකී සියළු මතක අතරින් සුළු කොටසක් පමණි.එයද වඩාත් ප්රයබලව මතකයේ ගබඩා වී ඇති ස්මරණවේ.දෛනික ජීවිතයට වඩාත් අවශ්යඩ යම්යම් චාලක කාර්යයන් පුරුදු පුහුණුවීම් සේ ස්ථාවර මතකයතුළ තැන්පත්වේ.ඒවා යළියළිත් අවශ්යයවන බැවින් නිරායාසයෙන්ම ස්මරණය වන පරිදි මානව මතකය හැඩගැසී තිබේ.නිදසුනක් ලෙස රිය පැදවීම පුහුණුවීම ආරම්භයේදී එය වෑයම් කර සිත තබාගැනීම සිදුකළ යුතුය.පසුකාලයේදී රිය පැදවීමේදී අවශ්යආ ස්ථානවලදී අවශ්යි වෙනස් වීම් වලට උචිත පරිදි හසුරවමින් සංඥා ලබාදෙමින් රිය ධාවනය කිරීමට හැකියාව ලැබේ.ඊට අදාළ සියළු ස්මරණ ඇවැසි විට සැනෙකින් ලබා දෙමින් ස්මරණය සිදුකරනුයේ අමිල මෙහෙයකි.පදවනු ලබන රිය තමාගේ සිරුරේම කොටසක් බවට පත්වනතාක් රිය පැදවීමේ ප්රෙවීණයෙකු බවට පත්විය නොහැකිය.එක්තරාඅවස්ථාවකදී නොසිතාම අවශ්ය‍ සියළු චලන සිදුකළ හැකි මට්ටමට පත්වීමේදී රිය පැදවීමේ ප්රනවීණයෙකු බවට පත්වේ.මේසඳහා අඛණ්ඩව අදාළ කාර්යයේ නිරතවෙමින් හොඳින් පුහුණු විය යුතුය.මෙය ස්මරණය හා මොළයේ චාලක හැකියාව අතර සමායෝජන කාර්යට අදාළ පුහුණුවකි. අදාළ කාර්යය උපරීම කාර්යක්ෂමතාවයකින් ඉටුකළ හැකිවීම එහි ප්රුවීණතාව ලැබීමයි. ස්මරණ කාර්යය වඩා හොඳින් ඉටුවීමට සීලයේ උපයෝගීතාවය වැදගත්වේ.සීලය මඟින් කය, වචන සංවර වේ.භාවනාව මඟින් මනස සංවර වේ.සමාධිය වැඩීම මඟින් රාගය,‍ද්වේෂය ආදී අහිතකර මානසික ආවේග තදඞ්ග විෂ්කම්භන වශයෙන් යටපත්වේ.විදර්ශනා භාවනාව වඩා මාර්ග ඵල ලැබීමේදී සමුච්ඡේද ප්රවහාණයෙන් මෝහ මානසික ආකල්පය දුරුකර හැරීමට සමත්වේ.එසේම විදර්ශනා භාවනාව වැඩීම මඟින් රාග,ද්වේෂ හා මෝහ යන අහිතකර මානසික සංකීර්ණ(Mental Complex) පුපුරවා දෙදරවා හැර ක්ෂය කරනු ලබයි.බෞද්ධ භාවනා ක්රිමයක් වූ විදර්ශනා භාවනා ක්රමමය හැර වෙනත් එකදු භාවනා ක්ර මයක්වත් මෙම අහිතකර මානසික සංකීර්ණ මෙලෙස පුපුරවා හැරීමට සමත් නොවේ.මෙය බෞද්ධ භාවනා ක්රාමයෙහි විද්යකමාන සුවිශේෂීවූ අනන්යවතා ලක්ෂණය ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය.බුද්ධ කාලයට පෙර පටන් සිත සමාධිගත කිරීම මඟින් කෙළෙස් යටපත් කළහැකි සමථ භාවනාක්ර්ම කොතෙකුත් තිබුණද එන් ලැබිය හැකි අවසාන නිෂ්ඨාව ලෙස සලකන ලද්දේ අෂ්ට සමාපත්ති උපදවා තදඞ්ග වශයෙන් යම් කාලයකට කෙළෙස් යටපත් කිරීම පමණකි. විදර්ශනා භාවනාවේදී කරනුයේ ඒ යටපත් කළ කෙළෙස් යළි කවදාවත් ඇතිනොවන පරිදි දුරකර දැමීමට දාර්ශනික ස්ථාවරයක් හඳුන්වාදීමයි.මෙමඟින් මානසික මට්ටමේ වෙනසක් ඇතිකිරීමතුළ කෙළෙස් ඇතිවීමට බලපාන මානසික හේතු ඉවත්කර දැමීමක් සිදුකෙරේ.කෙ‍ළෙස් දුරුකර රහත් බවට පත්වූ උතුමෙකුට පෙරතිබූ කෙළෙස් කුමන ස්වරූපයෙදැයි කියා ස්මරණය මඟින් පවා යළිඳු වටහාගත නොහැකිය.අහිතකර මානසික සංකීර්ණ පුපුරවා හැරී පමණට යළි එබඳු ආකාර ප්රේාරණ මනසේ හටගැනීම සඳහටම නැතිව යයි.ක්ලේශ සමුච්ඡේද ප්රඑහාණයවනුයේ ඒ ක්රමමයටය.ස්මරණය සම්බන්ධ පෙර කී න්යාවයය මෙහිදී අහෝසිවී යනබවක් පෙනේ.මින් පැහැදිලිවනුයේ ස්මරණයවීම සඳහා කුසල් හෝ අකුසල් පාක්ෂික උපස්ථම්භන අවශ්යඑවන බවයි.මාර්ගඵල ලැබීම නිසා අකුසල පාක්ෂික උපස්ථම්භනවල බලපෑම නැතිවී යන බැවින් කෙළෙස් ඇතිනොවේ. ඉන්ද්රීභය ක්රිතයාකාරීත්වය නිසා සංවේදී දත්ත සේ මොළයට ලැබෙන නියුරෝන ආවේගයන් මොළයෙහි ගබඩා වනුයේ රසායනික ප්රෙතික්රිංයාවකට ලක්වීමෙන් පසු රසායනික ව්යුයහයක් ලෙසයි. මේ රසායනික ව්යුංහය මොළයේ විද්ය්මානවූ අති සංකීර්ණ ක්ෂුද්රට විද්යුරත් පරිපථවලට සමානත්වයක් දක්වයි.මෙහි සුවිශේෂීත්වය නම් මෙය නූතන ඩිජිටල් තාක්ෂණය හා ඊට වඩා ඉතා සියුම් නැනෝ තාක්ෂණයටච වඩා සූක්ෂමවීමයි.මේ යටතේ ප්රූමාණය කළ නොහැකි අති විශාල දත්ත සංඛ්යාණවක් මොළයෙහි ගබඩාකළද කිසිවිටෙකත් ඉන් මොළයේ මතක ධාරිතාවට කිසිදු අවම බලපෑමක් හෝ ඇතිනොවීමයි.මේ තාක්ෂණය මානව මොළ ව්යුධහයතුළ පමණක් අන්තර්ගතවූවකි.කිසිදු දිනෙක අති දියුණු කිසිදු යාන්ත්රි ක මෙවලමකට හෝ අති නවීන සුපිරි පරිගණකයකට ලබාදිය නොහැකිවූ මතක ධාරිතාවයකි.යමෙකු ජීවත්ව ඉන්නාතාක් දත්ත පමණක් නොව භවය පුරාම අනන්තවූ සසර සැරිසැරීමේදී මනසට උකහාගන්නා ලද පින්,පව්,කුසල හා අකුසල ආදී සියළු ස්මරණ දත්ත ගබඩා මානව මොළයෙහි කිසිදු අපහසුවකින් තොරව තැන්පත් කළහැකිය.එපමණක් නොව ඉන් ඉදිරියට තවත් සසරසැරිසරා කෙදිනක හෝ නිවන් දක්නා ජාතිදක්වා යම්තාක්වූ ස්මරණ වෙත්නම් ඒ සියළු ස්මරණයන්ම දත්ත ලෙසින් මොළයෙහි තැන්පත්කර තබාගත හැකි ලෙස මිනිස් මොළයේ ව්යුණහය නිර්මාණයවී තිබේ.මෙහි සුවිශේෂීතාවය නම් අවශ්යය විටෙක මේ ඕනෑම දත්තයක් යළි ස්මරණයට නඟාගත හැකි ලෙස රසායනික ව්යුතහ ලෙස මොළයෙහි තැන්පත්ව ඇතිබවයි.කෙනෙකු මෝහනය කිරීමෙන් ගැඹුරු ස්වප්න නිද්රානවකට ලක්කිරීමෙන් හෝ සිතේ ගැඹුරු සමාධි මට්ටම්වලදී අවශ්යකවූ විටෙක මේ ස්මරණ දත්ත යළි ආවර්ජනා කිරීමට හැකිය.රසායනික ප්ර තික්රි යා මඟින් නිර්මාණයවන සියුම් රසායනික ව්යු හ නිසා සුළු ඉඩකඩක විශාල ස්මරණ දත්ත ප්රපමාණයක් පහසුවෙන් ගබඩාකළ හැකිය.කෙනෙකු වියපත්ව මියයන තෙක්ම හැකි උපරීම ස්මරණ දත්ත ප්රණමාණයක් මස්තිෂ්කයතුළ ගබඩා කළද,මොළයෙහි සැබෑ හැකියාවෙන් ඒසඳහා වැයවෙනුයේ 1/100,000 ත් අඩු ප්රකමාණයක් බව සාමාන්යක පිළිගැනීමයි.මොළය උපරීම කාර්යක්ෂතාවයකින් ක්රි යාකරද්දී වැයවෙනුයේ ඒ තරම් සුළු ප්රිමාණයක් නම්,මොළයේ සෑබෑ ධාරිතාව සිතාගත නොහැකි තරම් සුවිශාලබව පැහැදිලිවේ. මස්තිෂ්කයතුළ පිහිටි අති සියුම් ස්නායු කේශ නාලිකා තුළින් ස්නායු ආ‍වේග සම්ප්රේුෂණය වනුයේ සංඥා ලෙසය.එසේ වුවද ස්නායු ආවේග සංඥා පරිද්දෙන් අදාළ ස්නායු තුළින් ගමන්කරනුයේ එහි අග්ර කරා ළඟාවන තෙක් පමණි.ස්නායු අග්රය අතර කුඩා පරතර ඇති සේ ඒවා පිහිටා ඇත.මේ පරතර අතරින් තවදුරටත් ස්නායු සම්ප්රේාෂණ සංඥා සේ ගමන් නොගනී.ඒ වෙනුවට සිදුවනුයේ මේ ‍සංඥා රසායනික ප්රමතික්රිණයා බවට පරිවර්තනයවීමකි.මේ සඳහා අවශ්යන රසායනික ද්රවව්ය එම ස්නායු නාළිකා අග්ර වල කුඩා කුටීරවල පිහිටා තිබේ.ස්නායු ආවේගයක් පැමිණිවිට මේ කුටීර විවරව රසායනිකද්රමව්යක නිදහස්වේ.මස්තිෂ්කයේ ක්රිේයාවළිය නියමාකාරයෙන් සිදුවීමට මේ රසායනිකද්රරව්යද සමබරව පැවතිය යුතුය.යම් හෙයකින් රසායනික ද්රේව්ය වල ඌණතාවයක් ඇතිවුවහොත් මානසික සමබරතාවය බිඳී යයි.සරළව අර්ථ දැක්වූ විට මානසික රෝගී තත්වයක් ලෙස හැඳින්වෙනුයේ මෙබඳු අවස්ථාවකි. මෙබඳු රසායනික ද්රමව්ය යන්හි අසමබරතාවය පැහැදිලිව විද්යනමාන වන අවස්ථාවක් නම් ස්මරණයට විවිධ ගැටළු,බාධාකාරී තත්වයන් පැන නැඟීමයි.මනසෙහි අසමබරතාවයක් ඇතිවූ විටකදී ස්මරණ ක්රිටයාවළියෙහි පැහැදිලි බිඳ වැටීමක් නිරීක්ෂණයවනුයේ මේ හේතුව නිසාය.ස්මරණය මනාව තිබීම සමබර මානසික සෞඛ්යට තත්වයකින් පසුවන බවට පැහැදිලි සාධකයකි. මානව ස්මරණයට සැස‍ඳෙන ධාරිතාවයක් සහිත කෘතිම බුද්ධියක් කිසිදිනක නොනිපදවිය හැක්කේ ඒ සුවිශාල ධාරිතාවට නමශ්යිශීලී අයුරින් සැකසිය හැකි වෙනත් මෙවලමක් නැති බැවිනි. මෙය එතරම් ආශ්චර්යමත්ය.මොළයෙහි ප්ර ධාන ක්රිැයාවළි සෑම එකක්ම පාහේ පාලනය කරනු‍යේද ස්මරණය මඟිනි.ස්මරණය යනු තාර්කික (Logical) පැතිකඩක් හා රසායනික ප්රකතික්රි යා අන්තර්ගත පැතිඩක් යන දෙයාකාර සැකසුමක් ඇති දෙයකි. ස්නායු තන්තු තුළින් සංඥා සම්ප්රේසෂණය වනුයේ තාර්කික පිළිවෙලටය.මෙහි තාර්කික පිළිවෙල (Logical System) නම් තඹ කම්බියක් දිගේ විදුලිය ගමන් කිරීමේදී සිදු වන ඉලෙක්ට්රෝ නවල ගමනාගමනය මෙන්වූ කඩින් කඩ සිදුවන සංඥා ගමන් කිරීමයි. ඩිජිටල් ක්රෝමවේදයෙහිදී සැකසූ විද්යුනත් පරිපථවල අන්තර්ගතය තාර්කික ප්රීවේශ (Logic Gates)මඟින් අවශ්යකවූ සංඥාව විද්යුදත් සංඥාවක් බවට පරිවර්තනයකොට එය සම්ප්රේාෂණය වේ.මේ පරිපථ වෙත සංඥා ඇතුළුවීම(Inputs)හා පිටවීම(Outputs)අතරතුර අවස්ථාව වන එනම් පරිපථය තුළදී සංඥාව විද්යුීත් සංඥාවක් බවට පරිවර්තනය වීම සිදු වේ.මෙහිදී සිදුවන කාර්යය සුළු වුවද ඒසඳහා භාවිතාකළ යුතු විද්යුවත් මෙවලම් සංඛ්යාමව අධිකය.එය සකස්කිරීමට හා ගබඩාකිරීමට විශාල ඉඩකඩක් අවශ්යුවේ.ඒ සඳහා වැයවෙන ප්රාමාණයට සාපේක්ෂකව ඉන් ලැබිය හැකි ප්රඩයෝජනය අල්පය.එසේම මුලික සරළ පරිපථ (Basic Circuits) අති විශාල ප්රකමාණයක් ඇතුළත් කර සැකසූ විශාලිත අන්තර්පරිපථ ( Integrated Circuits) පවා අවශ්යඉවේ.මෙබඳු පරිපථයක් හැඳින්වෙනුයේද චිපයක්(Chips)ලෙසය.පරිගණකයක හදවත සේ සැලකෙන මයික්රෝෆොසරය (Microprocessor) පවා මේ අයුරින් තැනූ දැවැන්ත චිපයක් සේ සැලකිය හැකිය.ලෝකයේ දැනට නිෂ්පාදිත නවීනතම මයික්රො)ෆොසරයටද වඩා නොසිතියහැකි ස්මරණ ධාරිතාවක් මානව මස්තිෂ්කයෙහි අන්තර්ගතය. බොහෝවිට මානවයාගේ තාවකාලික ස්මරණය තර්කනය ආශ්රිසත කොටගෙන සකස්වන අතර දිගුකාලීන ස්මරණ රසායනික ප්රයතික්රිියා පාදක කරගෙන සකස්වේ.මොළයේ ස්මරණ ගබඩා වීම හා ගබඩාවූ ස්මරණ මතකය (Memory) ලෙසද සාමාන්ය්යෙන් හැඳින්වේ.මේ ස්මරණ යළි සිහි කැඳවීම ආවර්ජනය (Reflection) නම් වේ.බුදුදහමේ මනසිකාර (Reflexion) යනුවෙන් දක්වනුයේ ද මේ ස්මරණ ආවර්ජන ක්රියයාවළියයි.එසේම මෙය ධ්යා්නාංගයක් වූ විචාර (Deliberation) නැමැති චිත්ත ගති ස්වභාවයට තරමක් ආසන්න ස්වරූපයක් පෙන්වයි.විදර්ශනා භාවනාව වැඩීමේදී චිත්ත ඒකග්රැතාව ඇති කරගෙන සමාධිය දියුණුවීමේදී ඇතිවන අධිචිත්තය (Contemplation) තුළද සිහිය, ස්මරණ හැකියාව ප්රදබලව ක්රිවයාත්මක වේ.සමාධි සිතේ ඇතිවන චිත්ත ඒකාග්රaතාව(Concentration) විදර්ශනා සමාධිය ලෙස හැඳින්වෙන ඛණක සමාධියේදී (Prompt Concentration) වඩාත් ප්ර බලය. මේ ඛණක සමාධිය නිසා සිතට කඩිනමින් නිවන් අරමුණුවීමේ කාර්යය ඉටුවන බැවින් එය අප්රාමාදී (Immediate) විහරණයකි.මේ හැකියාව ඇති බැවින් බුදුදහමෙහි විග්ර හවන මේ විදර්ශනා භාවනාව සාන්දෘෂ්ටිකබව පිළිගැනේ.එහි අරුත කල් නොයවා විපාක ගෙනදෙන බවයි.එමෙන්ම විදර්ශනා භාවනාව මඟින් ලැබියහැකි ප්රැතිඵල අකාලිකය( Timeless)බව දක්වා ඇත.මේ අකාලික යන වදන තුළ සදාකාලික හා කාල මුක්ත යන අර්ථ දෙකම ගැබ්වේ.මෙහි දැක්වෙන විදර්ශනා භාවනාක්රවමය එක් කාලයකට පමණක් සීමාවූ දෙයක් නොවේ.බුදුදහම ගැඹුරින් විග්රවහකිරීමේදී එහි මතුපිට අරුත වෙනුවට ඊට වඩා බෙහෙවින් උසස් දාර්ශනික පැතිකඩක් දැකිය හැකිය.බුදුදහම ප්රේතිවේධ කිරීමේදී අවබෝධ කරගනුයේ මේ පැතිකඩයි.බුදුරදුන් දේශනාකර ඇති ගැඹුරු මනෝවිද්යාමත්මක කරුණු සාමාන්යද විස්තර කිරීමකදී පහසුවෙන් මඟහැරී යාහැකිය.පිරිනිවන් පෑමට ආසන්නවූ අවස්ථාවේදී බුදුරදුන් දේශනාකරන ලද සංස්කාරධර්ම අනිත්යී බැවින් අප්රනමාදීවන්න යන අවවාදයේ ගැබ්වනුයේ ගැඹුරු අරුතකි.මෙහි අප්රයමාද යන ව්යිවහාරයෙන් දැක්වී ඇත්තේ සාමාන්යැ ලෝක සම්මතය තුළදී භාවිතාකරන අප්රමමාදය යන අදහස නොවේ.ස්මරණය සිහිනුවණ එක්වූ සිතේ ඉතා ඉහළ වැඩිදියුණු අවස්ථාවක් මේ අප්රරමාදී යන්නේ දාර්ශනික අර්ථයයි.ස්මරණය සම්බන්ධීකාරකයකි.වේදනා,සංඥා, සංඛාර හා විඤ්ඤාණ යන අවස්ථා සතරතුළ සිතේ විවිධ ගතිලක්ෂණ විද්යිමානය.මේ සිව් ස්කන්ධ කොටස් අතර සබඳතාව ඇතිකරනුයේ ස්මරණය මඟිනි.රූපයේ දැනෙන ස්වභාවය හොඳින් වටහා ගතහැකි පුද්ගලයින් අරමුණුකොට කායානුපස්සනාව දේශනාකර තිබේ.වේදනාවේ ස්වරූප මනා ලෙස වටහාගත හැකි පුද්ගලයින් අරමුණුකොට වේදනානුපස්සනාව දේශනාකර ඇත.චිත්තගතික ස්වභාවය මනාව වටහාගත හැකි පුද්ගලයින් අරමුණුකොට චිත්තානුපස්සනාව දේශනාකර තිබේ. ‍එසේම මානව මානසික පැවැත්මෙහි සියළු ගතිලක්ෂණ මනාව වටහාගත හැකි පුද්ගලයින් උදෙසා ධම්මානුපස්සනාව දේශනාකර තිබේ.පුද්ගල විවිධත්වය සලකා සිව්වැදෑරුම්කොට දක්වා තිබුණද සතර සතිපට්ඨානයම විදර්ශනා භාවනාව සඳහා යෝග්යතබව සැලකීම වැදගත්ය. ස්මරණය සිහිය නමින් සැලකීමේදී එය විකෘතිවූ ස්වරූපයෙන් බැහැරවූබව අදහස් කෙරේ. සිහිය හෙවත් සතිය පිරිසිදු ස්මරණය හැකියාවයි.ස්මරණය විකෘති වියහැක්කේ යමක් පවතින්නාවූ හැඩතලයට වඩා වෙනස් ස්වරූපයකින් මනසට ගැනීම නිසාය.මනසට ලැබෙන ඉන්ද්රිායාරම්ම්ණය විකෘති කිරී‍මකින් තොරව පිරිසිදු ප්රටකෘති ස්වභාවයෙන්ම ස්මරණයතුළ ගොනුවීම පිරිසිදුවූ සිහියයි. ඉන්ද්රිනයාරම්මණ ආශ්වාද වශයෙන් ගැනීමක් හෝ දෘෂ්ටි වශයෙන් සැලකීමක් හෝ සිදුනොකොටම එයි පවතින සැබෑ ප්රරකෘති ස්වරූපයෙන් ගැනීම අප්රීමාදී බවයි.මෙසේ සැලකීම කාලත්ර යෙන් වියුක්ත වූවකි.එවිට සිතේ ක්රිරයාකාරීත්වය පවතිනුයේ මේ දැන් මේ මොහොතතුළ පමණකි. අතීත, අනාගත යන කාලසීමාවලින් වියුක්ත තත්වයක් එවිට මනසට අරමුණුවේ.වර්තමානය පවා ක්ෂණික ලෙසට වෙනස්වන අසුරු සැණක කාලයකි.එයද පවතින්නේද නොපවතින්නේදැයි නොකියහැකි පමණට ක්ෂණික වරින් වර ඉතා සීඝ්රලව විපරිණාමයකට ලක්වේ.මේ තත්වය මත වර්තමානය පවා සම්මතය අනුව සකස්කරන ලද්දක් මිස සැබවින්ම කාලත්රණයම මායාවක්බව වැටහේ.මේ මට්ටමේදී පිරිසිදුවූ ස්මරණය සිහිය නමින් සිතේ පවතී.එවිට සිත ඇලීම් ගැටීම්වලින් තොරය.ශාන්තය.ඉතා නිශ්චලය. එසේම සිහිය පවතිනුයේ පවත්නා මේ කාලය ඇසුරු කොටය.එහි වර්තමානයේ මොහොතක හෝ පැවැත්මක් නැත.සිහිය පවතිනුයේ වර්තමාන කාලය ඇසුරුකොට යැයි සාමාන්යො ව්ය්වහාරය අනුව හැඳින්වුවද,එහි සඳහන් වර්තමානය වනාහී පැවතීමක් පිළිබඳ කාලසීමාවක් ලෙස සැලකීම වැරදිය. එහි ඇත්තේ නිපැවැත්මකි.හෙවත් බිඳි බිඳීයාමකි.හටගැනීමකි.බිඳීමකි.හටගනිමින්ම බි‍ඳෙයි.බිඳීම තුළම හටගැනීම හා යළි බිඳීම වේ.මෙය වෙනස්වීම හෙවත් අනිත්යි ලක්ෂණ යැයි දැක්වීම වඩාත්ම නිවැරදිය.මේ බිඳීමේ වෙනස්වීමේ ක්රිවයාවළියේ දෘෂ්ටියෙන් අල්ලාගැනීමට කිසිදු ස්ථානයක් නැත. සිත අලවා තැබීමට,අරමුණු කිරීමට,නිමිති වශයෙන් ගතහැකි කිසිවක් නැත.එනිසා මෙය අනිමිත්ත නම් වේ.මෙහි සඳහන් අනිමිත්ත නම් නිවන් අරමුණු කිරීමයි.සැබවින්ම ගනිතොත් නිමිතිවශයෙන් ගැනීම වැරදි බැවින් එය අත්හැර දැමීම නිවනට ප්රීවේශයවේ.මානව මනසතුළ නිවැරදි ස්මරණයක් සිදුවන අවස්ථාව නම් මෙසේ අනිමිත්ත වශයෙන් මානසික පැතිකඩ සකස්වීමයි. ආවර්ජනයේදී රසායනික ප්රකතික්රිසයාව සිදුවූ අතට ප්රණතිවිරුද්ධ දිශාවට යළි ඒ ප්ර්තික්රිියාවම සිදු වේ. මෙහිදී වරක් සිදුවූ ප්රයතික්රිටයාව යළිත් වරක් ආපස්සට ගමන්කිරීමක් සිදුවන බව සැලකිය හැකිය. මොළයෙහි ස්නායු තන්තු අතර පවතින කුඩා ඇසුරුම් කුටීර බඳු ස්ථාන ආශ්රිිතව ඇති රසායනික ද්රරව්යම ස්නායු සම්ප්රේතෂණයට මෙන්ම ස්මරණ කාර්යයට උපකාරීවේ.ඇතැම් අයගේ ස්මරණය ඉතා ඉහළය.මෙබඳු අයගේ ‍මොළය තුළ සිදුවන රසායනික ප්රාතික්රිවයා ඉතා ප්රරබල මට්ටමකින් හා ඉහළම කාර්යක්ෂමතාවයකින් යුක්තය.මොළයෙහි රසායනික ද්රවව්යඉවල සංයුතිය වෙනස්වීම, දුර්වලවීම ආදී හේතු නිසා යමෙකුගේ මානසික සමබරතාවය වුවද ගිලිහී යා හැකිය. මොළයේ ස්මරණය ආදී විවිධ ක්රිමයාවන්හි නිවැරදි බවට හා හා මොළයේ සමබර ක්රිතයාකාරීත්වය සඳහා අවශ්ය්වන රසායනික ද්රකව්යව ප්රහමාණවක් සංයුතියකින් තිබීම සමබර මානසික පැවැත්මක් සඳහා අත්යඳවශ්යර කරුණකි.මෙහි යම් කිසි ඌණතාවයක් ඇතිවුවහොත් ඒ පුද්ගලයාගේ මානසික ක්රිඅයාකාරීත්වයෙහි සමබරතාවය ගිලිහී යා හැකිය. එහි නිරීක්ෂණය කළ හැකි එක් අංගයක් ලෙස ස්මරණ දුර්වලතාවය ඇතිවිය හැකිය. එහිදී ස්මරණ දුර්වලතාව නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් මොළයෙහි රසායනික ද්රතව්යයවල හිඟකම හා ප්රදතික්රි යාවල අඩුපාඩුකම් පිළිබඳ වඩාත් නිවැරදි විනිශ්චයකට පැමිණිය හැකිය.මොළයෙහි මේ රසායනික ද්රකව්ය් වල දුබලතාව මත විවිධ මානසික රෝග හා මානසික රෝග ඇතිවීමේ ප්රොවණතා පිළිබඳ තොරතුරු දැන ගත හැකිය. මනෝ වෛද්යො විද්යාොව මනාව උගත් ම‍නෝ වෛද්ය වරයෙකුට අදාළ රෝගියෙකුගේ රෝග ලක්ෂණ පරීක්ෂා කිරීම මඟින් කුමන රසායනික ද්රහව්යවවල අසමතුලිතාවක් දැයි පරීක්ෂාකර බලා ඒ පිළිබඳ නිවැරදි රෝග විනිශ්චයන්ට එළඹිය හැකිය.මොළයේ රසායනික ද්රකව්යපවල සමතුලිත බව බාහිරින් විද්යළමාන වනුයේ සිහිමඳ ගතිය, ස්මරණ ශක්තිය දුබලවීම, කල්පනාව නැතිවීම, මායාව හා විවිධ භ්රායන්ති ආතති අවස්ථා ඇතිවීම තුළිනි.රෝග ලක්ෂණ අනුව නිවැරදි රෝග විනිශ්චයන්ට එළඹ අවශ්යාකරන රසායනික ද්රභව්යර ඖෂධ මඟින් ලබාදීමට අවශ්යෂ කරන අවස්ථාද ඇතැම්විටදී ඇති වියහැකිය. මූලික මට්ටමේදී මනෝඋපදේශනය හා ඇතැම් චර්යා ප්රරතිකාර මඟින් අවශ්ය කරන්නා වූ රසායනික ද්රෝව්යා මොළයතුළම ස්වභාවික නිෂ්පාදනයවීමේ ක්රි යාවළියට රුකුල් දිය හැකිය. චර්යාව මඟින් ස්වභාවිකව රසායනික ද්ර්ව්යය නිෂ්පාදනයවීමේ ජෛව ක්රිියාවළිය ඇතැම්විට උත්තේජනය වේ. සමහර අවස්ථාවලදී බාහිර හේතුවල බලපෑම නිසාද ස්මරණක්රිේයාවළිය අඩපණ වියහැකිය. ස්මරණයට අත්ය වශ්යස රසායනික ප්රළතික්රිකයාවලට බාධා ඇතිකරවීමට සමත් ඇතැම් රසානික ඖෂධ වර්ග, විෂ සහිත රසායනික ද්ර‍ව්යක ආදී බාහිර හේතු සාධක නිසාද ස්මරණ ශක්තිය දුබලව යාහැකිය. ස්වභාවික මානසික ක්රි යාකාරීත්වය සමබරව සිදුවීමට අවශ්යක ජීවවිද්යායත්මක ක්රිවයාවළියට බාධාවන් ඇතිකරවන විවිධ රසායනික සංයෝග උපදවන රසායනික ද්රඅව්යය නිෂ්පාදනයවීම නිසාද ස්මරණයට බාධා ඇතිවිය හැකිය.අධික කෝපය,මානසික ආතතිය නිසා මානව සිරුරතුළ අධිකව නිපදවන්නා වූ ඇනඩ්ර ලීන් වැනි හෝමෝනවර්ග නිසාද ස්නායු සම්පප්රේුෂණ කාර්යය විකෘතිවී යාහැකිය.එවිටද ස්මරණයට බාධා ඇතිවේ.එසේම ටෙස්ටෙස්ටරෝන් වැනි ලිංගික හෝමෝනවල අධිශ්රානවය නිසාද ස්මරණ කාර්යයට බාධා ඇතිවේ.ස්මරණය නිවැරදිව පවතිනුයේ මානව මොළයේ ජෛව පැතිකඩ සමතුලිතව පවත්නා අවස්ථාවලදීය.යම්කිසි හෝමෝනයක හෝ රසායනික ද්රවව්යමයක අධික්රිඇයාකාරී බව නිසා මේ සමතුලිතතාවය බිඳීයන අවස්ථාවලදී ඊට අනුකූලව ස්මරණශක්තිය දුබලවී යා හැකිය. එසේම බාහිරින් සිරුරට ලබාගන්නා විවිධ රසායනික සංඝටක නිසාද ස්මරණ ශක්තියේ බිඳ වැටීම් ඇතිවිය හැකිය.මත්පැන්,මත්ද්රාව්යක හා දුම්පානය වැනි හේතු නිසා සිරුරට එක්වන විෂ රසායන ද්රවව්ය. නිසා මොළයේ ක්රිකයාකාරීත්වයට බාධා පැමිණවීමෙන් ස්මරණ ශක්තිය අඩපණ වේ. මිනිසුන්තුළ මුල්බැස ඇති විවිධ දෘෂ්ටිද ඇතැම්විට ස්මරණයට බාධක ලෙස ක්රිසයාකරනබව පෙනීයයි.එනම් පූර්ව විනිශ්චයන්,පූර්ව නිගමන,දෘෂ්ටිගතිකබව ආදී මානසික හේතු නිසා ස්මරණය දුබලවේ.නිදසුනක් සේ යමෙකු ස්වකීය විරුද්ධවාදියෙකු ලෙස හැඟීමක් ඇතිකරගත් පුද්ගලයෙකු තමාගේ දර්ශනපථයට හසුවෙත්ම නිරායා‍සයෙන්ම ක්ෂණික කෝපයක් සිතට නැඟිය හැකිය. ඊට හේතුව ඒ පුද්ගලයා ස්වකීය විරුද්ධවාදියෙකු ලෙස කල්තබා ඇතිකරගත් පූර්ව විනිශ්චය නිවැරදිවූ ස්මරණ කාර්යයට බාධාකරමින් සිතෙහි ඉස්මතුවීමයි.මීට සමානව යමෙකු ස්වකීය මිත්රරයෙකු යැයි උපකල්පනය කරගෙන සිටින පුද්ගලයෙකුගේ වියෝව පිලිබඳව ආරංචියක් ඇසූ විටදීම ක්ෂණික ලෙස සිතට දුකක් ඇතිවේ.මීට හේතුවනුයේ ඒ පුද්ගලයා පිළිබඳව සිතේ ඇති පූර්ව විනිශ්චයන්වේ. මේ නිසා මිත්රලයෙකු යැයි ගොඩනඟා ඇති පුර්ව නිගමනය සිතේ ස්වභාවික ස්මරණ කාර්යයට බාධා ඇතිකරවා විකෘති දැනීමක් ලබාදේ.නමුදු මධ්ය ස්ථ පුද්ගලයෙකුට සිදුවූ ඕනෑම සිදුවීමකදී ඒ තුළින් අපට දුකක් හෝ සතුටක් ඇතිනොවනුයේ ඒ පිළිබඳව සිතතුළ ගොඩනැඟී ඇති පුර්ව නිගමන නැති බැවිනි.එවිට පමණක් නිවැරදිව ස්මරණය ක්රිඟයාත්මකවේ.යම් හෙයකින් සතුරු මිතුරු අය ලෙස අප විසින් දැනට හඳුනාගනු ලබන පුද්ගලයින්ද මධ්යරස්ථ අය ලෙස සැලකිය හැකිනම් එවිට ඒ පිළිබඳව නිවැරදි ස්මරණ ලබාගත හැකිබව මේ අනුව පැහැදිලි වියයුතුය.මෙහිදී ස්වභාවික ස්මරණයට බාධා ඇතිවනුයේ මිතුරු සතුරු බව පිළිබඳ ඇතිකරගත් පූර්ව නිගමන දෘෂ්ටියක් ලෙස ක්රිභයාත්මකවී දත්ත සම්ප්රේ ෂණ කාර්යය අඩපණ කරන බැවිනි.දෘෂ්ටිය නිසාම ස්මරණය පහසුවෙන් වෙනස්වේ.එසේම ස්මරණ විකෘතිකිරීමක‍ට ලක්වේ.සිත අපිරිසිදුවීම නිසා මතක ශක්තිය අඩු‍වීමට හේතුවක්වනුයේද මේ නිසාය.ස්මරණය දුර්වල අයෙකුට ක්රසමිකව මානසික අභ්යායසවල නිරතවීම මඟින් යළි ස්මෘතිය ප්රණකෘතිමත් තත්වකට පත්කරවා ගත හැකිය.ස්මරණය දුබලවීම ජීවවිද්යා‍ත්මක හෝ මානසික හේතු මත සිදුවන්නක් බව මින් පැහැදිලිය.ස්මරණ‍යේදී දත්ත සම්ප්රේාෂණය,දත්ත තැන්පත්වීම සිදුවනුයේ රසායනික ප්රමතික්රි්යා මඟින් බැවින් රසායනික ප්ර්තික්රිතයා නිසි පරිදි සිදුවීමට අවශ්යස ඉඩකඩ තිබිය යුතු වේ. ඇතැම් අවස්ථාවලදී යම් යම් රසායනික ද්රැව්යරයන්හි අඩුපාඩුකම් ඇතිවන විට හා උපතලැබීමේ දීම මොළයේ රසායනික ද්රයව්ය වල අඩුපාඩුකම් සහිතව උපත ලබාතිබීම වැනි හේතු ඉවහල් වන විට ස්මරණ ක්රිදයාවළියේ පවා එකී දුබලතා අඩුපාඩුකම් දැකිය හැකිවනු ඇත. එසේම විවිධ මානසික අභිප්රේිරණ (Motivation) නිසා ඇතිවන මානසික උත්තේජන නිසා ස්මරණය අඩුවැඩි කර ගත හැකිය.අප්රMසන්න සිදුවීම් පිළිබඳ මනසෙහි සටහන්ව ඇති ස්මරණ පහසුවෙන් යටපත්කරදැමීම සඳහා ප්රඅබල ප්ර්සන්න ස්මරණ අභිප්රේහරණයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය. මනෝඋපදේශන කාර්යය සාර්ථක කරගැනීම සඳහා වෘත්තීමය මනෝඋපදේශකවරුන් විසින් බොහෝවිට මෙබඳු උපක්ර ම භාවිතා කරනබව දක්නට ලැබේ.එහිදී යම්යම් අය තුළ ඇති දුස්සමාහිත චර්යා වෙනස්කිරීම සඳහා ප්රාසන්න ස්මරණ අභිප්රේශරණ ලෙස භාවිතයට ගනු ලැබේ. ඉන් ධනාත්මකව උත්තේජිතවූ දුස්සමාහිත චර්යා (Maladjusted Behavior) ඇති අයට ස්වකීය දුස්සමාහිත චර්යා සාර්ථකව යටපත්කරගැනීමට හැකියාව ලැබේ.අභිප්රේaරණයද ස්මරණය අභිමත අයුරින් වෙනස් කිරීම සඳහා නූතනයේ බහුලව භාවිතා කෙරේ.කළමනාකරණය විෂය ක්ෂේත්රියට අයත් බොහෝ කාර්යන් පහසුවෙන් ඉටුකරගැනීම පිණිස අභිප්රේrරණය සාර්ථක මනෝ විද්යාකත්මක මෙවලමක්බව පිළිගැනී ඇත.පාසැල්,ආයතන,වැඩබිම්,පිරිස් කළමනාකරණයට අවශ්ය් මූලධර්ම විශාල ප්රඇමාණයක් අභිප්රේනරණය ඇසුරින් ගොඩනැඟී තිබේ.ස්මරණය රුචිකත්වය ආදී මනෝමූලික සාධක වෙනස් කිරීම මඟින් කාර්යක්ෂමතාව (Efficiency) ළඟාකරගත හැකිබව මූල ධර්මයකි. එසේම නායකත්ව කුසලතා (Developing of Leader-ship Skills ) සංවර්ධනයට අදාළ මූලික මඟ පෙන්වීම සඳහා ස්මරණය ලබා දෙන්නා වූ දායකත්වය අසීමිතය. 3.4.දැනුම හා පර්යාප්තිය පතපොත මඟින් ලබන අවබෝධය දැනුම (Knowledge) ලෙස හැඳින්විය හැකිය.පර්යාප්තිය (Sufficiency)සේ හැඳින්වෙන්නේද පතපොත ඇසුරින් බහුශ්රැිතබව නිසා ලබන සුතමය ඥාණයයි. හුදෙක් පතපොත මඟින් ලබන දැනුම අවබෝධය නොවේ.සුතමය දැනුම විෂය කරුණු පිළිබඳ යම් නිශ්චිත දත්ත ප්රමමාණයක් එක්රැස් කිරීමයි.මේ දත්ත සටහන් මොළයෙහි ගබඩාවීම විෂය දැනුමක් අත්පත් කරගැනීම ලෙස හැඳින්වේ.ඇස,කණ,නාසය,දිව,සම හා මනස මඟින් සම්ප්රේදෂණය වන්නා වූ බාහිර ලෝකය පිළිබඳ දත්ත මොළය කරා ළඟාවීමෙන් පසුව ඒවා මැනවින් හඳුනාගෙන අවශ්යව දත්ත ගබඩාකර තැබේ.මේ අනුව ඉන්ද්රි්ය සය මඟින්ම රැස්කරගනු ලබන දත්ත මඟින් අපට අවශ්යද තොරතුරු බොහෝ ප්රමමාණයක් සපයා ගැනීමට හැකිව තිබේ.බාහිර ලෝකය පිළිබඳ අප හඳුනාගනු ලබන සෑම දෙයක්ම මෙසේ ඉන්ද්රිපය සය මඟින් මොළය කරා සම්ප්රේහෂණය කරනු ලබන දත්ත වේ. මේ දත්ත මොළය කරා සම්ප්රේොෂණයවීමේදී ඊට විවිධ දෑ එකතුවේ.එනම් පූර්ව විනිශ්චයන්,දෘෂ්ටිය, පරිකල්පනය,තාර්කික ස්වරූපය අනුව බැසගත් නිගමන,යමක් පිළිබඳ පෙර තැන්පත්ව ඇති දත්ත, පුර්ව භව පුරුද්ද අනුව සකස්වූ මොළයේ රසායනික ව්යු්හයන් ආදී විවිධ හේතු බලපෑම නිසා දත්ත සංස්කරණයවීමකට ලක්වේ.මේ නිසා ඉන්ද්රිරය සය මඟින් සම්ප්රේදෂණය වන දත්ත මොළය වෙතට සමීපවීමේදී එම දත්ත සංස්කරණයවීම නිසා විකෘතිවීමකට ලක්වනබව පිළිගත යුතුය.මේ හේතුව නිසා එකම දෙයක් පිළිබඳව වුවද දෙදෙනෙකුට ඇතිවන දැනුම එකම ස්වරූපයක් නොදරන බවද පැහැදිලි දක්නට තිබේ.මේ හේතුව නිසා අප දැනුම වශයෙන් හඳුනාගන්නා දේතුළ යමක් සැබෑගති ස්වභාවය ඒ අයුරින්ම පවතිතැයි සිතීම අපහසුය.මේනිසා දැනුම නමින් අප උකහාගන්නා බොහෝ දෑ වල පවතිනුයේ සංස්කරණයවූ හා විකෘතිවූ ස්වරූපයක් බව පෙනී යයි.දැනුම නමින් උකහාගනු ලබන දේ සෑබෑ දැනුම නොව පවතින සැබෑ දැනුමේ ස්වරූපයෙන් සංස්කරණයවූ අනුරුවක් ලෙස ගත හැකිය.පතපොත ඇසුරින් ලබන දැනුමතුළ පවා පවතිනු‍යේ මේ තත්වයයි.පතපොත කියැවීම දෘෂ්ය දත්ත සම්ප්රේළෂණයකි.මේ දෘෂ්යත සම්ප්රේ්ෂණය මඟින් පොත්පත්වල සටහන්වූ අකුරු කියැවීම සිදුවේ.මේ අකුරු යනු දෘෂ්යර සටහන් පෙළක් කියැවීමකි.මේ සටහන් මොළය වෙතට සම්ප්රේ්ෂණය වේ.මොළයතුළ අදාළ අකුරු සටහන් මඟින් කියැවෙන අදහස අන්තර්ගත ව්යුතහ පිහිටා ඇත.මෙහිදී සටහනේ ඇති අකුරුවල අන්තර්ගත අදහස මොළය විසින් නිසි පරිදි හඳුනාගනු ලැබේ.පත්පොත්හි අන්තර්ගත අදහස මොළය මඟින් අර්ථවත්ව ග්රහහණයකරගනුයේ එපරිදිය. කණ,නාසය,දිව,සම හා මනස යන සෙසු ඉන්ද්රිුයයන් මඟින් ලබාගන්නා දත්ත සම්ප්රේෘෂණ පවා මොළය මඟින් හඳුනාගනු ලබන්නේ ඉහත සඳහන් ආකාරයටමය.මොළයෙහි මේ සඳහාම වෙන්වූ නිශ්චිත ප්ර දේශ පිහිටා තිබේ.එබඳු ස්ථානයකට සිදුවූ ආබාධයකදී හෝ හදිසි අනතුරකින් සිදුවූ යම් බරපතල හානිවීමකදී මොළයේ එම නිශ්චිත ප්‍ාරදේශයට අදාළ හැකියාව පුද්ගලයාතුළින් ගිලිහීයන බව පැහැදිලිව දැකගැනීමට ලැබේ.මේ අනුව පෙනීම,කථනය,ඇසීම ආදී හැකියා අහිමිවීම එබඳු වූ ස්ථානවලට සිදුවූ හානිවීමකදී දැකගත හැකිය.මින් පැහැදිලිවනුයේ දැනුම සම්ප්රේමෂණය,රැස්කිරීම, හඳුනාගැනීම,ගබඩා කිරීම ආදී සියළු ක්රිනයාවළි සංවිධානාත්මකව මොළය මඟින් ඉටුකරන බවයි.ඒ සංවිධානාත්මකබව මොළයේ ව්යුයහ ගොඩනැඟීමතුළ දක්නට ලැබේ.මේ අනුව ඉන්ද්රි්ය සය භාවිතා කිරීම තුළින් උකහාගන්නා දැනුම හුදෙක් දත්ත ගබඩා මතම රැඳී ඇති දෙයක් බව සැලකිය හැකිය. ක්ර මවත්ව,පැහැදිලිව,සංවිධානාත්මකව දත්ත පෙළ ගැස්වීමට මානව මොළයට ඇති හැකියාව මත මේ දැනුම රැස්කිරීම,ප්රතයෝජනයට ගැනීමේ කාර්යය රඳා ඇතිබව පැහැදිලිවේ.මේ දැනුම පරිබාහිර හේතු සාධක මත රඳා පවතින්නකි.පරිකල්පනය හා නිර්මාණශීලීත්වය පවා මෙබඳු දත්ත ඇසුරින් සිදුකරනුයේ දත්ත සංවිධානය කිරීමේ දක්ෂතාව මතබැව් සැලකිය යුතුය.නමුදු පරිකල්පනය තුළදී ගබඩාවී ඇති දැනුම් දත්ත නව රටා හා ව්යුබහ අනුව යථාවත් කිරීමක් (Adjustment)සිදුවේ.එසේම මායාව හා නව උපකල්පන මත පිහිටා නව දැනුම නිර්මාණය කිරීමක් සිදුවේ.බොහෝවිට සාහිත්යි හා කලා නිර්මාණවලදී මානසික ස්වභාවය හුරුවී ඇත්තේ මොළයේ පවතින දත්ත යම් මායාවකට අනුව දත්ත ක්රලමිකව පෙළ ගැස්වීමකටය.මේ මායාව නම් සැබෑවෙන් මුළුමනින්ම තොරවූ හුදු මනඃකල්පිතයක්ම ‍නොවේ.සැබෑව හා මුසුවූ ගති ස්වභාවයකි.පරිකල්පනය පවා දැනුමට අයත්ය. එමෙන්ම එය මනස තුළ බිහිවන දැනුමකි.හුදෙක් සෙසු ඉන්ද්රිකයන්ගෙන් ලබාගත් දත්ත ඇසුරින් පසුඅවස්ථාවකදී සෙසු ඉන්ද්රිබයන්ගෙන් පරිබාහිරව මනසතුළම නිර්මාණය වන නව දැනුම පරිකල්පනය නමින් හැඳින්වේ. දැනුම යනු මනස ඇසුරින් නිර්මාණය වන්නක් වන බැවින් දැනුම මනසේම නිර්මාණයක් බවද පිළිගැනීමට සිදුවේ.දැනුමට ගොඩනඟා ගැනීමට අවශ්යම බොහෝ සාධක බාහිර පරිසරය ඇසුරින්ම උකහා ගන්නා බව සැබෑවකි.නමුදු අවසාන විග්රරහයේදී දැනුම නිර්මාණය වනුයේ මනසතුළය.එහිදී මානසික ගති ලක්ෂණ හා අනන්යවතාව පැහැදිලිව ප්රුකාශයට පත්වේ.මිනිසා විසින් නිර්මාණය කර ඇති බොහෝ දේවල මිනිස් මානසික ගති ලක්ෂණවල යම් යම් ඡායාවන් පිළිබිඹු වනුයේ එබැවිනි. මෙහිදී මිනිසුන් බොහෝවිට මුළාවට පත්වන ස්ථානයක් නම් මනස විසින් ගොඩනඟා ගනු ලබන දැනුම මඟින් සැබෑ යථාර්ථය පිළිබිඹු වන බවයි.බාහිර පරිසරය අර්ථකථනය කරගනු ලබන හැඩය අනුව බාහිර පරිසරය ඇසුරින් ලබාගන්නා දැනුම විවිධවේ.මේ දැනුම බාහිර පරිසරය පිළිබඳ සැබෑ දැනුමක් නොව,සැබෑව ඇසුරින් අර්ථකථනය කරගන්නා අනුරුවක් පමණක්බවද වටහාගත යුතුය. නිදසුනක් සේ හරි අඩක් ජලය පිරවූ වීදුරුවක් ඔබ ඉදිරියේ ඇතැයි සලකන්න.එවිට ඔබට ඒ වීදුරුව පෙනෙන ආකාරය අනුව ඔබ එය අර්ථකථනය කරගන්නා ස්වරූපය වෙනස්ය.ධනාත්මක හැඩයේ මානසික මට්ටමක් ඇති කෙනෙකු නම් ඒ වීදුරුව හරි අඩක් ජලයෙන් පිරවූ වීදුරුවක් ලෙස දකිනු ඇත.සෘණාත්මක මානසික මට්ටමක් ඇති අයෙකුට එය පෙනෙනුයේ හරි අඩක් ජලයෙන් හිස්වුණු වීදුරුවක් ලෙසය.ස්පර්ශ වන පරිදි ළංව සිටින දෙදෙනෙකුගේ මුහුණු දෙකක ඉදිරිපස දර්ශනයක් ඇස ගැටෙද්දී එය මල්බඳුනක් ලෙසට දැකිය හැකි අයද සිටිති.මින් පැහැදිලිවනුයේ අපට ලැබෙන දැනුම හා සැබෑව අතර යම් පරතරයක් පවතින බවයි.විවිධ අයගේ මානසික පෞරුෂ සාධක අනුව ඉන්ද්රිෑයානුසාරයෙන් ලැබෙන දැනුම හා සැබෑ ලෝකය අතර පරතරය ක්රකමිකව අඩුවැඩි වියහැකිය. ඉන්ද්රිනයන් මඟින් බාහිර ලෝකයේ අරමුණු උකහාගැනීමේදී පමණක් නොව එලෙස උකහාගන්නා ලද දැනුම මොළය විසින් අර්ථකථනය කිරීමේදී පවා දැනුම විවිධ අවස්ථාවල සංස්කරණයවීමකට ලක්විය හැකිබව දැනගැනීම වැදගත්ය.මේ අනුව යම්කිසි දෙයක් පිළිබඳව යමෙකුට ඇති දැනුමේ විවිධ පරාස ඇතිවිය හැකිබව පැහැදිලිය.එසේම ලැබූ දැනුම වුවද අවස්ථානූකූලව වෙනස්වීම්වලට ලක්විය හැකිය.මෙය නව දැනුම ගොඩනැඟීමේ කාර්යයේදී ඉතා වැදගත්වන මූලධර්මයකි.වෙනස් වීම නව දැනුම සොයා යාමේ එක්තරා ප්රකබල පැතිකඩකි.වෙනස්වීම නොතිබිණි නම් නව දැනුමක් නොපවතිනු ඇත.දැනුම සම්ප්රේබෂණයවීවේදී ඒ දැනුම නිරතුරුව යාවත්කාලීනවීම්වලට ලක්වේ. දැනුම නිසා මානව චර්යා වෙනස්වීම්වලට බඳුන් වේ.චර්යාවේ සිදුවන වෙනස්වීම දැනුම ගොඩ නැඟීමේ කාර්යයතුළ නිරීක්ෂණය කළහැකි සුලබ සිදුවීමකි.ඉගෙනීම යනු මානව චර්යාවේ සිදුවන සුවිශේෂී වෙනස්වීම්බව අධ්යාබපන මනෝවිද්යා්වේ සඳහන්වනුයේ එබැවිනි.චර්යාවතුළ සිදුවන සෑම වෙනසක්ම දැනුම සම්ප්රේපෂණයවීම නිසාම නොසිදුවෙතත්,දැනුම නිසා චර්යාවේ ඇතිවන වෙනස ඉතා ප්ර්බල වෙනසක්බව දැක්විය යුතුය.ආකල්ප යනුද දැනුම සම්ප්රේවෂණයේ එක්තරා ලක්ෂණයකි. මේ අනුව දැනුම ලැබීමට සමගාමීව පුද්ගල ආකල්ප සකස්වීමක්ද සිදුවේ.චර්යා වෙනස්වීම කායික වෙනසකි.ආකල්ප වෙනස්වීම මානසික වෙනසකි.මේ මනෝකායික වෙනස්වීම යහපත් අතට සිදු වනුයේ දැනුම නිසාය.පත‍පොත මඟින් ලබන දැනුම පර්යාප්තිය ලෙස හැඳින්වේ.දැනුමේ මූලිකම අවස්ථාව පර්යාප්තියයි.පර්යාප්ති දැනුම එතරම් දැඩි එල්බගැනීමක් නොමැති දෙයකි.මන්ද මෙබඳු දැනුම ස්වකීය කරගෙන නොමැති බැවිනි.දැනුම ස්වකීයවීම යනු දැනුම ප්රාදයෝගිකව භාවිතා කිරීම මඟින් වඩාත් තහවුරු කරගැනීමයි.එහිදී දැනුම පිළිබඳ මොළයේ ගොඩනැඟී ඇති ව්යුිහ පෙරට තිබූ මට්ටමට වඩා ගැඹුරින් සටහන්වීමයි.එසේම යම්කිසි දැනුමක් ස්වකීය කර නොගන්නා තාක් එබඳු දැනුම් කොටසක් පවතිනුයේ මොළයේ නොගැඹුරු ස්ථර ආශ්රිසතවබව වටහාගත හැකිය.ඒ කෙසේ වුවද පර්යාප්තිය දැනුමේ මුලික අවස්ථාවතුළ ඉතා වැදගත් මෙහෙයක් ඉටුකරනු ලබයි.එනම් හැකි තාක් විෂය කරුණු පිළිබඳ ප්ර මාණාත්මක දත්ත සමුදායක් මනසට උරාගැනීමට පර්යාප්තිය ඉවහල් වේ.පසුකාලයකදී අදාළ විෂය ප්ර‍දේශය පිළිබඳ වඩා ප්රරවීණ දැනුමක් ලැබීමට ඉවහල් වියහැකිවූ දේ සියල්ල උකහාගැනීමට පර්යාප්තිය නිසා ඉඩකඩ ලැබේ.ඒනිසා පර්යාප්තිය ඉගෙනීමේදී වැදගත්ය. ඉගෙනීම යනු යමක් පිළිබඳ ඇතිකරගනු ලබන මූලික හුරුවකි.මේ හුරුව මුලික අවස්ථාවේදී ලබා ගත හැකිවනුයේ පර්යාප්තිය ඇසුරිනි.දැනුම සටහන්කර තැබීම පිණිස භාවිතාවනුයේ පොත්පත්බඳු දේය.නූතනයේ ලබා ඇති තාක්ෂණික දියුණුව මත ඒ සඳහා විවිධ දේ උපයෝගීවේ.සංයුක්ත තැටි (CD,DVD), පරිගණක දෘඪ තැටි(Hard Disk),පෑන් මතක තැටි(Pen Drives),ජංගම අන්තර්ජාල (Dongle),මතක චීප(Memory Chips),මතක පතුරු(Memory Card),ෆ්ලොෆි තැටි(Floppy Disk) ආදී ඕනෑම ප්රිමාණයක දත්ත සටහන් කිරීමේ උපකරණ විශාල ප්රMමාණයක් තාක්ෂණික දැනුම නිසා මානව සමාජයට ලැබී තිබේ.මිනිස් මනසද දත්ත සටහන් කිරීමේ උපකරණයක් ලෙස සැලකූවිටදී මිනිස් මනසට සාපේක්ෂකව මෙබඳූ උපකරණවල ධාරිතාව ‍නොගිණිය හැකි තරම් කුඩා වුවද මේ උපකරණවල වැදගත්කම නූතන සමාජයට වඩාත් තදින් දැනේ. ආදී කාලීනව මානව සමාජය තුළ පැවතියේ මුදල් හා ගොඩනැඟිලි වැනි භෞතික වූ සම්පත් ප්රාකග්ධනය (Capital Investment) ලෙස සැලකූ යුගයකි.නමුදු වර්තමානය වනවිට මේ ආකල්පවල සෑහෙන වෙනසක් සිදුවී තිබේ.මන්ද අද වනවිට ප්රාහග්ධනය ලෙස මානව සමාජය සලකනුලබනුයේ මුදල් හෝ ගොඩනැඟිලි වැනි භෞතික සම්පත් නොව දැනුමයි.මේ අනුව දැනුම ප්රාේග්ධනය ලෙසට නූතන සමාජයතුළ සැලකේ.මානව සමාජය ක්ර මිකව සංවර්ධනයවීමේදී ඊට සරිලන ලෙස ආකල්ප වශයෙන් පරිවර්තනයක්ද සිදුවී තිබේ.මේ අනුව මුදල් හා ගොඩනැඟිලි වැනි භෞතික සම්පත් ළඟා කරගත හැකි මුලික මෙවලමක් වන දැනුම කෙරෙහි නූතන මානවයාගේ අවධානය යොමුවී තිබේ. මේ යටතේ සංවර්ධනයවූ රටවල දැනුම ඇති මානව සම්පත සෙසු කිසිදු භෞතික සම්පතකට වඩා අගය කිරීමකට බඳුන්වන බව දක්නට ලැබේ.මේ හේතුව නිසා වඩාත් ඒ අංශයට අභි‍ප්රේනරණය ලබා ස්වකීය දැනුම,ආකල්ප හා කුසලතා සංවර්ධනයට මිනිසුන් උත්සාහවන්තවීම එබඳු රටවල සුබල සිදුවීමකි.එහි අරමුණු නම් දැනුම ඇති පුද්ගලයාට නිසි කළමනාකරණයතුළින් සියළු ‍භෞතික දේ ළඟා කරගත හැකිවීමේ පරමාදර්ශය අනුව කටයුතු කිරීමට එබඳු රටවල වැසියන්ද පෙළඹී සිටිමයි. දැනුම යනු තවම යථාර්ථයබවට පරිවර්තනය ‍නොවූ දත්ත සටහන් සමුදායකි.දැනුම කෙදිනකහෝ යථාර්ථය බවට පත්වීමේදී අවශ්යය සියළුම උපාංග ඒතුළම අඩංගුවිය යුතුය.කියවීම දැනුම ලැබීමේ එක් මඟකි.ඒ නිසා කියවීමෙන් මිනිසා සම්පූර්ණ වේ යන පිරුළ ගොඩනැඟී තිබේ.මෙහි අරුත නම් කියවීමෙන් ලැබෙන දැනුමතුළ පසුකාලයකදී ප්රාූයෝගික බවට පත්කරගෙන ජීවිතය සාර්ථක කර ගැනීමට ඉවහල්වන සියළු දේ කියවීමතුළ අන්තර්ගත වන බවයි.පර්යාප්තිය ලෙස දක්වා ඇත්තේ ද කියවීමතුළින් ලබන දැනුමයි.ඒ නිසා පර්යාප්තියතුළින් ලබන දැනුමතුළද ඇත්තේ ජීවිතය ගොඩ නඟා ගැනීමට අවශ්යන මූලික සටහන් ගොන්නයි.පසුකාලීනව එම දැනුම ප්රාතයෝගිකව භාවිතා කිරීම තුළින් තමා අභිමත ඕනෑම කාර්යයක් සාර්ථකව ඉටුකරගත හැකිබව මානවයාට අවබෝධ වෙත්ම මානව සමාජය වඩාත් පර්යාප්තිය ලැබීම පිණිස යොමුවූ බව සැලකිය හැකිය. යමෙකු ලබන පර්යාප්තියේ අන්තර්ගතවනුයේ තවම යථාර්ථයක් බවට පත්කරගනු නොලැබූ දැනුමයි.එහි ප්රාුයෝගික ලෙස ක්රි්යාත්මක කරගත යුතුවූ ප්රමතිපත්ති සඳහන්වේ. එම ප්රැතිපත්ති වලට අනුව කටයුතුකර අවබෝධ කරගත යුතු පරමාර්ථද එහි අන්තර්ගතය.මේ සියළු දේ පර්යාප්තියතුළ අන්තර්ගත වනුයේ ප්රාකථමික දත්ත සටහන් වශයෙනි.කිසියම් භාෂාවක අක්ෂර වශයෙනි.එම අකුරු භාෂාවේ ව්යා‍කරණ නීතිරීති වලට අනුව සංවිධානාත්මක පෙළ ගස්වා අවශ්යි අදහස් ඉදිරිපත්කිරීම මඟින් සෙසු අය වෙත සන්නිවේදනය කෙරේ.පර්යාප්තිය සංවිධානාත්මකව පෙළ ගස්වා ඇති මේ අක්ෂර කියවූ විට යමෙකුට ග්රෙහණය කරගැනීමට හැකියාව ලැබෙනුයේ සමස්ත අදහසෙන් 10%ට වඩා අඩු අර්ථයකි.එම අක්ෂර පෙළ ගස්වන්නාවූ පුද්ගලයා අදාළ කරුණ පිලිබඳ ලබා ඇති දැනුම හෝ අවබෝධයද ඊට ඉවහල්වේ.මෙම දැනුම දෙවන,‍තෙවන,සිව්වන ආදී වශයෙන් අනුක්ර මික සේ විවිධ පාර්ශව කරා සන්නිවේදනයවීමේදී පවතින සැබෑ දැනුමින් සම්ප්රේතෂණයවනුයේ ඉතා සුළුතර කොටසක් බව මින් පැහැදිලිය. නමුදු පර්යාප්තිය වුවද හැකිතාක් එහි නිවැරදිම අර්ථය පරෙස්සමින් කියවා තේරුම්ගෙන සෙසු අයට ඉදිරිපත් කරන්නේ නම් බොහෝ දුරට සැබෑ දැනුමට හැකිතාක්ම ආසන්න ස්වරූපයෙන් අන්යියන් වෙතට සාර්ථකව එය සන්නිවේදනය කිරීමට හැකියාව ලැබේ.ඒ කෙසේ වුවද අක්ෂර වින්යාටසය,භාෂාව,ව්යාාකරණය,සම්මත භාෂා රටා, යළි යළි පිටපත් කිරීමේදී සිදු වියහැකි දෝෂ,පුනරුක්ත,සංජානන ගැටළු ආදී දේවල බලපෑමට නතුවීම නිසා සැබෑ දැනුමක් වුවද දෙවන,තෙවන පාර්ශව වෙත සන්නිවේදන කිරීමේදී විකෘති වීමකට ලක්වීම ස්වභාවයකි.මේ අනුව කවර දැනුමක් වුවද හුදෙක් පරම්පරා ගණනාවක් තිස්සේ පවත්වා ගැනීමේදීද යම් වෙනස්කම්වලට ලක් වන බව අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ.ලිඛිත සන්නිවේදනයෙහිදී මේ වෙනස්කම් ඇතිවනුයේ අඩු මට්ටමෙනි. නමුදු වාචික සන්නිවේදනයෙහිදී මේ වෙනස්කම් ඉතා බහුලව ඇතිවියහැකිය.මන්ද මුඛ පරම්පරාගතව පැමිණිමේදී කෙතරම් එය පිරිසිදුව පවත්වා ගැනීමට වෙහෙසක් දරනුලැබුවද නියම අදහස සන්නි‍වේදනය වීමට වඩා අත්තනෝමතික දේ ඒතුළ ගැබ්වීමේ වැඩිඅවස්ථාවක් ඇති බැවිනි. මේ නිසා යමක් මුඛ පරම්පරාගතව කඩපාඩමින් ආරක්ෂා කරගැනීමට වෙහෙසීමට වඩා එය ලිඛිත මාධ්යයයට හරවා ආරක්ෂා කරගැනීමට ප්රතයත්න දැරීම වඩා ප්රඩශස්ත කාර්යයක් බව වටහා ගත හැකිය. යමක් කියවා හුදෙක් කටපාඩම් කිරීමකින් තොරව එහි අදහස මතක තබා ගතහොත් කල්ගත වුවද, වචනවල තේරුම් කාලානුරූපව වෙනස්වුවද අදහස සිතේ පවතින බැවින් යම් දැනුමක ඇති මූලික ස්වරූපය පහසුවෙන් වෙනස් නොවේ.නමුදු යමක් නිසිවටහාගැනීමකින් තොරව හුදෙක් එහි ගැබ්ව ඇති අක්ෂර රටාව පමණක් කටපාඩම් කර ධාරණය කර ගැනීමේදී මොළය එහි අන්තර්ගත වූ අදහස පිළිබඳ සක්රීමය අවබෝධයක් ලැබීමට වෑයම් නොකෙරේ.මෙහිදී සිදුවනුය් වාර්තා හැඩතල යටතේ සටහන්වූ ලියවිල්ලක අක්ෂර රටාව මතක තබා ගැනීම පමණි.මානවයාගේ මානසික ක්රි්යා වළිය මීට වඩා බොහෝ කාර්යක්ෂම හා ඵලදායී අයුරින් භාවිතා කළ හැකිය.එසේම මේ නිසා එහි අන්තර්ගතය පිළිබඳ බුද්ධිමය විමසිල්ලක නිරතවීමට අවකාශ මඳවේ.යමක් ධාරණය කරගැනීමට පූර්ණ අවධානය යොමුකිරීම නිසා විචාරපූර්වකව සිතා බැලීමට නොපෙළඹේ.එසේම මනසේ ඉතා විශාල ඉඩකඩක් මතකය ගබඩා කරගැනීමට යෙදවීමත්,වරින් වර එසේ ගබඩාකරගත් මතකය යළි සිහි කැඳවා ආවර්ජනය කරමින් ආරක්ෂාකරගැනීමට කටයුතු කිරීමත් නිසා අන්තර්ගතය ස්වාධීන ලෙස සලකා බැලීමේ අවස්ථාව මඟහැරී යයි.නමුදු එදා පැවති සමාජ ආර්ථික පසුබිම මත එබඳු දේ වල නිරතවීමේ අවශ්යාතාව මතුව තිබිණ.මන්ද ග්රසන්ථ රචනා කිරීම, ලිඛිත කටයුතුවල නිරතවීම ආදී දේ සඳහා භාවිතා කළහැකි සුදුසු අමුද්රකව්ය වල හිඟතාවයක් පවතිනි.මන්ද පුරාණයෙහිදී පොත් පත්ද එතරම් සුලබ නොවීය.කඩදාසි සේ පුරාණයේදී භාවිතා කරන ලද්දේ හුදෙක් වියළාගත් තල්කොළ එකතුකොට මිටි වශයෙන් බැඳ සකස් කරගැනීමෙනි.මෙසේ වියළා පදම්කොට සකස් කර ගනු ලැබූ තල්කොළ මිටියක් එකල පුස්කොළ පොතක් ලෙස ව්යාවහාරවිය.තල්කොළ ලබාගැනීම,ඒවා සුදුසු ලෙස පදම්කර වියළා සකස්කිරීම,පන්හිඳ භාවිතා කර එය මත අකුරු සටහන් කිරීම, යළි කළු මැදීම, ආරක්ෂා කිරීමත්,කල්පැවැත්මත් සඳහා තෙල්වර්ග ගැල්වීම,තල්කොළ එකට තබා පොත් කම්බා වශයෙන් ලීවලින් ආවරණයක් යොදා පොත් වශයෙන් සකස්කර නූල්යොදා ගැටගසා තැබීම ආදී කටයුතු සඳහා විශාල ප්රයමාණයක් පුස්කොළ පොතක් වශයෙන් පිළියෙළි කිරීමේදී කිරීමට සිදුවී තිබිණ. මේවා සඳහා වශයෙන් මිනිස් ශ්රතමය වුවමනා වීම හා ඒ සඳහා දැඩි වෙහෙසක් ගත යුතුවීම වැනි කරුණු නිසා එකල අද මෙන් සුලභව පොත්පත් ප්රහකාශයට පත්කිරීම දුෂ්කර විය. නූතනයේ දී නම් එක පො‍තක පිටපත් 10 000 ක් වැනි විශාල ප්රඒමාණයක් මුද්රීණය කිරීම සඳහා නවීන මුද්රේණාල තාක්ෂණය භාවිතාකොට යාන්ත්රිාකව ඒ සියළු කටයුතු කඩිනමින් හා පහසුවෙන් ඉටුකරගත හැකිය. පරිගණක තාක්ෂණය ආශ්රි්තව ඇසට ප්රිකයමනාව පෙනුමක් ඇතිවන පරිදි ඉතා සුමට ලෙස මුද්ර ණය කරගත හැකිය.නමුදු මෙරදී පුස්කොළ පොතක් පිටපත් කරගැනීමට වුවමනා වූ විට විශාල වෑයමක් දරා ඒ කාර්යයෙහි නිරතවිය යුතු වින.ඒ කාර්යය වුවද අද මෙන් මුද්රෑණාල යන්ත්රය ක්රිියාකරුවෙකු ලවා මුද්ර0ණ යන්ත්රයයක් ක්රිියාකර යාන්ත්රිවකව මුද්රනණ පිටපත් මුද්ර්ණය කරවීමට වඩා දුෂ්කර විය.එකල පුස්කොළ පොත් පිටපත් කිරීමේ කාර්යයෙහි නිරතවූයේ ඒසඳහා මනා දැනුමක් ලැබූ ප්ර්වීණ විද්වත් පිරිසකි.බොහෝවිට එකල ගිහි සමාජයට වඩා පැවිදි සමාජය බහුශ්රැ්ත විද්වත් පිරිසක් විය.ආගමික දැනුම ඉතා ඉහළින් ලබා තිබුණේ බෞද්ධ යති සමාජය පමණි. මේ අනුව පුස්කොළ රචනා කිරීමේ කටයුත්ත ඉටුකරන ලද්දේ පුස්කොළ ග්රේන්ථ පිටපත් කිරීමේ කලාව මනාව දත් භික්ෂූන්වහන්සේ නමක විසින්ම දිවා රාත්රිො වෙහෙස නොබලා වෙහෙස වීම තුළිනි.මේ අනුව එක් ‍පුස්කොළ පොතක් පිටපත් කිරීම දින, මාස, වසර ගණනක් තිස්සේ දිවා රාත්රීන නොබලා මහත් වෙහෙසක් දරා කළ යුතු අතිශය බැරෑරුම් කාර්යයක් වී තිබිණ.මේ හේතුව නිසා එකල පුස්කොළ පොතක අන්තර්ගතව ඇති ධර්මය කටපාඩමින් පවත්වාගෙන පැමිණීම එකල පැවති සමාජපසුබිම අනුව වඩා පහසු,ඵලදායී වූ දෙයක් විය.මේ හේතුව මත භාණක පරම්පරා මඟින් එක් එක් පිටකයන්ට අයත් පුස්කොළ පොත් කටපාඩමින් රැකගෙන පවත්වාගෙන යාමට වගබලා ගැනීම එකල පැවති සමාජ අවශ්යතතාවයකි. මෙම සමාජ අවශ්යලතාවය නිසාම එකල බොහෝවිට යමක් විචාර පූර්වකව වටහාගැනීමට වඩා අවශ්යඅව තිබුණේ ආරක්ෂාකර සුරක්ෂිතව ගබඩා කරගැනීමේ අවශ්යීතාවයකි.මේ නිසා එකල රචිත කෘතිවල පවා ප්රණධාන අරමුණ වී තිබුණේ යමක් ඇසූ ස්වරූපයෙන්ම අක්ෂරබවට පරිවර්තනය කර හැකිතාක් ‍එහි පෞරාණික හැඩය සුරක්ෂිත වන පරිදි වාචික හෝ ලිඛිත ක්රවමයකට ආරක්ෂා කිරීම පමණි. මේ හේතුව නිසා යමක පෞරාණික ස්වරූපය ආරක්ෂා කිරීමට පෙරවිසූ යති සමාජය වෑයම් කළ බව ත්රි පිටකයට රචනා කරන ලද අට්ඨකථා,ටීකා,ටිප්පණි,‍කෝෂ ග්රටන්ථ ආදී ලිඛිත සාහිත්යකයට අනුව සැලකිය හැකිය.මෙය එකල පැවති ආගමික හා සමාජ අවශ්යළතාවයක් බැවින් එය නිවැරදි බව එකල විසූ යතිවරයන් වහන්සේලා හා සාමාන්ය ජනතාව විශ්වාස කළහ.මෙහිදී විචාර පූර්වක ලෙස සලකා බැලීමේ අර්ථය මේ ක්රිායාව හෙළා දැකීම නොවනබව කාරුණිකව සැලකිය යුතුය.මේ ක්රිවයා පිළිවෙත නොමැත්තේ වී නම් අද අපට ත්රිෙපිටකය දැකගැනීමටවත් නොලැබෙනු ඇත. මෙකල පෙර මෙන් ත්රිතපිටක ධර්මය සුරක්ෂිතව පවත්වාගැනීමේදී පෙර මෙන් ඒ සඳහා අධික වෙහෙසක් දැරීමට සිදුනොවේ.මන්ද අද නවීන තාක්ෂණික දියුණුව නිසා පරිගණක ගත කළ ත්රි පිටකය අන්තර්ජාලයේ වෙබ් පිටු,දෘඪ තැටි,සංයුක්ත තැටි ආදී වශයෙන් පරිශීලනය කිරීමේ පහසුකම් තිබේ.එසේම මුද්රදණය තාක්ෂණය භාවිතයෙන් ඇණවුම්කළ මොහොතකින් අවශ්යන ඕනෑම ප්රේමාණයකින් ත්රිීපිටකය පොත් සියල්ලම වුවද විහාරස්ථානයට හෝ නිවසටම ගෙන්වාගත හැකිය.පෙරදී පුස්කොළපොත් සියල්ල ගබඩාකර තැබීමට ඉතා විශාල ඉඩකඩක් අවශ්යසවුවද අද පසුම්බියේ දමාගෙන යාහැකි පරිදි සැකසූ අට්ඨකථා සහිත ත්රිඉපිටකයම ඉතා කුඩා විද්යු්ත් පෑනක්(Pen Drive) තුළ ගබඩාකර ගෙනයාහැකිය. මේ හේතුව නිසා මේ යුගයෙහි වෙසෙන ජනතාවට පර්යාප්තිය සම්බන්ධයෙන් පැරණි කාලසීමාව තුළ තිබූ දුෂ්කරතා අපහසුකම් කිසිවක් නැත.පාලි භාෂාවෙන් තිබූ ත්රි පිටකය මේ වන ලෝකයෙහි බොහෝ ප්ර්ධාන භාෂාවලට පරිවර්තනයවී තිබේ.අද ව්ය වහාර සිංහල භාෂාවන් මුළුපාලි ත්රිරපිටකයම පමණක් නොව අට්ඨකථා පවා කියවීමට හැකියාව ලැබී තිබේ.මේ හේතුව නිසා පෙරදී යතිසමාජය තුළ පමණක් සීමාවී පැවති ත්රිභපිටක දැනුම අද කිසිදු භේදයකින් තොරව ගිහි සමාජයතුළද නිදහසේ සංසරණය වෙමින් තිබේ.මෙහි හොඳ මෙන්ම නරක පැතිකඩද තිබේ.ත්රිිපිටක දහම ගිහි පැවිදි කිසිදු භේදයක් නැතිව ඉගෙනීමට හැකියාව සැලසී තිබීම මෙහි දක්නට ලැබෙන හොඳ පැතිකඩකි.එහිදී යම් යම් ප්රාවයෝගික ගැටළු නිසා පැවිදි සමාජයට ප්රෙවේශවීමට අවකාශ නොලද,එහෙත් නිර්මල බුදු දහම ගැඹුරින් අධ්යායනය කිරීමේ අවශ්ය තාව දැඩිව ඇති ගිහි පිරිසට සිය ධර්ම අවශ්යනතාව සංතෘප්ත කරගැනීමට මේ මඟින් අවකාශ සැලසීම ඉතා වැදගත් කාලෝචිත කාර්යයකි. ඕනෑම අයෙකුට ත්රි්පිටක දහම පහසුවෙන් පරිශීලනය කළහැකිවීමේ අන්තරාය නම් යටි අදහස් පෙරදැරිව කටයුතු කරන ඇතැම් විෂම පුද්ගලයින්ට දහම පහසුවෙන් විකෘතිකිරීමට අවස්ථාව හිමි වීමයි.පෙර කාලයේදී ත්රි පිටකය පාලි භාෂාවෙන් පුස්කොළ පොත්පත්වල සුරක්ෂිතව පැවතී කාලය තුළ යමෙකුට ත්රි පිටක දහම පිළිබඳ දැනගැනීමට අවශ්යව නම් මුලින්ම යති සමාජයට ප්රීවේශවියයුතු විය.පසුව පාලි භාෂාව ගුරු ඇසුරේ හිඳ මනාව ප්රුගුණකර,ඉන් අනතුරුව පුස්කොළ පොත්හි ලියැවී ඇති ත්රිුපිටක කියවා,අට්ඨකථා ඇසුරින් තේරුම්ගත යුතුය.මේ සාම්ප්ර දායික ක්රුමවේදයයි.මෙහිදී යම් අයෙකුට ත්රි්පිටක දහම පිළිබඳව පමණක් නොව ථේරවාදී සම්ප්ර දාය පිළිබඳවද මනාව දැනුමක් හිමි වේ.‍මෙය පුද්ගලයෙකු ශාස්ත්රීිය ශික්ෂණය ලැබීමේ කාර්යයට අනුගතවීමකි.මේ නිසා මෙසේ දහම පිළිබඳ මනාව දැනඋගත් අයෙකුගේ අතින් කිසිදු අවස්ථාවකදී දහමට අනතුරක් සිදුනොවේ.දහමේ පිරිසිදු පැවැත්ම සඳහා පෙරකාලවලදී මේ ක්රථමවේදය අකුරටම රැකගැනීම අත්යිවශ්ය කරුණක් වී තිබුණේ මේහේතුව නිසාය.පර්යාප්තිය බුදුසසුනේ පළමු අංගය ලෙස සලකන ලද්දේ මේ ක්රි යාවල පදනම පිරිසිදු ත්රියපිටක දහම ආරක්ෂා කිරීමත්,අධ්යලයනය කිරීමත් යන අංග දෙකම එක සමාන සේ මේ මඟින් මනාව ඉටු වූ බැවිනි.එසේම සාම්ප්ර්දායික ක්රමමවේදයතුළ බුදුදහම අර්ථකථනය කරනුයේ අට්ඨකථාවල න්යාවයය අනුවය.එය අත්තනෝමතිය බැහැරකර බුදුදහම් පිරිසිදුබව සුරක්ෂිත කිරීමට ඉවහල් විය.එකම න්යා යානූකූල සම්ප්රබදායකට අනුව අර්ථ විග්රවහකිරීම නිසා විවිධ අයගේ විකෘති වූ අදහස් පිරිසිදු බුදුදහමට ඇතුළුවීම වැළකිණ.මහ රහතන්වහන්සේලා‍ ගේ කාලයේ පටන් පැවතඑන ථේරවාදී ආචාර්ය ගුරුකුල සම්ප්රතදාය අනුවම අර්ථකථන සැපයීම මඟින් බුදුදහමේ නිර්මලබව ඉතා හොඳින් ආරක්ෂා විය.මෙහිදී කාලනුරූපව සිදුවන ක්රිමයාවළියක් තිබේ.එනම් කාලයාගේ ඇවෑමෙන් භාෂාවක වචනවල හා අක්ෂර වින්යාලසයේ යම්යම් වෙනස්කම් සිදුවන බවය.එයට සමානුපාතිකව අර්ථකථා සම්පාදනය කළ බැවින් මෙහිදී සිදුවූ හානිය අවම කරගැනීමට හැකියාව ඇතිවිය.එනමුදු කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සිදුවූ වෙනස්කම් කළමනාකරණය කරගනිමින් අවමකරගැනීමට මිසක ඒ වෙනස්වීම් මුළුමනින්ම නතර කරගැනීමට මේ මඟින් නොහැකිවූ බවද ඒ සමඟම වටහාගත යුතුය. පාලි භාෂාව,වාග් විද්යාැත්මක ස්වරූපය,අට්ඨකථා සම්පාදනය වැනි විවිධ උපක්රමම තුළින් දහම සුරක්ෂිත කරගැනීමට යති සමාජය දක්වන ලද උනන්දුව හා කැපකිරීම නිසාම අද දිනද පර්යාප්ති දහම මේ අයුරින් සුරක්ෂිතව පැවතීම පිළිබඳ යති සමාජයට ඒ ගෞරවය හිමිවිය යුතුය.අද ත්රිුපිටක දහම නැතිවෙතැයි බියෙන් පුරාණයේදී මෙන් සුරක්ෂිතව ගබඩාකර තැබීමට පමණක්ම අවධානය ‍යොමුකිරීම තේරුමක් නැති දෙයක්වී ඇත්තේ ත්රිනපිටකට ගබඩාකර තැබීමට යාන්ත්රිවක මෙවලම්තුළ අවශ්ය පහසුකම් සැකසී ඇති බැවිනි.මේහේතුව නිසා නූතන සමාජය බොහෝවිට අවධානය යොමු කරනුයේ ත්රිීපිටක බුද්ධ දේශනාවවල ගැබ්වී ඇති දාර්ශනික යථාර්ථය වඩාත් සිය ජීවිතය සමීපවන අයුරින් ඉස්මතු කරගැනීමටය.මෙය ඉතා ප්රිවේශමින් සිදුකළ යුතු කාර්යයක් වී තිබේ.මන්ද බුදුදහම මේ වන අන්තර්ජාතිකව ලබා ඇති කීර්ති නාමය,ජනප්රිකයත්වය දඩමීමා කරගනිමින් ඒ ඔස්සේ විවිධ ලාභ ප්රතයෝජන ලැබීමේ පරමාර්ථයෙන් මේ වෙත ළංවන විවිධ පවිටු අදහස් ඇති විෂම පුද්ගලයින් සමාජයේ ඉතා බහුලව වෙසෙන බැවිනි.ඔවුන් බොහෝවිට සිදුකරනුයේ කුමක් හෝ ඉතා ක්ෂණික අයුරින් ජනප්රිතයවීමේ යටිඅදහස් පෙරදැරිව නිර්මල බුදුදහම විකෘතිකර සිය අත්තනෝමතික මතවාද පිරිසිදු බුදුදහමේ ස්වරූපයෙන් සකස් කිරීමයි.මෙය අද වංසගතයක් හා පිළිලයක් ලෙස සමාජයපුරා වේගවත්ව ව්යාූප්තවී තිබේ.මේ යටතේ ඇතැම්විට විශාල ජන සන්නිවේදන මාධ්ය අනුග්ර‍හයක් පවා මෙබඳු පහත් පවිටු පුද්ගලයින්ට හිමිව තිබීම ඉතා අවාසනාවන්ත දෙයක්බව කිවහැකිය.ත්රියපිටකය, තදනුබද්ධ බෞද්ධ සාහිත්යිය හා පාලි භාෂාව ගැඹුරින් නොහදාරා,සිංහල භාෂා‍වෙන් පමණක් පළ වී ඇති බුද්ධ ‍දේශනාවල ස්වරූපය උපයෝගී කර ගනිමින් ඒවා විග්ර හකිරීමේදී හුදෙක් අධානග්රාිහීව සිය අත්තනෝමතික මතවාද ධර්ම විශ්ලේෂණ ලෙස ඉදිරිපත් කරමින් සමාජයේ වැඩිඋගත්කමක් නැති පිරිස පහසුවෙන් මුළාවට පත් කරන බව පැහැදිලිව පෙනී යයි.සමාජයේ වැඩි වැඩි ඉඩකඩක්ද හිමිවනුයේ නිවැරදිව ත්රිතපිටක ධර්මය විග්ර හකරන පුද්ගලයන්ට නොව කුමක් හෝ වෙනස් දෙයක් සන්නිවේදන මාධ්ය තුළින් ප්රරකාශයට පත්කර මිනිසුන්ගේ ආකර්ශණය පහසුවෙන් හා වේගවත්ව දිනාගැනීමට සමත් දැකුම්කළු රූපයක්,මිහිරි කටහඬක් හිමි අයටම බවද පැහැදිලිව දක්නට තිබේ. මේ නිසා මෙකල ත්රිටපිටක ධර්මය සාමාන්යත සමාජයතුළ බොහෝ ජනප්රිබය පැවතියද,එය පවතිනුයේ නිවැරදි ස්වරූපයෙන් යැයි අපට සෑහීමකට පත්වීමට නොහැකිය.මේ නිසා සාමාන්යප සාමාජය තුළ පවතින බුදුදහම හා විද්වත් සමාජයතුළ පවතින බුදුදහම යනුවෙන් ත්රිනපිටක ධර්මයේ විවිධ හැඩතල පවා දක්නට ලැබේ.විශ්වවිද්යායල,උසස් අධ්යාමපන ආයතන,ජාත්යැන්තර සංවිධාන,බහුශ්රැයත විද්වතුන් ඇසුරේ පවතින බුදුදහමේ දාර්ශනික ස්වරූපයට වඩා වෙනස් බාල ජනප්රිනය මොඩලයකින් සාමාන්යං ව්යිවහාරික සමාජයේදී විද්වතුන් ලෙස නොසැලකෙන පුද්ගල කොට්ඨාශ අතර බුදුදහම ව්යානප්තව පවතී.ධර්ම සන්නිවේදකයින් වුවද බුදුදහම සන්නිවේදනය කරනුයේ එකී සමාජ තරාතිරම සලකා බවද පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබේ.සාමාන්ය පොදුජන සමාජය තුළ බුදුදහමේ පර්යාප්තිය ඇත්තේ ලේඛනගත වූ ස්වරූපයකට වඩා ශ්රබවණ, දර්ශන ස්වරූපයකිනි.එසේම විද්වත් සමාජයේදී බුදුදහමේ පර්යාප්තිය බහුලව දක්නට ඇත්තේ ලේඛනගත ස්වරූපයකින්බව දැකගත හැකිය. එසේම විද්යු්ත් මාධ්යත මූලාශ්රශ, අන්තර්ජාලය ඇසුරේද විද්වත් සමාජය විසින් බුදුදහමේ ලේඛනගත ස්වරූපය පිළිබඳ දැඩි කැපවීමකින් පර්යේෂණය කරන බව පැහැදිලිව පෙනේ. 3.5.දැනුම හා ඉන්ද්රී ය ඥානය දැනුම යනුවෙන් හඳුන්වනුයේ මොළයේ දත්ත සටහන්වීමේ ක්රිමයාවළියයි.ඇස,කණ,නාසය දිව,සම හා මනස යන ඉන්ද්රි ය සය මඟින් ගනුලබන විවිධ ස්නායු සම්ප්රේනෂණ දත්ත මොළය වෙතට ගෙනයෑමේ ක්රිකයාවලිය ස්නායු තන්තු හා මොළයේ රසායනික ද්රපව්ය මඟින් ඉටුකරනු ලැබේ.මොළ ව්යුවහතුළ ඉන්ද්රීාය ක්රියයාකාරීත්වය මඟින් ලබාගනුලැබූ දත්ත සටහන්වීමේදී ඒ දැනුම ඉන්ද්රීඟය ඥානය ලෙස හැඳින්වේ.මේ අනුව ඉන්ද්රීදය ඥානය ඇතිවීමට ෂඩ් ඉන්ද්රිමයන්හි ක්රි්යාකාරීත්වය නිවැරදි ලෙස තිබිය යුතුබව මින් පැහැදිලි වේ.දැනුම ලබාගනුයේ ෂඩ් ඉන්ද්රී ය ඥානය මඟිනි.ෂඩ් ඉන්ද්රීවය ඥානය මඟින් ලබා ගන්නා දත්ත මොළය කරා සම්ප්රේදෂණයවීමෙන් පසුව මොළය එය හඳුනාගනියි.මෙහි දී පූර්ව ආකල්ප,මොළයේ ජෛව විද්යාේ සැකැස්ම,සසර පුරුදු,කර්ම ඵල විපාක පිළිබඳ මොළයෙහි රසායනික ව්යු හ ලෙස තැන්පත්වූ දත්ත සටහන්,රුචි අරුචිකම්,මම වෙමැයි යන දෘෂ්ටිය ආදි හේතු වල බලපෑමද ඉන්ද්රීවය ඥානය මඟින් ලබාගන්නා දැනුම සමඟ එකතුවේ.ඒ නිසා මොළයට ලැබෙන සංඥා දත්ත සටහන් නිසා ඇතිවන දැනුම මඟින් ලෝකය සෑබෑ ලෙසට අවබෝධකරගත හැකියැයි නිශ්චය කිරීමට අපහසුය.මන්ද මේ දැනුම පිරිසිදු දැනුමක් නොවන බැවිනි.විවිධ ආගන්තුක කරුණු නිසා ෂඩ් ඉන්ද්රීුය ඥානය අපිරිසිදු වියහැකිය.ඉන්ද්රීවය ඥානයට අනිසි බලපෑමක් කරන ආගන්තුකවූ කරුණු ඉන් ඉවත්කර සිත පිරිපහදුකිරීමකට ලක්කළ‍හොත් ඇතැම්විට පිරිසිදු දැකීමක් ඇතිකරගත හැකිවනු ඇත.පුහුදුන් සෑම අ‍යෙකුගේම සිතේ ගැඹුරු ස්ථරයතුළ මම වෙමැයි යන ආකල්පය ඉතා තදින් දෘෂ්ටියක් ලෙස නිදන්ව පවතී.ඒ නිසා සෑම සිතිවිල්ලක්තුළම මේ දෘෂ්ටිය ගැබ්ව පවතී.මෙය දුරු කළ හැකිනම් අපට ඕනෑම දෙයක් පිළිබඳව යථාර්ථවාදී අයුරින්, යමක් ඇති සැටියෙන් දැකීමට හැකියාව තිබේ.සිතෙහි නිදන්ව සිට සිත ක්රිබයාකාරීවන විට සෑම සිතිවිල්ලක් පාසාම මුසුවී ඇතිවන මේ මම වෙමැයි යන දෘෂ්ටිය ඉතාමත් සියුම්ය.ඉතා ගැඹුරින් පරීක්ෂාකාරීවූ විටක පවා දැකගැනීමට ලැබෙනුයේ කළාතුරකිනි.මෙම දෘෂ්ටිය දැකගන්නා හා ඉන්පසුව එය දුරුකිරීමට උපයෝගීකරගනු ලබන ක්ර මවේදය විදර්ශනා භාවනාව නමින් හැඳින්වේ.විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුකරනුයේ සිතතුළ සැඟව ඇති මම වෙමි යැයි පවතින දෘෂ්ටිය තියුණු සැතකින් කපා ඉවත්කරන්නාක් සේ ප්රේවේශමින් දුරුකිරීමයි. මෙය බටහිර මනෝවිද්යාතවට තවම හසු‍නොවන්නකි.බටහිර මනෝවිද්යාිව තවම මෙකී සියුම් ස්ථරය වෙත ප්රවවේශව නැත.බටහිර මනෝ විද්යානව උපරීම මානසික සෞඛ්යී සේ සලකනුයේ රාග,ද්වේෂ,මෝහ ආදී අයහපත් සිතිවිලි මැඩ පැවැත්වීම පමණි.මේ මැඩ පැවැත්වීම යටපත් කරවා දැමීමකි.අවස්ථාවක් ලද විගස යළිත් වරක් එබඳු අහිතකර සිතිවිලි සිතේ ඇති වේ. මේ හේතුව නිසා බටහිර මනෝවිද්යාකවේ සඳහන්වන මේ යටපත්කිරීම,මැඩ පැවැත්වීම උපරීම මානසික දියුණුව සේ සැලකීම තරමක් අපහසුය.මන්ද ඕනෑම අවස්ථාවකදී මානසික රෝගී අවස්ථාවකට පත්වීමේ යම්වූ සම්භාවිතාවක් මේ මානසික සෞඛ්යම පසුබිමතුළ වුවද ඕනෑම අයෙකුට පිහිටා තිබීම නිසාය.මෙබඳු මානසික සෞඛ්ය්යක් ඉතා ඉක්මනින්ම අස්ථාවරවීමේ ඉඩකඩ වැඩිය.මානසික රෝගී අවස්ථාවක් යනු සිතේ රාග, ද්වේෂ, මෝහ ආදී හේතු නිසා හට ගැනෙන තරහව,ඊර්ෂ්යාරව,ක්රෝතධය,මානය,රාගය වැනි අහිතකර මානසික ආවේග ඇතිවීමයි. ඖෂධ මඟින් මේවා තාවකාලිකව යටපත් කළහැකිය. මේ හේතුව නිසා බටහිර අර්ථකථනතුළ සඳහන්වන ඉන්ද්රීරය ඥානය හා බෞද්ධ විග්රතහයන් තුළ සඳහන්වන ඉන්ද්රී්ය ඥානය එකසමාන නැත.බෞද්ධ විග්රරහයන්තුළ සඳහන්වන ඉන්ද්රීවය ඥානය මෙම දෘෂ්ටි ග්‍ාඉනහය බැහැරකර ඇති දෙයකි.නමුදු බටහිර මනෝවිද්යාහවේ සඳහන්වන පරිදි දැනුමෙහි දෘෂ්ටි ග්රා‍හය පවතී.බටහිර දැනුම් පද්ධතියම ගොඩනැඟී ඇත්තේ ආත්මදෘෂ්ටිය කේන්ද්රෙකරගෙනය. එහි දේව නිර්මාණවාදී දෘෂ්ටිය සැඟව පවතී.ආත්මවාදය බිහිවීමට මේ නිර්මාණවාදී චින්තන දැක්ම පදනම් වී තිබේ.ෂඩ් ඉන්ද්රී්යානුසාරයෙන් ලබාගන්නා දැනුම අවිද්යාිව නිසා බිහි වූ මම යන දෘෂ්ටිය සමඟ මුසුවී බටහිර දැනුම් පද්ධතිය ගොඩනැඟී තිබේ.මේ හේතුව නිසා බටහිර දැනුම් පද්ධතියෙහි පදනමතුළ මම යන දෘෂ්ටිය සැඟව පවතී.බටහිර දැනුම් පද්ධතිය පාදකවූ ඕනෑම විෂය කේෂ්ත්රයයක මේ තත්වය විද්යාැමනබව පැහැදිලිව දැකගත හැකිය.සාමාන්ය පුහුදුන් පුද්ගලයාතුළ මම යනුවෙන් හැඟීමක් පවතී.එය සක්කායදිට්ඨිය පදනම් කරගත් සෙසු සං‍යෝජන තුළ අන්තර්ගතය.මේ දෘෂ්ටිය ඉන්ද්රිියානුසාරයෙන් අප ලබන දැනුමෙන් වෙන්කර සැලකිය නොහැකිවූ ලෙසට අපගේ සාමාන්යි ඉන්ද්රී ය ඥානය හා තදින් මුසුව බද්ධව පවතී.මින් අදහස්වනුයේ යම්කිසි දැනුමක් ලැබීමේදී දැනුමද සමඟ මම යන ආත්ම දෘෂ්ටියද අපතුළ එක්විටම ඇතිවන බවයි.මෙය අපට නොවැටහෙනුයේ එහි ගැබ්වන සාද්ය් ස්වරූපය වටහාගැනීමට තරම් දියුණු සිහි නුවණක් අප සතුව නොමැති නිසාය.මෙහි ආදීනව ලෙස කෙළෙස්,දශ සංයෝජන ධර්ම නමින් අප හඳුන්වන සෘණාත්මක මානසික ලක්ෂණ රැසක් අපතුළ ඇතිවේ.සත්යස වශයෙන්ම රාග,ද්වේෂ,මෝහ හේතු මුල්වීමෙන් අපතුළ ඇතිවූ සියළු අහිතකර මානසික අභිප්රේ්රණ වලට හේතුව අවිද්යාධවයි.අවිද්යාුව රෝගයක් ලෙස සැලකූවිට ඒනිසා ඇතිවන රෝග ලක්ෂණ දශ සංයෝජන,කෙළෙස් ලෙස සැලකිය හැකිය.මේ හේතුව නිසා රෝගය නිසි ලෙස හඳුනාගෙන එය සුවනොකර,රෝග ලක්ෂණ යටපත් කිරීමට පමණක් ප්ර තිකර්ම කිරීමේ නිෂ්ඵලබව බුදුදහම පෙන්වා දේ.බටහිර ම‍නෝඋපදේශන හා ප්ර්තිකාර විධි සැකසී ඇත්තේ රෝගය සුව නොකර ‍රෝග ලක්ෂණ යටපත් කිරීමට පමණක් ප්ර තිකර්ම යොදන අයුරිනි.මේ හේතුව නිසාම බටහිර මනෝවිද්යායවට අනුව සමබර මානසික සෞඛ්යහයකින් පසුවෙතැයි නිගමනය කරන පුහුදුන් පුද්ගලයාතුළ පවා මානසික රෝග ඇතිවීමේ හේතු යටපත්ව පවතී.කිසියම් අවස්ථාවක ඒ මානසික රෝග ඇතිවීමේ හේතු යළි මතුකිරීමට ප්රහබල හේතුවක් ඉදිරිපත්වූ විටක නීරෝගී යැයි සම්මත අයද මානසික රෝගී අය බවට පරිවර්තනය වියහැකිය.පුහුදුන් යැයි සම්මත සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම මේ ලක්ෂණ අඩුවැඩි වශයෙන් පවතී.මේ නිසා බෞද්ධ මනෝවිද්යා්ව සෑම පුහුදුන් පුද්ගලයෙකුම යම් මානසික රෝගයකින් පීඩාවිඳින අය ලෙස සලකා තිබේ.යටපත්කරනලද මානසික රෝගී ලක්ෂණ අවස්ථාව ලැබූ විගස මතුව ආ හැකි බැවිනි.මේ මානසික ‍රෝගී ස්වභාවය ඇතිවීමේ අවස්ථා පුහුදුන් පුද්ගලයින් තුළ නිරීක්ෂණය කළහැකි හොඳම ක්රකමය ඒ පුද්ගලයාතුළ ඇති මම යන දෘෂ්ටිය පිළිබඳ අවධානය යොමුකිරීමයි.යම් පුද්ගලයෙකුතුළ ඇති මම යන දෘෂ්ටියෙහි අඩුවැඩිබව මත මානසිකව රෝගීවියහැකි සම්භාවිතාවේ අඩුවැඩිබව තීරණයවන බව සැලකිය යුතුය.සෝවාන් අවස්ථාවේ සිට අර්හත්ව අවස්ථාව දක්වා එක් එක් මාර්ගඵල මට්ටම්වලදී මම යන දෘෂ්ටියෙහි සිදු වන අඩුවැඩිතාව සංයෝජන ධර්ම හටගැනීමේ අඩුවැඩිතාව කෙරෙහි ඉවහල්වන බව සැලකීම වැදගත්ය. මම වෙමියි යන දෘෂ්ටිය සෑම පුහුදුන් සිතකම පවතී.මේ නිසා සෑම පුහුදුන් පුද්ගලයෙකු තුළ උමතුබව ඇතිවීමේ හැකියාව සැඟව පවතී.මේ උමතුබව නම් රාග,ද්වේෂ හා මෝහ යන අයහපත් මානසික ආකල්වල බලපෑම නිසා මනස ගිලන්වීමයි.සිතේ ඇති මේ මම යන දෘෂ්ටිය ඉවත්කිරීම මඟින් යමෙකුගේ සිත තුළ තැන්පත්ව ඇති මානසික රෝග හටගැනීමට හේතුවිය හැකි ධර්මතාවය ඉවත් කළ හැකිය. මෙය මානසික රෝගියෙකු සුවපත් කිරීමේ ක්රිියාවළියට සමානය. සාමාන්ය් සමාජ ව්යටවහාරය අනුව එබඳු සාමාන්ය අයෙකු මානසික රෝගියෙකු ලෙස නොසැලකෙතත්,ආර්ය විනය අනුව ‍ඒ පුද්ගලයාතුළ සැඟව ඇති අයහපත් මානසික තත්ව නිසා උමතු රෝගියෙකු ලෙස සලකා තිබේ.මේ නිසා ඇතැම් විට සාමාන්යම මිනිසුන් විසින් සිදුකරන සිනාසීම ආර්ය විනයෙහි හැඬීමකටද,නර්තනය උමතුවෙන් සිදුකරන දැඟලීමකටද උපමාකර තිබේ.එසේ උපමාකර ඇත්තේ මේ සෑම අවස්ථාවකදීම මමත්වය නිසා සිත විකෘතිවීමකට‍ ලක්ව මෙසේ ක්රිේයාකරන බැවිනි.මමත්ව දෘෂ්ටි සිතින් ඉවත්කරගත් ආර්ය උතුමෙකුට මෙබඳු ක්රිේයා උමතුවෙන් කරන විකාරරූපී චර්යාවකට සමානව දිස්වනබව පැහැදිලිය. සංයෝජන ධර්ම ඇතිවීමට හේතුවනුයේ මම යන දෘෂ්ටිය හා මුසුවූ ඉන්ද්රී ය ඥානයයි. මෙම දෘෂ්ටිය සිතින් ඉවත්කිරීම සඳහා විදර්ශනා භාවනාව උපකාරී වේ. විදර්ශනා භාවනාව බුදුරදුන්ගේම සොයා ගැනීමකි. බුදුරදුන් පහළවීමට පෙරකාලවල සිටම සමථ භාවනා ක්රනම ලෝකයේ පැවතිනි.එහි පරම නිෂ්ටාව වූයේද හුදෙක් ලෞකික ධ්යාළන සමාපත්ති,අභිඥා,සෘද්ධිවිධ ප්රාහතිහාර්ය කිරීම පමණි. එසේම හැකිතාක් උපරීම මට්ටමෙන් කෙළෙස් යටපත් කිරීම මඟින් විවිධ අධි මානසික හැකියාවන් උපදවා ගතහැකිව තිබිණ. නමුදු ඉඩක් ලැබූ විගස යළි ආපසු කෙළෙස් ඇති වීමෙන් මේ හැකියාවන් සියල්ල අහෝසීවී මානසික තත්වය පිරිහීමට කරුණු සැලසී තිබිණ. කෙළෙ‍ස් කෙතරම් යටපත්වුව ද මම යන සංඥාව,දෘෂ්ටිය සිතේ ඉතිරිවී පවතී.ඒ නිසා මම යන සංඥාව මඟින් යටපත් කළ ආවේග, සං‍යෝජන යළි සිතේ ඇතිවීමේ හැකියාව පවතී.මේ කෙළෙස්, සංයෝජන යළි ඇති වීමේ හැකියාව සම්බන්ධවන්නේ මම යන දෘෂ්ටිය සමඟය.මේ නිසා මම යන දෘෂ්ටිය ඉවත්කළ හැකි නම් ඉන්පසු කවර අවස්ථාවකදීවත් යළිත් වරක් සංයෝජන ධර්ම හටනොගනී. මේ සඳහා සිදුකළ යුත්තේ සිතට අරමුණු ගන්නා මොහොතේදීම ඉන්ද්රී්ය ඥානයතුළදීම මම යන දෘෂ්ටියෙන් තොරව සංවේදනයන් ලබාගැනීමයි.මෙය කළ නොහැකි අසීරු දෙයක් ලෙස මුලදී වැටහිය හැකිය. නමුදු ප්රබවේශමෙන් හා කැපවීමෙන් සිදුකරගෙන යන අඛණ්ඩ භාවනා පුහුණුව මඟින් මම යන දෘෂ්ටිය සිතෙන් ඉවත්කළ හැකිය.මෙහිදී භාවනාව යනුවෙන් හඳුන්වන ලද්දේ ජීවිතයෙන් පළා ගොස් වනගතව සිදුකරන්නා වූ අති දුෂ්කර බවුන්වැඩීමක් පිළිබඳව නොවේ.ඇතැම් අවස්ථාවලදී ඒ ඒ චරිත ලක්ෂණවලට අනුව සමහර පුද්ගලයින්ට එබඳු දේ අවශ්යය වියහැකිය.නමුදු ඒ සෑම දෙයක්ම සෑම ‍පුද්ගලයෙකුට එකහා සමානව අදාළ නොවන බව දැනසිටීම වැදගත්ය.කෙනෙකුට අවශ්ය නම් මනාව සිහිය හා අවධානය දැඩිව යොදා සිදුකරන ධර්ම ශ්ර වණයක් පවා මේ සඳහා ප්රෑමාණවත්ය. බුදුරදුන් ජීවමාන කාලයේදීද බොහෝ පිරිසක් ධර්මාවබෝධයට පත්වූයේ ධර්ම දේශනා ශ්රඳවණයකිරීමේදීය. ත්රි පිටක ධර්මයෙහි මේ තත්වය නූතන යුගයේ පවා එකහා සමානව ජීවමානව පවතී.අවශ්යතතාව තිබේ නම් කවරෙකුට වුවද ත්රි පිටක සූත්රවදේශනා අර්ථ හඳුනා ගනිමින් කියවා හෝ ශ්ර වණය කර මඟඵල අවබෝධයට පත් වීමේ හැකියාව තිබේ. ත්රි‍පිටක සූත්රඳදේශනා පාලි භාෂාවෙන්ම කියවා එහිගැබ්වූ අර්ථය ග්ර්හණය කළ හැකි නම් වඩාත් යෝග්ය‍ය. මන්ද ඇතැම්විට පාලි භාෂාවෙන් ඇති සූත්රවදේශනා සිංහල හෝ වෙනත් භාෂාවකට පරිවර්තනය කරන විට, පරිවර්තකයාගේ අදහස් ආකල්ප සමඟ මූලික සූත්රන දේශනා මිශ්රනවී ගැඹුරු අර්ථය ලිහිල්වී යාහැකි බැවිනි. මේ අනුව පාලි ත්රිෙපිටක සූත්ර දේශනා පරිවර්තනය කිරීම හෝ ඒවාට අර්ථකථන සැපයීමට වඩා ඒවා පාලි භාෂාවෙන්ම තැබීම වඩා යෝග්ය් පිළි‍වෙතක්බව මෙහි දී පැවසිය යුතුය. මන්ද නිවැරදිව එය කළ නොහැකිවී නම් එවිට බුද්ධ දේශනාවේ ගැඹුරු දාර්ශනික අර්ථය ඉන් කෙළෙසී යන හෙයිනි. බොහෝවිට පාලි ත්රිධපිටකයෙහි එක් පිටුවක් පාලි භාෂාවෙන් හා අනෙක් පිටුව එහි අර්ථය සිංහල භාෂාවෙන් දක්වා තිබේ.එහි පාලි ප්රපකාශය සිංහලට පරිවර්තනය කර තිබෙනුයේ වචනාර්ථය සැලකීමෙන් විනා පාලි දේශනාවේ දාර්ශනික ගැඹුර නිසි පරිදි ඉස්මතු වන අයුරින් නොවේ. මූලික පාලි බුද්ධ දේශනාවේදී බුදුන්වහන්සේ අසන්නාගේ ආකල්පතුළ නිදන්වන මම යන දෘෂ්ටිය දේශනා මාධ්යවය තුළදීම සියුම්ව ඉවත්ව යන අයුරින් ඉදිරිපත් කර තිබේ. මේ බවක් වැටහෙනුයේ එම සූත්රව දේශනා ක්රදමානූකූලව ගැඹුරින් පරීක්ෂා කිරීමේදීය. මෙහිදී ඇතැම් විට භාෂාව පිළිබඳ ගැටළුවලට පරිවර්තකයාට මුහුණපෑමට සිදුවිය හැකිබව පිළිගත යුතුය. බුදුදහම පිළිබඳ ප්රාමාණික දැනුමක් සහිත දැනඋගත් හිමිවරුන්ගේ මැදිහත්වීම ඇතිව මෙම පරිවර්තන කාර්යය සිදුවී තිබේ.බුද්ධ දේශනාවක අන්තර්ගතවන සෑම වචනයක් පාසාම ව්යාපකරණ ලක්ෂණ,අර්ථ ව්යංුජන ආසන්න වශයෙන් ඉතා නිවැරදිව අර්ථ දැක්වීමට ඉතා දැඩි වෙහෙසක් දරා තිබේ. පුහුදුන් අය තුළ කෙතරම් උසස් දැන උගත්කම් තිබුණද එහිදී සම්මා සම්බුදුවරයන් වහන්සේ නමකගේ බුද්ධි පරිපාකයෙන් සොළොස්වන කළාවෙන් එකකටවත් එය අලගු තැබිය හැකි දෙයක් නොවේ.බුද්ධ දේශනාවක අඩංගු නියමදාර්ශනික අර්ථය, ව්යාලකරණ, අර්ථ ව්යංබජන මේ සෑම දෙයක් පාසාම නිසි පරිදි සමතුලිතව අර්ථ දැක්වීම එක් පුද්ගලයෙකුට නොව විද්වතුන් මණ්ඩලයකට පවා බෙහෙවින් අසීරු දෙයකි. යම් කිසි හෙයකින් පාලි ත්රිුපිටකයෙහි එක් සූත්රඅ දේශනාවක් මේ ලක්ෂණ සියල්ලෙන් යුතුව අර්ථදැක්වීමට වෑයම්කළහොත් ඒ සඳහා ඇතැම්විට සියළු පාලි අට්ඨකථා පොත් එක් කළද ඊට වඩා වැඩි පොත්පත් ප්ර මාණයක් රචනාකිරීමට සිදුවිය හැකිය. මේ නිසා මෙහි දුෂ්කර බවද වටහාගත යුතුය.ඒ නිසා බුද්ධ දේශනාවක නියම අර්ථය වටහා ගැනීමට ඇති හොඳම ක්රිමය පාලි භාෂාව ඉතා හොඳින් ප්රනගුණකර පාලි භාෂාවෙන්ම එම බුද්ධ දේශනාව කියවා බැලීමබව මේ අනුව තහවුරුවේ.බුද්ධ දේශනාවකදී බුදුන්වහන්සේ භාවිතා කර ඇති වචනවල ස්වරූපය පවා ස්ථානෝචිත සේ ගලපමින් අඩු වචන සංඛ්යාවවක් භාවිතා කර සිතට හැකි තරම් තදින් ගැඹුරින් කාවදින ලෙස දාර්ශනික හරයද ඉදිරිපත් කර ඇති ආකාරය ඉතා ප්රරශස්තය. එම දේශනාව ශ්රදවණය කරන්නා තුළ ක්ෂණික සමාධියද ඇතිවෙමින් විදර්ශනා භාවනාව වැඩී යන පරිද්දෙන් සියළු සූත්රද‍ දේශනා ඉදිරිපත්ව තිබේ. ඇතැම්විට බුදුරදුන්ගේ අනුමැතිය ලැබූ ශ්රාණවක භාෂිතවල පවා මේ ගුණය විද්යචමානය. මේ සූත්රබදේශනාවල මූලික හැඩතල ලෙස අඩංගු වනුයේ ආරම්භක පියවරතුළ සිට ක්රගමිකව ගැඹුරු අවබෝධය කරා ලඟාවන පරිදි නිසි පිළිවෙලක් අනුව සකස්කරනලද දැනුම් පද්ධතියකි. ආරම්භක පියවරෙහිදී සාමාන්යි ඉන්ද්රීුය ඥානය ඇසුරෙන් ලැබිය හැකි දැනුම පරමාර්ථ අවබෝධය කරා ළඟා වියහැකි අයුරින් මෙහිදී ඉදිරිපත්ව තිබේ.මෙහි දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණයක් නම් සූත්රතදේශනා අර්හත්වය ශාක්ෂාත් කළ උතුමන් විසින් ඉදිරිපත් කර තිබීමයි.ඒ නිසා සූත්රකදේශනාවල අන්තර්ගතවනුයේ ලෞකික දැනුම ලැබීමට උචිත මාර්ගයක් නොවේ. තමන් වහන්සේලා විසින්ම ශාක්ෂාත් කරන ලද උතුම්වූ ලෝකෝත්තර දැනුම කරා යාහැකි ක්රනමික මඟ සූත්රේ දේශනාතුළ දක්වා තිබේ.ආරම්භක පියවර වලදී ශ්ර ද්ධා, දාන, සීල, සග්ග කථාවන්හි සුගතිගාමී ප්රවතිවිපාක දක්වා තිබෙනුයේ මෙය ශ්රීවණය කරන පුද්ගලයින් තුළ යම් ධනාත්මක අභිප්රේිරණයක් ඇතිවන පරිදිය. ඉන්ද්රීුය ඥානය මඟින් ලබන දැනුම තුළින්ම නිවැරදිබව ඇති කර ගැනීමේ නිසි මාර්ගය ‍පෙන්වාදීම මෙහි අරමුණ සේ සැලකිය හැකිය. සූත්රනදේශනාවක ඇති දෙවන ස්ථරය සේ සැලකිය හැක්කේ කාමයෙහි ආදීනව මැනවින් දැක්වීමයි.මේ නිසා ශ්රා වකයා තුළ කාමය කෙරෙහි කළකිරීමක් ඇතිවේ.කාම වස්තු පිළිබඳව කළකිරීමක් ඇති නොකරවා චතුරාර්ය්රා සත්යයය දේශනා කළ නොහැක.මන්ද චතුරාර්ය් ත සත්යබයට පදනම වැටී ඇත්තේ කාමයෙන් නික්මීම මඟින්ම වන හෙයිනි.මෙය බුදුදහමේ සඳහන්වනු‍යේ නෙක්ඛම්ම සංකල්පය ලෙසයි.ගිහි බවෙන් පැවිදිබවට යොමුවීම නෙක්ඛම්ම සංකල්පයෙහි එක්කොටසක් සම්පූර්ණවීමකි.සිතතුළ විතරාගී බව ඇතිකර ගැනීම නෙක්ඛම්ම සංකල්පය සම්පූර්ණ වශයෙන් ඇතිකර ගැනීම ලෙස සැලකිය හැකිය. මේ ලෝකයෙහි විද්ය්මාන කාමවස්තු නම්වන භෞතික ද්රහව්යාකත්මක සේ තදින් මානසිකව ග්රවහණය කරගනුයේ මමත්ව දෘෂ්ටිය නිසා ඇතිවන තණ්හාවේ බලපෑමෙනි.මමත්ව දෘෂ්ටිය අවිද්යාය පාක්ෂිකය.එබැවින් අවිද්යාවව ලෙස හඳුන්වා ඇත්තේද මේ මමත්ව දෘෂ්ටියබව සැලකිය හැකිය.මේ මමත්ව දෘෂ්ටිය උමතු පුද්ගලයෙකුගේ සිතෙහි ඇතිවන විපරීත දෘෂ්ටියකට සමානය.විපරීත දෘෂ්ටිය නිසා සිතට ඇතිවන සෑම දෙයක්ම විපරීතව පෙනේ.මීට සමාන ආකාරයකින් පුහුදුන් පුද්ගලයෙකු හට ලෝකයේ ඇති සෑම අරමුණක්ම වැටහෙනුයේ මමත්වයෙන් දූෂිතවය.සෑම ඉන්ද්රීකය ඥානයක්ම මමත්ව දෘෂ්ටිය හා මුසුව ඇතිවේ.මමත්ව දෘෂ්ටිය සමඟ මුසුවීම නිසා සංයෝජන ධර්ම හටගනියි.ඒ සං‍යෝජන ධර්ම නිසා සසරට පුද්ගලයා සංයෝජනයවේ.ශාස්වත,උච්ඡේද දෘෂ්ටි බිහිවීම මමත්වය දෘෂ්ටිය නිසා සිදුවේ.කායික පසුබිම මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් සැලකීම උච්ඡේද දෘෂ්ටිය බිහිවීම පිණිසද, මානසික පසුබිම මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් සැලකීම ශාස්වත දෘෂ්ටිය බිහිවීමටද හේතුවකි. මනස හා කය යන දෙකම මුළුමනින්ම අත්හැරීම මඟින් පමණක් මමත්ව දෘෂ්ටිය ප්රිහාණය කරගැනීමට හැකියාව ලැබේ.ඇතැම්විට භාවනානුයෝගීන්ගේ භාවනාව අසාර්ථකවනුයේ නියම අයුරින් මනස හා සිරුර යන දෙකම අත්හැරීමට නොදැනීම නිසාය.භාවනාවේදී කායානුපස්සනාව වැඩීමේදී කායිකපසුබිම පමණක් අත්හරින්නාගේ සිත කායික පසුබිම කෙරෙහි කළකිරීමට පත්වන නමුදු මානසික පසුබිම කෙරෙහි ඇලෙයි.බැ‍ඳෙයි.එවිට සිතතුළ ශාස්වත දෘෂ්ටිය උපදියි.භාවනාවේදී චිත්තානුපස්සනාව, වේදනානුපස්සනාව, ධම්මානුපස්සනාව වැඩීමේදී මානසික පසුබිම පමණක්ම අතහරින්නාගේ සිත මානසික පසුබිම කෙරෙහි කළකිරීමට පත් වන නමුදු කායික පසුබිම කෙරෙහි ඇලෙයි. බැ‍ඳෙයි.ඒ අවස්ථාවේදී සිත තුළ උච්ඡේද දෘෂ්ටිය උපදී.මේ අවස්ථා දෙකම අතිශයින්ම සියුම් බැවින් වැටහීමට ‍බොහෝ කාලයක් ගතවේ.කොතරම් විදර්ශනා භාවනා කළද නිසි ප්රවතිඵලයක් ලබා ගැනීමට අපහසු වීමට මෙබඳු හේතුද ඉවහල්විය හැකිය.සමථ භාවනා ක්රිම ලෝකයේ බහුලව ව්යාලප්ත වූ භාවනාක්රුම වේදයකි.බුදුරදුන් පහළවීමට ප්රිථම පවා මේ භාවනාව ලෝකයේ ප්රේචලිතව තිබිණ. එබැවින් සමහරු සමථ භාවනාක්රකම වඩා ඒ පළපුරුදුකම් මත කායික පැතිකඩ කෙරෙහි සිත කළකිරීමට පත්කර ඉන් නිවන් පරමාර්ථය අවබෝධ කිරීමට වෑයම් කරති.එවිට සිත ශාස්වත පක්ෂයට නැඹුරුවනවා මිසක නියම අයුරින් විදර්ශනා භාවනාව සාර්ථක නොවේ.ඇතැම් අවස්ථා වලදී සිතේ කෙළෙස් යටපත් වී යාමට ඉඩ ඇත.එහිදී තමා මඟඵල ලබා ඇතැයි භාවනානුයෝගියා රැවටීම හසුවීමට පවා ඉඩ ඇත. මෙබඳු අවස්ථාවලදී මඟඵල ලබා ඇතැයි වරදවා වටහාගෙන භාවනාව නවතා දැමුවහොත් යළිසුළු කලකින් යටපත්ව තිබූ කෙළෙස් අනුක්රවමිකව ඉස්මතුවිය හැකිය.ඊට හේතුව විදර්ශනා දර්ශනයෙන් මමත්ව දෘෂ්ටිය තවමත් මනසින් නිසි ලෙස ඉවත්ව ගොස් නැතිකමයි. විදර්ශනාවේදී සමථභාවනාව මඟින් සිතේ යටපත්ව ඇති කෙළෙස් යළි ඇති නොවන පරිදි මමත්ව දෘෂ්ටිය උපුටාදැමීමක් සිදුවේ. මේ මමත්ව දෘෂ්ටිය ඉවත්කර දැමීමේ කාර්යය නිසි පරිදි සිදුවිය යුතුය.එසේ නොවුවහොත් සමථය වැඩීමෙන් සිතේ කෙළෙස් යටපත්කිරීමේ කිසිදු අර්ථයක් නැත.සමථ භාවනාවෙන් සිතේ කෙළෙස් යටපත් කරනුයේ විදර්ශනාව මඟින් මමත්ව දෘෂ්ටිය ඉවත්කිරීමට ආධාරයක් වශයෙනි.සැත්කමක් සිදුකිරීමේදී නිර්වින්දනය කිරීමට සමාන ක්රිටයාවළියක් මෙහිදී සිදුවේ.සැත්කම සිදුකිරීමට නම් මේ නිර්වින්දනය කිරීම අවශ්ය්ය.නමුදු නිර්වින්දනයකොට සැත්කමක් සිදුනොවන්නේ නම් නිර්වින්දන ක්රිමයාවේ අර්ථයක් නොමැත. එසේම සැත්කම සිදුකිරීමට නිර්වින්දනය කිරීම අනිවාර්ය කරුණක්ද නොවේ.නමුදු නිර්වින්දනය කොට සැත්කමක් කිරීමේදී සිහියෙන් එය සිදුකිරීමේදී ඇතිවන වේදනා කාරී කායික මානසික අපහසුතා විඳීමට සිදුනොවේ.සමථ භාවනාක්රදමවලින් කෙළෙස් සංසිඳුවමින් විදර්ශනා වැඩීමේ ක්රිුයාවළියද මීට සමානය.සමථ භාවනාවෙන් කෙළෙස් යටපත් නොකරම වුවද යමෙකුව විදර්ශනා වැඩිය හැකිය.එහිදීද විදර්ශනා භාවනාවේ මුලික පියවරතුළ සමථභාවනාවෙන් සිදුවන කාර්යයට සමාන ක්රිකයාවළියක් විදර්ශනා භාවනාවෙන්ද සිදුවේ.එනම් ප්රෙඥාව පාදකකරමින් කෙළෙස් යටපත්වීමයි.මේ අවස්ථාවේදී සිතෙහි තදබල චිත්ත සමාධියක් ඇතිවේ.මේ සමාධිමට්ටම ලෞකික ධ්යා න අනුව සිව්වන ධ්යාලන මට්ටම තරම් ප්රතබල වූවක් බව දැක්වේ.මෙය ඛණක සමාධිය නමින් හැඳින්වේ.මේසමාධි අවස්ථාවේදී සිතේ දෘෂ්ටි දුරුවීම සමඟ සිත කෙළෙසුන්ගෙන් ඉවත්වීම එක් විටම සිදුවේ.එසේම මෙහිදී සිතේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයට අයත් මාර්ගාංග වර්ධනය වේ. කායික පසුබිම කෙරෙහි සිත කළකිරවිය හැකි පමණටම මානසික පසුබිම කෙරෙහිද සිත කළකිරවීම තරමක් අපහසුය.මන්ද සියල්ල සිදුකරනුයේ සිත මඟින් වන නිසාය.සියල්ල අත්හැරිය නමුදු සිත තමා කෙරෙහි බැඳී එහිම එල්ලී සිත් පවත්වාගැනීමට පුදුමාකාර ආශාවක් දක්වයි.මෙයද සිතේම ස්වභාවයකි.මේ නිසා ලෞකික ධ්යාදන සමාපත්තිලාභී සෘෂිවරුන් පවා ශාස්වත දෘෂ්ටියතුළ සිරගතවී සිටිති.සාමාන්යි ව්ය වහාරය අනුව කල්පනාකිරීම යනුවෙන් අදහස්කරන්නේද සිත සිතෙහි බැඳී සිත්පහළ කරගනිමින් සිටීමයි.සාමාන්යායෙන් සිත යනුවෙන් හැඳින්වෙනුයේද හේතුප්රහත්ය් ක්රි යා වළිය නිසා ඇති වූ සකස් වූ සංස්කරණය වෙමින් පවතින එක්තරා විද්යු ත් ශක්තියක් බඳු වූ දෙයකි. එය තේරුම්ගැනීම ඉතා අපහසුය.මේ නිසා සිත තදින් උපාදානය කරගැනීම පුහුදුන් සිතේ ගතියකි. අවසානයේදී ආත්ම දෘෂ්ටිය, මමත්ව දෘෂ්ටිය වශයෙන් ග්රගහණය කරගනුයේ මේ සිතේ ස්වභාවයයි. සැබවින් සිත යනුවෙන් පවතින දෙයක් නැත.සිත යනු වේගවත්ව වෙනස්වන විද්යුවත්ක්රි යාවේගයකි. මේ වෙනස්වීම ඇතිවීම හා නැතිවීම වශයෙන් දැනීමට හසුවීම වුවද ඒ ක්රි්යාවේගයේ සැබෑලක්ෂණ නොවේ.සිත සකස්වඇත්තේ වේදනා,සංඥා,සංඛාර හා විඤ්ඤාණ යන ස්ථර සතරක් එකතුවීමෙනි. මේ ස්ථර සතර වෙන් වෙන් වශයෙන් සැලකූවිට මායාවක් මිස පවතින දෙයක් නැතිබව අවබෝධ කරගැනීමට හැකිය.හේතු ප්ර ත්ය නිසා,ආහාර ලැබීම නිසා මේ ස්ථර පවතිනබවක් හැ‍ඟේ.ආහාරමය ප්රලත්යද ලැබීම නිසා යළි යළි සකස්වෙමින් පවතිනබවක් දැනේ.යම් හෙයකින් මේ ආහාරමය ප්රථත්ය්ය ලබාදීම නැවතුවහොත් සිතට මෙසේ හටගැනීමට ඉඩකඩ නොලැබේ.තණ්හාව හා අවිද්යාවව මඟින් ද සිතේ අඛණ්ඩ පැවැත්ම සඳහා ආහාරමයප්ර ත්යා සැපයීමේ කාර්යයක් සිදුවේ.පටිච්චසමුප්පාදයතුළ දක්වා ඇත්තේ එකි ආහාරමය හේතුප්රතත්යය සබඳතාව පිළිබඳවය.මේ අනුව මනෝකායික පසුබිමක් යනු හේතු ප්රදත්යක සබඳතාවක් නිසා ඇතිවන හා පවතින දෙයක් මිස ආත්මයක්,ජීවයක්,සත්වපුද්ගල ස්වභාවයක් නොවේ.එසේම ඒනිසා ඒහේතුප්රතත්යම ක්රි යාවලිය මත යැපෙන ස්වභාවයක් මමත්වයෙන් සැලකීම නුදුසුසුය. විදර්ශනා භාවනා පුහුණුවේදී සිදුකරනුයේ යෝගාවචරයාහට මෙකී අවබෝධය ලබාදීමට වෑයම් කිරීමයි.මාර්ගඵල ලාභීයා යනු මේ අවබෝධය ලබාගැනීමට හැකියාව ලැබූ උතුමා වේ.මේ දැනුම ලබාගැනීමට ඇති හැකියාවේ අඩුවැඩි ස්වභාවය මත මාර්ගඵල ලාභීහු සිව්දෙනෙකු සිටිති.සෝවාන් මාර්ගඵල ලාභියා යනු මේ මූලික දාර්ශනික අවබෝධය ලබාගත් පළමු උතුමාවේ. සෝවාන් මාර්ගඵල ලාභියාට හුදෙක් දෘෂ්ටි ප්රනතිලාභය මිස වෙනත් කිසිදු සුවිශේෂී හැකියා කිසිවක් නැත.සෝවාන්වීමේදී ලැබූ දෘෂ්ටි ප්රමතිලාභය නිසා මේ උතුමා යළි කවරදාවත් අපායගාමී ආදී දුගති ස්ථානයක නොඋපදී.නමුදු රාග ද්වේෂ සිත් ඇතිවේ.මේ ‍හේතුව නිසා සෝවාන් උතුමා පුහුදුනෙකු ගෙන් වෙනස්වනුයේ හුදෙක් මෙකී දෘෂ්ටි ප්රසතිලාභය අනුව බව පැහැදිලිය.මේ දෘෂ්ටි ප්රුතිලාභයවුවද සුළු දෙයක් නොවේ.මහත් අසීරුවෙන් වෑයම්කර ලබාගතයුතු බැරෑරුම් දෙයකි.මේ දෘෂ්ටිප්රවතිලාභය ලැබූ උතුමාට ඉන්පසුව යළි කවරදාක හෝ සෙසුමාර්ගඵල අවබෝධය පහසුවෙන් අත්පත් කරගත හැකිවීම ධර්මතාවයක් ලෙස මෙහිදී දක්වා තිබේ.සෙසු මාර්ගඵල අවබොධය ලැබීමට සිතේ සමාධි ගුණය වර්ධනයවී තිබිය යුතුය.මෙහිදී නැවත වරක් සමථ භාවනාවේ අගය ඉස්මතුවේ.ඒකග්ගතාව වැඩී තිබීම සමාධිය ලැබීමට රුකුලකි.සමාධිය දියුණුවීමට සමථ භාවනාම වැඩිය යුතු නැත.ප්රිඥාව මඟින් වුවද සමාධිය ඇතිකරගත හැකිය.විදර්ශනා භාවනාවේදී මූලික ඇතිවන ඛණක ඒකග්ගතාව සමාධි අවස්ථාවක් ලෙස සැලකිය හැකිය.මෙය ප්රකඥාව පාදකවූ සමාධියකි.සෝවාන් මාර්ගඵල ලාභී උතුමා තුළ ශේෂවී පවතින රාග,ද්වේෂ අකුසල දුරුකිරීමට ප්ර බල සමාධියක් අවශ්යථවේ.සකෘදාගාමී මගඵලය හා අනාගාමී මඟඵලය වශයෙන් අවස්ථා දෙකක් රාග,ද්වේෂ සමුච්ඡේද ප්රවහාණය සඳහාම වෙන්කර දක්වා ඇත්තේ එබැවිනි.දියුණු සමාධි සිතකින් සෝවාන්බව ලැබූ උතුමාට සුළු වෑයමක් දැරීමෙන් ‍සකදෘගාමි හා අනාගාමී යන සෙසු මාර්ගඵල දෙකද ලැබිය හැකිවනුයේ මේ අනුවය. පුහුදුන් පුද්ගලයෙකුගේ ඉන්ද්රීනය ඥානය හා අර්හත්වයට පත් උතුමෙකුගේ ඉන්ද්රීවය ඥානය අතර ඇති වෙනස නම් දෘෂ්ටිගතවූ විට සිතේ ඇතිවන කෙළෙස්ය.ඒ හැර සාවෙකු ඉබ්බෙකු පරිදිවූ සුවිශේෂ දැක්මක් පුහුදුන් පුද්ගලයා හා අර්හත්ව ශ්රා වකයා අතර නැත.විමුක්තියට පත් උතුමා මෙකී ලෝකය දකින අයුරින්ම පුහුදුන් පුද්ගලයාද මේ ලෝකය දකී.වෙනස ඇත්තේ ඒ උතුමාගේ සිතේ පමණි.පිවිතුරු සිතකින් ලෝකය දකින විට මාන,දෘෂ්ටි හා තණ්හා වශයෙන් ලෝකය හා ඇලීමට ගැටීමට නොයයි.අකම්පිත වූ හදවතකින් යුතුව මධ්යණස්ථව ලෝකය සලකයි.ෂඩ් ඉන්ද්රී යන් තුළින්ම ලබාගන්නා දැනුම මමත්වයෙන් ‍තොරව සංජානනය කරගනියි.මේ හේතුව නිසා ඒ ලබන දැනුමේ මමත්වය ගැබ් නොවේ.මමත්වයෙහි දෝෂ ගැබ් නොවේ.මේ ලෝකයෙහි බොහෝ ගැටළු සඳහාම මුල්වනුයේ මමත්වය කේන්ද්රවකොටගෙන ලෝකය සංජානනය කිරීමයි.මේ නිසා ඇලීම හා ගැටීමද අවිද්යාොව හා තණ්හාවද ජනනය වේ. එසේ නොවූකල ඇතිවන ඉන්ද්රීමය ඥානයතුළ දැනුම අඩංගුවුවද ඒ දැනුම මමත්වයෙන් තොරය.ඒ නිසාම ඒ දැනුම නිවැරදිය.මමත්වයෙන් දූෂිත ඉන්ද්රී ය ඥානයෙන් අත්පත් කරගනුයේ පිරිසිදු දැනුමක් නොවේ.බටහිර සෑම දැනුම් පද්ධතියක්ම ආත්මවාදී බවෙන් යුතු වනුයේ මමත්වය මුසු ඉන්ද්රී්ය ඥානය මඟින් අත්පත් කරගනු ලැබූ දැනුමක් වන ‍හෙයිනි.නමුදු බුදුදහම තුළ අන්තර්ගත වනුයේ මමත්වයෙන් තොර දැනුමකි.ඉන්ද්රීිය ඥානය පවා සකසාගත යුතු වනුයේ මමත්වයෙන් තොරව බව බුදුදහමේ සඳහන්ය.වෙනත් ආගමික සම්ප්ර දායන්හි ඉන්ද්රීතයන්ගේ වැසුණුබව හෙවත් අරමුණු නොගන්නාබව උසස් ලෙස සලකා තිබේ. නමුදු ඒ ආකල්පය සාවද්යීය. මන්ද ඒ අදහසට අනුව ලෝකයේ උසස්ම දෘෂ්යය පාරිශුද්ධියට පිළිපන් තැනැත්තා ජාතිඅන්ධයා විය යුතුය.මන්ද ජාති අන්ධයා උපතේදී පටන්ම රූප සංජානනය නොකරන බැවිනි.මේ අනුව බුදුදහමේ වැරදිබව දක්වා ඇත්තේ ඉන්ද්රී යඥානය ලැබීම නොවේ. ඉන්ද්රීාය ඥානය ලැබීමේදී මනස ක්රි යාකරන ආකාරයයි.ඉන්ද්රීිය ඥානය ලැබීමේදී මනස පිරිසිදු මට්ටමක පවතී නම් ඒ ඇසුරින් බිහිවන දැනුමද නිවැරදිවන බව බුදුදහමේ සඳහන්ය.මේ අනුව ඉන්ද්රීඇය ඥානය මඟින් අත්පත් කරගනු ලබන දැනුම නිවැරදි කරගැනීමේ වගකීම පුද්ගලයා මත පැවරේ. බාහිර කිසිදු හේතුවක් මේ සඳහා උපස්ථම්භක නොවේ.පුද්ගල ස්වච්ඡන්දතාවයට බුදු දහමේ ලබාදී ඇති ස්ථානය සමකාලීන වෙනත් කිසිදු සමය වාදයක නොදැක්වෙන තරම් උසස්ය. බුදු දහම මානසික පවිත්රතතාවට ඉන්ද්රීනය ඥානය භාවිතා කෙරේ. 3.6.ඉන්ද්රීයය ඥානය හා ලෝක සම්මුතිය ලෝක සම්මුතිය නම් මානව සමාජය විසින් එකඟත්වයකට පැමිණි යම් යම් දෙවල්ය.මේ ලෝකයතුළ මානව සමාජය විසින් පොදු එකඟත්වයකට පැමිණි විවිධ දේ තිබේ.සමාජ සාරධර්ම, නීතිය,චර්යා රටා,ඇවතුම් පැවතුම්,අභිචාර විධි,සමාජ ප්ර තිමාන,පවුල් ඒකකය වැනි විවිධ එකඟතා මානව සමාජයතුළ පවතී.මේ පොදු එකඟතාවල පරමාර්ථය නම් සෑම පුද්ගලයෙකු විසින්ම මෙකී පොදු එකඟතාවලට ගරුකරමින්,සාමූහික තීරණවලට සහය දක්වමින් කටයුතු කිරීමයි.සමාජයේදී සාමූහිකත්වය ආරක්ෂා කරගැනීම පිණිස මෙසේ කිරීමට සෑම පුද්ගලයෙකුට බලකර තිබේ.සමාජ ඒකාබද්ධතාව සුරක්ෂිත කිරීම පිණිස සමූහයා අතර යම්යම් පොදුඑකඟතා ඇතිකරගැනීමට මානව සමාජය අතීත කාලවකවානුවල පටන්ම ක්රිපයාකර තිබේ.ගෝත්රිතක සමාජවල සිට දියුණු යැයි සම්මත නූතන සමාජය දක්වා මේ අදහස ක්රගමිකව සමාජයතුළ විකාශයවී ඇත.සමාජය දියුණුවීම යනුවෙන් අදහස්වනුයේ සමාජය පෙරයුගවලට වඩා සංකීර්ණ හැඩතල ගැනීමයි.මේ අනුව සමාජ එකඟතාව පවා නූතනයේ බොහෝ සංකීර්ණ හැඩතල ගෙන ඇතිබව මනාව පැහැදිලි වේ.එසේම සමාජයෙහි පවතින පොදු එකඟතාව ඉතා සීඝ්ර ව වරින්වර වෙනස්කම්වලට බඳුන්වේ.නිදසුනක් සේ නීතිය ගත හැකිය.වරින්වර නීතිමය ප්ර්තිපාදන වෙනස්කම්වලට බඳුන්වේ.එසේම විවිධ අතිරේක නීතිව්යසවස්ථා අලුතින් කෙටුම්පත් කෙරේ.මානව චර්යාව විවිධ සංකීර්ණ හැඩතලවලට විෂමවීමට සාපේක්ෂකව ඊට අදාළ සාවද්ය් චර්යාද ප්රඇකටවන බැවින් ඒවා නිවැරදි කිරීම පිණිස නීතිය වරින්වර සංශෝධනය කිරීමට සිදුවීම ස්වභාවිකය.මෙසේ පොදු සම්මුතිය පවා මානව අවශ්යීතාවලට අනුකූලව වරින්වර සංශෝධනය කිරීමට සිදුවන බව පැහැදිලිය.මෙසේ පොදු සම්මුතියක අවශ්යලතාව මානව සමාජයේ සාමුහිකත්වය මනාව පවත්වාගැනීමටය.ඒසඳහා මේ පොදුසම්මුතියට සෑම අයෙකුගේම එකඟතාව අත්ය වශ්යනය.මන්ද සාමූහිකත්වය සුරැකෙනුයේ එවිට බැවිනි.සමාජයේ පොදු සම්මුතියක් පවතිද්දීම ඊට අනුගත නොවී සාමූහිකත්වය කඩකොට අත්තනෝමතිකව ක්රිවයා කිරීමට ඉඩක් නැත.යමෙකුට එසේ කිරීමට වුවමනා නම් එවිට සාමූහිකත්වයේ පොදු වගකීමක් කඩකළ පුද්ගලයෙකුට ගෙවීමට සිදුවන වන්දිය ඒ තැනැත්තාහට දැරීමට සිදුවේ.ඇතැම්විට මේ වන්දිය මුල්යෙමය වන්දියක් නොවිය හැකිය.ඒ තැනැත්තා භුක්ති විඳින යම් සමාජයීය වරප්රයසාදයක් අහිමිකිරීම මෙකී වන්දිය වියහැකිය. මෙහිදී දැක්විය යුතු විශේෂ කරුණක් වනුයේ සමාජයේ පැණවී ඇති මෙකී පොදු සම්මුතිය ඇතැම්විට සාධාරණ හෝ අසාධාරණය වූවක් වියහැකි බවයි.නිදසුනක් ලෙස කුලය ‍සැලකූ විටකදී එය පොදු සමාජ සම්මුතියකි.නමුදු දැනට වැඩවසම් සමාජ ක්රසමය බිඳවැටී ඇතිබැවින් සමාජයේ එළි පිට කුලවාදය පිළිගැනී නැතත්,යටි ස්ථරයතුළ සැඟව ඇතිබව පිළිගැනීමට සිදුවේ.කුලවාදී ආකල්ප කළඑළි බසිනුයේ ජීවිතයේ යම්යම් සුවිශේෂී අවස්ථා මතුවූ විටකදීය.එනම් යමෙකු පැවිදි කිරී‍මේදී, විවාහයකට එළඹීමේදී වැනි සුවිශේෂී අවස්ථාවලදී සමාජයේ සැඟව ඇති කුලවාදී ආකල්ප මතුපිට ස්ථරය වෙත පැමිණෙන බව දැකගත හැකිය.ඇතැම් අවස්ථාවලදී මිනිසුන් මේ බැව් එළිපිට ප්රවකාශ නොකරතත්,ඔවුන්ගේ හැසිරීම් රටාව පිරික්සා බැලූවිට,යටි සිතතුළ මෙබඳු ආකල්ප සැඟව පවතින බව ඔවුන්ගේ ක්රිතයාකාරකම් අනුව පැහැදිලිවේ.කුලවාදී ආකල්ප හිසින් දරා ක්රිඟයාකරන ඇතැම් අය මතුපිටින් නම් බොහෝ සමාජශීලී රැඩිකල් මතධාරීන්බව ප්ර කාශ කරන්නන් වියහැකිය.එබඳු චරිත ලක්ෂණ දරන බොහෝඅය සිය පවුලට විවාහය මඟින් නව සාමාජිකයෙකු එක්වීමේදී ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වාසගම කෙරෙහි දක්වන අසීමාන්තික සැලකිල්ල පිටුපස මෙබඳු අයගේ සැඟවුනු කුලවාදී ආකල්ප ඇතිබව ඔවුන් නොදැනුවත්වම ප්රිකාශයට පත්වේ.යම්කිසි පුද්ගලයෙකුගේ ගතිගුණවලට වඩා කුලය කෙරෙහි අතිමාත්රක සැලකිල්ලක් දැක්වීම කිසිසේත් සදාචාර සම්පන්න දෙයක්ද නොවේ. මේ අනුව කුලය යන පිළිගැනීම එක් කලක කළ රැකියාව අනුව ඔවුන්ව හැඳින්වූ එක් සම්මුතියක් පමණි.කුලය සමාජ සම්මුතියක් බව සැබෑය.නමුදු එය සදාචාර සම්පන්න දෙයක් නොවේ.ඒ නිසාම යමෙකු කුලවාදී ආකල්ප හිසින් දරා කටයුතු කරන්නේ නම් සමාජ සම්මුතිය සලකා ඊට අනුගතවී ක්රිමයාකිරීම බුදුදහම අනුමත නොකරයි.මන්ද කෙනෙකු බ්රා හ්මණයෙකු හෝ වසලයෙකු වන්නේ ඒ පුද්ගලයාගේ ක්රිතයාව මත මිස කුලය අනුව නොවනබව බුදුරදුන් පැහැදිලිව ප්රකකාශ කර ඇති බැවිනි. මේඅනුව සමාජයේ පොදුසම්මුතිය සාධාරණ වියහැකි අවස්ථා මෙන්ම අසාධාරණ වියහැකි අවස්ථාද එළඹිය හැකිබව සිහියේ තබාගැනීම වැදගත්ය.පුරාණයේ භාරතීය බමුණු දහම අනුව යම් ස්ත්රිඹයකගේ සැමියා මියගිය විට,සැමියාගේ චිතකය දැල්වෙන දරසෑයට පැන සිය දිවි නසා ගැනීමේ සිරිතක් සමාජයේ පැවතින.එහිදී යම් ස්ත්රිසයක් සිය කැමැත්තෙන් මේ චාරිත්රිය ඉටු නොකළ හොත් ඒ ස්ත්රිමයව බලහත්කාරයෙන්වුවද ඔසවා සිය සැමියාගේ මෘතදේහය ගිනිගෙන දැවෙන දරසෑය මතට බුර බුරා නැ‍ඟෙන ගිනිදැල් අතරින් විසිකිරීම එදා හින්දූන් අතර පැවති පොදු සම්මුතියක් වී තිබිණ. මේ පොදු සම්මුතිය සති පූජාව ලෙස හින්දු සමාජයේ මහත් හරසර ලැබූ සමාජ සම්මත පිලිගැනීමක් විය.මේ චාරිත්ර්ය මනාව ඉටුකිරීමෙන් ඒ ස්ත්රි ය සුගතිගාමී වනබවට සමාජ ආකල්පයක් හින්දූ දහම විසින් ඇතිකරනු ලැබ තිබිණ.ඒ නිසා පුරාණ භාරතීය සමාජයේ මේ සිරිත අඛණ්ඩව චාරිත්රාැනූකූලව ඉටුවිය.එය ඉටුකිරීම මඟින් අදාළ ස්ත්රි්යගේ මියගිය සැමියාට හා ඇයට මෝක්ෂය ලැබියහැකිබවද හින්දු සමය සාරධර්මවල සඳහන් විය.නමුදු වර්තමානයෙහි ශිෂ්ට සම්මත ලෝකයෙහි මේ සිරිතට එතරම් ඉහළ පිළිගැනීමක් නොලැබේ.මන්ද සමාජ ආකල්ප සංවර්ධනය වීමේදී අශිෂ්ට පිළිගැනීම්ද ක්රරමිකව වෙනස්වන්නට වූ බැවිනි.මේ අනුව සිය කැමැත්තෙන් සියදිවි නසා ගැනීම හෝ අනුන්ගේ ප්රාපණය නැසීමට ආධාර අනුබල ලබාදීම ප්රාවණඝාත අකුසලයක් ලෙස සැලකේ.එසේම සියදිවි නසා ගැනීම මෙන්ම අනුන්ගේ දිවි තොර කිරීමද මනුෂ්යත ඝාතන වරදක් ලෙස නීතිය හමුවේ පිළිගැනේ. මේ අනුව සියදිවි නසා ගැනීම හා සාවද්යම මනුෂ්යත ඝාතනය නීතිය හා සමය සාරධර්ම අනුව වරදක් ලෙස සැලකෙන බව පෙනේ. මෙය පොදු ජන සම්මතයෙහි සිදුවූ වෙනස්වීමකි. සමාජ අවශ්යපතාවය අනුව සමාජ සම්මතය වෙනස්වී ආකාරය පිළිබඳ මෙබඳු සිද්ධි ඇසුරින් වටහාගත හැකිය.කාලානූරූපව ඕනෑම දෙයක් වෙනස්වන බැවින් ඒ සිද්ධාන්තය සමාජ සම්මතය සම්බන්ධයෙන්ද සත්ය.වන වාතාවරණයක් මෙහි ඇතිබව පෙනී යයි.සමය,අධ්යාාපනය,සංස්කෘතිය, සමාජය ආදී විවිධ ස්ථරයන්ට අනුකූලව සාරධර්ම වෙනස්වන බව සඳහන්ය.එය සාරධර්මවල ඇති නෛසර්ගික ලක්ෂණයකි.කිසිදා නොවෙනස්වන සාරධර්මයක් නැත.වෙනස්වීම එහි ස්වභාවයකි. මේ හේතුව නිසා සාරධර්ම එය වලංගුවන පසුබිමට පරිබාහිරව අර්ථකථනය කළනොහැකිය.එනම් සාරධර්ම වලට එය වලංගු පසුබිමින් වියුක්ත පැවැත්මක් නැත.මේනිසා සාරධර්ම සාපේක්ෂ දෙයක් බව වටහා ගත යුතුය.සාරධර්ම සාපේක්ෂ වනුයේ සාරධර්ම නොවන දේ සමඟය.සාරධර්ම නොවන දේ නොපවතින්නේ නම් සාරධර්ම යනුවෙන් හැඳින්වියහැකි දෙයක් ඉතිරි නොවනබවද දත යුතුය. සාරධර්ම වියුක්තව ගත්කල වටිනාකමක් නැතිවුවද වියුක්ත අගයක් ඇති දෙයක් ලෙසට සදාචාරය සැලකිය හැකිය.සදාචාරය නම් විශ්වමය වටිනාකමක් ඇති දෙයකි.මීට හේතුව ඉහතදී සඳහන් කළ සමය, අධ්යාදපනය, සංස්කෘතිය,සමාජ ආදී කිසිදු පසුබිමක ආධාරයක් රහිතව අර්ථකථනය කළහැකි වීමයි.මින් කියැවෙනුයේ සදාචාරයට ඇත්තේ සාපේක්ෂවූ අගයක්නොව නිරපේක්ෂ අගයක් බවයි. මෛත්රිෙය, කරුණාව, පරෝපකාරය, සංවේදීබව, සාමූහිකත්වය ආදී පුද්ගල හා සමාජ ස්වභාව ලක්ෂණ සදාචාරය ලෙස අර්ථදැක්විය හැකිය.මේ මානවගුණ ඕනෑම සමාජ පසුබිමක් සඳහා අර්ථ සම්පන්න වේ.ඕනෑම සමාජ පසුබිමකට වලංගුවේ.සමාජ පසුබිමේ සිදු වන වෙනස්වීමට සාපේක්ෂව එහි අගය අඩු හෝ වැඩි නොවේ.එසේම සදාචාරයද පොදු සම්මතියකි. එය සාරධර්ම වලින් වෙනස්වන ප්රේධාන කරුණ වනුයේ පවතින සමාජ පසුබිමට අනුකූලව විචලනය නොවන ස්වභාවයයි.සාමාන්යන සමාජ ව්යපවහාරය අනුව ලෝක සම්මුතිය යනුවෙන් හැඳින්වෙනුයේද මේ පොදු සම්මුතිය බව මේ අනුව පැහැදිලිය.සාරධර්මවල පොදු සම්මුතිය වෙනස්වන නමුදු සදාචාරයේ පොදු සම්මුතිය කාලානූරූප ලෙස වෙනස් නොවේ. මේ අනුව සාරධර්මවල සාපේක්ෂකව සදාචාරය ස්ථාවර ස්වභාවයක් ගන්නා බව පැහැදිලි වේ. සාරධර්ම විචලනය වන බැවින් පොදු සම්මුතියක් වශයෙන් මිස ලෝකසම්මුතියක් වශයෙන් එය සැලකිය නොහැකිබව මේ අනුව වැටහිය යුතුය.ලෝක සම්මුතිය යනු විශ්වමය අගය ගැබ් වීමයි. සාමාන්යන ව්යුවහාරය අනුව ලෝක සම්මුතිය විචලනය නොවනබව සැලකූවද හුදෙක් එය පරමාර්ථ ධර්මයක් ලෙස සැලකිය නොහැකිය.සාමාන්යය ලෞකික ව්යසවහාරයෙන් බාහිරව පවතින ලෝකොත්තර ව්යසවහාරයතුළ ලෝක සම්මත සත්ව, පුද්ගල ප්රයඥප්ති සැබවින්ම විද්ය මාන නොවේ. ඒ අනුව සත්ව, පුද්ගල ප්ර ඥප්ති කෙන්ද්රවකර ගනිමින් ගොඩනැඟී ඇති ලෝක සම්මුතිය හුදෙක් තවත් එක් සම්මුතියක් ලෙස මිස පරමාර්ථමය සත්තාවක් ලෙස සැලකිය නොහැකිබව මේ අනුව වැටහිය යුතුය. නමුදු පරමාර්ථ සත්තාව අවබෝධ කරගත් උතුමෙකු වුවද සාමාන්යඅ ලෝක සම්මුතිය අනුව පැවතිය යුතුය.මන්ද ලෝකසම්මත ව්යෙවහාරයට අනුව ලෝක සම්මුතියද සත්යැයකැයි පිළිගැනෙන බැවිනි.මේ නිසා ලෝක සම්මුතිය හුදෙක් ව්ය වහාර මාත්රමයෙන් පමණක් භාවිතා කිරීමද වැරදි නැත. ඉන්ද්රිවය ඥානය මඟින් අපට ලැබෙන සෑම දෙයක්ම ලෝක සම්මුතියකි. ඉන්ද්රීනය ඥානය අර්ථ විග්රදහ කිරීමේදී ඒතුළ දැකගත හැකි සියළු දේ අයත්වනුයේ ලෝක සම්මුතියටය. මේ නිසා ඉන්ද්රීයය ඥානය වනාහී පරමාර්ථමය සත්තාවක් නොව සම්මුති සත්ය්යක් බව තේරුම් ගත යුතුය.ඉන් ඉන්ද්රීාය ඥානය කෙරෙහි පමණට වඩා විශ්වාස කර අසීරුතාවයට පත්වීමේ අවස්ථා වැළකී යයි.ඉන්ද්රී ය ඥානයතුළ දැකගැනීමට ලැබෙනුයේ මායාවකි.මායාව සත්යීයකැයි පිළිගැනීම සාවද්යය දෘෂ්ටියකි.නමුදු ඉන්ද්රීේය ඥානය මුලාවක්බව දැන එය ප්රමමාණාත්මකව ඇසුරු කිරීම මුළාවීමක් නොවේ.ජීවත්ව සිටිතා තාක් ඉන්ද්රීේය ඥානය පරිහරනය කිරීමේ අවශ්යවතාවය පුහුදුන් ආර්ය භේදයක් නැතිව සෑම අයෙකුට එක හා සමානව ඇතිවේ.මන්ද ඉන්ද්රීඅය ඥානයෙහි කළකිරුනද එහි උපකාරය නොමැතිව මෙලොව සිය පැවැත්ම පහසුවෙන් ගෙනයා නොහැකි බැවිනි.ඉන්ද්රීිය ඥානයෙහි යම් උපයෝගීතාවයක්ද තිබේ. සම්මා සම්බුදුවරු ධර්ම දේශනා කිරීමේදී භාවිතා කරනුයේ ව්යිවහාර භාෂාවේ සංඥා මාත්ර වේ.මේ සංඥා මාත්රභ පරමාර්ථ සත්යක නොවේ.නමුදු ධර්ම දේශනාව සියල්ලන්ටම පහසුවෙන් වැටහී යා යුතු බැවින් සියළු දෙනාටම අවබෝධ වියහැකි ක්රිමයකින් දේශනාව සිදුකිරීමේ අවශ්ය තාවයක් ඇත.එබැවින් ඒ අවශ්යරතාව පහසුවෙන් තෘප්තකරගැනීම පිණිස බුදුවරු වුවද ඉන්ද්රීායඥානය භාවිතා කරති.ඉන්ද්රීරය ඥානය උපයෝගීකර ගනිමින් ව්යමවහාර භාෂාවේ සංඥා මාත්රරවලට පරිවර්තනය කර පරමාර්ථ සත්තාව ක්ර‍මානූකූලව අවබෝධය කරා යන සේ ඉදිරිපත් කිරීම බුදුවරුන්ගේ සම්ප්රනදායයි. ඉන්ද්රීනය ඥානය ඇසුරින් ඉදිරිපත් කෙරෙන පරමාර්ථමය සත්තාව බුද්ධියෙන් ග්රපහණය කරගැනීමද මෙහි අභිප්රා්යයි.පරමාර්ථ සත්තාව කෙරෙන් ඥාණය,ප්රනඥාව උපදින්නේ ඒ අයුරිනි.ඉන්ද්රීයය ඥානය වුවද අභිමත අයුරින් අභිමත කාර්යය සඳහා භාවිතා කිරීමට මනා පුහුණුවක් ලද්දෙකුට පරමාර්ථය වුවද සම්මුතිය ඇසුරින් සාර්ථකව ප්රිකාශ කළහැකිය.පරමාර්ථය සම්මුතිය ඇසුරින් ප්රාකාශකිරීමේදී සැබවින්ම එය අවබෝධ වූවෙකුට හුදෙක් ප්රීකාශන ශක්තියෙහි ඌණතාවය හා භාෂාව භාවිතයේදී පැන නඟින ගැටළු හැරුණුවිට ඒ පිළිබඳව ඇතිවන වෙනත් දුෂ්කරතාවයක් නැත.මේ හේතුව මතම බොහෝවිට ධර්මාවබෝධය ලැබූ පුද්ගලයන්තුළ පවා විවිධ පෞරුෂ ස්වභාව ඇතිබව ධර්මයේම සඳහන්ය.සම්මා සම්බුද්ධ හා පච්චෙක බුද්ධ යන අවස්ථා දෙකෙහි වෙනස ප්ර කාශන ශක්තියේ ඇති ඌණතාවයබව පැහැදිලිවේ.එසේම සාමාන්ය අර්හත්වය හා සිව් පිළිසිඹියාව සහිත අර්හත්වය අතර පවතින වෙනස පවා ගොඩනැඟී ඇත්තේ ප්රාකාශන ශක්තියෙහි ඌණතාව මතබව ඒ පිලිබඳ දක්වා ඇති අර්ථකථනවල සඳහන්ය.බුදුවරුන් අතර ප්රතකාශන ශක්තිය අධික උතුමා සම්මා සම්බුද්ධ යන නමින්ද අර්හත් ශ්රාතවකයින් අතර සිටින ප්රිකාශන ශක්තිය අධික උතුමා සිව්පිලිසිඹියා සහිත රහතුන් වහන්සේ බවද සාමාන්යට පිළිගැනීමයි.මේ හැර සිව් පිළිසිඹියා සහිත රහතන් වහන්සේගේ ප්රවවීණබව ඉන්ද්රීමය ඥානය පිළිබඳ ගොඩනඟා ගනුලැබූ අවබෝධය මත පදනම්ව ඇතිබව දහම අනුව දැක්වේ. මේ අනුව වැටහෙනුයේ ඉන්ද්රීවය ඥානය පරමාර්ථ සත්තාවක් නොවෙතත්,එහි උපයෝගීතා ලක්ෂණ පවතින බවයි.පරමාර්ථ සත්තාව පිළිබඳ අධ්යතයනයෙහි යෙදී අවබෝධ කරගන්නා තෙක් ඉන්ද්රී ය ඥානය අනුව කටයුතු කළ හැකිය.මන්ද ලෝක සම්මුතිය වනුයේ ඉන්ද්රී ය ඥානයේ පවතින ස්වභාවය අනුව කටයුතු කිරීම වන බැවිනි.එවිට පරමාර්ථ වශයෙන් සැලකූ කල අසත්යයය වියහැකි දේ වුවද ඉන්ද්රීුය ඥානයට අනුව සත්යඅය ලෙස සැලකිය හැකි නිසාය.නිදසුනක් ලෙස සත්ව පුද්ගල ප්රනඥප්තිය සැලකිය හැකිය.සුනඛයා,ගවයා,මී මැස්සා ආදී වශයෙන් සලකනු ලබන්නේ මෙකී සත්ව පුද්ගල ප්රනඥාප්තියට අනුව ස්කන්ධ,ධාතු හා ආයතන තුළ ජීව සම්මතයක් දකින බැවිනි. ස්ත්රීු, පුරුෂ ස්වභාවය අනුව ප්රුතිවිරුද්ධ ලිංගික ආකර්ශණය ඇතිවනුයේද සත්ව පුද්ගල ප්රුඥප්තියට අනුව විග්රනහ කරන නිසාය.මේ සියල්ලතුළ සැබවින්ම ඇත්තේ හේතු ප්රකත්ය් නිසා ක්රි්යාත්මක වන ධාතු ස්වභාවය පමණි.මේ ධාතු ස්වභාවය පැවතීමට ආහාර ප්රතත්යයයෙන් උපස්ථම්භක වන දේ නැතිව ගිය කල එයද නොපවතී.ධාතු ස්වභාවය පවතිනුයේ ආහාර ප්රතත්ය‍ය ලැබීම නිසාය.ආහාර කෘත්යව ඉටු කරන ආහාර වර්ග සතරකි.එනම් කබලිකාහාර,ඵස්සාහාර,මනෝසංචේතනාහාර,විඤ්ඤාණාහාර යනුවෙනි. මේ ආහාර වර්ග සතර හේතු ප්ර ත්ය, වශයෙන් ධාතු ස්වභාවය පැවතීමට උපකාර කෙරේ. ආහාරයේ ඇති ඕජාව නිසා ඉන් ශක්තිය උපදවා ගන්නා ධාතු ස්වභාවය අඛණ්ඩව පවතී.ඕජාව විටමින්(Vitamin) නමින්ද හැඳින්වේ.මෙහි කබලිකාහාර යනු පඨවි,ආපෝ,වායෝ හා තේජෝ ආදී සතර ධාතුවෙන් නිෂ්පාදනයවූ ආහාරයයි.ඵස්සාහාර යනු ඉන්ද්රී,යයන් අරමුණුවල ස්පර්ශවීමයි. නැතහොත් අරමුණේ ගැටීමයි.ඵස්ස චෛතසිකයයි.මනෝසංචේතනාහාර යනු චර්යාවට පදනම සේ ගැනෙන මානසික පසුබිමවූ චේතනාවයි. විඤ්ඤාණාහාර යනු අවිද්යාව තණ්හා නිසා ඇතිවන පටිසන්ධි විඤ්ඤාණයයි. හෙවත් සිතයි.මේ අනුව සම්මුතිය පැවතීමට ආහාර ප්රනත්යනය ලැබීම අවශ්ය් බව පැහැදිලිවේ.ආහාරය නොලැබී ගියවිට සම්මුතිය නොපවතී.සම්මුතිය පවත්වා ගැනීමට කිසියම් වෙනස්වීමක්, සකස්වීමක් උපස්ථම්භක වේ.හෙවත් සංස්කරණ ලක්ෂණ සම්මුතිය තුළ පවතී. සම්මුතියතුළ ලෝකයේ සත්ය්ය පැවැත්ම නැත.සම්මුතිය තුළ පවතිනුයේ කෘතිමව ඇති කරන ලද හේතුප්රළත්ය් නිසා පවතින දෙයකි. සියළු සම්මුති වලින් බැහැරවීම නිවන වන්නේ මේ නිසාය. නිවන සම්මුතියක් නොව පරමාර්ථයකි. නිවන සම්මුතියක් ‍‍නොවන බැවින් එය පවත්වා ගැනීමට ආහාරමය හේතු ප්රමත්යන ලබාදීම අනවශ්යපය. නිවන යනු මේ ලෝකයේ පවතින පියවි ස්වභාවික නිර්මල පවිත්ර පරම පරමාර්ථමය ස්වභාවයයි. මේ සම්මුතිය ප්රභඥප්ති ධර්ම ලෙස අභිධර්මයෙහි සඳහන්ය.ප්රවඥප්ති නම් පැණවීමයි.හෙවත් සියළු දෙනා අතර පොදු එකඟතාවක් ඇතිකර ගැනීමයි.මේ ප්ර ඥප්ති අර්ථ ප්රවඥප්ති හා නාම ප්රෙඥප්ති යනුවෙන් දෙවැදෑරුම් වේ.මෙහි අර්ථ ප්රේඥ්ප්ති නම් පරමාර්ථ වශයෙන් සැලකූවිට නැති වුවද නමුදු ඒ පරමාර්ථවලම ඡායාවක් වශයෙන් සිතට අරමුණුවන දේය.මේ අරමුණු විවිධ ස්වරූපයෙන් ඇත. එසේම ඒ විවිධ ස්වරූප ගණනය කළහැකිය.එබැවින් සංඛ්යාව නමින් හැඳින්වේ.එලෙස දැනගැනීම මේ ප්රිඥප්තිවල විද්යිමාන තවත් ලක්ෂණයකි.මේ නිසා එයට සමඤ්ඤා යයිද කියනු ලැබේ.එසේම ව්යමවහාර කිරීමේ ලක්ෂණ අනුව ප්රයඥප්තිවලට වෝහාර යයිද කියනු ලැබේ.ප්රපඥප්ති පැණවීමක් ඒ ලක්ෂණ අනුව එය පඤ්ඤත්ති යනුවෙන් හැඳින්වේ.පඤ්ඤත්ති විවිධ ස්වරූපවලින් සමන්විතය.ඒ අතර සමූහ පඤ්ඤත්ති,සණ්ඨාන පඤ්ඤත්ති,සත්ත පඤ්ඤත්ති,දිසා පඤ්ඤත්ති,කාල පඤ්ඤත්ති, ආකාස පඤ්ඤත්ති, නිමිත්ත පඤ්ඤප්ති ප්ර,ධානත්වයෙහිලා සැලකිය හැකිය.පඨවි ආදී මහාභූතවල පැතිරීම්, ඝන බව ආදී භේද ඇති විවිධ ස්වරූප සලකා ව්ය්වහාරකරනු ලබන්නේ සමූහ පඤ්ඤත්තිය. පඨවි භුතයේ උපකාරයෙන් නිර්මිතව ඇති පෘථිවි,පර්වත,නදී,සාගර යනාදිය මෙනි. එසේම ලෝහ, ලී, ෆයිබර්, තඹ ආදී උපකරණයන්ගේ සටහන් ස්වරූපය සලකා ව්යරවහාරකරනු ලබනවිට එය නම් වනුයේ සමූහ පඤ්ඤත්තිය වශයෙනි.ඉන් නිර්මිතව ඇති මෝටර් රථ, මේස, පරිගණක, නිවෙස් ආදිය මෙනි.හේතුඵල පරම්පරා වශයෙන් පවතින විඤ්ඤත්ති ඉන්ද්රිරය සහිත ස්කන්ධ පංචකය ජීවියෙකුව සලකා ඊට සත්ව,පුද්ගල ව්යිවහාරය පණවා ගෙන තිබේ.මෙය සත්ත පඤ්ඤත්තියයි. පුරුෂ, පුද්ගල, දිව්යය,මනුෂ්යර,ව්යා.ඝ්රි ආදී වශයෙන් සැලකෙනුයේ මේ සත්ව පුද්ගල පැණවී‍මේ ස්වරූපයයි. චන්ද්ර යා සූර්යයා‍ හා පෘථිවියේ ඉලිප්සාකාර ගමන්ස්වරූපය නිසා ඇතිවන දිසා භේදය ඇතිවේ. බටහිර දිසාව නැගෙනහිර දිසාව ආදිය මෙනි.මෙය දිසාපඤ්ඤත්තියයි.එසේම හිරු ගමනයට අනුව උදෑසන,දිවා, රාත්රී කාල භේදය ඇති වේ. මෙය කාලපඤ්ඤත්ති යයි.දවස, පැය, විනාඩි, තත්පර ආදී භේද ඇතිවීමට මේ කාල පඤ්ඤත්තිය ඉවහල්වේ.ලෝකයේ නානාවිධ ද්රුව්යවමය දේ සැකසී ඇත්තේ විවිධ අනුපාත වලින් එක් එක් රූප කලාපයන්ගේ සංයෝගවීම අනුවය.එසේම එක් එක් රූප කලාප අතර කිසියම් පරතරයක් තිබේ. මේ පරතරය සූක්ෂම ස්වරූපවල සිට විවිධ පරාසවලින් අඩුවැඩි වශයෙන් දක්නට ලැබේ.රූප කලාප අතර පවතින මේ පරතරය ආකාසපඤ්ඤත්තිය සේ හැඳින්වේ.ධ්යාබන අභිඤ්ඤා ඉපිදවූ සෘද්ධි බලය ලැබූ යෝගාවචරයන් බිත්ති,ප්රා කාර,පර්වත ආදී ඝන ද්රයව්යඉ තුළින් ගමන් කිරීමට භාවිතා කරනුයේ මේ ආකාස පඤ්ඤත්තියයි.සෘද්ධිබලයෙන් අධිෂ්ඨාන‍ආකොට මේ ඝනද්රඉව්යළ නිර්මිත වී ඇති රූප කලාප අතර පවතින පරතරය අභිමත අයුරින් අඩුවැඩිකොට පාලනය කිරීමේ හැකියාව උපකාරී කර ගනිමින් ඝනද්රරව්යු අතරින් ගමන්කිරීමේ අවස්ථාව ඇති කර ගනියි. එසේම ජලයතුළ ඇති පඨවි ධාතු රූප කලාප අතර පරතරය ඝන ද්රඅව්ය වල රූප කලාප අතර පවතින පරතරයට වඩා අධික බැවින් ජලයෙහි මතුපිට පොළ‍ව මතුපිට යමකට රඳා පැවතීම අපහසුය. ජලයෙහි අධික ආපෝධාතු රූප කලාපය. යමෙකුට ධ්යාටන බලයෙන් ජලයෙහි පඨවි ධාතු රූප කලාප අතර පරතරය අඩුකොට ඒ මත පොළව මත ඇවිදයන්නාක් සේ ඇවිද යාහැකිය. මෙහි වැදගත් මනෝවිද්යාකත්මක සිද්ධාන්ත අන්තර්ගතය. මානසික ශක්තියට රූපයෙහි ශක්තිය අභිබවා යාහැකි බව මින් පැහැදිලිවේ. පඤ්ඤත්තිවල ඊළඟ කොටස අර්ථ ප්රනඥප්ති නමින් හැඳින්වෙනුයේ පරමාර්ථ ලෙස නැති වුවද එහි ඡායාමාත්ර වශයෙන් සිතට අරමුණුවන කසිණ මණ්ඩල ස්වභාව ආදී භේද නැති මහා භූත නිමිතිද පරිකර්ම ආදී භේද නැති භාවනා ක්ර ම භාවිතයෙහිදී සිතේ ඇතිවූ නිමිතිවේ.මෙබඳු නිමිති නිමිත්තපඤ්ඤත්ති නමින්ද හැඳින්වේ.මේවා පරිකර්ම නිමිත්ත,උද්ග්රිහ නිමිත්ත ආදියෙහිදී ඇතිවේ. පරමාර්ථ ධර්ම අනුව ත්රි ලක්ෂණයට අයත්වන බැවින් මෙබඳු නිමිති නොපවතින නමුදු ධ්යාේනයන්හි පවතින ලක්ෂණ වශයෙන් නිමිති සේ මේවා සිතට අරමුණුවේ.එබැවින් මේවා අර්ථ ප්රාඥප්ති නමින් හැඳින්වේ.නාම ප්රසඥප්ති සේ හැඳින්වෙන්නේ පරමාර්ථවලට හෝ අර්ථප්රරඥප්තියට හෝ පනවනලද නම්ය.එය නාම,නාමකර්ම,නාමධෙය,නිරුක්ති,බ්යලඤ්ජන,අභිලාප යන‍ නම් වලින් පවා‍ හැඳින් වේ. මේ සියළු ප්ර,ඥප්ති විද්යනමාන හා අවිද්යහමාන ස්වරූපය අනුව තව අනු කොටස් සයකට බෙදියහැකිය. එනම් විද්යයමාන ප්රරඥප්ති,අවිද්යිමාන ප්ර ඥප්ති,විද්යමමානයෙන් අවිද්යසමාන ප්රයඥප්ති,අවිද්ය්මානයෙන් විද්යපමාන ප්රඅඥප්ති,විද්යිමානයෙන් විද්යපමාන ප්රදඥප්ති,අවිද්යමමානයෙන් අවිද්යනමාන ප්ර‍ඥප්ති යන්නයි. පරමාර්ථ වශයෙන් සැලකූවිට රූප,වේදනා ආදිය ඇත.ඒ ඇති රූප වේදනා ආදියට ඒ නම් ව්ය්වහාර කරනු ලැබේ.පරමාර්ථ වශයෙන් විද්ය මාන එසේම සම්මුතියතුළ ඇති මෙබඳු දේ විද්යයමාන ප්රනඥප්ති නමින් හැඳින්වේ.පරමාර්ථ වශයෙන් සැලකූවිට භුමි,පර්වත ආදිය නැත. ඒ නැති භූමි,පර්වත ආදියට භූත සකස්වීමේ ස්වරූප සලකා භූමි,පර්වත ආදී නම් ව්යදවහාර කරනු ලැබේ. අවිද්යආමාන ප්රපඥප්ති සේ දැක්වෙනුයේ මෙබඳු ප්රාඥප්තිය.ෂඩ් අභිඥා උපදවා ගත් යෝගාවචරයෙකු ෂඩ්අභිඥ නමින් ව්යදවහාර කෙරේ.පරමාර්ථ වශයෙන් අභිඥා ඇත.නමුදු ඒවා ලාභි පුද්ගලයෙකු යැයි කිවහැකිවූ අයෙකු නැත. සත්වපුද්ගල සම්මුතිය පරමාර්ථ වශයෙන් අසත්යුයක් වන නිසාය.පුද්ගලයෙකු පරමාර්ථ වශයෙන් නොදැක්වුනද ෂඩ්අභිඥා උපදවාගත් තැනැත්තාට ඒ නමින් ව්යනවහාර කෙරේ.මෙය විද්යවමානයෙන් අවිද්යදමාන ප්ර ඥප්තියයි. ස්ත්රිකයකැයි පැවසුවද පරමාර්ථය ධර්ම අනුව නාමරූප මිස එහි එබඳු දෙයක් නැත.නමුදු ලෝක සම්මත ව්යනවහාර මාත්රය අනුව ස්ත්රිේය නමින් ශබ්දයක් ඇත.මෙය අවිද්යාමානයෙන් විද්යතමාන ප්රයඥප්තියයි. චක්ෂුර් විඥානය යන හැඳින්වීමතුළ චක්ෂුද මෙන්ම විඥානයද සැබවින් ඇත. එබැවින් මෙය විද්යපමානයෙන් විද්ය මාන ප්රුඥප්තිය ලෙස හැඳින්වේ.ආචාර්ය උපාධිධාරියා කී කල්හී පරමාර්ථ වශයෙන් ආචාර්ය උපාධියක්ද නැත.එය ලැබූ උපාධිධාරියා යනුවෙන් හඳුන්වන අයෙකුද නැත.මේ දෙකම ලෝක සම්මත ව්ය වහාර මාත්රධ පමණි.එබැවින් මෙබඳු වූ ප්රෙඥප්ති අවිද්යයමානයෙන් අවිද්ය මාන ප්රුඥප්ති ලෙස හැඳින්වේ.බොහෝවිට ලෝකයෙහි විවිධ ගැටුම් ඇතිවනුයේ ප්රනඥප්තිමාත්ර සත්යද වශයෙන් සලකා ඒවාට අනවශ්යේ ලෙස ඇළුම්කිරීම නිසාබව පැහැදිලිය.ප්රඳඥප්ති නිසා ඇති වූ දැනුම සම්මුතියේම ඡායා මාත්රයයක් පමණි.එබඳු දැනුම ලෝකයට අයිති ජරා මරණ ව්යා්ධි ආදී දුකට හේතුවන ස්වභාවයට අයත්ය.ඉන්ද්රිකය දැනුම බොහෝවිට සමන්විතවනුයේ ලෝක සම්මතයෙනි. ඉන්ද්රිටයන්ගෙන් ගන්නා අරමුණු මනස වෙත සම්ප්රේවෂණයවනුයේ දත්ත වශයෙනි.මොළය වෙත ළඟාවූ ප්රාමථමික දත්ත මොළයට පහසුවෙන් හඳුනාගැනීමට හැකිවන සේ යම්කිසි සංස්කරණ ක්රි යාවළියකට ලක්කෙරේ.මේ පරිවර්තන ක්රිගයාවළියතුළ බොහෝවිට සිදුවනුයේ ප්රාණථමික දත්තවල ස්වරූපය මුළුමනින්ම වෙනස්කිරීම්වලට ලක්වීමයි.මන්ද මොළයට හඳුනාගැනීමට හැකිවනුයේ ඒ අයුරින් ප්රාවථමික දත්ත වෙනස් කළහොත් පමණක් වන නිසාය.මේ නිසා ලෝක සම්මතය අනුව ඒ දත්තවල ප්රා ථමික ස්වරූපය වෙනුවට සිය අභිමතය පරිදි වෙනස්කරගත් හැඩයකින් දත්ත හැඳිනීම පිණිස ඉදිරිපත් කෙරේ.මෙහිදී ප්රාවථමික දත්ත හඳුනාගන්නා ස්වරූපයද පුර්වනිගමන මත රඳාපවතී. කෙනෙකුට යම් දැනුමක් ලැබිය හැක්කේ ලෝක සම්මත ව්යවවහාරය ඔස්සේ පමණි.එයද බොහෝ විට අධ්යමහාරය මත රඳා පවතී. ඉන් පරිබාහිර කිසිදු දැනුමක් මොළය‍ට ලැබීමට අසීරුය. මන්ද මොළය ප්රාහථමික දත්ත වටහාගන්නේ මීට පෙර ඒ දත්තවල ස්වරූපය පිළිබඳ මොළයට යම් වැටහීමක් තිබුණහොත් පමණක්වන නිසාය.මේ නිසා ඒ දැනුම නිරතුරුව මොළයේ ගබඩාවී ඇති පුර්ව දැනුම සමඟ සසඳාබැලීමකට ලක්වේ. මේ සැසඳීමේ ක්රිතයාවළිය තුළ ප්රාදථමික දත්ත වෙනස්කම් වලට බඳුන්වේ.එවිට ප්රාමථමික දත්ත යැයි වටහාගනුයේ ඒ කිසිදු අයුරකින් ප්රාිථමික දත්ත වලට අදාළ නොවූ ස්වරූපයක් වියහැකිය.ඉන්ද්රිියන් ආශ්රපයෙන් අපට ලැබිය හැකි දැනුමේ සැබෑ ස්වරූපය එපරිදිය.එබඳු දැනුමක් ලබා සියල්ල දත් ලෙසට කල්පනාවීම වරදවා වැටහීමක් ලෙස පෙනීයයි.පරමාර්ථ දැකීමට හැකිවනසේ මානසික මට්ටම සකස් කර ගැනීම ඉතා දුෂ්කර කාර්යයකි. යමෙකු මහත් වෙහෙසක් දරා අසීරුවෙන් වුවද මානසික මට්ටම ඒ අයුරින් පරිවර්තනය කිරීමට වෙහෙස ගැනීමේ කාර්යය විදර්ශනාභාවනා වැඩීම ලෙස සාමාන්යර ව්යනවහාරය අනුව සැලකේ.මෙබඳු අවස්ථාවක් දක්වා මානසික මට්ටම පරිවර්තනය කරගැනීම පහසුවෙන් කළ හැකි කාර්යයක්ද නොවේ.වෙනත් සමථ භාවනා වැඩීමට සාපේක්ෂකව විදර්ශනා භාවනා වැඩීමට තරමක් අපහසුතාවයක් ඇතිවනුයේ මේ නිසාය. බොහෝ දෙනෙකු තුළ ඇත්තේ සමථ භාවනා වැඩූ පළපුරුද්දකි.මෙරටෙහි වුවද පුරාණයේ සිටම වැඩි දෙනෙකු තුළ ඇත්තේ සමථභාවනා සිදු කර ලැබූ පළපුරුදුකම්ය.ඒ පළපුරුදුකම් පිටිවහල්කොට විදර්ශනා භාවනා වැඩීමේ අපහසුතාවයක් නැතද ඒ දැනුම වරදවාගෙන විදර්ශනාභාවනා වඩන්නේ යැයි මුලාවට පත්ව සමථ භාවනාවම වැඩීමේ කිසිදු අර්ථයක් නැත.විදර්ශනා භාවනාවේදී ක්ර මිකව පුරුදු කරනුයේ අත්හැරීමේ ක්රිමයාවළිය සාර්ථක ලෙස සිදුකරන ආකාරයයි.සමථභාවනා ක්ර මවලදී සිත මනාව ප්රමගුණකර සුවිශේෂී හැකියා ලැබීමට යොමු කරවනු ලැබේ.සමථ භාවනා ක්රමමවලදී කෙළෙස් යටපත්වීම මිස විදර්ශනා භාවනාවේදී මෙන් ඒවා දුරුකර දැමීමට ක්රිථයා නොකෙරේ. විදර්ශනා භාවනා ක්රවම වඩාත් ගැලපෙනුයේ ගිහි අයට වඩා පැවිදි පක්ෂයටය.නමුදු පෙර ආත්මභාව වලදී විදර්ශනා භාවනා වඩා පළපුරුදුකම් ඇති ගිහි අයද සිටිති. ඒ අයට විදර්ශනා භාවනා කිරීමට ගිහි පැවිදි භේදයක්ද නැත. විදර්ශනා භාවනාවේදී ගිහියන්ට බාධාව ඇතිවනුයේ කාම හැඟීම් සම්බන්ධ අවස්ථාවන්හිදීය. ගිහියෙකුට වුවද කාම හැඟීම් ඉවත්කරගැනීමේ අරමුණ පෙරදැරිව විදර්ශනා භාවනාව වැඩිය හැකිය. නමුදු එය ගිහියන් සියළු දෙනාම උදෙසා වලංගු නොවේ. මන්ද ගිහි අයට ලිංගික ජීවිතය අකැප නොවන බැවිනි.එය ගිහියන්ගේ සාමාන්යත ලෝක සම්මුතියයි. ගිහි පැවිදි බව පවා ලෝක සම්මත ව්යනවහාරයකි.ගිහි පැවිදි වුවද ඒතුළ ඇත්තේ නාමරූප වූ ස්කන්ධ සමුදායක්පමණි.භාවනා කරනවිට ක්රිහයාකරනුයේ පුද්ගලයාතුළ ඇති මනසයි.භාවනාවනම් පුද්ගලයෙකුගේ අභ්යරන්තරගත මානසික ක්රිපයාවළියකි.ඒ ක්රිවයාවළියතුළ නිවැරදිව නිරතවීම මඟින් සිය අපේක්ෂාව සාර්ථකත්වය කරා මෙහෙයවීමේ හැකියාව පුද්ගලයෙකුතුළ පවතී.යමක් නිවැරදි ලෙස කිරීම මඟින් අදාළ සාර්ථකත්වය ළඟාකරගත හැකිය.අවශ්යීවනුයේ නොපසුබස්නා වෑයමක් දරා තමා අපේක්ෂා කරන අරමුණ ඉටුකරගැනීමයි.විදර්ශනා භාවනාව පවා ආරම්භකරනුයේ මුලික පියවරවූ ලෝක සම්මත ව්යකවහාරය අනුක්රශමයෙන් දුරුකිරීමේ ක්රුමවේදයකට අනුවය.සප්තවිශුද්ධිය නමින් හැඳින්වෙන ක්රිරයාවළිය තුළ ක්ර‍මික අයුරින් මානසික පසුබිමතුළ ගොඩනැඟී ඇති සම්මුතිය දියකර හරිනු ලැබේ.මෙය එක්වරම කළනොහැක්කේ සසර භවගමනතුළ මෙබඳු සම්මුති ව්යළවහාර ඉතා විශාල ප්රේමාණයක් මානසික පසුබිමතුළ එක්රැස්ව පවතින නිසාය.තවත් හේතුවක් නම් මනසට දෘෂ්ටීන් අල්ලාගැනීම හුරුපුරුව ඇතිබැවිනි.මනසට හුරුපුරුදු දෘෂ්ටියෙන් මනස ඉවත්කළ විගසම කැළඹීමට පත්වන මනස පහසුවෙන් වික්ෂිප්තවීමේ අවස්ථාවන් ඇතිවේ.ක්රෙමානූකූල අයුරින් ලෙස භාවනා පුහුණුවේ නිරතවන භාවනානුයෝගී ගෝගාවචරයින්ට සිය අභ්යා.සය තහවුරුවීමත් සමඟ ඕනෑම මානසික තත්වයකදී ඊට පහසුවෙන් අනුගතවීමට හැකියාවඇතිවේ. භාවනාව මනෝ කායික තත්වයකට සිත සහ සිරුර සූදානම් කරවීමකි.‍ඉන්ද්රීනය ඥානය නියම දැනුම නොවේ. නියම දැනුමක් ලැබෙනුයේ ලෝකසම්මත ඉන්ද්රිීය ඥානය වෙනුවට පරමාර්ථ ධර්ම අරමුණු කිරීම මඟිනි. දිගුකලක් ලෝක සම්මුතියේ ඇලී ගැලී එහිම සිරව තිබූ මනස ඉන් මුදවා ගැනීම අසීරුවුවද ඒ මුදවා ගැනීමේදී මනසට වචනයෙන් කිව නොහැකි තරම් සිසිලසක් දැනෙනුයේ මේ නිසාය. ලෝක සම්මුතියට සිර ගතව කටයුතු කිරීමට වඩා ඉන් මිදිය හැකිවීමතුළ ඇතිවනුයේ සිසිලසකි. නිවීමකි. විවිධ වූ න්යාටයය, සිද්ධාන්ත සකස්කර ඒතුළට සමස්තය අදාළ කරගැනීමට වෑයම්කිරීමට වඩා පුද්ගල වේමත්තතාව මත පදනම්ව ප්රාටයෝගිකව කටයුතු කිරීම මඟින් පහසුවෙන් සත්යාදවබෝධය කරා ළඟා විය හැකිය. ස්ත්රි ය,පුරුෂයා,ගිහි,පැවිදි මේවා ලෝක සම්මුතිය.හෙවත් බාහිරව විද්යතමාන භෞතික දේය.මනසට අරමුණුවන පරමාර්ථ ධර්ම සමඟ සම්මුතිය පටලවා ගැනීමෙන් නියම දැනුමක් ලැබිය නොහැකිය. ඉන්ද්රිසය ඥානය තුළින් ලබන දැනුම හුදෙක් සුතමය ඥානයකට සීමා‍ වේ. දැනුම ලෝක සම්මුතිය අනුව නොව පරමාර්ථය ඔස්සේ ලැබීම හැඳින්වෙනුයේ ප්රැතිවේධය යනුවෙනි.මේ අනුව ධර්මය ලෝක සම්මුතිය අනුව දැන ඉගෙනීමේදී ලබනුයේ සුතමය දැනුමක් පමණක් වන අතර ඒ ධර්මය පරමාර්ථ වශයෙන් වටහාගැනීමේදී ප්ර තිවේධ අවබෝධය ලැබේ. ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය ඇත්තේ ක්රාමිකව සිත පරමාර්ථ ධර්ම අවබෝධය ලැබීමට උචිතවන ලෙස සුසර කිරීම පිණිසය.විදර්ශනා භාවනාව නම් සිත පරමාර්ථ ධර්ම දැනහැඳින ගැනීමට හැකියාව ලැබෙන පරිදි සුසර කිරීම් ක්රි යා වලියයි.මාර්ගඵල ඥාන ඇතිවීම නම් සිත සුසරකිරීමේ ක්රියයාවලිය මඟින් සාර්ථකව පරමාර්ථ ධර්ම වටහාගැනීමට හැකියාව ලැබීමේ අවස්ථාවයි. භාවනාවේදී උත්සාහ කරනුයේ ලෝක සම්මුතියෙන් මනස විනිර්මුක්තකරවමින් පරමාර්ථය කරා පැමිණවීමටයි. එහිදී තවමත් සිත ලෝක සම්මුතියතුළ සිරගත කරවා ගැනීමට වෑයම්කිරීමේ කිසිදු පැහැදිලි අර්ථයක් නැත.විදර්ශනා භාවනාවට එළ‍ඹෙන බොහෝ පුද්ගලයන්ගේ භාවනාව සාර්ථක කර ගැනීමට බාධාකාරී වනුයේ මෙබඳු ආකල්ප රැසක් ඒ පුද්ගලයා තුළ තිබීමයි.ලෝක සම්මුතිය තුළ විද්ය මාන වන මීට අමතර තවත් වැරදි ආකල්ප රාශියකි.ඒසෑම ආකල්පයකින්ම සිදුවනුයේ පරමාර්ථ ධර්මයෙන් සිත වඩාත් ඈත්කොට ඉන්ද්රි ය ඥානය මඟින් ලැබෙන ලෝක සම්මුති ව්යරවහාරය තුළම සිරගත කරවීමයි. 3.7.ඉන්ද්රී ය ඥානයේ දුබලතා ඉන්ද්රි ය ඥානය මඟින් ලබන දැනුමේ විවිධඅඩුපාඩු විද්යීමානවීමට හේතුව ඉන්ද්රීනය ඥානයේ පවතින දුබලතා හේතුවී තිබේ.බාහිර ලෝකයෙන් විවිධ සංවේදන ලබාගැනීමට ඉන්ද්රි යන්තුළ ඇති සීමා සහිතකම්ද මීට ඉවහල්වේ.නිදසුනක් නම් ඇස යන ඉන්ද්රිදය මඟින් ලබන දැනුම පදනම්වනුයේ පෙනීම මතය.එනම් දෘෂ්යල සංජානනයයි.ඇස නමැති ඉන්ද්රිරය නිවැරදිව ක්රිමයාත්මකවීමට නම් ඇසේ ජීව විද්යාෂත්මක පිහිටීම හොඳින් පැවතිය යුතුය.උපතින් ඇසේ පෙනීමේ දුබලතා තිබුණ‍හොත් එහිදී නිවැරදි දෘෂ්යම සංජානනයක් ඇති‍ නොවේ.එසේම රූප දර්ශනයවනුයේ රූප දර්ශනයවීමට උචිත වූ ආලෝක තත්වයක් පැවතුනහොත් පමණි.අඳුරේ කොපමණ රූප තිබුණද,ඉන් දෘෂ්යත සංජානනයක් සිදුනොවේ.ඇස හා දෘෂ්යේවන රූප අතර ප්රමමාණවත් පරතරයක් පැවතිය යුතුය.ඒ පරතරය නිශ්චිතවූ දෙයකි.මේ නිශ්චිත පරතරය අඩුවැඩිවීම මතද දෘෂ්යප සංජානනය ක්රි්යාත්මක නොවේ. උපතින් ඇස නිවැරදිව පිහිටි අයෙකුගේ පවා කල්ගතවී,වියපත්වීමේදී ඇ‍සේ ස්නායු දුබලවීම මතද එහි කාචයට සම්බන්ධ ස්නායු නිසි ලෙස ක්රිපයා නොකරන මට්ටමට පත්විය හැකිය.එවිට ඇ‍සේ කාචය රූපවල පරතරයට අනුව සීරුමාරු කරන ස්වභාවය ගිලිහී යයි.මෙහි අනිවාර්ය ප්රවතිඵලය රූප දැකීමට උචිත පරතරයකට අනුව ඇසේ කාචය අනුවර්තනය නොවීමයි.ඒ නිසා දෘෂ්යය සංජානන මට්ටම අඩුවීයයි. වියපත්වීමේදී ඇස් පෙනීම දුබලවී යනුයේ මෙබඳු හේතු නිසාය.මේ දෘෂ්යය සංජානනයේ අඩුවීම ළඟ පෙනීමේ දුබලතා ලෙස හා දුර පෙනීමේ දුබලතා ලෙස කෙනෙකු තුළ ඇතිවේ.ඇස් කණ්ණාඩිවල අවශ්යාතාව මතුවනුයේ එසේ ඇතිවන දුබලතා මඟහරවා ගැනීම පිණිසය.මේ ආකාරයේ දුබලතාම සෙසු ඉන්ද්රිතයන්හිද මතුවේ.මේ හේතුව නිසා ඉන්ද්රිසය ඥානයේ දුබලතා ඇතිවන බව හා සීමාසහිතවූ වපසරියකින් සමන්විත බව පැහැදිලිවේ.ජීව විද්යාතත්මක හේතු නිසා මේ අයුරින් ඉන්ද්රීූය ඥානයෙහි සීමා සහිතබව ඇතිවේ.පොදුවේ මනුෂ්යා ඉන්ද්රිතයන්හි සංවේදී මට්ටමක් ඇත.ඊට වඩා සියුම් මට්ටම් වල ඇති සංජානන මනුෂ්යේ ඉන්ද්රියයන් මඟින් සංජානනය කළ නොහැකිය. මනසද ඉන්ද්රිොයක් ලෙස බුදුදහමේ සඳහන්ය.එය මනෝඉන්ද්රිේය සේ දැක්වේ.මනෝ ඉන්ද්රි්ය මඟින් ගනු ලබන අරමුණු ධම්ම ලෙස දක්වා තිබේ.වෙනත් කිසිදු ඉන්ද්රිේයක උපකාරය රහිතව තනි මනෝ ඉන්ද්රි යට පමණක් සෘජුව අරමුණු ගතහැකිය.මෙහි මට්ටම් දෙකක් තිබේ.පළමු මට්ටම පොදු සාමාන්යණ ඉන්ද්රිතය ක්රිටයාකාරීත්ව මට්ටමයි.මෙය ඉන්ද්රිුය ප්ර ත්ය ක්ෂය ලෙස හැඳින්වේ.අනෙක ‍ඉන්ද්රීසය ප්රරත්ය.ක්ෂය ඉක්මවූ අතීන්ද්රි්ය ප්රතත්ය‍ක්ෂයයි.අතීන්ද්රිකය ප්ර ත්ය.ක්ෂයෙහිදීද ලෞකික හා ලෝ‍කෝත්තර වශයෙන් ප්රකභේද දෙකක් ඇත.ලෞකික ධ්යායන අභිඥා සෘද්ධි බල උපදවා ප්රා්තිහාර්ය පෑමේදී ඇතිවූ අතීන්ද්රිකය ප්රඇත්යකක්ෂය ලෞකික අතීන්ද්රි‍ය ප්රඥත්යඋක්ෂ ප්රරභේදයයි.දෙවැන්න මාර්ගඵලඥාන ඉපිදවීමේදී ඇති වන අතීන්ද්රිකය ප්ර්ත්යරක්ෂය ලෝකෝත්තර අතීන්ද්රිදය ප්රරත්යයක්ෂ ප්රනභේදයයි. මෙහිදී සැලකෙනුයේ ඉන්ද්රීදය ප්ර ත්යරක්ෂය පිලිබඳවය.බුදුදහම ඉන්ද්රීරය ප්රයත්ය ක්ෂය ඒකායන සත්යදයක් ලෙස නොපිලිගනියි. නමුදු භෞතිකවාදී දර්ශනවල ඒකායන පරමාර්ථය ලෙස පිළිගෙන ඇත්තේ ඉන්ද්රී්ය ප්රයත්ය ක්ෂ නිසා ඇතිවන ඉන්ද්රීශය ඥානය පමණි.ඉන්ද්රී්ය ඥානයේ පවතින ස්වභාවික දුබලතා නිසා සැමවිට එමඟින් ලැබෙන දැනුම සර්ව සම්පූර්ණයෙන්ම නිවැරදි නොවනබව පිළිබඳ එබඳු භෞතිකවාදී දර්ශන සෑම විටකදීම නිහඬය.මන්ද ඉන්ද්රීිය ඥානය මඟින් ලැබෙනුයේ හුදෙක් අසම්පූර්ණ දැනුමක් වන බැවිනි. ඉන්ද්රිදයන්හි පවතින දුබලතාවලට අනුරූපව එමඟින් ලැබෙන ඥානයද හැඩගැසේ.සමහර අයට යම් යම් වර්ණ නොපෙනේ.ඇස හොඳින් ක්රිුයාකරතත්,ඇසේ වර්ණ දැකීමේ හැකියාවේ දුබලතා ඇතිවූ අය සිටිති.ඇතැම්විට ඇස හොඳින් තිබෙතත්,එහි කිසිදු ජීව විද්යා ත්මක දුබලතාවයක් නොතිබුණත්, අවස්ථානුරූපව පෙනීමේ ගැටළු ඇතිවියහැකිය.තදින් හිරු පායාඇති ගිනිමද්දහනේ වැඩිවේලාවක් එම හිරුආලෝකයට නිරාවරණයව සිට අලෝකය අඩුස්ථානයකට පැමිණි විගස ස්වල්පවේලාවක් ගතවනතුරු අවට පෙනීමේ හැකියාව නැතිව පවතී.යළි ස්වල්ප වේලාවක් ගතවීමේදී ඇසේ පෙනීම සාමාන්යප තත්වයට පත්වේ.ලැබෙන ආලෝකයට අනුව කුඩා හෝ විශාල වෙමින් සීරුමාරුවීම තුළින් ඇසට ලැබෙන ආලෝක ප්රකමාණය පාලනය කිරීම මඟින් ඇසට ගෝචර වන ප්ර තිබිම්බය හඳුනාගැනීම ඇසේ කනිණිකාවේ ස්වභාවයයි.මෙහිදී වැඩි තීව්රෝතාවකින් ලැබෙන ආලෝකයට හුරු වූ ඇසේ කනිණිකාව විශාල හෝ කුඩාබවට එක්වරම සීරුමාරුවීම අපහසුය.මේ නිසා ස්වල්ප කාල සීමාවක් මේ සඳහා වැයවේ.තද ආලෝකයක් ලැබී පසුව මඳ අඳුරට එක්වරම හුරුවීම අපහසු නිසා මෙසේ සිදුවේ.සෙසු ඉන්ද්රිපයන්හිද මීට සමාන දුබලතා දක්නට ලැබේ.මේ නිසා ඉන්ද්රීිය ඥානය සෑම විටකදීම නිවැරදි යැයි සහතික විය නොහැකිය.ඒ නිසා ඉන්ද්රිකය ඥානය ඉවහල්කොට නිගමනවලට එළඹීමේදී මේ පිළිබඳ සලකා බැලීමට සිදුවේ.බටහිර වෛද්ය විද්යාට හා තාක්ෂණ කේෂ්ත්රටවල කරන පර්යේෂණ විශාල ප්රිමාණයක් ඉන්ද්රීෛය ඥානය මත පදනම්ව සිදුවන බව පෙනේ.මේ සඳහා බොහෝ විට සිය පියවි දෙනෙත වෙනුවට නවීන තාක්ෂණය මත පදනම්ව සකස්කළ විවිධ නවීන උපකරණ භාවිතායට ගනුලැබේ.නවීන තාක්ෂණික උපකරණ වුවද භාවිතා කරනුයේ ඉන්ද්රීරය ඥානය නිසාය. ස්වභාවික ඉන්ද්රී්යඥානය උපයෝගීකොටගනිමින් පමණක් විවිධ දේ පිළිබඳ නිගමනවලට එළඹිය හැකි මට්ටමින් උසස් දැනුමක් ඇතිකර ගැනීමට නොහැකිබව බටහිර විද්යාප ක්ෂේත්රටවල සිදු කරන පර්යේෂණවල දී නවීන තාක්ෂණික උපකරණ භාවිතා කිරීමට සිදුවීම නිසාම පෙනී යයි. මන්ද සත්යරය දැකිය හැකි මට්ටමක් ඉන්ද්රීතය ඥානයේ තිබිණි නම් මේ බටහිර පර්යේෂණ කාර්යන් වලදී මෙතරම් තාක්ෂණික උපකරණ භාවිතා නොවීමට ඉඩකඩ තිබිණ.මේ නිසා ඉන්ද්රිාය ඥානයේ සීමාසහිත බව ශුද්ධ විද්යා ව (Pure Science)තුළ පවා පිළිගැනී ඇතිබව පැහැදිලිවේ.ඉන්ද්රියය ඥානය ඉන්ද්රිවයන්හි පවතින ස්වභාවික ලක්ෂණ සමඟද බැඳී පවතී.එනම් ඒ ඒ ඉන්ද්රිියන් ඊට ආවේණික නෛසර්ගික ලක්ෂණ ගන්නා බවයි.ඇසේ ස්වභාවය රූප දැකීමයි.ඇසට ශබ්ද නොඇසේ.කණේ ස්වභාවය ශබ්ද අසනබවයි.එයට රූප නොපෙනේ.දිවේ ස්වභාවය රස දැනෙනබවයි.ඊට රූප හෝ ශබ්ද සංජානන ලබාගත නොහැකිය.ඒ අනුව සමට ස්පර්ශ දැනෙතත්,රූප ශබ්ද රස හෝ ශ්ර වණ දැනගැනීමේ ශක්තියක් නැත.මේ අනුව ඒ ඒ ඉන්ද්රිවය සතුව සුවිශේෂී කාර්යභාරයක් ඇතිබවද,ඒ කාර්යභාරයට ඔබ්බෙන් ඇතිදේ දැනගැනීමට නොහැකි බවද පැහැදිලිය.මනසද ඉන්ද්රිඒයකි.නමුදු මනසට සෙසු ඉන්ද්රි ය සියල්ලෙහිම කාර්යභාරය සිදුකිරීමට හැකිය.මනසට රූප,ශබ්ද,ගන්ධ,රස, ස්පර්ශ යන අරමුණු පමණක් නොව ධම්ම නමැති මානසික අරමුණු දැනගැනීමේ ශක්තියද ඇත. මනසෙහි ප්රුධාන කාර්යය නම් ධම්ම යන නමින් හැඳින්වෙන අරමුණු දැන ගැනීමේ ක්රිකයාවයි. සෙසු ඉන්ද්රි්යන්හි ක්රිධයාකාරීත්වය නැතිව මනසට ඒ ඉන්ද්රි්ය සියල්ලේ ක්රිනයා පවරාගත හැකිය.නමුදු මනස ඒ වෙනුවෙන් කිසියම් සුසර කිරීමට ලක්කළ යුතුය.මේ සුසරකිරීමේ ක්රිරයාව ලෞකික ධ්යාුන සමාපත්ති, අභිඥා උපදවා ගැනීමක් ලෙස හැඳින්වේ.ලෞකික අභිඥා ලාභියෙකුට පරසිත් දැකීමේ, දුර ඇතිදේ ඇසින් දකින්නාක් පෙනීමේ හැකියාව උපදවා ගතහැකිය.දුර ඇති දේ කණින් අසන්නා සේ ඇසීමේ හැකියාව උපදවා ගතහැකිය.මේ ආදී වශයෙන් ඉන්ද්රිුයන්ගෙන් ඉටුකරගන්නා සියල්ල ලෞකික අභිඥා ලාභියෙකුට මනසින් පමණක් ඉටුකරගත හැකිය.නමුදු ඊට අදාළ ඉන්ද්රි්යෙහි මනා ක්රිායාකාරීත්වය පැවතිය යුතුය.නිදසුනක් ලෙස ජාති අන්ධයෙකුට ලෞකික අභිඥා උපදවා දුර ඇති දේ දැකීමේ හැකියාව ලැබිය නොහැකිය.එසේම බිහිරෙකුට ලෞකික අභිඥා උපදවා දුර ඇති ශබ්ද ඇසීමේ හැකියා උපදවාගත නොහැකිය.ඉන්ද්රිකය සංජානන නිසි අයුරින් මොළය වෙත සම්ප්රේදෂණය වී මොළය එය හඳුනාගැනීමේ ක්රිකයාවළිය සම්පූර්ණවීමටනම් අවශ්ය්තා කීපයක් සම්පූර්ණවියයුතුය. පළමුව අවශ්යහතාව නම් අදාළ ඉන්ද්රිසයෙහි ක්රිශයාකාරීත්වය නීරෝගීව පැවතීමයි.දෙවැන්න නම් එයට අදාළ මස්තිෂ්කයතුළ පිහිටි ප්රළදේශයෙහි ක්රි්යාකාරීත්වය නිසි පරිදි පැවතීමයි.මේ අවශ්යනතා දෙකම එක හා සමානව ක්රිදයාත්මක වන්නේ නම් පමණක් අදාළ ඉන්ද්රි ය සංජානන නිසි අයුරින් ක්රිනයාත්මක වේ.ඇතැම් අවස්ථාවලදී බාහිර ඉන්ද්රිනයෙහි ක්රිායාකාරීත්වය නීරෝගීව පවතිද්දී පවා අදාළ ඉන්ද්රිියේ සංජානන හැකියාව නැතිව ගොස් ඇතිබව දැකගැනීමට ලැබේ.මීට හේතුව මොළයතුළ එයට අදාළ ප්රජදේශයේ ක්රිොයාකාරීත්වය අඩපණවී පැවතීමයි.බාහිර ඉන්ද්රි යන්හි ක්රිළයාකාරීවයට සමගාමීව එයටම අදාළ මස්තිෂ්ක ක්රිායාකාරීත්වයද නිසි පරිදි පැවතිය යුතුය.මේ අංශ දෙකම එක සමානව සිදුවන්නේ නම් පමණක් අදාළ ඉන්ද්රි්ය සංජානනය නිසි පරිදි සිදුවේ. ඇස,කණ,නාසය,දිව,සම ආදී ඉන්ද්රි්යන් මඟින් සිදුවනුයේ අදාළවූ ප්රිදේශවල සංවේදීතාවය උපයෝගී කරගනිමින් ඊට අදාළ සංඥා දත්ත රැස්කරගැනීම හා ඒ සංඥා දත්ත ක්ෂණිකව මොළය වෙත සම්ප්රේනෂණය කිරීමයි.මොළයේ අදාළ ප්රාදේශ මේ ප්රාසථමික සංඥා දත්ත නිසා උත්තේජිත වේ. මේ උත්තේජනය සමඟම එහි සිදුවන සංකීර්ණ රසායනික ක්රිපයාවළිය මඟින් නිපදවෙන රසායනික ද්රනව්යජ මොළයේ අභ්යසන්තර ප්රිදේශ කරා සම්ප්රේ ෂණය කරවනු ලැබේ.එසේම මධ්ය මොළය සමඟ වූ ස්නායු සම්බන්ධතාව උපයෝගී කරගනිමින් අදාළ ස්නායු සම්ප්රේිෂණ මධ්ය මොළයට තේරුම්ගත හැකි ලෙස පරිවර්තනය කර යවනු ලැබේ. මෙය පරිගණක ෆොන්ට පරිවර්තන මෘදුකාංගයක ක්රිැයාකාරීත්වයට (Font Translation Software)සමානය.නිදසුනක් වශයෙන් ඇසට අදාළ ප්රිදේශය තුළ ක්රිදයාත්මකවීම නිසා ලැබෙන සංඥාවල මුලික යුනිකේත (Unicode Translate) පරිවර්තනයක් සිදු වේ.මේනිසා ඇසට සම්බන්ධ දෘෂ්ටි ස්නායුව මඟින් මධ්යන මොලය කරා යවන දෘෂ්ය සංඥා දත්තවල සටහන පැහැදිලිව කියවා තේරුම්ගැනීමට මධ්යිමොළයට හැකිවේ.මේ දෘෂ්ය‍ යුනිකේත පරිවර්තන කාර්යය නිසි ලෙස සිදුනොවූ විට ඇසේ ක්රිමයාව නිවැරදිව සිදුවුවද මොළයට ලැබෙන දෘෂ්යි සංඥාව කියවා තේරුම්ගැනීමට අපහසුතා ඇතිවේ.වර්ණාවලියේ ඇතැම් වර්ණ පිලිබඳ නොවැටහෙන අය සිටිනුයේ මේ හේතුව නිසාය. එසේම ඇතැම් අවස්ථා වලදී ඇසට පෙනෙන රූපයේ නිවැරදිතාවයට පවා බාධාකාරී ලක්ෂණ ඇතිවිය හැකිය. හානිකර විෂ රසායනික ද්රදව්යග ශරීරගතවීම,මෝර්ෆීන් වැනි සංජානන ක්රිතයාවළිය විකෘති කරන මත්ද්ර ව්ය්වල බලපෑම, අධික බීමත්කම නිසා ඇල්කොහොල්වල ඇති හානිකර ලක්ෂණ ඉස්මතුවීම වැනි හේතු නිසා මොළයෙහි දෘෂ්යඇ සංජානන ප්රිදේශ හානිවීමට ඉඩ තිබේ. මොළයේ ඇති සෙසුඉන්ද්රීාය සංජානන හා සම්බන්ධ ප්ර දේශවුවද මෙකී හේතුවල බලපෑම මත මෙබඳු අඩපණවීම්වලට ලක්විය හැකිය. එබඳු අවස්ථාවලදී ඊට සම්බන්ධ මස්තිෂ්ක ප්ර දේශවල ක්රිහයාකාරීත්වය අඩපණවේ.එසේම එමඟින් ඇතිවන ඉන්ද්රීමය සංජානනය විකෘතිවීම්වලට බඳුන්වේ. වෙනත් බාහිර හේතුවල බලපෑම නිසාද මෙබඳු ලක්ෂණ ඉන්ද්රීමය ඥානයට සම්බන්ධ මොළ ප්ර දේශ වල හටගැනිය හැකිය.හදිසි අනතුරකදී මොළයේ මෙකී ප්රධදේශවලට හානි සිදුවුවහොත් එවිටද මේ අයුරින් මොළයේ අදාළ ප්රිදේශ නිසි ලෙස ක්රිපයාත්මක නොවියහැකිය.එවිට අදාළ ඉන්ද්රී ය ක්රිියාකාරී බව නීරෝගීව පැවතුනද අදාළ ඉන්ද්රීරය ඥානය නිසිඅයුරින් ඇති නොවේ.බොහෝවිට අදාළ ඉන්ද්රීරය පිළිබඳ විශේෂඥ දැනුමක් සහිත වෛද්යරවරයෙකු හමුවට පැමිණවීමෙන් පසුව ඒ වෛද්යඉවරයා එහි පවතින දෝෂමය තත්වය නිවැරදිව හඳුනාගැනීමට සමත්වේ.ඉන්පසුව උක්ත දෝෂය ඉවත්කිරීමට අදාළ සුදුසුම ප්රයතිකර්මය සිදු කරනු ලැබේ.මෙය බොහෝවිට මොළයේ අදාළ ප්ර්දේශවල ක්රිමයාකාරී බව වැළැක්වීමට හේතු වූ දෙය ඉවත්කිරීමට අදාළ ශල්ය‍ කර්මයක් හෝ වෙනත් සුදුසු ප්රශතිකාරයකි. ඇතැම් අයගේ උපත්තිගත හේතුසාධක පවා ඉන්ද්රිමය ඥානයට බලපාන මොළ ප්රශදේශ නිසි අයුරින් ක්රිැයාත්මක නොවීමට හේතුවී ඇත.මෙබඳු හේතු වෛද්යට ප්රාතිකාර මඟින් සුවපත්කළ හැකිබව ස්ථිර වශයෙන් පැවසීමට අපහසුය.බොහෝවිට බිහිරි හෝ මඳ ශ්රතවණාබාධිත අයගේ කණට සම්බන්ධතා ඇති අභ්යයන්තර ඉන්ද්රිමයන් උත්පතින්ම නිසි සේ පිහිටා නොතිබීමද ඒ ආබාධයට හේතුවක් සලකනු ලැබේ.එවිට සිදුකරනුයේ ඇතුළු කණට සම්බන්ධකර ඒ සඳහා විශේෂයෙන් නිපදවන ලද කෘතිම විද්යුයත් උපකරණයක් මඟින් බාහිරව ලැබෙන ශ්ර වණ සංඥා දත්ත අවශ්යද අයුරින් මොළයට තේරුම් ගතහැකි ලෙසට පරිවර්තනය කර ලබාදීමේ ප්ර තිකාරය නිර්දේශ කිරීමයි. කණ වෙත ලැබෙන ශබ්ද සංඛ්‍යාත හර්ට්ස් (Hertz) මිම්මෙන් මනිනු ලැබේ.මිනිස් කණට ඇසෙන ශබ්ද සංඛ්යාදත ප්ර්මාණයක් තිබේ.ඊට වඩා උච්ච හෝ අවම සංඛ්යාබත මිනිස් කණට තේරුම් ගැනීමට අපහසුය.මිනිස් කණ මිනිස් කණට යෝග්යr සමතුලිත ප්රෝමාණයේ ශබ්ද සංඛ්යා තවලට හැර සෙසු උච්ච හෝ අවම සංඛ්යාණතවලට සංවේදී නොවනබව පැහැදිලිය.කණ වෙත බාහිරින් ලැබෙන මේ ශබ්ද සංඛ්යාහත නිවැරදිව ග්රලහණය කරගෙන මොළයෙහි ඊට නියමිත ප්ර දේශ කරා සම්ප්රේංෂණය කරවනුයේ ස්නායු මඟිනි.මොළයේ අදාළ ප්රනදේශයේදී ශබ්ද සංඛ්යාහතවල යුනිකෝඩ පරිවර්තනයට ඉඩකඩ ලැබේ.පරිවර්තනය කාර්යය නිමවීමෙන් පසුව එකී සංඛාත දත්ත සංඥා මධ්යර මොළය කරා සම්ප්රේයෂණයවේ.මොළය මේ ශබ්ද සටහන් අවබෝධ කරගෙන ශබ්දය නිවැරදිව හඳුනාගැනේ. එම ශබ්ද හඳුනාගැනීමේ ක්රි.යාවලිය ශබ්ද සංජානනය නම්වේ.ශබ්දය හඳුනාගැනීම පමණක් නොව ඊට අදාළ දත්ත ගබඩා කර ඇත්නම් ඒවාට යළි කැඳවා සසඳා බැලීමකට ලක්කෙරේ.යමක් පිළිබඳ යළි ආවර්ජනා කළහැකිවනුයේ ඒ අනුවය.ශබ්දයෙහි ස්වභාවය අනුව කුමන ශබ්දයක්දැයි විමසිය හැකි වනුයේ මේ නිසාය.භාවනා ක්රවමවලින් මොළයේ ශබ්දවලට අදාළ කොටස සුසර කර මිනිස් කණට සංවේදී නොවන උච්ච හා අවම සංඛ්යාැතවල ශබ්ද තරංග පවා නිවැරදිව සම්ප්රේමෂණය කළ හැකිය. දිබ්බසෝත ඥානය මඟින් සිදුකරනුයේ මීට සමාන කටයුත්තකි.මෙහිදී ශබ්ද තරංගවලට බාධාකාරී සේ සැලකෙන බිත්ති,පවුරු,ගංගා,ඇළදොළ,රික්තක ආදී ස්ථාන අතරින් පවා සූක්ෂම ශබ්ද තරංග සිය ශ්රපවණ සංජානනයට ලබාගත හැකි පසුබිමක් ගොඩනඟා ගත හැකිය. එසේම සාමාන්යප ශබ්දයට ගමන්කළ නොහැකි අතිශය දුරබැහැර ඉහළ අභ්යතවකාශයෙහි ඇති අති සියුම් ශබ්ද තරංගපවා ඇද ගෙන අවශ්යි ශබ්ද සංජානනය කරා ලබාගත හැකි මට්ටමක් මේ දිබ්බසෝත ඥානය සේ දැක්වෙන සුවිශේෂී සංජානන හැකියාවට තිබේ.මෙබඳු වූ ක්රි යා සඳහා උපකාරීවනුයේ බාහිර සෝත ඉන්ද්රිියද එසේ නැතිනම් මොළයෙහි ඊට අදාළ ප්ර දේශයදැයි නිශ්චිතව පැවසීමට වෛද්යස විද්යා් සාධක නැත. මන්ද ස්වභාවික සෝත ඉන්ද්රි ය අක්රිටයාකාරීව පැවතීම එනම් උපතින්ම බිහිරිබව ලැබූ අයෙකුට මේ දිබ්බසෝත ඥානය උපදවාගත නොහැකි බව දක්වා ඇති බැවිනි.මින් පැහැදිලි වනුයේ දිබ්බසෝත ඥානය උපදවාගැනීමට සෝත ඉන්ද්රිබය මෙන්ම මොළයේ ඊට අදාළ ප්රිදේශයේ ක්රි යාකාරීත්වය නිසි අයුරින් පැවතීම අත්ය වශ්යට වන බවයි.ඉන්ද්රිිය ඥානය දුබලවූවෙකුට සුවිශේෂී හැකියා නොලැබේ. ආඝ්රාදණය පිළිබඳ කටයුතු සිදුවනුයේ නාසයේ බලපෑම මඟිනි.එසේම ගන්ධය හඳුනාගැනීම සිදුකරන මොළයේ නිශ්චිත ප්රනදේශ හා සම්බන්ධ ස්නායු මඟින් සිදුවේ.එසේම මධ්යා මොළය කරාද මේ ස්නායු තන්තු ගමන්කර ඒබව මධ්යධ මොළය වෙත දක්වනුලබයි.මෙය ඉතා සංකීර්ණ ක්රිළයාවකි. ස්නායු සම්ප්රේයෂණ කාර්යය මෙන්ම රසායනික ද්රෙව්යිවල ක්රිසයාකාරීත්වයද ආඝ්රායණ ඉන්ද්රිධයේ සමබර පැවැත්මද අවශ්යෙ වේ. ආඝ්රා්ණය සම්බන්ධ ඉන්ද්රිීයන්හි සමතුලිතතාව බිඳ වැටුනහොත් නිවැරදි සේ ආඝ්රානණ සංජානනයක් සිදුනොවේ.එවිට සිදුවනුයේ වැරදි හා විකෘති ආඝ්රාබණ සංජානනයකි.ඇතැම් අවස්ථාවලදී සැබෑ ලෝකයේ කිසිවිටෙක නැති ආඝ්රාිණ පිළිබඳ යම් යම් වැටහීම් පුද්ගලයින්ට ඇති වීමට හේතුව මෙසේ ආඝ්රාිණය සම්බන්ධ ඉන්ද්රිඳයන්හි සමතුලිතතාව බිඳ වැටීමයි.සමහර පුද්ගලයින් ආඝ්රාවණයට ඉතා තදින් සංවේදීය.බොහෝවිට එබඳු අයට දුෂ්කරතාවලට මුහුණපෑමට සිදුවේ.මන්ද සැබෑ ලෝකයෙහි ආඝ්රාාණ සංවේදීතාව තිබිය යුත්තේ එක්තරා මට්ටමකින් යුතුවීම නිසාය.කිසියම් පුද්ගලයෙකු ඒ මට්ටම අබිබවා අති සංවේදී වේනම් ඒ පුද්ගලයාට සමාජයේදී විවිධ දුෂ්කරතාවලට මුහුණපෑමට සිදුවීම නොවැළැක්විය හැකිදෙයක් වනු ඇත. ඇතැම් පුද්ගලයින්ට සැර සුවඳ විළවුන් ගන්ධය ඉවසා දරාගැනීමට නොහැකිය.බොහෝවිට එබඳු පුද්ගලයින් ආඝ්රාුණය නිසා අසාත්මිකතාවලට පහසුවෙන් ගොදුරුවියහැකිය.නාසය තුළ ඇති ආඝ්රානණයට සංවේදී සියුම් ස්නායු තන්තු දිගේ මොළය කරා ආඝ්රාිණය සම්ප්රේ ෂණයවේ.මොළයෙහි ආඝ්රාරණ ඥානයට අදාළ ප්රසදේශයේ සිට ගමන් ගන්නා ස්නායු වෙනත් ප්ර්ධාන ඉන්ද්රිපයන් දක්වාම විහිද පවතී.හෘදය,හෘද පේශී,මධ්යන මොළය,රුධිර නාල ආදී විවිධ කොටස් සමඟ ආඝ්රාිණ ස්නායු සම්බන්ධව පවතී.මේ හේතු නිසා ආඝ්රායණය පිළිබඳ සියුම් සංවේදීතාව සිරුරේ වෙනත් කොටස්වලට බලපෑමක්කළහැකි මට්ටමක පවතී.ආඝ්රාපණයෙහි ප්රදසන්නතාවය සිරුරේ හා මානසික ක්රිපයාකාරීත්වයෙහි ප්රවබල වෙනස්කම් ජනිත කරනුලබයි.එසේම ආඝ්රාසණයෙහි අප්රිසන්නතාවය නිසා විවිධ මනෝකායික උපද්ර ව බිහිකරනු ලැබේ.ආඝ්රාආණය පුද්ගල මානසික මට්ටම සමඟද සබඳතා දක්වන බව ඒ පිළිබඳ සිදුකළ පර්යේෂණ වලදී පැහැදිලි වී තිබේ. යහපත් ප්රටසන්න පැහැපත් මානසික මට්ටමක් සහිත පුද්ගලයින් ප්ර සන්න ආඝ්රාේණ කෙරෙහිද නරක, අයහපත් මානසික මට්ටමක් ඇති පුද්ගලයින් අප්රසසන්න ආඝ්රාරණ කෙරෙහිද රුචිකත්වයක් දක්වන බව පෙනී ගොස් තිබේ.අයහපත් චරිත ලක්ෂණ ඇති අයගේ ජීවන පසුබිම සමඟ අප්රරසන්න ආඝ්රානණ බැඳී තිබේ.එසේම යහපත් චරිත ලක්ෂණ ඇතිඅය ප්රසසන්න ආඝ්රාවණ ඇසුරේ දිවිගෙවීමට ප්රිායකරති. මේ ප්රිපය අප්රි යතාවය ඒ පුද්ගලයා ජීවත්ව සිටින වර්තමාන භවයතුළදී පමණක් නොව සසර භවයේ දී පවා අඛණ්ඩව ගෙනයන පුරුද්දකි.යහපත් චරිත ලක්ෂණ ඇතිඅය මරණින් පසු දිව්යව ආත්මභාව වල උපදින අතර එහිදීද ප්රපසන්න ආඝ්රාිණ ලැබීමට,ඒවා රසවිඳීමට,ඒවා ආහාරකොට ගැනීමට ප්රි්ය කරති.එසේම අයහපත් චරිත ලක්ෂණ ඇති අය මරණින් පසුව සතර අපාය,තිරිසන්,ප්රේදත,භුත ආදී පහත් ආත්මභාවවල උපදින අතර එහිදී අප්ර සන්න ආඝ්රා ණ ලැබීමට,ඒවා රසවිඳීමට,ඒවා ආහාරකර ගැනීමට ප්රි ය කරති.දෙවිවරු ප්රිසන්න ආඝ්රාරණවලට ප්රිමයකරන්නේත්,පහළ භව තලවල අමනුෂ්යමයින් අප්රාසන්න ආඝ්රාිණවලට ප්රිටයකරන්නේත් මේ අනුවය.ඒ ආඝ්රානණවල ලක්ෂණ අනුව පුද්ගල ස්වරූපය පහසුවෙන් හඳුනාගත හැකිය.දෙවියන් ආදී උසස්භවවල අයට ප්ර‍සන්න ආඝ්රාවණ පූජා කිරීමට හේතුව මෙයයි.බොහෝවිට එබඳු ආඝ්රායණ පවතින ස්ථානවලට බොහෝවිට උසස්භවවල අය පැමිණෙති. දේව භව වැනි සුවිශේෂී සුගති උත්පත්ති ස්ථානවල ඉපදී සිටින දේවිවරුන්ගේ ආහාරය ආඝ්රාාණය බව පැවසේ.මේ අනුව ආහාරයක පවතින ආඝ්රාපණය ඕජාව සේ ලබාගැනීමෙන් පමණක් එබඳුඅයට දිවිගෙවීමට හැකියාව තිබේ.යහපත් මනුෂ්යවයන්වුවද ප්රබසන්න ආඝ්රාැණවලට ප්රිපයතාවයක් දක්වති. දිව මඟින් රස සංවේදන මොළය කරා සම්ප්රේ‍ෂණය කෙරේ.තිත්ත,කටුක,ඇඹුල්,පැණිරස, ලුණුරස ආදී විවිධ රසවර්ග දැනීම හා හැඳිනීම පිණිස දිවෙහි ඒ සඳහාම වෙන්වූ කළාප පිහිටා ඇත. අදාළ කළාප වෙත නියමිත රස වර්ගය ළඟාවූ විට ඒබව ස්නායු තන්තු මඟින් මොළයේ නිශ්චිත වූ ප්ර්දේශ වෙත දැනුම් දෙනු ලබයි.මෙහිදී නියමිත රසවර්ගයට අදාළ රසායනික සංයෝග ක්රිූයාකාරීවී ඒබව මධ්යන මොළය වෙත සම්ප්රේ ෂණය වේ.මධ්ය මොළයෙහි ඒ රස වර්ගයට අදාළ තොරතුරුවල මතක ගොනු පිරික්සා බලා නිශ්චිත කරුණු උද්ධරණය කරගනියි.එකී නිශ්චිත තොරතුරු හා දත්ත අතර සුසංයෝගය මඟින් නියමිත රස වර්ගයට අදාළ සෙසු ශාරීරික ක්රිනයා පාලනය කෙරේ.ඛේටය වැගිරීම පිණිස ඛේට ග්ර්න්ථි උත්තේජනය කිරීම පවා මෙහිදී සිදුවේ.එසේම රස විඳීමේ තෘෂ්ණාව සිතට නැඟී ඉන් කුසගින්න වැඩේ.මෙහි ප්රසතිඵලය අධික ආහාර ප්ර්මාණයක් අනුභව කිරීමට එම පුද්ගලයා පෙළඹීමයි.අධි ස්ථූලතාවයට මෙය ප්ර ධාන හේතුවක්ද වේ.තුළින් වඩාත්.මෙහිදී සිරුරේ වර්ධනයට හා පෝෂණයට අවශ්යි නියමිත ආහාර ප්රපමාණයට වඩා අධික ප්රරමාණයක් ආහාර කුසට ඇතුළු වන බැවින් රස තෘෂ්ණාවෙන් පෙළඹවී ආහාර ගැනීම නුසුදුසුය. බොහෝවිට තෙල්සහිත ආහාර, බැඳුම් වර්ග, විවිධ රස කාරක අධික ප්රෙමාණයක් යෙදූ කෘතිම ආහාර පාන වර්ග,ක්ෂණික ආහාර ආදිය නිසා රස වින්දනය උත්තේජනය වේ.මෙකී රස වින්දනය උත්තේජනයවීමෙන් සිතට නැඟෙන ආහාර පාන ලබාගැනීමේ ආශාව ආහාරයේ කෘතිම රසය හා බද්ධවූවකි.එය ආහාරයෙහි ඇති සැබෑරසය නොව කෘතිම රස කාරක යෙදීම තුළින් රස ඉන්ද්රිෙයන් අස්වාභාවිකව උත්තේජනය කිරීමෙන් ඇති කරන ලද විකෘතියක් බව වටහාගත යුතුය.එහිදී මූලික කොටගෙන ඇත්තේ දිව පිණවීමේ ආශාව හා චේතනාවයි.ආහාර පාන ගන්නා අවස්ථාවේදී එහි රසයට ගිජු නොවී මධ්ය ස්ථ ආකල්පයෙන් කටයුතු කළ හැකි නම් මේ තත්වය වළක්වා ගත හැකිය.ආහාර ලබාගත යුත්තේ සිරුරට එහි අවශ්ය්තාවය තිබෙන ප්රනමාණයට අනුව මිස රස තෘෂ්ණාවට ලොල්ව නොවන බව වටහා ගත යුතු සත්ය‍යකි.යම්කිසි ආහාරයක් පානයක් ලබාගැනීමේදී වුවද එය රස වුවද නීරස වුවද එහි උපයෝගීතාවය පමණක් සලකා මධ්යෙස්ථ ආකල්පයකින් කටයුතු කළහැකි නම් අධිස්ථූලතාව නිසා ඇතිවන රුධිරගත මේද ප්රධමාණය ඉහළයාම,හෘදයාබාධ,හන්දි වේදනා වැනි වූ ශාරීරික ආබාධ බොහොමයක්ම ඇතිවීමෙන් වැළකිය හැකිය.නූතන සමාජයතුළ ඉතාබහුලව ව්යාිප්තවී යන මෙබඳු රෝග ඇතිවීමට තරඟකාරී ජීවන රටාව හා රස තෘෂ්ණාවට ගිජුවීම හේතුවී තිබේ.සාමාන්යු අයෙකු තුළ රස තෘෂ්ණාව ඇතිවනුයේ දිවේ එකී රසයට අදාළ ස්නායු මඟින් සම්ප්රේයෂණයවන දත්ත සංඥා මොළයට ලැබී මොළය ඒ රසය හඳුනාගෙන ඊට ප්රාතිචාර දැක්වීම නිසාය.එසේම රස ස්නායු නිසාම උත්තේජනය වන රසායනික ද්ර ව්යාවල ක්රියයාකාරීත්වය හේතුකොටගෙන ජීරණ පද්ධතියට බලපෑම් සිදුකෙරේ.බොහෝවිට ස්වභාවික අයුරින් සිදුවන රස ජනනය නිසා ඇතිවන බලපෑමට වඩා දැඩි වූ බලපෑමක් විෂම ආහාරයෙහි අන්තර්ගතය.විවිධ රසකාරක වර්ග මෙන්ම දූෂිත ආහාර රටාව නිසාද ජීරණ පද්ධතියට එල්ලවනුයේ අහිතකර බලපෑමකි. ස්පර්ශය සම ප්රකධානකොට සිරුරේ සෑමතැනකම ව්යාාප්තව පවතී.සම නොපවතින නිය,දත් පිහිටා ඇති ස්ථාන ආශ්රිතතවද ස්පර්ශය පවතී.ඒවා පවා එක්තරා අයුරකින් සමේ ස්නායුවලට එකතුව ඇති නිසා ස්පර්ශය දැනේ.ස්පර්ශ ප්ර්ධාන වශයෙන් සීත උණුසුම් හා මධ්යයස්ථ ආදී ආපෝධාතුවේ වූ විවිධ අවස්ථා කේන්ද්රරකොට ඇත.කාම සංඥාව පවා ඇතිවනුයේ ස්පර්ශය ප්රකධානකොට ගෙනය.ඒ නිසා ස්පර්ශ සංඥාවට ප්රරමුඛත්වයක් හිමිවේ.සිත තුළ ඇති වන කාම සංඥාව වර්ධනයවීමේ ස්වරූප සලකා ආකල්ප,හැඟීම් හා චර්යා වශයෙන් ප්රතභේදකොට ක්රිසයාත්මකවේ.කාම සංඥාවට අරමුණුවන ප්රහතිවිරුද්ධ ලිංගිකයින් පිළිබඳ නිරතුරු සිතීම හා ඒ සම්බන්ධ විවිධ දෑ මෙනෙහිකිරීම ආදී මානසික ක්රිුයාවළිය නිසා කාම සංඥාවට අදාළ ආකල්ප සිතේ වර්ධනය වේ.මෙසේ වැඩුණු ආකල්ප නිසාම කාම හැඟීම් හා චර්යා උත්සන්න කෙරේ.මිනිස් සිතේ කාමයට සම්බන්ධ ක්රිනයාවළිය සිදුවීමට සිරුර තුළ ඇති හෝමෝන ක්රි යාවළියද සක්රියයව දායකවේ.කාම සංඥා මොළයට ලැබුණුවිට මොළය වහා ඊට ප්ර‍තිචාර දක්වයි.මොළයේ ඇති රසායනික ද්රදව්ය.වල ක්රියයාකාරීත්වය නිසා සිරුරේ ලිංගික ඉන්ද්රිකය හා සම්බන්ධ මාංශපේශීවලට රුධිරය සැපයීම,ඒවා සංකෝචනය හා ප්ර සාරණයවීම වැනි ක්රිියාවළි පවා සිදුවේ. එසේම ලිංගික ස්ථාන ආශ්රි ත රුධිරවාහිනී නාලවලට රුධිරය ගලාඒම,ඒවා ක්රිසයාශීලී සේ තැබීම,ලිංගික ඉන්ද්රිීයන් නිරතුරු තෙත් ස්වභාවයෙන් තැබීමට අදාළ ග්රසන්ථීන්හි ස්රාසවයන් වැගිරීමට සම්බන්ධ ක්රිමයාවලි සිදුවීම,හෘද ස්පන්දය වේගවත්වීම,මොළයේ සෛල වෙත ග්ලූකෝස් සැපයීම, ඇසේ කණිනිකාව විශාලවීම,ලිංගික හැසිරීම් සඳහා මනස හා සිරුර සූදානම් කිරීම ආදී විශාල ක්රිටයාකාරීත්ව සමූහයක් ලිංගික සංඥා සැපයීම හා හඳුනාගැනීම සමඟ සිදුවේ. ලිංගික සංඥා මනසට ලැබෙනුයේ මනසට ලැබෙන සියළු ස්පර්ශ සංඥා අතරින් තෝරාගනු ලබන සංඥා ලිංගිකත්වය තුළින් හඳුනා ගැනීම හා අර්ථකථනය කිරීම මඟිනි.ලිංගික සංඥා මනස වෙත ලැබෙනුයේ ස්පර්ශය මඟින් පමණක්ම නොවේ.ඇස,කණ.නාසය ආදී සෙසු ඉන්ද්රිෙයන්ගෙන් පවා ලිංගික සංඥා මනසට ලැබෙතත්,ඒ අතරින් වඩා ප්රනබල සේ සැලකෙනුයේ සපර්ශ සංඥා දත්ත වේ.එසේවුවද සෑම ස්පර්ශ සංඥා දත්තයක්ම ලිංගික සංඥා නොවේ.සම මඟින් ස්නායු පද්ධති ලබා ගන්නා ස්පර්ශ සංඥා දත්ත මොළය වෙත සම්ප්රේංෂණය වූ පසුව මොළය ඒවා හඳුනාගැනීමක් කරයි. මොළයට ලැබෙන ස්පර්ශ සංඥා දත්ත අතරින් ප්රූතිවිරුද්ධ ලිංගික ස්පර්ශ සංඥා දත්ත පිළිබඳ යම් ආකර්ශණයක් ඇති වේ. කාමයට අදාළ මනසෙහි මීට පෙර සටහන්ව පැවති පුද්ගල ආකල්ප, හැඟීම් හා චර්යා සමඟ මේ ස්පර්ශ සංඥා දත්ත සම්බන්ධවේ.ඊට ලිංගික හෝමෝනද ප්ර බල බලපෑමක් ඇතිකෙරේ.කාම සංඥා ඇතිවූ වහාම රුධිරයට ලිංගික හෝමෝන විශාල ප්රනමාණයක් මුදාහැරේ.රුධිරය මඟින් ඒවා සිරුරේ සෙසු ස්ථාන කරා ව්යා ප්ත කෙරේ. ප්ර තිවිරුද්ධ ලිංගිකයින් පිළිබඳ සැලකීමේදී ඔවුන් සතුව සැබවින් නොමැති හොඳක්,ප්ර්සන්නබවක්,ප්රිරය උපදවන ස්වභාවයක්,ලස්සනක් සිතට නැඟීමට හේතුව මෙම ලිංගික හෝමෝන ශ්රානවය මඟින් සිත හා සිරුර උත්තේජනය කිරීමයි. මෙහි අනිවාර්ය ප්ර තිඵලය නම් අදාළ ප්ර්තිවිරුද්ධ ලිංගිකයා සමඟ ලිංගිකව එක්වීමේ මනෝකායික වුවමනාවක් ඇතිවීමයි.වර්ගයා නොනැසී පවත්වාගැනීම පිණිස සෑම ජීවියෙකු තුළම ස්වභාව ධර්මයෙන් සැකසුනු ජීවිවිද්යාැඋගුලට හසුවීම මෙහි අනිවාර්ය ප්රමතිඵලයයි. සංසර්ගයෙහි යෙදීමෙන් පසුව අදාළ මනෝකායික අවශ්යිතාව තාවකාලිකව සංසිඳී යයි. යළිත් වරක් මුල් අවස්ථාවේදී ඇතිවූ මට්ටමටත් වඩා ප්රදබල සේ අවශ්යකතාව ඇතිවේ.මේ ක්රිකයාවළිය අඛණ්ඩව සිදුවීමේ අනිවාර්ය ප්රටතිඵල නම් සසර තවත් තහවුරුවීම පමණකි. ප්රිසන්නතාව හෝ ප්රිණයමනාප බව කාමය නොවේ. ප්රටසන්න බව කාමයෙන් වෙන්කර හඳුනාගැනීමට අවශ්යමය.නිදසුනක් ලෙස පුරුෂයෙකුට ඔහුගේ පුද්ගලික ආකල්ප වලට සැසඳෙන ඕනෑම අයෙකුව ප්රිහය මනාප විය හැකිය.මේ ප්රිසය මනාව වූ පුද්ගලයා පුරුෂයෙකු නම් ඒ ආකල්පය ඉන් එහා නොයා ප්රපසන්න බව තුළ පමණක්ම රැඳේ.නමුදු ප්රි ය මනාව පුද්ගලයා ස්ත්රිපයකවී නම් පුරුෂයෙකුට ඇය ගැන ඇතිවනුයේ ප්රිගයමනාවබවෙන් ඔබ්බට ගිය ආකල්ප,හැඟීම් හා චර්යා සමූහයකි.කාමය නම් එයයි. ඒ නිසා නිරතුරු වෙහෙසවිය යුත්තේ ප්රනසන්නබවට පමණක් සීමාවූ ආකල්ප තුළම කටයුතු කිරීමටය. කාමය ප්රිසන්නබවට ව්ය‍තිරේක ආකල්ප,හැඟීම් හා චර්යා වලින් යුක්ත වූ මනෝකායික පසුබිමකි. නෙක්ඛම්ම සංකල්පය නම් කාම සංඥාවේ සැබෑ ස්වභාවය හඳුනාගෙන ඉන් බැහැරව ක්රිියාකිරීමයි. මානසික හේතුසාධක වල බලපෑම මතද ඇතැම් අවස්ථාවලදී ඉන්ද්රීැය ඥානය නිසි අයුරින් ඇති නොවියහැකිය.මේ අවස්ථාවලදී අදාළ ඉන්ද්රි්ය නිසි සේ ක්රි යාකරතත්,මොළයෙහි අදාළ ප්රඇදේශ වල ක්රි.යාකාරීත්වය සමතුලිතව පැවතියත්,ඉන්ද්රීිය ඥානයට අවශ්යරම සාධකයවූ මානසික තත්වයේ අයහපත් බලපෑම මත ඉන්ද්රීරය ඥානය නිසිඅයුරින් ඇතිනොවීමටද ඉඩකඩ තිබේ. අධික තෙහෙට්ටුව විඩාව,ගිලන්බව,නිද්රාිශීලීබව,කුසීතබව,කම්පනය,විශාදය,මානසික පීඩනය,මානසික ආතතිය වැනි විවිධ හේතුවල බලපෑම නිසාද ඉන්ද්රීිය ඥානයේ විවිධ දුබලතා මතුවිය හැකිය. බොහෝවිට කායික තත්වයෙහි ඇතිවන වෙනස්කම් පවා මානසික තත්වය අයහපත්වීම කෙරෙහි ඇතැම් විටදී බලපානු ලැබේ.සෞඛ්ය සම්පන්න සිරුරකින් සමත්විත වූවෙකුට බොහෝදුරට ඉන්ද්රිබය ඥානය සමතුලිතසේ පවතිනබව දැකිය හැකිය. බුදුබව වැනි අති පාරිශුද්ධි මානසික මට්ටමක් පතා පාරමීධර්ම සම්පූර්ණ කරගැනීමේ අදිටනින් ක්රි යා කරන බෝධිසත්වවරුන් හා සම්මා සම්බුදුවරුන්වහන්සේලා කෙරෙහි මහා පුරුෂ ලක්ෂණ නමින් හැඳින්වෙන මනා සෞඛ්යහ සම්පන්න සිරුරක් සහිතවීම සුදුසුකමක් සේ දක්වා ඇත්තේ සමතුලිතවූ මානසික මට්ටමකට ශාරීරික ශක්තිමත්බව බලපාන බැවිනි.මානසිකව ගිලන්වීම නිසා පුද්ගලයාගේ ඉන්ද්රීමය ඥානය දුබල වේ. මානසිකව ශක්තිමත්ව පසුවන අවස්ථාවලට සාපේක්ෂකව මානසිකව ඇදවැටීම්වලට ලක්ව ඇති අවස්ථාවල පුද්ගලයෙකුගේ ඉන්ද්රීිය ඥානයේ විවිධ දුබලතා පැණ නඟින බව පැහැදිලිව දැකගත හැකි ලක්ෂණයකි.මෙහිදී මනසද ඉන්ද්රිියක් සේ සැලකෙන නමුදු මනසද සෙසු ඉන්ද්රි යන්හි ක්රිමයාකාරීත්වය සමඟ ඉතා තදින් බද්ධව පැවතීමද දැක ගත හැකිය. බොහෝවිට සෙසු ඉන්ද්රි්යන් මඟින් ලබාගන්නා සංඥා දත්ත මොළය වෙත සම්ප්රේකෂණ කාර්යයෙහිදී මනස ඊට විශාල දායකත්වයක් සපයනු ලැබේ.වෙනත් කල්පනාවකින් සිටින අවස්ථා වලදී සෙසු ඉන්ද්රිනය කෙතරම් විවෘතව පැවතියද එම ඉන්ද්රිවය මඟින් නිසි සේ ඉන්ද්රිියක් ඥානය ඇති නොවීමට හේතුව මෙයයි. නිදසුනක් වශයෙන් වෙනත් කල්පනාවකින් පසුවන විට ඇසට කෙතරම් අරමුණු පැමිණියත්, ඒ කිසිදු අරමුණක් විෂයෙහි ඉන්ද්රිකය ඥානයක් ඇතිනොවේ.නාසය,දිව,සම,කණ ආදී සෙසු ඉන්ද්රි්යන් සම්බන්ධයෙන්ද මනස සුවිශාල දායකත්වයක් සපයනු ලැබේ.කිසිදු ඉන්ද්රිියක් මනසෙහි උපකාරයක් නොමැතිව ඉන්ද්රි්ය ඥානය නොඋපදවනබව මෙහිදී වටහාගත යුතුය.මනස පවිත්රදව තබා ගැනීම පිරිසිදු පැහැදිලි ඉන්ද්රිඋය ඥානයක් ඇතිකරගැනීමට හේතුවකි.අපිරිසිදු මානසික මට්ටමකින් නිරතුරුව පසුවීම නිසා ඉතා ඉක්මනින්ම ඉන්ද්රිකය ඥානය දුබලවී යයි. 3.8.ඉන්ද්රීඉය ඥානය හා දෘෂ්ටි ග්රයහණය ඉන්ද්රීාය සංජානන කිසිවකින් විකෘත නොවී මනසට ලැබීමෙන් ඇතිවූ ඥානය විපරිත නැත. නමුදු සෑම ඉන්ද්රීනය සංජානනයක්ම මොළය වෙත ලැබුණු පසුව විවිධ පුද්ගලයින්තුළ ඇති ආකල්ප වලට අනුරූපව ඉන්ද්රී ය ඥානය වෙනස් වියහැකිය.දෙදෙනකු තුළ එකම දෙයක් පිළිබඳ දෙයාකාර ආකල්ප ඇතිවනුයේ මේ නිසාය. ඇස, කණ, නාසය, දිව, සම හා මනස යන ඉන්ද්රිමයන් සයතුළින් ලබා ගන්නා ඥානයද මේ හේතුව නිසා පුද්ගලික ආකල්ප වෙනස්වීමට සාපේක්ෂව වෙනස් විය හැකිය. ඉන්ද්රීිය ඥානය ඇතිවීමේදී ඒ සමඟම පුද්ගලයෙකු තුළ ඇති ආකල්ප දෘෂ්ටියක් සේ ඊට මුසුව ඇති වේ.මෙය එක්වරම වටහාගත නොහැකි වුවද එය සත්යුයකි.මෙය තමාටම දැකගත හැකිය. සියුම් වූ අවස්ථාවක් බැවින් ක්ර මිකව මනස පුරුදු පුහුණුකොට දැකිය යුතු දාර්ශනික පසුබිමක් මේතුළ ගැබ් වී පවතී.ඉන්ද්රීකය ඥානය ඇතිවීමත් සමඟම දෘෂ්ටිග්රැහණය සිදුවේ.මේ දෙකම එක්වර සිදුවන බැවින් එකක් ලෙස හැඟීයයි.නමුදු ඉතා ප්ර්වේශමින් ඉන්ද්රීුය ඥානය දෘෂ්ටි ග්රසහණයෙන් වෙන්කර සැලකීම ප්රලගුණකළහොත් කලක් ගතවීමේදී පැහැදිලිවම මඳින් මඳ හෝ එය කළහැකිවනු ඇත.විදර්ශනාවේ දී සිදුකිරීමට වෑයම් කරනුයේ මේ ක්රි්යාවළියයි.පළමු ආර්යමාර්ගයවූ සෝතාපත්ති අවස්ථාවේදී සිදු වනුයේ සාර්ථකව ඉන්ද්රිිය ඥානය දෘෂ්ටි ග්රාහණයෙන් වෙන් කොට ගැනීම සිදුවීමයි.එබැවින් පළමුව ලබන සෝතාපත්ති මාර්ගඵල ඥානය දෘෂ්ටි ප්රුතිලාභයක් ලෙසට හැඳින්වේ.පුහුදුන් පුද්ගලයා යනු ඉන්ද්රිාය ඥානය දෘෂ්ටි ග්රනහණයෙන් අපිරිසිදුවී ඇති වන පුද්ගලයායි.පුහුදුන් පුද්ගලයාට ඉන්ද්රීපය ඥාන ඇතිවීමේදීම දෘෂ්ටි ග්රෘහණය සිදුවීම නිසා ඒ පුද්ගලයා ඉන්ද්රීලය ඥානය වශයෙන් දකිනුයේ හුදෙක්ම දෘෂ්ටි ග්ර්හණයක් පමණි.අවාසනාවකට මෙන් ‍මේ මිථ්යාී තත්වය පුහුදුන් පුද්ගලයාට නොවැටහේ. පුහුදුන් පුද්ගලයා සිතනුයේ ඔහු තුළ ඇති වන දෘෂ්ටි ග්රේහණය පවතින සැබෑ තත්වය බවයි.නමුදු එය වැරදිය.නමුදු ඒ පුද්ගලයාට එය වටහා දිය නොහැකිය.මෙය උමතුවූ තැනැත්තෙකුට තමාගේ සැබෑ උමතුවූ ස්වභාවය වටහා ගත නොහැක්කාක් මෙනි.උමතුවූ පුද්ගලයාද තමාගේ සිතතුළ ඇති උමතුව සිය ප්රභකෘති සැබෑ ස්වරූපය බව සිතයි. තමා වැරදියට දකින දේ සැබෑවක් යයි හඟියි.මෙය උමතු තැනැත්තාතුළ ඇති වැරදි දෘෂ්ටියකි. ආර්ය පුද්ගලයාට සාපේක්ෂකව පුහුදුන් පුද්ගලයාගේ ආකල්පද මෙයට සමානය. මේ හේතුව නිසා ආර්ය විනයට සාපේක්ෂකව පුහුදුන් පුද්ගලයා නඟන සිනාව හැඬීමක් සේ දක්වා ඇත. එසේම පුහුදුන් පුද්ගලයාගේ නර්තනය ආර්ය පුද්ගලයාගේ දැකීමට සාපේක්ෂකව උමතුවෙන් කරන දැඟලිල්ලකට සමානකර දක්වා තිබේ. මේ සියළු දේ පිළිබඳව සලකා බැලූවිට පෘථග්ජනයින් සියළුම දෙනා උමතුරෝගීන්ට සමානබව බුදුදුරදුන් දේශනා කර තිබේ.මීට හේතුව පුහුදුන් පුද්ගලයින්ගේ ඉන්ද්රීතය ඥාන හා එකවිටම ඇතිවන දෘෂ්ටි ග්රේහණය උමතු රෝගීන්ගේ මිථ්යාය දැකීමට සමාන බැවිනි. පුහුදුන් පුද්ගලයින්ගේ මේ මිථ්යාර දෘෂ්ටිය ඉන්ද්රිනය ඥානයෙන් ඉවත්කර දැමීමේ ක්රිියාවළිය සමාන වනුයේ උමතු රෝගීන්ගේ උමතු දැකීම ඉවත්කිරීමටය.උමතු රෝගියෙකු උමතු යැයි කියනුයේ ඒ පුද්ගලයා තුළ ඇති මේ වැරදි දෘෂ්ටිය නිසාය.උමතු රෝගියෙකු තුළ ඇති මේ වැරදි දෘෂ්ටිය ඉන්ද්රීලය ඥානය සමඟම එක්විට ඇතිවේ.ඉන් මුළාවට පත් වන උමතුරෝගීන් සැබෑ පියවි ලෝකයේ අනිත් අය නොසිතන දේ සිතයි.අන්ය.යන් නොපවසන දේ පවසයි.අන්ය්යන් නොකරන දේ කරයි.මෙයට හේතුව නම් ඔහුතුළ ඇති වැරදි දෘෂ්ටියයි. උමතු රෝගියෙකු සුවපත් කිරීමට මේ වැරදි දෘෂ්ටිය ඉවත් කළ යුතුය.එය ඖෂධ මඟින් හෝ උපදේශනය මඟින් හෝ ඒ දෙකම මඟින් හෝ විය හැකිය. ඉන්ද්රීිය ඥානයට දෘෂ්ටිය මුසුවීම නිසා ඇතිවන මිථ්යාඟ දෘෂ්ටිය නිසා ලෝකය පිලිබඳව ඇති වනුයේ විපරීත දැනුමකි.එහි සැබෑව ගැබ්වී නැත.සැබෑව යයි වරදවා වටහාගනුයේ ව්යාිජ හැඩයකි. ඉන්ද්රීිය ඥානය යමක් පිළිබඳව ඇතිකරගනුයේ මමත්වය කේන්ද්රාකරගත් අවබෝධයකි.මෙය ඇති වන්නේ එක් එක් ඉන්ද්රි යන් මඟින් සම්ප්රේ ෂණය වන සංඥා දත්ත හඳුනාගැනීමේදී ඇතිවන දෘෂ්ටිය වරදවා ග්ර හණය කරගැනීම නිසාය.රූපයක් ඇසට හමුවූ විට පෙනීමේ කෘත්යී සිදුවේ.මේ කෘත්යරයට මනසද සම්බන්ධ වේ.ඇස,රූපය හා මනස යන කාරක හේතුවෙන් චක්ඛු විඥානය හටගනියි.නමුදු මේ චක්ඛු විඥානය නම් ආරම්භයේදී ඇසට අරමුණුවූ රූපය පමණක්ම නොවේ.රූපය සමඟ මුසුවූ දෘෂ්ටියද චක්ඛු විඥානයට ඉවහල්වී තිබේ.ඇසට රූපය අරමුණුවීම පෙනීමේ ක්රිපයාවළියකි.නමුදු ඒ ක්රිමයාවළිය මනස හා සම්බන්ධවූ විට මනසෙහි ඇති මමත්ව දෘෂ්ටිය සමඟ එය එකතුවේ.එවිට ඇති වනුයේ පෙනීමේඅකර්තෘආක ක්රි යාවළියක් නොවේ.දැකීමේ සකර්තෘඑක ක්රිඑයාවකි.දැකීමට කර්තෘවවරයෙකු සිටියි.මෙහිදී ඇසින් බලන්නෙකු සිටිනබව මනස වරදවා උපකල්පනයකර එයම දෘෂ්ටියක් ලෙසට පෙනීමේ කාර්යයට බද්ධව චක්ඛු විඥානය උපදවයි.මේ සියළු දේ හේතු ප්ර ත්යද ක්රිියාවළිය නිසා හට ගත් දේ මිස සත්වයෙකු,පුද්ගලයෙකු හෝ ආත්මයක මෙහෙයවීම නිසා ඇතිවන දෙයක් නොවේ. සත්වයෙකු,පුද්ගලයෙකු හෝ ආත්මයකැයි වරදවා වටහාගනුයේ මේ හේතුප්රේත්ය ය ක්රියයාවළිය නිසි ලෙස නොදැනගැනීමෙන් ඇතිවන අවිද්යාැව නිසාය.අවිද්යාව නමින් සඳහන්කර ඇත්තේද මෝහයයි. ඇස හෝ වෙනත් ඉන්ද්රි යක් හෝ ක්රිේයාකිරීම නිසා ඇතිවන අරමුණු දැනගැනීමේ ඥානය දෘෂ්ටියක බැසගෙන ඇතිවීම පෘථග්ජන ස්වභාවයකි.මමත්වය කේන්ද්රයකර ගැනීම සමඟම ඊට අදාළව සිදුවන ප්රවතික්රිභයාව නම් ඇතිකරගත් මමත්වය සෙසු අයගෙන් වෙන්කර සැලකීමට පෙළඹීමයි.පෘථග් ලෙස හැඳින්වෙනුයේ සමස්තයෙන් එක් පුද්ගලයෙකු මේ වෙන්කර සැලකීමේ මානසික ස්වභාවයයි.එම මානසික ස්වභාවය පෘථග්ජනයාගේ සාමාන්යම මනෝකායික පසුබිමයි.මේ පිළිබඳව මනාව කරුණු අවබෝධ කරගැනීම නිසා යම් තරමක් දුරටහෝ එකී පෘථග් ස්වභාවයෙන් අත්මිදී කටයුතු කිරීමටද හැකියාව ඇතිවේ.ඇසින් රූපය ස්පර්ශවීමේදී ඇසේ දෘෂ්ටි ස්නායු මඟින් රූප සංඥා දත්ත මොළයට සම්ප්රේ.ෂණය වේ.මේ සංඥා දත්ත මොළය වෙත ලැබීමේදී රූපය පිළිබඳ සංජානනය වේ. එසේවුවද ඇසට ගෝචරවන රූපයේ පවතින ගුණය පිලිබඳ හැඟීමක්ද ඒ සමඟම ඇති වේ. එනම් ප්රිනය අමනාප බව පිළිබඳ රුචි අරුචිකමක්ද දෘෂ්ය සංජානනය සමඟම හටගනියි.මේ ප්රි ය අමනාප බවද මමත්වය කේන්ද්රඳකොට ගත්හැඟීමකි.ඇසින් ලබාගත් පූර්ව දෘෂ්යය සංඥා දත්ත පිළිබඳ ස්මරණ පවා මතකයේ රැඳී පවතී.මේ සියල්ලම යළි ආපසු කැඳවා ගැනීමට ක්ෂණයකින් මනස සමත්ය. කෙසේ වුවද මෙහි පවතින සංකීර්ණ ස්වභාවය නිසා නූල්පන්දුවක් ලෙස සෑම අංශයක්ම එකිනෙක වෙළි පැටලී ගැට ගැසී තිබේ.අවුල්වූ නූල් පන්දුවක් යළි ආපසු ලිහා නිවැරදි කිරීමට අපහසු වන්නාක් සේ සංජානනය හා සම්බන්ධ විඥාන ක්රිූයාවළියේද සංකීර්ණවත්වය නිසා තේරුම් ගැනීමට මඳක් දුෂ්කරය. ඉන්ද්රි ය ඥානය සමඟ ක්රිූයාත්මක වන මානසික ස්වභාවයතුළ රැඳී පවතින දෘෂ්ටිය නිවැරදි අවබෝධයකට තුඩුදෙන පිරිසිදු දැක්ම අපිරිසිදු කරනබව පැහැදිලිය.මේ දෘෂ්ටිය ඇතිවන අයුරු මෙන්ම නැතිකරන අයුරුද රැඳී පවතිනුයේ එය මැනවින් වටහාගැනීමේ ක්රිුයාවළියතුළමය.එයට වෑයම්කළද ඇතැමෙකු සුළු උත්සාහයකින් අධෛර්යමත්වන බව පෙනේ.නමුදු ප්රුවේශමින් ලිහා ගැටගැසී ඇති සියුම් තැන් පිරික්සා මැනවින් අවබෝධ කරගැනීමට වෑයම් කළහොත් එය කිරීමේ නොහැකියාවක්ද නැත.ඊට අවශ්යිවනුයේ උත්සාහය හා දැඩි අධිෂ්ඨානය පමණි.බාහිර රූප අරමුණු නිසා ඇසට දර්ශනයවන රූපයේ සංඥා දත්ත මොළය වෙත සම්ප්රේයෂණය කරන අතර එය මොළය වෙත ලැබුණුපසු මොළය එය තේරුම්ගනුයේ පෙනීමක් සේ නොව දැකීමක් ලෙසයි.පෙනීම සඳහා කර්තෘ වරයෙක් අවශ්ය නැත.එය හුදෙක් ක්රි යා සන්තතියක් පමණි.සත්ය ය නම් එයයි.ඇස හා පෙනීම අතර කිසිදු කර්තෘ්වරයෙක් නැත.පෙනීමේ ක්රියයාව සම්පූර්ණවීම සඳහා අවශ්යමවන හේතුප්රහත්යක ක්රි යාව සම්පූර්ණ වූ විට පෙනීමේ කාර්යය සිදුවේ.නමුදු පෙනීම දැකීමක් සේ සැලකීමේදී ඊට කර්තෘයවරයෙක් ඇති කර ගනියි.මෙයට හේතු දෙකක් ඉවහල්වේ.එනම් පෙනීමෙන් ඇතිවූ ආශ්වාදයයි. ඒ ආශ්වාදය නිසා පෙනීම දැකීමක් ලෙස සලකනු ලබයි.අකර්තෘමක ක්රි්යාවකින් ආශ්වාදයක් ලැබිය නොහැකි නිසා මම යනුවෙන් පුද්ගලත්වයක් ගොඩනඟා ගනියි.දැන් ආශ්වාදය විඳින්නෙකු ද සිටින නිසා ආශ්වාදය දැනෙයි.විඳියි.එය වඩාත් තහවුරුකරගැනීමට සිතයි.ඒසඳහා උත්සුක වේ. ලෝකයේ සැබෑ ස්වභාවය නම් අනිත්යොතාවයයි.එනම් යමක් වේගවත්ව වෙනස්වීමයි. ආශ්වාදය තහවුරුකර අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීමට ගන්නා වෑයම සමඟ යථාලෝක ස්වභාවයවූ වෙනස්වීම ගැටෙයි.මේ ගැටීම නිසා ද්වේෂය ඇතිවේ.කර්තෘයවරයෙක් බිහිකර ආශ්වාදයෙහි ඇලීම නම් රාගයයි. කර්තෘ වරයෙකු නැති හේතු ප්රයත්යහය ක්රි යාවළිය වරදවා සංජානනය කර කර්තෘනවරයෙකු ඇතැයි සිතීම මෝහයයි. ඇස නමැති ඉන්ද්රිවය නිසා රාග,ද්වේෂ හා මෝහ අකුසල් මූල ත්රි ත්වය හටගනුයේ ඒ අයුරිනි. මේ ක්රිනයාවලියට ප්රුධානම හේතුව වරදවා ගන්නා දෘෂ්ටියයි.මේ දෘෂ්ටිය ඇති වනුයේ ඇස නිසා ඇතිවන ආශ්වාදයට ලොල්වීම නිසාය. ඇස මෙන්ම සෙසු ඉන්ද්රිඅයන්හිදීද මේ තත්වය විද්යුමානය. ඉන්ද්රිලය ඥානය දෘෂ්ටි සහගතව ඇතිවීමට හේතුව ඒ කෙරෙහිවූ අධික ලෝල ස්වභාවයයි. ලෝල ස්වභාවය අඩුකළ හැකිනම් දෘෂ්ටියද අඩුවේ. ශබ්දය කණට අරමුණුවී සෝත විඥානය ඇතිවීමේදී ශබ්ද ශ්රමවණයවීම මිසක ශ්රදවණයකරන පුද්ගලයෙකු සිටිය නොහැකිය.නමුදු ශබ්දය ශ්ර වණයවීමේදී ශබ්ද ශ්රිවණයේදී ගැබ්වන ප්රිරය අප්රිලයබව නිසා අකර්තෘ ක ශ්ර වණ ක්රිවයාවළිය කර්තෘික ශ්ර්වණය කිරීමක්බවට පරිවර්තනය කරගනියි.සංජානනය වීමේදීම දෘෂ්ටිය බිහිවේ.ශබ්දය රූපයකි.ශබ්ද රූපය කණට අරමුණුවීම හේතු ප්රයත්යන ක්රිෂයාවළිය නිසා සිදුවන්නකි.ශබ්ද ශ්රශවණයවීමේ ක්රිෘයාවළිය මිසක ශබ්ද ශ්රුවණය කරන්නෙකු සැබවින්ම නැත.ලොව විවිධ ස්වරූපයේ ශබ්ද පිරී තිබේ.මේ අතර මිහිරි මෙන්ම අමිහිරි ශබ්දද පවතී.මිහිරි ශබ්ද රසය වෙත ලොල් කිරීම හා අමිහිරි ශබ්ද රස ප්ර තික්ෂේප කිරීම ශබ්ද රසය විඳ ගන්නා පුද්ගලත්වයේ දුබලතාව වේ.අපුද්ගල ශ්රමවණ ක්රිරයාව තුළ පුද්ගලයෙකු ඇතැයි වරදවා දකිනුයේ දෘෂ්ටිය නිසාය.ශ්ර වණ ක්රිියාව මිස පුද්ගලයෙකු සැබවින්ම නැත.ශ්රිවණ ක්රිෘයාව සිදුවීම හේතුප්රපත්යි උපකාරීවේ.ශ්රබවණ සංජානනයට ආධාරවන විඥානය පවා හේතු ප්ර.ත්ය‍ නිසා ඇතිවන්නකි.එසේ නොවුවහොත් විඥානය ආත්මයකට සමාන වනු ඇත.නමුදු විඥානයේ එබඳු පැවැත්මක් නැත.හේතු ප්රවත්යන නිසා ඇතිවන විඥානය හේතු ප්රදත්යු නැතිවීම නිසා ක්ෂයවී යයි.එය පහනක දැල්ල නිවීම හා සමානය.පහන් සිළුව දැල්වෙන්නේද හේතු ප්රුත්යර රැසක සමවාය නිසාය.පහන් තිරය,තෙල්,වායුව ආදී විවිධ හේතු රැසක් ඊට උපකාරීවේ. කෙනෙකු මරණයට පත්වීමේදී හෝ යළි භව උපතක් ලැබීමේදී භවයෙන් භවය ගමන්කළ හැකිවූ විඥානයක් නැත.නමුදු සමාජයේ ව්යාේප්තව පවත්නා බහුතර මතවාදය නම් එයයි.එසේ වුවද ඒ මත වාදය වැරදිය.එබඳු මතවාද බහුලව ව්යාතප්තවීමට මමත්වයෙන් යුතුව ගොඩනඟාගනු ලැබූ දෘෂ්ටියද ඉවහල්වේ.ශ්රුවණ වේගවත්ව වෙනස්වීම ලෝක ස්වභාවයයි.ලෝක ධර්මතාවයයි.නමුදු ඒ ශ්රිවණය කෙරෙහි මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් බැඳී ලොල් උපදවන පුද්ගලයාට ප්රියය හා අප්රිතය බව ශ්ර්වණ සම්බන්ධව ඇතිවේ.ප්රිීය ශ්රදවණ ලබාගැනීමට හා අප්රිවය ශ්ර වණ ඈත් කිරීමට පුද්ගලයින් තුළ මේ නිසා රුචිබවක් ඇති වේ.එසේම ප්රි්ය ශ්ර වණ ලබාගැනීමෙදී අනුන්ගෙන් වෙන්වී පුද්ගලත්වය කේන්ද්ර කොට කටයුතු කිරීමට එබඳු අය පෙළඹේ.මේ වෙන්වන ස්වභාවය පෘථග් මානසිකත්වයයි.සෙසු අයගෙන් ස්වකීය මනෝකායික පසුබිම වෙන්කර සත්වයෙකු,පුද්ගලයෙකු හෝ ආත්මයක් ලෙස දැකීමේ ස්වභාවය මින් අදහස්වේ.සංගීතයට මිනිසුන් ආකර්ශණයවනුයේ ශ්රුවණයෙහි පවතින දැඩිවින්දනීය ස්වභාවය නිසාය.සංගීතයෙහි ඒ ඒ නාදරටා මඟින් මිනිසුන්ගේ මනෝභාවයන්ට ඇමතීමට හැකිපරිදි ශ්රයවණය සකස්ව පවතී.ප්රිඒය ශ්රාවණ නාදරටා ශ්රමවණයෙන් මනෝකායික ඉහිල්බවක්ද,අප්රිවය වූ ශ්රනවණ නාදරටා ශ්රණවණයෙන් මනෝ කායික ආතතියක්ද ඇතිවිය හැකිය.මනෝවිද්යාඉඥයින් හා මනෝවෛද්යිවරුන් විසින් නූතන දියුණු පර්යේෂණ අනුව සංගීතය චිකිත්සාවක් (Music Therapy) ලෙස භාවිතා කරනු ලැබේ.දේශීය හා ආයුර්වේද චිකිත්සා ක්රිමවල පවා මේ සංගීත චිකිත්සාව පිළිබඳ විස්තර සඳහන්ය. ශ්රුවණයෙහි පවතින චමත්කාර ජනක විවිධත්වය නිසා එමඟින් නාද රටා මැවීමේදී සිත්කළු බවක්ද ඇතිවේ.සංගීතයෙහි සප්ත ස්වර පද්ධතිය පවා ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ නාදරටා විවිධත්වය ආධාර කර ගනිමිනි.ස්වර ස්ථාන පිහිටීමේ ස්වභාවය සලකා ස්වර සප්තකයකට බෙදා දක්වා ඇත.ජනගීත රටාවල මේ ස්වර සප්තකයම විද්යවමාන නොවන අතර එය බොහෝවිට ස්වර දෙකකට හා තුනකට පමණක් සීමාවී ඇතිබව දක්නට ලැබේ.මෙරට සංස්කෘතියට ආවේණික ජනගීත රටාව මෙරට ජන සමාජයේ ශ්රදවණයට හොඳින් හුරුපුරුදුය.ගැමි ජනතාව එදිනෙදා දිවිපෙවෙත ගතකිරීමේදී ජනගීත නිරතුරු ශ්රදවණය කිරීමට හුරුපුරුදුව සිටිබව මෙරට සාහිත්යා අනුව පැහැදිලිවේ.එනමුදු හින්දුස්ථානී රාගධාරී නාදරටා මඟින් මැවෙන ශාස්ත්රීෙය සංගීතය දැනඋගත් මධ්ය.ම හා ඉහළ පාන්තිකයින් අතර වඩාත් ජනප්රිවයව තිබේ.කෙසේ හෝ ශ්ර්වණය සම්බන්ධ අතිශය පුළුල් රසවිඳීමේ රටාවක් මානව සමාජය පුරා විද්ය මානව පවතී.එබැවින් මේ වපසරිය යටතේ ශ්රරවණ ලෝලත්වයේ ආදීනව පිළිබඳ සැලකීමට මිනිසුන් උනන්දුවීම ඉතා අවම මට්ටමක පවතී.ඇතැම්හු චිත්ත ඒකග්රරතාව ලැබීම,ආතති දුරු කිරීම,ස්මරණ හැකියාව වැඩිකිරීම වැනි කරුණු උදෙසා පවා ශබ්ද ශ්ර්වණ උපයෝගී කරගනිති. මියුරු ශබ්ද රස වින්දනයන් සිත පහන්කරන බව සැබෑය.නමුදු සියුම් කෙළෙස් උපදවීමට සමත්ය. කෙසේ කුමන අයුරකින් සිදුකළද,පිරිසිදු ශ්රිවණයක් සිදුවිය යුත්තේ මමත්ව ග්රරහණයෙන් තොරවය. මමත්ව ග්ර හණයෙන් යුතුව සිදුකරන කුමන ශ්ර්වණයක වුවද අන්තර්ගතවනුයේ දෘෂ්ටිග්ර හණයයි.මේ හේතුව නිසා කණට ශබ්දයක් ඇසෙද්දී එය හුදෙක් අකර්තෘනකවූ ඇසීමේ ක්රිටයාව පමණක්බව සැලකිය යුතුය.ඇසීමේ ක්රි යාවළියට අසන්නෙකුගේ අවශ්යයතාවක් නැත.අසන්නෙකුගේ අවශ්යලතාව මතුවීම සිදුවනුයේ ඇසීමේ ක්රිවයාවළිය තුළින් ආශ්වාදයක් ලැබීමත්,අඛණ්ඩව එය පවතීවා යන දැඩි වූ එල්බ ගැනීමත් යන හේතු දෙක නිසාය.ඇසීමට සම්පූර්ණවීමට අවශ්යණකරන හේතුප්රිත්යී ක්රිෙයාවළිය,ඇසීම වෙනස් වීමේ ක්රිසයාවළියට යටත්බව ආදී දේ පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇතිකර ගැනීම තුළින් යමෙකුගේ සිතෙහි වූ ශ්රයවණ ක්රිමයාවළිය කෙරෙහි දක්වන මමත්ව දෘෂ්ටිය හා මුසු වූ ලෝලත්වය අවම කර ගැනීමටද ඉඩ ප්රවස්තාව සැලසේ. යමෙකුට ආඝ්රා ණය පිළිබඳ සංජානනය වනුයේ ඝාණායතනයෙහි ක්රිහයාකාරීත්වය නිසාය.ඒ ඝාණායතනය නම් නාසය නමැති ඉන්ද්රිඝයයි.නාසය නිසා ඇතිවන ආඝ්රායණ අරමුණු සංජානනය වන බැවින් එම අරමුණුවීමේ ස්වභාවය ගන්ධායතනය නමින් හැඳින්වේ.ගන්ධායතනයට අයත්වනුයේ ඝාණ ධාතුවයි.ඝාණායතනයේ ක්රිසයාකාරීත්වය නිසා ඝාණ ධාතු ඇසුරින් ගන්ධායතනයට ලැබෙන ආඝ්රාවණ අරමුණු මඟින් ඝාණ විඥානය ඇතිවේ.ප්රිංය මනාප ආඝ්රාසණවලට කවුරුත් ප්රිැයකරති.අප්රි යවූ අමනාප ආඝ්රාිණවලට කවුරුත් අප්රිආයකරති.ප්රි‍යඅප්රි.යබව ඇතිවනුයේ සිතේ ලෝල ස්වභාවය නිසාය. සිතේ මධ්ය්ස්ථ බවක් පවතින්නේ නම් ආඝ්රාණණවල ප්රිරය අප්රි්ය බව කෙරෙහි නොසැලේ.යම් අයෙකු සිය නාසය මඟින් සංජානනය වන ආඝ්රාරණ පිළිබඳ වරදවා මම ආඝ්රා්ණ විඳිමියි සිතීම මෙහි දක්නට ලැබෙන දෝෂයයි.නාසය වෙත ලැබෙන සෑම ආඝ්රා ණ අරමුණක් පාසාම මම ආඝ්රා ණ විඳිමියි සිතීම මුළාවට හේතුවයි.මීට හේතුව නාසයට ලැබෙන ආඝ්රා ණ මොළය වෙත සම්ප්රේ‍ෂණයවීමේදී මොළ ව්යුේහය එය සංජානනය කරන හැඩය දෘෂ්ටිය හා මුසුව තිබීමෙන් වැරදි අර්ථකථනවලට පුද්ගලයින් පෙළඹීමයි.මෙහිදී වරද සිදුවනුයේ ආඝ්රාිණ අරමුණු නාසයට ගැනීමේ ක්රි යාවතුළ නොවේ.එය මධ්යී මොළය වෙත සම්ප්රේිෂණය කිරීමේ ක්රිරයාවතුළදීද නොවේ.ආඝ්රා ණ සංඥා දත්ත මොළව්යුඑහය වෙත පැමිණෙනුයේ ප්රා‍ථමික සංඥා කේත සමූහයක් පරිද්දෙනි.මේ ප්රාරථමික සංඥා කේත යුනිකෝඩවල නිවැරදි පරිවර්තනයකට මනස සමත්වුවද එය අර්ථකථනය කිරීමේදී ඊට බාධාකරවන ද්විතීය හැඩ තලයක් මනසෙහි අන්තර්ගතය.මේ ද්විතීයික හැඩතලය සමන්විතවී ඇත්තේ සසර භවගමනතුළදී අප විසින් සිදුකරන ලද නොයෙකුත් ක්රියයාවලට අනුරූප ආකල්ප,හැඟීම් හා චර්යාවලින් සකස්වුණු දෘෂ්ටිජාලයකිනි.මෙහි ජාල යන වදන භාවිතාකර ඇත්තේ දෘෂ්ටිය ඇතිවීම දැලක ආකාරයෙන් සිදු වන බැවිනි.එහි ප්රා ථමික ආඝ්රා්ණ සංඥා දත්ත ස්නායු තන්තු තුළින් සම්ප්රේකෂණය වන අතර මොළය තුළදී රසායනික ද්රාව්යි ප්රාතික්රි්යාවලට බදුන්කිරීම මඟින් ප්රා ථමික සංඥා යුනිකේතනය නිවැරදි ලෙස කියැවීම අරඹයි.ප්රකසන්න ආඝ්රාරණවලට ඇලුම්කිරීමේ ස්වභාවය ඇතිවනුයේ ආඝ්රාේණ රස විඳීමේ ගති ලක්ෂණය නිසාය.ප්රතසන්න ආඝ්රාවණවලට ඇලුම්කිරීම හා අප්රයසන්න ආඝ්රා ණ දුරු කිරීමේ හැඩතලයට අනුව සිතතුළ ඇතිවන ආඝ්රාඝණ රසවිඳීමේ ලෝලත්වය නිසා දෘෂ්ටි උත්පාදනය සිදු වේ. මේ දෘෂ්ටිය නිසා ආඝ්රාාණය පිළිබඳ ඇතිවන විඥානය විකෘතිවී යයි.ආඝ්රාසණ රස විඳින පුද්ගලයෙකු බිහිවනුයේ මේ දෘෂ්ටිය මඟිනි.ආඝ්රාපණ විඥානය තුළ මෙබඳු දෘෂ්ටියක් බිහිවීමේ හැකියාව සැඟවී පවතී.ඒ නිසා දෘෂ්ටිය ඇතිවීමේ හේතුව වූ ආඝ්රායණ රස වින්දනයට ඇති ඉඩකඩ අසුරාදැමීම වඩා ප්රයයෝජනවත්ය. දුක,වේදනාව ඇතිවනුයේ ආඝ්රාදණ රසවින්දනයට ඉඩකඩ අසුරාතැබීමෙන් නොවේ.ආඝ්රාාණ රසයට ඇති ඉඩකඩ පුළුල් කිරීමෙන් දෘෂ්ටි ජාලා උපදියි.මේ දෘෂ්ටි ජාලයේ උපත දුක් වේදනාවේ උපතයි. නොයෙක් වර්ගවල සුවඳ විළවුන් භාවිතයට මිනිසුන් හුරුපුරුදුවී ඇත්තේ ආඝ්රා්ණ රසයට ගිජුවීමේ ප්රඳතිඵලයක් වශයෙනි.එසේම වැසිකිලි කැසිකිලි පවා මනාව සුවඳවත් කරගැනීමට යොමුවී ඇත්තේ ආඝ්රාගණ රසවින්දනය කෙරෙහි ඇලුම්කිරීමේ ප්රාතිඵලයක් වශයෙනි.පිරිසිදුව සිටීම එකකි.සුවඳවත්ව තැබීමෙන් මනස ආඝ්රාලණ රසයට ලොල් කිරීම වෙනත් දෙයකි.පිරිසිදුව සිටීමෙන් ස්වභාවික ලෙසට ඇතිවන පවිත්රතබවේ නිර්මල සුවඳ කෘතිම සුගන්ධද්ර්ව්යප සංයෝගකිරීමෙන් ඇතිකළ දෙයක් නොවේ. වෑයමෙන් සුවඳවත් කිරීමේ උත්සාහයක් ඒ තුළ නැතිබැවින් ඒ සුවඳවත්බව මෙයට අදාළ නොවේ. ආඝ්රාතණය රසවිඳීමේ අධිකබව අධිසංවේදීතාවය නිසා කෙනෙකු තුළ නිරායාසයෙන්ම ගොඩනැගිය හැකිය.ඇතැම් අසාත්මික තාවයන්ට පවා අධි සංවේදී ආඝ්රාාණ රසවිඳීමේ ස්වභාවය තදින්ම බලපාන බව ස්වසන අපහසුතා වලට එබඳු රෝගීන් පහසුවෙන්ම ගොදුරුවීමේ ප්රනවණතාව අනුව පැහැදිලිය. ආඝ්රානණ රස විඳීමේ ඉන්ද්රිණය වන නාසය පිහිටා තිබීමේ ස්වභාවය අනුව ස්වසන අපහසුතාවලට එබඳු පහසු ඉඩකඩක් නිර්මාණය වන සැලකිය හැකිය.මන්ද නාසය ස්වශන පද්ධතියට අයත් ඉන්ද්රිහයක්ද වන බැවිනි.බෞද්ධ භාවනාක්ර්මවලට සුවිශේෂීකොට සැලකෙන ආනාපාන සති භාවනාවට පදනම් කොට ගන්නේද නාසයෙන් ඇතුළුවන හා පිටවන ආශ්වාස ප්රාාශ්වාසයයි.එහිදී ආඝ්රාෙණය සම්බන්ධ ක්රිශයාකාරකමක් නාසයෙන් ඉටු නොවුනද ආඝ්රාසණය නිසා ආශ්වාස ප්ර.ශ්වාස ක්රිඇයාවළියට බලපෑමක්ද එල්ල වන බව පැහැදිලිය.ආඝ්රා්ණයෙදී ගන්ධය ස්පර්ශයවීම අරමුණු කරන දෙනාසා පුඬු අතරින් සිය ආශ්වාස ප්රාටශ්වාස වායුව ගමන්කිරීමේ ස්වභාවය ආනාපාන සති භාවනාවේදී අරමුණු කෙරේ. මෙකී අවස්ථාවේදී අරමුණු කරනුයේ නාසා සිදුරුතුළින් ඉහළ පහළ ගමන්කරන වායු ධාරාවේ චාලක ගති ලක්ෂණ මිස එහි ගන්ධ රස වින්දනය නොවේ.එබඳු යම්කිසිවක් එහිදී දැනුනහොත් වහාම අත්හැර දමා වින්දනය බැහැර කර මධ්යනස්ථ ස්වභාවයෙහි සිත පිහිටුවාගෙන යළි ආනාපාන සති කමටහනට පිවිසේ.මේ සෑම අවස්ථාවකදීම අරමුණු කරනුයේ ආශ්වාස ප්රටශ්වාසයේ මධ්යිස්ථ ස්වභාවය මිස එහි ආඝ්රාවණරසය නොවීම නිසා ක්ර මයෙන් රසවින්දනය කෙරෙහි යොමුවී පැවති මානසික වාතාවරණය වෙනස්වී යයි.රස විඳීමේ චේතනාව කෙරෙහි යොමුවී පැවති අවධානය මධ්ය ස්ථ වූ ආකල්පයකින් විචාර පූර්වක ලෙස සලකා බැලීම නිසා භාවනානුයෝගී පුද්ගලයාගේ ප්රාඥාව වර්ධනයවේ.ප්රරඥාව වර්ධනයවූවා යනුවෙන් හැඳින්වෙනුයේ දෘෂ්ටිය ක්ර්මයෙන් ඉවත්ව යාමේ ක්රිනයාවළිය සම්පූර්ණවීමට පටන්ගැනීමයි.මෙය අවිද්යාේව, මෝහය දුරුවීම ලෙස හා විද්යා වේ, ප්රිඥාවේ පහළවීම ලෙස දැක්වේ. විවිධ රස වර්ග විඳගැනීමේ කෘත්යටය ජිව්හා ඉන්ද්‍රිය මඟින් ඉටුවේ.ජිව්හා ඉන්ද්රිදය නම් දිවයි. ද්වාදස ආයතනවලදී දිව ජිව්හායතන නමින් හැඳින්වේ.එසේම දිවට අරමුණුවන රස රසායතන සේ සැලකේ.එසේම අෂ්ටාරස ධාතුවලදී දිවට අරමුණුවන්නේ ජිව්හා ධාතු වශයෙන් දක්වා ඇත.එසේම ජිව්හා ඉන්ද්රිසයට රස අරමුණුවීම නිසා ජිව්හා විඥාන හටගන්නාබවද දැක්වේ.රසය විවිධ ස්වරූපයේ වේ.මේ විවිධ ස්වරූප සලකා ඒවා නවවිධ රස වර්ග ලෙසද හැඳින්වේ.රසය හඳුනාගැනීමට සමත්වූ මුඛයතුළ ඇති ප්ර්ධානම ඉන්ද්රිධය නම් දිවයි.දිව ප්ර බල මාංශපේශියකි.ස්නායු ඉතා විශාල ප්රුමාණයක්ද ඒ තුළ පිහිටා ඇත.අති සංවේදී රස ග්ර න්ථීන් මේවාට සම්බන්ධය.දිවේ ඒ ඒ ස්ථාන ආශ්රිරතව විවිධ වූ රස අනුව වෙන්වූ ප්රේදේශ පවා පිහිටාතිබේ.දිවට සම්බන්ධවූ රස ස්නායු මොළය කරා රස සංඥාවල දත්ත සම්ප්රේඅෂණය කෙරේ.මොළය විසින් අදාළ රස සංඥා දත්ත ඊට ලැබුණුවිටකදී හඳුනාගැනීමේ ක්රිමයාවළියක් එමඟින් සිදුකෙරේ.මේඅනුව දිවට දැනෙන රස තිත්තරස,කටුකරස,ලුණුරස,පැණිරස ආදී රස වර්ග අනුව වර්ගීකරණයකට ලක්වේ.බොහෝවිට අධිකව කුසගින්නේ පසුවීම වැනි හේතු නිසා දිවේ පිහිටා ඇති මේ රස හැඳිනීමේ ග්ර න්ථිවල ඇති විවිධ අක්ර මවත් ක්රිදයාකාරීත්ව රටා නිසාද අහේතුකව ඇතිවන විවිධ රස වර්ග පිළිබඳ සංජානන දිවට ඇතිවිය හැකිය.මෙබඳු අවස්ථාවන්හිදී ඇතිවන සංජානන ස්වභාවික නොවේ.එසේම මෙබඳු ජිව්හා විඥානයක් නිසා යථාර්ථය අවබෝධය නොලැබේ.දිව පිනවීමේ නොමඳ තෘෂ්ණාව නූතන සමාජය ඉතා අධික ලෙස ගිලගෙන තිබේ.එයට නිදසුන් වර්තමාන සමාජයතුළින් ඉතා පැහැදිලිව දැකගත හැකිය.රුධිරගත මේද සංයුක්තිය ඉහළ යාම,හෘදබාධ,රුධිරපීඩනය අක්රිමවත්වීම,සන්ධි ඉදිමුම වැනි රෝග තත්වය තරබාරුකම සමඟ බැඳී තිබේ.තරබාරුකම ඇතිවීමට ආහාරයට ඇති ගිජුකම ප්රිධාන හේතුවකි.ආහාරයට ගිජුවනුයේ රසය කෙරෙහි ඇතිතෘෂ්ණාව නිසාය.රස තෘෂ්ණාව ජිව්හා විඥානයේ හැඩතල අනුව සකස්වේ.ආහාරය නිසා ඇතිවන රෝග අවස්ථා සෑම එකක්ම පාහේ ඇතිවනුයේ ජිව්හා විඥානයේ මෙහෙයවීම අනුව බව මේ අනුව පැහැදිලිය.ජිව්හා විඥානය පිළිබඳ මුලික හැඩතලය සමාජ තත්වය ප්රනදර්ශනයකිරීමේ මෙවලමක් ලෙසද ඇතැම් අවස්ථාවලදී සමාජයේ ව්යමවහාරවන බව දක්නට ලැබේ.සුපිරි මට්ටම්වල ඇති ආපනශාලාවල අලෙවියට තබා ආහාර වර්ගවල රසය සාමාන්ය තැන්වල ඇති ආපනශාලාවල ඇති ආහාරපාන ආදියට වඩා තත්වයෙන් ඉහළබව දැකගැනීමට ලැබේ.මේ අනුව සුපිරි මට්ටම්වල ආපනශාලාවලින් ආහාරපාන ගන්නා හා ඒවාට නිරතුරුව යන එන පුද්ගලයින් පිළිබඳ ඇති සමාජ ආකල්පය කෙරෙහි ඇතැම් අය සැලකිලිමත් වෙති.ඇතැම්විට පුද්ගල,සමාජ මට්ටම මැනගන්නා වූ මිණුමක් ලෙසද මෙබඳු ආපනශාලාවලින් ආහාරපාන ගැනීම සැලකේ.එසේම ඒවාට නිරතුරු යන එන අය හුදෙක් එසේ කරනුයේ ආහාරපාන භුක්තිවිඳීමේ වුවමනාව නිසාම නොවනබවද පැහැදිලි වේ.බොහෝවිට සිය සමීපතමයින් සමඟ මඳක් සතුටුසාමිචීයේ කතාබහක නිරතවීමට සුදුසු නිදහස් පරිසරයක් එබඳු ස්ථානවල පවතින නිසා එවැනි වුවමනා පෙරදැරි කරගෙන පවා ඒවාට පැමිණෙන අය සිටිති.මේ සෑම අවස්ථාවකදීම තමන් නොදැනුවත්වම ඉස්මතුවනුයේ ජිව්හා විඥානය පදනම්වූ මමත්ව දෘෂ්ටියබව දැකගත හැකිය.මේ මමත්ව දෘෂ්ටියට සීමා මායිම් නැත.එමෙන්ම මෙකී දෘෂ්ටිය වර්ධනය වේ.එය අඩුකිරීමට හෝ සීමාකිරීමටද හැකිය.එසේම දුරුකිරීමටද හැකිය.බුද්ධිමත්භාවය, විචාරපූර්වකබව,ප්රිඥාව වැනි කරුණු ඉවහල්වීමෙන් දෘෂ්ටිය බොහෝදුරට අඩුකළහැකිය.නැතිනම් සමුච්ඡේද වශයෙන් ක්රණමිකව දුරුකළ හැකිය.කෙසේවුවද ජිව්හා විඥානය සම්බන්ධයෙන් ඇතිවන මමත්වය වටහාගැනීමට නොහැකි තරම් සියුම්ය.බොහෝවිට එදිනෙදා ජීවිතයේදී මිනිසුන් බහුලව ගොදුරවනුයේ ජිව්හා විඥානය සමඟ ඇතිවන දෘෂ්ටියට බව කිවහැකිය.ඊට හේතුව දිනකට ආහාර වේල් කීපයක් බුදීමට මිනිසුන් පෙළඹී සිටීමයි.ආහාර ප්රඊමාණය හෝ ආහාර ගන්නා වේල් ප්රරමාණය පාලනය කිරීම ජිව්හා විඥානය සමඟ ඇතිවන මමත්ව දෘෂ්ටිය පාලනය කිරීමට ගතහැකි විසඳුමකි. නමුදු ජිව්හා විඥානය සමඟ ඇතිවන දෘෂ්ටිය පාලනය කිරීමට ආහාරපාන නොගෙන සිටීම මෙයින් අදහස් නොකෙරේ.ආහාරපාන ගතයුත්තේ කුසගිනි වේදනා සංසිඳවීම පිණිස මිස එමඟින් ශරීරයට අනවශ්යේ බරක්,ක්රී ඩාශීලීබවක්,පෘෂ්ටිමත්බවක් ලබාදීම පිණිස නොවේ.ලෝභය,දෘෂ්ටිය හා මානය පවා එබඳු සිරුර තරකිරීමක් මඟින් ඉපිදවිය හැකිබව බුදුදහම පෙන්වා දී තිබේ.සිල් සමාදන්වූ දිනය තුළ ආරක්ෂා කරන ශික්ෂාපද අතර ගිහියෙකුට පවා ගන්නා ආහාරයේ හා වේල් ප්ර.මාණයේ සීමාව පැණවීමක් සිදුකර තිබේ.මින් අපේක්ෂාකර ඇත්තේ ජිව්හාවිඥානය සමඟ ඇතිවන මමත්ව දෘෂ්ටිය පාලනයයි.භික්ෂූන් වහන්සේලාහටද විකාල භෝජනය අකැපබව සඳහන්වීමතුළ පහසුවූ විහරණය මෙන්ම ආහාර පාලනය තුළින් ජිව්හා විඥානගත මමත්ව දෘෂ්ටිය අඩුකර ගැනීමද අපේක්ෂිත වී ඇති බව දක්නට ලැබේ. කිසිදු ඉවක් බවක් නොමැතිව හිතුමනාපයේ රසයට ගිජුව ආහාරපානාදිය ගැනීම ජිව්හා විඥානගත මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇතිවීමට පමණක් නොව, රෝගපීඩා ආදියට ගොදුරුව අකාලයේ මිය යාමට පවා හේතුවක් වියහැකිය.වෙනත් සමයවාදවල යම්යම් සුවිශේෂී ආහාරපාන ගැනීමෙන් වැළකීම මඟින් අපේක්ෂා කර ඇත්තේ ආහාරය කේන්ද්ර ගතව ඇතිවන ජිව්හා විඥානගත මමත්වය පාලනය හා දුරු කර ගැනීම නොවේ. හුදෙක් ගන්නා ආහාරයෙන් පමණක් ශුද්ධිය අපේක්ෂා කිරීමයි. බෞද්ධ ක්රදමවේදයෙහිදී ගන්නා ආහාරයෙන් නොව පිලිවෙත තුළින් ශුද්ධියට පත්වියයුතු බව දක්වා ඇත.වෙනත් සමයවාදවල ආහාර පාලන කිරීමේ හේතුව හා බෞද්ධ ක්රවමවේදයේ ආහාර පාලනය කිරීමේ හේතුව එක සමාන නොවන බව මින් මනාව පැහැදිලිවේ.මින් බෞද්ධ ක්රීමවේදය වඩාත් ප්ර ඥාවට බරවූ ක්රබමවේදයකි.වෙනත් සමයවාදවල ආහාරපාලනය හුදෙක් ආගමික සංස්කාර අභිචාර විධියක් ලෙස දැක්වූ දෙයකි.එහි බුදුදහමේ පමණ ගැඹුරක් නැත.නමුදු මිනිසුන් ක්ෂණිකව ආකර්ශණයවනුයේ හරයක් නැති එහෙත් මතුපිට ඔපයට ඇති බොල් ක්රආමවේද වෙතය.බුදුදහමෙහි දක්වන ලද පිලිවෙත ගැඹුරුවුවද මතුපිට ඔපය අඩු බැවින් ප්රකඥාවන්තයින් මිස මතුපිටින් අතපත ගා ඒ ඔස්සේ ක්ෂණිකව නැඹුරුවන පිරිස මේ කෙරෙහි එතරම් ආකර්ණයක් නොදක්වති.බුදුහිමියන්ද බුදුදහම ප්රෂඥාවන්තයින් උදෙසා දේශනාකරනලද දහමක් යැයි දක්වා ඇත්තේද මේ හේතුව නිසාය. දෙව්දත් තෙරුන් සංඝ භේදය සඳහා බුදුරදුන් වෙත ඉදිරිපත්කරන ලද පංච වස්තුවට එවක භාරතීය පොදු ජන සමාජයතුළ මහත් උත්කර්ශණයෙන් පිළිගැනී පැවති විවිධ මතවාද ඉදිරිපත්කර ඇතිබව දැකගත හැකිය.ආහාරයෙන් ශුද්ධිය අපේක්ෂා කිරීමද මේ පංච වස්තුවට අයත් එක කරුණක් සේ එහි දැක්වේ.එහිදී කිසියම් ආහාරයක් නොගෙන සිටීමෙන් පමණක් ශුද්ධිය අපේක්ෂාකර තිබේ.මේ ක්ර්මවේදය ප්රාියෝගික නොවන්නක් වන අතර,මමත්වය දුරුකිරීමට යෝග්යතවූ ගැඹුරු ප්ර්තිපදාවක්ද නොවේ.නමුදු වර්තමානයේදී පවා ඇතැම් නොගැඹුරු මානසික මට්ටම් ඇති අය වහා ආකර්ශණය වන්නේද මෙබඳු නොගැඹුරු මතුපිටින් සරසාඇති පිලිවෙත් වෙත බව පැහැදිලිවම දැකගත හැකිය. දිවට දැනෙන රසය විඳගැනීමේදී ඒ රසය කෙරෙහි මඩිනාලද සිතකින් පසුවීම නිසා රසවිඳීන්නෙකු සිටිනබව ග්රෙහණය කරගැනීම නිසා දෘෂ්ටිය උපදියි.මේ දෘෂ්ටිය නිසා වඩාත් රසයට ගිජුවේ.දෘෂ්ටියද මෙහිදී වඩාත් වර්ධනය වේ.තණ්හාව අවිද්යා වට හේතුවන අයුරු මෙහිදී දැකගත හැකිය. ස්පර්ශය සංජානනය කරනුයේ සිරුරේ සම මඟිනි.මෙය ඵොට්ඨබ්බ ඉන්ද්රි යයි.ආයතනයන් වශයෙන් සලකන විට ද්වාදස ආයතවලට අයත් කායාතනය ගැනේ.කායාතනයට අරමුණුවන්නේ ඵොට්ඨබ්බායතනයයි.එසේම අෂ්ටාරස ධාතු වශයෙන් සැලකීමේදී කාය ධාතු,ඵොට්ඨබ්බ ධාතු හා කාය විඥානධාතු ලෙසද ත්රිකවිධ ආකාරයෙන් දැක්වියහැකිය.නිය,දත් ආදී සම නොමැති ස්ථානවලදී සමේදී තරමට ප්රේබලව නොවුවද කිසියම් ප්ර්මාණයකට ස්පර්ශ දැනගැනීමේ ශක්තිය පිහිටා ඇතිබව දැකගත හැකිය.මීට හේතුව දත් හා නිය බඳු ස්ථානවල පවා ඒවා සමට සම්බන්ධවන ලෙස ස්නායු මඟින් සවිවී ඇති බැවිනි.සමෙහි සිට පැමිණෙන සියුම් ස්නායු තන්තු මොළය කරා විහිද තිබේ.එම ස්නායු තන්තු මඟින් මොළය කරා ස්පර්ශ සංඥා දත්ත සම්ප්රේ්ෂණය වේ. මොළය කරා පැමිණෙන ස්පර්ශ සංඥා දත්ත හඳුනාගැනීමේ ක්රි යාවලියකට ලක් කෙරේ.සිරුරේ චලනවලට සම්බන්ධව ඇති කොටස් සමඟ අදාළ ස්පර්ශසංඥා දත්ත සම්බන්ධව පවතී.එසේම සිරුරේ මාංශ පේශී, හෘදය වස්තුව සියුම් රුධිර නාල,හෝමෝන ග්ර න්ථීන් ආදී සිරුරුගත කොටස් ස්පර්ශ සංඥා දත්ත වලට අනුකූලව උත්තේජනය කළහැකි පරිදි මොළයේ චලන යාන්ත්රිආක ක්රිසයාකාරීත්වයට අදාළ ප්ර්දේශ සමඟ බද්ධ වී ඇත. ස්පර්ශය මඟින් පිබිදෙන ආවේග ස්පර්ශ ස්නායු තන්තු දිගේ මොළය කරා ගමන් කරන අතර එකී ස්පර්ශ සංඥා දත්ත අභ්යින්තර මොළයේදී සංකීර්ණ රසායනික ප්රමතික්රි යාවක් මඟින් සන්නිවේදනය කෙරේ.මේ රසායනික ප්ර තික්රිසයාව තවමත් නවීන විද්යාසවට නිසි අයුරින් අර්ථකථනය කළ නොහැකි තරම් ඉතා සංකීර්ණය. ඉතා වේගවත්ය. මේ රසායනික ප්ර්ති ක්රිකයාවේ ප්ර්තිඵල සේ තව රසායනික ප්රඉතික්රිායා ගණනාවක් මොළයතුළ සිදුවේ. ඇතැම් විට මොළයේ අභ්යළන්තර කොටස්වල සංවේදීතාව නිසා එහි හැඩතල ඊට අනුරූප ස්වරූපයකට සකස් වේ. ස්පර්ශ හඳුනාගැනීමෙන් පසුව එම ස්පර්ශය කෙරෙහි දක්වන ප්රූතික්රි්යාව කවරක්දැයි තීරණය කෙරේ. සුවපහසු ස්පර්ශයකට දක්වන ප්රයතික්රි්යාව වේදනාකාරී ස්පර්ශයකට දක්වන ප්රණතික්රිරයාවට වඩා වෙනස්ය.සුවහපසු සපර්ශ ලැබීමට තෘෂ්ණාවක් ඇතිවේ.වේදනාකාරී ස්පර්ශ ප්රණතික්ෂේප කෙරේ. නමුදු ලෝකයේ පියවි ස්වභාවය ස්පර්ශ අඛණ්ඩව නොපැවතීමයි. සුව පහසු ස්පර්ශය අඛණ්ඩව නොපැවතීම සිතට වේදනාවක් වන අතර වේදනාකාරී ස්පර්ශය පැවතීමද සිතට වේදනාකාරී අත්දැකීමකි. ලෝකයෙහි සෑම ස්පර්ශයක් පිලිබඳවම දක්නට ලැබෙන්නේ මෙබඳු ස්වරූපයකි. මේ නිසා ස්පර්ශ කුමන ස්වරූපයකින් පැවතියද ඒ ඇසුරෙන් සෑම විටකදීම ඇති වනුයේ වේදනාකාරී ස්වභාවයක්බව වටහාගත යුතුය.කාම සංඥාවේ තියුණු මුහුණුවර කයට දැනෙනුයේ සුවපහසු ස්පර්ශයක ආකාරයකිනි. මේ අනුව ප්රකතිවිරුද්ධ ලිංගික අයගේ ස්පර්ශ ඔවුනොවුන්ට සුවපහසු ස්පර්ශ ලෙස දැනේ.එසේවීමට කරුණු ගණනාවක් හේතුවී තිබේ.නිදසුනක් ලෙස ස්ත්රිැයකගේ ස්පර්ශය ලබන පුරුෂයෙකු පිලිබඳ සලකා බලන්න.සියජීවිත කාලයතුළ ස්ත්රිකයක සමඟ වරක් හෝ මෛථුන සේවනයේ යෙදී ඇති පුරුෂයෙකුතුළ ඇතිවන මනෝකායික ස්වභාවය හා සිය ජීවිතයේ කිසිදු අවස්ථාවක ස්ත්රිෙයක හා එක්වී නැති පුරුෂයෙකුගේ මනෝකායික ස්වභාවය සමාන නැත . ඒවා එකිනෙකට වෙනස්ය. පළමු කී පුරුෂාගේ ආකල්ප පමණක් නොව පෙර රමණ අවස්ථා පවා අත්දැකීම් ලෙස සිතතුළ ගොනුවී පවතින බැවින් ලිංගික උත්තේජනයකදී ප්රසබලව එම පූර්ව අත්දැකීම් සිහිපත් වියහැකිය. නමුදු දෙවනු කී පුරුෂයාට එබඳු අත්දැකීම් නැති බැවින් ඔහු තුළ ඇති ලිංගික ආකල්ප ඉතා දුබලය.මේ හේතුව නිසා සමාන ලිංගික උත්තේජනයකදී පළමු පුරුෂයා හා දෙවන පුරුෂයා ක්රිකයාකරනුයේ ආකාර දෙකකින් බව දැකගත හැකිය. නමුදු ඉහත දැක්වූ කරුණ වුවද සිද්ධාන්තයක් හෝ න්යාවයක් ලෙස සැලකීම උචිතදැයි ඒ පිලිබඳ විචාර පූර්වක වීමද වැදගත්ය. මන්ද ස්පර්ශ විඥානය පාදක කොට සිදුවන මෛථූන අත්දැකීමක පවා උපයෝගීතාව හීන විය හැකි සාධක පවතින බැවිනි. ඊඨ විවිධ සාධක හේතුවේ. මන්ද යමක් ලැබූ පුද්ගලයෙකුට වඩා නොලැබූ පුද්ගලයෙකුගේ සිතෙහි ඊට ඇති ආශාව ප්රහබලව මතුවිය හැකි අවස්ථාද ඇති බැවිනි. යමක ආදීනව තමාගේ අත්දැකීම් ඇසුරෙන් ලැබූ තැනැත්තාට වඩා නොලැබූ තැනැත්තා එබඳු දේ අගයකොට සලකන බව ඇතැම් අවස්ථාවලදී දක්නට ලැබේ. එබැවින් මෛථුන අත්දැකීම වරක් ලැබූබව යන සාධකය සෑමවිටම ඉන් මුළාවීමට හේතුවක් නොවන බව පැහැදිලි වේ. මෙය සැබෑවක් නම් විවාහකයෙකුට පසුකාලයකදී කාම සංඥා දුරු කොට නිවන් අවබෝධ කරගැනීමට හැකිවන්නේද නැත. මෙහිදී දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂීබව නම් වෙනත් කායික සුව පහසකට වඩා ලිංගිකත්වයට පහසුවෙන් මනස මුළා වන බවයි. සාමාන්යඩයෙන් ස්ත්රිනයකගේ ස්පර්ශය ලැබීම සමඟ පුරුෂයාගේ සිතට ඒ ස්පර්ශ පිළිබඳ පෙර ඇතිකරගෙන තිබූ පූර්ව විනිශ්චයන්, ආකල්ප හා නිගමන වහා ඉදිරිපත්වේ. ඒ ක්ෂණයේම පුරුෂ ලිංගික හෝමෝන ශ්රා වයවීම ඇරඹේ. ස්ත්රිහයගේ එම ස්පර්ශයේ සැබවින්ම නොමැති හොඳ, සුව පහසු බවක් ඔහු දැනේ.මෙය ඉතාසංකීර්ණ ක්රිේයාවළියකි. මධ්ය ස්නායු පද්ධතියේ බලපෑමට යටත්ව පවතින පුරුෂ ලිංගික ඉන්ද්රිහයන්හි මාංශ පේශීවල සියුම්ව ඇති රුධිරනාලවලට ලේ ගමන් කර ඒවා ක්ෂණිකව ප්රාැණවත්වූ ස්වභාවයකට පත් වේ. මෙය පුරුෂයා තුළ ඇතිවන ජීවවිද්යාතත්මක පැතිකඩට අයත් වෙනස්කම්ය. මේ ජීව විද්යාපත්මක පැතිකඩ වුවද ක්රිතයාත්මක වනුයේ පුරුෂයා තුළ ඊට අනුරූප දෘෂ්ටි, ආකල්ප, හැඟීම් පවතින්නේ නම් පමණි. කිසිදු කායික ලිංගික බෙලහීනතාවයක් නොමැතිව වුවද පුරුෂයෙකු තුළ පවතින මේ ජීව විද්යාේ පසුබිමට අනුරූප දෘෂ්ටිය ඉවත් කළ හැකි නම් ඉන් ඉදිරියට මේ ක්රිවයාවලියෙන් බැහැරවී සිත නිදහස් කරගත හැකිය. එසේ සිත නිදහස් කර ගැනීම ජීවවිද්යාක ක්රිායාවළියට හසුව මනෝකායික වශයෙන් පීඩාවට පත් වනවාට වඩා ඉමහත් සැනසීමකි. මෙය සාමාන්යක පුද්ගලයෙකුට පහසුවෙන් වටහාගත නොහැකිය. මන්ද සාමාන්යග පුද්ගලයා හුරුව ඇත්තේ මේ ජීවවිද්යාවක්රි.යාවලියට මුළුමනින් හසුව ස්පර්ශය තුළින් තෘප්තිමත් වීමටය.මෙය පිපාසයට ලවණ ජලය පානය කිරීමට සමානය.මන්ද ලවණ ජලය පානය කළතරමට පිපාසය වඩාත් උග්රසවන බැවිනි. ස්පර්ශ විඥානයතුළින් කාම සංඥාව රසවිඳීමද මීට සමානය. කාම සංඥාව රස විඳි ප්රිමාණයට සිතේ දෘෂ්ටිය දළුලා ලියලයි. එමඟින් තෘෂ්ණාව ඇති වේ. තෘෂ්ණාව නිසාම යළි දෘෂ්ටිය හටගනියි.දෘෂ්ටිය නිසා තෘෂ්ණාව වර්ධනය වේ. මේ අයුරින් එකිනෙක උපකාරී කරගනිමින් කාමසංඥාව සිත තහවුරු වී යයි. කාම සංඥාව උපක්රඇම යොදා යටපත් කළද එය ඵලදායී ප්රකයත්නයක් නොවනුයේ කාම සංඥාව සිතේ යටි ස්ථරයෙහි මුල්බැස ගත් ප්රයබල හැඟීමක් බැවිනි. කාමය පිළිබඳ මනසට ඇතිවන සුවදායී වූ හැඟීම්, ප්ර තිවිරුද්ධ ලිංගිකයින් පිළිබඳ කුඩාකළ ඇති කර ගත් ආකල්ප,ස්පර්ශ වශයෙන් වැඩිහිටි විය තුළ ලැබූ පුද්ගලික අත්දැකීම් ආදිය කෙනෙකුගේ කාම සංඥාවේ ගුප්ත හැඩතල තීරණයවීමට බොහෝ දුරට ඉවහල් වේ. ප්රකතිවිරුද්ධ ලිංගිකයෙකු දුටු විගස කාම සංඥා පහළව ඇතැම්විට ලිංගික ඉන්ද්රිබයන් උත්තේජනය වීමට පවා ප්රරබල සේ ඒ පිළිබඳ සිත තුළ ගබඩාවී තිබෙන ආකල්ප, ආවේදන හා චර්යා ඉවහල්වේ. මින් පැහැදිලි වනුයේ කාම සංඥා අවම කිරීමට ගන්නා සෑම ප්රදයත්නයක් පාසා සිතේ ගබඩාවී පැවති සසර භව ගමන තුළ අනාදිමත් කාලයක පටන් එක් රැස්ව පැවති ස්පර්ශ විඥානවල කෙළෙස් කඳු දිය කර හැරීමට සමත්වන බවයි. කාම සංඥාව අවම කිරීමට හා දුරුකිරීමට ගන්නා වූ ක්රිුයාමාර්ග ප්ර ධාන වශයෙන් කොටස් දෙකකට බෙදේ.ඉන් පළමු ක්රි යා මාර්ගය වනුයේ කාමසංඥාව පමණක් යටපත් කිරීමට ගන්නා ප්ර්යත්නයයි. දස අසුබය,නව සීවථකය, දෙතිස් කුණප කොට්ඨාශය ආදී කයට අයත් විවිධ ස්වභාවයන් පිළිබඳ පිළිකුල ඇතිවන අයුරින් මෙනෙහිකිරීමයි. මෙය විචාර පූර්වක හෝ ප්රභඥාව වැඩෙන ක්ර මවේදයක් නොවේ. මෙහිදී සිදු වනුයේ ප්රෙඥාව අවධිවීමකින් තොරව කාම සංඥාව සිතේ යටපත් කිරීම පමණි. එහිදී කාම සංඥාව යටපත් කිරීමට භාවිතා කරනුයේ කාමයට ප්රසතිවිරුද්ධ සංඥාවක් වූ පටික්කූල මනසිකාරය වේ. කාමය නම් යමක් හොඳ යැයි සැලකීමයි.පටික්කූල මනසිකාරයේදී ඒ හොඳ යැයි සැලකූ දෙයම ඊට ප්ර තිවිරුද්ධ ආකාරයෙන් හොඳ නැතැයි සලකනු ලැබේ. ඒ හැර මේ ක්ර මවේදයේ බුද්ධි ගෝචර පසුබිමක් නැත.නමුදු සාමාන්යැ සමාජයේ වඩා ජනප්රිාය වනුයේ මේ ක්ර‍මය බව දැකගැනීමට ලැබේ.අඛණ්ඩව වසර සියයක් පටික්කූල මනසිකාරය වැඩුවද ධ්යාරන අභිඥාවන් මිසක මාර්ගඵල ප්රපඥාව උපදවා ගැනීමට ඉඩකඩ නොලැබේ. මන්ද මාර්ගඵල ප්රරඥාව උදාවීමට නම් ප්රලඥාව වර්ධනය කිරීම අත්යඉවශ්යස කරුණක් වන බැවිනි. කාමසංඥාව දුරුකිරීමට භාවිතාවන දෙවන ක්ර්මවේදය නම් ප්රඅඥාව මඟින් කාම සංඥාවේ ආදීනව සැලකීමයි. මෙහිදී විචාර පූර්වක කුසලතාවයද වර්ධනය වේ. එසේම කාම සංඥාව ඇතිවීමට ඉවහල්වන මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇතිවීමේ හේතුඵල නුවණ මගින් අවබෝධ කර ගැනීමට හැකිවේ. එයම මමත්ව දෘෂ්ටිය දුරුකරගැනීමට උපකාරයකි.මමත්වය නිසා දෘෂ්ටිය ඇතිවන අතර එය කාමසංඥාව සිතේ යළි යළි ඇතිවීමේ මුදුන් මූලයි. මුදුන් මුල ඇති තාක් කාමසංඥාව යළි යළි හටගනියි.විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුකරනුයේ මේ මුදුන් මුල ගැලවීමයි. ප්රිඥාව වර්ධනය නොකර මේ මුදුන් මුල ගැලවිය නොහැකිය.මේ නිසා ස්පර්ශ විඥානය පිරිසිදු කිරීම පිණිස ස්පර්ශ විඥානය ඇතිවීම හේතුප්රගත්යි ක්රි යාවළියක්බව සැලකීම උචිතය. මේ හේතු ප්රරත්ය නිසා මිස සත්වයෙකු, පුද්ගලයෙකු හෝ මම යැයි කෙනෙකු නිසා ස්පර්ශ විඥාන ලැබීම සිදුනොවනබව වටහාගැනීම ඉතා වැදගත්ය. ස්පර්ශ විඥාන ක්රිනයාවළිය මිස ඒතුළ මම යැයි පුද්ගලයෙකු නැති බව වටහාගැනීම සිදුවෙත්ම පටික්කූල මනසිකාරය වැඩුවාටවඩා හොඳින් කාම සංඥාව දුරුවනබව ඉතා පැහැදිලිව වටහාගැනීමට හැකිවේ. මනෝ විඥානයට අරමුණු වනුයේ මානසික සංඥායි.මෙවැනි මානසික සංඥා කුසල් හෝ අකුසල් විය හැකිය.වෙනත් කිසිදු ඉන්ද්රිායක් ක්රි යාත්මක නොවී පැවති මොහොතකදී වුවද මනසට ඒ කිසිදු ඉන්ද්රිනයක උපකාරය රහිතව තනිවම පමණක් ක්රි යාත්මක වියහැකිය. සාමාන්යලයෙන් කල්පනා කරනවා යනුයෙන් හඳුන්වනු ලබන ක්රිපයාවේදී සිදුවනුයේ මනස පමණක් සිතිවිල්ලෙහි නිමග්නවීම බව පැහැදිලිව පෙනීයයි. ද්වාදසායනතන අනුව පුද්ගලයෙකුගේ මනස මනායතන නමින් හැඳින්වෙන අතර මනසට අරමුණුවන දේ ධම්මායතන සේ හැඳින්වේ. එසේම අෂ්ටාරස ධාතු අනුව මනස මනෝධාතු ලෙසද, මනසට අරමුණුවන දේ ධම්ම ධාතු ලෙසද,ඉන් උපදින විඥානය මනෝවිඥාන ලෙසද හැඳින්වේ. මෙහි මනසට අරමුණුවන ධම්මායතනයට චෛතසික පණස් දෙක,සූක්ෂම රූප දහසය,නිර්වාණය යන හැට නවයක් කරුණු අන්තර්ගතය.මේ අතරින් සූක්ෂම රූප දහසයට ආපෝධාතුව,ද්වි භාවරූප,හෘදය වස්තු රූපය,ජීවිතේන්ද්රිසය රූපය,ආහාර රූපය,පරිච්ඡේද(ආකාස)රූපය,විඤ්ඤත්ති රුප දෙක,විකාර රූප තුන,ලක්ඛණරූප සතර ආදී වශයෙන් අන්තර්ගතය.මේඅනුව නිර්වාණය පවා මනසට අරමුණු වන බව පැහැදිලිය.වෙනත් ඉන්ද්රිේයක උපකාරය නැතිව මනස පමණක් අරමුණු ගැනීමේ ස්වභාවය ජීවියෙකුගේ මනසතුළ පමණක් පවතින සුවිශේෂී හැකියාවකි.මිනිස් මොළය තුළ ඇති අප්රභමාණ වූ සෛල සංඛාවට සාපේක්ෂකව ක්රිනයාකාරීව පවතින්නේ ඉතාම අල්ප ප්රකමාණයකි.මොළය කෙතරම් කාර්යක්ෂම බවකින් ක්රිනයාකරනු ලැබුවද කිසිදු අවස්ථාවකදී ක්රියයාත්මක නොවෙන ප්රරයෝජනයට නොගෙන අත්හැර දමාඇති සෛල ප්රිමාණය සුවිශාලය.මනස නිසි ලෙස සුසර කළහැකිනම් එයින් ලබාගතහැකි ප්රසයෝජන සිතාගත නොහැකි තරම්ය.භාවනා කිරීම යනුවෙන් හඳුන්වන කාර්යවුවද මනස එමඟින්ම පිරික්සීමකි.නිදසුනක් වශයෙන් පිහියකින් යමක් කැපිය හැකිය.නමුදු පිහිය ඉන්ම කැපිය නොහැකිය.සිතින් සිත පිරික්සීමද ඒහා සමානව අපහසුය.මන්ද යමක් සිතූ කෙණෙහිම වහා සිතට දැනෙන බැවිනි.ඇලීම් ගැටීම්වල කිමිදී ඉන් සතුට හා දුකලැබීම සාමාන්යම මානසික ලක්ෂණ ලෙස සැලකිය හැකිය.ඇලීම් ගැටීම් නිසා අතෘප්තියට පත්වීම පුහුදුන් මනසෙහි ස්වභාවයයි.පුහුදුන් මනස නිරතුරුව ලෝකය සම්මත කරුණුවල බැස සිටීමට කැමැත්ත දක්වයි.මේ නිසා ලෝකවිෂය හැර ඉන් පරිබාහිර දේ පිලිබඳ උනන්දුවක් දැක්වීමට සාමාන්යක පුහුදුන් මනස අකමැතිය. ලෝකයට සීමාවී ලෝක සම්මතයට අනුගතවීම විසීමට රුචියක් දැක්වීම නිසා පහසුවෙන් පුහුදුන් මනස දෘෂ්ටි සම්ප්රෝයුක්තබවට පත්වේ.මනසට ඇතිවන ධම්ම සංඥා දත්ත මධ්යස මොළයේ ස්නායු අග්රටවල පිහිටා ඇති රසායනික ද්රේව්යටවල සංකීර්ණ ප්රසතික්රි යා නිසා විවිධ තොරතුරු සම්ප්රේයෂණය වේ. පුහුදුන් මනසට තොරතුරු සම්ප්රේ ෂණයවීමේදී එම තොරතුරු දැනහැඳිනගැනීමේදී තොරතුරු ලබාගන්නා අයෙකු මානසිකව ගොඩනඟා ගැනීමේ ස්වරූපය දක්නට ලැබේ.යමක් පිළිබඳ ස්මරණයවීමේදී ස්මරණය කරන පුද්ගලයෙකු සිටිය යුතු යැයි සමාජ සම්මත ව්ය.වහාරයක් පවතී. ඊට අනුව කල්පනාකරනුයේ තමා වශයෙන් හා සිහිපත්වූයේ තමාට බව යනුවෙන් වැරදියට සිතා මානසික ප්රපක්ෂේපණයක් ඇති කර ගනියි. මේ මානසික ප්රරක්ෂේපණය ඉන්පසුව ඒ පුද්ගලයාගේ ඒ සෑම මානසික ක්රිේයාකාරකමක් පාසාම සිතට ඒ සමඟම නැඟේ.ඒ පුද්ගලයා සියළු මානසික ක්රිියාකාරකම් ඉන්පසුව සිදුකරන්නේද මේ මානසික ප්ර.ක්ෂේපණය සමඟමය.මේ තත්වය ඉතාමත් සියුම් බැවින් කෙනෙකුට වටහාගැනීම පවා අසීරුය.විදර්ශන භාවනාව නිසි ලෙස කිරීමේදී මෙබඳු මානසික ප්රාක්ෂේපණවලින් මනස මුදවා ගැනීමට කටයුතු කෙරේ.දිගු කලක් පටන් මනසට හුරුපුරුදුව තිබූ මානසික ප්රමක්ෂේපණ එක්වරම ඉවත්කිරීම දුෂ්කර බව සැබෑය. නමුදු ක්ර මානූකූලව වෙහෙස ගෙන කටයුතු කළහැකි නම් එය කළ නොහැකි දෙයක්ද නොවනබව පැවසිය යුතුය. විදර්ශනා භාවනාව සාර්ථකවී මාර්ගඵල ඥාන ලබා ගැනීම යනුවෙන් හඳුන් වනුයේ සත්යද වශයෙන් යමක් ලබාගැනීම නොව අත්හැරීම සාර්ථක වීමකි. ක්රවමිකව අත්හැරීම ප්රදගුණ කර යම්කිසි අවස්ථාවක එය මුදුන්පමුණුවා ගතහැකි මට්ටමකට පත්වේ. විදර්ශනා භාවනා වඩා මාර්ගඵල උපදවාගැනීම යනුයෙන් අදහස්කරනුයේ ඒ මට්ටම දක්වා මනස හොඳින් පුරුදු කොට අවසානයේ අදාළ කාර්යයේ ප්ර්තිඵල ලබාගැනීමේ ස්වර්ණමය වූ මොහොතයි. වෙනත් ලෙසකින් කිවහොත් සියළු දෘෂ්ටිවාද වලින් මනස විනිර්මුක්ත කරවා ගැනීමට හැකි වීමයි. 3.9.ඉන්ද්රීරය ඥානය හා විචාර පූර්වකබව ඉන්ද්රිහය ඥානය ඇතිවීමේදී එය මමත්ව දෘෂ්ටි ග්ර්හණයෙන් වළක්වා ගැනීමට නම් ඒ පිළිබඳ විචාර පූර්වකව ආකල්පයකින් කටයුතු කළ යුතු වේ. මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇතිවීම ඉතා සියුම් බැවින් එය නැති කිරීමට අනුගමනය කළ යුතු උපාය මාර්ගයද ඊට වඩා සියුම් විය යුතුය.මමත්ව දෘෂ්ටිය සිතේ පවතින විට සෑම සිතිවිල්ලක් පාසාම මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇතිවන බව වටහාගත යුතුය.නමුදු මමත්වය ඇතිබව දැනගැනීම අසීරුය.ඊට හේතුව මේ දෘෂ්ටිය ඇතිබව දැනගැනීම පවා දුෂ්කර හෙයිනි. දෘෂ්ටි සහිතව සෑම සිතිවිල්ලක්ම ඇතිවන බව දැකගත හැක්කේ දෘෂ්ටිය නිසා ඇතිවන රාග, ද්වේෂ, මෝහ ආදී කෙළෙස් සිතෙහි ඇතිවන විටදීය.නමුදු ප්රෂවේශමින් සෑම සිතිවිල්ලක් පාසාම විචාර පූර්වක සේ නිරීක්ෂණය කළ හැකි නම් අපගේ සිතට ඇතිවන සෑම සිතිවිල්ලක් පාසාම මමත්ව දෘෂ්ටිය සියුම්ව ඇතිවන බව දැක ගැනීමට ලැබෙනු ඇත. සත්යස වශයෙන්ම අපගේ සිතට ඇතිවන සෑම රාග,ද්වේෂ, මෝහ සිතිවිල්ලකම මූලික හේතුව මමත්ව දෘෂ්ටියයි. සෝවාන් මාර්ගඵල මට්ටමේදී සක්කායදිට්ඨි ලෙසද,අර්හත්ව මාර්ගඵල මට්ටමේදී අස්මි මානය ලෙසද අර්ථ දැක්වෙන්නේ මේ මමත්වදෘෂ්ටියේ ද්විවිධ හැඩතලයි.මමත්ව දෘෂ්ටිය ඉන්ද්රිාය ඥානය සමඟ ඇතිවන බැවින් වෙන්ව දැන හැඳින ගැනීම තරමක් දුෂ්කර කාර්යයකි.එය හැඳිනගත හැක්කේ ඉන්ද්රිමය ඥානය ඇතිවීමේදී හුදෙක් ඉන්ද්රිරය ක්රිටයා කාරීත්වය ලෙස නොව සිරුර හා මනස ඇතුළත සිටින කිසියම් අයෙකුගේ වටහාගැනීමක් ලෙස ඒ සියල්ලේ හැඟීම අනුවය.මේ සිරුර හා මනස ඇතුළත සිටින පුද්ගලයා වරෙක ජීවියෙකු,ආත්මයක් ලෙස දැකීමට වුවද පුළුවන.අපට හැඟී යනුයේ හුදෙක් ඉන්ද්රිවය ක්රිලයාකාරීත්වය හේතුප්රදත්යපය ධර්මය අනුව පවතිනබවක් නොවේ.නමුදු සකල ක්ලේශ ප්රනහීණ කළ රහතන්වහන්සේලාට හැඟෙනුයේ ඒ අයුරින් නොවේ.උන්වහන්සේලාට හැඟෙනුයේ ඉන්ද්රිවය ක්රි්යාකාරීත්වය පවතින යථා ස්වරූපයෙනි. පුහුදුන් අයට හැඟෙනුයේ ඉන්ද්රිහය ක්රි‍යාකාරීත්වය විකෘති ස්වරූපයෙනි.මේ තත්ව දෙකෙහි වෙනස නම් එයයි.මේ වෙනසට හේතුව මමත්ව දෘෂ්ටියයි. මමත්ව දෘෂ්ටියට හේතුව විචාර පූර්වකව පවතින සෑබෑ ස්වභාවය සැලකීමට පුහුදුන් පුද්ගලයා අසමත්වීමයි. විදර්ශනා භාවනාවේදී හුරු කර වනුයේ ඒ පවතින ස්වරූපය පිළිබඳ විචාර පූර්වකව නිරීක්ෂණය කර අවබෝධ කර ගැනීමටයි.ඉන්ද්රි්ය ක්රිපයාවේ යථා ස්වරූපය විචාර පූර්වකව නිරීක්ෂණය කර අවබෝධ කරගත් අයෙකුට ඉන්පසු කවදාකවත් ඒ පිළිබඳ වැරදි වැටහීමක් සිතට ඇති නොවේ.මේ සෑමවිටම පෙරට පැමිණෙනුයේ මාර්ගඵල ප්ර්ඥාවයි. නිසි ආකාරයෙන් තමාම නොදැන, අනුන්ගේ වචනයක් පිළිගෙන තමාගේ සිතේ කෙළෙස් යටපත් කළ පුද්ගලයාගේ ප්රැඥාව වැඩී නැත. ඒ පුද්ගලයා කෙළෙස් ඇතිවීමට හේතුව සිය වැරදි වැටහීම් බව නොදනී. ඒ වැරදි වැටහීම එසේම තිබියදී කෙළෙස් යටපත් කළද,යළිත් වරක් අවස්ථාවක් ලැබූවිට යටපත් කළ කෙළෙස් සිතේ නැඟී එයි. නමුදු මඟඵල ප්රතඥාව ගැඹුරුය. සියුම්ය.මඟඵල ප්රකඥාවලැබීම නිසා කෙළෙස් දුරුවනුයේ අවබෝධය තුළිනි. විචාරපූර්වක ලෙස සියළු කරුණු පිලිබඳ අවබෝධය ලබා ඇති බැවින් සිතේ දෘෂ්ටියක් නැත. දෘෂ්ටිය නැතිබැවින් සිතෙන් ඉවත්ව ගිය කෙළෙස් යළි ඇති නොවේ. මන්ද කෙළෙස් ඇති වීමේ මුදුන් මුල දෘෂ්ටිය බැවින් එය ඉවත් කළවිට යළිත් කෙළෙස් ඇති නොවෙන බැවිනි.මේ නිසා ඉන්ද්රිිය ඥානය ඇතිකර ගැනීමේදී විචාර පූර්වකව කටයුතු කිරීමේ ඇති වැදගත්කම මනාව ඉස්මතු වේ. මාර්ගඵල ප්රගඥාව උපදවා කෙළෙස් දුරුකළ විට ඒ දුරුකළ කෙළෙස් යළි කවදා චිත්ත සන්තානය තුළ හට නොගැනීමට හා සමථ භාවනාව මඟින් චිත්ත සමාධි උපදවා යටපත් කළ කෙළෙස් යළි ඉඩක් ලැබුණු විගස චිත්ත සන්තානය තුළ හට ගැනීමට හේතුව සිත තුළ මුල් බැස ඇති මමත්ව දෘෂ්ටියයි. ඉන්ද්රීයය ඥානය ඇතිවීමේදී විචාරපූර්වක කුසලතාවයට ඊට සමගාමීව වර්ධනය කරගතයුතු දෙයකි. මේ මඟින් අනවශ්යර දෘෂ්ටි ඇති නොවේ.තිබෙන දෘෂ්ටිය වුවද ක්රමමානූකූලව පහවීයයි.දෘෂ්ටි ඇති බව හා නැතිබව වටහාගැනීමට අසීරු නිසා කෙනෙකුතුළ ඉන්ද්රිදය ඥානය සමඟ ඇතිවන දෘෂ්ටි ඉන්ද්රිතය ඥානයෙන් වෙන්කර දැකීමට මුල් කාලයේදී තරමක් අසීරුය.ඉන්ද්රීිය ඥානය ඇති වෙද්දීම තරමක් කල්පනාකාරී වුවහොත් ඒ සමඟ ඇතිවන දෘෂ්ටි වටහාගැනීමට අසීරු නොවනු ඇත. ප්රිඥාව පහළවීම යනුවෙන් හඳුන්වනුයේ මේ දෘෂ්ටි හැඳිනීමේ ක්රිගයාවළියේ ප්රිගුණවූ අවස්ථාවන්ය. බහුශ්රැනත බව, දැනුම, උගත්කම සමඟ බුද්ධිමත්බව සමාන නැත.යමක් පුරුදු පුහුණු කිරීමට තිරිසන් සතෙකුට පවා හැකියාව තිබේ.නමුදු තිරිසන් සත්වයෙකුට බුද්ධිමත් විය නොහැක. බුද්ධිය යනු පුහුණුව තුළ ලැබූ හැකියාව උපකාරී කරගෙන එළඹිය හැකි විකල්ප අවස්ථා පිළිබඳව විචාර පූර්වක ක්රි යාකිරීමේ ස්වභාවයයි. තිරිසන් සත්වයාට සාපේක්ෂකව මිනිසා බුද්ධිමත්ය. බුද්ධිමත්කම තුළ උපතින් රැගෙන එන කොටසක්ද තිබේ.එය යමෙකුට ඉපදුන පසුව කොතරම් පුහුණු කළද, ලබාදිය නොහැකි වූවකි. ස්වභාවයෙන්ම බුද්ධිමත්කම සහිත උපන්නෙකුට පසුව පුහුණුව, ඉගෙනීම තුළින් තමා තුළ ඇති ඒ බුද්ධි හැකියාව වර්ධනය කරගත හැකිය. උපතින්ම මන්ද බුද්ධිකයෙකුට කොතරම් පුහුණු කළද, එයින් බුද්ධිය ලබා දීමට හැකියාවක් නැත.මේ නිසා පුහුණුව, උගත්කම වුවද අවශ්යු පුද්ගලයාට මිස ඉන් ඵලප්ර යෝජන නොගතහැකි අයෙකුට ලබා දීමට වෑයම් කිරීමේ උපයෝගීතාවක් නැතිබවද පැහැදිලිවේ. උගත්කම තුළ විචාරපූර්වක බව තිබිය හෝ නොතිබිය හැකිය. නමුදු බුද්ධිය තුළ විචාරපූර්වකබව තිබිය යුතුම වේ.නැතහොත් එය බුද්ධිය සේ හැඳින්විය නොහැකිය. මන්ද උගත්කමෙන් බුද්ධිය වෙන්කරන්නා වූ නිර්ණායකය විචාර පූර්වක බව වන හෙයිනි. ප්රිඥාව නම් බුද්ධියද නොවේ.බුද්ධියට වඩා සියුම් වූ ධර්මතාවක් ප්රවඥාව තුළ ඇත. පුහුණුව උගත්කම මඟින් ලබාගන්නා දේතුළින් අවස්ථානූකූලව ඉතා සුසුදු දේ විචාර පූර්වකව තෝරා ගැනෙනුයේ තාර්කික මනසේ උපකාරයෙනි.මෙය බුද්ධිමත්කමයි. නමුදු ලෝක විෂයට පමණක් බුද්ධිය සීමාවී පවතී.ලෝකයේ සාර්ථකව ජීවත්වීමට බුද්ධිමතෙකුට හැකියාව තිබේ. නමුදු ලෝක විෂයෙන් එතෙරවී ලෝකයට අයත් නැතිවූ සුවිශේෂී දැනුම්පරාසයක් අත්පත් කර ගැනීමට බුද්ධිමතෙකුට නොහැකිය.ඒ සඳහා ප්රනඥාව අත්යමවශ්යපය.ප්රබඥාව මඟින් ලෝක විෂය ඉක්මවා කටයුතු කිරීමට හැකිය. යමෙකුට බුද්ධිය ඇතොත් උගත්කම,බහුශ්රැදතබව ආදී වූ දේ බුද්ධිමත් නොවූ අයෙකුට වඩා පහසුවෙන් ලබාගත හැකිය.එබැවින් බුද්ධිමතාතුළ අනිවාර්යයෙන් උගත්කම හා බහුශ්රැොත බව තිබේ.ප්ර්ඥාව බුද්ධිමත්බවට වඩා ඉහළ දෙයකි.ඒ නිසා ප්ර ඥාවන්තයා තුළ අනිවාර්යයෙන්ම බුද්ධිමත්බව හා උගත්කම තිබේ.මෙහිදී උගත්කම මැනබැලීම සඳහා නූතනයේදී භාවිතාවන මිණුම්දඬු පිළිබඳව සෑහීමකට පත්විය නොහැකිය.විභාග සමත්වීම හා සහතික හිමිකර ගැනීම පමණක්ම උගත්කම හා බහුශ්රැ්තබව මැනීමේ සාධක ලෙස සැලකිය නොහැකිය. එය උගත් බව හා බහුශ්රැබත බව මැණීමේ එක්තරා කොටසකි.විභාග සමත්වීම හා සහතික නොමැතිවුවද සමාජ අත්දැකීම් හා බහුශ්රැඑතබව ලැබූ පිරිස් සමාජයේ සිටිති.විභාග සමත්වීමට, සහතික ලැබීමට පමණක්ම උගත්කම හා බහුශ්රැතතබව ලඝුවීම නිසා නූතනයේ ක්රිසයාත්මක අධ්යා පන ක්රසමවේදයේ ඌණතාවයක් ද විද්යුමානය. ලෝක ස්වභාවයට සාර්ථකව මුහුණ දීමට හැකියාව ඇති පූර්ණ පෞරුෂයකින් යුතු වූ අය නූතන සමාජයේ උගත්යැයි සම්මත උදවිය අතරපවා දුර්ලභවීමට හේතුව මෙයයි. ප්රූඥාව වැඩිය යුතු වූ ධර්මතාවයකි. නමුදු එහිද ජීව විද්යාමත්මක පසුබිමක් තිබේ.එනම් ත්රිිහේතුක,ද්විහේතුක ආදීවූ ලෙසින් අර්ථ දක්වා ඇති පුද්ගල මානසික පැතිකඩ තුළ උපතින්ම උරුමවී ඇති ජීවවිද්යා‍ සකස්වීම් විද්යෙමානය.උපතින් උරුමවී ඇති මේ ජීවවිද්යා පසුබිම පසුව වෙනස්කිරීමට නොහැකිය. මේ හේතුව නිසා ත්රිකහේතුක උපතක් ලැබුවෙකුට හැරෙන්නට වෙනත් කිසිදු පුද්ගලයෙකුහට මේ භවය තුළදීම නිවන් අවබෝධ කර ගැනීමට නොහැකිබව දක්වා තිබේ. ඇස, රූපය හා ස්පර්ශවීම නිසා චක්ඛු විඥානය ඇතිවේ.මෙය හේතු ප්රහත්ය ක්රිසයාවළියකි.ඒ හේතු ප්ර,ත්ය නිසි පරිදි සම්පූර්ණවීම නිසා අවසාන ප්රනතිඵලය වන චක්ඛු විඥානය ඇතිවේ.මෙසේ ඒ ක්රි්යාවළිය දැකීමට උත්සාහගැනීම විචාරපූර්වකවීමකි.එසේ නැතිව ඇසින් රූප බැලීමක් සේ සිතා ගතහොත් එතැන් සිට ඉදිරියට ඇතිවන ක්රිපයාවළිය විකෘති අවබෝධයක් මත සිදුවන්නක්වේ.විචාර පුර්වකවීමේ වැදගත්කම මතුවනුයේ මේ නිසාය.විචාරපූර්වකවීම නිසා යමක ඇති ස්වභාවයෙන්ම වටහාගැනීමට හැකියාව ලැබේ.සාමාන්යියෙන් ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට වැටහීමක් ඇතිවනුයේ යමක් පවතින ස්වභාවයෙනි.මෙහි ඇසට රූප පෙනීමේ කාර්යයද මීට සමානය.මන්ද ඕනෑම පුද්ගලයෙකු ඇස නිසා රූප දකියි.ඔහු රූප දැකීමෙන් නොනැවතී බැලීමටද උත්සුකවේ.පෙනීම,දැකීම හා බැලීම යනු එකම අදහසක් දෙන වචන නොවේ.පෙනීම හා දැකීම තුළ පෙනෙන්නෙකු හෝ දකින්නෙකු සිටීම අවශ්යී නැත.නමුදු බැලීමේදී අනිවාර්යයෙන් දකින්නෙකු සිටිය යුතුමය.මන්ද බැලීමේ කාර්ය සිදුකිරීමට බලන්නෙකු නැතිව නොහැකි බැවිනි. මෙහි සැබෑව පෙනීම වුවද සාමාන්යබ පුද්ගලයා එය වටහාගනු ලබන්නේ බැලීමක් වශයෙනි.මෙහි සාමාන්ය පුද්ගලයා සේ දැක්වූයේ සත්ය අවබෝධයට නොපත් පුහුදුන් පුද්ගලයාය.යමෙකු පුහුදුන්බව ඉක්මවා ආර්යබව කරා පමුණුවනු ලබන්නේ එකී පුද්ගලයාතුළ ඇති මේ සාමාන්යක අවබෝධය ඉක්මවා දැකීමට ඔහුට හැකියාව ලැබූවිටය. එනම් මේ පුද්ගලයා බැලීමේ කාර්යයට සීමාවී සිටිනතුරු ඔහු ආර්යයෙකු නොවේ. යම් විටෙක එම පුද්ගලයා පෙනීමේ ක්රිුයාවළිය බැලීමක් ලෙස වරදවා වටහාගෙන සිටින බව පැහැදිලිවම තමාගේම නුවණින් වටහාගනියිද ඒ අවස්ථාවේදී ඔහු ආර්යයෙකු බවට පත් වේ. ආර්යයා යනු උසස්බවට පත් පුද්ගලයා යන්නයි.පුරාණ භාරතීය සමාජයේ ආර්ය නමින් අර්ථදක්වන ලද්දේ උසස් කුලවත් පුද්ගලයාය.ඒ ව්යුවහාරය බුදුරදුන් විසින් මඟඵලඅවබෝධයට පත්වූ උතුමා හැඳින්වීම සඳහා භාවිතාකොට තිබේ. සරළව පැහැදිලි කළද,ඇසට රූප හමුවීමෙන් ඇති වන චක්ඛුවිඥානය පුද්ගලත්වයෙන් පරිබාහිරවූ ඉන්ද්රිලය ක්රිඇයාකාරීත්වය පමණක්බව එක්වර සැලකීම තරමක් අපහසුය.ඊට හේතුව රූපයේ පවතින ආශ්වාදය කෙරෙහි සිත ඇලීම නිසා ඒඇලීමට හේතුව වන මමත්ව දෘෂ්ටියේ සිත ගිලාබැස තිබීමයි. මෙහිදී සසර භව ගමනට හේතුවන ප්රපධාන හේතු දෙකක් එකිනෙක වෙලීපැටලී එකක් අනෙකෙහි ආධාරයෙන් පවතින බව දැකගත හැකිය. මේ ප්රෙධාන හේතු දෙක නම් අවිද්යාඅව හා තණ්හාවයි.මෙහි අවිද්යා.ව දෘෂ්ටියේ ස්වරූපයෙන් පවතී. අවිද්යාකව, දෘෂ්ටිය හා මෝහය ක්රිහයාකාරීත්ව හැඩතලයේ ඇති ස්වරූපය අනුව එකම කරුණකට භාවිතාවන විවිධ වචන ලෙස සැලකිය හැකිය. අසීමාන්තික සේ වචනවල එල්බී සිටීමට වඩා මෙහි ප්රාවයෝගික ක්රියයාකාරීත්වය අවබෝධ කර ගැනීමට වෑයම් කිරීම වැදගත්ය.මන්ද වචනවලින් පවා පැහැදිලි කිරීමට උත්සාහගනුයේ මෙහි සැබෑ ක්රිකයාකාරීත්වය වන බැවිනි.ප්රලකාශන ශක්තියේ ඇති අඩුපාඩුකම හෝ එබඳු කිසියම් හේතුවක් නිසා මේ ක්රිනයාකාරීත්වය යම්කිසි අයෙකුට වචනවලින් නිසි අයුරින් පැහැදිලි කිරීමට පහසුවිය හැකිය.ඉන් ඔහුගේ වැටහීමට කිසිදු අඩුපාඩුවක් ඇති නොවේ. අඩුපාඩුව ඇතිවනුයේ ඔහුගේ වැටහීම අන්යේයන්ට පැහැදිලිව වටහා ගැනීමටය.මේ හේතුව නිසා නූතන සමාජයේදී වුවද සත්යා වබෝධය ලැබූ පුද්ගලයින් සිටිය හැකිය. නමුදු ගැටළුව වනුයේ ඒ අවබෝධය පැහැදිලි ප්රයකාශන ශක්තියකින් අන්යනයන්හට තේරුම්ගතහැකි පරිද්දෙන් ඉදිරිපත් කිරීමේ ඇති අපහසුතාවයයි. ඒ පුද්ගලයා විවිධ භාෂා හෝ දර්ශන විශාරදයෙකු විය හැකි වුවද ඒ සෑම විෂය කේෂ්ත්රවයකම පවතින ලෞකික සීමාව ඉදිරියේ ඔහුට අසරණවීමට සිදු වේ. මන්ද සත්යා්වබෝධය වචනවලට නඟා පැහැදිලි ලෙස පහසුවෙන් කිව නොහැකි බැවිනි. ඕනෑම භාෂාවක, වචන, ව්යාැකරණ නීති සම්ප්රනදාය සකස්වී පවතියේ ලෝක විෂයට අයත් අත්දැකීම් අන්යවයන්ට පැහැදිලිව ප්රටකාශකළ හැකි පරිද්දෙනි.මෙහි සීමාවක් ඇත.ඊට පරිබාහිර ලෝකෝත්තර වූ විෂයකට අයත් අත්දැකීම් ඕනෑම භාෂාවක වචන,ව්යා කරණ නීති අනුව ප්රාකාශ කිරීම අසීරුය. ඇතැම් අවස්ථාවලදී එසේ කිරීමට උත්සාහ ගැනීමේදී ප්රාකාශයට වෑයම්කරන අදහස මුළුමනින්ම විකෘති වී තේරුම්ගැනීමට ඉඩඇති අවස්ථාද තිබේ.මේ නිසා එසේ වෑයම් කරන තැනැත්තා මුසා බස් පවසන්නෙකු ලෙසද ඇතැම්විටක අන්යටයන් විසින් වරදවා වටහාගැනීමටද ඉඩ තිබේ. සෝත විඥානය ඇතිවනුයේ කණ ශබ්දය හා ස්පර්ශවීම නිසාය.කණට ශබ්දයක් පැමිණිවිට ශබ්ද තරංග මඟින් කර්ණ පටලය ස්පන්දනයවීම නිසා ඊට සම්බන්ධ ස්නායු හරහා ශබ්ද සංඥාවන් මොළය කරා සම්ප්රේටෂණයවේ.මෙය කෙනෙකුට දැනෙනුයේ ශ්රීවණයවීමක් ලෙසය.මෙහි පුද්ගල බව නැත.ශ්රබවණ ක්රිදයාවළිය සිදුවනුයේ හේතුප්ර ත්යව ධර්මතාව මතය.එසේ අවබෝධ කරගැනීම නිසා යම් කෙනෙකුතුළ ඇතිවිය හැකිව තිබූ මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇතිනොවේ.විචාරපූර්වකව එය අවබෝධ කිරීම ප්රතඥාවයි.යමෙකුතුළ මේ ප්රාඥාව නැතිනම් ඒ පුද්ගලයා අරමුණුවල පහසුවෙන් මුළාවට පත් වේ.එම නිසා ශ්‍රවණයවීමේ ස්වභාවය හිතාමතා ශ්ර්වණය කිරීමක් බවට පත්කර ගනියි.මෙහි මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇත.මේ මමත්ව දෘෂ්ටිය නිසා සියළු අකුසල පාක්ෂික කරුණු ඇතිවේ.සාමාන්යියෙන් දෘෂ්ටිය සහිත ශ්ර්වණයක දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂීතාවය වනුයේ එකී ශ්රිවණය ඇසුරෙන් ඉන්ද්රිමය ආශ්වාදයක් ලැබීම වේ.ඉන්ද්රීවය ආශ්වාදයට ගිජුවීම නිසා ශ්රීවණය අඛණ්ඩව පවතීවා යන අභිප්රාඉයද, එබඳු ශ්රවවණ ලැබේවා යැයි ප්රාාර්ථනා කිරීමද දක්නට ලැබේ.මෙබඳු ශ්රවවණ ක්රිපයාවළියකදී ඒ දෘෂ්ටිය ප්රේධාන වේ.මන්ද සියළු අකුසල ධර්ම හටගැනීමට හා පැවතීමට දෘෂ්ටිය ඉවහල්වන බැවිනි.එබැවින් දෘෂ්ටිය දුරුකිරීමට අදාළ සියළු කරුණු අකුසල ධර්ම දුරුකිරීමට හේතුවන බව පැහැදිලිය.ශ්ර්වණය කෙරෙහි ඇතිවන ලෝලී ස්වභාවය දෘෂ්ටිය දුරුනොකොට සිත පාලනය කිරීමෙන් සමුච්ඡේද ලෙස දුරු කළ නොහැක්කේ මේ හේතුව නිසාය. සිත පාලනය කරනා තාක් ශ්රඡවණ ආශාව සිතේ යටපත්ව පවතී.යළි අවස්ථාවක් ලත් කෙණෙහි පැණ නැඟී මුළු සිතම වෙලා පැතිර යයි.විචාර පූර්වකව මෙම ක්රි.යාවළිය නිරීක්ෂණය කිරීම මඟින් සැබෑ තත්වය අවබෝධ කරගත හැකිය.මෙය සිදුකිරීමට නම් ශ්රයවණ ක්රිණයාවළිය ආරම්භයේ පටන්ම අවසාන දක්වා සෘජු නිරීක්ෂණයට යටත් කිරීම අවශ්යනය.එහිදී ශ්රිවණයක් ආරම්භවීම සඳහා ශ්රවවණය කෙරෙහි ප්ර මාණවත් තරම් අවධානයක් පැවතිය යුතුය.නමුත් ඒ අවධානයවූ කලී ශ්රකවණය මමත්වයෙන් දෘෂ්ටි ග්රකහණය කරගැනීම සේ වරදවා නොවටහාගතයුතු වේ. කණ නිසා ශබ්දය නිසා ඒ දෙකෙහි ස්පර්ශය නිසා ශ්රැවණ ක්රිටයාවළිය සිදුවීම මිස,මා ශබ්ද අසා රස වින්දනය කරන්නේ යැයි මමත්වය පාදකව හේතුප්ර ත්යට ක්රිුයාවළිය නොවටහා ගත යුතුව තිබේ. විචාර පූර්වකවීම යන්නේ නියම අදහස මෙයයි.විදර්ශනා භාවනා කිරීමේදී සිදුවනුයේ යමෙකුතුළ ඇති මේ විචාරපූර්වක කුසලතාවය වර්ධනය කිරීමයි.ශ්රකවණ ක්රිේයාවළියේදී ඉන්ද්රීවය ඥානය,ජීවවිද්යාී ක්රිඅයාකාරීත්වය ආදී කරුණු උපකාරයෙන් ශ්රිවණයක් සිදුවීම මිස මම යනුවෙන් සිතාගත් අයෙකුට එහි කර්තෘරත්වය බාරදීම නොකළ යුතුය.සිතෙහි සියළු කුසල පාක්ෂික කරුණු එක්රැස් වනුයේ මේ අයුරින් විචාරපූර්වකවීම තුළය.ශ්රුවණ ඉන්ද්රී ය ඥාන ඇතිවීම කිසිසේත් විචාරපූර්වකවීමට බාධාවක් නොවනබව පැහැදිලිවිය යුතුය.හේතු ප්රරත්ය‍ ක්රිියාකාරීත්වය නිසා ඇතිවන ශ්ර වණ මමත්වයෙන් දැඩි ලෙස ග්රිහණය කරගැනීම නම් එම ශ්ර වණ නිසි අයුරින් වටහාගැනීමට බාධාවක් වියහැකිය.මන්ද ඒ අවස්ථාවේදී පක්ෂග්රාරහීබව ඇතිවීමට අවකාශ ඇතිබැවිනි.පක්ෂග්රාිහීවීම නිසා අකමැති දේ කෙරෙහි අවධානය අඩුවීමද,කැමති දේ කෙරෙහි අසීමාන්තික අවධානයද ඇතිවීමෙන් අසමතුලිතබවක් දිස් වේ.මේ අසමතුලිතබව නිසා පරිපූර්ණ ශ්රනවණක්රිමයාකාරීත්වයට බාධා ඇතිවේ.මේ බාධා මනෝවිද්යාෂ හා ජීව විද්යාස යන පැතිකඩ දෙකින්ම ඇතිවිය හැකිය.අවධානය අඩුවීම නිසා ඇතැම් ශ්ර‍වණ ගිලිහී යා හැකිය.එසේම අසීමාන්තික අවධානය නිසා ශ්ර.වණ ක්රිමයාවළියේ අඩංගු නොවන දේපවා ඇතිසේ දැකිය හැකිය.එයද ශ්ර වණයේ යථාර්ථවාදී බව බිඳදැමීමට ඉවහල්වියහැකි කරුණකි.යමක් කෙරෙහි වුවමනාවට වඩා සංවේදීවීම නිසා එහි අන්තර්ගත නොවන සෘණෘත්මක කරුණු කෙරෙහි පවා දැඩි උනන්දුවක් දැක්වීම පහසුවෙන් සිතට කළකිරීමට ඇතිවියහැකි කරුණකි.යමක් වෙතට ඉක්මනින් ළංවීම ඉක්මනින් ඈත්වීමටද හේතුවක් වන්නේ මේ අනුවය.සෑම විටකදීම මධ්යටස්ථතාවය පවත්වා ගෙන යාහැකිනම් එය වඩාත් යොග්ය්ය.මන්ද යමක් පිළිබඳ නිසි වැටහීම ඇතිවීමට සුදුසුම පරිසරය වනුයේ වුවමනාවට වඩා ළංවීම මෙන්ම ඈත්කිරීම යන ද්වි අන්තයන්ගෙන් මිදුනුබව වන හෙයිනි. සිතෙහි මධ්යතස්ථබව පවත්වා ගැනීමට උචිතම මානසික පරිසරය ඇතිවනුයේ විචාර පූර්වක ලක්ෂණ මනසෙහි ඇතිකර ගැනීම මඟිනි. යමකට ඇති වැඩි අවධානය හා අඩු අවධානයට බලපාන ජීව විද්යාි පැතිකඩ වනුයේ ඒ පුද්ගලයාගේ මනෝකායික ස්වභාවය ඊට අනුගතවීමට යොමු වීමයි. ශබ්ද අධික පරිසරයක දිවිගෙවන පුද්ගලයෙකු අධික ශබ්දවලට මිස සාමාන්යම ශබ්ද වලට සංවේදී නොවේ. අඩු ශබ්ද ඇසුරේ කල්හරින පුද්ගලයෙකු අධික ශබ්දවලට පහසුවෙන් සංවේදී වේ. උපතින්ම ශාරීරිකව උරුමකරගෙන පැමිණෙන විවිධ රෝගාබාධ තත්වයන් නිසාද ශ්රේවණ ක්රිශයාවළියේ ඌණතා ඇතිවිය හැකිය.එසේම අඩු අවධානය නමැති මානසික සංකූලතා ස්වභාවය නිසාද ඇතැම්විට ශ්රවවණ ක්රියයාව නිසි අයුරින් සිදු නොවිය හැකිය. මෙබඳු කරුණු සෝත විඥානය කෙරෙහි විචාරපූර්වකවීමට ඇතිවන බාධාකාරී මනෝ කායික ස්වභාවයන් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය. ආඝ්රාවණය ඇතිවීමට නාසය, ගන්ධය හා ස්පර්ශවීම අවශ්යකය.මෙහිදී ඇතිවන ප්රතතිඵලය නම් ඝාණ විඥානයයි.මෙය හේතු ප්රයත්ය ක්රි්යාවළිය නිසා ඇතිවන්නකි.නමුදු සැබෑ ලෝකයේදී මේලෙස කල්පනා කිරීමට සාමාන්ය මිනිසුන්ට නොහැකිය.පුහුදුන්බව ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මෙයයි.සත්යීය ඒ ස්වභාවයෙන්ම දැකීමට සමත්වීම නම් විශාල මානසික දියුණුවකි.මේ මානසික දියුණුව ඇතිකර ගැනීමට නිරුත්සාහකව නොහැකිය.ඒ සඳහා විශාල කැපවීමක් කළයුතුය.වෙහෙසක් දැරිය යුතුය. ක්රිමානූකූලව යමක් දකින විදිහ වෙනස්කිරීමතුළින් වැරදි වැටහීම නැතිකර ගැනීමට හැකිය.වරදවා වටහාගැනීමට දෘෂ්ටිය මෙන්ම වරදවා වටහාගැනීමතුළින් විඳින ආශ්වාදයද හේතුවක් වේ.මේනිසා දෘෂ්ටිය නැතිකර දැමීමට ප්රුථම ඒ කෙරෙහි ඇතිකරගෙන සිටින ආශ්වාදය මඳක් හෝ අවමකරගත හැකිනම් දෘෂ්ටිය දුරුකිරීමේ වැඩපිලිවෙලට එය පහසුවක් වනු ඇත.විදර්ශනා භාවනාවට පූර්වංගම වශයෙන් සමථ භාවනා වඩා සිත සකස්කර ගෙන පැවතීම පහසුවක් වන්නේ මේ නිසාය.විදර්ශනා භාවනාව පමණක්ම වුවද වැඩියහැකිය.එවිට සිදුවන්නේ දෘෂ්ටිය හා දෘෂ්ටියෙන් උපදින ඇලීම යන දෙකම දුරුකිරීමට විදර්ශනා භාවනාවේදී අධික වෙහෙසක් ගතයුතුවීමය.සමථභාවනාව පූර්වයෙන් වඩා කෙළෙස් යටපත්ව තිබුණහොත් තව ඉතිරිව ඇත්තේ දෘෂ්ටිය දුරුකරගැනීමට පමණක්ම නිසා විදර්ශනා භාවනා වඩා පහසුවෙන් ඒ කටයුත්ත ඉටුකරගැනීමට හැකිය.යමක් කරන්නන්වාලේ සිදු කරනවාට වඩා අවබෝධයෙන් කළහැකි නම් ඒ කටයුත්තේ සාර්ථකත්වය වඩා පරිපූර්ණවීමට එය එක් හේතුවක්ද වේ.ආඝ්රා ණයේදී යමක පවතින සුවඳ කෙරෙහි සිතේ ඇලීමක් ඇතිවීමට හා දුගඳවූ දෙයක් පිළිබඳ ගැටීමක්;ප්ර්තිඝයක් ඇතිවීමට හේතුවනුයේ දෘෂ්ටි සහගතව සැලකීමයි.දෘෂ්ටි සහගත ස්වභාවයට හේතුව විචාර පූර්වක අයුරින් ආඝ්රාීණ ක්රිීයාවළිය නොසැලකීමයි.සුවඳ ආඝ්රාසණ පිළිබඳ ඇලීම ඇතිවනුයේ මමත්වය පිළිබඳ ඇතිකරගනු ලැබූ හැඟීමයි.මෙය වටහාගැනීම තරමක් දුෂ්කර වියහැකිය.නමුදු ක්රඳමානූකූලව පුරුදුපුහුණු කරද්දී මේ වැටහීම ඇතිකර ගැනීමට හැකියාව ලැබේ.ඒ සමඟම වැරදි වැටහීමට ප්රවධාන හේතුව වූ දෘෂ්ටිය සිතින් ඉවත්වී යයි.සුගන්ධවූ ආඝ්රායණ පවතීවායැයි සැලකීම,මට ආඝ්රා ණය කිරීමට ලැබේවා යැයි සිතීම,එහි සුඛිතබව පිළිබඳ හැඟීම ආදී දේ පිළිබඳව වැරදි දෘෂ්ටිය ඇතිවීමට හේතුව ත්රිරලක්ෂණ ධර්මතාවට ආඝ්රාිණ ක්රිබයාවළිය යටත්බව විචාර පූර්වකව නෙසැලකීමයි.යමක් ආඝ්රා්ණවීමේ සිට මොළය එය හඳුනාගැනීම දක්වා සීඝ්ර සම්ප්රේයෂණ ක්රිායාවක් සිදුවන බව සැබෑය.නමුදු ඒ සම්ප්රේ ෂණ ක්රි්යාවේ වේගයට වඩා එය ප්ර ඥාවෙන් හඳුනාගැනීමේ ඇති වේගය අධිකය.එබැවින් අකුසල සිත් පහළවීමට වඩා කුසල් සිත්පහළවීම වේගවත්ය.මේ නිසා එම අකුසල සිත්වලින් වෙන්වී විචාරපූර්වකව කටයුතු කිරීමේ හැකියාවක් පවතී.ඊට අවශ්යන කරනුයේද ක්රනමිකවූ පුහුණුවයි.ඒ සඳහා යමක් ආඝ්රා ණය වෙද්දීම එය වටහාගත යුත්තේ එයින් මා සුවඳ විඳීමක් ලෙස නොව සුවඳ දැනීමේ ක්රිමයාවළියක් ලෙස පමණි.තවත් ගැඹුරට යතොත් ආඝ්රාසණය යනු තවත් එක්තරා දැනීමේ ස්වභාවයක් පමණක් බව වටහාගැනීමට ලැබේ.මේ දැනීම ඝානායාතනය මඟින්ම අභ්යඑන්තරය කරා පමුණුවන විඥාන ක්රිැයාවළියේ එක්තරා හැඩයක් පමණක්බව වැටහීම නිවැරදිය. මේ අයුරින් ආඝ්රාවණ ක්රිවයාවළිය තණ්හා දෘෂ්ටි හා මාන ලෙසට පරාමර්ශනය නොකොට එය විනිවිද යථාර්ථය අවබෝධ කළහැක්කේ විචාරපූර්වකව සිහි නුවණින් කටයුතු කිරීමෙනි. දිව, ආහාර පාන සමඟ ස්පර්ශවීම නිසා ජිව්හා විඥානය ඇතිවේ.ජිව්හා විඥානය මමත්වය අනුව සැලකුවහොත් ඉන් බිහිවනුයේ තණ්හා,දෘෂ්ටි හා මාන ආදී අකුසල ධර්මයි.ජිව්හා විඥානයේ ඇතිවීම හේතු ප්රවත්යට ධර්මතාව අනුව සිදුවන බවත්,ඒ සියල්ල ත්රියලක්ෂණයට යටත්බවත් විචාරශීලීව සැලකීම වැදගත්ය.මන්ද කිසිවක් නොසිතා ජිව්හා ඉන්ද්රි ය භාවිතා කිරීම තුළින් රසයට ගිජුවීම ඇති වන බැවිනි.මේ රසයට ගිජුවීම පසුපස ඇත්තේ මමත්ව දෘෂ්ටිය මිස අන් යමක් නොවේ. ආහාර පාන භුක්තිවිඳීමේදී ඒවායේ රසය විඳගැනීමේ චේතනාව මෙහි ප්ර ධානත්වයක් ගනියි.මෙහිදී සිදුවිය යුතුම දේ රසවත් ආහාරපාන ගැනීම නැවැත්වීම නොවේ.එසේම කිසියම් නිශ්චිත ආහාරපාන වර්ගයකින් වැළකීමද නොවේ.ඒවා සියල්ලම මතුපිටි ඔපය කෙරෙහි පමණක් බලපාන කරුණුය.එබඳු දේවල් වලින් වැළකුණු පමණින් එබඳු ආහාර පාන ගැනීමේ තෘෂ්ණාව,මානය හා දෘෂ්ටිය දුරුනොවේ.එම නිසා බුදුදහමින් පෙන්වා දෙනුයේ රස තෘෂ්ණාව දුරුකරගැනීමේදී පිලිවෙත යම් සුවිශේෂීත ආහාර පානයක් ගැනීමෙන් වැළකීමතුළ නොවන බවයි. තෘෂ්ණාව, මානය හා දෘෂ්ටිය දුරුනොකර යම්කිසි සුවිශේෂී ආහාර පානයක් ගැනීමෙන් වැළකුනද,රස තෘෂ්ණාව, මානය හා දෘෂ්ටිය තිබෙනතාක් කල් බැහැර කළ ආහාරයේ රසයට සමාන වෙනත් ආහාර පාන ගැනීමට එබඳු පුද්ගලයා පෙළඹිය හැකි බව මෙහිදී නොසලකා ඇති වැදගත් කරුණකි. නිදසුනක් සේ සත්ව මාංශය අන්තර්ගත ආහාරයක් ගැනීම පිළිකුල් කළ අයෙකු එබඳු සත්ව මාංශයේම රසය ඇති සෝයාවලින් සකස්කළ නිර්මාංශවූ ආහාරයක් ගැනීම දැක්විය හැකිය. මෙහිදී සිදුවී ඇත්තේ ඒ පුද්ගලයාගේ රස තෘෂ්ණා,මානය,දෘෂ්ටි දුරුකිරීමක් නොවේ.පුද්ගලයාගේ රස විඳීමේ තෘෂ්ණාව,මානය,දෘෂ්ටිය එසේම තිබියදී ආහාරපාන වර්ග හුවමාරු කිරීමක් පමණක් මෙහිදී සිදුවී තිබේ.සත්ව මාංශය ගැනීම සත්ව ඝාතනයට රුකුලක් වෙතැයි සිතා සත්ව මාංශ වර්ජනය කළද,එයින් අපේක්ෂිතවූ ප්රතතිඵල ලැබෙතැයි සිතිය නොහැකිය. තමා සත්ව ඝාතනය නොකර වෙනත් අය ලවා සතුන් ඝාතනයට කරවීමට අනුබලයක් ලැබියහැකි බව සිතා මෙසේ ක්රිකයා කරන බව පෙනේ.මෙහිදී වැදගත්වනුයේ චේතනාවයි.ඝාතනය කිරීමේ කිසිදු චේතනාවක් නැති නම්, ගන්නා ආහාරය හුදෙක් ධාතු සමූහයක නිර්මිතයක් විනා අසවල් රසයෙන් යුතු බව නොසලකා ගත හැකි නම්,යම් විශේෂිත ආහාරයක් වර්ජනය කිරීමෙන් අත්වන සුවිශේෂී වූ කුසලයක්ද නැත. සත්ව ඝාතනය ආහාර පිණිස සත්වමාංශ නොගන්නා බ්රාසහ්මණ,හින්දු ආගමිකයින් අතර පවා පැවතී තිබේ.එහිදී බිහි පූජා වැනි විවිධ ආගමික අභිචාර විධීන් සලකා සත්ව ඝාතනය සිදු කර තිබිණ.ලෝකයේ සියළු දෙනා එක්වර කතිකාකොට එක්විට නිර්මාංශවියහැකි නම් ඝාතනයට ප්රිබල බලපෑමක් එල්ල කළහැකිය.නමුදු එය ප්රායයෝගික නැත.නිර්මාංශ ආහාරයෙන් යම්කිසි සීමිත ප්ර මාණයකට සත්ව ෂාතනය වැළැක්වීමට බලපෑමක් එල්ලකළ හැකි බව නම් සත්යමයකි.එය පොදුවූ කාර්යයක් විනා පෞද්ගලික දෙයක් නොවේ.ධූතාංගධාරීන් අතර සෝසානිකාංගය සමාදන්වූ අයට මුළු රාත්රිූය පුරා බවුන් වැඩීමට සොහොනට පිවිසීමේදී සත්ව මත්ස්යස මාංශයෙන් වැළකීමට බුදුරදුන් උපදෙස් ලබාදී තිබේ.ඒ සත්ව මත්ස්යස මාංශ ගැනීමෙන් ඔවුන්ට ඇතිවියහැකි අමනුෂ්යබකරදරවලින් වළක්වාගැනීම සඳහා මිස බවුන් වැඩීමේදී එමඟින් සුවිශේෂී පිහිටක් සැලසෙන නිසා නොවේ.මේ අයුරින් කළ යුතු නොකළ යුතු දේ සලකා බැලීමට හා තමා කළයුතු වඩාත්ම සුදුසු දේ තීරණයකර ගැනීමට විචාර පූර්වකබව වැදගත්ය. සෙසු ඉන්ද්රීතය ඥාන අතර ජිව්හා ඥානය සුවිශේෂී වනුයේ තම දෛනික දිවි පෙවෙත තුළ දිනකට කිහිප වතාවක්ම ජිව්හා විඥානය සමඟ කටයුතු කිරීමට ඕනෑම අයෙකුට සිදුවන බැවිනි.ජ්විහා විඥානය සමස්ත කාය විඥානයට අයත් දැනීමේ එක් හැඩයක් බවට සැලකිය හැකිය.ෂඩ් ඉන්ද්රිවයන්ට අයත් සෙසු විඥාන මෙන්ම ජිව්හා විඥානය තුළද කාය විඥානය පවතී. කාය විඥානයේ ස්වභාවය නම් දැනීමේ ලක්ෂණයයි.ජිව්හා විඥානය තුළ රස දැනීමේ කෘත්යැ හැරුණුවිට,කාය විඥානයට පොදු දැනීමේ ලක්ෂණයද ඇත. දිව ඇඟිල්ලෙන් ස්පර්ශ කළවිට දැනීම අවබෝධ කරගත හැකිය.එවිට දැනෙනුයේ ස්පර්ශය කේන්ද්රතකරගත් දැනීමක් මිස ආහාරයක ඇති රසය පිලිබඳ සුවිශේෂී දැනීමක් නොවේ. ආහාරයක ඇති රස විඳීම වෙනුවට විචාරපූර්වක ලෙස එහි දැනීම් ලක්ෂණය අරමුණු කළ හැකිය.මේ සඳහා ආහාරය ගැනීමේදී රසය වෙනුවට දැනීම්ලක්ෂණ අරමුණු කළ යුතුය.එවිට ජිව්හා විඥානය හේතු ප්රරත්යන ක්රිමයාවළිය නිසා ඇතිවන බව වැටහේ.එසේම ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේදී හුදෙක් කුමන රසයක් ඇතිවුවද ඒ කෙරෙහි මධ්යනස්ථ සිහි නුවණ ඇතිව සැලකීම මඟින් රස විඳීමේ චේතතාව වෙනුවට ඒ ආහාරයේ ඇති උපයෝගීතාව පිළිබඳව පමණක් විචාර පූර්වකව සැලකිය හැකිය.රස තෘෂ්ණාව,මාන,දෘෂ්ටි දුරුකරගැනීමේ නිසි පිලිවෙත මෙයයි. සමට ස්පර්ශයක් ලැබුණ විට කාය විඥානය ඇතිවේ.කයපුරා ඇති සම ඵොට්ඨබ්බායතනය නම් වේ.කයට දැනෙන පහස රළු හෝ සුමුදු වියහැකිය.සුමුදු පහසට ලොල්කිරීම මෙන්ම රළු පහස පිළිකෙව් කිරීම ඇතිවනුයේ දෘෂ්ටිගතව කල්පනා කරන විටය.යම් පුද්ගලයෙකු මම යැයි සැලකීම නිසා සමට දැනෙන ස්පර්ශයේ රළු, සුමුදු බව පිලිබඳ අවධානය යොමු කිරීමට පෙළඹේ.ස්පර්ශයට ලොල්කිරීම සිදුවීමට දෘෂ්ටියේ ප්රබබල බලපෑමක් ඇත.ස්පර්ශය පිළිබඳ සම මඟින් ඇතිවන විඥානය නිසා කාම වින්දනය ඇතිවේ.කාම නම් අදාළ පුද්ගලයාගේ ආකල්ප හා රුචිකත්වය අනුව කැමතිවූ පහසයි.එය විදීමට සිත්හි ඇතිවන තෘෂ්ණාවයි.යළියළි ඒ ස්පර්ශ ලැබීමේ,ඒ සඳහා යොමුවීමේ ඇති අධිකතර ආශාවයි. කාමය මිනිස් සිතේ ඇති ප්රරබලතම (Driver)මෙහෙයුම්කාරකයකි.සෑම කායික සුවපහසු ස්වභාවයක්ම ලිංගික හැඟීමක් ලෙස උද්දීපණය වන කාමය නොවේ.නිදසුනක් ලෙස සුව පහසු විල්ලුද ඇතිරිල්ලක් යෙදූ සයනයක වැතිර සිටිද්දී සිරුරට දැනෙන සුවපහසුබව නිසා ලිංගික උත්තේජනයක් නොලැබේ. නමුදු එය ලිංගික උත්තේජනයට ආධාර විය හැකිය. මන්ද දුක්ඛිත ලෙස පසුවන අවස්ථාවලට වඩා සුපවහසු කායික පසුබිම නිසා ලිංගිකව පිබිදෙනබව විද්යයමාන බැවිනි. ඒ බව දැකගත හැක්කේ කාම සුගති ලෙස හැඳින්වෙන මනුෂ්යග ලෝකය හා දේව ලෝකවල ලිංගිකව උත්තේජනයවීම විද්යසමාන බැවිනි. සතර අපාය ආදී දුක්ඛිත ස්ථානවල කාම සංඥාවක් අවිද්යනමාන වනුයේ අධික දුක් සහගත කාය විඥානය කාම සංඥා ඉපදවීමේ අසමත් වන නිසාය.පුරාණයේ තිබූ එක් විමුක්තිගාමී අන්තවාදී සම්ප්ර දායක් වූ අත්තකිලමථානුයෝගී ක්රබම වේදයේදී කයට දැඩිවූ දුක්දීම අකුසල් සිත් ඇතිවීම වැළැක්වීම පිණිස හේතුවක්බව දක්වා ඇත. සිරුරට අධික දුක්දීමේදී කාමුක හැඟීම් ඇතිවීම වැළැක්වෙන නිසා මෙසේ එය ආගමික පිලිවෙතක් ලෙසට ප්රකකාශයට පත්වූවා විය හැකිය. චරිත වශයෙන් ගත්කළ රාගචරිතයෙන් හෙබි අය සිරුරට අධික දුක්දීමේ පිලිවෙත් කෙරෙහි වඩාත් ඉක්මනින් පහදිනබව දක්වා තිබේ.මන්ද එබඳු අය නිරතුරු සුඛිතබව කෙරෙහි ඇලුණුඅයයි. ඒ නිසා එවැනි සුඛිත පසුබිමකින් තොරව ඔවුන්ට කටයුතු කිරීමට අපහසුය.ඉදින් යමෙකු එලෙසට කටයුතු කරන්නේ නම් ඒ තැනැත්තාගේ ක්රිුයා කලාපය මහත් උත්කර්ශයෙන් දැකීම ඔවුන්ගේ ඇති ආකල්පයයි.නමුදු බොදු සම්ප්රකදාය අනුව කායික විඥානය කෙරෙහි රූක්ෂ ප්රමතිපදාවක් අනුගමනය කළ පමණින් මානසික පක්ෂයට ඉන් එතරම් දැඩි බලපෑමක් ඇතිකළ හැකි යැයි නොපිළිගනියි.ඒ වෙනුවට මානසිකව කායික විඥානයෙන් බැහැරව කටයුතු කිරීමේ පිලිවෙතක් බොදු ප්රිතිපත්තිතුළ අන්තර්ගතය.නෙක්ඛම්ම සංකල්පය ලෙස අර්ථදැක්වෙනුයේ ඒ ප්රදතිපත්තියයි.මෙහිදී සිරුරේ ඇති කාම සංඥාව කෙරෙහි නොව මනසෙහි ඇති කාම සංඥාව කෙරෙහි අවධානය යොමුකර තිබේ.ඒ නිසා කාම සංඥාවෙන් දුරුවීමට සැබෑ ක්රකමවේදය නම් කාමයෙන් නික්මීම වූ අභිනිෂ්ක්රඥමණය කළ යුතුබව පැහැදිලි කර තිබේ.මෙය ස්ථර දෙකකින් යුතුව තිබේ.ගිහිගෙදරින් නික්ම පැවිද්දට එළඹීම මෙයින් පළමුවැන්නයි.දෙවැන්න සිත පැවිදි කිරීමවූ කාමසංඥා බැහැර කිරීමයි.ගිහිබවෙන් පැවිද්ද වෙත එළඹුනද එනම් කය පැවිදි කළද,එය මානසික ශික්ෂණය ලබාගැනීමට උපකාරයක් මිස එය තවදුරටත් මානසික ශික්ෂණය ලැබීම අනවශ්යදබව හඟවන්නක් නොවනබව දත යුතුය.ආමිෂ සැප සම්පත් ලැබීමේ දුෂ්කරතාව නිසා ගිහිබවට වඩා පැවිද්ද ඉමහත් දුෂ්කර ජීවිතයකි. නමුදු මානසිකව උපරීම සුවය එහි ඇත.ලිංගික ඇසුරට හුරුපුරුදුවූවෙකුට ඉන් ඈත්ව කටයුතු කිරීම මහත් වූ දුකක් සේ හැඟෙතත්,කරුණු දැන අවබෝධයෙන් යුතුව එයින් වැළකුණු පුද්ගලයෙකුට නෙක්ඛම්මයෙහි ඇති නිරාමිස සතුට සිතට දනවන්නේ වචනයෙන් කිව නොහැකි අපමණ සැහැල්ලුවකි. කාමසංඥා සිතට බරකි.කරුණු දැන නිසි අවබෝධයෙන් යුතුව වැළකීම මිස සමාජයේ සෙසු අයගේ වුවමනාව මත පිළිවෙත් පිරීමට බලහත්කාරයෙන් ලිංගික ඇසුරෙන් වෙන්කර තැබීමේදී ඒ අයගේ සිත්තුළට සැබවින් නිරාමිස සතුටක් ලැබේදැයි කිව නොහැකිය. කාය විඥානය කෙරෙහි උපේක්ෂක වියයුතු බව කාමසංඥාවේ විවිධ හැඩතල අනුව පැහැදිලි වේ. විචාර පූර්වකව කටයුතුකිරීමේ අවශ්යදතාව ඇති වනුයේ කාය විඥානය තෘෂ්ණා,දෘෂ්ටි,මාන රහිතව මධ්යෙස්ථ චේතනාවෙන් ඉවසීමට එමඟින් මනා පුහුණුවක් ලැබෙන බැවිනි. ස්පර්ශ විඥානය මිනිස් මනසට වඩාත් තදින් කාවදින දෙයකි.එබැවින්ම ස්පර්ශ අත්දැකීම් පිළිබඳ ස්මරණ සටහන් මනසෙහි ගැඹුරු ස්ථරයෙහි සටහන්වේ.මානසික මට්ටම උසස් අයෙකුට ස්පර්ශ විඥානය කෙරෙහි විචාර පූර්වකවීම මඟින් මධ්ය්ස්ථභාවය පවත්වාගතහැකි යැයි පිළිගැනේ.ස්පර්ශය කාම සංඥාව ඇතිවීමට ආධාරවන නමුදු එය විචාර පූර්වකව සැලකීමතුළ කාම සංඥාව දුරු කිරීමටද උපකාරී වන බව දැක්විය හැකිය. මනසට ධම්ම යනුවෙන් හැඳින්වෙන මානසික අරමුණු ලැබීම නිසාම මනෝවිඥානය හට ගනියි.මේ මනෝවිඥාන ධාතුව ඉතා සියුම්ය.කායික ඉන්ද්රිටයන් ඇසුරෙන් හටගන්නා කාය විඥාන ධාතුව මෙන් නොව මානසික පසුබිම වටහාගැනීමට දුෂ්කරය.එබැවින් මානසික ධර්ම අරමුණුකර භාවනා වැඩීම හොඳින් ඒ සඳහාම හුරුපුරුදුවූවෙකුට මිස සෙසු අයෙකුට දුෂ්කර කාර්යයකි.විදසුන් වැඩීමට කර්මස්ථාන කරගන්නා සතර සතිපට්ඨාන සූත්රෙයෙහි කායානුපස්සනා සතිපට්ඨානය කාය විඥානය ප්රැධානකොටද,එහි වේදනානුපස්සනාව,චිත්තානුපස්සනාව හා ධම්මානුපස්සනාව මනෝ විද්යාැනය ප්ර ධානකොටද දේශනාකර තිබේ.පුද්ගල භේදයට අනුව සාමාන්යප නුවණක් ඇති අයෙකු හට කායානුපස්සනාවේ සිට අනුක්රරමිකව ධම්මානුපස්සනාව දක්වා සිය නුවණට උචිත කර්මස්ථාන ලබාගත හැකි සේ මේ සතර සතිපට්ඨාන සූත්රරය දේශනාකර තිබේ.මනසට දැනෙන අරමුණු සතියට නුවණට වැටහෙන අයුරින් නිරීක්ෂණය කිරීම මෙහි මෙනෙහි කිරීම යනුවෙන් දක්වා තිබේ. මෙහිදී මෙනෙහි කිරීම යනු කල්පනා කිරීම නොවන බව දත යුතුය.කල්පනා කිරීමෙන් විතර්කය උපදියි. එය විදර්ශනා භාවනාවට පළිබෝධයකි.විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුකරන එකම ක්රිියාව විචාරපූර්වක වීම පමණි.විචාරපූර්වකව සිහි නුවණින් සිය මනෝකායික ක්රිනයාවළිය කෙරෙහි පරීක්ෂාකාරී වීමට වෑයම්කිරීම විදර්ශනා භාවනාව නමින් හැඳින්වේ. එය මිස මනෝකායික ක්රි යාවළිය පාලනයකිරීමේ වෑයමක් විදර්ශනා භාවනාවතුළ නොදැරිය යුතුය.එසේ කිරීමට වෑයම් කිරීමෙන් සමථය වැඩෙනවා විනා ප්රදඥාව අවධි නොවේ.නිසිඅයුරින් ප්රීඥාව අවධිකරගත්විට කළයුතු නොකළයුතුදේ අමුතුවෙන් පෙන්වාදීමට අවශ්යේ නැත.මනෝකායික ක්රියයාවළිය නිවැරදි මාර්ගයෙන් පිටපනිනවිට ඒබව වටහා ගැනීම පමණක් ප්ර ඥාවෙන් නිසි මඟට පැමිණීමට හේතුවක් වේ. සමාධියට වඩා අධි ප්ර ඥාව තියුණුය. සමාධිය නොයෙක් අවස්ථාවලදී බිඳ වැටෙතත්,ප්රටඥාව වරක් ඇතිවූ විට නොනැසී පවතී.ප්රවඥාවෙහි උපකාරය ලබා සමාධිය ඇතිවුවහොත් ඒ සමාධියද නොනැසේ.මෙහි ප්රවඥාව හා සමාධිය සේ දක්වා ඇත්තේ මාර්ගඵල සිත්වල ඇතිවන ප්රධඥාව හා සමාධියයි.මනසට සෑම ඉන්ද්රිිය ඥානයකින්ම ඇතිවූ අරමුණු දැනගැනීමේ හැකියාව පිහිටා ඇත.බාහිර ඉන්ද්රිනය තිබුණද,නැතද,මනෝවිඥානය හටගැනීම පිණිස එය බාධාවක් නොවේ.කිසිදු ඉන්ද්රිසය ඥානයක් නැතිව වුවද මනෝවිඥානය ඉපිදවිය හැකිය. වෙනත් ඉන්ද්රිහයක් නිසා ඇතිවන විඥානය මෙන් නොව මනස නිසා ඇතිවන විඥානය සියුම්බැවින් පහසුවෙන් උපදානය කරගනියි.මේ හේතුව නිසා අපට සිතට කල්පනාකාරී සිතිවිලි නැඟෙන විටදී ඒවා හුදෙක් අපගේම කල්පනාවන් අයුරින් මිස මනෝවිඥානයේ හටගැනීමක් සේ නොපෙනේ.ඒ නිසා මනෝවිඥානය හටගැනීම දෘෂ්ටියක් සේ දැඩිව අල්ලාගැනීමේ ස්වභාවය සෙසු ඉන්ද්රිසය ඥාන වලට වඩා වැඩිය. පඨවි, ආපෝ,තේජෝ හා වායෝ සතර ධාතුන් සේම මනෝවිඥාන ධාතුවද ඇත. භෞතිකවාදීහු ලෝකය නිර්මිතව ඇත්තේ මේ සතර ධාතූන්ගෙන් පමණක් බව තරයේම විශ්වාස කරති.ඔවුහු මනෝ විඥාන ධාතුව නොපිළිගන්නා අතර මනස හුදු ධාතුන්ගේම දැනීම් ස්වරූපයක්ම බව අදහති. මේ නිසා ඔවුන්ට අනුව සත්වයෙකු නිර්මිතවී ඇත්තේ සතර ධාතූන්ගෙන් පමණකි.එම නිසා සත්වයාට ඇතිවන ෂඩ් ඉන්ද්රිුයන් සතර ධාතූන්ගේ සියුම් දැනීම් ලක්ෂණයක්බව සලකන බව පැහැදිලිය. සතර ධාතූන්ගේ බිඳීයාම නිසා සසර භවය සැරිසැරීම ඔවුහු නොපිළිගනිති.මියයාම නිසා ඒ භවය තුළම සත්වයාගේ අවසානය සිදුවනබව ඔවුන්ගේ ආකල්පයයි.ඔවුන් භෞතිකවාදීන් ලෙස හැඳින්වෙනුයේ මේපිලිගැනීම නිසාය.මනෝවිඥාන ධාතුවේ පැවැත්ම ශාස්වතවාදීන් පිළිගත් නමුදු ඔවුන්ගේ පිළිගැනීමේ පරිදි මානසික පැවැත්මේ නොවෙනස් ස්වරූපය වැරදි බව බොදු ආකල්පය වේ. ශාස්වතවාදීන් පිලිගන්නා නොවෙනස් මනස මමත්ව දෘෂ්ටිය නිසා බිහිවූවක්බව බුදු දහමේ දැක් වේ.මනෝවිඥාන ධාතුව වුවද හේතු ප්ර ත්ය ධර්ම නිසා හටගත්තකි.හේතු ප්රසත්යු ධර්ම නිසාම වෙනස් වෙමින් පවතින්නකි.ඒ මිස අඛණ්ඩව පැවතෙන නාම ධර්මයක් නොමැත.එසේ නාම ධර්මයක් ඇති බව සැලකීම ශාස්වතවාදීයාගේ ස්වභාවයකි.කාය විඥානය දුක් පැමිණවීම මඟින් මනෝ විඥානයට විමුක්ති මාර්ගය උදාකරදීමේ සම්ප්රකදාය වූ අත්තකිලමථානුයෝගී ප්රිතිපදාව අනුගමනය කරන්නන් ශාස්වතවාදීන් ලෙස සලකනුයේ ඔවුන් මනෝවිඥානය දැඩි මමත්වයෙන් සැලකීම නිසාය.නාමය කෙරෙහි පවා ත්රිකලක්ෂණ අනුව සැලකීම නියම පිලිවෙතයි. නාම රූප ධර්ම කොටස් අතරින් එකදුවූ ධර්ම කොටසක්වත් නිත්යි,ආත්ම,සුඛ ස්වරූප යැයි සැලකිය නොහැකිය.නමුදු සාමාන්ය පුද්ගලයා සලන්නේ ඒ අයුරිනි.එබැවින් සසර හා භවය යනුවෙන් අර්ථදක්වන දීර්ඝ නාමරූප පැවැත්මක් එකී පුද්ගලයා උරුමකරගනියි.චේතනාව අනුව නාම ධර්ම වරින් වර වෙනස්වෙමින් සකස්වේ.අකුසල් හා කුසල් බිහිවනුයේ මේ වෙනස්වීම නිසාය. මනෝවිඥානය මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් සැලකීම වැරදිය. එය සිදුවනුයේ මනෝවිඥානයට අරමුණු වන ධම්ම නැමැති අරමුණු කෙරෙහි ලොල්කිරීම නිසාය. මේ ධම්ම අරමුණු කෙරෙහි විචාර පූර්වක මධ්යමස්ථ ආකල්පයකින් සැලකීම මෙහිදී වඩා උචිතය. 3.10.ඉන්ද්රීතය ඥානය හා උපයෝගීතාව ඉන්ද්රීූය ඥානය ඇතිවන අවස්ථාවේදීම එය වරදවා නොවටහා,එසේම දෘෂ්ටියට නොබැස විචාර පූර්වකව දැකීම නිසා අරමුණුවල ඇලීම වෙනුවට තෘෂ්ණාවෙන් මිඳීමට හැකියාව ඇතිවේ.ඒ සියළු දේ සිදුවනුයේ දෘෂ්ටිය,මානය හා තෘෂ්ණාව ඇතිවීමට තුඩුදුන් කරුණු පිලිබඳව විචාරපූර්වක ලෙස සලකා බැලීම නිසාය.සාමාන්යෘයෙන් සිදුවනුයේ ඉන්ද්රි්ය ඥානය නිසා අරමුණුවල වඩා තදින් බැඳීම වුවද,මෙහිදී සිදුව ඇත්තේ අරමුණුවල යථා ස්වභාවය වටහාගෙන ඊට මැදහත්වීමකි.අවිද්යාි තෘෂ්ණා හටගැනීමට ඉවහල්වන කරුණුවලදී පවා ඒවා උපකාරී කරගෙන සසරදුකින් මිදීමට හැකි නම් එය විශාල භාග්ය යකි.මේ අනුව සසර බැඳී සිටීමට මෙන්ම සසරින් එගොඩවීමටද ඉන්ද්රී්යඥාන උපකාරී කරගත හැකිය.අප අවට ලෝකය සංජානනය කරගැනීම ඉන්ද්රීඉය ඥානයේ උපයෝගීතාව (Utility)වේ.එය ලෝක විෂයට අයත් බැවින් ලෞකික උපයෝගීතාවක් ලෙස දැක්විය හැකිය. එසේම සියළු සසර දුක්වලින් නිදහස්වීමට ඉන්ද්රීීඥානය උපයෝගී කරගැනීමේදී ඉන්ද්රීරය ඥානයේ ගැබ්ව ඇති ලෝකෝත්තර උපයෝගීතාව මතුවේ.ලෝකවිෂයට අයත් සම්මුතිධර්මවලින් වියුක්ත වීමට ලෝකෝත්තර ඉන්ද්රීාය ඥානයට හැකියාව තිබේ.මෙහි සඳහන්වන උපයෝගීතාව නම් යමක ඇති ප්රදයෝජනවත් බවයි.වැරදි පැත්තට යොමු කරවිය හැකි දේ තුළින්ම නිවැරදි පැත්තට යොමු කරවීම ඉන්ද්රීායඥානයේ පවතින උපයෝගීතාවයි. මේ අනුව සසර ඇතිකරන දෙයින්ම සසරින් නිදහස්වීමට අවකාශ ඇත.මේ සඳහා අවශ්යුවනුයේද අපතුළ වර්ධනය කළයුතු උපක්රීම ශක්තියයි. උපක්රනමශීලීවීම තුළින් එසේම ලෝක සම්මතය ආධාරකරගෙන ඉන් එතෙරවීමට හැකිය.යමෙකුට විමුක්තිය සෙවීමට සැබවින්ම අවශ්යේවුවද,ඔහුට මානව සමාජයෙන් වියුක්තව එසේ කටයුතුකිරීම අපහසුය.මන්ද එදිනෙදා ජීවිතයතුළ සෑමඅයෙකුම ගතකරනුයේ පරපටිබද්ධ ජීවිතයක්වන හෙයිනි. පරපටිබද්ධ ජීවිතයේදී සෑමඅයෙකුටම තවත් අයෙකුගේ සේවා හා නිෂ්පාදනහැකියාව මතයැපීමට සිදුව තිබේ.මේ නිසා සමාජයෙන් භෞතිකව වියුක්තවී කටයුතු කිරීමේ අපහසුතාවයක් ඇත.ඒනිසා ඉන්ද්රීසය ඥානය උපයෝගීකොටගෙන ලෝක සම්මුතියෙන් මානසිකව වියුක්තවීමට වෑයම්කිරීමේ ඉඩප්රනස්ථාවක් තිබේ.සාමාන්යකයෙන් පුද්ගලයෙක් ලෝකය බැඳෙනුයේ ඉන්ද්රීීය ඥානය නිසාය.එහිදී ඉන්ද්රීාය ඥානය උපකාරීකොටගෙන ලෝක බැඳීම් ලිහාගැනීමට හැකියාවක් තිබේ නම් ඒ හැකියාව ලබාගෙන ඇත්තේ උපක්රමමශීලීබව මඟිනි.ලෝකයා තමාට ගල් ගසද්දී පෙරලා පහරදීමට උත්සුක නොවී ඒ ගල්ම ස්වකීය නිවස ශක්තිමත් කරගැනීමට උපයෝගීකර ගන්නාට සෙසු අයගේ එරෙහි වීම්වලින් අකම්පිතව වාසය කළහැකිය.ලෝකවිෂයට බැඳතබන දෙයින්ම ලෝකයෙන් එතෙරවීම සිදුවනුයේ මේ අයුරිනි. ලෝක විෂයට අනිවාර්යයෙන්ම හසුව එහිම බැඳී,ගැලී විනාශමුඛයට යායුතු යැයි නියමක් හෝ ලෝකධර්මතාවයක් නැත.ලෝකධර්මතාව නම් හොඳ සිදුකරන්නාට හොඳක්ම සිදුවීමත්,නරක කරන්නාට නරකක්ම සිදුවීමත්ය. මතුපිටින්නම් හොඳ කරන්නාට නරක ප්රුතිඵල හා නරක කරන්නාට හොඳ ප්රීතිඵල ලැබෙතැයි සිතුවද,සැබෑව එය නොවේ.එබඳු දේ තාවකාලිකය. ඒ ආකල්ප ඇතැම් මිනිසුන්තුළ ඇත්තේ කර්මඵල විපාක හා ලෝක විෂය පිළිබඳව ඔවුන්ට පැහැදිලි අවබෝධයක් නැති බැවිනි.අවි ගත්තෝ ඒ අවියෙන්ම නසිතැයි සාමාන්ය ව්යලවහාරයේ සඳහන්වන පරිදි අකුසල,පාප කර්මවල විපාක අනිවාර්යයෙන්ම ලැබේ.උඳු වපුරා උඳුම මිස තල හෝ මුං ලබා ගත නොහැකිය.වර්තමානයේ බොහෝ අය විඳින දුක් හෝ සැපයන්ට අතීත කර්මඵල විපාක හේතු වී තිබේ.සමහරවිටක ඒ පුද්ගලයින් වර්තමානයේදී ඊට වෙනස් දෙයක් කරමින් පසුවනවා වන්නට පුළුවන.එවිට ඒපුද්ගලයා අතීතභවයන්හි කරනලද කුසල හෝ අකුසල කර්මඵල විපාකදී අවසන්වී වර්තමාන භවයේ සිදුකළ කුසල හෝ අකුසල කර්ම විපාක දීම එතැන් සිට ආරම්භවේ.මෙය සිදුවීම සඳහා ගන්නා කාලය දිගු හෝ කෙටි වියහැකිය.ඒ කාලසීමාව මත කෙනෙකුගේ ආයු කාලයතුළදී හෝ ඉන්පසු වෙනත් භවතුළදී හෝ විපාක ගෙනදේ.ඇතැම් අවසථාවලදී කුසල කර්ම විපාකවලට අකුසල කර්ම විපාක හා අකුසල කර්ම විපාකවලට කුසල කර්ම විපාක බාධා ඇතිකරවිය හැකිය.ඒ අවස්ථාවලදී කුසලය හෝ අකුසලය මඳක් පසුබා සිටියි.දිගින් දිගටම කුසලය හෝ අකුසල කර්මය විපාකදීම ප්රෝමාදවී ඉන් පසුව විපාක ගෙනදීමට අවකාශ නොලැබී යන අවස්ථාද ඇතිවිය හැකිය.එය කෙසේවුවද සාමාන්යනයෙන් කුසල කර්ම හෝ අකුසල කර්ම විපාක චේතනාව මුල්කර ඇතිවේ. ඇස,රූපය හා චක්ඛු විඥානය සම්බන්ධ කුසල හෝ අකුසලකර්ම බිහිවීමට චේතනාව මූල් වේ.මෙහි සඳහන් චේතනාව නම් ඇස,රූපය හා චක්ඛු විඥානය සම්බන්ධවීමේ ක්රි යාවළිය නිසාම බිහිවන රූප සංජානනය මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් තොරව සැලකීම වැදගත්ය.එය නිරායාසයෙන්ම ඇති වන්නක් නොව සිතාමතා ඇතිකරගත යුතු දෙයකි.මුලදී සිතාමතා සිහියෙන් පසුවීම තුළින් ඇතිකර ගත් දේය පසුව නිරායාසයෙන්ම ඇතිවේ.සාමාන්යියෙන් සිතේ ස්වභාවය එයයි.මුලදී යමකට හුරු කරවීම ඉතා අපහසුය.පසුව නිරායාසයෙන්ම ඒ දෙසට ඇදීයයි.මෙය කුසල හෝ අකුසල හෝ විය හැකිය.චක්ඛු විඥානය නිසා ඇතිවන කුසල හෝ අකුසල කර්ම විපාක බිහිවනුයේ දෘෂ්ටිය නිසාබව පෙනීයයි.මන්ද යම්කිසි රූපයක් පිළිබඳ සිතට දැනෙන පෙනීම් කෘත්යියේ මමත්වය ඇති නැති බව දෘෂ්ටිය නිසා බිහිවන බැවිනි.ඒ අනුව පෙනීම් කෘත්ය යෙහි අන්තර්ගත මමත්ව දෘෂ්ටියේ ප්රහමාණයට අනුව එය කුසලයක්දැයි හෝ අකුසලයක්දැයි යන කරුණ තීරණයවේ.මමත්ව දෘෂ්ටිය අධිකවීමේදී එය අකුසල පක්ෂයට බරවන අතර මමත්ව දෘෂ්ටිය අඩුවීමේදී එය කුසල පක්ෂයට බරවේ.කිසියම් අයුරකින් මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් මුළුමනින්ම වියුක්ත වුවහොත් එය කුසල හෝ අකුසල සේ තීරණය කළ නොහැකි අවස්ථාවකට එළඹේ.මේ අවස්ථාව බුදුදහමේ විග්රඅහකරනුයේ අව්යාැකෘතය ලෙසයි. අව්යාිකෘතය නම් කුසල හෝ අකුසල වශයෙන් දැක්විය නොහැකි යන්නයි.එම කුසල හෝ අකුසල ව්ය වහාරයතුළ මමත්ව දෘෂ්ටිය අඩු හෝ වැඩි වශයෙන් කිසියම් ප්ර මාණයක් පැවතිය යුතුය.දෘෂ්ටිය මුළුමනින්ම ඉවත්වූ සිතක මමත්වය ප්ර්හීණ බැවින් චක්ඛු විඥානය ඇතිවීමේදී ඊට පුද්ගලත්වයෙහි බාධාකාරීබවක් ඇති නොවේ.එබැවින් එවැනි අවස්ථාකදී ඇතිවන චක්ඛු විඥානය වඩාත් පිරිසිදුය. මේ තත්වය ඇතිකර ගැනීමට චක්ඛු විඥානය බිහිවීමේ ක්රිවයාවළිය උපකාරීවේ.මමත්ව දෘෂ්ටිය ඇති චක්ඛු විඥාන ක්රි යාවළිය විචාර පුර්වක නිරීක්ෂණයට හසුකිරීම මඟින් මමත්ව දෘෂ්ටිය දුරුකරගත හැකිය.එය චක්ඛු විඥාන ක්රිපයාවළිය මමත්වයෙන් තොරව සැලකීමේ ඇති උපයෝගීතාවයි.මමත්ව දෘෂ්ටිය බිහිවනුයේ චක්ඛු විඥානය බිහිවීම පුද්ගලයෙකුගේ මැදහත්වීමක් නිසා ඇතිවන්නක් ලෙස වරදවා ගැනීම නිසාය.හේතු ප්ර ත්යේ ධර්මතාව නිසා හටගැනෙන චක්ඛු විඥානයතුළ පුද්ගලයෙකුගේ මැදිහත්වීමක් නැත.අවම තරමින් මානසික ධර්මතාවයක් හෝ මමත්ව හැඩයෙන් චක්ඛුවිඥානයට බල නොපානබව පැහැදිලිව තේරුම් ගැනීම වැදගත්ය.ඇස යනු කාය විඥානයේ සුවිශේෂී හැඩයක් බවද එය ඇස නැමැති ඉන්ද්රිමය කරණකොටගෙන බැහැරින් ප්ර කාශයට පත්වනබවද සැලකීම වඩාත් උචිතය.ඇසට ඇඟිල්ලක් තබා බැලූවිට ස්පර්ශය දැනේ.මෙසේ වනුයේ එහි කායවිඥානය පැවතීම නිසාය.මේ අනුව චක්ඛු විඥානය මෙන්ම කාය විඥානයද ඇසතුළ ඇතිබව වටහාගැනීම වැදගත්ය. නමුදු ඇසේ සුවිශේෂීතාවය යනුයේ කාය විඥානය අබිබවා චක්ඛු විඥානය ප්රගකටවීමයි.පෙනීමෙහිදී ඇස ක්රියයාකරනුයේ කැඩපතක් ලෙසය. එනම් ඇස මඟින් මොළය අභ්යතන්තරයට රූපවල ප්රෙතිබිම්බ සම්ප්රේකෂණය කරනු ලැබේ.මොළය විසින් තේරුම්ගන්නේ ලෝකයේ ඇති සැබෑ රූප නොව ඇස මඟින් සම්ප්රේඇෂණයකරන මේ රූප ප්රකතිබිම්බය. මේ රූප ප්රයතිබිම්බ සැබෑ ලෝකයේ දක්නට ලැබෙන රූප ප්රේතිබිම්බවලට සමානත්වයක් ඇති එහි අනුරුවකි.නමුදු සෑබෑ රූපයට වඩා මේ රූප ප්රරතිබිම්බය වෙනස්විය හැකි අවස්ථාද එළඹේ. වර්ණය,හැඩය,පැහැය,ඔපය හා ඝනත්වය ආදී විවිධ ස්වරූපයන් ගෙන් සැබෑ රූප හා ඇස මඟින් සම්ප්රේිෂණය කරන රූප ප්රපතිබිම්බ එකිනෙකට වෙනස් විය හැකිය. මෙබඳු ස්වභාවයක් රූපවල පවතින්නේ නම් කවදා කෙලෙසකවත් මේ ලෝකය පිලිබඳ සැබෑතතු දැනගත නොහැකි යැයි දුර්මුඛ වියයුතුද නැත.මන්ද මේ ලෝකයෙහි පවති ව්යා ජ ස්වභාව වැටහීමද එක්තරා අයුරකින් සැබෑව කරා ළංවීමේ උපාය මාර්ගයක් කරගත හැකිබැවිනි.විදර්ශනා භාවනාවට පාදකවනුයේ මේ ධර්මතාවයයි.එනම් ව්යා්ජ ස්වරූපය විනිවිද සැබෑව කෙසේ අත්දැකිය හැකිද යන කරුණයි.මෙහිදී ලෝකයේ පවතින ව්යා ජ ස්වරූපය පවා සැබෑව වටහාගැනීමට උපයෝගිතාවයක් දක්වනබව පෙනී යයි. මන්ද පවතින ස්වභාවයේ සිට සැබෑව අත්දැකීමට ප්රෝඥාව ආධාරවන බැවිනි.ඒ අත්දැකීමට ඇසට රූප හමුවීමේ සිට චක්ඛු විඥානය ඇතිවීම දක්වා හේතුප්රාත්යර ධර්මතාව සැලකිය යුතුය.හේතු ප්රසත්යඥ ධර්මතාව ක්රිපයාත්මකවීම නිසා රූප දර්ශනවීම සිදුවනබව තේරුම්ගැනීම වැදගත් වේ.එහිදී රූප දර්ශනයවීම සිදුවීමට ඇතුළත සිටින පුද්ගලයෙකුගේ මෙහෙයවීමක් අනවශ්යධබවක්ද හුදෙක් ධාතු සමවාය නිසා හේතුප්රලත්යව ධර්මතාව අනුව චක්ඛුවිඥානය ඇතිවූබව සැලකීම උචිතය. කණ,ශබ්දය සමඟ ස්පර්ශවීමේදී සෝතවිඥානය හටගනුයේ මම එම ශබ්ද අසමි යනුවෙනි. කණ ඉන්ද්රිමයකි.එය හේතුප්ර ත්යස ධර්ම නිසා හටගත්තකි.ශබ්දය බාහිර ලෝකයේ විද්යනමාන හැඩයකි. මේ ප්රනස්තුත දෙක ගැටීම ස්පර්ශය නමින් හැඳින්වේ.මේ ගැටීම සමගම සිතතුළ නිදන්ව ඇති වැරදි ආකල්පයක් ඉස්මතුවේ.එය මමත්ව දෘෂ්ටියයි.එය අපගේ මොළයතුළ ඇති සංකීර්ණ ස්නායුපද්ධති අතර සම්ප්රේේෂණ ක්රිදයාවළිය නිසා ඇතිවන ස්වයංක්රීතය මෙහෙයුම පුද්ගලත්වයකට ආරෝපණයකර සැලකීමකි.මෙහි පවතින ඉතා දියුණු සංඥා දත්ත සම්ප්රේතෂණ ක්රිගයාකාරීත්වය තමන්ට ස්වංක්රීේයබව ආරෝපණය කරගැනීමට සමත්වී තිබේ.මෙහි සැබෑව නම් කෙතරම් දියුණු මට්ටමකින් ස්නායුවල ක්රිියාකාරීත්වය සිදුවුවද එය ආත්මයක් නොවනබවයි.මෙහි ජීවියෙකුගේ හැඩය පවතිනබව සැබෑය. නමුදු ජීවියෙකු ලෙස ලෝක සම්මතය අනුව සලකන්නේ හේතුප්රකත්යි ධර්මතාව නිසා හටගත් නාම රූප ස්කන්ධ කොටස් සමවායක පැවැත්මයි.ඒ හැර මේ තුළ ආත්මයක් හෝ මම යන ආකල්පයක් පැවතීම සුදුසු නැත.මේ ආත්ම සංකල්පය හෝ මම යන ආකල්පය ඇතිවනුයේ නාමරූප ස්කන්ධය තෘෂ්ණාවෙන් හා අවිද්යාේවෙන් යුතුව ග්රනහණය කරගැනීම නිසාය.මෙහි නාමරූප ස්කන්ධ මිස ආත්ම හෝ මම යැයි පුද්ගලයෙකු නොමැති බව වටහා නොගැනීම අවිද්යාකව නිසා සිදුවේ.ඉන්ද්රීනය ඥානය නිසා ඇතිවන වින්දනය කෙරෙහි ලෝලීබවක් දැක්වීම තෘෂ්ණාවයි.ඉන්ද්රීෂය ඥානය වින්දනය කිරීම ඒතුළ මමත්ව දෘෂ්ටියක් ගොඩනඟාගැනීමට හේතුවකි.පුහුදුන් පුද්ගලයා ලෙස හඳුන්වනු ලබන්නේ ඉන්ද්රීයය ඥානය කෙරෙහි තෘෂ්ණාව හා අවිද්යාසව ඇතිකර සැලකීමට යොමුවූ තැනැත්තාය.එහි නාම රූප ස්කන්ධ ක්රි යාකාරීත්වය හා ත්රිසලක්ෂණ ධර්ම අනුව වටහාගත් තැනැන්නා විමුක්තිය ලැබූවෙකු ලෙස සැලකේ.ඒ පුද්ගලයා සම්මත ලෝකයතුළ තවත් පුද්ගලයෙකු ලෙස හඳුන්වනු ලැබූවත් ඔහු තමාගේ නාම රූප ස්කන්ධ මමත්ව ග්රුහණයෙන් නොගනියි.එනිසා ඒ කෙරෙහි තෘෂ්ණා නොකරයි. විමුක්තිය ලැබූ පුද්ගලයා සම්මත ලෝක ව්යනවහාරයට අනුව ජීවත්වන අතර ලෝකසම්මුතිය එසේ ව්ය වහාර කරනු ලබනුයේ හුදෙක් අන්යියන් සමඟ පහසුවෙන් ජීවත්වීම පිණිස මිස,තාෂ්ණා දෘෂ්ටිය ඇතිවීම නිසා නොවේ.මේ පිළිවෙත පැහැදිලිව සලකා බැලූවිට පැහැදිලිවන කරුණක් නම් අවිද්යාණ හා තෘෂ්ණා ලක්ෂණ දෙකෙහි සසරින් මිදීමට උපයෝගීතාවක් පවතින බවයි.නිදසුනක් ලෙස රාග ප්ර්හාණය සඳහා උත්සුකවන පුද්ගලයා රාගය ප්රීහාණය සමඟම ද්වේෂයද ප්රදහාණය කරනුලබයි.එම රාගය ඇතිවීමට තුඩුදුන් හේතුවලම ද්වේෂය ඇතිවීමේ හේතුද අන්තර්ගත බැවිනි.එනම් තාෂ්ණාව හා අවිද්යා ව යන කරුණු දෙක සියළු කෙළෙස් ඇතිවීමේ හේතුවයි.යමෙකුහට රාගය ප්ර හීණ කිරීමේ වුවමනාවක් තිබූ ඒ සඳහා උත්සාහවත්ව අවිද්යාිව හා තෘෂ්ණාව දුරුකරයි.ද්වේෂය ඇතිවීමට මුලික වන්නේද අවිද්යා ව හා තෘෂ්ණාව වන බැවින් රාගය ප්රෂහීණවීමේදී ද්වේෂයද ඒ සමඟම ප්රිහීණවේ.ඒ නිසා රාගය ප්රවහීණකිරීමේ උත්සාහයේ ද්විත්ව උපයෝගීතාවක් පවතිබව පැහැදිලිය.මේ අනුව යම් කරුණක් හේතුකොටගෙන අවිද්යාීව හා තෘෂ්ණාව ප්රයහීණකිරීමට යමෙකු උත්සාහවත් වේනම් එහි සෙසු අකුසල පාක්ෂික ධර්මතාද ප්ර්හීණකිරීමට පුළුල් උපයෝගීතාවක් ඇතිබවද තේරුම්ගත යුතුය. ශබ්ද ඇසීම කණෙහි කෘත්යහයයි. ඒ මිස කණ ඇසුරින් ක්රිඇයාත්මකවන ආත්මස්වරූපී දෙයක්නැතිබව වටහාගත යුතුය.කර්ණ රසායන ශබ්ද කෙරෙහි ඇලුම් කිරීම සිදුවනුයේ පුද්ගල ආකල්ප අනුව බව සැලකිය යුතුය. පුද්ගල ආකල්ප සකස්වීමට පූර්ව අත්දැකීම්,ජාන ව්යුපහය, ස්මරණ, පරිසරික බලපෑම ආදී සාධක විශාල ප්ර්මාණයක් බලපානු ලැබේ.මේ සියල්ලම හේතු ප්රතත්ය, ධර්මතාවයට යටත්ය.එය හැර මේ ශ්රේවණ ක්රිවයාවළියතුළ අභ්යැන්තරගතව සිටින ආත්මයක් නැත. ශබ්දය ඇසීම කර්ණපටලය නිසා සිදුවේ.කන්බෙරය ලෙස හඳුවනුයේ මෙයයි.ශබ්ද තරංග නිසා අතිශය සියුම් වූ කර්ණ පටලය ඒ ශබ්ද තරංගවලට අනුරූපව කම්පනයවේ.මේ කම්පනය ඊට සම්බන්ධ අතිසියුම් ස්නායුතන්තුවක් මඟින් මොළය කරා සම්ප්රේමෂණය වේ. කර්ණපටලය මඟින් මොළය කරා සම්ප්රේකෂණයවීමට උචිත වූ ශබ්ද තරංගවල යම් හැඩයක් පරිවර්තනයවේ.ශබ්දය දැන ගැනීම කණෙහි කෘත්යකයයි.ඊට අමතර වශයෙන් කණතුළ කායවිඥානයද අන්තර්ගතය. කර්ණ පටලය යමකින් ස්පර්ශකළවිට ඒ ස්පර්ශය දැනේ.එසේම ශබ්දයටද සංවේදී වේ.සමස්ත කය පුරාම කාය විඥානය පවතින නමුදු කණෙහි ඇති කාය විඥානයෙහි සුවිශේෂී හැඩය නම් ශබ්ද දැන ගන්නා ස්වභාවය ඊට හිමිව තිබීමයි. මෙය කණට අනන්ය වූ සුවිශේෂීතාවයකි.සාමාන්ය් පොදු අර්ථයකින් සලකන්නේ නම් ශබ්දය යනුද කායවිඥාන ධාතුවේම එක්තරා සුවිශේෂී ලක්ෂණයක් බව සැලකිය හැකිය. විදර්ශනා භාවනාවේදී මේ ලක්ෂණය විචාර පූර්වකව සැලකීමට ලක් කෙරේ. එමඟින් සෝත ඉන්ද්රිකයෙහි පවතින යථාර්ථ ස්වභාවය ගැන මනා අවබෝධයක් ඇතිවේ. එය යථා අවබෝධය ඇතිවීමට පෙර පැවති ව්යාරජ හැඩය විදර්ශනා භාවනා කිරීම නිසා ඇතිවූ අවබෝධයකි. එබැවින් සෝත විඥානය දෘෂ්ටි සහගතව සැලකීම වුවද පසුකාලයක එය උපකාරයෙන් විදසුන් වැඩීමට උපනිශ්රවය වන නිසා ප්රවඥාව බිහිවීමට උපයෝගීතාවක් දක්වා ඇති බව පැහැදිලිය. සසර ඇතිවීමේ හේතුවම එය නැවැත්වීමටද උපයෝගී කරගත හැකිය.අවිද්යා ව හා කෙළෙස් උපයෝගී කරගෙන බුද්ධිමත්හු මාර්ගඵල ප්රඑඥාව උපදවති. නාසය හා ගන්ධය ස්පර්ශවීම නිසා ඝාණ විඥානය බිහිවේ.නාසය ඝාණායතනයයයි.එයට අරමුණුවන ගන්ධය ගන්ධායතනයයි.එසේම ඝාන ධාතුව ස්පර්ශවීම නිසා ඝාණ විඥානය බිහිවන බව පැහැදිලි කර තිබේ.මේ ක්රිවයාවළිය තුළ හේතු ප්රනත්යඅ ධර්ම මිස,සත්වයෙකු, පුද්ගලයෙකු දැකිය නොහැකිය.නමුදු ලෝක සම්මත ව්ය්වහාරය අනුව මේ ක්රි යාවළිය අර්ථකථනය කරඇත්තේ සත්ව පුද්ගලයෙකුගේ අරමුණු දැනගැනීමක් ලෙසයි.එයට හේතුව පුහුදුන් පුද්ගලයින්ට දැනෙන ස්වභාව එයවීමයි.සුවඳවත් ආඝ්රානණ කෙරෙහි ඇලීමත්,දුර්ගන්ධවත් ආඝ්රාසණ කෙරෙහි ගැටීමත් ඇති වනුයේ මේ හේතුව නිසාය.යමෙකුට සුවඳ හෝ දුර්ගන්ධ ආඝ්රාුණ කෙරෙහි මධ්ය ස්ථ ආකල්පයකින් ක්රි යා කළහැකිවනුයේ නාසය යනු ඉන්ද්රිගයක් බවද,එය හේතුප්රයත්යය ධර්ම මත ක්රිියාකරනබවද වටහාගැනීම තුළිනි.ඒ සඳහා තමාතුළ ඇති දෘෂ්ටි,මාන හා තෘෂ්ණා ඉවත්කරගත යුතුය.මෙයට උපයෝගීවනුයේ කෙළෙස් ඇතිවීම සඳහා නිරීක්ෂණය කළක්රමමවේදයට ප්රරතිවිරුද්ධ ක්රපමවේදයට අනුව ඝාණ විඥාන ක්රිියාවළිය සිහිනුවණනින් නිරීක්ෂණය කිරීමයි.යම් හෙයකින් කෙළෙස් ඇතිවූ දෘෂ්ටි,මාන,තණ්හා උපදවන වැරදි ක්රිමයට සැලකීම නොතිබිණි නම්,ඊට ප්රළතිවිරුද්ධ ක්රටමවේදය යොදාගැනීමට ඉඩකඩ ලැබෙන්නේ නැත.එබැවින් වැරදි දෘෂ්ටිය මූලික කරගත් මමත්වයෙන් ඝාන විඥාන ක්රිනයාවළියතුළ පුද්ගලයෙකු දකින ආකල්පය,පසුකාලයකදී නිවැරදි ආකල්පයෙහි පිහිටා ක්රිනයාකිරීමට උපකාරී වී ඇතිබව පැහැදිලිව පෙනී යයි.ඉන්ද්රීනය ඥානය පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පය අනුව යමක් වරදවා වටහා ගැනීමට ආධාරවූ කරුණම ඒ දෙය නිවැරදි ලෙස දැකීමට භාවිතාකර ඇති ආකාරය මෙහිදී මනාව පැහැදිලිවේ.මෙහිදී අවශ්යෙවනුයේ ඝාන විඥානය ඇතිවීමේ ක්රිආයාවළිය වෙනස්කිරීම නොවේ.එබඳු ක්රිශයාවළියක් පිළිබඳ දක්වන ආකල්පය වෙනස් කිරීම පමණි.ආකල්ප වෙනස්කිරීම නිසා සම්පූර්ණ දෘෂ්ටියේම විශාල පරිවර්තනයක් සිදුවේ.එය උමතු රෝගයකින් පෙළෙන පුද්ගලයෙකු නිට්ඨාවටම සුවපත් කිරීමක් හා සමානය.උමතුරෝගීයා උමතුබවෙන් පෙළෙනාතාක් කල් මුළුලොව දකිනුයේ සැබෑ ස්වරූපයෙන් නොවේ.ඒ උමතු රෝගයට ආවේණික ස්වරූපයෙනි.ඒ නිසා ඒ රෝගියා සැබෑ තත්වය යැයි සලකා ඇතිකරගන්නේ ව්යාවජය,මුළාව පිළිබඳ අවබෝධයකි.උමතුරෝගියාගේ පියවි මානසිකත්වය විකෘතිවනුයේ ඔහුගේ දෘෂ්ටිය වැරදි බැවින් ඒ දෘෂ්ටියට අනුව ඔහුට සංජානනයවන ලෝකය විකෘති ලෙස වටහාගන්නා නිසාය.යම්කිසි ඖෂධයක් නිසා ඔහුගේ වැරදි දෘෂ්ටිය ඉවත්ව යයි.එවැටි ඔහුට යළි නිවැරදි පියවි මානසිකත්වය ඇතිවේ.එවිට කිසිදු විකෘතියක් නැතිව යථාර්ථය ඇති සැටියෙන්ම දැකීමට ඔහුට හැකිය.එවිට ඒ පුද්ගලයා උමතුරෝගියෙකු සේ නොසැලකේ.මේ ක්රමමවේදයට අනුව පුහුදුන් පුද්ගලයාතුළ සැඟව ඇති උමතුරෝගී ලක්ෂණ දුරුකිරීම මඟින් නිවැරදි මානසික ලක්ෂණ සහිත ආර්ය පුද්ගලයෙකු බිහිකරගත හැකිය.පුහුදුන්බව උමතුරෝගී තත්වයකට සමානබව බුදුරදුන්ම දේශනා කර ඇත්තේ මේ හේතුව නිසාය.පුහුදුන් පුද්ගලයා කරන කියන සෑම දෙයක්ම උමතුරෝගියෙකුගේ ක්රි යාවන්ට සෑම අතින්ම සමානය.එය ආර්ය පුද්ගලයාට සන්සන්දය කර මෙලෙස දේශනා කර තිබේ.ආර්ය විනයට අනුව පුහුදුන් පුද්ගලයාගේ සෑම ක්රිායාවක්ම උමතුවූ තැනැත්තෙකුගේ ක්රිකයාවන්ට සමානබව මෙහි සඳහන්ය.නාසයේ ගන්ධ ආඝ්රාරණ සංවේදී ස්ථානයට ඇඟිල්ල තැබූ විට ඒ ස්පර්ශය දැනේ.ස්පර්ශ දැනීම කාය විඥානයේ කෘත්යවයකි.මේ අනුව නාසයේ කාය විඥානයද ඇත.එසේම ඝාන විඥානයද ඇත.ඝාන විඥානය කාය විඥානයේම සුවිශේෂී හැඩ තලයකි.ඝාණ ධාතු රූප ඝාණායාතනයෙහි ස්පර්ශ වෙත්ම,ඝාණ විඥානය ඇතිවේ.එය සියුම් නිසා සෙසු කාය විඥානයකට අරමුණු නොවේ.එසේ නම් සමටද ගදසුවඳ දැනීමේ හැකියාව තිබියයුතුය. නමුදු එසේ නැත.ඝාණ විඥානය ඇතිවීමේදී මමත්ව දෘෂ්ටියද ඒ සමඟ ඇතිවේ.එනිසා ඝාණවිඥාන ඇතිවීමේදී සත්වයෙකු පුද්ගලයෙකු ආඝ්රාීණය දැනගන්නා ස්වරූපයෙන් එය ඇතිවේ.එය සාවද්යේය. ඝාණ විඥානය ඇතිවීමේ ක්රිනයාව හේතු ප්රිත්යඑ ධර්ම මත සිදුවන දෙයකි.එය මමත්වයෙන් සැලකීමද වැරදිය.ආඝ්රාේණ සුවඳ නම් ඒ කෙරෙහි ඇලීමද,දුගඳනම් ඒ කෙරෙහි ගැටීමද සිදුවනුයේ මමත්වයේ බලපෑම නිසාය.එබැවින් මමත්වය දුරුකිරීම පිණිස ත්රියලක්ෂණ ධර්මතාව අනුව ආඝ්රාමණ ක්රිියාවළිය විචාරපූර්වකව සැලකීම උචිතය.එබැවින් ඝාණ විඥානය ඇතිවීමේ ක්රි යාව උපයෝගීතාවක් දක්වන බව පැහැදිලිය.මන්ද කෙළෙස් දුරුකිරීම පිණිස,මාන,දෘෂ්ටි හා තණ්හා ප්රාහාණය සඳහා උපකාරීවන ඝාන විඥානය විදර්ශන භාවනා කිරීමේදී අවශ්යනවන උපයෝගීතා ගුණයෙන් යුක්ත බැවිනි.සංසාර භවය ඇතිවීමේ හේතුවම එය නැතිකිරීමටද එකහා සමානව උපයෝගීවන අවස්ථාවක් මෙහිඇත. දිව, රසය සමඟ ස්පර්ශවීම නිසා ජිව්හා විඥානය ඇතිවේ.මේ ජිව්හා විඥානය මමත්වයෙන් දැඩිව ග්ර හණය කරගැනීම නිසා ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේදී එය සත්ව පුද්ගලයෙකු වශයෙන් දකියි. මෙය වැරදි වැටහීමකි.මේ වැරදි වැටහීම ඇතිවීමට හේතුව ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේ ක්රිඩයාවළියේ ඇති සංකීර්ණ ස්වභාවය නිසා එහි හේතුප්රිත්යවයවල බලපෑම නිවැරදිව වටහාගැනීමට අපොහොසත් වීමයි. මන්ද ස්නායු මඟින් දත්ත සංඥා මොළය කරා සම්ප්රේවෂණය වීමේ ක්රිටයාව අතිශය සංකීර්ණය. එබැවින්ම මුල පටන්ම එය තේරුම්ගැනීමේ දුෂ්කරතා මතුවේ.යම්කිසි ආහාරයක් දිව මත තැබූවිටදී එය ඇසුරෙන් දිවේ ඒරසයට අදාළ ප්රරදේශයේ ස්නායු උත්තේජනයවීමෙන් ඇති වන සංඥා මොළය කරා සම්ප්රේීෂණයවී රසය හඳුනාගැනීමට සමත් වේ. තිත්ත, පැණිරස, ඇඹුල්, ලුණු, කහට ආදී රසවර්ග වලට අනුව දිවේ රස ස්පර්ශක අග්රයපිහිටා ඇති ප්ර දේශ ඇත.මේ අනුව දිවේ අදාළ රසයට අනුකූලවූ ප්ර දේශයෙහි හැර වෙනත් ස්ථානයක තබන ලද රසයක් හඳුනා ගැනීමට දිව අසමත්ය. මෙය පරීක්ෂා කර බැලිය හැකිය.නමුදු දිවේ විවිධ රසවලට අදාළ ප්රීදේශ පිහිටා ඇත්තේ එතරම් දුරකින් නොවන බැවින් යම්කිසි ආහාරයක අන්තර්ගත රස ඛේට ග්ර න්ථීන්ගෙන් ශ්රා වයවන ඛේටය නිසා මිශ්රවවී දිවේ සෑම ස්ථානයකටම ඉතා ඉක්මනින් ව්යාඛප්තවන බැවින් දිව මත තබනලද ඕනෑම රසයක් හැඳිනීමට දිවට හැකියාව තිබේ.ජිව්හා විඥානය කාය විඥානයේම සුවිශේෂී හැඩයකි.ඇඟිල්ලකින් දිව ස්පර්ශ කළහොත් එහි ස්පර්ශය දිවට දැනේ.එය කාය විඥානයට අයත්ය.මේ අනුව දිවේ කායවිඥානය හා ජිව්හා විඥානය යන දෙකම පිහිටා ඇති බව සැලකිය හැකිය.ජිව්හාවිඥානය යනුද කායවිඥානයේම දිගුවක් සේ සැලකිය හැකි බැවින් ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේ ක්රිජයාවළියද කායවිඥානය ඇතිවීම හා සමාන බව සැලකීම උචිතය. ජිව්හා විඥානය ආහාර ජීරණ පද්ධතියට අයත්ය.මන්ද පිෂ්ටය හා සීනි අන්තර්ගත ආහාර වර්ගවල ග්ලූකෝස් ජීරණයවීම ඇරඹෙනුයේ දිව මතදීම වන බැවිනි.දිවේ පිහිටි ස්පර්ශක ග්රසන්ථීන් මඟින් ග්ලූකොස් අවශෝෂණය කර රුධිරයට එකතුකිරීමට සමත්ය.ආහාරයක අන්තර්ගත පෝෂ්ය් පදාර්ථ වලින් සීනි හා පිෂ්ටය ප්රිථමයෙන්ම ජීර්ණවීම ඇරඹෙනුයේ දිව මතදීමය. සාමාන්යථයෙන් ඕනෑම ආහාර වර්ගයක අන්තර්ගත පෝෂ්යමපදාර්ථ රුධිරයට එක්වනුයේ ග්ලූකෝස් වශයෙනි. කෙඳි සහිත ආහාරවර්ග ජීර්ණ වීමේදී ගන්නා කාලය වැඩිය. ඇතැම්විට පැය7-8ක් ගනියි. මේ නිසා කෙඳි සහිත ආහාරවේලකින් රුධිරයට ග්ලූකොස් එකතුවීමේ ක්රියයාවළිය සිදුවනුයේ ඉතා සෙමිනි. නමුදු පිරිසිදු කළ කෙඳි රහිත ආහාරවර්ග වේගවත්ව ජීර්ණය වේ. එවිට රුධිරයට වේගවත්ව ග්ලූකොස් එකතුවේ. වර්තමාන සමාජයේ ඉතාබහුල වශයෙන් දක්නටලැබෙන දියවැඩියා, මධුමේහ වැනි රෝගී තත්වයන්ට ගන්නා ආහාරපාන වර්ග, වේල් ප්රකමාණය, ආහාර පුරුදු ආදිය බලපායි. මෙහි දී ජිව්හා විඥානයට ලොල්කීරීම නිසා ශාරීරිකව රෝගී වන මිනිසුන් ප්රරමාණය දෛනිකව ඉහළ යන බව පැහැදිලිය.අවම වශයෙන් දිනකට එක් වේලක් හෝ ආහාරයෙන් වැලකීම කෙතරම් සෞඛ්ය්ය කෙරෙහි හිතකර දැයි මෙහිදී පැහැදිලි වේ. ගිහියෙකු නම් සිල් සමාදන් වූ දිනක, භික්ෂුවක මුළු ජීවිතය පුරා විකාල භෝජනයෙන් වැළකීම ශාරීරික සුවතාවය මනාව පවත්නා ගැනීම පිණිස ඉතා වැදගත් බව මෙහිදී පෙනීයයි.සැබවින් සීල සමාදානය පිණිස වෑයමින් සිදු කරන්නා වූ ආහාර පාලනයට වඩා අවබෝධය මත හික්මිය හැකිනම් එය උපයෝගීතා ගුණයෙන් වැඩිය. උපයෝගීතාව බලයෙන් යම් නිසිවක් කිරීමට වඩා අර්ථය දැන හැඳින එයින් නිදහසේ වැළකීමයි. ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේදී එය රසය කෙරෙහි ලොල් වූ තෘෂ්ණා, දෘෂ්ටි හා මාන හැරදමා සැහැල්ලු මනසකින් මධ්යයස්ථ වේදනාවක් ඇතිව විඳිය හැකිනම් ඉන් ඇති වන ඉහතකී අනිටු අතුරුඵල කිසිවක් ඇති නොවේ. රසවිඳීම කෙරෙහි ලොල් බවක්, තෘෂ්ණාවක්, දෘෂ්ටියක්, මානයක් නැති නම් ආහාර ලබා ගනුයේ සිරුරේ අවශ්ය තාව ඇති ප්ර්මාණයටය. එනම් කුසගින්නේ තරමටය. කෑදර බවක් ඉන් ඇති නොවේ.ආහාරපානවල රසයට ගිජු වීම නිසා ශරීරයට අවශ්යඑ ප්රේමාණයටද වඩා කිහිප ගුණයක ආහාර ප්ර මාණයක් ගිලදැමීමට මිනිසුන්ද උත්සුක වීම ස්ථූලතාවය, තරබාරුකම, රුධිර පීඩනය, මධුමේහය ආදී විශාල රෝග ප්රිමාණයක් ඇති වීමට හේතුවකි. ජිව්හා විඥානය ඇතිවීමේ හේතු ප්රමත්යල ක්රි යාවළිය කෙරෙහි විචාර පූර්කව නිරීක්ෂණය කිරීම විදර්ශනා භාවනාවට අයත්ය.මේ අනුව ජිව්හා විඥානයෙහි උපයෝගීතා ලක්ෂණ අනුව සිය පැවැත්ම ඊට අනුකූලව සකස්කරගැනීම පවා විදර්ශනා භාවනාවේ ඇති උපයෝගීතාව සේ සැලකිය හැකිය.විදර්ශනා භාවනාව ශරීරසෞඛ්යය යහපත් කරගැනීම පිණිස ඇති භාවනා ක්රිමයක් නොවෙතත් එයින් ලෝකෝත්තර ආධ්යාඇත්මක ගුණධර්ම සමඟ කායික ස්වස්ථතාවද රැකගැනීමට හැකිබව මේ අනුව පැහැදිලිය. පරමාර්ථ ධර්ම අනුව දිවිපෙවෙත සකස් කර ගත් බෞද්ධ භික්ෂූන් දිනකට වේලක් නිරාහාරව පසුවීමට හේතුව විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුකරන ජිව්හා විඥාන නිරීක්ෂණයට එය උපයෝගීවූ නිසාබව මින් පැහැදිලිය. සම මුළු සිරුර පුරා ව්යාවප්තව ඇත.එබැවින් සමට දැනෙන ස්වභාවය සැලකීමේදී එය කාය ලෙස ගැනීම උචිතබැව් හැඟේ.ඒනිසා එය කායායතනය ලෙසද,ස්පර්ශ ලැබීම ඵොට්ඨබ්බායතනය ලෙසද දැක්විය හැකිය.පඨවි,අපෝ,තේජෝ හා වායෝ යන මේ සතර ධාතූන්ගෙන් නිර්මිතව ඇති කාය ධාතුවට ස්පර්ශය හොඳින් දැනේ.කාය ධාතුවට දැනෙන ස්පර්ශය නිසා කායවිඥානය උපදියි. සියළු ඉන්ද්රි්යන්හි කායවිඥානය පවතී නම් කායවිඥානය අමුතුවෙන් වෙන්කර දැක්වීමේ අරුතක් ඇතිදැයි විමතියක් ඇතිවිය හැකිය.සෙසු ඉන්ද්රිමයන්හි ඊට සුවිශේෂීවූ විඥාන කොටසක් පවතිබවනම් සැබෑය.එහෙත් සෙසු විඥානවලට අයත් නොවන කාය විඥානයට අයත් සුවිශේෂී ලක්ෂණද පවතී. සෙසු ඉන්ද්රිියන් ක්රි යාත්මක නොවෙන අවස්ථාවලදී පවා,කායවිඥානය ක්රියයාත්මකවේ.කායවිඥාන ක්රිියාත්මක නොවන්නේ මියයාමේදී වැනි සුවිශේෂී අවස්ථාවකදී පමණයි.කිසිදු ඉන්ද්රිනයක් ක්රිායාකර විය නොහැකි යැයි සලකන අංශභාග රෝගී අවස්ථාවලදී පවා සමය ස්පර්ශ දැනගැනීමේ හැකියාව තිබේ.එනම් කායවිඥානය ඇත.දැනට අතිප්රසබලම ස්නායුරෝගී අවස්ථාව ලෙස සැලකෙන කෝමා (Coma) නම් ස්නායු රෝගී අවස්ථාවේදී පවා සියුම් කායවිඥානය ක්රිෝයාත්මකබව ඒ පිලිබඳ සිදුකළ විවිධ පර්යේෂණවලදී පැහැදිලිවී තිබේ.ශරීරය ක්රියයාත්මක කළ නොහැකිවුවද එබඳු රෝගීයෙකුහට කායවිඥානය පවතී.නිර්වින්දනයට පත්කළ පුද්ගලයෙකුහටද වේදනා ආදිය නොදැනුනද දැනීමේ ශක්තිය යටපත්ව පවතින බැවින් කායවිඥානය ඇතිබව සැලකිය හැකිය.කායවිඥානය පහවන්නේ මියයාමේදීය. නිරෝධ සමාපත්තියට සමවත් අවස්ථාවේදීද කායවිඥානය අක්රි්යව පවතී.නමුදු එහිදීද කායවිඥානය පහවයන්නේ යැයි සැලකිය නොහැක්කේ නොදැනීම පැවතියත් ඒ දැනීමේ ශක්තිය දුරුවී නොමැති බැවිනි.කෙසේ හෝ දැනීමේ ශක්තියද ජීවය රඳා පවතිනබවට එක් සාධකයකි. එහි පවතින දුක්ඛිත ස්වභාවය නිසා සසර භවය යළියළි උපතක් ලැබීම දුකක්බව බුදු දහමේ සඳහන්වේ. කාය විඥානය නිරතුරුව විපරිණාමයට ලක්වන්නකි.එසේම අතෘප්තිකර බැවින් දුක් සහිතය. කවදා නමුදු ස්පර්ශ ලබා සෑහීමකට පත්විය නොහැකිය.සැප වින්දනයක් වුවද දිගු කාලයක් විඳීමේදී එයද එපා වන ස්වභාවයක් ඇතිවේ.එබැවින් තෘප්තියවුවද දුකකි. අසහනයකි. අපට සුවපහසු යැයි සිතෙන ඕනෑම ඉරියව්වක වැඩි වේලාවක් කල්ගත කිරීමට අපට නොහැකිවී ඇත්තේද අප තෘප්තිමත් යැයි උපකල්පනය කරන සුඛ සහගත කායවිඥානය වුවද පරමාර්ථ වශයෙන් දුකක්ම වන බැවිනි.කයේ සෑම ඉරියව්වකින්ම අවසානයේදී උපදවනු ලබන්නේ දුකකි. මේ හේතුව නිසා මිනිස් ලොව ඉහළම සැපයද,දෙව්සැපද,බ්රුහ්මසැපද සියළු කායවිඥාන අවසාන විග්රනහයේදී දුකක් බව අවබෝධකරගැනීම ඉතා වැදගත්ය.කුමන ස්වරූපයකින්,කුමන තැනක, කුමන මට්ටමක ඉපදී සිටියත් මේ සසර දුකකි. සතර අපාදුකෙහි දුක්ඛිත පක්ෂය අධිකය.දෙව් මිනිස් බඹ ලොව දුක්ඛිත පක්ෂය අඩුය.දුක්ඛිතබවින් විවිධ තරාතිරම්වල පසුවුවද මෙහි යථාර්ථය නම් සියල්ල දුක්ඛිත බවයි.කාමය නම් වේදනාවකි.එම වේදනාවට ලොල්කිරීම කාමයට වසඟ වීමයි. කාම සංඥාවක් පහළවෙනවා යනු ස්පර්ශ වේදනාවක් ඇතිවනවා යන්නයි. අනිවාර්යයෙන් සුව, දුක්, උපේක්ෂා යැයි වේදනාව වර්ගීකරණය කළද වේදනා නම් දුක්ඛිත ස්වරූපම බව මෙහිදී අවධාරණය කර දැක්වින.ඒඅනුව කුමන ස්වරූපයකින් පැමිණියද වේදනා නම් දුක්මය.ස්පර්ශ කාමය සිරුරට දැනෙන වේදනාවකි.එය සුව සහගත යැයි සලකනුයේ ඒ පිලිබඳව අපගේ ආකල්පය අනුව කාම වේදනාව සුවයක් යැයි අප සලකන බැවිනි.එවිට සුවයක් යැයි හඟින අපගේ ආකල්පයට අනුව වේදනාකාරීවූ කාම ස්පර්ශය යළියළි ලැබීමට උත්සාහකිරීම සාමාන්යප මිනිස් ස්වභාවයකි.යම් හෙයකින් එය වේදනාකාරී අත්දැකීමක් බව වටහාගත්විට කාමය කෙරෙහි ඇති ඇලීම එදින සිට නිරායාසයෙන්ම අත්හැරෙනු ඇත.එය අවබෝධයෙන් සිදුනොවන තාකල් කාමයෙන් වෙන්වීමට දරණ සෑම ප්රනයත්නයක්ම ව්ය වර්ථවනුයේ කාමය යටිසිතින් අගය කරමින් උඩු සිතින් ප්ර්තික්ෂේප කිරීමේ බොළඳ වෑයමක බොහෝ දෙනෙකු නිරතවන බැවිනි.කාම සංඥාව පිළිගැනීම හෝ ප්ර්තික්ෂේප කිරීම පවතින්නේ කායවිඥානය පිළිබඳ අවබෝධකරගන්නාවූ ස්වරූපය අනුවය. කාය විඥානය පිළිබඳ ලෝලීස්වභාවය සිතෙහි පවතිනතුරු කාමසංඥාව දුරු කිරීම අපහසු කරුණක් වනු ඇත.කායවිඥානය ඇතිවීමේ ක්රියයාවලිය විචාරපූර්වකව නිරීක්ෂණය කර එය ඇතිවීමට හේතුවන හේතු ප්රෂත්යය ධර්මතාව නුවණින් දැන වටහාගත යුතුය.එවිට මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් කායවිඥානය සැලකීම අත්හැර දැමෙනු ඇත.කායවිඥානයට ලෝලීවූ මනස ඉන් මුදා ගැනීමට ඇති හොඳම මඟ නම් එයයි.නුවමනා තරම් කායවිඥානයට ගැතිවීම නිසා මිනිසා ස්පර්ශ කාමයේ පහසු ගොදුරක් බවට පත්වේ.නූතන සමාජය බෙහෙවින්ම සමාජසම්බන්ධතා අතින් දූෂිතබවට පත්වඇති ස්වරූපයක් වර්තමානයේ දක්නට ලැබෙනුයේ කායවිඥානයට පමණට වඩා ගැතිවීම නිසාය.කාම සංඥාව පහසුවෙන්ම ඇතිවනුයේ කායවිඥානයට ලොල්වූ මනසකය. කාය විඥානයෙහි යථාර්ථගති ලක්ෂණ ප්රුඥාවෙන් මනාව පිරිසිඳ දැන ඉන්මිදීම පිණිස ක්රිැයාකළ හැකිය. ඒ සඳහා කයට ස්පර්ශය ලැබීමේ පටන් කායවිඥානය ඇතිවීම දක්වා දෘෂ්ටි,මාන හා තෘෂ්ණා රහිතව විචාරපූර්වකව විමසීම උචිතය.විදර්ශන භාවනා වැඩීමෙන් අදහස්කරන්නේ ඉහත දැක්වෙන කරුණු පිලිබඳ මනාවැටහීම් ඇතිකරගැනීමයි.ප්රරඥාවෙන් මේ ක්රි්යාවළිය අවබෝධ කර ගත හැකිය.කයේ පිළිකුල්බව සැලකීම තුළින් කාමසංඥාව යටපත් කර ගැනීමට මිස ප්රයහීණ කර ගැනීමට කිසිදු අවකාශයක් නොසැලසේ. කායවිඥානයට ලොල්බව ඇතිවීමට ප්රපධාන හේතුව කාය විඥානය මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් සැලකීමයි. එබැවින් කායවිඥාන ක්රිීයාවළිය හටගැනීමේදී මමත්ව දෘෂ්ටියෙන් තොරව සැලකීම මඟින් යථාර්ථ අවබෝධයට අවකාශ සැලසේ.මමත්ව දෘෂ්ටි ඇති වීමට කේන්ද්රවකරගන්නා කායවිඥානයම මමත්ව දෘෂ්ටි ප්රාහාණය සඳහාද උපයෝගීතාවක් දක්වයි. සසර භවය හටගැනීමට තුඩුදුන් හේතුවම ප්රෂහාණය සඳහාද හේතුවක් කරගැනීමට උපක්රගමශීලීවීම මඟින් පුළුවන්කම තිබේ.එය කායවිඥානයෙහි ඇති උපයෝගීතා ලක්ෂණයක් ලෙස පැහැදිලි කළ හැකිය. මින් මාර්ගඵල ප්ර ඥාව බිහිකරගත හැකිය. මනස, මනසට අරමුණුවන ධම්ම නමින් හඳුන්වන අරමුණු සමඟ ස්පර්ශවීම නිසා මනෝ විඥානය බිහිවේ.මේ මනෝවිඥානය සෙසු ඉන්ද්රිඅයන්ගෙන් පරිබාහිරව පවා අරමුණු ගැනීමට සමත් වේ.මනස ආයතනයක් ලෙස ක්රි්යාකරන බැවින් එය මනායතනය නමින්ද හැඳින්වේ.එසේම මනස ක්රියයාත්මක වනුයේ ඊට අරමුණු ලැබීමෙනි.මෙම අරමුණු ගැනීමේ ක්රිනයාකාරීත්ව රටා ධම්මායතනය නමින් හැඳින්වේ.සෙසු සතර ධාතූන් අතර මනෝ ධාතුවද විද්ය්මානය.උච්ඡේදවාදීන්ගේ අදහසනම් ලෝකය නිර්මිතවී ඇත්තේ මේ පඨවි,ආපෝ,වායෝ හා තේජෝ යන සතර ධාතූන්ගෙන් පමණක් බවයි.ඔවුහු මනො ධාතුව නොපිලිගනිති.ඔවුන්ගේ වැටහීමේ අන්දමට මනෝධාතුව යනුවෙන් දැක් වෙනුයේ සතර මහා භූත රූපයේම සියුම්වූ දැනෙන ස්වභාවයකි.ඒ අදහස ගතහොත් අජීවී පරිසරය පමණක් නොව ජීවීන්ද සතර මහා භූතරූපයන්ගේ නිර්මිතයක් පමණක්බව සැලකිය යුතුය.නමුදු ඒ අදහස වැරදිය,ඒ අදහස සත්යය සේ සලකතහොත් හික්මවාගැනීමට,සසරින් මිදීමේ ක්රිදයාවළිය සඳහා භාවිතාකිරීමට මානසික ශක්තියක් නැත යන ආකල්පය පිළිගැනීමට සිදුවේ.මෙය භෞතිකවාදයක් ලෙස සැලකෙනුයේ භෞතික පදාර්ථමය වූ සතර මහාධාතූන්ගෙන් පමණක් ජීවීඅජීවී සියළු දේවල් නිර්මිතව ඇතිබව මින් ප්රාකාශවන බැවිනි.භෞතිකවාදීන්ගේ අදහස පරිදි ජීවියෙකු යනු ජීව සිරුරක් පමණක් නොවේ.සියුම් හෝ ඕලාරික වේවා ඕනෑම ජීවියෙකුට මානසික පැතිකඩක්ද හිමි වී තිබේ. ජීව ස්වභාවයෙහි ගැබ්වනුයේ කයම පමණක් යැයි සැලකූවිට මානසික පැතිකඩ නොසලකා හැරීම නිසා භෞතිකවාදීහු වැඩි අවධානයක් කායික පැතිකඩ වෙත යොමු කරති.කුසල්,අකුසල්,පව,පින, හොඳ,නරක සම්බන්ධවනුයේ යමෙකුගේ මානසික අංශය සමඟය.භෞතිකවාදීන් දැඩි අවධාරණය යොමුකරනුයේ කායික පැතිකඩ කෙරෙහි පමණක් නිසා සාරධර්ම සමඟ සෘජුව බද්ධවන මානසික අංශය නොසලකා හැරේ.සාමාන්යලයෙන් පුද්ගලයෙකු භෞතික වස්තු ඇසුරු කිරීමෙන් තෘප්තිමත් වීමට ක්රිියාකළද,භෞතික වස්තු ඇසුරුකිරීමෙන් බලාපොරොත්තුවනුයේ මානසික තෘප්තියලැබීම බව පැහැදිලිවේ.මානසික අංශය නොසලකාහැර කායික තෘප්තිය පමණක් පැතීමේ අවසන්අරමුණ කායික අවශ්යාතා පමණක් තෘප්තිමත් කිරීමයි. ඕනෑම කායවිඥානයක අවසන් අරමුණ වින්දනයට ගිජුවීමයි.කායවිඥානය ස්පර්ශ කාමය කේන්ද්රන කොටගෙන ඇත.එබැවින්ම භෞතික වාදයේ අවසන් අරමුණ කාමසුඛල්ලිකානුයෝගය වෙත මානසික අංශය නැඹුරු කරවීම බව මින් මනාව පැහැදිලිය. මනෝධාතුවට අරමුණුවන ධම්ම ධාතුව නිසා හට ගන්නා මනෝ විඥානය මමත්ව දෘෂ්ටියේ අනිසි බලපෑමට හසුවීම නිසා තෘෂ්ණා, දෘෂ්ටි හා මාන සංඛ්යානත අකුසල ධර්ම එක් රැස් වේ. සාමාන්යලයෙන් මනෝවිඥානය ඇතිවීම ඕනෑම පුද්ගලයෙකුහට වටහා ගැනීමට දුෂ්කරය. මන්ද මනස ඉතාම සියුම් වන බැවිනි.සාමාන්ය ව්යයවහාරය අනුව කල්පනා කිරීම, සිත් පහළ කර ගැනීම ලෙසට හඳුන්වනුයේ මේ මනෝ විඥානයේ හට ගැනීමයි. මනෝ විඥාන ධාතුව හටගැනී පවතින දැනගැනීමේ ලක්ෂණයක් වනුයේ නොනැවතී සිදුවන සිත් පහළ වීමයි.මේ සිත් පහළවීම විවිධ අරමුණු ඔස්සේ ඇතිවිය හැකිය. මනස අරමුණු ගන්නාවිට අරමුණෙහි කෝපය, රාගය ආදී මානසික ආවේග ඔස්සේ ඒ සිත් පහලවීම් ඇති වන අවස්ථාවලදී පහසුවෙන් එකී චිත්තාවේග දැන හඳුනා ගැනීම පහසුය.මනස නිශ්චලව ඇති අවස්ථාවලට වඩා ආවේගශීලී අවස්ථාවලදී පහසුවෙන් හඳුනාගැනීමට හැකියාව ලැබෙනුයේ එවිට මනසේ චලන ගුණය අධික වන බැවිනි. මානසික චලනයක් යනු එක් අරමුණුක් ඔස්සේ නොව එය විවිධ අරමුණු ඔස්සේ චිත්ත විථී ඇතිවන අවස්ථාය.සාමාන්යනයෙන් ඒකාග්ර තාගුණය මනසේ ඇතිවිට සිත් පහළවීමේ වේගය අවම වී යයි. එය සිදුවනුයේ එක සමාන සිත් රාශියක් එක් චිත්ත ක්ෂණයකදී ඇතිවීමෙනි.එබැවින් අදාළ පුද්ගලයාට දැනෙනුයේද එක සිතම පවතින්නාක් මෙනි. චිත්ත සමාධිය වඩා ධ්යායන සමාපත්ති ඉපිද වීමේදී එකම ධ්යාතන අරමුණක් ඔස්සේ සමාන සිත් රාශියක්ම පහළවන බැවින් යෝගාවචරයාට එකම ධ්යානනාංගවලට අනුව දිගුකලක් එකම සිත පවතින්නාක් සේ දැනේ. විදර්ශනා භාවනාවේදී සිදුවනුයේ මීට ප්රලතිවිරුද්ධ ක්රි යාවළියකි.එහිදී සිතේ කෘතිමව සමාධිය ගොඩ නැඟීමට වෑයම් නොකෙරේ.ඒ වෙනුවට වරින්වර විවිධ අරමුණු ඔස්සේ විතැන් වන සිතේ යථාර්ථ ස්වභාවය ප්රවඥාවෙන් විනිවිද දැකීම පමණක් සිදුකෙරේ.මෙහිදී දියුණු වනුයේ ප්රරඥාවයි.ප්රීඥාව තුළින් සමාධියද වැඩේ.ප්රවඥාවද වැඩේ.පිහිය ඒ පිහියෙන්ම නොකැපිය හැකිවාක් මෙන් සිතද ඒ සිතමඟින් විදර්ශනා කිරීම ඉතා දුෂ්කරය.මන්ද යමක් කිරීමේ චේතනාව පහළවූ විගසම එය සිත දැනගන්නා බැවිනි.ඒ නිසා විදර්ශනා භාවනා කිරීමට පළමුව ඒබව සිත වටහාගනියි.මේ නිසා සාමාන්ය්අවස්ථා වලදී සිත මතුපිට පවතින ඇතැම් කෙළෙස් සිත යට හංගා ඒවා ප්රැහීණවී ඇති ස්වරූපයක් ව්යාලව මවා පා භාවනාව පිණිස එළඹෙන භාවනානුයෝගියා මුළාවට පත් කිරීමටද සිත වරෙක ඉදිරිපත්වේ.මේ අවස්ථා මැනවින් දැනහඳුනාගෙන මුළාවට පත්නොවී නිසි අයුරින් භාවනාව සාර්ථක කරගැනීමට නම් හොඳ ගුරු ඇසුරක් ලබාම කර්මස්ථාන වැඩීමට එළඹිය යුතුය.ඇතැම් අවස්ථාවලදී මාර්ග ඵල වලට පත්නොවී පවා ඒවා ලැබුණුබවක් ව්යාළජව ඇඟවීමට පවා සිත ක්රිවයාකරයි.සිතේ සැබෑස්වරූප මනාව දැනහැඳින නිසි ගුරු ඇසුරක් ලබා විදර්ශනා භාවනාව සාර්ථක කරගැනීම වෑයමින්ම ලැබිය යුතුවූ දෙයකි.එසේකළ නොහැකිබවක් මින් අදහස් නොවෙතත්,සිදුකරන කාර්ය ප්රලවේශම්සහගතව කළ යුතුබව සිහියේ තබාගැනීම වැදගත්ය. මන්ද මෙබඳු සියුම්තැන්වලදී පහසුවෙන් මුළාවේ වැටිය හැකිඅවස්ථා බහුලබව දැන සිටීම බොහෝප්රැයෝජනවත්ය.ඇතැම් අවස්ථාවල භාවනානුයෝගියාට නොයෙකුත් ලාභ සත්කාරද, අලාභ පාඩු නින්දා පරිභව ආදියද ඇතිකර භාවනාව බිඳදැමීමට විවිධවූ දේ සිදුවේ. විදර්ශන භාවනාව නියම මාර්ගය ප්ර වේශවන අවස්ථාවලදී සිතතුළම උපදින නමුදු සැබෑ යයි පෙනෙන නොයෙකුත් රූප,ශබ්ද,ගන්ධ,රස ආදී මායා,භ්රාදන්ති ඇතිවී භාවනානුයෝගියා දුබල කරවන අවස්ථාද තිබේ.එහිදී දර්ශනයවන නොයෙකුත් මායා දර්ශන හුදු සංකේතය.නිදසුනක් සේ විදර්ශනා භාවනාවේදී සිත සමාධිගතවී නියම මඟට ප්රාවේශවන විටම විශාල සර්පයෙකු දර්ශනය වී ඉන් තැති ගැනීමට පත්ව භාවනාව අත්හැර දැමිය හැකිය.මෙහි සර්පයා යනු කාමය සංකේතවත්වූ ස්වරූපයයි.පෙනෙනුයේ සැබෑසර්පයෙකුවුවද එය කාමයේ සංකේතයයි.සිතයට නිද්රා ස්වරූපයෙන් ඇති ස්පර්ශ කාමය සිත මාර්ගයට එළඹෙත්දී සංකේත ස්වරූපයෙන් මතුවන අවස්ථාවක් ලෙස මේ අවස්ථාව හැඳිනගත හැකිය.බොහෝවිට මනස පිරිසිදුකරගැනීමට උපකාරීවනුයේද මනස දෘෂ්ටිය මඟින් ආවරණය කරවන ධර්මතාම බව දැකගත හැකිය.මනසට දෘෂ්ටිය පිවිස ඇතිබව දැනගැනීම පිණිස ඇති හොඳම උපායමාර්ගය නම්,සිතට අරමුණුවන සිතිවිලි මමත්වයෙන් යුතුව සැලකීමයි. සිතට නැඟෙන අදහස් බොහොමයක්ම ඇතිවනුයේ මමත්වය කේන්ද්රයකර නම් මමත්ව දෘෂ්ටියෙහි බලපෑම දැඩිව ඇත.එවිට කළයුතුවනුයේ මමත්වය දුරුවන අයුරින් මනෝවිඥානය ඇතිකරගැනීම වේ.විචාරපූර්වක ආකල්ප වලින් යුතුව බිහිටන මනෝවිඥානය දෘෂ්ටිය දුරුකිරීමේ උපයෝගීතාව සහිතය.මමත්ව දෘෂ්ටිය බිහිටන අයුරින්ම මමත්වය දුරුකිරීම පිණිස කටයුතුකළයුතුය.සිතට ඇතිවූ සෑම සිතිවිල්ලක්ම හුදෙක් හේතුපුත්යද ධර්මවල බලපෑම අනුව සිදුවූබව සැලකීම මීට උචිතක්රබමයයි. කායවිඥානය මෙන්ම මනෝවිඥානයද ත්රිුලක්ෂණ ධර්මතායට යටත්ය.මනෝවිඥානධාතුව සසර ඇතිකළ පමණින් එය ආත්ම ස්වරූපී යැයි සැලකීම වැරදිය.මනෝවිඥාන ධාතුව කිසිසේත් ආත්ම හෝ මම යැයි සැලකිය හැකි නොවේ.ඉතා ක්ෂණික වෙනස්වන හේතු ප්රතත්යත ක්රියයාකාරීත්වය මතම ඇතිව පවතින නාම ස්කන්ධයද දුක් සහිතය,අනිත්ය ය.එබැවින්ම අනාත්මය.කයේ අනිත්යවබව ඉතා පැහැදිලිව මතුපිටින් දැකගත හැකිය.නමුදු සිතේ අනිත්යසබව එසේ දැකගත නොහැකිය.සිතේ දුක්, අනිත්යකබව දැකගත හැක්කේ මනාව සියුම්ව පිරික්සන ලද විදසුන් ඥානයෙනි.මෙසේ විදසුන්ප්රමඥාව වැඩීම සඳහා මනෝවිඥාන ධාතුව උපයෝගීකරගත හැකිවීම මාර්ගඵල අවබෝධයට හේතුවකි. ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ

0718064226

හුදකලා කඳුළු--ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

හුදකලා කඳුළු රෝහලක තෙවැනි මහලේ පිහිටි මනෝඋපදේශන සේවා සායනකදී දිග හැරුණු මේ කතාව ඉතා සෝබරය.එසේම ඕනෑම කෙනෙකුට මින් ලබාගත හැකි උපදෙස් වැදගත්ය.ඇය සිත සිරකරගෙන සිටී මේ කතාව එක්වරම නොපවසා දුක්බරව නිහඬව සිටියාය.සායනික මනෝඋපදේශන ප්ර.තිකාරවලදී සාමාන්යේයෙන් අදාළ රෝගීන්ගේ රෝග ඉතිහාසය දැන ගැනීම සඳහා භාවිතාකරන විවිධ මනෝවිද්යාපත්මක විධික්ර ම භාවිතාකිරීමේදී ක්රීමයෙන් ඇය සියළු තොරතුරු පවසා සිටින්නට වූවාය.නමුදු ඇයගේත් ඇගේ කතාවට සම්බන්ධ සෙසු අයගෙත් පෞද්ගලිකත්වය එලෙසින්ම ආරක්ෂාකිරීම වෘත්තීය ආචාරධර්මවලට අයත්බැවින් ඇගේ සැබෑ නම වෙනුවට ආරෑඪ නාමයකින් ඇයව හඳුන්වා තිබේ.නමුදු ඇයගේ කතාව ඉතාම අව්ය්ජය.ඒතුළ මේ සමාජයේ තවත් බොහෝ දෙනෙකුට ඉගෙනගත හැකි පාඩම් රාශියක් අන්තර්ගතය.එ නිසා එය මෙසේ ඔබ හමුවට ගෙන ඒමේ වැදගත්කම වඩාත් තහවුරුවේ.විශේෂයෙන් අද සමාජයේ ඉහළ ධනවතුන්ගේ සමාජ මට්ටම හා සම්බන්ධ විවිධ ගැටළුකාරී අවස්ථා රාශියක් නිසා මනෝඋපදේශකවරුන්ට කාර්යබහුලවී ඇතිබවද නොපවසා සිටිය නොහැක.බොහෝවිට ඉහළ සමාජ ස්ථරය නියෝජනය කරන මෙබඳු යුවතියන්ට මුහුණපෑමට සිදුවන දුක්බර සිදුවීම් සාමාන්යෝ සමාජය හමුවට පැමිණෙනුයේ ඉතාමත් කළාතුරකිනි.මුදල්,සමාජ තත්වය,පවුල් පසුබිම වැනි කුමන හෝ දෙයක් නිසා සාමාන්යැ සමාජයට මේ තොරතුරු හෙළිදරව්වීම වැළකී යයි.නමුදු යම්විටක සාමාන්යබ පවුලක යුවතියකට මෙබඳු ඉරණමක් අත්පත්වී නම් බොහෝවිට ඇගේ ජීවිතය අඳුරුවී යයි.ඇතැම්විට ඇයට විඳී ගණිකාවකසේ සැලකේ.නැතහොත් සමාජ අපවාදන නිසා සදාකාලිකවම සමාජයෙන් වහන්වී ජීවත්වීමට සිදුවේ.නමුදු ඉහළ සමාජතල වල යුවතියන්ට එසේ නැත.එබඳු යුවතියකට මුහුණපෑමට සිදුවන ලිංගික අපයෝජනයකදී හෝ දූෂණයකදී කායික හා මානසික ප්ර තිකාරවලින් පසුව යළිත් කිසිදු දෙයක් සිදුනොවූවා දේ ප්රකවේශවීමට හැකියාව තිබේ.මේ ඇගේ කතාවයි. මයුමි රූපයෙන් අග තැන්පත්වූ යෞවනියකි. ඇය කෙළි ලොල්ය.සෙල්ලක්කාරය.පවුලේ එකම දරුවාවූයේද ඇය බැවින් ඇයගේ සෑම දඟකාරකමක්ම ඇගේ මව හා පියා විසින් සිනාමුසු මුහුණුනින් ඉවසන ලද්දේ ඇයට දැක්වූ දැඩි ආදරය නිසාය. දෙමව්පියන්ගෙන් ලැබූ මේ අසීමිත ආදරය මයුමි වඩාත් හිතුවක්කාර ගති ඇති දැරියක් බවට පත්කරවීමට සමත්වී තිබිණ.කුඩා කල පටන්ම ඇය හැඳි වැඩුනේද නගරයේ පරිසරයට හුරු වෙමිනි. යන්තම් වයස අවුරුදු පහළොවක් පමණ වුවද ඇයගේ සිරුර වයසට වඩා පිරුණු බවින් යුතුවිය. විදේශික යුවතියකගේ මෙන් ඡවි වර්ණ පැහැපත් සම හා රක්ත වර්ණ දෙතොල් නිසා ඇයට එක්කලේ අපූරු බටහිර පන්නයට නැඹුරු සුන්දරත්වයකි. ඝනව වැඩුණුකේ කේශලාපය උරහිස පමණට කෙටි කර දමා තිබුණේ නවීන විලාසි තාවකට අනුව සකස් කරය.මඳක්රැළි ගැසුණු අක්බඹරු කේශ කලාපයක් ඇයට උපතින් හිමිව තිබුණේ වුවද විවිධ රසායනික ද්රයව්යම මඟින් රූපලාවන්යාවගාර වලදී එය සෘජුකර කඩා හැලෙන ස්වරූපයකට පත් කර තිබිණ. ඊට බොහෝ වියපැහැදම් කළාය. එමෙන්ම තැනින්තැන තඹ හා තැඹිලි පැහැ කර දිලිසෙන සුළු ද්රකව්යතයකින් වර්ණ ගන්වා හැඩ වැඩ කර තිබිණ.එය විවිධ ෂැම්පු හා කන්ඩිෂනර් වර්ග වලින් මනාව සෝදා, වියළා, අවශ්ය් පමණ සාත්තු සප්පායම් කර සුවඳ කවා තිබිණ.නිරතුරු ගමන් බිමන්වලදී කෙස් කලඹ විහිදා හැර සුළ‍ඟේ පාවීමට ඉඩහැර තිබිණ. ඇතැම් අවස්ථා වලදී අශ්ව වළිගයක ආකාරයෙන් කඩා හැලෙන කේශ කලාපය හිස මුදුනට කර බැඳ තිබුණේ තුනී විල්ලුද වැනි කෙස් වල අග කෙළවරවල් පහතට ගලා හැලෙන පරිදිය. ගමනේදී එය ගැස්සීම ඇගේ සිරිතයි. වෘත්තාකර පිරුණු කම්මුල් හා නිකටක්ද සමමිතික අලංකාර මුහුණක්ද ඇයට හිමිවිය. ඇහිබැම සිහින්ව සකස් කර අඳුන් ගල්වා මුහුණට ඔබින සේ හැඩ කර තිබිණ. උසේ පමණට වූ මනාව වැඩුණු පුෂ්ටිමත් දේහයක් ඇය සතුවිය.පුෂ්ටිමත් නාඹර රඹ කඳන් යුවළක් බඳු සමව වැඩී පිරුණු මටසිලිටි දෙකලවා, දෙවටෝර, සිහිනිඟ, රවුම්හැඩැති මනාව වැඩුණු පුළුකුල හා පිරුණු නිතඹ නිසා ඇය තමන්ට වඩා රූපයෙන් කැපී පෙනෙන හැඩකාරියක් වග ඇගේ මිතුරියෝදැන සිටියහ. එසේම ඇයගේ උස්ව නැඟී ඉදිරියට නෙරූ ළයමඬල පිරුණු රණ හංස යුවළකට සමානව මතුවී පෙනුනි. ඇගේ ළය මඬල ආවරණය කරන ඕනෑම ඇඳුමකින් පිපිරී පිටතට පෙරා පැනීමට මෙන් සැරසි ළයමඬල ප්රසතිවිරුද්ධ ලිංගික ආකර්ශණයට තදින්ම ලක්වූ ලක්ෂණයක්ව තිබිණ.මේ නිසා සිරුරට කිටි කිටියේ හිරවන පරිදි ඈ හඳින පළඳින ඕනෑමඇඳුමක් පැළඳුමක් මඟින්ම ඇයගේ මේ රූප සම්පත්තිය තවතවත් ඔප්නැංවෙනබව ඇගේ යෙහෙළියෝ හොඳාකාරව දැන සිටියහ. සම වයසේ වූ මිතුරියන් අතරඇගේ දඟකාර,කෙළිලොල් හැසිරීම්රටාව අමුත්තක් නොවීය. සිරුරේ වැඩීමට සමානව මනසින්දඇගේ හැසිරීමේ සුන්දර, චමත්කාර ජනක බවක් ගැබ් වී තිබිණ. ඇයට ලස්සන නිසාම නිතරම ඇය හැඳ පැළඳ සිටියේද සිරුරට කිටිකිටියේ හිරවුණු ඇඟලුම්මය. ඒ අතර කෙටි ගමන් බිමන්වලට වඩාත්උචිත ඇඳුම් පැළඳුම් වලටඇය මහත්සේ ප්රිරය කළ බවක් පළවිය. මේ අතරින්ද ඩෙනිම් වර්ගයේ විලාසිතාවලට ඇය මහත් සේ ප්රි්ය කළාය. සිරුරට කිටි කිටියේ හිරවූ දණ හිසින් උඩ කළවා හරි අඩක් පමණක් වැසී ඇති ඩෙනිම් කෙටි සායවල් හෝ එබඳුම ස්ලැක්ස් වර්ගයේ කලිසම්හැඳ උඩුකයට සිරුරවිනිවිද පෙනෙන තුනී බැනියම් වැනි ඇඳුම් හැඳ පැළඳීමටඇය කැමැත්තක් දැක්වූයේඉන් ඇගේසුන්දරදේහය මනාව කැපී පෙනන බැවිනි. ඇය මොස්තර නිරූපණයට ද ඉමහත් කැමැත්තක් දැක්වූවාය.එසේම ඇය සිරුර නිරාවරණය වන සේ හිරවූ කෙටි ඇඳුම් වලට රුචිකළාය. සමාජශීලීබව හා ආකල්ප මෝස්තර නිරූපණයට ඇගේ සිතේ වූ දැඩි අභිරුචිය ඇගේ යෙහෙළියෝ මනාව දැන සිටියහ. මේ නිසා ඔවුන් නිතරම පැවසූයේ ඇයට වඩා ගැලෙපෙනුයේ මෝස්තර නිරූපිකාවක්වීම බවයි. විවිධ මෝස්තර නිරූපන තරඟවලට සහභාගීවීමට පවා යොවුන් වියේ සිට ඇය ඉතා උනන්දුවෙන් පෙළඹුනාය. ඒ සඳහා පළව ඇති දැන්වීම්වලට අනුව ඉල්ලුම්පත්ද යැවුවාය. ඇය කුඩා කල සිට ඉගෙනුමලැ‍බුවේ ජාත්ය න්තර පාසැලකය. එහි සාමාන්ය වටපිටාව බටහිර පන්නයට විය. ගැහැණු, පිරිමි දෙපිරිසම මේ ජාත්යසන්තර පාසැලේ ඉගෙනුම ලැබූහ.මේ නිසා එය මිශ්රන පාසැලක් මෙනි. ප්රකතිවිරුද්ධ ලිංගිකයින් සමඟ නිතර ඇසුරු කිරීමට ලැබීම නිසා සම වියේවූ සෙසු යුවතියන් ලඟ ඇති සබකෝල, කුලෑටිගති ඇය කෙරෙන් ඉවත්ව ගොස් තිබිණ. මේ නිසා ඇය යෙහෙළියන්හා සමානව සුහඳ ලෙස තරුණපිරිමි ළමුන්ද ඇසුරු කළාය. ඇගේ මිතුරු පිරිස අතර සිටි බහුතරය පිරිමි ළමුන්විය. සිය මිතුරියන්ගේ තිබූ ඊර්ෂ්යාි පරවශ ස්වභාවය ඇයගේ පිළිකුළට ලක් වූ අතර, මිතුරන්ගේ විවෘත බව ඇය බෙහෙවින් ප්රිරයකළාය. ඇගේ රූමත් බවද පිරිමි ළමුන් අතර ඇය ජනප්රි ය වීමට ‍හේතුවිය. ඇය ද ඔවුන්ගේ ඇසුර ප්රියයකළාය. ජාත්යින්තර පාසැලේ ඉගැන්වීම් කටයුතු මුළුමනින්ම සිදුකරන ලද්දේ ඉංග්රීපසි භාෂාවෙනි. මේ නිසා මයුමිට හොඳින් ඉංග්රීනසිබස හැසිරවිය හැකි විය.ඇගේ ඉංග්රීදසිඋච්චාරණයමුළුමනින්ම බටහිර පන්නයට සකස්ව පැවතිනි.ඉංග්රීසසි භාෂා දැනුම හා ඉහළ සමාජස්ථවර ඇතිදැනහැඳිනීම නිසා ඇයගේ දිවි පෙවෙත සකස්ව තිබුණේ බටහිර පන්නයටය. බටහිර රටක උපන් විදේශික යුවතික සතුව පැවති සියළු රුචි අරුචිකම් මයුමිට පිහිටා තිබිණ. ඇගේ චර්යාව විවෘතහා සමාජශීලී බවට නැඹුරුව පැවතිනි. ඇගේ රාත්රි ය දිවාකාලයට වඩා දිගුව පැවතිනි. ජාත්යරන්තර පාසැල් වලට උදේ වරුවේසිට සවස් වන තුරු ඉගැන්වීමේ කටයුතු සිදු වේ. එය අහවරවනුයේ සවස් වන විටදීය. මේ නිසා මයුමිට ඉස්පාසුවක් ලැබෙනුයේ සවස් භාගයේදීය. දවසේ විඩාව දුරුකරගැනීමට නිතර සමාගම් පවත්වන සුවිශේෂී මිතුරු පිරිසක්ද ඇයට විය. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙකු ඉහළ සමාජ පංති වලට අයත් වූවන් වූහ. ආර්ථික, දේශපාලනික, සමාජයීය වශයෙන් සමාජයේ බලවත් උසස් නිල තල දරනලද දෙමව්පියන්ගේ දූදරුවන්මේ මිතුරු සමාගමට අයත් පිරිස අතර විය. ඔවුන්ද මයුමිට දක්වන ලද්දේ ඔවුන්ගේ සමානවූඅයෙකුට දක්වන සැලකිල්ලමය. රාත්රි්ය පුරා අවදිව සිටිනඔවුන් විනෝදවීම සඳහා යොදා ගත්තේමේ රාත්රී් කාලයයි. ඒ සඳහා ඔවුන්ටම සුවිශේෂීවූ ස්ථානද පැවතින.ඇතැම්ස්ථාන ප්රවසිද්ධියේදැක්වියහැකි ඒවාවූ අතර සෙසු ඒවා එසේ නොදැක්විය හැකි ඒවා විය.මයුමි මිතුරුපිරිස අතරසුවිශේෂී චරිතයක්දවූවාය.ඇය කෙළිලොල් මෙන්ම හිතුවක්කාරී තද තීරණවලට එළඹෙන්නියක වූවාය. ඇයට යමක් කිරීමට අවශ්යා වුවහොත් එය කෙසේ හෝ කළ යුතුම විය. ඉන් බැහැර වෙනත් විකල්පයක් ඇයටනොවිනි. සිය යොවුන් මිතුරු පිරිස කැටුව රාත්රීව සමාජ ශාලාවලට යන මයුමි රැය පහන්වන තුරා විවිධඅයුරින් මිතුරන් හා විනෝදවීම සිරිතක් කොට ගත්තීය. එම විනෝද සාදවලදී, යම් යම් මෘදු මධු පාන වර්ග ගෙන සිත් සේ විනෝදවීම ඇගේ විනෝදාංශයකි. මුළුමින්ම බටහිර පන්නයට හැදී වැඩී ඇති ඇය ඒවායෙහි දී මධු විත රැගෙන නර්තනයෙන් විනෝද වූවාය. බොහෝවිට රැය පහන් වනුයේ මෙබඳු ස්ථානවලදීය. අලුයම් කාලය වෙද්දී යළි සිය නිවහන වෙත පෞද්ගලික මෝටර් රථයෙන් පැමිණීම පුරුද්දක්කර තිබිණ. මෙබඳු රාත්රීම සමාජ ශාලාවකදී මයුමිට‍ සුවිශේෂී පුද්ගලයෙකු මුණ ගැසිනි. ඔහු ඉතා ධනවත් මැණික් ව්යා්පාරිකයෙකි. මැණික් ව්යාවපාරයට අමතරව මුළු දිවයින පුරා ව්යා ප්ත වූ ස්වර්ණාභරණ වෙළඳසැල් රාශියකද හිමිකරුවූ ඔහුට මයුමි වශී වූවාය. ඔහු මයුමිට වඩා වයසින් මුහුකුරා ගිය පුද්ගලයෙකු විය. හේ තරුණ විය ඉක්මවා මැදි වියට ළං වූවෙකි. මැදිවියට ළං වුවද, තනිකඩයෙකු හෝ විවාහකයෙකු වුවද ඉන් මයුමිට කිසිදු ඵලක් නැත.මන්ද මයුමි සකස්වී පැවති සංස්කෘතිය අනුව එබඳු ඕනෑම දෙයක් වරදක් නොවන බව ඇය සිතා සිටියාය.මිළ මුදල්ඇති සුල්තාන්වරු වැනි ධනවත් ප්ර කෝටිපතිවරුන් සතුට වෙනුවෙන් අතමිට දිගහැර විය පැහැදම් කරන බව ඇය හොඳින්ම දැන සිටියාය.මයුමිටද අවශ්ය ව පැවතියේ එබඳු කෙනෙකු.ඒ පුද්ගලයා විවාහක හෝ අවිවාහක දැයි හෝ වෙනත් පෞද්ගලික තොරතුරු ඇයට දැනගැනීමට අවශ්යය නොවීය.ඇයට සැබවින්ම අවශ්ය වූයේ ඇගේ මව හා පියා මෙන් ඇය ඉල්ලන ඉල්ලන දේ මිලදී ගෙන ඇයව ඉතා සතුටින් තැබිය හැකි තැනැත්තෙකි.ඔහුගෙන් ඒ සියළු ලක්ෂණ මයුමිට දැකගැනීමට ලැබිණු නිසා ඔහු තමාට මෙලොව වඩාත්ම ගැලපෙන තැනැත්තා ලෙස ඇය සිතාගෙන සිටියාය.ඔහු සමඟ සිය ජීවිතය හැකිතාක් විනෝදවෙමින් විඳීමට මිස ඔහු සමඟ සරණ බන්ධනයකින් බැඳීමටද පවාඇයට අවශ්ය. නොවීය.මයුමි ආශ්රනය කිරීමේදී මයුමියේ සියළු ලක්ෂණ ඔහුට අවබෝධ කරගත හැකිවිය. සතුට හා චර්යාව කෙසේ වුවද, වයසින් මයුමිට නොපැහුණද, කෙළිලොල් බවින් හා දඟකාර හැසිරීම් රටාවෙන් මයුමි හා සමාන විය. අනෙක් අතට අත දිග හැර මයුමි වෙනුවෙන් මුදල් වියපැහැදම් කිරීමටද ඔහුට හැකියාව තිබිණ. ඔහු මයුමි වෙනුවෙන් ඕනෑ තරම් සල්ලි විසි කිරීමට නොපසුබට විය. මයුමි ඔහුට ආකර්ශණය වීමට ප්ර ධාන හේතුව ද එයම විය.වෙනදා සිය මිතුරු පිරිසද සමඟ රාත්රීව සමාජ ශාලාවල රැය පහන් කර අලුයම නිවසට පැමිණ නිදිසුව ලැබීමට යොමුව සිටි මයුමි ඉන් මිදුනේ ඇගේ මේ අපූරු පෙම්වතා මුණ ගැසීමත් සමඟමය. දැන් මයුමිගේ රාත්රීව කාලය ගත වෙනුයේ ඇගේ නව පෙම්වතා සමඟිනි. ඔහුත් සමඟ රාත්රීග සමාජ ශාලා වලට යන එන මයුමි ඔහුගේ සතුට වෙනුවෙන් ඇගේ සතුට කැප කොට සිටින බව පෙනෙන්ට තිබිණ. ඇය නිරතුරුව යමන් බිමන් ගියේ ඔහුව සමඟමය.මේ ගමන්බිමන් වලට සීමා මායිම් වැටකඬුළු සාරධර්ම, සදාචාර තහංචි පවා වලංගු නොවීය. බොහෝවිට ඇය ඔහුගේ පෙම්වතා ලෙස බාහිර සමාජය ලෙස විසින් සලකන ලදී.බොහෝවිට ඇය සිය නිවසට පැමිණියේද ඔහුගේ ඇතේ එල්ලී ගෙනමය. ඔහු ඇගේ පෙම්වතාදැයි විමසූ කිසිදු කෙනෙකු නොවූයේ එය ඇගේ සංස්කෘතියට අමුතු දෙයක් නොවූ බැවිනි. ඇගේ සංස්කෘතික බටහිර රටවලදී දක්නට ලැබෙන විවෘත සංස්කෘතික රටාවට අනුගතව පැවතිනි. මන්ද ඇය ඉගෙනගත් ජාත්යගන්තර පාසැල්වලදී ඇය හුරුව සිටියේ ලොව ඉහළ සිරිත් විරිත් වනුයේ එබඳු සංස්කෘතික චාරිත්රව බවයි. ඇගේ දෙමව්පියන් පවා ඔහු පිළිබඳ වැඩි යමක් මයුමි සමඟ කතාබහ නොකරන ලද්දේ ඔහුගේ උසස් සමාජ තත්වය මන්ට ගැලපුණු බැවින් හා තමන්ගේ කාර්ය බහුල දෛනික වටාපිටාව තුළ ප්රාදයෝගිකව පහසුවෙන් එබඳු දෙයක නිරතවීමේ අපහසුතාව නිසාය. මයුමිගේ දෙමව්පියන් සමාජයේ ඉතා ඉහළ මට්ටමේ ව්යාපපාරික කටයුතුවල නියැළී සිටියහ. මව පියාද ජාත්යරන්තර සමාගම් ජාලයක විධායක අධ්යේක්ෂකවරු විය. මේ නිසා දෙමව්පිය දෙදෙනාටම සෑම දිනක්ම ඉතා කාර්ය බහුල විය. මේ නිසාම මයුමි පිළිබඳව සොයා බැලීමට ඔවුන්ට නිතර අවකාශයක් නොවීය.ඔවුන් මයුමි පිලිබඳ යමක් දැන ගත්තේද ඇය විසින් පවසන තොරතුරු මඟිනි. මයුමිගේ දෙමව්පියන්ගේ එකම ලෝකය වූයේ මුදල් සෙවීමයි.ඒ හේතුව නිසා මයුමි පිලිබඳ නිසි සොයා බැලීමක් දෙමව්පියන් අතින් සිදු නොවින.ඇයට අහිමිව තිබූ දෙමව්පිය සෙනෙහසට වන්දිගෙවීමට මෙන් මේ දෙපළ මයුමි වෙනුවෙන් ඇති තරම් විය පැහැදම් කිරීමට නිරතුරව සැරසී සිටියහ.මයුමිද ඇගේ පාළුව තනිකම, කාංසිය මඟහරවා ගත්තේ ඇ‍ගේ මිතුරු මිතුරියන්ගේ සමාගම තුළිනි.මේ නිසා හැකිතාක් මිතුරි මිතුරියන් පිරිවරාගෙන ඉන්ද්රීිය ප්රීනණනයෙහි නිරතවීමටද ඇය හුරව සිටියාය.ඇයට ඔහුට හමුවූයේ මේ විනෝදවීමේ ඇය කරවටක් ගිලී සිටිද්දීමය.මේනිසාම මයුමිට ඇගේ පෙම්වතා සුන්දර නව අත්දැකීම් විඳ ගැනීමට මිහිරි රස ගුලාවක් මෙන්විය.දිනක් ඇගේ නව පෙම්වතාගෙන් යොමුවූ ප්ර්තික්ෂේප කළ නොහැකි එක්තරා යෝජනාවකට අවනත වීමට ඇයට සිදුවිය. ඇය ඔහු සමඟඒ නවාතැනට ඇඳුනේ කැමැත්තකට වඩා ඔහුගේ ඉල්ලීම ප්ර්තික්ෂේප කළ නොහැකි වූ නිසාවෙනි.ඇය සිතා සිටියේ ඔහුගෙන් අනතුරක් නොවෙතැයි කියාය. මයුමි ඔහුගේ නවාතැනට සම්ප්රාිප්ත වූයේ මැදියම් රැය එළඹීමත් සමඟය. ඔහුගේ නවාතැනේ වූ සුව පහසු කාමරය ඔවුන් දෙදෙනා වෙනුවෙන් වෙන්ව පැවතින. ජීවිතයේ පළමු වතාවට මයුමියට බිය මුසු තැති ගැන්මක් හදවත දැනුනේද එදාය. නමුදු මයුමිට අනුවනම් බියවීමට කිසිදුකරුණක් නොතිබිණ. ඇයට ඔහුව විශ්වාසය. ඒ ඇගේ විශ්වාසය රැකෙන පරිදි මේ තාක් ඔහු හැසුරුනු බැවිනි. මෙතෙක් කල් මෘදු මධු විත ගැනීමට හුරුව සිටි මයුමිට මුල් වරට ඔහුගේදැඩි පෙරැත්ත පරිදි මධ්ය සාර සාන්ද්ර.ණය අධික වූ එම මධු විත පානය කිරීමට සිදුවිය. ඇය ගත්තේ ඉතා ස්වල්පයකි. නමුදු එය ඉතා සැර වර්ගයක් විය. ඇගේ හිස වටා සියළුදේ වේගයෙන් භ්රසමණය වන බවක් ඇයට දැනිනි. දැන්දැන් තමාට ක්ලාන්ත වී යතැයි ඇයට දැනිනි. ඇය ඔහුට වත්තම් වී අපහසුවෙන් සිට ගැනීමට වෑයම් කළාය. නමුදු ඇගේ සිරුර අප්රාාණික වී යනු ඇයට දැනිනි. ඔහු ඇයව වත්තම් කර ගෙන සිය නිදන කාමරයට ඇතුළු විය. ඔහුගේ සුවිසල් සයනයේ සිය අප්රා ණික සිරුර හොවන බව නෙතු පිය වී ඇයට යන්තමින් දැනිනි. තමාට සිදුවීමට යන දේ පිළිබඳ කිසියම් බිය මුසු ඉවක් ඇයට දැනුන නමුදු එයට එරෙහි වීමට ගතේ වූ වෙර සිඳී ඇති සේ ඇයටදැනිනි. සිය විරෝධය, සිතින් මිස මත්පැනින් අප්රාවණික වූ සිරුර හා දෑත් දෙපා මඟින් මුදා හැරිය නොහැකි බව ඇයට අවබෝධ වූවාය.අවසානයේ දැඩි අකමැත්ත පිටම ඒ සියල්ලටම අවනතවීමට ඇයට සිදුවිය. ඉන්පසු මයුමිට දැනුනේ සිය අප්රාේණිකගත දැවටී තිබූ සළුපිළි හැඩි දැඩි අතකින් ඉවත්ව යන අයුරුය. කහපාට දුහුල් බ්ලවුසයද ඇඟටම හිර වූ ඩෙනිම් කෙටි සායද ගතින් ගිලිහෙද්දී ඇයට දැඩි සීතලක් දැනිනි. මත්වී අඩ සිහියෙන් සිටිඇගේ විරෝධය පෑම් කිසිවකින් ඵලක් නොවුණි. ඔහුගේ හැඩිදැඩි බාහු යුග්මයෙන් සිය අඩපණ දෑත් සයනයට තබා කිටි කිටියේ වෙළීහිරවී යනවා ඇයට දැනුනි. එසේම නිරාවරණයව පැවති සිය දෙකළවා ඔහුගේ හැඩි දැඩි අයෝමය කළවා වලට තදින් හිරවී ගියේ ඇයව දඬු අඩුවකට හිර කරමිනි. මොහොතකින් ඉවසිය නොහැකි දැඩි කායික වේදනාවක් සමඟ සිය සිරුර පොඩි වී, තැළී, ඇඹරී යන්නාක් මෙන් වචනයෙන් විස්තර කළ නොහැකි වූ තරම් අපහසුතාවක් දැනෙන්නට විය. සිය යටිකයෙන් පටන් ගෙන හිස් මුදුන දක්වා මුළු සිරුරම දෙදරවා ගෙන සියුම් විදුලි දහරක් ඇදී යන්නාක් සේ දැනිනි. බැකෝ යන්ත්රෙයකට හසුව තැලී පොඩිව ගිය ළුණු සිවිඩ්ඩක් සේ සියුමැලි සිරුරේ ඇට සම් මස් නහර මිඳුළු කිඳා බැස ගිය දැඩිව පුපුරා නැ‍ඟෙන වේදනාව නිසා අසරණව ඇය නොදැනුවත්වම ඇගේ මුවින් සිහින් ඉකිබිඳුම් සමඟ කෙඳිරි හඬක්ද පිටවිනි. ඇගේ දෑසින් පිටවූ උණුසුම් කඳුළු ධාරා දෙනෙත් කෙවෙනි තුළින් නික්ම දෙකොපුල් රූරා පහළටගලා හැලෙන්නට විනි. ඇගේ මුළු ලෝකයම ක්ෂණයකින් ඇගේ හිස මතම දෙදරා, පුපුරා හැලී ගියේය.ඔහුගේ රාගී උණුසුම් දෙතොල ඇගේ කඳුළින් පෙගී ගියේය. ඇගේ මුළු සිරුරම වේදනාකාරී ගුලියක් විය.ඔහුගේ උණුසුම් උද්වේගී ආවේගශීලීත්වය පහසුවෙන් නිමාවක්නොදිටීය.එහි සම්මත හා අසම්මත පැතිකඩ දෙකම විය. ඇගේ අප්රාවණික ගත මතින් ඔහුගේ ආශාවන් රිසි සේ මුදා හරින්නට කැපකොට නිහඬ වූයේ කළ හැකි දෙයක් නැති නිසාය. නිමාවක් නැති හෝරා කීපයක් ගෙවී ගියේය. උද්වේගයේ ජව සම්පන්න බව යළි යළිඳු මතු වෙමින් පැවතින. මයුමි සිහින ලොව තුළ ගිලී නැහැවෙමින් සිටියාය. අළුයම හිරු එළිය වැටෙද්දී මයුමි නවාතැනෙන් පිටතට පැමිණියේ පරිපූර්ණ ගැහැණියක පරිදිය.මයුමිගේ චර්යාවල වෙනස්කම් මතුවෙමින් පැවතින. වෙනදා කෙළිලොල් තරුණියක වූ මයුමිදැන් හාත්පසින් වෙනස් චරිතයකි. ඇයගේ මුහුණද අප්රා්ණිකය. ඇයට දෙමව්පියන්ට, මිතුරන්ට, සමාජයට මුහුණ දිය නොහැකි යැයි සිතිනි. තමා අවලංගු කාසියක බවට පත්වීයැයි පහසුවෙන් යටපත්කළ නොහැකි පරිදි ඇගේ සිතේ ඉතා වේදනා බර පශ්චත්තාපී හැඟීමක් මතු වෙමින් පැවතිනි. තමා මුළු ලෝක යෙන්ම කොන්වී ඇතැයි ඇයට සිතිනි. එසේම තමා පිළිබඳවම දැඩි වරදකාරී හැඟීමක් ඇයට ඇති වින. තමාට මේදේ සිදු වුයේ තමාගේම වැරදි හැසිරීම් රටාව නිසා බැවින් ඇය තමාටම බොහෝවර දොස් නඟා ගත්තාය. තවත් මේ ලොව ජීවත්වී කිසිදු ඵලක් නැති බව ඇයට නිතර සිතෙන්නට විය. මෙබඳු දේ සිතට නැඟුණු විට ඒවා පාලනය කර ගැනීමට ඇයට ඉතා අපහසුය. විවිධ ක්රනම භාවිතා කර ජීවිතය නැතිකර ගන්නටද ඇය කිහිප විටක් තැත් කළාය. බොහෝවිට සමාජයෙන්, දෙමව්පියන්ගෙන්, මිතුරු මිතුරියන්ගෙන් ඇයට දොස් අසන්නටද සිදුවිය.වරක් දෙවරක් සිය දිවි නසා ගැනීමට තැත් කිරීමේ වරදට හසුව නඩු පවරන ලද නිසාඋසාවියාමටද ඇයට සිදුවිය. සමාජ ඇගයුම හා සම්මතය අවසානයේදී උසාවි මඟින් මයුමිව මනෝ වෛද්ය්වරයෙකු වෙත ‍යොමුකරනලදී. මනෝ වෛද්යතවරයා විසින් මයුමිට කථා කරන්නට සලස්වා ඇ‍යව ආතතියට පත්කළ රෝග නිදානය හෙළි කරගන්නා ලදී. ඇය පත්ව සිටිතත්වය මානසිකඅ වරෝධය (Depression) ලෙස සලකන ලදී. මේ මානසික තත්වය යටතේ දුක, කාංසාව, පාළුව, තනිකම, බිය, හුදකලාව හා ආතතිය මනසට බහුලව අස්වාභාවික පරිදි දැනේ. ඇතැම් අයට මානසික අවරෝධය බාහිර සිදුවීම්හේතු කොට වැළ‍ඳෙන අතර සමහරුන්ට ජීව විද්යාසත්මක හේතු මුල් වී මෙය වැළ‍ඳේ. නිසියාකාරව මයුමිගේ රෝගතත්වය හඳුනා ගැනීමෙන්පසුව මයුමිව මානසික රෝග ප්ර‍තිකාර සඳහා යොමු කරන ලදී. එහි දී වෛද්යහ නිර්දේශ සහිතව ඖෂධ හා සුදුසු චර්යා ප්ර්තිකාර ලබා දෙන ලදී. මයුමි‍ගේ නින්ද යාමද අක්රපමවත් වී තිබිණ. මේ නිසා මයුමිට ලබාදුන් ඖෂධවල නිද්රා කාරක ගුණද අන්තර්ගත විය. නිද්රා ව ඇති කර වනුයේ සෙරටොනින් නැමැති රසායනික ද්ර ව්යි නිසාය.මේ සෙරටොනින් මඟින් මොළයේ සෛල මත ඇති කරන බලපෑම නිසා නිද්රානවට අවශ්යි පසුබිම මනසේ ඇති වේ. මානසික රෝගීන්ගේ‍ මේ සෙරටොනින් ප්රමමාණය අඩු වේ. එමනිසා මානසික රෝගීන්ට නින්ද යෑම අඩු වේ. එසේම මොළයේ ස්නායු සම්පේෂණය සඳහා බලපාන වෙනත් රසායනික ද්රඇව්යු වර්ග ගණනාවක්ම ඇත. මේවායේ අසමතුලිතතාව නිසාද මානසික අවරෝධය බඳු මානසික රෝග ඇතිවේ. මයුමි මානසිකව රෝගී වූයේ ඇයට සිදු වූ හදිසි ලිංගික අතවරය නිසාය. ඉන් කම්පනයවීම නිසාය.පසුව ඇයව මනෝඋපදේශනය ලැබීම සඳහා යොමුකරවන ලදී. මයුමි සමාජය තුළ ගොඩනඟා ගනු ලැබූ සමාජ මට්ටමක් තිබිණ.හදිසියේ ඒ සමාජ මට්ටමෙන් ඇයව කොන්වී යාමද ලිංගික අතවරය සේම මයුමිගේ හදවත සසල කළ කරුණක්වී තිබිණ. උසස්යැයි සම්මත සමාජයේ මයුමි බඳුව විවිධ අතවරවලට ලක්ව එය සදාකාලික රහස් හැටියට තබා ගෙන හැමදාම මානසිකව විඳවන යුවතියෝ බොහෝවෙති. එසේම ඒහේතුව නිසාම ඉහළ සමාජ ස්ථරයට අවශ්යද ලිංගික ශ්රුමය සැපයීම ජීවිකා වෘත්තිය කරගත් යුවතියන් සමාජයට බරක් ද වේ. ඒඩ්ස් බඳු බියකරු පිළිකුල් සහගත රෝග ව්යාිප්තියටද මෙය ප්රැධාන හේතුවකි. රෑ නොනිදන්නා වූ නගර ආශ්රි තව ඒඩ්ස් හා වෙනස් සමාජරෝග සීඝ්ර ව ව්යාිප්ත වන දැඩි සමාජ උවදුරක් බවට පත්ව තිබේ.මෙරට බුදුදහ‍මේ අලෝකයලද පුරාණයේසිටම මැනවින් ශික්ෂිත දිගු ඉතිහාසයක් හා සභ්යජ සංස්කෘතියක් පැවති රටකි.එසේම සදාචාරය ගරුකරන වෙනත්ආගම්ද මෙරට තුළ ව්යාටප්තව පවතී.මෙරට දියුණව යනු භෞතිකව පමණක් ගොඩ නඟා ගන්නා දියුණුවක් නොවිය යුතුය. එසේම උසස් යැයි දැන් ලබාදෙන සමාජ ඇගයුම බාහිරව නොව චර්යාව අනුව ගොඩ නැඟුනක්වියයුතුය.දරුවන්ට පාසැලෙන් දැනුම මෙන්ම සාරධර්මද පුහුණුකරවීමද අවශ්ය ය. ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

සෝවාන් මඟඵල ලාභීහු පරපරණ නසත්ද? ---- ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

සෝවාන් මඟඵල ලාභීහු පරපරණ නසත්ද? බුදුදහමේ විවිධ ලෙස අර්ථදක්වන ප්රවස්තුත අතර සෝවාන් උතුමාගේ ස්වභාවය පිළිබඳ පලවන විවිධ අදහස් වලට ලැබෙනුයේ ප්රෙමුථස්ථානයකි.බොහෝඅය සූත්රතදේශනාවල දක්වා ඇති සෝවාන් උතුමාගේ ස්වභාවය පිළිබඳ විවිධ අදහස් පළ කරති.තවත්අය ඒපිළිබඳ සියඅත්තනෝමතය ප්රශකාශ කරති.කුමක් නිවැරදිද කුමක් වැරදිදැයි එතරම් දැනුමක් නොමැති අයෙකුට පහසුවෙන් දැන ගත නොහැකි තරම් ඇතැම් අවස්ථාවලදී මෙබඳු වාදවිවාදාදිය දිග් ගැස්සීයන අයුරු දැකගත හැක.සෝවාන්පුද්ගලයා පංචශීලය නිත්යථසීල් මෙන් රකිනබව සමහරු දක්වති.සමහරු එය නොපිළිගනිති. සෝවාන් පුද්ගලයාගේ සීලය ආර්ය කාන්තශීලය බවත් එය නම් ඇතුළත,පිටත ආදී වශයෙන් කුහක බවක් නැති වරදක් දුටුවහාම එය වරදක්බව වටහාගෙන ඒ වරද නිවැරදි කර ගන්නා ලක්ෂණය බවත් ඔවුන්ගේ අදහසයි. තවත් සමහරු මෙහි සඳහන් ආර්ය කාන්ත ශීලය නම් වෙන කිසිවක් නොව පංචශීල ප්රදතිපදාවම බවත් දක්වති. මීට ප්රහතිපක්ෂ මතය දරන්නන්ගේ අදහසක් නම් ආජීව අෂ්ටමක ශීලය ආර්ය කාන්ත ශීලය වන බවයි.හේතුව වචනය සම්බන්ධව සිල්පද සතර හා පිරිසිදු පැවතුම ගැන මෙහි සඳහන්වන නිසාත්,ආදියේ බෝසතුන් පවා මෙය සමාදන්ව රැකිබව සඳහන්වන නිසාත් මෙහි ආර්ය කාන්ත ස්වභාවය ගැබ්වන බවයි.මේ අදහස් සියල්ලම සූත්රමදේශනා අනුව පැමිණි නිගමන වේ.එවිට මෙය කියවන පාඨකයාට බලවත් ගැටළුවක් ඇතිවේ.මන්ද මෙසේ එකම කරුණක් පිළිබඳ මතවාද දෙකක් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් සූත්රනදේශනාතුළ අන්තර්ගතවනුයේ මන්දැයි යනුවෙනි.එය එසේ ඇතිවීම ස්වභාවිකය. ඊටද හේතු තිබේ.පාඨකයින් හෝ ශ්රාගවකයින් එක් අයුරකින් නොව විවිධ ස්වරූප,කෝණවලින් මෙය නිරීක්ෂණය කරන බැවිනි.ඒ නිසා සියළුදෙනා විෂයෙහි එක් අදහසක් දැක්වීම අතිශය දුෂ්කර වී තිබේ.මෙහිදී යම්කිසි අදහසක් සන්නිවේදනයට අවශ්යඒ වන භාෂාව,වචන හා සංජානන අනන්යශතාව පිළිබඳ ගැඹුරු අධ්යයයනයක් කළ යුතුය. මෙහිදී පැමිණිය හැකි නිගමනය හැකිතාක් අඩුම වචන සංඛ්යා්වකින් හකුලා දක්වතහොත්, සෝවාන් පුද්ගලයා පිළිබඳ ඉහත දක්වන ලද සියළු නිර්වචන සත්යමයකැයි පිලිගත හැක.මන්ද එය නිරීක්ෂණය කරන දෘෂ්ටිකෝණය අනුව වෙනස්වන බැවිනි.මෙය පැහැදිලිකිරීමට වෑයම්කරන්නේ නම් ඉහත දක්වනලද එක් එක් මතවාදයක් පාසා ඉතා දීර්ඝ විග්රුහයන්වලට යා යුතුය.මන්ද මේ විවිධ අර්ථකථන එබඳු ආකල්ප අයගේ සංජානනහැකියාව මතම ඇතිවී ඇතිබැවිනි. බුදුදහම ගැඹුරින්අර්ථදැක්වනුයේ ආභිධම්මික විවරණමඟිනි.එහිදී පරමාර්ථ ධර්ම පිළිබඳ ගැඹුරට සාකච්ඡා කළ හැක.ආර්ය උතුමන්ගේ කෙළෙස් ප්ර හාණය කිරීම පිළිබඳ විවිධ මතවාද බෞද්ධ ජන සමාජය අතර බහුලව ව්යාැප්තවී පවතී. ඒවා පිළිබඳ ගැටළු තැන් එමටය. එසේම ඒ පිළිබඳ බොහෝ වාද විවාදාදිය ද ඇත. සමහරු අත්තනෝමතික ලෙස කරුණු දක්වන අතර ඇතැම්හු ගැඹුරු න්යාළයික විවරණවලට මුල්තැන පිරිනමති.කෙසේ හෝ පාලි ත්රිකපිටක පෙළ හා අට්ඨ කථා මැනවින් පිරික්සා නිවැරදි නිගමනවලට එළඹීමට නම් පෙල බස සමඟ ත්රි පිටක දහම මනාව දැන උ‍ගෙන සිටීම අනිවාර්ය අවශ්යිතාවයකි. යම්කිසි නිගමනයකට පැමිණීමට පෙරාතුව ඒ පිළිබඳ විචාර පූර්වකව සියළු මතවාද ඉතා හොඳින් සංසන්දනාත්මකව පිරික්සා බැලීමට තරම් ඉවසීමක්, අනතිමානී, මැදහත් බවක් ඇතිවිය යුතුය. ඒ බව නොසලකා සමහරු අතිධාවනකාරී වෙති.හුදෙක් දෘෂ්ටි ග්රාතහීවීම හැරුණුවිට ඉන් කිසිදු වෙනත් ප්රියෝජනයක් අත්පත් නොවේ.දහම දැන උගෙන වටහාගත යුත්තේ සියනැණ පමණබව තේරුම් ගැනීම වැදගත්ය.අර්ථකථනවල සාම්ප්රොදායික බව තරමටම විචාර පූර්වක නිවැරදි බවද වැදගත් බව අවබෝධකරගත යුතුය.පාලි බස හා තෙවළා දහම මැනවින් දත් අය සමාජය දැනුවත් කළ යුතුය. එබඳු වියත් පඬිවරුන් අතර ධර්ම සාකච්ඡා සිදුවිය යුතුය. කෙනෙකු කිසියම් දෘෂ්ටි ග්රාජහයක සිරවී සිටී නම් නිවැරදි වීමට එබඳු සාකච්ඡා ඉවහල් වේ. එබැවින් යහපත් දහම් සංවාදයකට මේ ලිපිය මූලාශ්රම කර ගැනීම මෙහි එක් අරමුණක් කොට සලකන බව වටහාගත යුතුවේ.මඟඵල අවබෝධයේදී දුරුවන කෙළෙස් පිළිබඳ දැන ගැනීමේදී දොළොස් අකුසල් සිත් පිළිබඳ යම් පමණ අවබොධයක් ලබා ගැනීම වැදගත්ය. අකුසල් සිත් 12 සැදී ඇත්තේ ලෝභ සිත් 8, දෝස සිත්2 හා මෝහ සිත් 2 කිනි. ලෝභ, දෝස හා මෝහ යනු ත්රියවිධ අකුසල් මුල් බව දැක් වේ. ලෝභ සිත් අටකි (8). එනම්1.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්රියුක්ත අසංඛාරික සිත, 2. සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්ර(යුක්ත සසංඛාරික සිත, 3.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත විප්රකයුක්ත අසංඛාරික සිත,4. සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත විප්රයයුක්ත සසංඛාරික සිත,5.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්ර‍යුක්ත අසංඛාරික සිත, 6.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨි ගත සම්ප්ර යුක්ත සසංඛාරික සිත, 7.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත විප්රඅයුක්ත අසංඛාරික සිත, 8.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත විප්රසයුක්ත සසංඛාරික සිත. සෝවාන් මඟ ඵල අවබෝධයේදී සක්කාය දිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බත පරාමාස යන සංයෝජන ධර්ම තුන නැතිවේ.මේ සංයෝජන ධර්ම තුන පිළිබඳව හොඳින් පිරික්සා බැලීමේදී ඒවා දිට්ඨිය සමඟ සබැඳි බව පෙනී යයි. සෝවාන්මඟඵල ධම්මසංගණී ප්රබකරණයේ දක්වා ඇත්තේ දර්ශන ඥාණය ලැබීම ලෙසය. සෝවාන් මාර්ග ඵල අවබෝධයේදී ප්ර හීණ කරන සංයෝජන තුනම භාවනා මඟින් නොව (න භාවනාය පහාතබ්බ ධම්මා) දර්ශන ඥාණය ලැබීම තුළින් ප්රරහීණ වන සංයෝජන ධර්මතා බව (දස්සනේන පහාතබ්බ හෙතුකා ධම්මා) ධම්මසංගණියේ දැක් වේ. “කතමෙ දස්සනෙන පහාතබ්බා ධම්මා?තීණි සංයොජනානි සක්කාය දිට්ඨි විචිකිච්ඡා සීලබ්බතපරාමාසො.. කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා?අවසෙසා ලො‍භො දොසො මොහො තදෙකට්ඨා ච කිලෙසා තං සම්පයුත්තො ..” ලෝභ සිත් නම් කාම මිථ්යා්චාර ආදී අකුසල කිරීමේදී ඇතිවන සිත්ය. සෝවාන් වීමේදී ලෝභ සිත් 4 ක් ප්ර හීණවීම යනු මුල්ම ආර්ය උතුමා විශේෂයෙන්ම කාම මිථ්යානචාර ආදී අකුසල් කිරීමේ අභව්ය යෙක් බවට පත්වීම සේ පෙන්වා දියහැක.කාම මිථ්යාමචාරය සතර අපාදුකට හෙලීමට සමත් වන ප්රසබල අකුසලයක්බව පෙනේ.මෙහිදී ඇති විශේෂ ලක්ෂණය කාම සංඥාව දුරුකිරීම ආරම්භ වනුයේ සකෘදාගාමී මඟඵලඅව‍බෝධයේදී බව සාම්ප්රුදායික පිළිගැනීම වන නමුදු ඕලාරික කාම සංඥාවේ දෘෂ්ටි සහගත උපාදානය සෝවාන් මඟඵල අව‍බෝධයේදී දුරුවී යනබව න්යාගයිකව දක්වා තිබීමයි. කාමය වරදවා හැසිරීමක් සෝවාන් උතුමා අතින් කිසිදිනෙක නොසිදුවනබව මින් පැහැදිලිය. වෙනත් අයුරකින් කිවහොත් කාම සංඥාව වැරදි ලෙස අධිකව භාවිතා කළ අයෙකුට කෙදිනකදීවත් ආර්ය මාර්ගය හෝ ආර්ය භූමිය හෝ කෙදිනකදීවත් දැක ගැනීමට ඉඩකඩ නොලැබෙන බව දැක්විය හැක.නූතන සමාජය කාම සංඥාව බොහෝ උත්සන්නව පවතින සමාජය ආර්ථික රටාවක් තුළ දිවි ගෙවන පිරිසකි. කාම සංඥාව භාවිත‍යෙන් හැකි තාක් භෞතික ද්රසව්ය මය ලෝකය සමඟ පසිඳුරන් පිණවමින් දිවි ගෙවීමට හුරුපුරුදුවූ පිරිසක් අප අවට වෙසේ. ඔවුන් මෙසේ වාසය කරමින්ම සසරින් මිඳී නිවන් අවබෝධ කරගැනීමටද උත්සුක වේ. නමුදු ඔවුන් ඔවුන්ගේ කාමගරුක දිවිපෙවෙත වෙනස් කරගැනීමට දැඩිව අකමැතිය. නිවනට පැමිණිය හැකි නිවැරදි ම‍ඟෙහි ගමන් ගැනීම පසෙකලා පැතීම්, යැදීම්, මඟින් පමණක්ම නිවන් ලැබීමට ඔවුන් යොමු වී ඇත.නූතන යුගයේ ජනප්රිටය ඇදහිලි මේ මත පදනම්ව ඇතිබව පෙනේ. ද්වේෂ සිත් 2කි. එනම්1.දෝමනස්ස සහගත පටිඝ සම්ප්රැයුක්ත අසංඛාරික සිත, 2. දෝමනස්ස සහගත පටිඝ සම්ප්රසයුක්ත සසංඛාරික සිත. ප්රා.ණඝාත ආදී ද්වේෂ මූලිකව අකුසල සිදු වන අවස්ථාවලදී මෙකී ද්වේෂ මූලික සිත් ඇති වේ. මේ අවස්ථාව මුල්ම ආර්ය උතුමා වූ සෝවාන් උතුමාගේ සිත්හි පවා ඇති විය හැක. මන්ද ‍සෝවාන් වීමේදී මේ දෝස සිත්2ක ප්රසහීණ නොවන නිසාය. නමුදු සෝවාන් උතුමා අතින් කාම මිථ්යා ර ආදී කාම සංඥා විය හැකි අකුසලයක් නැති බව පැහැදිලි වනුයේ දිට්ඨිගත සම්පයුක්ත ලෝභ සිත4 සෝවාන් මාර්ගයේදී ප්රමහීණ වන බැවිනි. අංගුලිමාල මිනිසුන් 999 දෙනෙකු ඝාතනය කළ නමුදු අර්හත්වයට පත්වීමට හැකියාව ලැබුණේ කෙසේදැයි බොහෝ දෙනෙකු විපිලිසර වන බව ජන සමාජයේදී බොහෝවිට දැක ගත හැක. මෙසේ වීමට හේතුව කුමක්දැයි ඔබ කිසිදිනෙක සිතා බැලූවෙහිද?කුමන ස්වරූපයේ ඝාතන අකුසලයක් සිදුකරතත් එය සිදුකරනුයේ අනිවාර්යයෙන්ම ද්වේෂ සිත්2හි උපකාරයෙනි.නමුදු ද්වේෂ පහ කිරීම සකෘදාගාමී මට්ටම තෙක් පමා කර ගැනීමට යමෙකුට හැකියාව ඇත. වෙනත් ලෙසකින් කිවහොත් ද්වේෂමූලය බලපෑම නිසා සිදු වන මනුෂ්ය ඝාතන අකුසල් සිදු කළ අයෙකුව වුවද අවශ්ය තාව තිබේනම් මුල්ම ආර්ය මඟ ඵලය ලැබිය හැක.එසේ කොට සතර අපා දුකින් නිදහස ලැබිය හැක. එපමණක් නොව සසරේ මතු කිනම් භවයකදී හෝ සසර ගමන කෙළවරකර අමා මහ නිවන් සුව අත්පත් කර ගත හැක. ද්වේෂ සිත්වල ලෝභ සිත්වල පවතින ඇලීම, උපාදානය, දැඩිව ගැනීම නැත. එය ප්රයඥා සහගත සිතකට බොහෝදුරට ආසන්නය. නමුදු ලෝභසිත් ඇති අය සසරට ඇලීම වඩාත්ම දැඩිය.කාමුකබව නිසාවන පාපතර සිදුවීම්වලට සෘජුව සම්බන්ධමෙබඳුඅයයි. මෝහ සිත්2කි. එනම්1.උපේක්ෂා සහගත විචිකිච්ඡා සම්ප්ර යුක්ත සිත,2. උපේක්ෂා සහගත උද්ධච්ච සම්ප්රතයුක්ත සිත යන සිත් දෙකයි.මෝහය යනු අවිජ්ජාවයි. එනම් චතුරාර්ය සත්යසය නොදැනීමයි. පටිච්චසමුප්පාද ධර්මය නොවැටහීම නිසා අවිද්යාිව ඇති වේ.මේ අවිද්යාිව ඉතාම සියුම්ය. සෝවාන්වීමේදී මෝහයේ එක්තරා ස්වරූපයක් නැතිවී යයි. දිට්ඨියට අයත් මෝහ ස්වරූප වූ මුල්ම සංයෝජන ධර්ම තුනෙහි ගැබ්වනුයේද මෝහයේ විචිකිච්ඡා සම්ප්රයයුක්ත බවේ හැඩතලයයි. මෝහයේ මේ හැඩතලය සක්කාය දිට්ඨිය ප්ර ධානකොට ඇතිවී තිබේ.සක්කාය දිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බත පරාමාස යනාදී සංයෝජන ධර්මතුනම එකම මෝහය කෙන්ද්ර කර ඇතිවේ. එසේම උද්ධම්භාගීය සංයෝජන ධර්ම3ට අයත් ලෙස සැලකෙන අස්මි මානය පදනම් කළ ඉතිරි මෝහ සිත වූ උද්ධච්ච සම්ප්රේයුක්ත සිත සමුච්ඡේද වශයෙන් ප්රයහාණ වනුයේ අර්හත්වය අ‍වබෝධවීමේදීය.මෝහ සිත්2න් අවිද්යා්වේ හැඩය මුළුමනින් නියෝජනය වේ. සෝවාන්වීමේදී ලෝභ සිත්8න් සතරකුත් එක් මෝහ සිතකුත් සමුච්ඡේද වශයෙන් ප්රණහාණයවනබව පැහැදිලිය. (තකමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා?චත්තාරො දිට්ඨිගත සම්පයුත්ත චිත්තුප්පාදා විචිකිච්ඡා සහගතො චිත්තුප්පාදො ඉමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා)මේ ලෝභ සිත්4 වනාහී 1.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්රපයුක්ත අසංඛාරික සිත, 2.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්රපයුක්ත සසංඛාරික සිත, 3උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්රපයුක්ත අසංඛාරික සිත, 4.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත සම්ප්රපයුක්ත සසංඛාරික සිත.යන්නයි.මේ මෝහ සිත උපේක්ෂා සහගත විචිකිච්ඡා සම්ප්රතයුක්ත සිතයි.මේ සිත්5 සෝවාන් වීමේදී සමුච්ඡේද වශයෙන් ප්රරහීණ වේ. සෝවාන් වීම නිසා එකී පුද්ගලයා සතර අපායට නොවැටෙන්නෙකු බවට පත් වේ. සෝවාන් වීම නිසා එසේ අපායට නොයෑමට හේතුව අපායට යෑමට හේතු වන සිත්5 සෝවාන් වීමේදී ප්ර හීණ වන නිසා බව පැහැදිලිය. එනම් සතර අපායට වැටෙන්නේ මෙහි දැක්වෙන දිට්ඨිගත සම්ප්රෙයුක්ත ලෝභ සිත්4 හා විචිකිච්ඡා සහගත සිත නිසාය.ලෝභය හා සැකය අපා දුකට පත් කරන බව ‍පෙනේ. “කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා?උද්ධච්ච සහගතො චිත්තුප්පාදො, එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා ඉමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බ හේතුකා.චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තා ලොභසහගතෙනචිත්තුප්පාදො,ද්වෙ දෝමනස්ස සහගත චිත්තුප්පාදා‍,ඉමෙ ධම්මා සියා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා සියා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා”මේකරුණු අනුව සෝවාන් උතුමාගේ පවා ද්වේෂ සහගත සිත්දෙක අප්රෙහීණය.ප්රාතණඝාතාදී වැරදි සිදුවනුයේ ද්වේෂ සිත්2 ක්රිායා කාරීත්වය අනුවය. ධම්මසංගණිප්රයකරණ ග්ර‍න්ථය ථේරවාදී ත්රි පිටකයේ එක් පිටකයක් වූ අභිධර්ම පිටකයට අයත් ප්රරමාණික ග්රුන්ථයකි. මේ නිසා මෙහි සඳහන් දේ සත්යතයකැයි පිළිගැනීමට අපට සිදු වේ. ප්රාරණඝාතාදී ද්වේෂ මූලිකව සිදු වන වැරදි සියල්ල සිදුවනුයේ ද්වේෂ සිත්2හි ක්රිතයාකාරීත්වය නිසා නම්, සෝවාන් උතුමෙකු තුළ පවා මේ සිත්‍2හි ක්රිවයාකාරීත්වය සිදු වේ නම් එබඳු උතුමෙකු අතින් පවා ප්රාකණඝාතාදී ද්වේෂ මූලික වැරදි සිදු නොවෙතැයි පැවසීමට හේතුවක් නැත.මේ සඳහන මෙසේ සටහන් කලේ සෝවාන්උතුමෙකු අතින්පවා ප්රාිණඝාතාදී අකුසල සිදුවෙතැයි වැරදි පෙන්වීමේ චේතතාවෙන් නොවේ.ඒඋතුමා සෝවාන්වීම සමඟම දුරුකරන ලෝභ සිත්8 නිසා ද්වේෂයට වඩා ලෝභය අඩුවෙන් ඇති බව පෙන්වාදීමටය.මෙහිදී අපට තව දුරටත් මේ ධර්ම න්යාසය ඉදිරියට ගෙන ගියොත් දෙවන මාර්ග ඵලය වන සකෘදාගාමී මාර්ගඵල අවබෝධයේදී දුරු කරන සිත් පිළිබඳ දළ අවබෝධයක් ඇතිකර ගැනීමටහැක.දොළොස් අකුසල සිත් වලින්5ක් දැනටමත් ප්රුහීණ බැවින් ඉතිරි වී ඇත්තේ ලෝභසිත්4ක් ද්වේෂ සිත්2ක් හා එක් මෝහ සිතකි. සකෘදාගාමී මඟඵලලැබීමේදී ලෝභය හා ද්වේෂය50%ක් පමණ දුරුකරනබව සඳහන්ය. මේ සිත්වල අසංඛාරික බව නම් තමා විසින් හෝ අනුන් විසින් කරනුලබන පූර්ව ප්රමයෝගයක් නැතිව ස්වභාවයෙන්ම තියුණු සිතින් කරන බවයි. සසංකාරික බව නම් තමා විසින් හෝ අනුන් විසින් කරනු ලබන පූර්ව ප්රෙයෝග සහිතබව හෙවත් අනුන්ගේ මෙහෙයවීම මත හෝ තමාම පසු බැසීමෙන් කරනුලබන බවයි.මෙහිදී සකෘදාගාමී මඟඵල අවබෝධයේදී දුරු වනුයේ වඩා තියුණුඵල විපාක ගෙනදීමට සමත් ප්රබබල අකුසල් ලෙස සැලකූ විට එය අසංඛාරික සිත් යැයි හඳුනාගත හැක. එනම් සකෘදාගාමී මඟ ඵල ලැබීමේදී දුරු කරනුයේ1.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත විප්රකයුක්ත අසංඛාරික සිත,2.උපේක්ෂා සහගත දිට්ඨිගත විප්රුයුක්ත අසංඛාරික සිත යන ලෝභ සිත්2 හා දෝමනස්ස සහගත පටිඝ සම්ප්රතයුක්ත අසංඛාරික සිත යන දෝස සිත බව පැහැදිලි විය යුතුය. සකෘදාගාමී උතුමෙකු තුළ ඇත්තේ ලෝභ සිත්2,ද්වේෂ සිත හා මෝහ සිත යන සිත් පමණි. අනාගාමී මඟඵල ලැබීමේදී මුළුමනින් කාම,ප්ර තිඝ සංඥා ප්ර්හීණකරන නිසා සෙසු ලෝභසිත් 2වන1.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත විප්ර්යුක්ත සසංඛාරික සිත,2.සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත විප්රේයුක්ත සසංඛාරික සිත හා දෝමනස්ස සහගත පටිඝ සම්ප්රනයුක්ත සසංඛාරික සිත යන ද්වේෂ සිත ඇති නොවේ.අනාගාමී උතුමා තුළ අවිජ්ජාව (මෝහය) සම්බන්ධ සිත් ඉතිරිව ඇත.රූප රාග, අරූප රාග,මාන,උද්ධච්ච හා අවිජ්ජා යනාදී උද්ධම්භාගීය සංයෝජන ධර්ම5 අනාගාමී උතුමා තුළ ද ක්රිනයාත්මක‍ය.එබැවින් උපේක්ෂා සහගත උද්ධච්ච සම්ප්රදයුක්ත සිත එතුමාතුළ ක්රි5යාත්මක වන බව වටහාගත හැක. අර්හත් මඟඵල අව‍බෝධයේදී ප්‍රහීන කරන උද්ධම්භාගීය සංයෝජන ධර්ම5 ක්රි‍යාකාරීත්වය උපේක්ෂා සහගත උද්ධච්ච සම්ප්ර්යුක්ත සිත මඟින් නිරූපණය වන බව මෙහිදී පැහැදිලිය. මෙම අභිධර්ම න්යාකය මනාව දැනගැනීම මඟින් බොහෝ මිථ්යාධ දෘෂ්ටි දුරුවී නියම ධර්මානූකූල විවරණයකට මඟ පෑදෙන බව මේ අනුව වටහාගත යුතුය.එසේම මෙබඳු ධර්මානූකූල විවරණයක් පවා සිදු කළ යුත්තේ අවංක අධ්යාපශය පෙරදැරි කරගෙන බව පළමුවෙන්ම පෙන්වාදිය යුතුය. අනුන්ට ගැරහීමේ හෝ අනුන්ව පහත්කර හුවා දැක්වීම ඉතා සාවද්යර ආකල්පයකි.ආර්ය උතුමන් සම්බන්ධව එවැනිදේ ආර්යෝපවාද නම් තදබල අකුසලයක් වන බව පැහැදිලිව දත යුතුය. මේ අනුව ආර්ය උතුමන්ට නිරපරාදයේ ගර්භාවට ලක්කිරීම පුහුදුන් අයෙකුට නම් මාර්ග ඵල ලාභය වැලකීමට සමත්වූ ප්රපබල අකුසලයකි. එසේම සෝවාන්ආදී පහළමඟ ඵල ලාභී ආර්ය උතුමෙකුට නම් එය මතු ඉහළ මඟඵල ලැබීම වැලකිය හැකි ප්රකබල අකුසලයකි.‍ මින්ද පැහැදිලි වනුයේ ඇතැම් අවස්ථාවලදී පහළ මඟඵල ලාභී ආර්ය උතුමන් අතින් පවා මෙබඳු යම් යම් සුළු අත්වැරදි සිදුවිය හැකිබවයි. මීට හොඳ නිදසුනයක් බෞද්ධ සාහිත්යසයේ සඳහන්ය. එනම් එක් වැඩිහළු මහ තෙර නමක් උදෑසන දානය සඳහා ගෙපිලිවෙලින් පිඬු සිඟා වැඩීමේදී උන්වහන්සේට එක් නිවසකින් පාත්රමය පුරාම ලැබුණේ උණු කැඳපමණි. කාල වේලාව ඉකුත්ව තිබූ නිසාද උන්වහන්සේ පසුවූ රෝගී තත්වය නිසාද එම කැඳ වැළඳීම සඳහා ආපසු ස්වකීය විහාරයට නොවැඩ මහමඟ අසල දමාතිබූ පරණ ලී කොටයක්මත හිඳගෙන පාත්රතයේවූ කැඳ වළඳන්නට විය.එය උන් වහන්සේ පිටුපසින් පිණ්ඩපාතය සඳහා වැඩි එක් නවක භික්ෂුන්වහන්සේ නමකට දැකගැනීමට ලැබිණ. එය දුටු විගස උන්වහන්සේ සිතූයේ වැඩිමහළු භික්ෂුව කැඳවැළඳීමේ රස තෘෂ්ණාවෙන් වෙළී භික්ෂුවකට නුසුදුසු ක්රිඑයාවක යෙදෙමින් සිටිනබවයි.එසේ සිතා උන්වහන්සේට ඇසෙනසේ “අපොයි මේ කෑදර මහල්ලා නිසා වන්නේ අපටත් විශාල නිග්රටහයක්” යැයි හඬනඟා පවසමින් ඒ ස්ථානය පසුකර වැඩි‍සේක.මෙය කැඳ වළඳමින් සිටී වැඩිහමළු මහතෙරුන්ට ඇසින. එහිදී උන්වහන්සේ කැඳ වැළඳීම නතර කර ආපසු විහාරස්ථානයට වැඩිසේක. දහවල දානය වැළඳීමෙන් පසුව ලැබෙන දිවා විවේකී අවස්ථාවකදී වැඩිමහළු මහතෙර නමගේ නියෝග අනුව උන් වහන්සේට නිග්රවහවන වචන පැවසූ නවක භික්ෂුව උන් වහන්සේ හමුවට කැඳවන.එසේ සිදු කළ කැඳවීමට අනුව පැමිණි නවක භික්ෂුවගෙන් වැඩිහළු මහ තෙරුන් මුලින්ම විමසුවේ උන් වහන්සේ යම් කිසි ආධ්යා ත්මක ගුණයක් අත්පත්කරගෙන සිටින්නේද යන කාරණයයි. එහිදී නවක භික්ෂුව පැවසූයේ උන්වහන්සේ මේ වන විටද සෝවාන් මාර්ගඵලයට පත්ව සිටින බවයි. මෙය ශ්ර්වණය කළ වැඩිමහළු මහතෙරුන් නවක භික්ෂූව අමතා ප්ර්කාශ කලේ සෝවාන් මඟ ඵලයට වඩා ඉහළ මඟ ඵලවලට පැමිණීම සඳහා කරන විදර්ශනා භාවනාවෙන් කිසිදු ප්ර තිඵලයක් මේ ආත්මභාවය තුළ මින් පසු අත්පත් නොවන බවයි.විමතියට පත් නවක භික්ෂූව එයට හේතු විමසීය. එයට මහ තෙරුන්ගේ පිළිතුර වූයේ “ඔබ අද කැඳ වළඳමින් සිටි රහතන් වහන්සේ නමකට කෑදර මහල්ලෙකු යැයි ආක්රෝෙශ කිරීම නිසා ආර්යෝපවාද අකුසල කර්මය සිදු කරගත් බවයි” වැඩිහළු මහතෙරුන්ගේ ප්රහකාශය නිසා උන්වහන්සේ රහතන්වහන්සේ නමකබව නවක භික්ෂුවට වැටහින. පසුව ආර්යෝපවාද අකුසලයෙන් වැළකුණු මතු ඉහළ මඟඵල ලැබීමේ ආවරණයට පිළියම් කළහැකි ආකාරය උන් වහන්සේ වෙතින් විචාරන ලදී. ආර්යෝපවාද අකුසලය සිදු වීමට මුල් වූ ආර්යයන් වහන්සේ නමට වැඳ ගෞරවකර උන්වහන්සේ වෙතින් සමාව ඉල්ලීම ඊට ප්රුතිකර්මය බව ඒ අවස්ථාවේ මහ‍තෙරුන්ගේ ප්රටකාශයවූ බැවින් ඒ අනුව ක්රිහයා කළ නවක භික්ෂුවට මතු ඉහළ මඟඵල ලැබීමට නොහැකිවීමේ අනතුරින් ගැලවිය හැකිවිය.මේ ආර්යෝපවාද අකුසලය හුදු රහතුන්වහන්සේලා අරමුණු කර පමණක් නොව ත්රියවිධ රත්නයට අයත් බුදු, පසේ බුදු මහරහතන්වහන්සේ අරමුණු කර ගෙන ඇතිවියහැකි බව බුදුදහමේ පෙන්වාදේ. එසේම සමාව ඇයැදීම මඟින් එකී වරදින්මිදී නිදහස ලැබිය හැක.

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

මඟඵල නුවණ හා බෞද්ධ අධ්‍යාපනය --- ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

මඟඵල නුවණ හා බෞද්ධ අධ්යා පනය සුතඥාණය ධර්ම ප්ර්තිවේධය නොවේ.ඇතැම් අය සුතමය ඥාණය ලබා ඉන් මුළාවට පත්ව ධර්මාවබෝධය ලබා ඇතිබව සිතති.බොහෝවිට ධර්ම ප්රමතිවේධය ලැබූ බවට සහතික පත් ප්රෝදානය කිරීම පිටුපස ඇත්තේ මෙබඳු ක්රිඇයාවක් විය හැක.නමුදු එය මානය කේන්ද්රතකරගත් පිරිසිදු බුදුදහමේ අනුමැතිය නොලත් දෙයක් බැවින් අයෝග්යඳ දෙයක් ලෙස සැලකියහැක.මේකිසිදු හේතුවක්වත් නැතිව හුදෙක් ප්රතසිද්ධිය හා සුළුආත්මලාභය තකා එබඳු අකැප සටකපට ක්රිසයාවල නිරත ඇතැම්අයද සිටිති.ඔවුන්ගේ ක්රිෙයා සමාජයට රහසක්ද නොවේ.මන්ද මෙබඳු දේ සැඟවී කළ නොහැකි නිසාය. නිවැරදි දේ කොපමණ කළඳ හුදෙක් යහපතක් මිස ඉන්වන අයහපතක්ද නැත.විවිධ ලාභ ලැබීමේ යටිඅදහස පෙරදැරි කර‍ගෙන ක්රිොයාකරන සුළු පිරිසක් නිසා සමස්ත බෞද්ධ ජනතාව කෙරෙහිඇතිවිය හැකි සාවද්යන ලේබලය විශාලය. ඒ නිසා යම්යම්අය අකමැති වියහැකි වුවද ඒවායේ අයෝග්ය්බව පෙන්වාදිය යුතුව තිබේ.ඒ පිළිබඳ කාලීන සංවාදයක් හෝ විද්වත් අදහස් විමසීමකට මේ ලිපිය විවෘත කරනුයේ බුදුදහම කෙරෙහි ජාත්යේන්තර ප්රිබෝධයක් අද ඇතිවී ඇති බැවිනි. බෞද්ධඉගැන්වීම් ගොඩනැඟීඇත්තේ හුදෙක් විෂයකරුණු පිළිබඳ දැනුමලබාදෙන ක්රුමවේදයක් ලෙස ‍නොවේ. බෞද්ධ අධ්යාතපනයේ අරමුණ සදාචාරය කේන්ද්රුකරගත් දැනුම ලබා දීමයි.මේ හේතුව නිසා බෞද්ධ අධ්යාොපන ව්යුෞහය සකස්වී ඇත්තේ ‍මේ අරමුණ මැනවින් ඉටුකර ගතහැකි පරිදිය.බෞද්ධ අධ්යාසපනය අනුව මේ ලෝකය සකස්වී ඇත්තේ දුක පදනම් කරගෙනය.දුක පදනම් කරගෙන ලෝකය හටගැනී ඇතත්, හැමවිටම එම දුක විඳිය යුතු යැයි බෞද්ධ ඉගැන්වීම්වල සඳහන් නොවේ.ඒ වෙනුවට දුක ඇතිවීමට හේතුව සෙවීමත්, එය මනා ලෙස අවබෝධ කරගැනීමත් අවධාරණය කර තිබේ.ලෝකය යනු දුක නම් දුකෙන් මිදීමක්ද තිබිය යුතුබව බෞද්ධ අධ්යා පන පරමාර්ථවල සඳහන්ය. දුකෙන් මිඳීමට නම් දුක ඇතිවීමේ හේතුව වටහා ගෙන තිබිය යුතුය.දුක්ඛාර්ය සත්යාය යනු ගැඹුරු මඟඵල නුවණකි. හේතුව දත්විට එය ඉවත්කිරීමෙන් දුක ඉවත්කළ හැකිබව මෙහි ප්රාටයෝගික කරුණයි.එසේම දුක නැතිකළ යුතු නම් එයනැතිකිරීමට යම්ක්රකමවේදයක්ද තිබියයුතුය.එය ආර්යඅෂ්ටාංගික මාර්ගයලෙස බෞද්ධ අධ්යාෞපන විද්යාමවේ සඳහන්ය.මේ අනුව බෞද්ධ අධ්යාිපන විද්යාෝව සතරාකාර ක්රාමවේදයක් පදනම්කර ගනිමින් සිය සිද්ධාන්තය ඉදිරිපත් කර ඇත.මෙය චතුරාර්ය සත්යෞ ධර්මය ලෙස සඳහන්ය.බුද්ධත්වය අවබෝධ කරගැනීමේදී බුදුන් වහන්සේ මූලිකව වටහාගත් ධර්මය නම් මෙකී චතුරාර්ය සත්යා‍වබෝධයයි.එසේම බෞද්ධ අධ්යායපන විද්යාබව සෙසු අධ්යාවපන ක්රිමවේදවලින් වෙනස්වන ප්රාමුඛතම ලක්ෂණය නම් චතුරාර්ය සත්ය්ය නමැති කිසිදු අයුරකින් වෙනස්කළ නොහැකි පරම ගම්භීර සිද්ධාන්තයයි.එහි ගැටළුව ඊට හේතුව ඒ සඳහා යොදන පිළියම හා විසඳුම නැමැති සතරාකාර කොන් ඇති විධික්රසමය මෙහි පදනමසේ දැක්විය හැක.මෙය බෞද්ධ අධ්යාමපන‍යේදී සඳහන් අවසාන පරමාදර්ශය ශාක්ෂාත් කිරීමයි. බෞද්ධ අධ්යාසපනයේදී ස්වයං ප්රේත්යදක්ෂයට මූලික ස්ථානය පිරිනැමේ.ඇදහීම,භක්තිය වැනි විශ්වාස මූලික කරගත් දේට බුදුදහමේ කිසිදු ඉඩක් නැත.කාලාම සූත්රෂයේ පෙන්වා ඇති පරිදි සිතීම, ක්රිැයාකිරීම ආදී සියළු කටයුතුවලදී අධානග්රාකහීත්වයෙන් බැහැරවී තමාට වැටහෙන පරිදි ස්වාධීනව කටයුතු කිරීම උසස් යැයි පෙන්වා දී තිබේ.කෙනෙකුගේ මානසික නිදහස අවුරාතැබීම මඟින් ලබා ගන්නා පැහැදීම උසස් යැයි බුදුදහමේ නොසැලකේ.ඒ වෙනුවට පුද්ගලයාට මානසික විකසිත බව ඇතිකර ගැනීම පිණිස පූර්ණ නිදහස පිරිනමා ඇත.එමඟින් පුද්ගලයෙකු අත්පත් කරගන්නා ප්රාඥාව නිසා විමුක්තිය ලැබීමට අවශ්යස සංජානන පැතිකඩ වර්ධනය වන බව පැහැදිලිව පෙන්වා දී තිබේ.ඒ සංජානන පැතිකඩේ සංවර්ධනය ලැබීම නිසා සසර භව ගමන කෙළවර කළහැකි බව දැක්වේ.මේ සංජානන හැකියාව වනාහී කිසිදු ලෞකික දැනුම් මට්ටමකින් ලැබිය හැකි අවබෝධයක්ද නො‍වේ.ඉගෙනුම තුළින් ලැබිය හැකි සුතම ඥානය ප්ර ත්යික්ෂ අවබෝධයක් ලෙස බුදුදහම නොසලකයි.මන්ද දැනුම යනු ස්මරණය තුළින් විෂය කරුණු පිළිබඳ මතකය ගබඩා කරගැනීම විනා ලෝකය විනිවිද දැකීම නොවන බැවිනි. ඒ නිසා බුදුදහමේ අධ්යානපන ක්රිමවේදයක් සකස්වී ඇත්තේ සංජානන පැතිකඩතුළ සිදුවන පූර්ණ පරිවර්තනයක් මඟින් ප්රනත්ය ක්ෂ අවබෝධය ලැබිය හැකි වන ලෙසය.මෙම ප්රවත්යරක්ෂ අවබෝධය දැනුම සේ ‍විටින් විට වෙනස්වන්නක් නොවේ.දැනුම ගොඩනැඟී ඇත්තේ උපකල්පන, නියම, සිද්ධාන්ත, ප්රනමේයය වැනි පූර්ව නිගමන ඔස්සේය.ඒවා සත්යෙැක්ෂය කළ කාලසීමාව තුළදී පමණක් ඒක දේශික වශයෙන් එය සත්යනකැයි පෙනීගියද,හුදෙක් එබඳු දේවල් ඒකාන්ත සත්යොකැයි වරදවා නොවටාගත යුතුය.මන්ද වරෙක සත්යනකැයි සම්මතව තිබූ ප්රුමේයය,නියම,උපකල්පන ආදී දේ පවා තවත් වරෙක අසත්යක දේ ලෙස ලෝකයා විසින් සම්මත කළ හැකි බැවිනි.එවිට ඊට අනුව සත්යෙකැයි පිළිගැනී පැවති දැනුම් කොට්ඨාශ පවා විටක අසත්ය වේ.එනිසා මෙබඳු තාවකාලිකව පමණක් සත්යනකැයි සම්මතව පවතින නමුදු ඒකාන්තවසත්ය්කැයි ප්රාත්ය‍ක්ෂයෙන් නොදත්දේ සත්යායකැයි අධානග්රාවහීවසලකා කටයුතුකිරීම අ‍ගෝචරය.අධානග්රාරහීව පැමිණෙන නිගමන බොහෝ අවැඩදායක නිසාය. මේ හේතුව නිසා බෞද්ධ අධ්යරපනයේදී සංජානන පැතිකඩේ වැදගත්කම අවිවාදිතය.මෙහි සංජානන පැතිකඩ වර්ධනය කිරීම යනු හැකිතාක් මනස විෂය කරුණුවලින් පිරවීම නොවේ.දැනුම අනිත්ය ය.දැනුම යනු ස්මරණයේ තැන්පත්ව ඇති මතකයයි.මතකය මනසෙන් වෙන්ව පවතින්නක් නොවේ.දැනුම මනසේම කොටසකි.මනස භෞතික පදාර්ථ ස්වභාවය ඇසුරුකොට පවතින්නකි.ඒ භෞතික පදාර්ථ ත්රි ලක්ෂණ ධර්මතාවයට යටත්ය.මේ නිසා මනසද ත්රිාලක්ෂණ ධර්මතාවයට යටත් බව අමතක නොකළ යුතුය.මනසේම කොටසක්වන දැනුමද එනිසා ත්රිනලක්ෂණ ධර්මතාවයට යටත් වේ.මුළු මහත් ලෝකයම ත්රිවලක්ෂණ ධර්මතාවයට අයත්ය.ලෝකයෙන් එතෙරවීමේ හැකියාව ඇති වනුයේ ත්රියලක්ෂණ ධර්මතාවෙන් මිදීම තුළිනි.එනම් ලෝක විෂය සීමාවෙන් එහාවූ ලෝකෝත්තර තත්වයයි.එය සතර මහා භූතයන් ඉක්මවූ අවස්ථාවකි.එහි කිසිදු ප්රසඥප්තියක් නැත.දෘෂ්ටි,විනිශ්චය, සම්මුති ආදී දේවල්ද නොමැත. බෞද්ධයින් විසින් ස්වයං ප්රාත්ය.ක්ෂයෙන් අත්දැකිය යුතු යැයි දෙසා ඇති නිර්වාණය නම් සියළු ප්රේඥප්ති ඉක්මවූ අවස්ථාවයි. නමුදු ඒ තත්වය කෙනෙකුට ප්ර්ත්යතක්ෂ කළ නොහැකි අවස්ථාවක් නොවේ. එය ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය සම්පූර්ණ කළ ඕනෑම අයෙකුට ඉතා පැහැදිලිව අවබෝධ කළ හැකි තත්වයකි. නිවන් අවබෝධයට පැමිණි උතුමන් වහන්සේලා ආර්ය නාමයෙන් හඳුන්වා තිබේ.බෞද්ධ අධ්යාිපනයේ පරමාර්ථය මේ ආර්ය අවබෝධයට පත්වීම පිණිස මාර්ගය පෙන්වාදීමයි.අවසානය පරමාර්ථය සාක්ෂාත් කළ උතුමා ක්ලේශ පරිනිර්වාණයෙන් පසුව ඇසුරු කරන භෞතික ලෝකය එලෙසම පුහුදුන් පුද්ගලයාද ඇසුරු කරයි.නමුදු ආර්ය උතුමාගේ වැඩි දියුණු කළ සංජානන හැකියාව නිසා එකම අත්දැකීම් පරාසය ලෞකිකත්වයෙන් අත්මීදී ගනු ලබද්දී පුහුදුන් පුද්ගලයා අඩු සංජානන හැකියාව නිසා එම අත්දැකීම් පරාසයම ලෞකිකත්වයතුළ රැඳීසිටිමින් සංජානනය කරගනු ලැබේ.මේනිසා බුදුදහමේ විවිධ සම්ප්ර දායවලදී සසර හා නිවන යනු එකම කාසියේ දෙපැත්තම බව අවධාරණය කර තිබේ.එකම කරුණ වුවද රහතන්වහන්සේ දකින ස්වරූපයත්,පුහුදුන් පුද්ගලයා දකින ස්වරූපයත් එකිනෙකට පරස්පර වෙනස්ය.නිවන,සසර ආදීසේ දක්වා ඇත්තේ එකී ස්වරූපය දෙකයි.මේ අනුව රහතන්වහන්සේට ඕනෑම ඉන්ද්රිකයගතවූ අරමුණක් සංජානනය වීමේදී උන්වහන්සේතුළ ඇතිවනුයේ නිවන් අරමුණුවූ ක්රි්යා සිත්ය.ඒවායින් කර්මඵලාදී විපාක නොඉපදේ.එබැවින් උන්වහන්සේ සසරින් මිදුනු පුද්ගලයෙකි.නමුදු පුහුදුන් පුද්ගලයා එබඳු ඉන්ද්රියයගතවූ අරමුණක් සංජානනයවීමේදී ඒවා ආශ්වාදය කරයි.ඒ නිසා ඇතිවනුයේ කුසල,අකුසල සිත්ය.ඒවා මතු විපාක ගෙනදීමේ හැකියාවෙන් යුතුය.එනිසා පුහුදුන් අය සසරට බැඳුනෝ වෙති. මේ හේතුව නිසා යමෙකු සසරට බැඳ තැබීමට මෙන්ම සසරින් නිදහස්ව විමුක්තිය ලැබීමට ඒ පුද්ගලයා ඉන්ද්රිවයගතවූ අරමුණු කෙසේ සංජානනය කරගන්නේදැයි යන්න මත රඳාපවතින බවද පැහැදිලිය.එසේම යම්කිසි පුද්ගලයෙකු සතුව ඇති අභ්යණන්තර සංජානන පැතිකඩ උත්පත්තියෙන් උරුම‍කරගෙන එනුලබන කිසියම් සුවිශේෂී අනන්යලතාවයක් අනුව සකස්ව පවතිනබවද වටහාගත යුතුය.මේ උත්පත්තිගත සංජානන හැකියාව ත්රිිහේතුක කුසල සම්පත්තිය යන නමින්ද හැඳින්වේ.ඒ අනුව යම්කිසි කෙනෙකු මෙලොව ධ්යා්න,මාර්ගඵල ආදී විවිධසුවි‍ශේෂී උත්තරීතර මනුෂ්යි හැකියා ලැබීම සඳහා මෙකී ත්රිනහේතුක කුසල සම්පත් උපනිශ්රනය වශයෙන් පැවතිය යුතුබව බුදුදහමේ දක්වා ඇත.ත්රිකහේතුක කුසල සම්පත්තියකින් උපත නොලැබූවෙකුට මෙලොව වශයෙන් කරන කවරනම් වෙරවීරිය වැඩීමකින් වුවද ධ්යාකන,මාර්ගඵල සම්පත් ලැබිය නොහැකිබවද සඳහන්ය.මේ අනුව යම් යම් පුද්ගල සුවිශේෂතා පිළිබඳ බෞද්ධ අධ්යාකපනයේදී අවධාරණය කරඇතිබව පෙනේ.බුදුදහමේ ඇති සුවිශේෂී ලක්ෂණයක් නම් සංජානන හැකියාව මඟින් සංවර්ධනය කළහැකි නියම පුද්ගලයාව අඳුනාගෙන ඉන්පසුව ඒ පුද්ගලයාතුළ අදාළ හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීමයි.මේ අනුව වඩා ඵලදායීව බෞද්ධ අධ්යාගපනය කළමනාකරණය කර ඇතිබව පැහැදිලිය.බෞද්ධ අධ්යාවපනය මඟින් පුද්ගල විභව ශක්තීන් ඔප මට්ටම්කර පෞරුෂය උපරිම අවස්ථා දක්වා සංවර්ධනය කළහැකිබවද මෙහිදී පොදුවේ පිළිගැනී තිබේ.මේ පෞරුෂ‍යේ උපරීම අවස්ථාව නම් සිත කෙළෙසුන් කෙරෙන් මිදීමයි. මූලික වශයෙන් බෞද්ධ ප්රිතිපදාන සීල, සමාධි හා ප්රෞඥා යන ත්රිම ශික්ෂාවට සංග්රසහ කර ඇත. සීලය නිසා චර්යා පැතිකඩද, සමාධිය නිසා ආවේදන පැතිකඩද, ප්රාඥාව නිසා ප්රරජානන(Cognition) මෙහි ප්රනජානනය යනුවෙන් දැක් වෙනුයේ හැඳිනීම,දැනීම,උපලබ්ධිය,ඥානය යන කරුණුයි.කිසියම් කෙනෙකුතුළ යම්කිසිවක් කිසිවක් අරබයා මීට පෙර නොතිබූ නුවණක්,දැනුමක්,ඥානයක් ඇතිවීම ප්රයජානනයයි.එසේම මෙකී චර්යා,ආවේදන,සංජානන යන පැතිකඩවල සංවර්ධනය නිසා බාහිර ලොව නිවැරදිව අර්ථකථනය කරගැනීමට හැකිවීම සංජානනයි.ඒ අනුව යමෙකුතුළ වැඩි දියුණු වන චර්යා,ආවේදන,ප්රකජානන හැකියා නිසා ඒ පුද්ගලයා සෙසු අයට වඩා හොඳින් බාහිර පරිසරය සංජානනය කරගනී. එසේම සීලය සමාධියට හා ප්ර‍ඥාවට උපනිශ්ර ය වේ. එසේම චර්යා සැකැස්ම, ආවේදන සැකැස්ම සංවර්ධනය කිරීමටද,ආවේදන සැකැස්ම ප්‍රජානන සැකැස්ම සංවර්ධනය කිරීමටද අන්යෝනන්යව වශයෙන් උපකාරීවේ.එසේම තවත් විටෙක ප්ර්ජානන සැකැස්ම චර්යා හා ආවේදන සැකැස්ම වැඩිදියුණු කිරීමටද උපකාරීවේ.ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය සකස්වී ඇත්තේ මේ සඳහන් ක්රිරයාවළිය නිවැරදිව සිදුවන අයුරිනි.මේ අනුව බෞද්ධ අධ්යා්පනයේ අවසාන පරමාර්ථය ලෙස හැඳින්වෙන අර්හත්වය ශාක්ෂාත් කර ගැනීමෙහිලා සංජානනයට පූර්වංගම වශයෙන් උදව් වන චර්යා, ආවේදන හා ප්ර ජානන නමින් පැතිකඩ තුනක්ද ඇති බව වටහාගත යුතුය.බෞද්ධ දෘෂ්ටි ‍කෝණය අනුව සංජානනය පරිපාකයට පත්වනුයේ මෙකී පැතිකඩ තුනෙහිම ඇතිවන ක්රාමිකවූ සංවර්ධනය අනුව බව මෙහිදී දැකගතහැකි ප්රයධාන ලක්ෂණයකි.කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ ජීව විද්යාි සැකැස්මෙහි ස්වරූපයට අනුව සංජානනයට අදාළ චර්යා,ආවේදන හා ප්ර ජානන පැතිකඩ දියුණු කළහැකි අතර ඒවායේ විවිධ කායික මානසික සීමාවන්ද තිබිය හැක.මන්ද ඉගෙනීමෙන් ලබාදිය හැකි දියුණුව ලැබීමට සුදුසු භෞතික ජීව විද්යාක ව්යු්හයක් උපතින් උරුමකරගෙන නොතිබෙන අයෙකුට ඒ දියුණුව කුමන ක්ර මයකින්වත් ලබාදිය නොහැකි බැවිනි.ත්රි‍ හේතුක පටිසන්ධිය වැනි කරුණු වැදගත්වනුයේ මේ නිසාය.අභිඥා,ධ්යාින,මාර්ගඵල ආදී උත්තරීතර මානුෂික ශක්ය්තා යම් පුද්ගලයෙකු තුළ පුබුදුකළ හැක්කේ ඊට සරිලන ජීව විද්‍යා ව්යුුහයක් උරුම නම් පමණි. බෞද්ධ අධ්යානපනය පුද්ගල පෞරුෂ විභවතා නිවැරදිව හඳුනාගැනීමට උපදෙස් දී තිබේ. ඒ බෞද්ධ අධ්යා පන ක්රි යාවළිය ඇරඹීමට පෙර කුමන ස්වරූපයේ අධ්යාසපන ක්ර.මවේදයක් යෙදිය යුතු දැයි අවබෝධකරගැනීමේ අරමුණ ඇතිවය.බෞද්ධ අධ්යාඇපනයේ අවසාන නිෂ්ටාව අර්හත්වය බව සත්යණයකි.අර්හත්වය ලැබිය හැක්කේ විෂයය දැනුමෙන් හෝ යම් දෘෂ්ටියකින් පුද්ගල මනස පුරවා දැමීමෙන් නොවේ. සියළු දෘෂ්ටි ඉවත්කර මනසේ පැහැදිලි නිර්මල පවිත්රම තාවය මතුකර ගැනීම තුළිනි.එනිසා අර්හත්වය ලැබීමට මූලිකව පුද්ගල දුබලතා හා ප්ර්බලතා පිළිබඳ පැහැදිලි වැටහීමක් ඇතිකරගත යුතුය.ඉන් අනතුරුව දුබලතා ඉවත්කර ප්රයබලතා වැඩිදියුණු කර මානසික පවිත්රපතාව ඇතිකළ හැක.බෞද්ධ අධ්යාරපනයේ සුවිශේෂී ලක්ෂණය විදර්ශනා භාවනාව තුළ ගැබ්ව තිබේ. එහි ක්රසමික පියවර මඟින් සිදුවනුයේ අනු ක්රයමයෙන් මානසික පිරිසිදුබව කරාළඟාවීමයි.මේ සඳහා සප්ත විශුද්ධි නමින් හඳහන්වන සිත පවිත්රසකිරීමේ අනුක්රාමික පියවර හෝ මට්ටම් සතක් තුළින් ගමන්කළ යුතු බව පෙන්වාදී තිබේ.මේ අනුක්රිමික පියවරතුළදී පිළිවෙලින් චර්යාව, ආවේදනය,ප්රුජානනය පිරිසිදු වේ.මේ පැතිකඩ තුනෙහිම පවිත්ර ත්වය සම්පූර්ණවීමත් සමඟම සමස්ත සංජානන ක්රිචයා වළිය තුළ පැවති වැරදි වැටහීම් නැතිවී‍ ‍ගොස් නිවැරදි දැක්මකට පත්වේ. යථාභූත ඥාණ දස්සන නමින් දක්වා ඇත්තේ මෙයයි.සිව්මාර්ගඵල ඥාණ ලෙස පහළවන්නේ මෙකී වැඩි දියුණු වූ සංජානනය බව වටහාගත යුතුය.පළමු මාර්ගඵල ඥාණයේ සිට අනුපිළිවෙලින් ඇතිවන මෙකී සංජානන හැකියාව අර්හත්ව‍ය ලැබීමත් සමඟම සම්පූර්ණවේ.මෙහි ඇති සුවිශේෂීබව නම් සංජානනය උපරිම නිෂ්ටාව වූ අර්හත්ව මට්ටම දක්වා සංවර්ධනය කරන ක්රිමයාවළියේදී යම්නිශ්චිත අවස්ථාවන්හි චර්යාවේ, ආවේදනයේ හා ප්රහජානනයේ වැඩි දියුණුවක් දක්නට ලැබීම මුල්ම ආර්යබවට පත්වීමේ ලක්ෂණය ලෙස දැකියහැකිබවයි.ඉන් අනතුරුව මුල්ආර්යභූමියේ සිට තෙවැනි ආර්යභූමිය දක්වා අනුක්ර මිකව පුද්ගල සංජානනය වැඩිදියුණුවේ.එහි හැරවුම් ලක්ෂය සනිටුහන්වනුයේ මුල් වරට සෝවාන්වීමත් සමඟමය.මේ අනුව උපරිමය වූ අර්හත්වය ප්රැති‍වේධ කළ අවස්ථාවතුළ පමණක් නොව ඊට පෙර සේඛ අවස්ථාවලදී පවා ඒසඳහා උචිත චර්යා ආවේදන හා ප්රවජානන පැතිකඩවල් හිමිවී තිබූ බව දැකගත හැකිවිය.මේ අනුව රහතන් වහන්සේලාතුළ දැකියහැකි සමාන සංජානන හැකියාව ඊටසමාන සෙසු රහතන්වහන්සේලාහටද ලැබේ. පුද්ගල පෞරුෂය විවිධ වියහැක.ඒනිසා යමෙකුට අවශ්යාවන කමටහන් තව අයෙකුට ඊට සමානව අවශ්ය නොවියහැක. බුදුදහමේ පුද්ගල කෙන්ද්රිෙය උපදෙස් ලබාදී ඇත්තේ මේනිසාය.මේ සඳහා ඉතා හොඳ ගුරුවරයා සොයමින් කල්හැරීමට වඩා තමාට හැකිසේ කුඩා පියවරක් හෝ සත්යා වබෝධය කරා යන දීර්ඝ ගමනේදී නොපමාව තැබීම වැදගත් වියහැක.

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

සක්කාය දිට්ඨිය ප්රනහාණය වන පිළිවෙත --- ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

සක්කාය දිට්ඨිය ප්රගහාණය වන පිළිවෙත බෞද්ධ ඉගැන්වීම්වල පරමාර්ථය අර්හත්වය දක්වා පුද්ගල සංජානනය වර්ධනය කිරීම බව පැහැදිලිය. පුද්ගල සංජානනය මෙහිදී ප්රහබල හා පරමාදර්ශී අවස්ථාව කරා ළඟාවේ.එය ලෞකික සීමාව අතික්රිමණය කිරීමයි. ලෞකික නම් ලෝකයට අයත් සම්මුති හා ප්රපඥප්තිය.‍සිතකට දැනෙන සියළු සංකල්ප,අදහස් හා ආකල්ප ලෞකික සීමාව තුළ පවතී.ලෞකික සීමාවතුළ රැඳීසිට කෙතරම් සංජානන හැකියාව සංවර්ධනය කළද,එය හුදු ලෞකික සීමාවෙන් බැහැරට ‍නොයයි.මුල් සෝතාපත්ති මාර්ගඵල සිත පළමුවරට මේ ලෞකික සීමාව අතික්රඑමණය කිරීමට සමත් වේ. දෘෂ්ටිය නිවැරදි හා සෘජුවීම පළමු මාර්ගඵල සිතේදී සිදුවනුයේ එබැවිනි.බුදුරදුන්ගේ පළමු දේශනාව ලෙස සැලකෙන ධම්ම චක්ක පවත්වන සූත්රරදේශනාවේදී සිදුකරන ලද්දේ පස්වන මහණුන්හට මේ දෘෂ්ටි ප්රුතිලාභය ලබාදීමයි. ඒ අනුව බෞද්ධ ඉගැන්වීම්වල දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂීතම ලක්ෂණය නම් කිසිදු අන්තවාදී දෘෂ්ටියක් සේවනය නොකරන බවයි. එසේම සිය දෘෂ්ටිය නිවැරදි කරගැනීම මඟින් ලෞකික සීමාවෙන් බැහැරවිය හැකිබව මෙහිදී විද්ය.මාන වූ ප්රේබලම ලක්ෂණය ලෙස දැක්විය හැක. ලෝකයේ ‍ලෞකික සීමාවේ රැඳී පවතින සියළුම දෘෂ්ටි ප්රිධාන අධානග්රාවහී දෘෂ්ටි කඳවුරු දෙකක් තුළ ගොනුකළ හැකිබව පෙන්වා දී තිබේ.එනම් ශාස්වතවාදය හා උච්ඡේදවාදය යන දෘෂ්ටි කඳවරු දෙකයි. මේදෘෂ්ටි කඳවරුදෙක බිහිවීමට සෑම අයෙකු තුළම විද්යකමාන මමත්වය මුල්කරගත් සක්කාය දෘෂ්ටිය හේතු වන බව පැහැදිලි කර දී තිබේ.රූපස්කන්ධය හා සතර නාමස්කන්ධය යන පස්වැදෑරුම් පංචස්කන්ධ ක්රිගයාකාරීත්වය තුළම මෙකී මමත්වය මුල්බැසගෙන පවතී.මේ නිසා එක් එක් ස්කන්ධ කොටසක් පාසා සතර ආකාරයකට මමත්වය පහළවේ. මෙහි මමත්වය යම් ස්කන්ධ කොටසක් හා මුසුවී ඇතිවන ක්රි යාකාරීත්වය සක්කාය දෘෂ්ටි නමින් අර්ථදක්වා ඇත.ඒ අනුව පංච ස්කන්ධයේ එක් එක් ස්කන්ධ කොටසක් කෙරෙහිම සතර ආකාරයකට ඇතිවන සක්කාය දෘෂ්ටිය නිසා සම්පූර්ණ සක්කාය දෘෂ්ටිය විසි වැදෑරුම් වශයෙන් බිහිවන බව පෙන්වාදී තිබේ.ලෞකිකසීමා මායිම ගොඩනැ‍ඟෙනුයේ මේ සක්කායදෘෂ්ටිය නිසාය.මේ හේතුව නිසා සක්කායදෘෂ්ටිය ඉවත්කර නොගෙන කවර ක්රිමයකට සිත දියුණුකළද ඒ දියුණුව හුදෙක් ලෞකික සීමාවතුළම රැඳී පවතින බව බෞද්ධ අධ්යාමපන ක්ර.මවේදයෙහිදී පැහැදිලිව පෙන්වාදී ඇත.මේ හේතුව නිසා බෞද්ධ අධ්යාකපනය තුළදී හැකි සෑම ප්ර යත්නයක්ම දරනුයේ මේ සක්කාය දෘෂ්ටිය ප්රෙහාණය කිරීම මුලික කරගෙනය.ඒ බව පැහැදිලිවනුයේ හිස ගිනි ගත් පුද්ගලයෙකු සේ සක්කාය දිට්ඨි ප්ර්හාණය පිණිස වෑයම් කළයුතු බව බුදුරදුන් පෙන්වා දී ඇති බැවිනි.ඒ නිසා එහි වැදගත්කම අවිවාදිතය. සක්කාය දෘෂ්ටිය ප්රපහාණයවීම සමඟම ඒ සමඟ රැඳී පැවති තවත් දෘෂ්ටි දෙකක්ද ප්රනහීනවේ. එනම් විචිකිච්ඡාව හා සීලබ්බත පරාමාසයයි.මේවා සංයෝජන නමින් හැඳින්වේ.සසර හා සංයෝග කර ලෞකිකත්වය තුළම සත්වයාගේ සිත රඳා පැවැත්වීමට සමත්බැවින් මේ ධර්මතා සංයෝජන නම්වේ.එසේම මෙම සෙසු සංයෝජන ධර්ම දෙක ඇතිවනුයේද සක්කාය දිට්ඨිය ‍කේන්ද්රේකරගෙන බව පැහැදිලිය.මේ සීලබ්බත පරාමාසය නම් විමුක්තිය ලැබීමට නිසි ප්රාුයෝගික ක්රයමය නොදැනීම නිසා වැරදි අන්තවාද සේවනය කිරීම බව පැහැදිලි කර දී ඇත.ඒ අනුව ශාස්වතවාදය සේවනයකර අත්තකිලමාථානුයෝගයද, උච්ඡේදවාදය සේවනයකර කාමසුඛල්ලිකානුයෝගයද ඇතිවන අතර ‍මේවා පුද්ගලයා සත්යා වබෝධයෙන් දුරස්කරන බව බෞද්ධ ඉගැන්වීමයි.ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ග ප්රවතිපදාව බෞද්ධ අධ්යායනයේදී මූලිකව වැදගත්වනුයේ මෙකී අන්තවාදී ක්රමමවේද දෙකින් විමුක්ති මඟට ප්රතවේශවිය නොහැකි බැවිනි.මේවාතුළ යම්දුරක් යාහැකිබව සත්ය යකි.නමුදු අවසාන පරමාර්ථය වෙත ඒ දෙමඟින්ම ප්රතවේශවිය නොහැක.එබැවින් බුදුරදුන් මේඅන්තවාද දෙක නොසෙවනය කළයුතු පිළිවෙත් දෙකක් සේ පෙන්වාදී තිබේ.පස්වග මහණුන් අමතාකළ පළමු ධර්මදේශනයෙහි හරයවූයේද මෙකී පිළිවෙත් දෙකෙහි නිසරුබව පෙන්වාදීම හා ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය මුල්වරට හඳුන්වාදීම වේ. එසේම මේ අන්තවාදී ක්ර්මවේද දෙක අනුගමනයෙන් නිර්වානය අවබෝධ කළ නොහැක.ලෝකයතුළ ඇති තාක් විවිධවූ ආගමික ප්රරතිපදාතුළ ඉගැන්වෙන ක්රිමවේද මෙකී අන්තවාද දෙකට සංග්රුහකළ හැක.මේ තත්වය අතීතයේදී පැවති ප්රුධාන දෘෂ්ටිවාද62 කේන්ද්රද කරගත් සෙසු සියදහස් ගණන් ලබ්ධීන්ට මෙන්ම වර්තමානයේ පහළවිය හැකි ඕනෑම දෘෂ්ටිවාදීවූ ඉගැන්වීමකට පොදු තත්වයක් බව සැලකිල්ලට ගත යුතුය.මිනිස් මනස මධ්යයම ප්රවතිපදා‍වෙන් ඉවත් කර අන්තවාද සේවනයට යොමුකරවනුයේ සත්යාුවබෝධය නැති නිසා ඇතිවන අවිද්යාපව නිසාය.ඒ අවිද්යාටව දුරලා පළමුකොට ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය ලොවට ප්ර‍කාශ කරනුයේ බුදුවරයෙකු විසිනි. සෙසු සංයෝජනය වන විචිකිච්ඡාව නම් බුදුරදුන්,ධර්මය හා සංඝයා පිළිබඳ ඇතිවන සැකයයි.එම කරුණු පිළිබඳව හා ප්රෝතිපත්ති මාර්ගය පිළිබඳ සැකය උපදින්නේ නොදන්නාකම නිසාය.භාවිතාව මඟින් සැකය නිරාකරණය වේ.ඒ අනුව සක්කායදිට්ඨිය හා සීලබ්බත පරාමාසය යන සංයෝජන ධර්මතා දුරුවයාමේදී නිරායාසයෙන්ම සැකයද දුරුවී යයි.ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයේ ප්රයයෝගිකබව එය වැඩීම තුළින් නිරායාසයෙන් අවබෝධවීම නිසා ත්රිකවිධ රත්නය පිළිබඳ ඇති සැකය දුරුවී යයි. මින් පැහැදිලිවනුයේ පළමු ආර්යභූමිය වෙත පැමිණීමේදී බුදුදහමේ සෑබෑ ස්වරූපය පිළිබඳ මනා වැටහීමක් ඇතිවන බවයි.පළමු ආර්යභූමිය නම් සෝතාපන්න අවස්ථාවයි.මේ තත්වය පත්වූ අයෙකුට ඉතිරි සෙසු මාර්ගඵල ලැබීම සඳහා කිසිවෙකුගේ ගුරුහරුකමක් අවශ්යස නොවේ.ඒතාක්ම ගුරුවරයෙකුගේ මඟපෙන්වීම ලැබිය යුතුය.මේ නිසා බුදුදහමේ ගුරු ඇසුර ලැබීම සසුනේ මුලිකව ඇතිකරගත යුතු වැදගත් කරුණක් ලෙස සලකා තිබේ.ආධුනිකයෙකුට ගුරු ඇසුර ලැබීම හා ගුරු සිසු භූමිකා ක්රිරයාත්මක විය යුතු ආකාරය පිළිබඳව පවා බුදුහිමියන් පැහැදිලි කර දී තිබේ. ශික්ෂු සංඝ පිරිස අනුක්රරමිකව පුළුල්වන විට බුදුරදුන්ට පමණක් සෑම ආධුනිකයෙකුටම ගුරුහරුකම් ලබාදීමට අසීරු විය. එබඳු අවස්ථාවලදී වැඩිහිටි ස්ථවිර භික්ෂුන් ඇසුරින් නවක භික්ෂූන්ට ගුරුහරුකම් ලැබීම පිණිස කිසියම් ක්රුම වේදයක් පිළියෙල වී තිබේ.බුදුසසුනෙහි නවක භික්ෂූන් හික්මවීම පිණිස සුදුසුවූ ක්රීමවේදයක් ලෙස උපාධ්යාරය - සද්ධිවිහාරික හා ආචාර්ය - අන්තේවාසික ක්රසමය පිළියෙළවී තිබේ. මෙහි උපාධ්යාියවරයාගේ ශිෂ්යායා සද්ධිවිහාරිකයා ය. ආචාර්යවරයාගේ ශිෂ්යකයා අන්තේවාසිකයාය. වැරදි හා නිවැරදිබව පිළිබඳ සද්ධිවිහාරිකයාට හඳුන්වාදෙනුයේ උපාධ්යාියවරයාය.ආචාර සමාචාර ආදියේ අන්තේවාසිකයා හික්මවනුයේ ආචාර්යවරයාය.සද්ධිවිහාරිකයාට හා අන්තේවාසිකයාට උපාධ්යා යවරයා හා ආචාර්යවරයා මව් පිය දෙපළ හා සමානය.පැවිදි දිවියට එළඹීමේ අරමුණ නම් දැනුම ලැබීම පමණක්ම නොව පැවිදි ජීවිතය සාර්ථක කරගැනීම සඳහා අවශ්යය අභ්ය න්තර ගුණවත් බවද ඇතිකරගැනීමයි.මේ අරමුණු දෙක ඉටුකරගැනීම සඳහා ආචාර්ය හා උපාධ්යාසය දෙපළක් නම් කර තිබේ.මෙහි සියුම් වෙනස්කම් පැවති නමුදු ආචාර්ය උපාධ්යාගය යන්නෙන් ගුරුභූමිකාව අදහස් වේ.මේ උපාධ්යාතය හා සද්ධිවිහාරික සම්බන්ධතාව පිය පුතු සම්බන්ධතාව මෙන් විය යුතු බව දක්වා ඇත.ආචාර්ය අන්තේවාසික සම්බන්ධතාවයද මේ අයුරින්ම විය යුතුබව දක්වා තිබේ.ගුරුභූමිකාව මඟින් ශිෂ්යුයාගේ වැඩි දියුණුව ඇතිකිරීම බලාපොරොත්තුවේ.ගුරුවරයාගේ මූලික කාර්යයභාරය නම් අවවාදයත් අනුශාසනයත් ශිෂ්ය‍යාට ලබාදීමයි.අවවාදය නම් යම් වරදකට කිරීමට පෙර මෙය කරන්න මෙය නොකරන්න යැයි යනුවෙන් සිදුකරන ප්රාකාශයයි.යම්වරදක් කිරීමෙන් පසු සිදුකරන ප්ර්කාශය අනුශාසනයයි.එසේම යම්වරදක් කළවිට හෝ කිරීමට පෙර පළමු ප්රාකාශය අවවාදයයි.එම ප්රෙකාශය යළි යළි කීම අනුශානයයි.එසේම මුල්යුගයේදී ආචාර්ය උපාධ්යාමය තනතුර සඳහා අර්හත් පුද්ගලයෙකු විය යුතුවිය.නැතහොත් සේඛ ප්රීතිපදාවට පැමිණි පුද්ගලයෙකු වියයුතු විය.ශිෂ්යඳයන්ව සීල,සමාධි,ප්රටඥා,විමුක්ති,විමුක්ති ඥාන දර්ශන ආදි කරුණෙහි හික්මවීමට හැකි පුද්ගලයා ආචාර්ය උපාධ්යාමය වීමට සුදුසු බව පෙන්වා දී තිබේ. බුදුදහ‍මේ පෙන්වා දෙන ප්රනතිපදාව ඉතා ගැඹුරුය.එය යම් පුද්ගලයෙකුට තනිව පිළිපැදීමට දුෂ්කරය.මුල්කාලයේ භික්ෂු සමාජයට ප්රපවේශවූ අයට නම් බුදුන්වහන්සේම ආචාර්ය උපාධ්යාීත්වය දැරූ සේක.නමුදු කල්යාමේදී භික්ෂු සමාජය ගණනින් අධිකවත්ම බුදුන්වහන්සේට පමණක් තනිව එය කළ නොහැකිවිය.ඒ නිසා ව්යයක්ත ප්රජතිබල සම්පන්න පරිණත භික්ෂූන්වහන්සේ නමක් මඟින්ම මේ ආචාර්ය උපාධ්යාසය තනතුර දරමින් නවක භික්ෂූන් හික්මවීමට කටයුතු සලස්වා තිබේ.බෞද්ධ අධ්යානපනයේ සුවිශේෂීත්වය වන්නේ පුද්ගල වටිනාකමට මූලිකත්ව පිරිනෑමීමයි.මේ අනුව හුදෙක් අන්ධ විශ්වාසය පෙරදැරිව නොව ස්වයං ප්රශත්යේක්ෂය අනුව වැරදි නිවැරදි බව වටහාගෙන ඒ අනුව ක්රිියාකළයුතු බව දක්වාතිබේ.සේඛ යනු හික්මවීමයි.අසේඛ යනු හික්මී අවසන්වූ බවයි.සෝතාපත්ති මාර්ගයේ සිට අර්හත්ව මාර්ගය දක්වා ආර්ය භූමියට පත්ව සිටින පුද්ගලයන් සත්දෙනා අසේඛ සේ දැක්වේ.එසේම අවසාන ආර්ය භුමිය වන අර්හත්ව ඵලයට පත්වූ ආර්යන්වහන්සේ තව දුරටත් කිසි අයුරකින් හික්මවීමක් අවශ්යඑ නොවන පුද්ගලයෙකි. එනිසා රහතන් වහන්සේ ‍අසේඛ නමින් දක්වා ඇත. ආර්ය මාර්ගයේ හික්මවීම යනු සංජානනය සංවර්ධනය කිරීමට මඟපෙන්වීමයි.විදසුන් වැඩීම යනුවෙන් දක්වා ඇත්තේ එයයි.විදර්ශනා භාවනා වැඩීමේදී සිදුවනුයේ ක්රනමානූකූල අයුරින් පුද්ගල මනසේ සංජානන හැකියාව උපරීම මට්ටමකට පත්කිරීමයි.සාමාන්යවයෙන් පුහුදුන් පුද්ගලයෙකුගේ මනසේ සංජානන හැකියාව ඇත්තේ ඉතා පහළ මට්ටමකය.ඒ නිසා පුහුදුන් පුද්ගලයා සංජානනය කරගනුයේ ඇත්ත ඇති හැටියට නොවේ.සත්යහය විකෘතිකර සංජානන කිරීම පුහුදුන් පුද්ගලයාගේ ලක්ෂණයයි.පුහුදුන් පුද්ගලයාගේ සංජානනය ලණු කැබැල්ල නයෙකු ලෙස දැකීමක් හා සමානය. ලණු කැබැල්ලේ කිසිවක් නැතත්,එය නයෙකු ලෙස වරදවා සංජානනය කිරීම නිසා බිය,ආවේගය, තැතිගැන්ම ඇතිවේ.මේවා ඉතා ක්ෂණිකව ඇතිවේ.එසේම මේවා සෘණාත්මක අභිප්රේරරණයි.එයින් අභිප්රේ රිත පුද්ගලයා ප්රතජානන, ආවේදන හා චර්යා වශයෙන් කිසියම් වෙනස්වීමට ලක්වේ.වෙනස් වීම සංස්කරණය කිරීමයි.සංඛාර ස්කන්ධයෙන් අදහස්වනුයේ මේ වෙනස්වීමයි.නයායැයි ලණුවට බිය වූ පුද්ගලයාගේ සිතතුළ ඇතිවූ නයා පිළිබඳ ආකල්ප සමූහය ප්ර්ජානනයි.බියවීම ආවේදනයයි. බියවී එතැනින් පළායෑම චර්යාවයි.නැති දෙයක් ඇතිසේ වරදවා වටහාගැනීම නිසා විශාල ක්රියයාවක් කායික,වාචසික,මානසික යන තෙඅංශයෙන්ම සිදුවිය.නැති දෙයක් ඇති ලෙස වරදවා ගැනීම නිසා පුද්ගලයා සසර සැරි සැරීමට හේතුවන්නේද මේ ක්රිමයටමය. බෞද්ධඅධ්යාලපනය මඟින් සසරදුක් ප්රගහීණ කිරීම කළයුතුබව පෙන්වා ඇත්තේද යථෝක්ත ක්රඅමවේදයට අනුවය.එනම් සත්ව පුද්ගලාදී වශයෙන් වරදවා ගනුලබන සංජානනය නිසා මම වෙමි යැයි වැටහීමක් ඇතිවේ.එය වැරදි සංජානනයකි.මේ වැරදි සංජානනය නිසා ප්රංජානන,ආවේදන හා චර්යා පැතිකඩවල වරදවා වටහාගැනීම රාශියක් එක්විටම සිදුවේ.මම වෙමැයි පංචස්කන්ධය තුළම මෙකී මමත්වය දැකීම ප්රාජානන විකෘතියයි.සුව,දුක් හා උපෙක්ෂා වශයෙන් විඳීම් සියල්ල ග්රමහණය කිරීම නිසා ආශාව හා තණ්හාව ඇතිවීම ආවේදන විකෘතියයි.ඊට අනුකූලව හැසිරීම චර්යාවේ ඇති විකෘතියයි.අවිද්යානව යන සාවද්යව සංජානනය නිසාම කය,වචන හා සිත මඟින් අරමුණු සංස්කරණය වී හටගනී.ලෞකික සීමාව තුළ සිත්පහළවනුයේ මේ අනුවය.බෞද්ධ අධ්යාිපනයේදී මේ අවිද්යාසව ඇතිවීමට හේතුව හා එය නැතිකරගන්නා ක්ර්මය පහදා දේ.ඒඅනුව ක්රිමයාකළවිට අවිද්යා ව ප්ර හීනවේ. විදර්ශනා භාවනාව මඟින් ක්රඇමිකව සිදුකරන්නේ මේ අවිද්යා්ව ප්ර හීන කරන නිවැරදි ක්ර‍මවේදය ඉතා ගැඹුරු ලෙස ප්රාවයෝගිකව භාවිතා කිරීමයි.ලෞකික සීමා අතික්රමමණයකර ලෝකෝත්තර මට්ටමට සිත වර්ධනය වන්නේ විදර්ශනා භාවනාව මඟිනි.විදර්ශනා භාවනාවේදී විශුද්ධි සතක් මඟින් සිත ක්රතමිකව විශෝධන ක්රිනයාවළියකට ලක්කෙරේ.විශුද්ධි යැයි එම විශුද්ධි සත නම්වන්නේද එනිසාය. ඒ විශුද්ධි සත සීල විශුද්ධිය, චිත්ත විශුද්ධිය, දිටිඨි විශුද්ධිය, කංඛාවිතරණ විශුද්ධිය, මග්ගා මග්ග ඥාණ දස්සන විශුද්ධිය, පටිපදා ඥාණදස්සන විශුද්ධිය හා ඥාණ දස්සන විශුද්ධිය ලෙස හැඳින්වේ. පළමු විශුද්ධියේ පටන් අවසාන විශුද්ධිය දක්වා ක්ර්මානූකූලව සංජානන පැතිකඩ විශෝධනයවීමට ලක්කිරීම විදර්ශනා භාවනා වැඩීමේදී සිදුවේ.විදර්ශනා භාවනාව නිසි පරිදි සිදුවේදැයි වටහාගැනීම සඳහා ඇති හොඳම ක්රනමය නම් සිය සිතෙහි සංජානන පැතිකඩේ ඇතිවී ඇති දියුණුව කෙතරම්දැයි වටහාගැනීමයි.ඉඳුරන් මඟින් ලබන අරමුණුවලට මුළා නොවී යථාභූත ඥාණදස්සනය ඇතිව දැකිය හැකි නම් එය නිවැරදි මඟයි.විදර්ශනා භාවනාව දියුණුවෙමින් ගැඹුරට යනවිට නොමඟයාම් ඇති වීමට විවිධ හේතු ඉදිරිපත්වේ.භාවනාවේ දියුණුවම ඒ සඳහා ඇතැම්විට හේතුවියහැක.මන්ද සිතට ගැඹුරු වැටහීම් ඇතිවනවිට සිත එකඟවනවිට හා සමාධිගතවනවිට පහසුවෙන් ඒ කිසියම් දෙයක් අල්ලාගෙන යළිත් සාවද්යි සංජානනය වැඩීගෙන යාහැකි බැවිනි.හොඳම ක්රවමය නම් විදර්ශනාව යම් තරමකට දියුණුවන විට ත්රිිලක්ෂණය ඒ සමඟ වැඩීමයි.භාවනාව නිසා ඇතිවූ විවිධ උපක්ලේශ ධර්ම පවා අනිත්යමය,දුක්ඛය හා අනත්ත ස්වභාවය අනුව සලකා නොඇලීම දියුණුකළ යුතුය.මෙකී නොඇල්ම හෙවත් ඇලීමෙන් මිදීම වැඩීම නිසා සිත අලෙන,බැ‍ඳෙන වින්දනීයවූ ස්වභාවයන්ගෙන් හැකිතාක් ඉවත්ව යළි භාවනා අරමුණටම ළඟාවීමට එය උපකාරීවේ.වරින් වර භාවනාවේදී ගැටළු තැන් ඇතිවූ විට එය විමසා සැක දුරුකරගැනීම සඳහා සුදුසු ආචාර්යවරයෙකු සිටීම වඩා පහසුවකි. සුදුසු ආචාර්යවරයෙකු සොයාගැනීමට අපහසුයැයි භාවනා නොකර සිටීමට වඩා කෙසේ හෝ එම අඩුපාඩුව සම්පූර්ණකර ගන්නාතෙක් භාවනාව වැඩීම යෝග්ය ය.බෞද්ධ අධ්යා පන ක්රෙමය උපනිෂද් ඉගැන්වීම්වල මෙන් ගුරුවරයා ළඟටම වී ලබාගත යුතුමවූ ගුරුමුෂ්ටි ඇති ඉගැන්වීමක් නොවේ.එය සියළු විඤ්ඤු පුරිස සෑම දෙනාටම එක හා සමානව විවෘතය.

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

ආධර්ම සන්නිවේදනයේ විවිධ ස්වරූප --- චාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

ධර්ම සන්නිවේදනයේ විවිධ ස්වරූප සංජානනය හා සන්නිවේදනය අතර ඇත්තේ ඉතාසමීප සබඳතාවයකි.මන්ද ඉන්ද්රිීයතුළින් ඇතිවන සංවේදීතාව මොළය වෙත සම්ප්රේඅෂණයවීම හා මොළය ඒවා හඳුනාගැනීම යන ක්රිියාවලිය සංජානනය නමින් හැඳින්වෙන බැවිනි. මේ නිසා සංජානනයේදීද ක්රි යාත්මකවනුයේ මානවයාතුළ ඇති ස්නායු පද්ධතියට අදාළ සන්නිවේදන හැකියාව බව සැලකිය හැක.එම නිසා සංජානනය එක් අයුරකින් සන්නිවේදනයක් ලෙස දැක්වීමේ වරදක්ද නොමැත.මෙකී සන්නි වේදනයට බලපාන්නා වූ විවිධ හේතු සාධක නිසා සංජානනය වෙනස්විය හැක.සංජානනයේ පවතින මේ වෙනස් බව විවිධ පුද්ගලයන් තුළ විද්යනමාන පුද්ගල අනන්ය තාව ගොඩනැඟීමට උපකාරීවේ.මෙලොව සර්වසමානවූ මිනිසුන් දෙදෙනෙකු විද්ය්මාන නොවන්නේ මේ හේතුව නිසාය.නිවුන් දරුවන් අතර පවා මානසික පැතිකඩතුළ විවිධ සංජානන වෙනස්කම් ගැබ්විය හැක.සාමාන්යේයෙන් යමෙකු තවත් පුද්ගලයෙකු වෙතින් වෙන්කර හඳුනාගන්නා පැහැදිලි ලක්ෂණය නම් සංජානන වෙනස්කමයි. සන්නිවේදනයේ දී මේ සංජානන වෙනස්කම සැලකිල්ලට ගැනීම ඉතා වැදගත්ය.යම් පණිවිඩයක් ග්රාෙහකයින් කීප දෙනෙකු අතර සන්නිවේදනයවීමේදී කිසියම් වෙනස්කමට බඳුන්වීමට හේතුව මේ කරුණයි.විවිධ පුද්ගලයින්තුළ අභ්යදන්තර මානසික ස්වභාවයේ පවතින සංජානන සුවිශේෂතා සන්නිවේදනයේදී ධනාත්මකව මෙන්ම සෘණාත්මකවද බලපායි. මෙහිදී ජානමය හා ආරමය සාධක,සමාජ වටාපිටාව, හුරුපුරුදු,ඇබ්බැහිකම්,කුසල හෝ අකුසල ඵලවිපාක (වාසනා ශක්තිය), සමාජආර්ථික දේශපාලන ව්යුදහය,ඉගෙනීම,සමාජ සබඳතාවල බලපෑම ආදී විවිධසාධක මහත් රාශියක් සංජානන සුවිශේෂතා ඇතිවීමට හේතුවේ.එසේම යම් යම් දෘෂ්ටිගතිකබව,ආගම,සංස්කෘතික සාධක ආදී හේතුද බලපාන බව පෙනෙන්නට තිබේ.මේ නිසා පුද්ගලයෙකු යනු සුවිශේෂීවූ සංජානන හැඩයක්බව සැලකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය. මේ සුවිශේෂී සංජානන හැඩ අතර සිදුවන පුද්ගලාන්තර සබඳතාව සන්නිවේදනය ලෙස අර්ථදැක්විය හැක. බෞද්ධ ආගමික ලක්ෂණවලට අනුගතවන පුද්ගලාන්තර සන්නිවේදනය බෞද්ධ සන්නිවේදනය ක්රිමවේදය ලෙස සැලකිය හැක.මෙහි බුදුදහමේ අනන්යදතාව දැකිය හැක. මානව සන්නිවේදනයේදී භාවිතාකරන මාධ්යවය පිළිබඳ නිශ්චිත සීමා නැත.පසිඳුරන් මඟින් ලැබෙන විවිධ ඉන්ද්රි්යඅරමුණු මොළය කරා සන්නිවේදනයවීම නිසා අර්ථවත් පණිවිඩයක් ග්රපහණය කළ හැක.ඉන්ද්රීවය සන්නිවේදනය මෙන්ම අතීන්ද්රී ය සන්නිවේදනයද පවතී.මෙහිදී මුළික අවධානය යොමු කරනුයේ සාමාන්යව සන්නිවේදනය හෙවත් ඉන්ද්රීරය සන්නිවේදනය වෙතය.කතාවෙන් ලිවීම තුළින්,පෙන්වීමෙන්,ඇසීමෙන්,ස්පර්ශයෙන්,ආඝ්රාිණයෙන් සන්නි වේදනය කළහැක.නිහඬබව පවා එක්තරා සන්නිවේදනයක් ලෙස ජන සන්නිවේදන මූලධර්මවලදී සැලකේ. නිහඬ බවෙන් කැමැත්ත අකමැත්ත,නොගැලපීම,ලැජ්ජාව,බිය,කුලෑටිබව,වංචනිකබව,බුද්ධිමත්බව ආදී විවිධ සන්නිවේදන ලබාදිය හැක.අවස්ථාවට උචිත පරිදි නිහඬබව නිසා බිහිවන සන්නිවේදනය විවිධවේ.සන්නිවේදන මාධ්ය් පවා අද වනවිට බිහිව තිබේ.මානව සමාජය සන්නිවේදනයට දක්වන ලැදියාව ඉතා විශාලය. මේ හේතුව නිසා සන්නිවේදනය අද ඉතා ලාභදායී වාණිජ ව්යාවපාරයක මට්ටමකට පත්ව ති‍බේ. මේ තුළ සන්නිවේදනය මුළුමනින්ම ආර්ථික කටයුත්තක් බවට පත්ව ඇත.විවිධ වෙළඳ ව්යානපාර සඳහා වාණිජ පරමාර්ථ මූලික කරගෙන සන්නිවේදන කටයුතු බහුලව සිදුවේ.මෙහිදී සන්නිවේදය පිණිස භාවිතා විය යුතු ආචාර ධර්ම පද්ධතියක්ද ලෝකයේ දියුණු රටවල ක්රිකයාත්මක වේ.සන්නි‍වේදනය සඳහා විවිධ අර්ථගැන්වීම් සිදුකිරීම ආර්ථික ක්රිදයාවළිය තුළදී සාමාන්ය දෙයකි.සැබෑවට වඩා ව්යාිජ දේ ඉස්මතු කිරීම වාණිජ ආර්ථික ක්රිීයාවළිය තුළ සිදුවන සන්නිවේදනයන්හි මූලික තරඟකාරී හැඩ තලය ලෙස දැකිය හැක.මෙහිදී සාධාරණත්වයට වඩා අසාධාරණත්වය පෙරට පැමිණ ඇති අයුරු නිරීක්ෂණය කළ හැක.බෞද්ධ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් සැලකීම වැදගත්වනුයේ මෙබඳු අවස්ථාවලදීය. හුදෙක් ආගමික පසුතලයකින් බැහැරව පොදුවේ සමස්තය කෙරෙහි සමතුලිත අයුරින් කටයුතුකළ හැකි නම් එය සාධාරණ ප්රෂතිපත්තියකි.බුදුදහම පෙන්වා ඇත්තේ එසේ කටයුතු කිරීමයි.නූතනයේදී උද්ගතව ඇති සමාජ අර්බුද නිරාකරණයෙහිලා බුදුදහමෙන් පෙන්වාදෙන ආකල්ප සන්නිවේදනය සඳහා භාවිතාකිරීම සන්නිවේදන කාර්යය වඩාත් අර්ථවත් කරගැනීමට වැදගත්වූ හේතු සාධකයකි. කතාබහ කිරීම ප්ර බල මානව සන්නිවේදනයකි.භාෂාව ඇතිවීමට ප්රැථම පවා ශබ්ද මඟින් මානවයින් වාචික සන්නිවේදනයේ නිතරවූ බවට සාධක තිබේ.කතාබහ කිරීම භාෂාව භාවිතාකිරීම නිසා පුළුල්විය.මුල්ම යුගවලදී පැවතියේ ශබ්ද උච්චාරණය,හස්ත මුද්රාේ,ආංගික අභිනය පෑම ආදීක්රුම මඟින් සිදුකෙරුණු අදහස් දැක්වීම්ය.මේවා විධිමත් නොවිනි.විවිධ ගෝත්රි්ක කණ්ඩායම්වලට පොදු වූ මෙබඳු ක්රරමශිල්ප එකල මානවයා අතර පැවතිබවට පුරා විද්යා්ත්මක සාධක හමුවී තිබේ.හුදෙක් මූලික මානව අවශ්ය තා ඉටුකරගැනීම පිණිස වෙනත් අ‍යගේ සහය අවශ්යයවූ අවස්ථාවලදී එය ලබා ගැනීම පිණිස යම් යම් ශබ්ද හා හස්ත මුද්රාවදී උපක්රාම භාවිතයෙන් සිය අවශ්ය තාව වෙනත් අයෙකුට පැවසීමට මිනිසුන් හුරුව සිටිබවට සාධක වාග්විද්යා ග්රයන්ථවල සඳහන්වේ.කල්ගතවීමේදී සමාජය ක්රවමික පරිනාමයවීම අනුව මෙකී ශබ්ද, හස්ත මුද්රාව හා ආංගික අභිනය මඟින් අදහස් ප්රේකාශ කිරීමට හුරුව සිටි මිනිසුන් ශබ්ද උච්චාරණ රටා පොදු සම්මත බවට පත්කර ඒවා වචනවලට පරිවර්තනය කරගැනීම නිසා වචන භාවිතයෙන් භාෂාවක් සකස්කර ගැනීමට සමත්විය.ලෝකයේ පැවති මුල් කාලීන භාෂා ඉතා නොදියුණු තත්වයේ සිට අනුක්ර්මයෙන් දියුණුභාෂා සේ විකාශයවූ බව වාග්විද්යාල ඉතිහාසයේ සඳහන්ය.මෙය එක්තරා අයුරක වාචික සන්නිවේදනයේ දියුණුවක්ලෙස සැලකියහැක. ඉන් පසුව වචන සුමට භාවිතට එක්විය.මානවයාගේ සිතේ ජනනය වන අදහසක් තවත් අයෙකුට පැවසීම සඳහා භාවිතාකරන මෙවලමක් ලෙස භාෂාවක ඇති වචන දැක්විය හැක.භාෂාවක් සකස්වී ඇත්තේ වචන එක්වීමෙනි.වචන එක්විය යුතු සීමා හා නීතිරීති පද්ධතියක්ද ඒ සඳහා සම්මතවීඇත. මෙය ඒ භාෂාවේ ව්යාිකරණ ලෙස හැඳින්වේ.බොහෝවිට භාෂාවක වචන භාවිතා කිරීමේදී සම්මත පොදු සම්මුතීන් කාලානූරූපව වෙනස්වේ.ඊට අනුව භාෂාවක ව්යා.කරණානූකූලබව පවා වෙනස්වී ගොස් තිබේ.සිංහල භාෂාවේ පැවති මුල්කාලීන වාග්විද්යාඅත්මක ස්වරූපයකට වඩා නූතන යුගයේදී දක්නට ලැබෙන වාග්විද්යාතත්මක ස්වරූපය වෙනස්ය.ව්යකකරණය පවා කාලයට ඔබනසේ වෙනස්ව ගොස් ඇත.භාෂාව ලිඛිත මාධ්යවයට පැමිණීමේදී වචන දැක්වීම සඳහා නිශ්චිත වර්ණමාලාවක් එයට සකස්ව ඇත.මේ අනුව ලෝකයේ බොහෝ භාෂාවන්ට ඊට අනන්යප වර්ණමාළා පවතී.නමුදු ලොව සෑම භාෂාවකට ඊට අනන්ය. වර්ණමාළා නැත.එසේ නොමැති භාෂාද ඇත.එවිට වෙනස් භාෂාවක වර්ණමාළා භාවිතයෙන් එකී භාෂාවට අයත් අක්ෂර ලියා දැක්වීම කරුණු ලැබේ.ජපන් භාෂාව ලියා දැක්වීම පිණිස චීන අක්ෂර මාළාව භාවිතා කිරීම නිදසුන් ලෙස පෙන්විය හැක.පාලි භාෂාවටද ඊට අනන්යභ වර්ණමාළාවක් නැත. මේ නිසා පාලි භාෂාව සිංහල හෝ වෙනත් ඕනෑම භාෂාවක අක්ෂර භාවිතයෙන් ලියා දැක්විය හැක.බොහෝවිට තමන්ට අනන්යව වර්ණමාළා නැතිවීමට හේතුව ලිඛිත භාෂා මාධ්ය යක් ලෙස අදාළ භාෂා නොපැවතීමයි.පාලි භාෂාව හුදෙක් කථනය සඳහාම උපයෝගීවූ භාෂාවක් ලෙස පැවති කාලවකවානුව තුළදී ඊට වර්ණමාළාවක් තිබීමේ අවශ්ය තාවක් ඇතිනොවීය. බුදුදහම පාලි භාෂාවෙන් ග්රමන්ථගතකිරීමේ අවශ්යලතාව පැනනැඟුනු පසුව වර්ණමාළාවක අවශ්යහ තාව ඇතිවිය.බුදුරදුන් ජීවමාන යුගයේදී බුදුහම පැවතියේ හුදෙක් වාචික සන්නිවේදන මාධ්යවයක් ලෙසට පමණි. ප්රවථම, ද්විතීයික හා තෘතීයික ධර්මසංගායනාවලදී පවා මුඛ පරම්පරානුගතව බුදුදහම පවත්වා ගැනීමට උත්සුකවීම නිසා බුදු දහම පැවති භාෂාවට වර්ණමාළාවක් තිබීමේ අවශ්යතතාවක් උද්ගතවූ බවට සාධක නැත.මුල් බුදුදහම පැවතියේ වර්තමානයේ අප අතර විද්යාමාන පාලි භාෂවෙන්ද එසේ නැතහොත් පාලි භාෂාවට සමානත්වය දරණ වෙනත් මගධයේ පැවති ව්යවවහාර භාෂාවකින්දැයි තිර ලෙස පැවසිය හැකි සාධක වාග්විද්යානනූකූලව දැක්වීම අපහසුය. කෙසේහෝ බුදුරදුන්ගේ ඉගැන්වීම් පද්ධතිය හැකිතාක් සමාජගතකිරීමේ ව්ය්පාරයේදී පවා ලිඛිත සන්නිවේදනයට වර්තමානයේදී ලැබී ඇති වැදගත්කම පුරාණයේදී ලැබී තිබුණේ ස්මරණය හා දේශනා මාධ්යතය වෙත බැවින් මුල්කාලීන බුද්ධ දේශනාවල ස්වරූපය කෙබඳුදැයි තීරණයකිරීම උගහටය.නමුදු දැනට පාලි ත්රිැපිටකය තුළ වාර්තාගතවී ඇති බුද්ධ දේශනාවල ආකෘතිගත ස්වරූපය මුල්කාලීන ජීවමාන බුද්ධ දේශනාවලට හැකිතාක් සමීප ස්වරූපයකින් ආරක්ෂා කරගැනීමට බොදු යතිවරුන්වහන්සේලා විසින් දරණලද දැඩි කැපවීම හා පරිශ්ර මය පිළිබඳ විශාලඇගැයුමක් වංශකථා සාහිත්යයගත තොරතුරුවල හා ශාසන ඉතිහාසයතුළ දක්වා ඇත.කිසියම් අදහසක් වෙනත් අයෙකුට පැවසීමේදී ඒවා පොදුවේ සම්මත භාෂාවක වචන මඟින් පැවසීමට සිදුවේ.අදහස වචනවලට නැඟීම අනුව එහි අදහස තහවුරුවීම සිදුවේ.මෙහි දක්ෂතාව ඇතිඅයෙකුට බොහෝ දුරට නිවැරදිව තමාගේ ඇති අදහස වචනවලට නැඟීමට හැක.භාෂාවක ඇති වචන පොදු සම්මුතීන්ය.පොදු සම්මුතී වල අන්තර්ගත වනුයේ සීමාසහිත තේරුම්ය. නමුදු පුද්ගලයෙකුතුළ ඇතිවන හැඟීම්,ආකල්ප ආදී දේ වෙනත් ඒ පැවති අයුරින්ම වචනවලට නඟා පැවසීමට හැකියාව ලැබෙතැයි සිතීමට අපහසුය.සිය අදහස හෝ හැඟීම හැකිතාක් ආසන්න ලෙස නිවැරදිව වචනවලට නඟා පැවසූ නමුදු අනෙක් අයද එය ‍එසේම තේරුම්ගනිතැයි සිතීමට අපහසුය.මන්ද සෙසු අයගේ සංජානනය වෙනස් වන නිසාය. මේ නිසා කෙනෙකු භාවිතා කරන වචන තවත් අයෙකු තේරුම්ගන්නේ ඒ පුද්ගලයාගේ සංජානන හැකියාව අනුවය.මේ හේතුව නිසා කිසයම් ප්රනස්තුතයක් වචනවලට නැඟීමේදීද වෙනසකට ලක්වේ. එසේම එම අදහස නිරූපනය කිරීම සඳහා යොදාගන්නා වචන තවත් අයෙකුට සන්නිවේදනයේදීද වෙනසකට ලක්වේ.මේ ආකාරයට කිසියම් අයෙකුගේ අදහසක් තව අයෙකු දක්වා සන්නිවේදනය වීමේදී මුලින් දක්වන අදහස විශාල වෙනසක්වීමකට බඳුන්වී සංජානනයවන බව පැහැදිලිය.මෙය සංජානන ගැටළුවකි.ලෝකයේ විද්යවමාන ප්ර ශ්න සුවිශාල ප්රහමාණයක් හටගැනීමට මෙබඳු සංජානන ගැටළු ඉවහල්වන බව පෙන්වා දිය හැක.ඇතැම් දරුවන්තුළ ජාන විද්යායත්මකව පවතින මෙවැනිවූ සංජානන ගැටළු අධ්යාටපන මනෝවිද්යාගවේ පැහැදිලි කර දී තිබේ.විශේෂ අවධානය දැක්විය යුතුමවූ මෙවැනි දරුවන්හට අධ්යාුපනය ලබාදීමේදී ඒ සඳහා පුහුණු කළ ශික්ෂකයින් භාවිතා කරනුලැබේ. සන්නිවේදනයේදී මුහුණපෑමට සිදුවන විශාලම බාධකය නම් සංජානන ගැටළු ජයගැනීම වේ.මේ සඳහා නිශ්චිත විසඳුමක් නැත.මන්ද පුද්ගල අනන්යමතාව එකීයත්වයකට ගෙනයානොහැකි බැවිනි.මානවසමාජය එකත්ත කාය එකත්ත සංඥා අවස්ථාවේ පවතීනම් සංජානන ගැටළු බොහෝ අවම කරගත හැකිව තිබිණ.නමුදු සංඥාවේ ප්ර භේද ස්වරූපය නිසා හඳුනාගැනීම විවිධ වේ.හැඳීනීම අනුව සංජානන සිදුවන නිසා සංජානනයද විවිධ වේ.ලෝකයේ පවතින විවිධත්වය බිහිවී ඇත්තේ මෙකී සංජානන විවිධත්වය නිසාය.නිර්මාණශීලීත්වය බිහිවීමට සංජානන විවිධතා සන්නි වේදනය වීමේ හැඩතල බොහෝදුරට ඉවහල්වේ.යන්ත්ර යක් හා මිනිසාගේ අතර ඇති වෙනසද එයයි.මානව සමාජය නිර්මාණශීලීවීමට සංජානන විවිධතා සන්නිවේදනය උපකාරී වේ. යමෙකුගේ නිර්මාණය තවත් අයෙකුට ඊට සම්පූර්ණයෙන්ම පරිබාහිර වෙනත් රසවින්දනයක් ලබාදීමට හැකිවී ඇත්තේ මෙකී සංජානන විවිධතා සන්නිවේදනය නිසාය.නමුදු මෙහිදී මතක තබාගත යුත්තක් නම් මෙබඳු සංජානන විවිධතා විකෘතියක් නොවන බවයි.මන්ද විවිධාකාරබව ලෝක ස්වභාවයට අනන්යකවන දෙයක් වන හෙයිනි. ස්වභාවයෙන්ම ලොව විචිත්ර ය.එහි විචිත්රනවත්බව බිහිවීමට මානව ගතිස්වභාවය බොහෝ දුරට උපකාරීවී තිබේ.මිනිසා මිනිස් හැකියාවන්ගෙන් පරිපූර්ණත්වය කරා යෑමේදී යටිසිත තුළ නිද්රාවශීලීව තැන්පත්ව පවතින විවිධ මානවආවේග කලාත්මක හා සෞන්දර්යාත්මකව මුදාහැර රසවින්දනයක් ඇතිකිරීම සඳහා නිර්මාණශීලීත්වය බොහෝ උපකාරී වේ. මේ රසවින්දන හැකියාව මානවයාහට පමණක් සුවිශේෂීවූ අනන්යහතාවයක් ලෙසද සැලකේ.මිනිසුන්ට වඩා පහත් මට්ටම්වල ජීවීන් චිත්ත ආවේග මුදාහැරීමේදී එය කලාත්මක හා නිර්මාණශීලී ලෙස සිදුකිරීමට අපොහොසත් බැවින් එමඟින් තවත් ජීවීන්ට හානිකර ලක්ෂණ පෙන්වයි.නමුදු මානවයාගේ රසවින්දන හැකියාව අනුව එය තවත් අයෙකුට රස විඳියහැකි සේ කලාකෘතියක් මඟින් ආවේග මුදාහැරීම නිර්මාණශීලීව සිදුවේ.ලලිත කලාවන් බිහිවීමට මෙවැනි මානව ක්රිෘයාකාරීත්වයක් බොහෝදුරට ඉවහල්වී තිබේ. බුදුරදුන් ජීවමානව වැඩවිසූ යුගයේදී සන්නිවේදනය බොහෝවිට ධර්ම දේශනා මාධ්යාය තුළින් දැකගත හැකි විය.ඒ යුගයේ ලිඛිත සන්නිවේදන මාධ්යද අද මෙන් බොහෝ සුලබ හෝ වඩා ප්ර චලිත මාධ්යියක් ලෙස නොතිබිණ.නූතන යුගය තුළ ලිඛිත සන්නිවේදනය වඩා දියුණු ක්රලමශිල්පද සමාජයේ ප්රාචලිතව පවතී.විද්යුනත් සන්නිවේදනය මේ අතරින් ප්ර මුඛතම වේ.ඒ අනුව විවිධ තාක්ෂණ උපකරණ විද්යු ත් සන්නිවේදන ක්රිපයාවළියේදී භාවිතයට ගනුලැබේ. ගුවන් විදුලිය, රූපවාහිනිය ආදී විද්යුසත් උපකරණ පමණක් නොව පරිගණක වැනි දියුණු තාක්ෂණ සන්නිවේදන මාධ්ය් පවා නූතන යුගයේ වඩාත් ප්ර චලිතව තිබේ.ඒ අනුව අන්තර්ජාලය නූතනයේ වඩාත් ක්ෂණික ජන සන්නිවේදන මාධ්යයයක් බවට පත්ව තිබේ.මේ නිසා මුළු මහත් ලෝකය පුරා ක්ෂණිකව සන්නිවේදනය ජාලගත අයුරින් අන්තර්ජාලය මඟින් සම්බන්ධවී තිබේ.ලෝකයේ එක් තැනක සිදුවන කවර හෝ සිදුවීමක් ක්ෂණිකව අනෙක් කෙළවරට සන්නිවේදනයවීම අද ඉතා සුළු කටයුත්තක් වී තිබේ. මේ නිසා අද සංජානන ක්රිනයාවළිය එක්තරා අයුරින් යාන්ත්රීතයකරණය වී තිබේ යැයි පැවසීම මුසාවක් නොවේ.එය හොඳට මෙන්ම නරකටද එක ලෙසම අදාළ වේ.යම් අසත්යක කරුණක් සන්නිවේදනය වුවහොත් ඒ බව කෙතරම් පෙන්වා නිවැරදි කිරීමට පසුව උත්සහ කළද,වේගවත්ව සන්නිවේදනයවනුයේ සත්ය නොව අසත්යා දේවල්ය.මිනිසුන් ස්වභා‍වයෙන්ම හොඳ දේට වඩා නරක ‍දේ සන්නිවේදන කිරීමට දක්වන අභිරුචිය නිසා හොඳ දේට වඩා නරක දේවල ව්යාුප්තවීම අධිකවී තිබේ.හොඳ දේ දැනගත් නමුදු නොදත්තාක් මෙන් සිටීමටද,නරක දේ සත්යව හෝ අසත්යන වුවද එය ඉතා‍ වේගවත්ව ව්යාැප්ත කිරීමටද මිනිසුන් දක්වන උනන්දුව පිටුපස මිනිස් චින්තනයේ අසාමාන්ය‍ ජුගුප්සාජනක ස්වභාවය සැඟව පවතී.නූතන තාක්ෂණය කෙතරම් දියුණුවුවද මිනිස් ආකල්ප එතරම් සීඝ්රටව දියුණු නොවීමද මේ තත්වයට අනියම්ව බලපායි.ආකල්ප දියුණුනොවූ මිනිසා අතට ලැබෙන තාක්ෂණය දැළි පිහිය අතපත් වඳුරාගේ මුග්ධ චර්යාව සිහිපත් කරවයි.මේ හේතුව නිසා තාක්ෂණ දියුණුවට සමගාමීව අද ආචාරධර්ම පද්ධතියක හා සාරධර්ම ක්ෂේත්රසයක අවශ්යතතාව ඉතාමත් තදින් දැනේ.ලොව අනෙක් ආගම් සිය ආගමෙන් පරිබාහිර සෙසුආගම් කෙරෙහි දක්වන අධානග්රා්හී ප්ර‍තිපත්තිය නිසා බුදුදහමේ සහනශීලී ප්රකතිපත්තිය කෙරෙහි නූතනයේ වෙනත් රටවල පවා අවධානය යොමුවීමට හේතුවක් වී තිබේ.‍සන්නිවේදන දියුණුව නිසා බුදුදහමේ සීඝ්ර් ව්යාකප්තිය ඒ කෙරෙහි අවධානය දක්වන විද්වතුන් හට බෞද්ධ සාරධර්ම හා ආචාර ධර්ම පිළිබඳ දැන හැඳින ගැනීමට උපකාරීවී ඇත. ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

ධර්මාවබෝධය හා ත්රිනලක්ෂණය -- ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

ධර්මාවබෝධය හා ත්රිගලක්ෂණය සමාජයක් යනු ඉතා සංකීර්ණ මානව සබඳතා ජාලයකි.එසේ මානව සමාජය වශයෙන් ගත්විටද සංජානනය හා සන්නිවේදන පැතිකඩ පිළිබඳ බො‍හෝ දේ සාකච්ඡා කිරීමට ඉතිරිව තිබේ.මන්ද සමාජයේ සමාජ සම්මත ගොඩ නැඟීමට සාමූහික ගති ලක්ෂණ,ආකල්ප හා චර්යා බොහෝදුරට ඉවහල්වන බැවිනි.මේ අනුව සමාජ සම්මතයක් යනු සමාජයතුළ වැඩිදෙනෙකුගේ පිළිගැනීමකි. මින් අදහස්වනුයේ සමාජයේ සෑම කෙනෙකුගේම පිළිගැනීම එකම යැයි නොවේ. යමක් වැඩි දෙනෙකු පිළිගත්තද,ඊට එකඟනොවන අය සිටියහැකිබවද පිළිගත යුතුය. මේ නිසා පොදු සමාජ සම්මතය යනු වැඩිදෙනෙකුගේ පිළිගැනීම ඊට එකඟ නොවන ටිකදෙනෙකු මත පටවන දෙයක් බව වටහා ගත යුතුය. ඊට අමතරව වැඩිදෙනෙකු‍ගේ කැමැත්තෙන් සමාජගතවන විවිධ ආකල්ප, සමාජ සම්මත පිළිබඳ අවබෝධය දෙදෙනෙකු අතර පවා දෙයාකාරයෙන් ඇති වියහැක.නිදසුනක් ලෙස පැණිරස යන වචනය ගත්විට සීනී, රස කැවිල්ලක, ඉඳුණු පළතුරක,මිදිවල ආදී විවිධ ආහාර වර්ගවල අඩංගු පැණිරස පිළිබඳ ලැයිස්තුවක් මනසට අරමුණු විය හැක. සමාජයේ පොදු සම්මතය කෙසේ පැවතියද පුද්ගල අත්දැකීමේ විෂය ‍ක්ෂේත්රයයට අනුව එම පැණිරසේ ප්ර භේද තිබිය හැක.මේ අනුව පොදු සමාජ සම්මතයතුළ පවා පෞද්ගලික ඉන්ද්රිකයානුභූතියට අනුව වෙනස් සංජානන පවතිනබව අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ.පුද්ගලාන්තර සන්නිවේදනයේදී මේ තත්වය වඩාත් උග්ර් වේ. එනම් යමෙකු පැණිරස බව පැවසූවිට එය ශ්රනවණවන දෙවැන්නා සැබවින්ම පැණිරස ලෙසට හඳුනා ගනු ලබන්නේ මුලින් පැවසූ තැනැත්තාගේ අදහසේ තිබිය යුතු පැණිරස වර්ගය නොව එම පුද්ගලයාගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම්වල අන්තර්ගත පැණිරස වර්ගයි.සංජානනය විවිධ ස්වරූපයක් ගැනීම නිසා සන්නිවේදනයට සිදුවන බලපෑම පිළිබඳ විවිධ පර්යේෂණ සිදුවී තිබේ.සන්නිවේදනය ග්රාපහයකයාගේ අත්දැකීම්වලට අනුකූලව සංජානනය කරගැනීම සිදු වේ. යම් පුවතක් සන්නිවේදනය වීමේදී සමාජයක් තුළ ග්රායහයකයින් රාශියකින් සුසැඳි සමාජ ජාලයක් තුළ විහිදී ව්යා ප්ත වී යයි.මේ අනුව පළමු ග්රාසහකයාට අදාළ පුවත සන්නිවේදනයවූවාට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් අයුරින් අවසන් ග්රාවහයකයා වෙත පැමිණෙන පුවත් වෙනස්වේ.මේ වෙනස ක්රළමිකව ඇති වන්නකි.කපුටු පිහාටුවක් වමනය කළ පුවත කපුටන් සතක් වමනය කිරීම දක්වා ව්යාවප්තවන්නේ මේ අනුවය.නිතරම පුවතට නිර්මාණශීලී යමක් එකතුකිරීම ග්රා හකයාගේ අතින්ද සිදුවේ.බොහෝවිට මේ එකතුකිරීම මෙන්ම අඩුකිරීම්ද සන්නිවේදනය තුළ විද්යඑමානය.මේ සඳහා ග්රානහකයාගේ රුචිකත්වය බලපායි.අකමැතිවූ දේ අඩුකිරීම හා කැමති දේ එක්කර වැඩිකිරීම නිසා සන්නිවේදනයවීම කිසියම් විකෘතිවීමකට ලක් කෙරේ.සංජානනය පුද්ගල අභ්යමන්තරගතව සිදුවන්නකි.සන්නිවේදනය බාහිරව සිදු වන්නකි. මෙහි යම් යම් සමාන ලක්ෂණ‍ මෙන්ම අසමාන ලක්ෂණද නොමැතිවා නොවේ.සංජානන‍යේ විවිධකාරවූ පැතිකඩ වලින් සමන්විතය.සන්නිවේදනය සංජානනය මත පදනම්ව ඇත.සංජානනය ඇති වෙනස නිසා පුද්ගලාන්තර සන්නිවේදනයේදී අනුගමනය කළයුතු සුවිශේෂී ක්රදමවේද සකස්ව ඇත. බුදුදහම අනිත්යජ, දුක්ඛ,අනාත්ම සිද්ධාන්ත ඔස්සේ ගොඩනැඟී ඇති බැවින් නිවන්දැකීම සඳහා එකී සිද්ධාන්ත ඉන්ද්රි ය බාහිර හා අභ්යනන්තර අරමුණු සමඟ ගලපා ප්රඔත්යඟක්ෂ අව‍බෝධය කර ගත යුතුය.කිසියම් සිද්ධාන්තයක් අවබෝධයේදී හුදෙක් බැහැරෙන් පැමිණෙන්නක් ලෙස නොව හුදෙක් සිය අභ්යඔන්තරගතව ඇතිවන ක්රි‍යාවළිය දැක පැහැදිලි අවබෝධකරනු ලබන්නක් වශයෙන් දැකීම වැදගත්ය.සිය කායික, මානසික ක්රි‍යාවලිය නිරීක්ෂණයෙන් සිද්ධාන්ත තමාතුළම දැකගත හැකි පමණට සිහිය හා අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය දියුණුකරගැනීම අවශ්යනය. ඒ සඳහා බුදුදහම අනුක්රුමික ප්රපතිපදාවක් හඳුන්වාදී තිබේ.එහිදී පළමුවෙන්ම සීලය මඟින් චර්යා ශික්ෂණයද,සමාධිය මඟින් සිය සිත්හි ආවේදන පැතිකඩේ ශික්ෂණයද,ප්රකඥාව මඟින් සිය සංජානන හැකියාවද වර්ධනය කරගැනීම අනුමත කර තිබේ.මෙහිදී සිදුවනුයේ නිවැරදි සංජානනය සිදුවීමට බාධාකරණ අභ්ය න්තර අයහපත් අභිප්රේගරණ සිතින් ඉවත් කිරීමයි. පුද්ගලාන්තරගත සංජානනය එක් අයුරකින් සන්නිවේදනයක් සේද සැලකිය හැක. මන්ද ඉන්ද්රි.යයන් මඟින් ගන්නා අරමුණු මොළය අභ්යරන්තරයට සන්නිවේදනයවීම සංජානනය සේ සැලකිය හැකි බැවිනි.සංජානනය යනු ස්නායු තන්තු දිගේ විද්යුකත් සංඥා චලනයවීම හා ගමන්ගැනීම නිසා මෙය දත්ත සම්ප්රේවෂණයක් ලෙසද පෙන්වාදියහැක.සන්නිවේදනය සීමාවන හා බාධාකාරීවන අවස්ථා මානසික ක්රි්යාකාරීත්වයතුළ හඳුනා ගෙන මඟහැරීමට හා ඉවත්කරවීමට මේ අනුව හැකියාව ඇතිවේ.මෙම සන්නිවේදනය සීමාවීමට හා බාධාකාරී වීමට බලපානු ලබන්නේ සෘණාත්මක අභිප්රේීරණයි.සිතතුළ අභ්යකන්තරව ඇතිවන සෘණාත්මක මානසික අභිප්රේයරණ ඉවත්වූ විට මොළයේ සන්නිවේදනය හොඳින් සිදුවේ.එවිට සන්නිවේදනයට බාධාවන හා සන්නිවේදනය විකෘති වීමට හේතුවන හේතු ඉවත්වී ඇති බැවින් සන්නිවේදනය නිවැරදිව ලැබිය හැක. නීවරණසේ සාමාන්යව ව්යේවහාරය අනුව හැඳින්වෙනුයේද සිතේ ප්ර භාස්වරය ආවරණයකරන මෙබඳු සෘණාත්මක මානසික අභිප්රේකරණයි.නීවරණ ඉවත්වූ විට සිත හොඳින් පැහැදිලිවේ.එවිට යමක ඇති ස්වභාවයම දැකගැනීමට හැකි තරම් මානසික ශක්තිය තියුණුය.පසිඳුරන්හි ක්රිියාකාරීත්වය නිසා මොළය වෙත ලැබෙන දත්ත සම්ප්රේමෂණය හෙවත් ස්නායු සන්නිවේදනය නිසා අවට ලෝකය සංජානනය කිරීම සිදුවේ.බෞද්ධ අර්ථකථන අනුව මෙය සම්පූර්ණයෙන්ම මොළයේ ක්රිනයාවක් පමණක් නොවේ.එය හදවත නමින් හඳුන්වන හෘදය වස්තුව ආශ්රිමතව පිහිටි අවිඥානක ක්රිෙයාකාරීත්වයෙහි සමාජයෝජන තත්වයක් බව මින් පැහැදිලි කරදී තිබේ.කෙළෙස් හෙවත් මානසික දුබලතා ඇතිවීමට පුද්ගලත්වය කෙරෙහි ආශක්තවූ සෘණාත්මක මානසික අභිප්රේලරණ උපස්ථම්භක වේ.මෙහිදී පුද්ගලත්වය ලෙස දැක්වෙන්නේ දැඩි ආත්මාර්ථකාමීත්වය හා බැඳුනු සමූහයෙන් තමා වෙන්කර ගන්නා ස්වභාවයයි. පුද්ගලත්වය හා බැඳුනු මමත්වය ඕලාරිකව සැලකීමේදී සක්කායදිට්ඨිය ලෙස හැඳින්විය හැක.සෝවාන්වීමේදී ප්රඕහාණය කරන සෙසු සංයෝජන වන සීලබ්බත පරමාස හා විචිකිච්ඡාව යන සෙසු සංයෝජන දෙකම ඇතිවනුයේ සක්කාය දිට්ඨිය යන සංයෝජනය පාදකකර ගෙනය.කායික හා මානසික ක්රිචයාකාරීත්වය යන දෙකටම අයත් සෑම ස්කන්ධයක් කෙරෙහිම සක්කායදිට්ඨිය ඇති ‍වේ.එසේ ඇතිවනුයේද එක් එක් ස්කන්ධ කොටසක් කෙරෙහි සිව් අයුරකිනි.පංචස්කන්ධය පාදක කරගෙන සිව් අයුරකින් ඇතිවන සක්කායදිට්ඨියේ ප්රසභේදගතවීම විසිආකාරය.මීට හේතුව පසිඳුරන් පාදක කර ඇතිවන සන්නිවේදන කෙරෙහි ගිජුකොට වින්දනය ලැබීමේ කැමැත්තයි.තෘෂ්ණාවසේ හැඳින්වෙන්නේ මෙයයි.මෙසේ තෘෂ්ණාව ඇතිවීමට මේවායේ සැබෑ ක්රිමයාකාරීත්වය නොදැනසිටීම හේතුවකි.මේවායේ සැබෑ ක්රි්යාකාරීත්වය නොවැටහෙන්නේ අවිද්යාකව නිසාය.මේ නිසා තෘෂ්ණාව ඇතිවීමට අවිද්යායව ඉවහල්වන බව පැහැදිලිය.මෙය නූල්බෝලයක් මෙන් පැටලී ඇත.එහි ඇති එක් කොණක පැටළුම ලිහූ විට සෙසු පැතිද ඉබේම ලිහී යයි.අවිද්යාසව හා තෘෂ්ණාව එකම කාසියේ පැති දෙකක් මෙනි.අවිද්යාටව නිසා තෘෂ්ණාව ඇති වේ. තෘෂ්ණාව නිසා අවිද්යා‍ව ඇතිවේ.මෙහි අවිද්යා ව යනුවෙන් හැඳින්වෙනුයේ දුක,දුක ඇතිවීමේ හේතුව,දුකෙහි නිස්සරණය,නිස්සරණයට මඟ යනාදී චතුරාර්ය සත්ය ය බව ධර්මයේ සඳහන්ය.චතුරාර්ය සත්යක අවබෝධවනුයේ විදර්ශනා භාවනාවෙනි. විදර්ශනා භාවනාව යනු නාම,රූප ස්කන්ධ ත්රිිලක්ෂණය අනුව සැලකීමතුළින් උපදින විශේෂ ප්රරඥා අවබෝධයයි.විදර්ශනා භාවනාව සම්පූර්ණවනුයේ මාර්ගඵල අව‍බෝධයෙනි.මාර්ගඵල ලැබීමේදී චේතෝ විමුක්තියද,ප්රයඥා විමුක්තියද ලැබේ.ලෞකික ධ්යාමන ලැබීමේදී සිදුවනුයේ තාවකාලිකලෙස ‍කෙළෙස් යටපත්වීම පමණි.දාර්ශනික ඤාණයතුළින් සත්යවය දැක සම්පූර්ණ ප්රිහීණවීම සිදුවනුයේ මාර්ගඵල ඥාණ ඉපදවීමෙන් පසුව පමණි.මගඵල වලට අරමුණු වනුයේ නිවනයි.පුහුදුන් සිතකින් නිවන් අරමුණු කළනොහැක. මන්ද නිවන් අරමුණුවීමේදී නිසැකවම මගඵල ඥාණ උපදින බැවිනි. කෙළෙස් සම්පූර්ණයෙන්ම දුරුවනුයේ මඟඵල ඥාණය ලැබීමෙන්බව සඳහන්වීමේ අරුතනම් එය සංජානන පැතිකඩේ ඇතිවන වෙනසක්බවයි.ලෞකික ධ්යා න ලැබීමේදීද සංජානන පැතිකඩේ මේ වෙනස ඇතිවෙතැයි තවත් අයෙකුට ගැටළුවක් ඇතිවිය හැක.නමුදු ලෞකික ධ්යාලන මට්ටමේදී ඒ වෙනස ඇතිවීම සිදුවුවද එමඟින් නව දැනුමක් බිහි නොවේ.බිහිවන දැනුම වුවද ලෝකයට අයත්වූ දැනුමකි.එනම් ධ්යාතන අභිඥා සිත්හි උපදින ඥාණ වනාහී ලෞකිකත්වයෙන් මිදුනු සිත් නොවේ. ලෞකික ධ්යාවන නොවැඩූ අභාවිත පුහුදුන් සිතකට වඩා ලෞකික ධ්යාදන හා අභිඥා ලාභීවන සිතක ඇති ලෞකික දැනුම උසස් මට්ටමක පවතින බව සත්යියකි.නමුදු ඒ උසස්බව ලෞකික සීමාවතුළ නතරවන උසස්බවකි.ඊට ‍‍ලෝකොත්තර සීමාව අතික්ර්මණය කිරීමේ හැකියාවක් නැත.ලෞකික සීමාව අතික්රනමණය කිරීමේ හැකියාව ඇතිවනුයේ මඟඵල සිතකට පමණි.ලෞකික සිත්වුවද අභිඥා සිත් උපදවා ගැනීම තුළින් මිනිසත්බව ඉක්මවන සුවිශේෂී විස්මිත අසාමාන්යි හැකියා ලැබියහැක. නමුදු ඒ හැකියා සියල්ලම ලෞකික සීමාවතුළ කොටුවී පවතින බව අමතක නොකළ යුතුය. ලෞකික ධ්යායන පාදකකර ඉපිදවූ අභිඥා සිතකට අතීන්ද්රීනය ප්රසත්ය ක්ෂ දැනුම සන්නිවේදනය කළහැක.සාමාන්යි මිනිස් ඉන්ද්රියයන් එක්තරා සීමිත හැකියාවලින් යුතුය.අභිඥා සිත්වලින් මෙබඳුවූ හැකියා අසාමාන්යන මට්ටමට වර්ධනය කළහැක.එවිට භෞතික උපකරණ භාවිතාකිරීමෙන් තොරව මිනිස් ඉන්ද්රිදයන්හි සීමාවෙන් බැහැරව ඇති දේ පහසුවෙන් සන්නිවේදනය වේ.මේ අනුව රූප,ශබ්ද, රස,ගන්ධ,ස්පර්ශ හා ධර්ම යන සන්නිවේදන ලැබිය හැක.මේ සන්නිවේදනය සතර මහාභූත රූප නොඉක්මවා සිටින්නකි.හෙවත් ලෝක විෂය තුළ පිහිටියකි.ලෝකෝත්තර ස්වභාවය නම් මෙකී ලෞකික භූත ස්වභාව සීමාවෙන් බැහැරවූ යන්නයි.එසේ බැහැර විය හැකිදැයි යන්න පවා පුහුදුන් මානව මනසට ගෝචර නොවේ.පළමුවරට ඒ පිළිබඳ දර්ශන ඥාණයෙන් කිසියම් වැටහීමක් ලබා ගන්නේ සෝවාන් මාර්ගඵල සිතකින් බව ධර්මයේ සඳහන්ය.පළමු දර්ශන ඥාණයේ ඇතිවීම ලෙස සෝවාන් මාර්ගඵල ඥාණය හැඳින්වෙනුයේද එබැවිනි.මාර්ගඵල සිත් සැබවින්ම සංජානන අංශ‍යේ ඇතිවන වර්ධනීය අවස්ථාවකි. මිනිසාගේ දේහයේ මෙන්ම මොළය තුළ සන්නිවේදන කටයුතු සිදු වනුයේ ස්නායු පද්ධතියේ ආධාරයෙනි.බාහිර පරිසරය අවබෝධකරගනුයේ සන්නිවේදනය මඟිනි. ලෞකික දැනුම ලැබීමේදී පුද්ගලයෙකුට බාහිර පරිසරය තිබෙන ස්වභාවයෙන්ම තේරුම්ගැනීමට නොහැක.ලෞකික දැනුම ලැබීමේදී අභ්යුන්තරව සංස්කරණ ක්රි යාවලියක්ද සිදුවේ.මේනිසා අයෙකු සංජානන කරගනුයේ නිවැරදි දෙයක් නොවේ.බාහිර පරිසරය තමාගේ අභිමතය පරිදි සංස්කරණය කර උකහාගන්නා ලද දේය.එනිසා මෙහිදී පුද්ගලයා ලබන දැනුම නිවැරදි දැනුමක් යැයි පැවසිය නොහැක. එමඟින් ලෝකයේ සැබෑව ග්රිහණය කරගත ‍නොහැක.සැබෑව වෙනුවට මායාව සත්යමයම ලෙස වටහාගනී. මායාව රඳවාගත හැක්කේ කෙටිකාලසීමාවකටය.මන්ද එය නිරතුරුව වෙනස්වන බැවිනි.අනිත්යහවූ දුක්සහිතවූ අනත්තවූ දේ ඊට වඩා ප්රකතිවිරුද්ධ අයුරින් වටහාගනී.එනම් නිත්යය,සුඛ, ආත්ම යනුවෙනි.නමුදු මෙය සැබෑව නොවේ.වරදවා සංජානනය කිරීමකි.දිගුකාලයක් වැරදි ලෙස සංජානනය කිරීම නිසා මානවයාතුළ කිසියම් වැරදි සහගත මානසික හුරුවක් ඇතිව තිබේ.එය එක් වරම වෙනස්කළ නොහැක. එසේ කිරීම අපහසුය.එබැවින් ක්ර මික ප්රේතිපදාවක් ඔස්සේ වැරදි දැකීම අඩුකිරීමට වෙහෙස වියයුතුය.එවිට කිනම් මොහොතක හෝ එහි උපරිමය දක්වා යාහැකිවනු ඇත. මන්ද ක්රදමිකව ලබන මේ පුහුණුව ස්නායු පද්ධතියට බලපෑ යුතුය. මොළයේ රසායන ව්යුනහය දක්වා එහි බලපෑම ව්යාමප්තව පවතී.ත්රි හේතුක පටිසන්ධිය යනු යථාවබෝධය ලැබිය හැකි පමණට මානව ජීව විද්යාසත්මක ව්යුකහය උපතින්ම උරුමකරගෙන පැමිණීමයි.සසර පුරුද්ද මේ සඳහා උපකාරී‍වේ. ත්රියහේතුක පටින්ධියක් නොලැබූවෙකු කෙතරම් උත්සාහ කළද,ඒ පුද්ගලයාට ජීව විද්යාුත්මක සහය නොලැබෙන නිසා මේක්රි.යාකාරීත්වය නිවැරදිව වටහාගැනීමටනොහැක.ලෝකෝත්තර දැනුම ලැබීමට ජීවවිද්යාේත්මක සහයද ඇවැසි බව මින් පැහැදිලිය.එය ලෞකික දැනුම ලැබීමටද එක සේ වැදගත්ය.නමුදු ලෝකෝත්තර දැනුම ලැබීම මෙහි ප්රයමුඛව සැලකේ.සන්නිවේදනය නිවැරදිව ලැබීමට ජීව විද්යාදත්මක අනුබලය බොහෝ උපකාරීවේ.මන්ද එවිට සන්නිවේදනයට බාධාකාරීවීම් ඇති නොවන බැවිනි.ජීව විද්යා්ත්මක දුබලතා සන්නිවේදනයට බාධාකාරී ලෙස ක්රි යාත්මක වේ. අනිත්යේ ලක්ෂණය පිළිබඳ නිවැරදි සන්නිවේදනයක් ඇතිනොවනුයේ නිත්යැසංඥාව නිසාය. දුක්ඛ ලක්ෂණය පිළිබඳ නිවැරදි සන්නිවේදනයක් ඇති නොවීමට සුඛ සංඥාව බාධාකරයි.අනාත්ම ලක්ෂණය පිළිබඳ නිවැරදි සන්නිවේදනයක් සිදුවීමට ඇති අවහිරය නම් ආත්ම සංඥාවයි.සංඥාවේ ලක්ෂණය හැඳිනගැනීමයි.සංජානනය අර්ථදැක්වෙනුයේද හැඳිනගැනීම් ලක්ෂණයෙනි.ඒඅනුව මේ සංඥාව මඟින් සංජානන ක්රිැයාකාරීත්වය විග්රකහ කරනබව පැහැදිලිය.පුහුදුන් සිතක සංඥා විපර්යාස වී පවතින බව පිළිගැනීමට හැක.එවිට එම සංඥා විපර්යාසය යළි සකස්කර නිවැරදිකිරීම විදර්ශනා භාවනාව තුළින් සිදුවේ යැයි සැලකිය හැක.ලෞකික ධ්යාීනවලදීද සංඥාව පාදක කරගෙන භාවනා වැඩීම සිදුවේ.රූපාවචර හා අරූපාවචර ධ්යාිනවලදී සිදුවනුයේ ක්රවමිකව සංඥාව සියුම්කිරීමයි.එහිදී අවසාන ඉලක්කයවන නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයේදී සංඥාව ඇති නැති ප්රයමාණයට සියුම්වේ. ඉන් ඔබ්බට සංඥාව සියුම් කළ නොහැක.එබැවින් එතැනින් ලෞකික ධ්යානන මට්ටම් නවතී.මෙම සීමාවෙන් ඔබ්බට ගමන්කළ හැක්කේ විදර්ශනා වැඩීමෙන් පමණි.එනම් සංඥාවේ යථා ස්වභාවය පිළිබඳ අරමුණු කිරීමෙනි.සංඥාව දුරුකළ හැක්කේ එය සියුම් කිරීමෙන් නොව එහි විපරිණාම ගති ලක්ෂණ අරමුණු කිරීමෙන් බව මින් පැහැදිලිවේ. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤා යතනයේදී සංඥාවේ එක් ලක්ෂණයක් අරමුණු වේ. එනම් ඇති බව හා නැතිබව නොහැකිය හැකි බවයි.එය සංඥාවේ ක්රිමයාව හැඳිනගැනීමට අවශ්යස මූලික ලක්ෂණයක් පමණි.සංඥාවේ ස්වභා‍වය ප්රුඥාවෙන් දැකියහැකි ලෙස මෙහිදී නුවණක් ඇති නොවේ.මෙහිදී සංඥාවේ සියුම් කිරීම සිදුකරනුයේ සිත කෙළෙස්වලින් දුරුව තබාගැනීමේ උපක්රැමයක් වශයෙනි.ඒ මිස සංඥාවේ ස්වභාවය පුළුල්ව අරමුණු කිරීමක් මෙහිදී සිදු නොවේ.ප්ර ථම රූපාවචර ධ්යා න මට්ටමේ සිටම එක් එක් ධ්යා නාංග විදර්ශනාවට නැඟීම තුළින් සිදු වනුයේ සංඥාවේ යථා ස්වභාවය ලෙස සිහි නුවණ යොමුකිරීමයි.ලෞකික ධ්යා්නවල පවතින යම් අරමුණකට තියුණුවයොමුවීමේ ශක්තිය භාවිතාකර සංඥාව පිලිබඳ යථාවබෝධය ඇතිකරගැනීමට වෙහෙස ගනී. විදර්ශනා වැඩීමට ලෞකික ධ්යාභන අවශ්ය ම නැත.එසේ වුවද ලෞකික ධ්යා නවලඇති සිහිය,එකඟබව හා යම් අරමුණකට සියුම්ව යොමුවීමේ හැකියාව ආදී ගුණාංග විදර්ශනා වැඩීමට යෝග්යක පිටිවහලකි.එනිසා ලෞකික ධ්යාඅන විදර්ශනා භාවනාවට උපකාරයක් මිස අනිවාර්ය නැත. ඇතැමෙකුට ස්වභාවයෙන්ම යම්කිසි අරමුණකට සියුම්ව සිත යොමුකිරීමේ හැකියාව ඇත. එබඳු අයෙකුට විදර්ශනා භාවනා වැඩීමට ලෞකික ධ්යාුන තිබිය යුතුම නැත.සමහරුන්ට මේ ගති ලක්ෂණ හා හැකියාව නැත.එබඳු අයට නම් විදර්ශනා වැඩීමට පළමු ලෞකික ධ්යානන හෝ සමාධි මට්ටම් ලැබීම අවශ්යටය.චරිත හා පුද්ගල ආදී වශයෙන් මෙය වෙනස්වේ.එසේ තිබියදී එක් අයෙකුට නිර්දේශ කරන ලද්දවක් තවත් අයෙකුට බලහත්කාරයෙන් පැටවීම යෝග්යෙ නැත.සූක්ඛ විදර්ශක රහතන්වහන්සේලා යනු කිසිදු ලෞකික ධ්යාකනයක් නැතිව විදර්ශනා භාවනා වඩා අර්හත්ඵලයට පත්වූ උතුමන්ය.පුහුදුන් අයට සංඥා විපර්යාසය නිසා පංචස්කන්ධ මිරිඟුව සැබෑවක් ලෙස පෙනේ. විදර්ශනා භාවනාව ඇත්තේ මෙකී සංඥා විපර්යාසය දුරුකරගැනීමට උපායක් වශයෙනි.සසරභව ගමන සිදුවනුයේ මේ සංඥා විපර්යාසය නිසාය.සංඥා විපර්යාසය නිසා සැබෑවබොරු ලෙසද,බොරු සැබෑව ලෙසද පෙනේ. යථාභූතඥාණදස්සනයට පැමිණීම යනු මේ සංඥා විපර්යාසය දුරුකිරීමයි.ඒ සඳහා ක්රාමික ප්රෑතිපදාවක් හඳුන්වා දී තිබේ.ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය යනු ඒ ප්රදතිපදාවයි.එහිදී සීල, සමාධි හා ප්රදඥා යන ත්රි ශික්ෂාව යටතේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය ප්ර ගුණ කරනු ලැබේ.පුද්ගල චර්යා සංස්කරණය සීල ශික්ෂාව මඟින් සිදුවේ.සංඥා විපර්යාසවීම නිසා ඇතිවන චර්යා පැතිකඩ නිවැරදි කිරීම සීල ශික්ෂණ‍‍යේ අරමුණයි.චර්යා ශික්ෂණය මඟින් කය වචන දෙකේ සංවරබව ඇති වේ.මේ සංඥා විපරිතබව දුරුකිරීමේ මූලික පියවර‍වේ.බුද්ධිමය හා ආවේදන වශයෙන් සංඥා නිවැරදිකිරීම සිදුවනතුරු බාහිර හැඩය සකස්කළ යුතුය.ඒ සඳහා මූලික පියවර වන සීලය උපකාරී‍වේ.ආවේදන පැතිකඩතුළ සංඥා විපර්යාසය නිවැරදිවනුයේ සමාධි ශික්ෂාව මඟිනි.එහිදී ලෞකික ධ්යාීන සමවත් ආදිය සිතතුළ එකඟබව ගොඩනඟා ගැනීමට උපකාරීවේ.බුද්ධිමය පැතිකඩතුළ සංඥා විපර්යාසය නිවැරදිවීමට ප්ර්ඥා ශික්ෂාව අත්යවවශ්යමය.විදර්ශනා භාවනාව උපකාරීවනුයේ මෙහිදීය.මඟඵලලැබීම නිසා ප්රකඥා ශික්ෂාව වර්ධනය වේ.සෝවාන් මඟඵලයේ සිට අර්හත්වය දක්වා වූ විවිධ අවස්ථාවලදී එහි ප්රේඥා ශික්ෂාව සම්පූර්ණවීම අනුපිළිවෙළින් සිදුවේ.අවසාන වශයෙන් අර්හත්වයලැබීම නිසා ඒ ප්රීඥා ශික්ෂාව සර්ව සම්පූර්ණවේ.ප්රවඥාව නම් සංජානන පැතිකඩ සන්නිවේදනයට සෘජුවම අදාළය.

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 0718064226

ජීවනදායක ආහාරය මමය

රචනා 2402:4000:B18F:BF00:1:0:5916:D4D6 12:16, 8 මැයි 2023 (යූටීසී)

බුද්ධ ධර්මය

රෙදි කඩක් උපමාවට ගෙන ධර්මය දේශනා කලේ කාටද 2402:4000:1245:7EE7:1:0:D92:518B 03:21, 30 නොවැම්බර් 2023 (යූටීසී)