ප රෙ වි ස න්දෙශ-පරාක්රමබාහු රාජ වර්ණනා
පරාක්රබම බාහු රාජ වර්ණවනා.
21. ක්රිහ: කා: ප: ස:- පැරකුම්බා නරනිඳු දින.
[සංස්කරණය]අදහස:- ආශීර්වාවදයක්.
ශතකුම්භ නම් පර්ව තය මෙන් සථිරසාර ගුණයෙන් යුත් අගස්ති නම් රුසියා මෙන් රුපුන් නමැති සයුරේ ජල පානය කළ යාචක ජන සතුටෙහි යෙදවීමෙහි භද්රප ඝටයාකාර වූ පැරකුම්බා නරනිඳු සඳ මේ පුරයෙහි ජයගනීවා.
නිර්දොශ.
“සතකුම්බා ගිරි” යනු රන් ආකරවලින් සැදුණු පර්වපතයකට වහර නමකි. සතකුම්බය නමිනා යුත් ඉතා අනගි රන් වර්ගකය ඒ පව්වෙන් ලැබෙන හෙයින් ඒ නම ඒ පර්විතයට ව්ය වහාරය වී තිබෙනා බව දතයුතු.
(112)
කුම්බායොන්.
කුම්බායොන් හෙවත් කුම්බ යොනි යන්නෙන් අගස්ති නම් තාරකාවය යි ප්රයකාශ වේ. අගස්ති තරුවේ ආලොකය සමුදුර ජලයට වැටුන කල්හි එහි වූ ජලයෙහි රැඳි සියල් කුණු කසල වල් ජලයෙන් වෙන්ව පිරිසිදු වූ ජලය සැවොම තරුවෙහි වූ ආලොකය හා සම්බන්ධව පවතී. හෙවත් එහි ආලොකයට ඇදගත්තාක් මෙන් වේ. මේ ඇද ගැනීමට බී ගැනිමය හෙවත් පානය කිරීමය යි අලංකාර ශාස්ත්රපඥයින් අතරෙහි වූ සම්මුතියකි. පැරකුම්බා නරනිඳුගේ කීතිති නමැති ආලොකය වැටුන තන්හි සතුරන්ගේ කුරිරු ගතිය අස්වී ගොස් ප්රිසන්නව රජහුගේ අණසකට ආකර්ෂ්ණය වීය යි දක්වනු සඳහා “මන කුම්බා යොන් පාකළ රුපු සයුර” යනු යොදනා ලද බව පෙනී යේ.
‘බද කුම්බා’
බද කුම්බා යනු භද්රස ඝටය නමැති වස්තු ගෙන දෙවනා වස්තුවකට ව්යවවහාර නාමයකි.
22. ක්රිම: කා: ප: ස:- තෙද කළඹ කඳුළු දැනවී.
[සංස්කරණය]අදහස:- වංශය හා ශත්රැ බල මදිනය
සූය්ය්-වහ වංශයට අග්රද වූ සක්රජාවන් මේ රජාගේ තදවූ තෙජස පිණ්ඩය නමැති වූ රෞද්රහ සූය්ය්ය න තාපයෙන් අනන්යග රාජ කාන්තාවන්ගේ නෙත්රම නමැති උත්පලයන්හි කඳුළු දිය නමැති වූ තුෂාර පොදවල් ඉපද වී. ඒ ආශ්චය්ය්යගේ ය බලව.
නිර්දෙනශ.
“දිනකර කුල”
මෙහි “දිනකර කුල” යන්නෙන් සූය්ය්. ා රාජ වංශය ය යි ප්ර කාශ වේ. ලක්දිව රාජ බලය සූය්ය්” වංශයට අයත් ප්ර්ධාන රාජවංශ තුනක් යටතේ ඒ ඒ කල පැවතුණු බව පෙනීලා යේ. ඒ වනාහි හුදකලා ශාක්යත රාජ වංශය, ලම්බකර්ණෙ වංශය සහ මෞය්ය්හුද ය හෙවත් මොරිය නම් රාජ වංශයද වේ. ශාක්යරරාජ වංශය යන්නෙන් පණ්ඩුකාභය රජුගෙන් පටන් ගෙන යසසිළු නම් රජු වන තෙක් නො කඩ ලෙසින් පැවතී ආ රාජ පරම්පරාව මෙතැන්හිදී අප විසින් අදහස් කරනු ලැබේ. පණ්ඩුකාභය රජ වනාහි දඹදිව කපිලවස්තු නම් පුරයෙහි රජයට පත් සීහ හනු රජුගේ පුත් සුධොදන මහ අජුන්ගේ මල් අමිතොදන
(113)
ශාක්ය1රාජ කුමරුන්ගේ මුනුපුරු වූ දීඝායු කුමරුන්ගේ මුනුපුරෙකි. ඉක්බිති පැවති සූය්ය් කු වංශයට අයත් රජ පරපුර දෙකක් වූහ. ඒ රාජවංශ දෙක දෙවනපෑතිස් රජුගෙ කාලෙදි මහ බොධි ශාඛා‍වුන් වහන්සේ මේ රටට වැඩමවද්දී ඒ සමග මෙහි පැමිණි ලමෑණී සහ මෞය්ය්බොධය යි මේ රටේ පළව ගිය රාජ පරපුර දෙක වූහ.
ඇතුගල් පුර ක්රිෙ: ව: 1304 පමණේදී රජයට පත් පැරකුම්බා රජහුගේ අභාවයෙන් පසුව දිනකර කුල පරපුර ගත එකම රජා ජයවද්දන නම් පුරයෙහි බුදු වසින් 1958 වන වස්හිදී සිහසුන් පත් පැරකුම්බා රජ තුමාය ය යි අපගේ පිළිගැනීම වේ.
23. ක්රි: කා: ප: ස:- මෙරද නිමල්වණ කිළුටු කළ පමණෙකි.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජානුභාවයක්.
මහත් වූ ඝන වූ වනයන් හා පර්වාත දුර්ග යන්හි වූ යුදලොල් රජුන්ගේ හිස් නමැති මාලාවන් ගැල්වීමට මේ රාජයාගේ තාමරසාකා වූ පාදයෙහි නිය මල් කිළුටු කළ පමණෙක්ම වීය.
නිර්දෙ ශාදිය.
යථොක්ත පද්යනයෙහි වූ “ගනවල් ගිරි දුදුළු සෙව්නා විපුල් වන යුද ලොල් රදුන්” යන්නෙන් එ කල්හි එ රජු හට සතුරු ව සිටි රජ කුමරහු කවරහු දැ විමසා බැලීමේ දී මෙසේ සලකා බැලිය යුතු වේ. එ රජ රයිගම රජයට පත්වූ යේ පැරකුම්බා ඈපා නම් සේනාධිලඞකාර මහලෙබ නමින් විසූ උතුමාගේ මුනුපුරෙකු පරාජය කිරීමෙනි. ඊලඟට සතුරුව විසූවන් අතුරෙන් කෙනෙකු නම් කුමාර අලකේශ්වර ප්රිභූරාජයා වේ. ඒ තෙමේ වූ කලී ඉහතකී මහලෙබ තුමාගේ බෑනා විය. මේ දෙදෙනා වනාහි පද්යවයෙහි සඳහන් “ගිරි දුදුළු සෙව්නා යුද ලොල් රදුන්ගේ සංඛ්යාෙවට අයත් නොම වේ ය”යි පෙනී යේ.
ඒ අතර මෙ රජුගේ රජ වීමට සතුරුව කඳු රට ජෝතිය සිටු නමින් පසිඳු කුමරෙකු සහ ගම්පල වීරබාහු රජුගේ දෙවන තෙවන පුත්වරු වන විජය ඈපැය, තුනේසිය හෙවත් දෙව ස්වාමි යන දෙ කුමරද සතුරුව සිටියාහුය යි ඉතිහස මගින් පෙනිලා යෙ යි. පැරකුම්බා සිරිතෙහි ඒ බව මෙසේ සඳහන් වේ.
(114)
ජෝතිය සිටු ගැන.
බා ති ය රජවන් පැරකුම් දින ර ද
ජෝ ති ය වත සියරඟ සෙන් රැස් ක ඳ
ජෝ ති ය සිටු නරවර ගනදර ක ඳ
බී ති ය කර ගියෙ පර සක්වළ වැ ද
ගම්පල කුමරුන් ගැන
පි නි පා වන් පිරිසිදු යස වතු රු
සි ය පා තෙද යුත් මෙ රජුගෙ සොඳු රු
සි රි පා නියරැස් ගඟ බැස මහ රු
ස ත පා ගති ගිම් ගම්පල කුම රු
24. ක්රිග: කා: ප: ස:- උනඹුවෝ වරලස මිදූ
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජ තෙජස වර්ණමනා.
ගින්නෙන් ලෝ නස්නා කල පහළවනා ඉරු රැස් වන් මේ රාජයාගෙ තෙජස නමැති වහ්නිය රෞද්රළ වූ සතුරන් නමැති අගිල් වනයෙහි ඇවිලී ගුණ නමැති සුගන්‍ධ භාවයට පැමිණිලා කීතිති නමැති ධූමය දස දෙස විහිදී පවතින කල්හි ඔවුන්ගේ අඹුවෝ මලින් සැරසූ කෙශ කලාපයන් මුදා ලුවාහුය.
නිර්දෙඔශ.
“යුගත පත” “සහස පත” යනාදිය ගැන විස්තර 5 වන පද්ය යට ලියූ විස්තරයෙන් දතයුතුයි. ඒ සිදුවන කාලය කල්පයකට වරක් බැගිනි. කල්පයාගේ විශේෂ‍යන් මීලඟ 25 වන පද්යලයට ලියන නිර්දෙගශයෙන් දතයුතු.
25. ක්රි : කා: ප: ස:- යස රස කිරි සිඳු සිරි ගත
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජ නීතියේ නිර්ම:ලත්වයක්.
උරගෙන්‍ද්‍රයාය, තුෂාරය, මුක්තාභාරය, සේවතාඞගරාගය, ඓරාවණය, නිකකුසුම්ය, චන්‍ද්රපයා‍ය යන මේ ඉන්රිිකම ය අනින්‍ද්රි,ය වස්තූන්ගේ විලාශයෙන් ශුභ්රස වර්ණකයෙන් යුත් මේ රාජයාගෙ කීතිති ජලය දස දිසාවන්හි පිරිසිදු කරන කල්හි කිතු යුගය පැමිණි කල ක්ෂීර සාගරයාගේ ශ්රි්යාව ගත්තාක් මෙන් විය.
(115)
නිර්දෙ5ශාදිය.
කිතු යුගය යනු අනතඃකල්පය නමැති කාල මානයාගේ ප්රිභෙදයකට ව්යුවහාරයකි. අනතඃකල්ප කල්පය යනු යුග 8 ක් එක්කොට සලකන කල්හි ඊට ව්යුවහාරයකි. ඉන් යුග 4 ක් උපසර්පර්ණක නම් වේ. 4 ක් අපසර්පර්ණ තම. ඒ මෙ‍යින් අවබෝධ කටයුතුයි.
මෙහි උත්සර්පණී යනු සත්‍වයාගේ ආයුෂ 10 න් පටන් ගෙන අසඞඛ්යක තෙක් වැඩීගන එන යුග 4 ට ව්යෂවහාරයකි. අප සර්පණී යනු අසඞඛ්ය ආයුෂයෙන් පටන්ගෙන 10 න් කෙළවර වන යුග 4 ට ව්ය වහාරයකි. මෙසේ යුග 8 කින් සැදුම් ලද අනතඃකල්ප 20 ක් එක් කොට සලකන කල්හි ඊට අසඞඛ්ය් කල්පය යයි ද එවන් අසඞඛ්යා කල්ප 4 ක් එක් කොට සලකන කල්හි මහා කල්පය යයි ද ව්යලවහාර වේ. මහ කල්පයක් ගිය තැන ගින්නෙන් හෝ ජලයෙන් හෝ වාතයෙන් ලෝක විනාශයක් වන්නේ වේ.
26. ක්රි : කා: ප: ස:- “සෙතට මුල එමය යි” සිතෙනුයෙ.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජ රූපාලංකාරයක්.
ලෝ වැසි සැම ජනයාගේ සිතත් සමග ඇසත් ඇදලා හැරගන්නා මේ නිරඳුගෙ රූපාලංකාරයට පරාජය වීමට පළමුවෙන් මහෙශ්වරයාගේ ලලාටාක්‍ෂියෙ ගින්නෙන් ශරීරය විකාරයට පමුණුවන ලද්දේය යන පුවතක් වේද අනඞගයාගේ ශාන්තියට හෙතු වූ යේ එම කාරණයමැ යි සිතෙන්නේ වේ.
(116)
නිර්දෙ6ශ.
පෙර කලකදී අනඞගයාද දෙව් මිනිසුන් මෙන් ශරීරාඞග යන්ගෙන් යුක්තව සිටි බවක් ද එ කාලයේ තපස් රැකීමෙහි යෙදී සිටිය ඊශ්වරයාගේ ධ්යාතනය සුන් කරලන්නට ගියතැන ඉසුරු තෙමේ ඒ දැකලා අනඞගයාගේ ශරීරයේ ඇසට පෙනෙන සියල් කොටස් දළැසෙහි වූ ගින්නෙන් දවාපූ තැන එතැන් පටන් ඇසට පෙනෙන සිරුරක් නොමැතිව අදෘශ්ය මාන රූපාලඞකාරයෙන් වසන්ට වන්නේය යි ලෝ තුල පවතින සම්මුතියකි. ඒ කාරණය ආශ්‍ ඇයකොට ගෙන මෙහිදී මේ රජුගේ රූපාලංකාරය දක්වන ලද විය.
27. ක්රි: කා: ප: ස:- සක් යුවල (සවණත) සපැමිණි.
[සංස්කරණය]අදහස:- ජනාරක්ෂටණාලඞකාර‍යක්.
සවුළු රාජ කුටුම්බය නමැති පද්මාකරයට දිලිසෙන සූය්ය් ංයෙකු හා සම වූ, අති නිමල් පැවතුමෙන් හෙබියාවූ මේ නර ශ්රෙිෂ්ඨයාගේ ලෝ පසිඳු ස්වභාවික නෙත්රමය හා ප්රතඥා නමැති නෙත්රකයද යන දෙනෙත නිරතුර රට තොට හා තම රට වැසි සැම ජනයන්ගේ සැප දුක බැලුමට යෙදවිය.
නිර්දෙරශාදිය.
යථොක්ත පද්යසයෙහි වූ “සවුළු කුල” යන්නෙන් දඹදෙණි පුර කලිකාල සාහිත්යප සර්වෙඥ පණ්ඩිත පරාක්රලමබාහු රජුගේ රාජ පවුල යන අදහස ගෙන දේ.
ලක්දිව විසූ රජ පවුල් අතුරෙන් වංශ පරම්පරා ආදීන් අහක තිබියදී එක රජ පවුලක් අතරේ පමණක් විශේෂ ප්ර තිපත්තියක් ඇති විය. ඒ වනාහි දඹදෙණි පුර ඉහත නම පෙනෙන සර්ව්ඥ පණ්ඩිත පරාක්රවමබාහු මහ රජුගේ වැඩිමහල් පුත්ර විජයබාහු රජු ප්ර ධානකොට ඇති එතුමන් සොහොයුරු සිරි බුවනෙකබාය, තිලොකමල්ලය, පැරකුම්බාය, ජයබාය යන සිව් දෙන හා සුහුරු බඩනු වූ වීරබාහු යන රාජ පුත්රපයන් අතරේ ඇති වූ ප්ර තිපත්තියක් විය.
ඒ ප්රුතිපත්තිය වනාහී පියාගේ අවවාදය ලෙස ශ්රීත ලංකාද්වීපය සවුළුව අනුභව කිරීම විය. ඒ අවවාදය දීම පිළිබඳ ප්රලවෘත්තිය මෙහි පහත පෙනෙනාකාර පූජාවලිය ආදියෙහි සඳහන් වේ. එහි “දඹදෙණි පුර කලිකාල සාහිත්යා පඬි පැරකුම් මහරජාණන්ගේ ලොක ශාසනාභිවෘධිය පිළිබඳ
(117)
කටයුතු ප්රලකාශකොට අනතුරුව මතු රාජ්යකරක්‍ෂාවට” කටයුතු පිළියෙළ කරනා තන්හි (පඬි පැරකුම්) රජපා බොහෝ කලක් රජ සිරි විඳිනාහු තමන්ගේ සහජාත පුත්ර වූ ශ්රීන විජය බාහු ආදී පුත්රසයන් පස්දෙනා හා වීරබාහු නම් බෑන රජු හා සදෙනා ලඟට කැඳවා නො එක් අවවාද දෙන්නාහු - දරුවෙනි, ලොකයෙහි අවජාතය, අනුජාතය, අතිජාතය යි පුත්රලයෝ තුන් දෙනෙක් වන්නාහ: එයින් මව් පියන්ගේ කුල පරපුර සැපත් නසා ඔවුන් ශ්රීකවුන්ගම අශ්රීි විඳිනාහු අවජාත නම් වෙති.
මවු පියන්ගේ කුල පරපුර සැපක් පමණක්ම රක්‍ෂාකොට ඔවුන් හා සම සමව වසන්නාහු අනුජාත නම් වෙති. මවු පියන්ගේ කුල පරපුර සැපත් හා අවශේෂ වස්තු වඩ වඩා ශ්රී සම්පත් උපදවාගෙන ඔවුන්ට වඩා ශ්රී සම්පත් විඳිනාහු අතිජාත නම් වූ උත්තම පුත්ර් නම් වෙති මම ද ම පියාණන් වහන්සේ මට ගෙනදුන්ඓක මායා රජය ගෙන දැන් තුන් රජයම එක්සත්කොට තබාගත්මි. ඔබ සාධාගත නුහුණු ද්ර්විඩයන් ලුහුබැඳ නො එක් මහ වන්නීන් ගෙන්වා මා පාමුල්හි රැස්කරවාපීමි.
දඹ‍දිවින් බිසෝවරුන් ආදී වූ නානා රුවන් හා පාක්කුඩම් ගෙන්වා ප‍රදෙශයෙහි රජුනුදු තොපට නෑකොට තබාලීමි. සොළී පාඬි රාජ්යමයෙහි රජුන්ගෙන් රජ වොටුණු හා අනගි මිණිපඬුරු මා කරා ගෙන්වා ගතිමි. තොප හැම තබා මාගේ හත් මුනුපුරු පරම්පරාවෙකත් රජසිරි විඳිනා පමණ අපමණ වූ නවරත්නයන් හා මැණික් ගෙන්වා තබාලීමි. ලෝක ශාසනය ද සමග කොට තබාලීමි.
දරුවෙනි, මේ ආදි කාරණයෙන් මම ම පියාණන් වහන්සේට අතිජාත පුත්රන වීමි. තෙපි තෙපිදු මට මෙසේ ම අතිජාත පුත්ර වව.
“පෙර සාගර නම් රජහුගේ සැට දහසක් පුත්රමයෝ දඹදිව සැට දහසක් නුවර මවා වෙන වෙනම සමගව ම රාජ්යත කළාහ. ඒ දඹදිව දෙවනුව දස බෑ රජ දරුවෝ බෙදාගන කෑවාහුය” තෙපිදු මතු ඔවුනොවුන්ට සුවචව සිරිලක බෙදාගන සමගිව ම රාජ්යය කරව, පරසතුරන්ට අවසර නො දෙව, තෙපි තෙපිද මට මෙ සේ අතිජාත පුත්රද වෙවයි.
(118)
යනාදීන් ඔවා තෙපුල් දී මහා සංඝයා හා රාජ්ය වාසීන් රැස්කොට මාගේ මේ පුත්රනයන් පස්දෙනා හා වීරබාහු නම් භාගිනෙය්ය යන් හා සදෙනා අතුරෙන් මතු රාජ්යා්රක්‍ෂාවෙහි යොග්යනයෝ කවුරුදෝ හෝ යි විචාළහ.
එ තෙපුල් අසා මහ සංඝයා කියන්නාහු “මහ රජ මොහු සදෙන වෙන වෙනම ධෛය්ය්සා වීය්ය්හු ඥානබල කායබල ඇතියහ. එතකුදු වුවත් තොපගේ ජ්යෙ ෂ්ඨ පුත්රං වූ විජයබා රජ බාල්යයයෙහි පටන් තුනුරුවන් කෙරෙහි අති ප්රෙසන්නයහ: යනාදීන් විජයබා රජහුගේ අප්ර මාණ වූ ගුණ වර්ණ නා කරන්නාහු” මේ “සවුළු” පාලනයෙහි ප්රරධාන ධූරයට යොග්යණ තැනැත්තෝ විජයබා රජහු ම වෙත් ය යි සම්මත කළාහුය.
ජයවර්ධ න නම් පුරවර බුදු විසින් නවසිය අට වණස් වැන්නෙහි දී සිහසුන් පත් මෙම “සවුළු කුල කමලකර දිමුතු දියනෙත”
යනාදී පද්‍් යන් වර්ණිත පැරකුම්බා රජද දඹදෙණි පුර යථොක්ත සවුළු ප්රදතිපත්තියෙන් ලකල් වූ රජ පවුලෙන් පැවතෙන්නෙකි. ඒ බව දක්වනු වස් පැරකුම්බා සිරිතෙහි පහත පෙනෙන කව යොදා තිබේ.
කි රු ළු සමග දෙවිඳු විලස සැදී සුසැට බරණ ර ත් න
තැ බු ළු මෙසිරි ලක නුඹ ගබ බබලන නව බෝග ර ත් න
ස වු ළු ලකළ දඹ දෙණි පුර පැරකුම් බුජ රාජ ර ත් න
මෙ මු ළු ලොවට පුවතර විය වීර රාජ සිරෝ ර ත් න
තවද එ රජ දඹදෙණි පුර සවුළු පිළිවෙත රැකි පවුලෙහි ප්රනධානත්‍වය ඉසුලු විජයබාහු රජුගෙන් පැවතෙන්නෙක යනු දක්වනු සඳහා පැරකුම්බා සිරිතෙහි මෙම කව යොදා තිබේ.
මෙ ලෙස තෙදබල මහත් අණසක ඇති රජුන් කුල පිවිතු රු
සවුළු විජයබ තිරිඳු පිත් පැරකුම් රජුන් හට මුනුබු රු
ලමැණි ජයමිහලෑණ හිමි සුරතුර වෙළු රන්ලියයු රු
සුනෙත් මහ දෙවි බිසෝ හිමි ලත් රජ රුවක් සොඳ බුදුකු රු
මෙම පද්යවයෙහි වූ ජයමහලෑණ පිය විකුම්බා නම් කුමර බුවනෙක බුජ කප්තුර නමින් වර්ණිතව විසූ අයුරු “පැරකුම්බා වත” නමැති ග්රපන්ථයෙන් දතයුතුයි. ඒ පුවත මෙහි අඩු නමුත් ග්රමන්ථ බාහුල්ය් භීතියෙන් ඇතුළත් නො කරන ලදී.
(119)
28. ක්රි : කා: ප: ස:- තිලකට පටන්ගතා එව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජෛශ්වය්ය්: ුය.
ත්රි1 සිංහලයට තිලකයක් වැනි වූ මේ රාජයාගේ ජය ඓශ්වය්ය්. හයන් ප්රා1තර්ථහනය කොට ඊශ්වර දෙවි තෙමේ කපොලයන් ගෙන අඳනා ලද ඇත් සමින් යුක්තව විශාල වූ වනයකට වැදිලා උමයඞගන දෙවියගේ අත අල්වාගෙන පර්ව්තයකට නැගී තපස් දහම් රකිනු පිණිස වීය්ය්්වා ගත්තාක් වැනි වේ.
29. ක්රිව: කා: ප: ස:- සියපත් මුකුළු විය.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජ ශ්රේරෂ්ටත්වයක්.
සූය්ය්-්තවංශ නමැති පද්මයට රන් හසෙකු වන් මේ රාජයා නමැති උදයගිරි පර්වවතයෙහි සැදීගිය මාණික්යප ක්රීසට නමැති මුදුනෙහි විහිද ගියාවු ශේවතව්ජත්ර නමැති පූර්ණි චන්ද්රටයා කරණකොටගෙන අනෙක රාජයන්ගේ මනා සේ පිපීගිය හස්ත නමැති පද්ම සමූහය මුකුලිතව ගියේ විය.
30. ක්රින: කා: ප: ස:- පුරඳුරු සිරි රැපැයි.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජශ්රීද විලාශයක්.
වීරසාර ගුණයෙන් යුත් සිව්රඟ සෙ‍නඟ විසින් පිරිවරනා ලද අයිරාවන ඇතු පිට නැග නගර වීථියට පැමිණියාවූ උත්තම වූ මාණික්ය ක්රීයටයන් සමග සිව් සැටක් අබරණින් සැරසුනාවූ මේ වීර රාජයා මිනිස් ලෙවෙහි වූ අපගේ මේ ඇස් හමුවෙහි පහළව ගිය සක් දෙවිඳුගෙ ශ්රිසයාව දැක්වූයේ විය.
31. ක්රික: කා: ප: ස:- තෙලි උරහර ගිරය; මකුලුතු කිරි මුහුද.
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජ මහන්තත්වයක්
රුදුරු වූ යුද නමැති වනයට පැමිණියාවූ ලැව් ගින්නක් හා සමාන තිරසර ගුණයෙන් සුනෙරට යම වූ මනනඳ මෙ රජුගෙ කිත් රැස් අලංකාර කරන පිණිස මහබඹාණන් විසින් ඇඳීමට හැරගත්ත තෙලිකුර නම් කෛලාස පර්වනතය වේ. අඤ්ජන භාජනය තෙමේ කිරි මුහුද වූයේ ය.
32. ක්රි: කා: ප: ස:- තිදස රුක තිලින යසසක පානා වැනි.
[සංස්කරණය]අදහස:- ත්යා‍ගය හා කීර්තාතිය.
ශ්රීස කාන්තාව බන්‍ධනය කරගනා වැලඳ ගත් මේ රාජයාගේ ත්යාසගය හා කීර්තතති චක්රධය දෙවඟනන් වීණාව උකුලෙහි තබාගන
(120)
වයනා කල්හි හුලඟින් සෙලවෙන අතුවලින් යුක්ත වූ දිව්ය් වෘක්‍ෂය හිස සොලවමින් නිසැක ලෙස ප්රී තිය දක්වනා මෙන් වේ.
33. ක්රි්: කා: ප: ස:- කිරි සමුදුර සුරවරණ (ආදීහු) සිරි පතාදෝ
[සංස්කරණය]අදහස:- රාජෛශ්වය්යා මෙනලංකාරයක මහිමය.
කිරි මුහුද විෂ්ණුද, ඓරාවණයා ශක්ර:යාද, සුදු හසංයා බ්රරහ්මයාද, කෙළෙස් ගිර මහෙශ්වරයාද අන්යොවන්යය සම්බන්ධයෙන් යුක්ත ධෛය්ය් හස උපදවා උසුලාගන සිටින්නාහු මේ නරෙන්‍ද්රේයාගේ යසසට සමාන වූ යසසක් පතා‍ගනදෝ හෝ යි සැක කළ යුතු වේ.
34. ක්රිය: කා: ප: ස:- බඹ දියබඳ දෙදෙනා වෙහෙස විඳිනෝවද.
[සංස්කරණය]අදහස:- ධනේශ්වර භාවයාගේ ශ්රේකෂ්ටත්වය.
දඹදෙණි රාජධානිය නමැති ආලකන්දා නම් පුරයෙහි වූ ධනේශ්වරයා ගේ විලාශයෙන් වාසය කරනා මේ පරාක්රාමබාහු රාජයා කෙරෙහි සරස්වතිය හා ශ්රීශ කාන්තාවුන් ලොභ උපදවා ඉන්නා වූ කාලයෙහි වියො ගින්න නිවාගන්නා පිණිස බ්රතහ්මයා තාමරසයටත් විෂ්ණු කිරි මුහුදටත් ගොස් වෙහෙස විඳගන ඉන්නාහු වෙත්දෝ හෝ යි සැක කිරීමට වටී.
නිර්දෙවශාදිය.
මෙහි “දඹදෙණි අලකපුර වැසි දනිසුරු විලස” යන්නෙන් ප්රසකාශ වන ධනේශ්වරයා වනාහි මාඝ වියවුලෙන් රට බේරා ගත් 27 වන කවට ලියූ තිර්දොශයෙහි සඳහන් වන විජයමල්ල ක්‍ෂත්රිදයයාගේ මුනුබුරු කලිකාල සාහිත්යය සර්වශඥ පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු මහ රාජයා විය. එතුමාගේ ධ‍ෙන්‍ශ්වරතාවය පුතුන් පස් දෙනා හා බෑණානුවන් වෙත රට පවරා දෙන්නට යන තන්හි අවවාද කරනා’තර මෙසේ ප්ර කාශ වූයේ විය. ඒ වනාහි “සොළී පාඬි රාජ්යායෙහි රජුන්ගෙන් රජ වොටුනු හා අනගි මිණි පඬුරු මා කරා ගෙන්වා ගතිමි. තොප හැම තබා මාගේ හත් මුනුපුරු පරම්පරාවෙකත් රජ සිරි විඳිනා පමණ අපමණ වූ නවරත්නයන් හා මැණික් ගෙන්වා තබාලීමි” යනාදි ආකාර ඇත්තේ විය.
35. ක්රිය: කා: ප: ස:- සිරි සඳ වූස.
[සංස්කරණය]අදහස:- ශ්රි‍යාවන්ත භාවයාගේ ශ්රේ ෂ්ටත්වය.
මත්ස්යි, කුර්මි, නාසිංහ, ගොපාල ආදී නානා වෙස් විෂ්ණු දෙවිඳු ගනු ලද බව සියැසින් දුටු සිරිකතාණෝ එකම වෙශයෙන්
(121)
වසනා අපගේ මහ රජුන් වෙතේ සදාකාලයට ම වාසය කර ගත්තාහුය.
36. ක්රිෙ: කා: ප: ස:- මෙ නිරිඳු සල කලණ තුල (වේ).
[සංස්කරණය]අදහස:- මහා පුරුෂ ලක්‍ෂණ
ස්ථිර වූ ආඥාය, මහත් වූ වික්රකමය, පූර්ව ජාතිවල සිට පැවතී‍ගන එන්නානවූ පුණ්යජයාගෙ බලය, කීර්තිය හා තෙජස, සියලු දෙනා තුටු කරවන මධුරාන්විත වචනය, ප්ර ඥාවගේ බලය, රූපයාගේ ශ්රිසයාවය, එඩිතර ගුණයෙන් යුක්ත බවය, පාපයාට ලජ්ජාවය, පව් කරණට භය වීමය, සියල් සතුන් වෙතේහි සම ලෙස පැතිරවූ කරුණාවය හෙවත් මෛත්රි,ය ය, යුධයෙහිදී ධෛය්ය්ාවයය, ශ්රයද්ධාවය හෙවත් පිණ කෙරෙහි ප්රරසන්නව ගිය සිතය, දන් දීමය, සීලවන්ත භාවය; ස්වෘතිය මේ ආදී ගුණාංගයන් සමගින ජනිත වූ මේ රජ තෙම ශාල කල්යා ණයක් හා සම වන්නේ වේ.
37. ක්රිල: කා: ප: ස:- මෙ සුර සමතය. අනත නො සමතය.
[සංස්කරණය]අදහස:- සැපත ගුණ තෙද.
මේ රාජයාගේ මහත් වූ සම්පත්තිය ද ගුණය හා තෙජස ද හරිහැටියට ප්රරකාශය කරතහොත් මහබඹා, ශක්රියා, සුරගුරා, විශ්වකර්ම යා, ගණ දෙවියා, කඳ කුමර, සිකුරා, බුද හා සරස්විය යන මේ දෙවිවරු හා දෙව් අගනොද සමත් වෙත්. අනත නම් අසමතර්ථු වේ.
38. ක්රි.: කා: ප: ස:- තෝ අවසර රැගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- අවසර ගතයුතු විධිය.
පැතිර විහිදි සියල් සිරින් මෙ නර ලොවට මුදුන් පැමිණි සුරබි දෙන හා නව නිදන විලස්නෙන් යදි දනන් සතුටු කරලූ මනොහර වාග් මාලාවෙන් හා විලාශයෙන් අලඞකාරයට පත් මෙ නරනිඳුන්ගේ උතුම් වූ පාද පද්මයන් නැමදා සිට අවසරය ගත යුතුය.
39. ක්රිු: කා: ප: ස:-
[සංස්කරණය]අදහස:- දළදා කරඬුවේ අලඞකාරය.
මුනිරදුන් මෙ අප හට කර තිබෙන මහත් වූ ශාන්තිය දුටුවා වූ සක් දෙවිඳු කෙළෙහි ගුණ සිහි කරලා පුදනු ලද කිරුළ
(122)
ලෙස තිරසර ගතියෙන් හා උස් වූ විසිතුරු පහ තුරෙහි බැබලී රැස් විහිදෙමිනා පවතින රන් මිණි වෙසෙසින් මැවුනා වූ කරඬු තුරට පැමිණියා වූ-
40. ක්රිි: කා: ප: ස:- තෝ පල ලබ.
[සංස්කරණය]අදහස:- දන්ත ධාතු නමස්කාරය.
සුදු බුදු රැස් කඳ විහිදා ලෝ සතුන්ගෙ නෙත් නමැති තරඞගයන් මනා විලස සදාලා හෙලදිව නමැති වූ අහස් කුසට පැමිණියා වූ බාලතරින්දා විලසින රඤ්ජමාන වූ මිනිස් දෙව නාගයන්ගෙ සිත් සතන් හි සදා කල්හි තුෂ්ටි ජනක කළ ශ්රී දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමස්කාර කොට ස්වර්ගාාපවගී සම්පත්තීන් යයි කියනු ලබන පින් පල ලැබ ගනු යහපති.
නිර්දෙපශාදිය.
මෙම පද්ය‍යෙන් වර්ණිත ශ්රීප දන්ත ධාතුන් වහන්සේ ක්රිස: ව: 1560 ට ආසන්න වන තෙක් ජයවර්ධ්න පුරවර තුළ 39 වන පද්ය්යෙන් වර්ණ නා කරනා ලද දන්ත ධාතු මන්දිර තුළ වැඩ සිටි බව ඉතිහාස නයින් පෙනී යේ.
එ කල්හි දළදා සංරක්‍ෂණයෙහි යෙදී සිටිය මහ සඟ කෙනෙකුට රුක් දෙවියෙක් සිහිනෙන් පෙනී.
“කෝට්ටේ කළා’ලේ දත මැදගන් කිහි‍ල්ලේ ය යි කියමින් අතුරුදහන් වී ගියේ ලු”
මෙහි අදහස වනාහි “කෝට්ටයට කළ ආලය දුරු කරමින දළදා ධාතුන් වහන්සේ රට මැද යම් කිසි තැනකට ගෙනයනු යුත” යනු වේ. සබරගමු දිශාවෙහි දෙල්ගමුවෙ විහාරයට දළදා වහන්සේ වැඩමවනු ලැබීමට හේතුව වනාහි රුක් දෙවියාගේ යථොක්ත කියමනට අනුව ය යි සැලකිය යුතු වේ.
ඉක්බිතිව 1565 වන වර්ෂනය ආසන්නයේ දී දොන් ජුවන් දහම්පල් නම් රජුගෙ මිතුරන් ව සිටි ප්රංනගි අධිපතියන්ගේ නියමය ලෙස 39 වන පද්යරයෙන් වර්ණෙනා කරනු ලද.
අප ලමැණි වස සිරි පැරකුම්බා මහ රාජණන් විසින් ගොඩ නංවනා ලද ශ්රීම දන්ත ධාතු මන්දිරය සහිත සියල් විහාරාරාමයන් ද ගංගා සිරි පුර විකුම්බා නමින් විසූ රජාගේ කාලයෙහි අලකේශ්වර ප්ර භූ රාජයා විසින් ගොඩ නංවනා ලදුව පුරවර වට පිහටියා වූ පවුර ද පමණක් නොව දොන් ජුවන් දහම්පල් රජුගේ ප්රරයෝජනය
(123)
පිණිස ගොඩ නංවාලා තිබූ රාජකීය රොමාණු දේවස්ථානය ද බිඳ හෙලා දමාලා ඇතුන් ලවා බිම සී සාවාලා දොන් ජුවන් රජ තෙමේ තමන් පිරිවර ප්රලඞගීන් හා සමග කොළොම් පුරයට පිවිසියේ ය.
41. ක්රිග: කා: ප: ස:- (සකි සඳ) වනරත්න මාහිමි වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- වනරතන මාහිමින් නමස්කාරය.
ඉරු සඳු හා සමාන තෙද හා කිත් නමැති කොත් නඟන ප්රාඥා නමැති රන්තමය මහ ප්රාදීපයෙන් ශාන්ති මාර්ගනය ප‍ෙය්ය්තිවෂණය කරන්නා වූ වක්‍ෂස්ථලයෙහි නෘත්ය් කරන්නා වූ විනය නමැති රන්ත මාලාවෙන් යුක්ත වූ මහ සඟන සහිත වූ වනරතන මාහිමි ස්වාමීන් වහන්සේ ප්ර ණාමය කරව.
නිර්දෙසශාදිය.
යථොක්ත පද්යහයෙහි “වනරත්න මාහිමි වඳු” යන්නෙන් හංස සන්දේශයෙහි කෑරගල වනරතන මාහිමින් වහන්සේ නමින් සඳහන් උතුමා සඳහා මෙහි යොදනා ලද බව ප්රහකාශ වේ. එතුමා වනාහි මෙහි 23 වන කවට ලියනා ලද නිර්දෙ ශයෙහි සඳහන් විජය, ඈපා දෙවස්වාමි යන කුමරුන් දෙදෙනාගේ වැඩිමහල් සොහොයුරු ව සිට සසුන් ගත වූ කුමරා වෙයි. හංස සන්දොශය රචනා කරනා කාලයෙහි දී එතුමා කෑරගල වනරතන මහ ස්වාමී නමින් ප්රවකට ව විසූ බවත් පරෙවි සන්දෙෑශය රචනා කරනා කාලයෙහි එතුමා ජයවර්ධලන පුර මහා විහාරයට වැඩමවනු ලැබ විසූ බවත් සැලකිය යුතුව තිබේ.
සවුළු රාජ පවුලෙන් පැවත ආ ලමැණි වංයෙහි වූ ජය වඩනා පුර සිරි පැරකුම්බා නම් නිරිදා රයිගම් පුරයෙහි රජයට පළමු වරට සම්මත කරගන්නා ලද්දේ විජයබාහු නිරිඳුගේ පුත්රජ පැරකුම් ඈපාණ නම් රජ පරාජය කිරීමෙනි.
පැරකුම් ඈපාණ තෙමේ වනරතන තෙරිඳුගේ ඥාති සහෝදෙරයෙක් වේ. වනරතන තෙරිඳුගේ ගිහි කල නාමය සතපා හෙවත් ඡත්රාය පාදය නම් වූයේ විය.
42. ක්රි : කා: ප: ස:- තෝ මහසෙන් දෙව් රදුන් නමදුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- ෂණ්මුඛ දෙව නමස්කාරය.
පද්මා සුරයා නම් වූ අසුර රජා ජය ගැනුමට ගත් ආසාවෙන් සිය අතිනාගත් කුනතායුධයෙන් ඇනලා මහමේරුව සිදුරු කරලා
(124)
හැරගත් තෙද රැසක් අයුරු ශරීරාඞගයන්ගෙන් හෙබි කතරගම දෙව්රජාණන් හට සිතේ අදහස ඉටු කරලා දෙනු මැනැවැ’යි සිත් සතොසින් නමැද සිටුව.
නිර්දෙිශ.
එ කල්හි ජයවර්ධශන පුරයෙහි වූ ෂණ්මුඛ දෙවාලය නගරයෙහි දක්‍ෂිණ දිශාවෙහි තිබුණු බව සැළලිහිණි සන්දෙිශයෙහි වූ
“ග ණේ මිණි බැබලි කිරණෙව් සත පා ය
ර නේ යටග සැවුලිඳු දද ගළ පා ය
අ නේ ලකර කළ පුර අප නර පා ය
පෙ නේ දකුණැ මහසෙන් දෙව්රද පා ය
යන කවියෙහි වූ “අප නරපාය පුර දකුණැ මහසෙන් දෙව් රදපාය පෙනේ” යනාදියෙන් පෙනී යේ.
43. ක්රිි: කා: ප: ස:- ඉටු මිතුර යතුරු කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- නක්‍ෂත්ර: මුහුතිය.
ඉරු කන්ය: රාශියට අයත් හතය නැකතෙහි වූ ද බුද කන්යා ව ලග්න භාවයට හෙවත් පෙරදිග ක්ෂිනතිජාවාටයට පත් උත්තරා නක්‍ෂත්ර‍යෙහි ද සිටි දියවක් දිනයෙහි හෙවත් වප් මස පුර දියවක් දින වෛතාලිකා යොහයෙන් පිරිසිදු සිතින් යුතුව තුන් රුවන් වැඳ සිරි බර මෙම ජයවද්දන පුරය කෙරෙන් මනොහර ඉෂ්ට මිත්රයය කරණීයමෙත්ත සූත්ර ය සිහි කරගන යාත්රා රමහ කරව.
නිර්දෙඉශාදිය.
කන්යාෙ රවිය.
යම් දවසක ඉරු හතේ නැකතේ සිටී ද ඒ කන්යාම රවිය තුළදී ම වන සිද්ධියකි. කන්යාට රවියෙහි යම් අමාවක් දිනක් වේ ද ඒ අමාවක අන්තයෙහි වප් මාසාරම්භය වෙයි. මෙහි නක්ෂිත්රි මුහුතීය යෙදෙන දින පනවර හෙවත් දියවක් දිනක් යයි සඳහන් වේ.
කන්යා් රවිය යනු ඉරු උත්තරා නක්ෂ්ත්රියෙහි අග පාද තුන ද හත නැකතේ පාද හතර හා සිත නැකතේ මුල පාද දෙක ද යන නැකත් පාද 9 යෙහි හැසිරෙන කාලයට ව්යැවහාරයකි. මෙම පද්යනයෙහි දිනකර හතය යන්නෙන් ඉරු හතයේ සිටින බව සඳහන් හෙයින් ඒ කන්යාක රවිය තුළ වූ මුහුතීයක් හෙවත් සිංහළ පැය දෙකකින් පමණ යුත් කාල මානයක් බව ප්රුකාශ වේ.
(125)
වප් මාසය බව.
වප් මස පුර පසළොස්වක් අන්තයට රේවතිය අස්විද බෙරණ යන නැකත් තුනෙන් එකක් යෙදෙයි. ඒ නැකත් තුණට පිළිවෙළින් ප්රපති ලොම ව යෙදෙන උතුරුපල් හත සිත යන නැකත් තුණෙන් එකක් එම මාසාරම්භයට පැමිණිය යුතුයි. මේ න‍ක්‍ෂත්රි ශාස්ත්රාිනූකූල නීතිය යි.
මෙම න‍ක්‍ෂත්රම මුහුතීය යෙදෙන දින පණවර දිනයක් හෙවත් දියවක් තිර්ථ‍යක් බව ප්රනකාශ වෙයි. ඉරු උතුර පල් අග පාද තුණෙහි ද හත නැකතේ සහ සිත මුල පාද දෙකේ ද සිටිද්දී යම් අමාවකක් යෙදේ ද ඒ අමාවක වප් මාසාරම්භයේ දී ම යෙදෙයි.
එසේ ම හත නැකතේ ඉරු සිටියදී යම් පෑලවිය තිථියක් හෝ දියවක් තිථියක් වේ ද ඒ වප් මාසයේ පුර පක්‍ෂයේදී සිදුවන දියවක් දිනයක් ම විය යුතු වේ.
මෙහි “දිනකර හතය සොමි ලදැරි ලගැ තුරු පනවර දින” යන්නෙන් ඉරු හතයේ නැකතේ ද බුදහු කන්යාදව ලග්නය වී එහි උත්තරා නක්‍ෂත්රේයෙහි ද සිටි බව ප්රේකාශ වේ.
ලග්නය.
මෙහි ලග්නය යනු කවරක් ද කියා සොයා බැලිය යුතු වේ. ලග්නය යනු ක්‍ෂිතිජාවාටයෙහි හෙවත් නැගෙනහිර දිශාවෙහි අහසත් පොළොවත් එකට සම්බන්ධ වූවාක් මෙන් පෙනෙන තන්හි මෙෂාදි රාශි දොළසින් සැදි රාශි චක්ර්යට අයත් රාශි 12 න් යම් එකක් ලැගී පවතී ද ඊට ව්ය වහාර ශාස්ත්රීෙය සංඥාවකි.
නක්‍ෂත්රර කාරයින් විසින් යම් වේලාවකදී කවර ලග්නයක් උදා වේ දැ යි සෙවී ම වනාහි ඒ වේලා‍වට පෙරදිග ක්ෂිතිජාවාටයට සම සූත්රාව පිහිටි රාශිය හෙවත් නැකත් පාද නවයකින් සැදි කොටස කුමක්දැයි සොයා බැලීම වෙයි. අස්විද බෙරණ සහ කැති නැකතේ පළමුවන පාදයෙන් සැදි මේෂ රාශිය පුථිදිග ආකාශාවාටයට සම සූත්රේව පිහිටියේ නම් ඒ මේෂ ලග්නය උදාවෙන වේලාව වේ. මෙ සේ අවශේෂ රාශීන් පෙරදිග ක්ෂිතිජාවාටයට සම සූත්ර වන විට ඒ වෘෂභාදි ලග්නයන් උදාවන වේලාවන් ය යි ගණන් ගනු ලැබේ.
මෙහි බුදහු කන්යා්ව පෙරදිග ක්‍ෂිතිජාවාට පැමිණි වේලාව හෙවත් කන්යාබ ලග්නයට අයත් උත්තරා නක්‍ෂත්රෂයෙහි සිටින විට ඉරු ඊට පහතින් හෙවත් පෙරදිගින් හත නැකතේ සිටි බව “දිනකර හතය” යන්නෙන් ප්ර කාශ වේ.
(126)
යථොක්තාකාරයෙන් ඉරු හතයේත් බුදහු කන්යා ව ලග්නය වී එහි උත්තරා නක්‍ෂත්ර්යෙහිත් යම් වේලාවක සිටියේ ද ඒ වනාහි වෛතාලිකා වේලාවකදී ම වත සිද්ධියකි. අන්යය කිසි ම වේලාවක වන සිද්ධියක් නොම වේ.
එ හෙයින් “දිනකර හතය සොමි ලදැරි ලගැ උතුරු පනවර දින” යනු
නවතිථි නවන‍ක්ෂතත්රංල නවග්රුහණ චන්‍ද්රිකමා
එවා චෛතාලිකා යොගෙ යාත්රා්යාං යොජයෙත් බුධඃ
යන්නෙන් ප්රාකාශ වෙන වෛතාලිකා යොගය දක්වනු සඳහා යොදනු ලද බව නිසැක ලෙස ප්රයකාශ වේ.
මෙහි පනවර යනු යොදනු ලද්දේ චන්‍ද්රියා ග්රසහණයකට අසු නො වන දවසක් බව දැක්වීමට බව ද දතයුතුයි.
මෙහි සියල්ල සසඳා බලනා කල්හි “වප් මස පුර දියවක් දින වෛතාලිකා මුහුර්තයයෙන් ඉටු මිතුරේ පිටත්ව යව” යන අදහස ගෙන දෙන බව ශාස්ත්රා.භිලාෂි සුධීන්ට පෙනී යන්නේ වෙයි.
මාර්ග් වර්ණ නා.
17. ක්රි: කා: ප: ස:- පරෙවි සුබ නිමිති බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- පෙර මග සුබ නිමිති.
පරෙවිය ප්රිීය උපදවන උස් වූ ඇත්තුය, අශ්වය, පුන් කලස්ය, කුලාඞගනාවන්ය, සක්ගෙඩි හා කුසතණය, පු‍ෙරාහිත බ්‍ලසාහ්මළණය මකරන්දද වක්රඞයන් සෙවිත මාරුතය යන මේ පෙර නිමිති බලව.
45 ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (එතනිත් ) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස :- සිටි තැනින් පිටත්වීම.
ඉරු නැගීගන එන කලේ වන නමැති කත විසින් අතු නමැති අත් වලින් පහලට එල්බෙනා මල් කැනති නමැති වූ සෙමෙරයන්ගෙන් නැගි හුලං පහර ලබ ලබා දොඹ ගස්වල අතු වලින් සැදි සෙවෙනෙහි සැප සේ සැතපී ඉඳලා මිතුරු තුමනි එතනින් ගමනය පටන් ගන්න.
(127)
46. ක්රිි: කා: ප: ස:- (සකි සඳ) සරතැස නිවා.
[සංස්කරණය]අදහස:- සුනෙත්රාරදෙවි පිරිවෙන් විහාරය.
අති නිමල් ලමැණි රාජ වංශයට තිලකයක් බඳු වූ හැම කලේ දිලිසෙනා සිරි කතා සිත් තොසින් කලකෝලාහල නැතුව රැඳිලා සිටිනා කුසුමක සිරි ගත් ඉසුරුය යසසය තෙදය යන රාජංගයන් පිහිටි මේ අප පැරකුම්බා නම් නිරිඳා සත වෙත කරුණා දෙ ගුණව උපදවා බුදුබව පතමින.
දෙමාලින් යුත් මහරු වූ බුදු පිළිම ගෙයක් කරවා තුන් සිත පහදා සියල් වූ සිරිසරින් පුරවා පැපිළියාන ගම් හි සිය මවුන් සුනෙත් මහ දෙවීන් ගේ නාමයෙන් පිරිවෙණක් කරවාලා සිව් දිගින් වඩනා වූ මහ සඞඝායා ගේ විහාණය සඳහා පුද කළා වූ වෙහෙරට ප්රී තියෙන් ම ගොස් ටික වේලාවක් සැතපී ඉඳ සිරුරෙහි වූ වෙහෙස ගතිය දුරුකර ගනු යෙහෙකි මිතුර.
නිර්දෙඉශාදිය.
පැරකුම්බා රජතුමා ගේ මව් බිසෝ වනාහි සුනෙත්රාි නම් වූවාය. එ තුමිය ගේ ජන්ම භූමිය වනාහි කාලිඞග දේශය විය. පැරකුම්බා රජු ගේ පියා ගේ නාමය ජයමහලෑණ නම් විය. ජයමහලෑණ කුමරු ගේ පියා තෙමේ සතුරු බියෙන් මෙ රට ඉඳලා කලිඟු රටට පැනලා ගොස් සිටි කුමරෙකි. එ කුමරා වනාහි ක්රිර: ව: 1296 පමණෙදි පොළොන්නරු පුර රජයට පත් තුන් වන පැරකුම්බා රජු ගේ පුත්රියෙකි. ජයමහලෑණ කුමරා කලිඟු රටට මේ රට ඉඳලා පානලා ගිය කුමාරයා ගේ පුත්රටයෙකි. කලිඟු රටට පැනලා ගිය ජයවඩනා පුර සිරි පැරකුම්බා මහ රජු ගේ සීයා ඇතුගල් පුර සිව් වන පැරකුම්බා මහ රජු ගේ මරණින් පසු ලඞකාවේ රජකම ගන්ට සිතාගන තම පුත් ජයමහලෑණ කුමරු හා සුනෙත්රාන නමින් පිසිඳුව සිටි කුමරියද සමගින මෙ රටට පැමිණි නමුත් ඒ වැරදී ගිය තැන මහණ වෙලා බුවනෙක බුජ තෙරිඳු නමින් විසිදාගම විසුයේ විය. ජයමහලෑණ කුමරු හා ඔහු ගේ දෙවිය ද අප්ර සිද්ධ ලෙස ඒ ඒ තනැ විසුවාහුය.
ඒ අතර මේ පින්වත් පැරකුම්බා කුමර තෙමේ උපන්නේ විය. නමුත් කුමාරයා ගේ බාල වියෙහි ජයමහලෑණ කුමර හට කළුරිය කරන්ට සිදු විය. එ තැන් පටන් අම්මාත් පුතාත් අනාථ භාවයකට පත් වූවාහු ය. ඒ පුවත එ කල කොස්ගම ඒකනායක පවුලෙන් මහණ වෙලා බුවනෙකබා තෙරිඳු නමින් පසිදුව සිටි තෙරිඳු තුමා දැන සිටියේ විය. පළමු විසිදාගම
(128)
බුවනෙකබා තෙරිඳු ගේ ශිෂ්ය යෙකු වූ මෙම තෙර කුමරු ගේ හඳගන බලා “කවදාහරි මේ කුමරා සිරිලක අග රජ වන්නේ වෙයි” දැන රහස් ලෙසින් ඒ දෙදෙනා ගේ ආරක්‍ෂාව සැලසුයේ විය. මේ බව සැලව ගිය විට එ කල ලක්දිව රජකම් හිමිකර ගන සිටි කුමාර අලකේශ්වරාදීහු මේ කුමරා වනසාලන්නට උපා යෙදුවාහු නමුදු ඒ නො හැකි වීය.
පැපිළියාන ගමෙහි සුනෙත්රාව දේවි නම් විහාරය කරවීමට හේතුව වනාහි තම පුතු ගේ පණ නල රැක රැක පැරකුම්බා රජු ගේ මව් දුක් විඳ විඳ උන් ස්ථානය සිහිකරනු පිණිස බව ඉතිහාස තයින් පෙනී යේ.
47. ක්රිස: කා: ප: ස:- මිතුර වඩන මැනවි.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිරපා නැමදුම.
අති චණ්ඩ නාග යක්‍ෂ අසුර බ්රනහ්ම නර මාරයන් ගේ ක්රොතධ අග්නි බලය සුණු විසුණුකර දැමූ මිසදිටු ගෙන ලොව රවටාලා ඉන බඩ දෙක රැකගන්නා තීතර්ථිකය යන නමිනා යුත් මිසදිටු ගුරුවරුන් නමැති බට වනය සුන් කරලීමට පහළව ගිය ඇත් රජෙකු වැනිව වැඩ විසූ.
මුනීන්‍ද්ර යන් වහන්සේ ගේ ශ්රීන පාද පද්මය වැඳලා වඩිනු මැනවි.
48. ක්රිර: කා: ප: ස:- (මිතුර) අත්තිඩිය අඟනන් දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- අත්තිඩියේ වර්ණඩනාවක්.
දිලිසෙන්නා වූ තොල් වලින් යුක්ත වූ මල් රේණුයෙන් ගැවසී ගිය සිහිල් ජලයෙන් මූන සෝදා කෝකිල නාදයෙන් යුතුව මාත්රාව වෘධියෙන් ගීතිකාවන් කියනා අගනන් ගේ ලක්‍ෂණ හේයෙන් එ තෙ‍රහි වූ අත්තිඩිය නම් ගමෙහිදී දැක ගනුව.
49. ක්රිා: කා: ප: ස:- (මිතුර) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස:- මොරටු එලියේ අඟනුන් ගේ ගමනේ හැටි.
චන්‍ද්ර යා ගේ විලසින බබලනා මුහුණු ඇති උකුලෙන් ඉගිලී යන විලසට ඇඳි සලුව ලෙල දෙනා වහ වහා ගමන් කරන කාන්තාවන් ගේ හැටි බලාලා ඉක්මන් කර මොරටු එලියේ මගට බැසලා සිත සතොසින් ගමනය කර.
(129)
50. ක්රිේ: කා: ප: ස:- කල රැව් (දෙව් විමනත) ලගු.
[සංස්කරණය]අදහස:- පානදුරේ ලැගුම් ගැණුම.
විෂ්ණු දිව්ය- රාජයා මහමේරු පර්වමතයෙන් කිරි සයුර කළඹන කල්හි ස්වකීය අඞගදාභරණ නමැති ධජයේ මැණික් වල ආලොකය විසිරිලා ගියාක් මෙන් දිශාවන් ආලොක කරගන අහස් කුස තාරකාවන් ගේ රශ්මිය පෙනෙනා කල පානදුරා නම් තොටමුණු බද ග්රාවමයෙහි දිව්ය විමානය තුල්හි ලැඟුම් ගණුව.
නිර්දෙ ශාදිය.
ජයවර්ධ නපුර සිරි පැරකුම්බා මහ රජු ගේ කාලයේදී වර්ත්මානයෙහි වූ පානදුරා නම් නගරය ප්රරසිද්ධ ග්රා මයක් ව පැවතුණු බව පෙනී යේ. ඒ ඉතිහාසය දෙස බලනා කල ගම්පල පස් වන බුවනෙකබා රජු ගේ කාලයේදී තොටමුණක් වශයෙන් පැවතුණු බව ප්රවකාශ වේ. එ කල්හි මුහුදුබඩ පෙදෙස් හි ප්රකධාන නගරයව පැවැත්තේ රයිගම්පුරය වේ. ඒ එසේ තිබියදී එහි සිටිය රජවරුන් යාපනේ ආය්ය්ර චක්ර.වතීති රජු හට අයබදු ගෙවමින් විසූ බවත් ජයවර්ධ්න පුරය ගොඩනගනා ලදුයේ ඒ අයබදු ගෙවීමට විරුද්ධකම් දක්වා සිංහළ ප්රපදෙශ නිදහස් කරගන්නා පිණිස බවත් සඳහන් වේ. එ කල්හි රයිගම් පුරයට අයත් තොටමුණ පානදුරය බවත් ජයවර්ධරන පුරයට අයත් නැව්තොට කොළොම්තොට බවත් ප්රපකාශ වේ.
තවද, යථොක්ත පද්ය.යෙහි සඳහන් පානදුරේ “දෙව් විමනත” යන්නෙන් ප්රවසිද්ධ දෙවාලයක් එ කල්හි තිබුණු බව ප්රකකාශ වේ. වර්තෙමානයෙහි පානදුරයට අයත් පෙදෙසෙහි දේවස්ථාන දෙකක් වේ. ඒ වනාහි ගඟුලේ දේවස්ථානය හා මීගහ කෝවිල නමින් ව්යේවහාර දේවස්ථානය ද වේ. ඒ අතර කෝවිල ගොඩැල්ල නම් කෝවිලක් සහ විහාරයක් පිහිටි ස්ථානයක් ද වේ.
තවද, මිරිස්වත්තේ දෙවාලය නමින් ගඟුලට ආසන්න දේවස්ථානයක් පුරාණයෙහි තිබුණු බව ද, ඒ වනාහි මෙම කවෙහි සඳහන් දෙවස්ථානය බව ද සමහරුන්ගේ මතයකි. ඒ එසේ නම් ප්රෙතිකාල් කාලයේ දී මුහුදුබඩ වනසා දමනා කාලයේදී මෙම පද්ය යෙහි සඳහන් දෙව් විමන වනසා දමනා ලද බව ද පසු කලක ගඟුලට ගෙන යනු ලද්දේ එම දේවාලයේ
(130)
අංගයක් බව ද “තන්තිරිමුල්ල” යනු දේවාලය සතු නින්ද ගමක් විය යුතු බව ද ඒ ආසන්නයෙහි වැව යන ව්යිවහාර කුඹුර ඒ කාලයේ එම දේවස්ථානයට අයත්ව පැවති වැවක් විය යුතු බව ද අපගේ අදහස වේ.
51 අදහස:- පෙරදිග නමැති කාන්තාව සූය්ය්ට අයා නමැති රන් කැඩපත තරඞග නමැති අතින් ගෙන සාගර නමැති ශාටකාභ්යකන්තරයෙන් ගත් කල්හි නිදිමත දුරුකර තුන් රුවන් බල සිහිකොට ලැඟුම් පලින් නැගිටී සිට පියාපත් ගසා හැර.
52. ක්රිු: කා: ප: ස:- සබඳ යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සුදර්ශලන දෙවිඳු හට ආයාචන.
යුගාන්තයෙහි ගිනි විලසින් නිතර පැවති දැඩි තෙජසයෙන් ප්ර.සිද්ධ වූ අනඟ රඟින් සිත් තුටු කරවන සුදසුන් දෙවිඳුට බඩාදරයෙන් ලෝ වැඩ සිදුවනා විලස අයැදිමිනා මිතුරාණනි යාත්රාට කරනු මැනවි.
53. ක්රින: කා: ප: ස:- මිතුර අඟනන් දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොතුපිටිය සහ අඟනන්.
තලාකොල ගිනිහැලිය පංගන් නැටි අනුභවය කරමින් ගුරුමැටි විලසට පැහැ කළ තොල් ඇති දනිනු’ඹ සිටිනා විලසට ඇඳි වස්ත්රව මුද්ගරයන්ගෙන් යුත් වූ ගොපාලිකාඞගනාවන් පොතුපිටිය නම් පෙදෙස්හිදි දැක ගනුව.
(එ) තවද, මාර්ගප දෙපාර්ශනවයෙහි වූ වෘක්‍ෂයන්ගේ පැතිරීම පිළිබඳ විශේෂය අසව.
54. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුර තුර අතුර බල
[සංස්කරණය]අදහස:- මග දෙපස තුරු වෙසෙස.
සියඹරා, ලොත්, කර, මොර, පඟුරු කළුහර, සමදරා, මසන්, පර, සොර, තුවර, අන්දර, නික, දොඹ, කර්ණිකාර, ලප්නාරන් හා මන්දාර යන රුක් අතුරු වලින් ආකුලව ගිය මාර්ගානන්තරය මිතුරාණනි බලා ගනුව.
55. ක්රිල: කා: ප: ස:- මිතුර මලකිඳු බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- වනගන කාන්තාවන්.
තළා අවුල් හරනා ලද රිටි සුඹුළු සම්බන්ධ වස්ත්රගයන් නිරතුරුව හැඳගන ජ්වලිත භාවයෙන් යුතු ව නලල් තෙලෙහි ගැල් වූ සිරියෙල් තිලකයෙන් යුතු වූ, කේශ කලාපයෙහි මොනර
(131)
පිල් හා සමග මල් පොකුරු වෙළා දනන්ගේ ආශාව වඩනා ආකාරයෙන් යුත් වූ වන ප්රලදේශ වාසි වූ කාන්තාවන් ඒ වන පඞක්තියෙහි දී දකු.
56. ක්රිර: කා: ප: ස:- මුවඟන පලු කන වැති.
[සංස්කරණය]හසඟන වන විල් පිවිසි.
සෙමෙළන් හඬන වැනි.
අදහස:- වනයෙහි විලාශයක්.
ඒ වනයෙහි වූ වැදි සෙන් දැකලා මුවඟනන් වැදි අඟනන් ගේ තොල් හා සමාන ලේ පාටින් යුත් කොල රොසින් කන වැනි හංසාඞගනාවෝ වැදි අඞගනාවුන් ගේ ගමන් විලාශයට පැරදීලා වනගත වූ තඩාගයන්ට ප්රෝවිෂ්ට වූවාහු ය.
සෙමෙර මුවන් ඒ අඟනුන් ගේ කෙශ කලාපයට කොප වෙලා හඬන්නාක් මෙන් වේ.
57. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුර කෙළු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගිරා රැළ සහ ඇල්කෙත්.
වප් ඉල් දෙ මසින් යුත් ශරත් සෘතුව ඉවර වූ විට සතුට ගෙනදෙන මල් කැකුළු වලින් යුත් ගස්වල ආහාර ලබා ගැනීමේ රුචියෙන් බලාගන උන්නා වූ ගිරා රැළ වල් දැක භයින් සැඟවී සිටින්නාක් මෙන් වූ ඝන ලෙස වැඩී ගිය ඇල් කෙ‍ත්වල තා හට රුචි ලෙස සැප සේ ක්රී ඩා කරව.
58. ක්රි : කා: ප: ස:- සබඳ තෝ යා.
[සංස්කරණය]අදහස:- ශාලි ගොපිකාඞගනාවන් ගේ ආකර්ෂාණ බලයක්.
ඇස් දිගහැර බලන්නා වූ අනර්ඝො වූ රූපශ්රිනයෙන් යුත් වසඟ බවට පැමිණියවුන් හට පිටි පාලා යන්නට බැරි ඇල් කෙත් රක්නා කාන්තාවුන් ලයාන්විත ගීතිකාවන් කියමින් හැසිරෙනා කාලයෙහි සබඳ තෝ ප්ර්යාණය කරව.
59. ක්රිි: කා: ප: ස:- කෙම් (එලුණු විලසින්) දිසිය.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඔෂ්ඨාලඞකාරයක්.
ඒ හැල් කෙත් මැදින් යුෂ්මතා යන කලේ වැල්වල හටගත් පැසිලා ගිය බිඹුපල ශෙභමාන තරුණ වයස ගත නොම කළ ඇල්ගෙවිලියන් ගේ දිලුණු පැහැති තොල්වල පාටට පැරදීලා ගොසින් බෙල්ලේ වැල් ලා ගෙන උන් විලසින් දෘශ්ය මාන වූයේ විය.
(132)
60. ක්රිය: කා: ප: ස:- සාමුවනු යෙති.(මිතුර) කළුතොට දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- කළුතොට පුර.
ගස් නමැති සැමියන් වැල් නමැති අඹුවන් ලඟා කරගන සිටියදී වානරයෝ හිසට පැන පැන දුක් දී ගමනය කෙරෙත්ය. එයාකාර විශේෂයක් නිරන්තරයෙන් සිදුවන වන පඞක්තිය කෙරෙන් දුරට ගමනය කොට මනොහර වූ ඉසුරෙන් බරවී ගියා වූ කළුතොට නම් පුරය දකුව.
61. ක්රින: කා: ප: ස:- සබඳ පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- කළු ගඟ වැණුම.
සමනළ ගිරිය නමැති ඇත් රජා විසින් සමුද්රතයෙන් දිය ගණු වස් දිග හැරියා වූ බැබලීමෙන් යත් සො‍ඩෙක සිරි උසුලනා නිරන්තර දිය නමැති රළ පෙළින් බබලනා කළුගඟින් එතර වී ඔළ මොළ නොම වී හුලගේ වේගයෙන් සබඳ පියාසර කළ මැන.
62. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුර ලඳ’ගනක් බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- අගනුන් රූපශ්රිළය.
කාමයට දෙවයා ශරීරයෙහි ජඝන නමැති නිවාසයට පැමිණෙන දින ඒ අවසරයෙහි වට වූ ඌරු යුග‍ලයාගේ අග සුන්දර ලෙස දල්වන ලද ප්රරදීපයාකාර වූ ජඞඝා යුගලයෙන් මනොහර ගඟ දෙ තෙරෙහි සිටින්නා වූ යොවුන් කතුන් බල.
63. ක්රි.: කා: ප: ස:- වෙහෙර නද විය.සකි සඳ නික්මෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- විහාරාලංකාරය.
පුර පක්ෂ: ගත චන්‍ද්රයයා හා කෛලාසකුට පර්ව:තය දෘශ්යූමාන වන්නාක් මෙන් කළුග‍ගේ පර තීරයෙහි වූ ඉවුර ආසන්නයෙහි බබලනා විහාරය ආනන්ද ජනක විය. එම විහාරයෙහි අනඞගාවිෂ්ටයෙන් ක්රීනඩා කර කර යාම ඊම කරන්නා වූ ස්වකීය ඥාතීන් දැකලා ඔවුන් සමග නොම නැවතී කොමල මගෙ මිතුරාණෙනි පිටත් වෙලා යව.
(133)
64. ක්රිා: කා: ප: ස:- පරෙවිඳු සඳ නොලසව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කලමුල්ලේ කාන්තාවන්ගේ වර්ණානාව.
ප්රසභාශ්වර දෙවඟනන් හා එක සමානව දිලිසෙනා එක එක වචනෙන් සලෙලුන්ගේ ආසාව වඩවනා එක ඇසකින් පමණක් යස බැල්මක් බලන්නා වූ සුකුමාර ස්ත්රීවන්ගෙන් ගැවසි කලමුල්ල නම් ග්රාවමය දැකලා පරෙවිඳු සඳ නොලසව යව.
65. ක්රි: කා: ප: ස:- (මිතුර) සිරි විලස නෙත ඇඳ යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- පයියාගල ශ්රී විලාසය.
මදයෙන් මත් වූ කාමදෙවයා නැටුම් නටන්නා වූ වාලුකා තල රාශියෙන් යුත්, මග දෙපසෙහි බොහෝ වූ පොල් ගස් වල සෙවනින් යුත් ප්රිදෙශයෙහි යුෂ්මතාගේ සිතේ ආශාව විධියට සැතපිලා ඉඳ මඟට බැස පයියාගල නම් ග්රායමයෙහි වූ ශ්රිවයාලංකාරය නෙත්රඟයෙහි සංකල්ප රූපයක් කොට ඇඳගන ගමනය කරනු මැනවි.
66. ක්රිැ: කා: ප: ස:- කල්රැව්ව මත්ගොන බලාගන යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මග්ගොන කතුන් නගන ගී හඬ
අනඞගයාගේ දිලිසෙන්නා වූ මල් සැරය නො පැවතුනා වූ ලා පොල් අතුවල මුල්හි හිඳ ලොල වඩනා කාන්තාවන්ගේ ගීතිකා රාවය අසමින් මත්ගොන නම් ග්රාඳමය බලාලා පාරාපතය යව.
67. ක්රිර: කා: ප: ස:- පාරාපතය බබුරු කැල දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- රා මතින් නන්දෙඩුම.
මුගුරු හා තෝමරයන් අතින් අරගන ඉහළට පනිමින වෙරි වෙන්නට රා බීගන නන්දෙඩුමෙන් රා මත අඟවා කාලය නිකරුනේ කාලා දමනා චණ්ඩ වූ බර්බර සමූහයා ගේ හැටි බේරුහල නම් තොටමුණු ගම්හි දී පාරාපතයාණනි බලා ගනුව.
නිර්දෙරශාදිය.
“බේරුගල” යන්නට බේරුවල යයි කියා සමහර ග්රසන්‍ථයෙක් හි දක්වා ලැබේ. “බේරුගල” යන නාමය බේරු නම් පන් වර්ගමයකින් සෙවිලි කරන ලද ශාලාවන්ගේ ආශ්රයයෙන්
(134)
ව්යේවහාරයට පැමිණ තිබේ යයි අපගේ “මතය වේ.” එ සේ ම මයුර සන්දෙ3ශ කාව්යියෙහි ද “බේරුහල්” ය යි එ ගමට ව්යලවහාර කර තිබෙන බව පෙනී යේ. “බේරුවල” යනු එහි වූ තොටමුණෙහි යාත්රාුවක රුවලක් බැම් ආශ්රබයෙන් “බෑ රුවල”ය යි ව්ය‍වහාර ව තිබී පසු ව එහි පදිංචි ව සිටින්නන් වන යොනක වර්ගරයාට අයත් ජනයා ගේ ශබ්ද කිරීමට අනුව “බෑ රුවල” යනු “බේරුවල” කියා ව්යයවහාරයට පැමිණියේ යයි සමහරුන්ගේ මතයකි. කෙසේ ද? ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙන, “දුම්කොල” යන්නට “තෝන්ගල” හෝ “දෝන්ගල” කියා ද ලෙන්සුව යන්නට “ලෙන්විව” කියා ද ශබ්ද කරන්නාක් මෙනි.
68. ක්රිඔ: කා: ප: ස:- සබඳ (කාලි කෝවිල) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කාලි කෝවිල නටන අඟනුන්.
උස්ව වැඩීගිය රන් තැටි වැනි වූ පුන් පියවුරු වලින් බබලන්නා වූ සිත් හි ආශාව උපදවනා අඟනුන් උඩ පැන පැන නටනා කල්හි උන්ගේ ආකාර බලා අන් අතකට නොම හැරී සිටියා වූ කාමුක පුරු‍ෂයන් ගෙන් යුත් බෙන්තොටින් එතෙරෙහි වූ කාලි දෙවතාවිය අධිගෘහිත දෙස්ථානයෙහි සැතපෙව.
69. ක්රිූ: කා: ප: ස:- මිතුරුඳු වනවාසයට වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- බෙන්තොට වනවාස විහාරය.
චන්ද්රටයා නමැති රාජයා ඒ ආකාශ නමැති විරහිනිය කරා වාසයට එන කල්හි කළුවර නමැති සතුරන් ආරණ්යාකවාසයට විසීමට පැමිණියා වූ කල්හි දී. බෙම්තොට නගරාසන්නයෙහි වූ වනවාස නම් විහාර ස්ථානයට සන්තොසින් ගමන් කොට මිත්රොනත්තමය රාත්රිට භාගයෙහි විසීමට ඇතුල් වෙව.
70. ක්රිි: කා: ප: ස:- ම මිතුර (මුනිඳුන් වැඳ) යව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- අලුයම් වර්ණමනාවක්.
සූය්ය්-් යා නමැති වල්ලභයා විසිනා තඩාග නමැති කාන්තාවට එවනා ලද්දා වූ රශ්මීන් නමැති රන් පත ශතපත්රය නමැති මුඛයෙන් කියවන්නාක් වැනි වූ බිඟු නදින් හා සුගන්‍ධයෙන් යුත් මාරුතය සිව් දෙසින් එන්ට වන. අලුයම් කාලයේ දී මාගේ මිත්රන ය සිත බැතින් යෙදී මුනිරජුන්ට වැඳලා යව.
(135)
71. ක්රිා: කා: ප: ස:- සබඳ යාගන.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිල්ලපොල වනපෙළ.
නිල් පාටින් දිලිසෙන්නා වූ මුව සමූහයා ක්රී ඩා කරන්නා වූ වන පඞකතියෙන් ගැවසීගත් මුතු රැසක් වන් වාලුකා තලයන් අතුරෙහි පිපී ගිය දිලිසෙනා කුසුමයෙන් සමලඞකෘත වූ රුක් සමූහයෙන් ශොභමාන වූ නිල්ලපොලය නම් ප්ර දේශය දැකලා ඒ වන පඞකතියට ඉහළින් යාත්රානග්ර හණය කරන්න.
72. ක්රි: කා: ප: ස:- යහළු (කොස්ගොඩ) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කොස්ගොඩ අගනන් බලන විධිය හා කියන බස්.
උස් වූ ස්ථානයෙක් හි මෙන් වූ රුක් සෙවනෙහි ලතාවන් වන් යොවුන් වූ තොස් වඩවන ඇස් අඩින් බැලුම් යුත් තුඩක් තුඩක් පාසා දොසක් සහ සැඩ ගතියක් නොම ඇති වූ අමෘතයාකාර වූ වචනයන් පවසනා කාන්තා සමූහයාගෙන් යුත් කොස්ගොඩ නම් ගමට ගොස් එහි සැතපෙව.
73. ක්රිග: කා: ප: ස:- ම මිතුර තුටින් වඩින
[සංස්කරණය]අදහස:- වැලිතර කතුන්ගේ මියුරු තෙපුල්
හසුන් වන් පියයුරන් රන් පටින් බැඳගනා මුඛයක් මුඛයක් පාසා මිහිරි වූ වදන් පවසන කතුන් දැක වටින් පිටින් එන සලෙලුන් රැස්වන මනොහර වැලිතර යන ගමින් මිත්රකය සතුටින් ගමනය කරන්න.
74. ක්රිර: කා: ප: ස:- සබඳ මුවදොර නො රඳ.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහදම්පා මුවදොර.
ඉරුගෙ රැසින් මැලවී ගිය සිවුමැලි වූ තොප ගෙ සිරුර නිල්වන් මුතු හරසේ මැද පිහිටියා වූ මුතු ඵලයක් මෙන් දිය තුල ගල්වා සරතැස බැහැරට දුරු කරමින මහදම්පා මුව දොරට ආසාවී නැවතී නොම සිටුව.
75. ක්රිු: කා: ප: ස:- මිතුර (වෙහෙර) රඳ
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා: කාලයක ලක්‍ෂණ.
විෂ්ණු හා ශ්රීම කාන්තාව සඞගමය වන කාලයේ හි ලය මැදෙහි වැටිලා ගිය කුසුම රැසක විලාසයෙන් අපමණ වූ ධවල රශ්මියෙන් බබලනා වූ තාරකා රාශිය අහස් තලෙහි (136) පෙනෙන්ට වන කාලයේ හි අදහස ලෙස සැදි සියල් විහාරාරාඞගයෙන් පිරී ගියා වූ තොටගමුවේ විහාරයෙහි ලැගුම් ගණුව.
76. ක්රිා: කා: ප: ස:- මිතුරු සඳ යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සූ‍ෙය්යාල් වදය කාලයක ලක්‍ෂණ
ප්රසදීපයාකාර වූ ඵෙණ මාලාවන් පෙනෙන්නා වූ සාගරය නමැති නාග‍යාගේ බොටුවෙහි බැඳිලා ගියා වූ රක්ත මාණික්යමයක ශ්රීය සාරය සූය්යා ස ප්ර‍කාශ කරනා කාලයේ හි සූය්ය් මා බන්ධු වූ නාථ දිව්ය රාජයන් නමස්කාර කරලා ආකාශ මාර්ගවයට ප්රහවිෂ්ට වී මිතුරු සඳ යාගන්.
77. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුර යා.
[සංස්කරණය]අදහස:- මොලපුව.
දකුණු දිසාවෙහි වූ පියගැට මග දෙස පිහිටි ඉදිරි මාර්ගියෙහි රන් තැඹිලි අරන් බලා දුනුකේ රොන් ඇතිරී ගිය මොලපුව නම් ස්ථානයෙන් එතෙර වී යාත්රාල ග්රනහණය කරණු මැන.
78. ක්රි: කා: ප: ස:- සකි (මාවේකඩින්) වඩින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- වෙල් යායක්.
ස්ත්රීලන් කාණ්ඩයෙන් කාණ්ඩය සැදී ඔවුනොවුන් හට තරඟ වී කියන්නා වු ගීතිකා රසය විඳගනා ශෂ්ය්යන්ගෙන් වැසිලා ගිය කුඹුරු යායවල් දැකලා බිමට බැසලා ආහාර ගනිමිනා මුංවතුබඩ අසලින් ආකාශයට නැගී සීඝ්රබතාවයෙන් යුතුව මිතුරාණනි මාවේකඩ නම් ස්ථාන‍යා කෙරෙන් ගමන් කරනු මැන.
79. ක්රි : කා: ප: ස:- යාදසන සැතපී යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිප්කඩුවේ අඟනන්.
කැලල් නොමැති වීම හැර අන්යඩ අඞගයන්ගෙන් චන්‍ද්රකයාට සමාන වූ මුහුනු වලින් යුත් හෙල්ලෙන් සහ කඩුවෙන් අනිනා මෙන් ඇස් අගින් බැල්ම ලන කාන්තියෙන් වැඩිලා ගිය සිරි කතගේ විලාස ගත් ශොභමාන කාන්තාවන් බලා සතුටු වී සිප්කඩුව නම් ගමින් සොබමන් මිතුරේ ගමනය මැන.
(137)
නිර්දෙ7ශාදිය.
ජයවද්දන කාලයෙන් පසු ලක්වැසියා වෙත සම මෙත පතුරා ධර්මම ශාස්ත්රාකදිය විසුරුවා හැරි විද්යොසදය පරිවෙනස්ථානය පිහිටුවා ලූ හික්කඩුවේ සිරි සුමගුල් මාහිමියන් වහන්සේගේ ජන්ම භූමිය සිප්කඩුව හෙවත් හික්කඩුව නම් මෙම පද්ය්යෙන් වණන ලද ග්රායමය විය. බෝධිසත්ව ගුණොපෙත වැලිවිට සරණඞකර සඟරජාණන් වහස්සේ වර්තසමාන ලඞකා සම්බුඬ ශාසනය පිහිටවීමෙහි දිවි පුදා යම් සේ කටයුතු කළ සේක ද එ මෙන්ම සිරි සුමගුල් මාහිමියාණන් ‘වහස්සේද “වාද හෙද උස් මිටිකම් ලොකු ලොකු තැන්වලට හිමිය මාගේ වැඩේ ලක්වැසි හට දහම් සතර පෙන්වීම ය” යන්න සමාදන් වූවාක් මෙන් වැඩහිඳ ලක්දිවට ඉෂ්ටාතර්ථීයක් ම ගෙනදුන්නා වූ මහොත්තමයෙකි.
80. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර උඩුගල්පිටිය වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- උඩුගල්පිටිය.
දිගටම පොල් වතු පෙළ නිසා සැදුණු සෙවනින් වැසිලා ගියා වූ ධවල වර්ණමයෙන් සැදිලා ගිය වාලුකා තලයෙන් හි ගැටි ගැටී එන ජනයන්ගෙන් යුත් වූ මුහුදෙහි නිතරම රැළ නගමින් එන නැව් වලින් ගැවසීගත් උඩුගල්පිටිය නම් ප්රනදේශ‍යට මී කෙළිනා වේලාවේදී ඇතුල් වෙව.
81. ක්රි: කා: ප: ස:- (මිතුරිඳු) ලගින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා වර්ණෙනාවක්.
බටහිර දෙස සයුර නමැති තඩාගයෙහි රැඳිලා ගිය රතු පාටින් දිලිසී සිටි රක්තවර්ණ පියුම් මලෙක සිරිය රැගත් උත්තම ඉරුමඩල වටේ අඳුරු ගතිය මීමැසි සමූහයක් විලස වන්නා වූ කාලයෙහි දී තම සැමියන් පර අඟනුන් සමගින සසගය පිණිසා නියමය වන ඒ සන්‍ධ්යාර කාලයේ හි රත්ගම බුදු පිළිම ගෙයි නවාතැන් ගණු යුත.
82. ක්රිණ: කා: ප: ස:- ම මිතුර වඩිනේ මැනවිය.
[සංස්කරණය]අදහස:- උදය වර්ණරනාවක්.
ඉතාම උස්ව ගිය රළ නමැති අතින් ද බමරුන් නමැති වූ බැම සඟලින් ද නිරන්තරයෙන් යුක්ත වෙලා නිල් මහනිල් මල්
(138)
නමැති වූ ඇස් ඇරලා පියුම් වන් මුහුනින් සිනා වෙමින් විල් නමැති අඹුව ඉරු නමැති සැමියා දැකලා මත් වී නටන විලසින් යුත් වූ ඒ කාලයේ හි ම මිතුර අහසින් වඩිනේ මැනවි.
83. ක්රි : කා: ප: ස:- ම මිතුර පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගිංගඟ වැණුම්.
මහත් සේ රුචි ගතිය උපදවන ඉසුරෙන් පිරි ලංකා නමැති තත්වංගිනිය විසින් මනාකොට සදනු ලද පිපී ගිය නෙළුම් හා උපුල් මල් ශොභනව ගොතාලා හෙළනු ලද කෙස් වැටිය විලස ගත් ගිංගඟ බලමින ඉගිලී යනු මැන.
84. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර විසිතුරු බලග.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගාලු නගරයාගේ විසිතුරු.
මහ සමුදුර සියල් තන්හි මනා ලෙසට සැරිසරලා එහි තිබූ සැම රන් මිණි මුතු සියලු වස්තු බේරාගන ඒවායින් සරසාලා තිබුවා සේ උසස් ලෙසින් බැබලෙමිනා සල්පිල් රැසෙකින් සැදිලා ගියා වූ ගාල්ල නම් නගරයේ හි මෙවන් ඉසුරු හරි හැටියට බලාලා යාත්රාිග්ර්හණය කරව.
85. ක්රිය: කා: ප: ස:- මිතුරු විසිතුරු බලග.
[සංස්කරණය]අදහස:- මීරිපැන්නේ අලංකාරය.
සල්ගස් අග මයුරයන්ගෙන් ද මී අඹ ගස්වල අනෙකවිධ වූ කොකිල නම් පක්‍ෂීන්ගෙන්ද ගස් මුදු‍න්හි පිපිලා ගියා වූ කුසුම් මත්හි බමරුන්ගෙන් ද යුක්ත වන්නේය. එ හෙයින් පුෂ්පයන් වැටී ගිය ගස් පුෂ්ප සහිත වෘක්‍ෂයන්ගෙ ලෙසට පමුණුවන්නේ වේ. මෙ බඳු ලක්‍ෂණයෙන් යුත් මීරිපැන්න නම් ග්රාහමයාගේ අලඞකාරය මිත්රනය බලව.
86. ක්රි: කා: ප: ස:- සකි සඳ වඬින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- ලණුමෝදර.
හුලං වැදීමෙන් සෙලවි සෙලවි ගලාගන යන සීතල ජල තරඞගයන්ගෙන් සැදුණු සිත් තුටුවනාකාරයට පැතිරිලා ගිය සුදුපාටින යුත් වැලිතලාවෙන් සැදුණු මල් රේණු පැතිරිලා ඉවුරු ලඟ බිම්හි වූ රුක් පඞක්ති කරණකොට නිල්වන්ව ගියා වූ ලණුමෝදර බලාලා ප්රරයාණය කරනු යෙහෙකි.
(139)
87. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර (පොල්ලව බලා) යන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොල්ලව යන ගමේ හැටි.
නා ගස්වල දිලිසෙන්නා වූ ගිනි දළු සමාන ලා පත්.ායන් ගෙන් යුත් වූ ද, නිල් පාටට පැතිරිලා ගිය පතිත පත්ර.යන් ගෙන් යුත් වූ ද, වැලි සහිත අඟුරු හා අලු ගොඩවල් වලින් යුක්තව ගියාවූ ද යන මේ විලාසයෙන් යුක්තව ගිය පොල්ලව නම් ග්රා්මය ලොලතාවයෙන් යුක්තව බලාලා භීතියකට නොම පැමිණි ස්වල්ප වේලාවක් සැතපී ඉඳ අලස නොව යන ගමන යාම යහපත් වෙයි.
88. ක්රි්: කා: ප: ස:- මිතුර මගතුරය යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- පෝකරපිටිය වැණුම්.
නෙත් වලින් කාමයට දෙවියගේ පස්වන සැරපුඩුව දක්වනා සඳ ලෙසට බබලනා මුහුණු වලින් මනහර වූ කාන්තාවන් නමැති රත්නයන් උපදනා ප්රනකෘති ආකරයක් හා සමාන පෝකරපිටිය බලාලා මාර්ගනයෙහි යව.
89. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර මහ නැවියා පොකුණට වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහ නැවියා පොකුණ හා එහි නානා අඟනුන්.
ඇසින් දැකපු ජනයන් හට පස්ස හරවා යා නොම හැකි පටු වූ නලලින් යුත් වූ අනඞගයා ගේ දුන්නේ රැහැන් විලස ලීලාවන් ගෙනදෙන්නා වූ ස්වභායෙන් යුත් භ්රෑ ලතාවන් ගෙන් ශොභිත ඉසුරු දෙවිගෙ පාර්වසතී නම් ලද අඟනට සමාන වූ කාන්තාවන් ක්රීලඩාවෙහි යෙදී සිටින මහනැවියා නම් පොකුණට ක්රීූඩාවෙන් යුක්තව පැමිණෙව.
90. ක්රිව: කා: ප: ස:- සබඳ ලඳුන් බලා සිටුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහ නැවියා පොකුණෙහි දිය කෙළිනා ලඳුන්.
පිපී ගිය ගස්වල මල් කඩමින් ඇවිදලා මලානික භාවයට පැමිණිලා ශරීරයෙහි ඩා බින්දු පෙනෙන්නට වූ තැනේ නිල් පාට කෙස් වැටිය යස ලෙසට බැඳගනා රතු පාට වත් ඇඳලා දිය කෙළිනා යස ලඳුන් බලාලා නවතුව.
(140)
91. ක්රිව: කා: ප: ස:- දිය බිඳු දිසි.
[සංස්කරණය]තරුණයෙකුගෙ ජල පහරක්.
කොමල වූ කාන්තාවකගේ මූන බලා සිතේ සතුට ඉපදීලා ප්රීයතියට පැමිණියා වූ පෙම්වතා වක්‍ෂස්ථලයට දුන් රසවත් වූ දිය පහරින් සිංහයන්ගේ නිය පඳුර වැදී ගිය ඇතුන් ගේ කුඹු තලයෙහි රුධිර සහිත ගජ මුතු මෙන් කුංකුමාලෙපය සහිත වූ ජල බින්දු දෘශ්යෙමාන වූයේ විය.
92. ක්රිජ: කා: ප: ස:- බමරු නිලුපුලට පැමිණෙත්.
[සංස්කරණය]ඒ ගිය වැනි.
අදහස:- සිරිමත් මතහනක් දුන් දිය පහරකට නො සතුටෙන් ඝොෂා කරමින් ගමන් ගත් භෘංගයෝ ඒ මතඟණ සහ සැමියාගේ ශ්රොවණාන්ත ගත නිලුපුලට පැමිණෙත්. ඒ වනාහි සිදුවී ගිය හිරිහැරය පැමිණිලිකර සිටිනා ලෙසට වූ ගමනක් මෙනි.
93. ක්රිය: කා: ප: ස:- දිගැසක් අන් ලිය සමග උරණ වූ.
[සංස්කරණය]අදහස:- වැරදී ගිය උරණයක්.
දිය තරඟයක් වැදී සිය ප්රිීයයාගේ සිරුර පෙර තිබූ කොකුම් ලෙපනය හා මුසුවන දිගැසක් තම හට හැඟී ගිය විලාශය වැරදි බව නොම හැඟී රක්ත ප්රමභාවය දැකලා අන් ලියෙකු ගැන සැක කරලා උරණයට පත් වූවාය.
94. ක්රික: කා: ප: ස:- කිසි කල ඔහු වෙත පත.
[සංස්කරණය]” රැකෙනු සැබ විය.
අදහස:- විපතට සැපතට ගැනුම්.
සෙල්ලම් අදහසින් සැමියා තම කත වතට පහරක් දුන් කලට දිය අතරෙහි ගිලුණු තැනින් දිලිසුණු දිය බිඳු එන්නට වන් විට කපට ගති යුත අන් කතක් ඒ අවසරය දැක ඔහු වෙතට පත. සමහර කෙනෙකුට පැමිණි විපතේදී ලෝ තුළ අනිකෙකු පල ලැබ ගණිතෙයි යනු සැබවක් වෙයි.
95. ක්රික: කා: ප: ස:- මිතුරු හට “සිලිල ය යි” සිතේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- පුෂ්කරණී අලංකාරය.
ලඳුන් දිය කෙළනා ලීලාව දකිමින සන්තුෂ්ට වී පොකුණු නමැති අම්බිකාව ද ඔවුන් හා එකතු වී ඒ දවසේ ක්රීගඩාවන් කරන කලේ පියුම් මැදේ සැරිසරනා හංසයන් දුටුවහොත් චෂකයෙන් හැරගනු ලද රිදී වතුර ය යි සිත් වේ.
(141)
96. ක්රිය: කා: ප: ස:- හස රද “මේ මේ තොපටය” යි
[සංස්කරණය]දෙන මෙනි.
දියකා “මේ පමණෙක් දුන මැනවැයි”
යන වැනි.
අදහස:- හංසයන් හා වාතකයින්. පියාපත් වලින් සැදෙන රේඛාවන් උපදවමින් දිය මතුපිට සැරිසරනා හංස සමූහයා “මේ මේ තැන් තොපට හිමිය” කියමින් සියොතුන් හට වෙන්කර බෙදලා දෙන්නා මෙනි. ඒ තඩාගයෙහි වාතක සමූහයා කොයි විලස ද කීවෝතින් දෙ පියාපත් දිග හරිමින් මට මේ තරමක ඉඩකඩ දුනහොත් යහපතකැ යි කියා නියම කරන්නාක් මෙනි.
97. ක්රිම: කා: ප: ස:- සලෙලෙකු ගිය වැනි.
[සංස්කරණය]අදහස:- රත්සර කැකුලක අයුරක්.
සැඩ හසෙකු රත්සර කැකුලකට තුඩු දී සිත් සතොසින් සෙදින් විදා පුබුදු කළ අයුර නම් අනඟ රස නොම දත් අඟනෙකුට කළ දොසක විලස් පෑ.
98. ක්රින: කා: ප: ස:- විල් කත් ඇඟිලි ගණනෙව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- විල් කතගේ ලක්‍ෂණයක්.
සිය සිරුරට සියල් කල්හි අලඞකාරයක් වැනි වූ පියුමක් එ කල්හි සිඳිනා බව නියම ලෙසින් දකිමින සසල බවට පත් විල්කත්, සිය හිමි හට කියනු පිණිස ශත පත්රන නමැති අතින් මල් පෙති නමැති ඇඟිලි ගණින්නාක් වැනි විය.
99. ක්රි : කා: ප: ස:- දිය සිරි රඟනෙව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- විල්කත ගේ විලාශයක්.
මෙයාකාරයට මනොහර ලඳුන් ජලයෙහි ක්රීාඩා කරනා කල්හි දිලිසෙන දන්තයන්ගෙන් හා සේවත පද්මයන්ගෙන් ද ඔෂ්ටප්රීභාවෙන් ද නෙත්ර යෙන් ද රක්ත තාමරසයෙන් ද නීලොත් පලයෙන් ද ගණන් ගන්නා කල්හි සුලඟින් ලෙලදෙන ජලශ්රි්ය අමුතුවෙන් ලත් එක දෙක වීමෙන් ලත් සතුටින් නටනා මෙනි.
100 අදහස:- අති නිල්මිණි රැස් යුත් පැල දිග බිතෙහි ලඹ දෙන පාටලී වර්ණෙ ප්රනභාවෙන් පැතිරී ගිය මිණි තල් වැටෙක ශොභාවට රිවිබිඹු දැක් වූ කල්හි පියඹුන් සුන්දර සපිරි සීතල ජලයෙහි ක්රී ඩාකොට අවසානප්රා්ප්තවන කාලයෙහි හෙවත් සන්‍ධ්යාප කාලයෙහි.
(142)
101. ක්රි්: කා: ප: ස:- ම මිතුර (වෙහෙර) රඳ
[සංස්කරණය]අදහස:- චන්‍ද්රො:දය වර්ණා්වක්.
සන්‍ධ්යා වලාහක නමැති වස්ත්රොයෙන් හා නීලාම්බරය නමැති බඳනා ලද කෙශ කලාපයෙන් යුත් සොඳුරු පෙර දිගු නමැති දිගැසිය ගේ නලල මැද සැදි සඳුන් තිලකයක ශොභාව පිරුණු සඳ ගත් කල්හි මාගේ මිත්රමය අක්බෝ වෙහෙර ලගු.
102. ක්රිභ: කා: ප: ස:- මිතුර යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සු‍ෙය්යා ිග දය වර්ණ නාවක්.
පූර්ව දිශා නමැති නිරිදා ප්රරභාශ්වර නමැති දික් රැහැන් ගෙන නිල්වන් අහසෙහි හරනා ලද්දා වූ ගන රන් අහස් පතක් මෙන් බාල හිරු බබලනා කල්හි මොහො‍තක් සිතනා මුනි ගුණ’ සිහිකර නමස්කාර කොට සීඝ්ර්ලෙස ආකාශයෙන් යාත්රාදග්රනහණය කරන්.
103. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර වැලීගම් පටුන වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- වංශාධිපතින් හා ආභරණ හැඳි කතුන්.
ප්රසභාවෙන් දිලිසෙන්නා වූ පබලු මුතු මිණි යන වස්තුන්ගෙන් යුත් ආපණ ශාලාවන්ගෙන් සර්ජිත බලවත් නම් යුත් ප්ර සිද්ධියට පත් බ්රා හ්මණ වෛශ්යා ආදි වූ දනන්ගෙන් රැඳී ගිය ශ්රී්වාදාමයෙන් හා තිසරාභරණින් ද සැරසුණු කාන්තා වන්ගෙන් අලංකාර වූ සියල් ඉසුරෙන් විරාජිත වූ වැලිගම් පටුන නම් නගරයට වදු.
104. ක්රින: කා: ප: ස:- මිතුර වෙළඳුන් බලන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඉසුරෙන් පසිදු වෙළඳුන්.
දිලිසීමෙන් ද උරගලට තැබීමෙන් ද කිරීමෙන් හා අගයෙන් ද මේ ඇමීන් සියල්ලෙන් ටිකෙන් ටික ලාබ ගෙන ඉසුරෙන් පසිදු වී වෙස වුණු සෙයින් ලොව තුළ දෘශ්යනමාන වූ මග දෙ පස සල්පිල්හි හිඳින්නා වූ වානිජයන් බලන්.
105. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර ගැවියන බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- පිටිසර ගත ගෘහපතියන්.
වෙළෙඳුන් විසින් කස්තුරි කිරන්නාක් මෙන් ගණනට තරාදියෙහි දමා ද්රෙව්යකවල ඉන්නා වූ ඝොෂා නැති බමරුන් සමග බඩු කිරා දෙන කල්හි අත වැදී ඉගිල යන භ්රකමරයන් දැකලා ත්රාස්ත වණ පිටිසර ප්ර දේශ ගත ගෘහපතියෙන් බලව.
(143)
106. ක්රි.: කා: ප: ස:- සකි සඳ (මෝදරින්) යා ගන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොල් වතු මෝදර.
පොල් අතු සෙලවීමෙන් “කල කල” යන අනුකරණ හඬ පවත්වා ගල් මතුපිට දොල පාර වලින් විශේෂයෙන් උසස් වූ ඝොෂාවන් ඇදගන මල් වතු පෙළින් එන්නා වූ මද සුවඳ නල විඳගන උතුම් මිතුර පොල් වතු මෝදරින් යාත්රා කරව.
107. අදහස:- නිල්වන් වැසි වලාකුළු පේළියක විලස ඝොෂාවෙන් යුක්ත වූ මීමැසි සමූහයා හාත්පස්හි ගැවසීමෙන් යුත් වු මාලාදාමයන් ගෙන් සැදි තුරු වෙලෙප් වලින් යුත් පොල් ය, රන් තැඹිලි ය, පුග ය, උක් ය, රඹ ය යන මින් සැදි වචයෙන් අලංකාර වූ වල්ලම්බලම නම් ස්ථානයෙහි ඉඳ සනීප ගෙන යාත්රාද කරගන.
108. ක්රිර: කා: ප: ස:- මතුරිඳු සඳ ගමනොත යෙහෙකි.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන දෙවතා වර්ණලනාව
මිහිකත විසිනා තරකොට බැඳි අති නිල්වන් කෙශ කලාපය ලෙසිනා වනපෙළ මැද අටගත්තා වූ කුසුම වලල්ලක ශොභාවෙන් සැදී ගියා වූ ස්වකීය ශරීරයෙහි ආලෝකය විහිදුවමින් එන්නා වූ ඒ වන මැද නිවාසි වූ දිව්යය සමූහයා සඳහා සන්තෝෂ චිත්තයෙන් යුක්තව මිතුරු සඳිනි ගමන පිටත් වුවහොත් මැනවි.
109. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (සිරිබන් දෙළෙහි) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිරිබන් දෙළෙහි මැදුර.
සූය්ය්- ම වංශයට ශිඛාමාණික්යුයක් වන් ශක්රස දෙවෙන්ද්රතයා හා සමාන ධෛය්ය්වු යෙන් යුත් මහමෙර බඳු විජයබාහු නම් නිරිදා කඩු පැළඳි ස්ථානයෙහි පිහිටියා වූ උතුම් වූ මන්දිරයෙහි පියාපත් හි වෙහෙස සංසිඳුවා ගණිමින් සයනය කරව.
නිර්දේශාදිය.
යථොක්ත පද්යයයෙහි “සිරිබන් තැන් පිහිටි විජයබ නරපාය” යන්නෙන් එ කල කිර්තයති නාමයෙන් යුත් ලංකා රාජ්ය ය ලබාගනු පිණිස ඉදිරිපත් වූ පසු කල විජයබාහු මහරජ යන නමින් ප්ර කට ව සයානුවක් වස් සොළීන් වසඟව තිබූ සිරිලක ඔවුන් දුරුකොට යලිත් යථා ස්ථානයෙහි පිහිට වු නරෙන්‍ද්රතයා ඈපා තනතුරට සම්මත කරගනු ලැබ කඩු
(144)
පැළඳ වූ ස්ථානයෙහි ගොඩ නගන ලද ප්රා්සාද ය යන අදහස ගෙන දෙන්නේ වෙයි. මේ රජුගේ සීයා කසුබ් නම් වී, පිය තෙමේ මුගලන් නම. මවු තොමෝ ලොකිතා නම් වූවාය. සකන්‍ධ කුමාර වරප්රිසාදය ලැබ සොළීන් ලක්දිව තන් හි තන් හි රාජ බලය පවත්වනා කල්හි රාජ්යමයට පත් මාණ නම් රජුගේ දරු මුනුපුරු සොළොස් දෙනාගේ පර පුරෙන් පැවතෙනා කුමාරයෙකි.
“සසිරිමානාවුලු පුරෙහි ඉඳු පරපුරෙන් ආ පිරිසි දු
සොළින් වසඟව තිබූ රට ගෙන එසානූවක් අවුරු දු”
යනාදී වශයෙන් පැරකුම්බා සිරිතෙහි වර්ණ නා කරනු ලබන්නේ විජයබාහු නමින් පසු කල පතලව ගිය යථොක්ත ස්ථානයෙහි කඩු පැළඳ ඈපා පදවියට පත් කීර්තලති නම් කුමරා සඳහා වෙයි.
තවද මහවංශයෙහි:
“ඉක්බිති මකුහමු වැසි කීර්තතති ඇමතියා පුත් බල ඇති දෙවමල්ලය යි ප්ර සිද්ධයෙක් බන්ධු මිත්රයයන් කැටිව බොහෝ වූ රුහුණු වැස්සන් ගෙන ආදර සහිතව කුමරහු දුටුයේ ය, පණර වස් ඇති මහා යසසින් යුත් සමතර්ථෝ ඒ කුමර තෙමේ එහි දී සිරිය බැඳ ඈපා තනතුරට පැමිණියේ ය.”
යථොක්ත ප්රීවෘත්තීන් දෙස බලනා විට:
මෙම පද්ය්යෙහි වූ “සිරිබන් තැන් පිහිටි විජයබ නරපාය සිරිවන් දෙළෙහි” යනාදිය විජයබාහු මහරජාණන් බාල කාලයෙහි ඈපා පදවියට සම්මත කරගනු ලබද්දී කඩු පැළඳි ස්ථානයෙහි කළ මන්දිරයෙහි යනු ප්රමකාශවෙන බව නිශ්චිත වේ.
110. ක්රිබ: කා: ප: ස:- සකි සඳ (වෙන් පතින්) යන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- පඹුරණ වනාලංකාරය හා මගුරන්.
පඹුරු වෘක්‍ෂයක් සහිත හිඟුරු වැලින් වැසිලා ගිය අති නිල් වන් ශාඛාවෙන් යුක්ත වූ ආසන්න වන පඞකතියෙන් හුලඟින් මල් ගෙන වගු රණ හෙයින් වනයෙහි වූ ජලාශයන් හි මගුරන් රුචියෙන් ඒවා කාලා මතුවෙන්නා වූ පඹුරණ ගම කුඹුරු පෙදෙස බලා අහස් මගින් ගමන් කරනු.
111. ක්රිම: කා: ප: ස:- සකි සඳ (ඇල්ගෙවිලියන්) බලා යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කසරුප්පාවෙල අලඞකාරය.
(145)
කුරුල්ලන්ට අනුභවකොට සතුටු වෙන්ට ඉඩ නොම දෙන ලෙස ටකපෝරු සොලවනා කසරුප්පාවෙල නම් ප්රඩදේශයෙහි වූ කිරි වැදී තිබෙන්නා වූ ගොයමින් ආකුලව ගිය ස්ථානයන් හි නැවතී සතුටු වෙන්ට නොම සිතා එහි වූ ඇල්ගෙවිලියන් පමණක් බලා ගමන් කරව.
112. ක්රිෙ: කා: ප: ස:- සකි සඳ මහතොට ගමට යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- වැලිතල හා කතුන්.
මල් සුවඳට මීමැස්සන් නෙළුම් මලට පැමිනි කලට මුතුපට විලසට සැදී තිබෙන වැලිතල මතු පිට ගැවසෙන කතුන් දුටුවොත් ඇසේ සැපට වසඟ වෙලා එහි නො නැවත මගට බැහැලා මහතොට නම් ග්රා මයට ගමන් කරව.
113. ක්රි : කා: ප: ස:- ම මිතුර යන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- මාතර සෙතු මන්දිරය.
කාහල පිඹිනට අති සමතුන් හා ඒ ඒ ධුරවල නියුතුව සිටියන් නිතර ම සැක ගතියක් නොම ඇති විලසට පරිචිත බලයෙන් දොස් විමසාලන පාලම මතු පිට ස්වභා ගතියෙන් ඉතාම ශීතල ගතියෙන් පිරිලා ගියා වූ ජලයට මතුයෙහි වූ සුන්දර වූ හෙය මතු පිට මැදුරත සැප සේ සැතපී ම මිතුර යනු මැන.
114. ක්රි්: කා: ප: ස:- සකි සඳ පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිල්වලා ගඟ වැණුම්
ගඟ දෙ තෙර මනා ලෙස පිපීලා ආකුලව ගියා වූ මස්තකයන් ගෙන් යුත්ව ගිය මූනමල්ය, සල්ය, දොඹය යන රුක් වලින් යුක්ත වූ නිල් වලාකුල් ලෙසින් තොර නැතුව ශීතලෙන් යුත් දියේ වැතිරගෙන මත් ගජන් දිය කෙළින නිල් වලා නම් ගඟින් පරතෙරට නිල් වලාකුල් සහිත ආකාශය මගින් පියාසර කරව.
115. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුරු තුමා ගිම් නිවා යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- වීරබා මාපා
පැරකුම් සවුළු විජෙබා යන රජුන් සිරිපාසර සෙවෙනෙහි සැරිසැරූ වීරබා මාපා තම නමින් කරවාපු මාපා නම් පටුන් පිවිසිලා එතනින් මිතුරු තුමා තමා ගේ පා වෙහෙස සතපමින ගිම් නිවා යන ගමන යාගන්න.
(146)
නිර්දෙ6ශාදිය
මෙහි වීරබා යනු කලිකාල සාහිත්යෙ සර්ව්ඥ පණ්ඩිත පරාක්ර මබාහු මහ රජාණන් ගේ බෑණා වෙයි. සවුළු විජෙබා යනු පියාගේ නියමය ලෙස වීරබා ඈපාණන් සහිත සොහොයුරන් සිව් දෙනා හා සමග සිරිලක සවුළුව පාලනය කිරීමෙහි ප්රසධානත්වය දැරූ පැරකුම්බා මහ රජුගේ දෙටු පුත් විය. වීරබා ඈපාණන් විසින් තමන්ගේ ප්රතධානත්වයෙහි පිහිටුවා‍ගන රට පාලනයෙහි යෙදුනේ එ රජවරු දෙ දෙන වෙති.
116. අදහස:- උග්ගල බැවුලේ හැටි.
සක් දෙවිඳුගෙ කාන්තාව හා සමාන අඟනුන්ගේ පාද පහර වැදිලා ගොස් අග පටන් මුල තෙක් ම මල් පිපුණු ගෝපලු රුක් වලින් හා මයුරයන් පිල් විදහා සිටින බොහෝ දිගට සැදී තිබෙන ගල් පර්වවත වලින් සැදුණු උග්ගල් බුවුල නම් ස්ථානය පසු කරගන මගට බැසලා.
117. ක්රිප: කා: ප: ස:- සකි සඳ වල බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන වර්ණනාවක්.
සුපුෂ්පිත කුසුම් හා භ්රවමර ජාලාවෙන් ද තමලු වැල් වලින් හා සුළු මහත් වෘක්‍ෂයන් ගෙන් ද සමන්විතව ගිය සන්තුෂ්ට භාවයට පැමිණියා වූ කොවුලන්ගෙ කොලහලින් සැදී ගිය මනා ලෙස පිපී ගිය වනෙහි වූ උපුලින් ද ලපටි කොල වැටී ගොස් සුදු පාට සෙවනකින් සැදී ගිය අති නීල වර්‍ණයෙන් ගනඳුරු ව බබලනා යථොක්ත වෘක්‍ෂ ලතාදීන් සියල්ලෙන් සැදී ගිය විද්යු ත්ලතාශ්රීබන් අලඞකෘත වූ වනාන්තරය බලව.
118. ක්රිල: කා: ප: ස:- එ වන විලී නුඹ කියලී.
[සංස්කරණය]” සකි ඉගිලී යව
අදහස:- වන තඩාගයක්.
ඉන්ද්රිනීල මැණිකක් මෙන් ආලොකය දරන්නා වූ විසිරී ගිය සෙලවීමෙන් යුතුව පැවති පියුම් උපුල් ආදී වැතිරී ගිය පුෂ්පයන්ගෙ රේණු වලින් ආකුල වීගන එන්නා වූ නිර්ඣරයන් ගෙන් යුත් වූ සොර සතුරන් සැරිසරණා සීතල ජලයෙන් යුත් විශාල වූ ඒ වන තඩාගය වනාහි ආකාශයා ගේ ආකාරය ප්රලකාශය කරලී.
මිතුර දොලෙහි ගිලී යලි මතුවී ගමනය කර.
(147)
119. ක්රිි: කා: ප: ස:- මිතුරා තුටිනු’තුරා යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- ක්ෂි‍ර පක්‍ෂි වර්ණනාවක්.
රුක් පතර අතරතුරෙහි නිරන්තර ව සැරිසරණා ගිරා පක්‍ෂි සමූහයා කෙලෙසද කීවෝතින් කාම දේවයාගෙ සොඳුරු රථය අදින වරේ ඒ බැරිව් හැර දමලා සොරෙන් පැමිණි විලසින් යුතු වී මෙ වන් ශ්රීබ සාරය ඒ වනතුරෙහි දී දැකගත සන්තුෂ්ටියෙන් සිත පුරවාගන යන ගමන යාම යුත.
120. ක්රින: කා: ප: ස:- හැලී පිල්බර සිරි විලස් පෑ.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිර්ඣර වර්ණානා.
මහත් වූ ග්රී-ෂ්ම කාලයේ හි ශ්වාසවයෙන් උපල් මල් සෙල වෙන්ට පමුණුවා මාගයන් පැන් බොන්ට වන් කලේ ඔවුන් ගේ නුවන් රැස් සඳැස් පිල් මෙන් වෙලා නිර්ඣරයෝ මයුරයන් ගෙ ශ්රීව විලාසයක් දැක්වූවාහු ය.
121. ක්රි : කා: ප: ස:- සපු මල් දුරු පැහැ දිවුණ අළා.
[සංස්කරණය]අදහස:- චම්පාක පුෂ්පයන් ගේ විලාසයක්.
වන රැස් සසල ව මල් කලඹාගන එන මකරන්දයන්ට ලොලත්වයෙන් යුතුව රැඳි මධු ලොලයන් ඇති මනොහර තුංග වූ රුක් මුදුන් හී පිපුණු සපු කුසුමයෝ උඩට නැගි දුම් තලාවන් විලස බැබලීම දෙ ගුණ කොට දැක්වූ හ.
122. ක්රි්: කා: ප: ස:- සිකි ගිර රඟ සම්පත් වූ.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගජන්ගේ විලාසයක්.
ගොරවන්ට පටන්ගත් වැසි වලාකුල් වැනි වූ මත්ත හස්තීන්ගේ ලීලොපෙත වූ විදුලිය වැල් හා සමාන දන්ත දාමයාගේ ප්ර්භාව දැක ඝන වූ මේඝ්යෙ යි සිත්හි පෙම් නිපදවා මයුර ධෙනූන් සමීපයෙහි මයුරයෝ තුමු තැවීමට පර්වවත නමැති නෘත්යා මණ්ඩලයට සම්ප්රා ප්ත වූවාහුය.
123. ක්රිව: කා: ප: ස:- යහළු මුහුළු පට සළු වැනි (බල)
[සංස්කරණය]අදහස:- මූනමල් ගස්වල ගෙඩි ගා මල්.
යහළුව සිත් හා නෙත් තුටු කරනා නඳුන් උයන හා සමාන ශොභමාන විලාශයට කුසුම් වලින් ගැවසී ගත් වකුල වෘක්‍ෂයෝ එහි රඳනා බැබලීමෙන් යුත් වූ දිව්යුඞගනාවන් විසින් සාදනු ලද උතුරු සළුපටවල් හා සමාන වෙත් (ඒ බල)
(148)
124. ක්රිය: කා: ප: ස:- යහළු සිතු ඇලේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන වර්ණවනාවක්.
ලතා ගුල්මයෙ හි යන්නා වූ මෘග සමූහයාගෙන් ද මල් පිපිලා ගිය විල් හි සැරිසරණා භෘඞගයන්ගෙන් ද මද හුලඟින් ලෙල දෙන්නා වූ අභිනව පල්ලවයන්ගෙන් ද යුත් යථොක්ත වූ වනාන්තරය දුටු කල සිත් ඇදිලා යේ.
125. අදහස:- පාරේ යන රන් රූ.
කර්ණායපාසයෙහි නීලොත්පලයන් ගසනු ලද හංස‍යින් මෙන් ආලස්යය ගමනින් යුක්ත වූ රන් රුවන් අඟනුන් රැස් දැක සන්තෝෂයෙන් යුතුව මගට බැසලා.
126. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර අඟනන් සැටි බලමින් යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මල් සැට්ට ඇඳි ලඳුන්.
ඉන් පසු අලුත් සල් ගසෙක මල් පොකුරු සැදුණු ලෙස මල් වලින් සැට්ටවල් සදා ඇඳ එහි ප්රරභාවත් වර්ණිය දුටුවන්ගෙ සිත් ඇලෙන ආකාරයෙන් යුත් අඟනන්ගෙ විලාසය බල බලා යන ගමන යව මිතුර.
127. ක්රිා: කා: ප: ස:- සකි සඳ වඩු.
[සංස්කරණය]අදහස:- රසවත් වු මාරුතයක්.
කොමල වූ කුංකුම ලතාවන්හි තැවරීලා ආකාශ ගඞගා වෙහි රේණුවජ්ටාවන් හා ඝට්ටනය වී යලිත් හිමාලය වන ඝටයට පිවිසී එන්නා වූ මාරුතය විඳ‍ගනිමින් ක්රීහඩා‍වන් කොට කොට මිත්රොගත්තමය ගමනය කරව.
128. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුරෙ දැන යන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- නාග කෝවිලේ අඟනන්.
උසස් ලෙසින් බබලන්නා වූ රූපශ්රි යාව නිසා නාග මානවිකාවන්ය යන සැකයක් උපදවමින් චිත්තාභිලාෂී වූ අඟනුන්ගේ මුහුන නමැති රන් පියුම් තුලෙහි චිත්තයෙන් ඇස් නමැති බමරුන් යොදවා රැඳී සිටින සලෙලු සමූහයාගෙන් සැදිලා සිටි ඉදිරිපිට මාර්ගවයෙහි වූ නාග කෝවිල නම් දේවස්ථානය දැකගන මිත්රියා‍ණනි ගමන කරනු මැනවි.
(149)
129. ක්රිර: කා: ප: ස:- සකි සඳ (වැල්ලේ මඩම) ලැස ගන්
[සංස්කරණය]අදහස:- ගණදෙවි නැමදුම.
සමුද්රානසන්නයෙහි ම පද්මරාග මාණික්ය යන් කමින් නීල මාණික්යස ඛණ්ඩයක් වැනි වූ මියුරු වූ දිය බිබී ගණෙශ්වරාධි ගෘහිත ස්ථානයෙහි අභ්ය්න්තරයට සෙමින් ප්ර විෂ්ට වී නමස්කාරය කොට පිටතට ඇවිදින් වැල්ලේ මඩම නම් වූ ස්ථානයෙහි ලැගුම් ගණින්.
130. ක්රිථ: කා: ප: ස:- වලබ ගිනි සිළ පිටතට පහළෙව් පෙනේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා: වර්ණානා.
නානා දිශාවන් වසාගත් උදාර වූ ගන අඳුරු දුර හැරා ප්ර‍හාර භාරයෙන් මෙන් ස්වකීය රැස් මඬුලු ඇතුල් කළ ඉරු මඩල මුහුදේ රැළ හා එකට බැඳී සයුර තුළට වැටෙන කලේ වඩබා ගිනි සිඛාව පිටතට පහළව ගිය විලාශයක් පෙනිලා යෙයි.
131. ක්රි : කා: ප: ස:- සහසකර ගිලුනෙව් විය.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඉර බැසීම් වැණුමක්.
ගින්නෙන් ලොව නැසුන කල්හි හෙවත් සත් හිරු මෙ ලොවට පහළව ගිය කල මහ සයුර වියලවනු තම කුලෙහි පෙර සිට ම පැවත එන සිරිතෙකැ යි පෙන්වනා කලක් මෙන් ඉරු මඬල සමුදුරේ දිය කඳේ අතර ඇති ගැඹුර මෙතෙකැ යි මැන බලන පිණිස මෙන් එකල් හි ගිලුනාක් මෙන් විය.
132. ක්රිණ: කා: ප: ස:- සඳ‘ඳර දස අත දවගත එව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- චන්‍ද්රො:දය වර්ණ නා.
ආකාශ නමැති ශාඛා මණ්ඩලයෙන් ද ප්රරභාප්රායප්ත වූ සන්‍ධ්යා: වලාහක නමැති ලා පල්ලවයෙන් ද යුක්ත වූ උදය පර්වපත නමැති වෘක්්ෂියෙහි මල් පොකුරක ශොභාව ගත් චන්‍ද්ර යා රශ්මීන් පතුරුවා පහර තද කොට දෙන කලේ සන්යා ගත්‘න්‍ධකාරය අංශයකට පාත් වෙමින් දශ දිශාන්තයට දිවගත්තාක් මෙන් වූයේ ය.
(150)
133. ක්රි : කා: ප: ස:- වෙනේ ලිය (මල් මුවෙහි) සිනා ගත.
[සංස්කරණය]අදහස:- ච‍න්‍ද්රොකදය වර්ණහනාවක්.
සඳුගේ රශ්මිය වැද ගැනුමෙන් පිපී තිබුණු පද්මයන් මලානිකව ගිය හෙයිනා රොන් ගන්නට දවල් කාලේ පැමිණ සිටිය භ්රනමරයන් ලොලා වෙමින් තමන් වෙතට ආගමනය කරනු බලා වන නමැති ලද තොමෝ මල් නමැති මුඛයෙනා සිනාසෙන්නට වන්නීය.
134. ක්රින: කා: ප: ස:- තිසයුරා (කැටපතෙක උවන) දිසි වැනි.
[සංස්කරණය]අදහස:- සඳ පායන විලාසයක්.
නිසයුරා හෙවත් චන්‍ද්ර යා සියල් ගනඳුරු බීලා දමනා කල්හි ශරීරය පහන් බැවින් සඳ මඬලෙන් පිටතට සාවෙකු විලසට වන කල්හි පිපී ගිය නීලොත්පලයකට සමාන වූ ප්රසභාවෙන් දිලිසෙනා යොවුන් කතෙක උවන රිදී කැටපතෙක් හි දෘශ්යනමාන වූ විලාසයක් දැක්වූයේ විය.
135. ක්රි්: කා: ප: ස:- බමර වැල අඳුරු බිඳු ලෙසේ දිසේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- භෘඞගාවලියාකාරය.
ආසන්නවන පාර්ශ වයෙක් හි අලඞකාර තඩාගය අතුරෙහි පිපී ගියා වූ කුමුදුවලින් යුක්තව ගිය පාර්ශිවයෙක සන්තෝෂව ඇද වැටෙනා බමර වැල තොමෝ නිසයුරා අහස් හි අඳුරු රැස වහ වහා බිඳ හරින කල් හි එයින් විසිරී වැටෙන අඳුරු බින්දූන් ගේ විලස්නෙන් දෘශ්යිමාන වන්නීය.
136. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු පියපතර පහර.
[සංස්කරණය]අදහස:- සලෙලුන් ගේ විලාශයක්. කුසුමාකූල කෙශකලාපයෙන් යුක්ත වූ සඳුන් ලෙපනය නිසා සීතල ගාත්රාක ඇති වූ අනග රසය කෙරෙහි ලොලින් සැරි සරණා සැඩ ගති යුත ස‍ලෙල කතුන්ගේ ගෙළෙ රැව් නද අසා ස්වකීය පාරාපත කාන්තාවන්ගේ නාදය වේය යි නොම රැවටී පියාසර කරව.
(151)
137. ක්රිී: කා: ප: ස:- ලිය වෙස් උපුල් මල් (දැහැනින)
[සංස්කරණය]තවසුන් පරිහුණු කෙරෙති.
අදහස:- ඉතිරින් ගේ වෙශය ගත් උපුල් නමැති මල් වර්ගපය.
අඟනන්ගේ වෙශය ගත් උපුල් නමැති මල් වර්ගතය කෙලෙස් තැවීමෙහි යෙදී සිටින තපසුන්ගේ දැහැනින් පිරිහීම කෙරෙති. එම පැහැයට පැමිණියා වූ ශරීරයෙන් යුතුව ඉඳින නෙත සිත වසඟය කිරීමට උතුම් වූ රතී නම් දෙවඟනගෙ විලාශයෙන් වාසය කරනා පරෙවි දෙනුන් දැකලා ලොභ‍ය නොම උපදවාම එ තැන්හි රිසි ලෙසින් නිදි ගනුව.
138. ක්රිර: කා: ප: ස:- මද නග දිලිහිණි.
[සංස්කරණය]අදහස:- මද මරු සැප.
නිසා කල මුළුල්ලෙහි අනඟ සැප දියුණු ලෙස විඳිමිනි නෙක් අඟනන් ගෙ ඇඟ සංසිඳුණු මදන ගින්න. මලිගිය රොන් සුණු වැකිලා ගියා වූ මද පවන වැදීමෙන් අරුණු නැගුමට පෙර යලිත් දිලිසුනේ වි.
139. ක්රිි: කා: ප: ස:- දිවයුරු රන සැළෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- උදය රිවිගෙ පෙණුම.
උදාවෙන රිවි තෙමේ ආසන්න වනයෙහි කුරුළු සමූහයා ගෙන් ජනිත වූ නාද නමැති කෝලාහ‍ලයෙන් තුටුවන මුහුණු වලින් යුත් සියල් දිග් ලඳුන් විසින් රැස් නමැති දික් රැහැන් නොයෙක් විලසින් බැඳලා සාගර කුක්‍ෂියෙන් ගොඩට නංවන රන් තාලියක් මෙන් විය.
140 අදහස:- ප්රුසිඬ වූ රාමචන්්ර්ල් නම් වෛශ්යියා ගේ නාමයෙන් යුත් ගණේශ්වර විමානයෙහි අලුයම් කල ගයනා බෙර හඬ නමැති වූ මෙඝ ගර්ජනාවෙන් පිබිද ගිය දෙමළ කිවි වරන් නමැති මයුරයන් විසින් කෙකා ධවනීන් මෙනි වූ තුති ගීතිකා සතුටින් සිනිදුකොට කියනු ලබන්නා වූ.
141. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (මුනි ගුණ සිහිකර) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස:- සූ‍ෙය්යා ිද දයාකාරයක්.
පූර්ව් දිශා නමැති තඩාගයට සම්ප්රාරප්ත වූ සූර්ය්ක යා නමැති රන්තිසරා ස්ථිර සාර රශ්මීන් නමැති තුඩින් ඝනාන්‍ධකාරය නමැති ශෛවාලයන් ඇදලනා වාරයෙහි ඇස නින්ද දුරුකරලා නැගිට සිට මිත්රොාත්තමය එ කල්හි උතුම් මුනිඳුන් ගුණය සිහිකර මාර්ගාැන්තරයට ගමනය කරන්න.
(152)
17. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- මගුල් වැල්ල.
උත්පලවර්ණග දිව්යලරාජයා සාගරාන්තරයෙන් වඩින්නා වූ ඒ දිනයෙහි මගී කාන්තාව ලූ පාවාඩයක ශ්රිලයාව ගත් මගුල් වැල්ලෙන් යාගන්.
143. ක්රි්: කා: ප: ස:- වෙහෙර‘තව වදනේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිහිල් මන්‍දමාරුතය.
සඳුන් වනයෙහි පල්ලවයන් සමූහයා චඤ්චල කරගන මලය පර්‍වතය මස්තකයෙන් සමීපයට පැමිණෙන්නා වූ මන්‍ද මාරුතයා ගේ ශීතල භාවයෙන් ග්රීනෂ්මය දුරුකර‍ගන ශීඝ්රද ලෙස සිට යුෂ්මතා පළමුකොට විහාරාභ්ය්න්තරයට ප්රදවේශ වන්නෙහි ය.
144. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුරු වටදා ගෙය තුළ දාගැබ වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- වටදා ගෙය තුළ දාගැබ වැඳීම.
මහබඹාණන් විසින් දිනපතා සිත තොසින් නමදිනා මුනි රදුන් ගේ ශාටක ධාතුව පෙර කලේ මහබිනික්මන් දිනේ නිදන් කළ සෑය ලෙස සුබදා ලෙස සුසදා ඇඳි සිතුරු රුවෙන් උතුරා ගිය වටදා ගෙය තුළ සාදන ලද දාගැබ මිතුරාණනි නමස්කාර කර.
145. ක්රි : කා: ප: ස:- යහළු මොක්පුර සිරි ලැබගණුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- බෝ දුමිදුන් වැඳීම.
කාම රූප අරූප යන මුළු තුන් ලොවට ම කිරුළක් වන් ගුණයෙන් අගතැන් පත් වූ සර්වනඥයන් වහන්සේට පුදනා ලෙස පුරාතනෙහි මහබඹාණන් විසින් රජතමය කොට බඳනා ලද බඹ ලොවින් එලවූවා වූ නීලමාණික්යම ඡත්ර යාකාර වූ බෝ දුමිඳාණන් නැමදා නිවන් පුර සිරි ලබාගතයුතු.
146. ක්රිය: කා: ප: ස:- තෝ ඔත්පිළිම හිමිවරා වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඔත්පිළිම වහන්සේ නැමදීම.
සූවිසි අසංඛ්යියක් නරන් අමාමහ නිවන්හි පුරාලා සැප සේ සැතපී වදාළ අයුරට දිනකර රැස් ගෙන ගැවූ විලසට මනහර ප්ර්භා රැස් විහිදෙන්නා වූ ශයන ප්රාටප්ත ප්රගතිමා වහන්සේ යුෂ්මතා නිසියුරා නමකරව.
(153)
147. ක්රි: කා: ප: ස:- සකිසඳ පිළිම හිමි නමකරව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිටිපිළිමවහන්සේ නැමදීම.
සාරාසංඛ්යක කල්පලක්‍ෂයක් පෙරුම් පුරා බෝතුරා වෙතේහි විදුරසුන් අරා චණ්ඩ වූ දරුණු වූ වස්තුන් පරදවා දෘඩතර දෘෂ්ටියෙන් යුත් උරුවෙල් කසුබන් ආදීන් අරිඅටග මගේහි පිහිටුවා වදාළා වූ සතන නමැති ගෘහයේහි මිථ්යා දෘෂ්ටි නමැති පව් ගන අඳුර පහකරා පැටිකරවන්නා වූ සිටිපිළිම ගෙය තුල්හි ස්ථිකාකාරයෙන් වැඩසිටින පිළිම හිමි නමකරව.
148. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර මහ සඟන වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගලතුරු මුල වෙහෙර සඟන වැඳුම.
ගල් අතුරා කළ ටැඹින් අලඞකෘත වූ තුන් මහළින් සාදන ලද කිංකිණිකයෙන් යුත් වූ රන් දද පෙළින් නිරතුරු සුසැදූ බබලනා තාරකාවලියක විලාසය හැරගත් වහළය මුදුනෙහි සිනිදු වූ මුක්තාලතාවන්ගෙන් සර්ජිත කරනු ලද ශෛලාන්තර මූලප්රා සාදයෙහි වූ මහ සඟන නමදුව.
149. ක්රි : කා: ප: ස:- සකිසඳ මැදුරු බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- රත්පත් වෙහෙර මැදුරු.
සඞඛාකාරව දිලිසෙන්නා වූ සුන්දර සිව් පිරිසිදු සිල් බලයෙන් මිථ්යාදදෘෂ්ටි නමැති වෘක්‍ෂ ගුල්පයන් වනසාලීමෙහි සුලි හුලඟක් හා සමාන වංක්රාමණස්ථානය ස්ථිරකොට වැඩ විසුවා වූ ස්ථිවීරාචාය්ය්ලි වරයන් වහන්සේලා ආශ්රමය කරනා ලද රහතුන් ගේ ප්රාසප්තිය වූ ස්ථානයෙහි පිහිටුවන ලද්දා වූ චූල ප්රාරසාදයන් හා මන්‍දිරයන් ද අවලොකනය කරව.
150. ක්රිර: කා: ප: ස:- පරෙවිනි (පුරවර බලා එන ලෙස) වඩුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහවත් මඩුව වැණුම්.
ඊශ්වර දෙවිඳු ගේ පොත්‍ථලික රූප‍යෙන් පිණ්ඩිකෘතකොට කැටයමින් කරනු ලද රශ්මීන් සාර වූ අලඞකාර නීලමාණික්යනයන් කරනකොට ගෙන සමාඪ්යදත්වයෙන් යුක්තව සක් රජු ගේ සුදම් දෙව් සබායුරු මහවත් මඩුව දැක පුරවර බලා එන්නට ගමනය කරව.