ප රෙ වි ස න්දෙශ-මාර්ග වර්ණ නා
මාර්ග් වර්ණ නා.
17. ක්රි: කා: ප: ස:- පරෙවි සුබ නිමිති බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- පෙර මග සුබ නිමිති.
පරෙවිය ප්රිීය උපදවන උස් වූ ඇත්තුය, අශ්වය, පුන් කලස්ය, කුලාඞගනාවන්ය, සක්ගෙඩි හා කුසතණය, පු‍ෙරාහිත බ්‍ලසාහ්මළණය මකරන්දද වක්රඞයන් සෙවිත මාරුතය යන මේ පෙර නිමිති බලව.
45 ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (එතනිත් ) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස :- සිටි තැනින් පිටත්වීම.
ඉරු නැගීගන එන කලේ වන නමැති කත විසින් අතු නමැති අත් වලින් පහලට එල්බෙනා මල් කැනති නමැති වූ සෙමෙරයන්ගෙන් නැගි හුලං පහර ලබ ලබා දොඹ ගස්වල අතු වලින් සැදි සෙවෙනෙහි සැප සේ සැතපී ඉඳලා මිතුරු තුමනි එතනින් ගමනය පටන් ගන්න.
(127)
46. ක්රිි: කා: ප: ස:- (සකි සඳ) සරතැස නිවා.
[සංස්කරණය]අදහස:- සුනෙත්රාරදෙවි පිරිවෙන් විහාරය.
අති නිමල් ලමැණි රාජ වංශයට තිලකයක් බඳු වූ හැම කලේ දිලිසෙනා සිරි කතා සිත් තොසින් කලකෝලාහල නැතුව රැඳිලා සිටිනා කුසුමක සිරි ගත් ඉසුරුය යසසය තෙදය යන රාජංගයන් පිහිටි මේ අප පැරකුම්බා නම් නිරිඳා සත වෙත කරුණා දෙ ගුණව උපදවා බුදුබව පතමින.
දෙමාලින් යුත් මහරු වූ බුදු පිළිම ගෙයක් කරවා තුන් සිත පහදා සියල් වූ සිරිසරින් පුරවා පැපිළියාන ගම් හි සිය මවුන් සුනෙත් මහ දෙවීන් ගේ නාමයෙන් පිරිවෙණක් කරවාලා සිව් දිගින් වඩනා වූ මහ සඞඝායා ගේ විහාණය සඳහා පුද කළා වූ වෙහෙරට ප්රී තියෙන් ම ගොස් ටික වේලාවක් සැතපී ඉඳ සිරුරෙහි වූ වෙහෙස ගතිය දුරුකර ගනු යෙහෙකි මිතුර.
නිර්දෙඉශාදිය.
පැරකුම්බා රජතුමා ගේ මව් බිසෝ වනාහි සුනෙත්රාි නම් වූවාය. එ තුමිය ගේ ජන්ම භූමිය වනාහි කාලිඞග දේශය විය. පැරකුම්බා රජු ගේ පියා ගේ නාමය ජයමහලෑණ නම් විය. ජයමහලෑණ කුමරු ගේ පියා තෙමේ සතුරු බියෙන් මෙ රට ඉඳලා කලිඟු රටට පැනලා ගොස් සිටි කුමරෙකි. එ කුමරා වනාහි ක්රිර: ව: 1296 පමණෙදි පොළොන්නරු පුර රජයට පත් තුන් වන පැරකුම්බා රජු ගේ පුත්රියෙකි. ජයමහලෑණ කුමරා කලිඟු රටට මේ රට ඉඳලා පානලා ගිය කුමාරයා ගේ පුත්රටයෙකි. කලිඟු රටට පැනලා ගිය ජයවඩනා පුර සිරි පැරකුම්බා මහ රජු ගේ සීයා ඇතුගල් පුර සිව් වන පැරකුම්බා මහ රජු ගේ මරණින් පසු ලඞකාවේ රජකම ගන්ට සිතාගන තම පුත් ජයමහලෑණ කුමරු හා සුනෙත්රාන නමින් පිසිඳුව සිටි කුමරියද සමගින මෙ රටට පැමිණි නමුත් ඒ වැරදී ගිය තැන මහණ වෙලා බුවනෙක බුජ තෙරිඳු නමින් විසිදාගම විසුයේ විය. ජයමහලෑණ කුමරු හා ඔහු ගේ දෙවිය ද අප්ර සිද්ධ ලෙස ඒ ඒ තනැ විසුවාහුය.
ඒ අතර මේ පින්වත් පැරකුම්බා කුමර තෙමේ උපන්නේ විය. නමුත් කුමාරයා ගේ බාල වියෙහි ජයමහලෑණ කුමර හට කළුරිය කරන්ට සිදු විය. එ තැන් පටන් අම්මාත් පුතාත් අනාථ භාවයකට පත් වූවාහු ය. ඒ පුවත එ කල කොස්ගම ඒකනායක පවුලෙන් මහණ වෙලා බුවනෙකබා තෙරිඳු නමින් පසිදුව සිටි තෙරිඳු තුමා දැන සිටියේ විය. පළමු විසිදාගම
(128)
බුවනෙකබා තෙරිඳු ගේ ශිෂ්ය යෙකු වූ මෙම තෙර කුමරු ගේ හඳගන බලා “කවදාහරි මේ කුමරා සිරිලක අග රජ වන්නේ වෙයි” දැන රහස් ලෙසින් ඒ දෙදෙනා ගේ ආරක්‍ෂාව සැලසුයේ විය. මේ බව සැලව ගිය විට එ කල ලක්දිව රජකම් හිමිකර ගන සිටි කුමාර අලකේශ්වරාදීහු මේ කුමරා වනසාලන්නට උපා යෙදුවාහු නමුදු ඒ නො හැකි වීය.
පැපිළියාන ගමෙහි සුනෙත්රාව දේවි නම් විහාරය කරවීමට හේතුව වනාහි තම පුතු ගේ පණ නල රැක රැක පැරකුම්බා රජු ගේ මව් දුක් විඳ විඳ උන් ස්ථානය සිහිකරනු පිණිස බව ඉතිහාස තයින් පෙනී යේ.
47. ක්රිස: කා: ප: ස:- මිතුර වඩන මැනවි.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිරපා නැමදුම.
අති චණ්ඩ නාග යක්‍ෂ අසුර බ්රනහ්ම නර මාරයන් ගේ ක්රොතධ අග්නි බලය සුණු විසුණුකර දැමූ මිසදිටු ගෙන ලොව රවටාලා ඉන බඩ දෙක රැකගන්නා තීතර්ථිකය යන නමිනා යුත් මිසදිටු ගුරුවරුන් නමැති බට වනය සුන් කරලීමට පහළව ගිය ඇත් රජෙකු වැනිව වැඩ විසූ.
මුනීන්‍ද්ර යන් වහන්සේ ගේ ශ්රීන පාද පද්මය වැඳලා වඩිනු මැනවි.
48. ක්රිර: කා: ප: ස:- (මිතුර) අත්තිඩිය අඟනන් දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- අත්තිඩියේ වර්ණඩනාවක්.
දිලිසෙන්නා වූ තොල් වලින් යුක්ත වූ මල් රේණුයෙන් ගැවසී ගිය සිහිල් ජලයෙන් මූන සෝදා කෝකිල නාදයෙන් යුතුව මාත්රාව වෘධියෙන් ගීතිකාවන් කියනා අගනන් ගේ ලක්‍ෂණ හේයෙන් එ තෙ‍රහි වූ අත්තිඩිය නම් ගමෙහිදී දැක ගනුව.
49. ක්රිා: කා: ප: ස:- (මිතුර) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස:- මොරටු එලියේ අඟනුන් ගේ ගමනේ හැටි.
චන්‍ද්ර යා ගේ විලසින බබලනා මුහුණු ඇති උකුලෙන් ඉගිලී යන විලසට ඇඳි සලුව ලෙල දෙනා වහ වහා ගමන් කරන කාන්තාවන් ගේ හැටි බලාලා ඉක්මන් කර මොරටු එලියේ මගට බැසලා සිත සතොසින් ගමනය කර.
(129)
50. ක්රිේ: කා: ප: ස:- කල රැව් (දෙව් විමනත) ලගු.
[සංස්කරණය]අදහස:- පානදුරේ ලැගුම් ගැණුම.
විෂ්ණු දිව්ය- රාජයා මහමේරු පර්වමතයෙන් කිරි සයුර කළඹන කල්හි ස්වකීය අඞගදාභරණ නමැති ධජයේ මැණික් වල ආලොකය විසිරිලා ගියාක් මෙන් දිශාවන් ආලොක කරගන අහස් කුස තාරකාවන් ගේ රශ්මිය පෙනෙනා කල පානදුරා නම් තොටමුණු බද ග්රාවමයෙහි දිව්ය විමානය තුල්හි ලැඟුම් ගණුව.
නිර්දෙ ශාදිය.
ජයවර්ධ නපුර සිරි පැරකුම්බා මහ රජු ගේ කාලයේදී වර්ත්මානයෙහි වූ පානදුරා නම් නගරය ප්රරසිද්ධ ග්රා මයක් ව පැවතුණු බව පෙනී යේ. ඒ ඉතිහාසය දෙස බලනා කල ගම්පල පස් වන බුවනෙකබා රජු ගේ කාලයේදී තොටමුණක් වශයෙන් පැවතුණු බව ප්රවකාශ වේ. එ කල්හි මුහුදුබඩ පෙදෙස් හි ප්රකධාන නගරයව පැවැත්තේ රයිගම්පුරය වේ. ඒ එසේ තිබියදී එහි සිටිය රජවරුන් යාපනේ ආය්ය්ර චක්ර.වතීති රජු හට අයබදු ගෙවමින් විසූ බවත් ජයවර්ධ්න පුරය ගොඩනගනා ලදුයේ ඒ අයබදු ගෙවීමට විරුද්ධකම් දක්වා සිංහළ ප්රපදෙශ නිදහස් කරගන්නා පිණිස බවත් සඳහන් වේ. එ කල්හි රයිගම් පුරයට අයත් තොටමුණ පානදුරය බවත් ජයවර්ධරන පුරයට අයත් නැව්තොට කොළොම්තොට බවත් ප්රපකාශ වේ.
තවද, යථොක්ත පද්ය.යෙහි සඳහන් පානදුරේ “දෙව් විමනත” යන්නෙන් ප්රවසිද්ධ දෙවාලයක් එ කල්හි තිබුණු බව ප්රකකාශ වේ. වර්තෙමානයෙහි පානදුරයට අයත් පෙදෙසෙහි දේවස්ථාන දෙකක් වේ. ඒ වනාහි ගඟුලේ දේවස්ථානය හා මීගහ කෝවිල නමින් ව්යේවහාර දේවස්ථානය ද වේ. ඒ අතර කෝවිල ගොඩැල්ල නම් කෝවිලක් සහ විහාරයක් පිහිටි ස්ථානයක් ද වේ.
තවද, මිරිස්වත්තේ දෙවාලය නමින් ගඟුලට ආසන්න දේවස්ථානයක් පුරාණයෙහි තිබුණු බව ද, ඒ වනාහි මෙම කවෙහි සඳහන් දෙවස්ථානය බව ද සමහරුන්ගේ මතයකි. ඒ එසේ නම් ප්රෙතිකාල් කාලයේ දී මුහුදුබඩ වනසා දමනා කාලයේදී මෙම පද්ය යෙහි සඳහන් දෙව් විමන වනසා දමනා ලද බව ද පසු කලක ගඟුලට ගෙන යනු ලද්දේ එම දේවාලයේ
(130)
අංගයක් බව ද “තන්තිරිමුල්ල” යනු දේවාලය සතු නින්ද ගමක් විය යුතු බව ද ඒ ආසන්නයෙහි වැව යන ව්යිවහාර කුඹුර ඒ කාලයේ එම දේවස්ථානයට අයත්ව පැවති වැවක් විය යුතු බව ද අපගේ අදහස වේ.
51 අදහස:- පෙරදිග නමැති කාන්තාව සූය්ය්ට අයා නමැති රන් කැඩපත තරඞග නමැති අතින් ගෙන සාගර නමැති ශාටකාභ්යකන්තරයෙන් ගත් කල්හි නිදිමත දුරුකර තුන් රුවන් බල සිහිකොට ලැඟුම් පලින් නැගිටී සිට පියාපත් ගසා හැර.
52. ක්රිු: කා: ප: ස:- සබඳ යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සුදර්ශලන දෙවිඳු හට ආයාචන.
යුගාන්තයෙහි ගිනි විලසින් නිතර පැවති දැඩි තෙජසයෙන් ප්ර.සිද්ධ වූ අනඟ රඟින් සිත් තුටු කරවන සුදසුන් දෙවිඳුට බඩාදරයෙන් ලෝ වැඩ සිදුවනා විලස අයැදිමිනා මිතුරාණනි යාත්රාට කරනු මැනවි.
53. ක්රින: කා: ප: ස:- මිතුර අඟනන් දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොතුපිටිය සහ අඟනන්.
තලාකොල ගිනිහැලිය පංගන් නැටි අනුභවය කරමින් ගුරුමැටි විලසට පැහැ කළ තොල් ඇති දනිනු’ඹ සිටිනා විලසට ඇඳි වස්ත්රව මුද්ගරයන්ගෙන් යුත් වූ ගොපාලිකාඞගනාවන් පොතුපිටිය නම් පෙදෙස්හිදි දැක ගනුව.
(එ) තවද, මාර්ගප දෙපාර්ශනවයෙහි වූ වෘක්‍ෂයන්ගේ පැතිරීම පිළිබඳ විශේෂය අසව.
54. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුර තුර අතුර බල
[සංස්කරණය]අදහස:- මග දෙපස තුරු වෙසෙස.
සියඹරා, ලොත්, කර, මොර, පඟුරු කළුහර, සමදරා, මසන්, පර, සොර, තුවර, අන්දර, නික, දොඹ, කර්ණිකාර, ලප්නාරන් හා මන්දාර යන රුක් අතුරු වලින් ආකුලව ගිය මාර්ගානන්තරය මිතුරාණනි බලා ගනුව.
55. ක්රිල: කා: ප: ස:- මිතුර මලකිඳු බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- වනගන කාන්තාවන්.
තළා අවුල් හරනා ලද රිටි සුඹුළු සම්බන්‍ධ වස්ත්රගයන් නිරතුරුව හැඳගන ජ්වලිත භාවයෙන් යුතු ව නලල් තෙලෙහි ගැල් වූ සිරියෙල් තිලකයෙන් යුතු වූ, කේශ කලාපයෙහි මොනර
(131)
පිල් හා සමග මල් පොකුරු වෙළා දනන්ගේ ආශාව වඩනා ආකාරයෙන් යුත් වූ වන ප්රලදේශ වාසි වූ කාන්තාවන් ඒ වන පඞක්තියෙහි දී දකු.
56. ක්රිර: කා: ප: ස:- මුවඟන පලු කන වැති.
[සංස්කරණය]හසඟන වන විල් පිවිසි.
සෙමෙළන් හඬන වැනි.
අදහස:- වනයෙහි විලාශයක්.
ඒ වනයෙහි වූ වැදි සෙන් දැකලා මුවඟනන් වැදි අඟනන් ගේ තොල් හා සමාන ලේ පාටින් යුත් කොල රොසින් කන වැනි හංසාඞගනාවෝ වැදි අඞගනාවුන් ගේ ගමන් විලාශයට පැරදීලා වනගත වූ තඩාගයන්ට ප්රෝවිෂ්ට වූවාහු ය.
සෙමෙර මුවන් ඒ අඟනුන් ගේ කෙශ කලාපයට කොප වෙලා හඬන්නාක් මෙන් වේ.
57. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුර කෙළු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගිරා රැළ සහ ඇල්කෙත්.
වප් ඉල් දෙ මසින් යුත් ශරත් සෘතුව ඉවර වූ විට සතුට ගෙනදෙන මල් කැකුළු වලින් යුත් ගස්වල ආහාර ලබා ගැනීමේ රුචියෙන් බලාගන උන්නා වූ ගිරා රැළ වල් දැක භයින් සැඟවී සිටින්නාක් මෙන් වූ ඝන ලෙස වැඩී ගිය ඇල් කෙ‍ත්වල තා හට රුචි ලෙස සැප සේ ක්රී ඩා කරව.
58. ක්රි : කා: ප: ස:- සබඳ තෝ යා.
[සංස්කරණය]අදහස:- ශාලි ගොපිකාඞගනාවන් ගේ ආකර්ෂාණ බලයක්.
ඇස් දිගහැර බලන්නා වූ අනර්ඝො වූ රූපශ්රිනයෙන් යුත් වසඟ බවට පැමිණියවුන් හට පිටි පාලා යන්නට බැරි ඇල් කෙත් රක්නා කාන්තාවුන් ලයාන්විත ගීතිකාවන් කියමින් හැසිරෙනා කාලයෙහි සබඳ තෝ ප්ර්යාණය කරව.
59. ක්රිි: කා: ප: ස:- කෙම් (එලුණු විලසින්) දිසිය.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඔෂ්ඨාලඞකාරයක්.
ඒ හැල් කෙත් මැදින් යුෂ්මතා යන කලේ වැල්වල හටගත් පැසිලා ගිය බිඹුපල ශෙභමාන තරුණ වයස ගත නොම කළ ඇල්ගෙවිලියන් ගේ දිලුණු පැහැති තොල්වල පාටට පැරදීලා ගොසින් බෙල්ලේ වැල් ලා ගෙන උන් විලසින් දෘශ්ය මාන වූයේ විය.
(132)
60. ක්රිය: කා: ප: ස:- සාමුවනු යෙති.(මිතුර) කළුතොට දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- කළුතොට පුර.
ගස් නමැති සැමියන් වැල් නමැති අඹුවන් ලඟා කරගන සිටියදී වානරයෝ හිසට පැන පැන දුක් දී ගමනය කෙරෙත්ය. එයාකාර විශේෂයක් නිරන්තරයෙන් සිදුවන වන පඞක්තිය කෙරෙන් දුරට ගමනය කොට මනොහර වූ ඉසුරෙන් බරවී ගියා වූ කළුතොට නම් පුරය දකුව.
61. ක්රින: කා: ප: ස:- සබඳ පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- කළු ගඟ වැණුම.
සමනළ ගිරිය නමැති ඇත් රජා විසින් සමුද්රතයෙන් දිය ගණු වස් දිග හැරියා වූ බැබලීමෙන් යත් සො‍ඩෙක සිරි උසුලනා නිරන්තර දිය නමැති රළ පෙළින් බබලනා කළුගඟින් එතර වී ඔළ මොළ නොම වී හුලගේ වේගයෙන් සබඳ පියාසර කළ මැන.
62. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුර ලඳ’ගනක් බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- අගනුන් රූපශ්රිළය.
කාමයට දෙවයා ශරීරයෙහි ජඝන නමැති නිවාසයට පැමිණෙන දින ඒ අවසරයෙහි වට වූ ඌරු යුග‍ලයාගේ අග සුන්දර ලෙස දල්වන ලද ප්රරදීපයාකාර වූ ජඞඝා යුගලයෙන් මනොහර ගඟ දෙ තෙරෙහි සිටින්නා වූ යොවුන් කතුන් බල.
63. ක්රි.: කා: ප: ස:- වෙහෙර නද විය.සකි සඳ නික්මෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- විහාරාලංකාරය.
පුර පක්ෂ: ගත චන්‍ද්රයයා හා කෛලාසකුට පර්ව:තය දෘශ්යූමාන වන්නාක් මෙන් කළුග‍ගේ පර තීරයෙහි වූ ඉවුර ආසන්නයෙහි බබලනා විහාරය ආනන්ද ජනක විය. එම විහාරයෙහි අනඞගාවිෂ්ටයෙන් ක්රීනඩා කර කර යාම ඊම කරන්නා වූ ස්වකීය ඥාතීන් දැකලා ඔවුන් සමග නොම නැවතී කොමල මගෙ මිතුරාණෙනි පිටත් වෙලා යව.
(133)
64. ක්රිා: කා: ප: ස:- පරෙවිඳු සඳ නොලසව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කලමුල්ලේ කාන්තාවන්ගේ වර්ණානාව.
ප්රසභාශ්වර දෙවඟනන් හා එක සමානව දිලිසෙනා එක එක වචනෙන් සලෙලුන්ගේ ආසාව වඩවනා එක ඇසකින් පමණක් යස බැල්මක් බලන්නා වූ සුකුමාර ස්ත්රීවන්ගෙන් ගැවසි කලමුල්ල නම් ග්රාවමය දැකලා පරෙවිඳු සඳ නොලසව යව.
65. ක්රි: කා: ප: ස:- (මිතුර) සිරි විලස නෙත ඇඳ යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- පයියාගල ශ්රී විලාසය.
මදයෙන් මත් වූ කාමදෙවයා නැටුම් නටන්නා වූ වාලුකා තල රාශියෙන් යුත්, මග දෙපසෙහි බොහෝ වූ පොල් ගස් වල සෙවනින් යුත් ප්රිදෙශයෙහි යුෂ්මතාගේ සිතේ ආශාව විධියට සැතපිලා ඉඳ මඟට බැස පයියාගල නම් ග්රායමයෙහි වූ ශ්රිවයාලංකාරය නෙත්රඟයෙහි සංකල්ප රූපයක් කොට ඇඳගන ගමනය කරනු මැනවි.
66. ක්රිැ: කා: ප: ස:- කල්රැව්ව මත්ගොන බලාගන යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මග්ගොන කතුන් නගන ගී හඬ
අනඞගයාගේ දිලිසෙන්නා වූ මල් සැරය නො පැවතුනා වූ ලා පොල් අතුවල මුල්හි හිඳ ලොල වඩනා කාන්තාවන්ගේ ගීතිකා රාවය අසමින් මත්ගොන නම් ග්රාඳමය බලාලා පාරාපතය යව.
67. ක්රිර: කා: ප: ස:- පාරාපතය බබුරු කැල දකු.
[සංස්කරණය]අදහස:- රා මතින් නන්දෙඩුම.
මුගුරු හා තෝමරයන් අතින් අරගන ඉහළට පනිමින වෙරි වෙන්නට රා බීගන නන්දෙඩුමෙන් රා මත අඟවා කාලය නිකරුනේ කාලා දමනා චණ්ඩ වූ බර්බර සමූහයා ගේ හැටි බේරුහල නම් තොටමුණු ගම්හි දී පාරාපතයාණනි බලා ගනුව.
නිර්දෙරශාදිය.
“බේරුගල” යන්නට බේරුවල යයි කියා සමහර ග්රසන්‍ථයෙක් හි දක්වා ලැබේ. “බේරුගල” යන නාමය බේරු නම් පන් වර්ගමයකින් සෙවිලි කරන ලද ශාලාවන්ගේ ආශ්රයයෙන්
(134)
ව්යේවහාරයට පැමිණ තිබේ යයි අපගේ “මතය වේ.” එ සේ ම මයුර සන්දෙ3ශ කාව්යියෙහි ද “බේරුහල්” ය යි එ ගමට ව්යලවහාර කර තිබෙන බව පෙනී යේ. “බේරුවල” යනු එහි වූ තොටමුණෙහි යාත්රාුවක රුවලක් බැම් ආශ්රබයෙන් “බෑ රුවල”ය යි ව්ය‍වහාර ව තිබී පසු ව එහි පදිංචි ව සිටින්නන් වන යොනක වර්ගරයාට අයත් ජනයා ගේ ශබ්ද කිරීමට අනුව “බෑ රුවල” යනු “බේරුවල” කියා ව්යයවහාරයට පැමිණියේ යයි සමහරුන්ගේ මතයකි. කෙසේ ද? ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙන, “දුම්කොල” යන්නට “තෝන්ගල” හෝ “දෝන්ගල” කියා ද ලෙන්සුව යන්නට “ලෙන්විව” කියා ද ශබ්ද කරන්නාක් මෙනි.
68. ක්රිඔ: කා: ප: ස:- සබඳ (කාලි කෝවිල) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කාලි කෝවිල නටන අඟනුන්.
උස්ව වැඩීගිය රන් තැටි වැනි වූ පුන් පියවුරු වලින් බබලන්නා වූ සිත් හි ආශාව උපදවනා අඟනුන් උඩ පැන පැන නටනා කල්හි උන්ගේ ආකාර බලා අන් අතකට නොම හැරී සිටියා වූ කාමුක පුරු‍ෂයන් ගෙන් යුත් බෙන්තොටින් එතෙරෙහි වූ කාලි දෙවතාවිය අධිගෘහිත දෙස්ථානයෙහි සැතපෙව.
69. ක්රිූ: කා: ප: ස:- මිතුරුඳු වනවාසයට වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- බෙන්තොට වනවාස විහාරය.
චන්ද්රටයා නමැති රාජයා ඒ ආකාශ නමැති විරහිනිය කරා වාසයට එන කල්හි කළුවර නමැති සතුරන් ආරණ්යාකවාසයට විසීමට පැමිණියා වූ කල්හි දී. බෙම්තොට නගරාසන්නයෙහි වූ වනවාස නම් විහාර ස්ථානයට සන්තොසින් ගමන් කොට මිත්රොනත්තමය රාත්රිට භාගයෙහි විසීමට ඇතුල් වෙව.
70. ක්රිි: කා: ප: ස:- ම මිතුර (මුනිඳුන් වැඳ) යව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- අලුයම් වර්ණමනාවක්.
සූය්ය්-් යා නමැති වල්ලභයා විසිනා තඩාග නමැති කාන්තාවට එවනා ලද්දා වූ රශ්මීන් නමැති රන් පත ශතපත්රය නමැති මුඛයෙන් කියවන්නාක් වැනි වූ බිඟු නදින් හා සුගන්‍ධයෙන් යුත් මාරුතය සිව් දෙසින් එන්ට වන. අලුයම් කාලයේ දී මාගේ මිත්රන ය සිත බැතින් යෙදී මුනිරජුන්ට වැඳලා යව.
(135)
71. ක්රිා: කා: ප: ස:- සබඳ යාගන.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිල්ලපොල වනපෙළ.
නිල් පාටින් දිලිසෙන්නා වූ මුව සමූහයා ක්රී ඩා කරන්නා වූ වන පඞකතියෙන් ගැවසීගත් මුතු රැසක් වන් වාලුකා තලයන් අතුරෙහි පිපී ගිය දිලිසෙනා කුසුමයෙන් සමලඞකෘත වූ රුක් සමූහයෙන් ශොභමාන වූ නිල්ලපොලය නම් ප්ර දේශය දැකලා ඒ වන පඞකතියට ඉහළින් යාත්රානග්ර හණය කරන්න.
72. ක්රි: කා: ප: ස:- යහළු (කොස්ගොඩ) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කොස්ගොඩ අගනන් බලන විධිය හා කියන බස්.
උස් වූ ස්ථානයෙක් හි මෙන් වූ රුක් සෙවනෙහි ලතාවන් වන් යොවුන් වූ තොස් වඩවන ඇස් අඩින් බැලුම් යුත් තුඩක් තුඩක් පාසා දොසක් සහ සැඩ ගතියක් නොම ඇති වූ අමෘතයාකාර වූ වචනයන් පවසනා කාන්තා සමූහයාගෙන් යුත් කොස්ගොඩ නම් ගමට ගොස් එහි සැතපෙව.
73. ක්රිග: කා: ප: ස:- ම මිතුර තුටින් වඩින
[සංස්කරණය]අදහස:- වැලිතර කතුන්ගේ මියුරු තෙපුල්
හසුන් වන් පියයුරන් රන් පටින් බැඳගනා මුඛයක් මුඛයක් පාසා මිහිරි වූ වදන් පවසන කතුන් දැක වටින් පිටින් එන සලෙලුන් රැස්වන මනොහර වැලිතර යන ගමින් මිත්රකය සතුටින් ගමනය කරන්න.
74. ක්රිර: කා: ප: ස:- සබඳ මුවදොර නො රඳ.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහදම්පා මුවදොර.
ඉරුගෙ රැසින් මැලවී ගිය සිවුමැලි වූ තොප ගෙ සිරුර නිල්වන් මුතු හරසේ මැද පිහිටියා වූ මුතු ඵලයක් මෙන් දිය තුල ගල්වා සරතැස බැහැරට දුරු කරමින මහදම්පා මුව දොරට ආසාවී නැවතී නොම සිටුව.
75. ක්රිු: කා: ප: ස:- මිතුර (වෙහෙර) රඳ
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා: කාලයක ලක්‍ෂණ.
විෂ්ණු හා ශ්රීම කාන්තාව සඞගමය වන කාලයේ හි ලය මැදෙහි වැටිලා ගිය කුසුම රැසක විලාසයෙන් අපමණ වූ ධවල රශ්මියෙන් බබලනා වූ තාරකා රාශිය අහස් තලෙහි (136) පෙනෙන්ට වන කාලයේ හි අදහස ලෙස සැදි සියල් විහාරාරාඞගයෙන් පිරී ගියා වූ තොටගමුවේ විහාරයෙහි ලැගුම් ගණුව.
76. ක්රිා: කා: ප: ස:- මිතුරු සඳ යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සූ‍ෙය්යාල් වදය කාලයක ලක්‍ෂණ
ප්රසදීපයාකාර වූ ඵෙණ මාලාවන් පෙනෙන්නා වූ සාගරය නමැති නාග‍යාගේ බොටුවෙහි බැඳිලා ගියා වූ රක්ත මාණික්යමයක ශ්රීය සාරය සූය්යා ස ප්ර‍කාශ කරනා කාලයේ හි සූය්ය් මා බන්ධු වූ නාථ දිව්ය රාජයන් නමස්කාර කරලා ආකාශ මාර්ගවයට ප්රහවිෂ්ට වී මිතුරු සඳ යාගන්.
77. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුර යා.
[සංස්කරණය]අදහස:- මොලපුව.
දකුණු දිසාවෙහි වූ පියගැට මග දෙස පිහිටි ඉදිරි මාර්ගියෙහි රන් තැඹිලි අරන් බලා දුනුකේ රොන් ඇතිරී ගිය මොලපුව නම් ස්ථානයෙන් එතෙර වී යාත්රාල ග්රනහණය කරණු මැන.
78. ක්රි: කා: ප: ස:- සකි (මාවේකඩින්) වඩින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- වෙල් යායක්.
ස්ත්රීලන් කාණ්ඩයෙන් කාණ්ඩය සැදී ඔවුනොවුන් හට තරඟ වී කියන්නා වු ගීතිකා රසය විඳගනා ශෂ්ය්යන්ගෙන් වැසිලා ගිය කුඹුරු යායවල් දැකලා බිමට බැසලා ආහාර ගනිමිනා මුංවතුබඩ අසලින් ආකාශයට නැගී සීඝ්රබතාවයෙන් යුතුව මිතුරාණනි මාවේකඩ නම් ස්ථාන‍යා කෙරෙන් ගමන් කරනු මැන.
79. ක්රි : කා: ප: ස:- යාදසන සැතපී යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිප්කඩුවේ අඟනන්.
කැලල් නොමැති වීම හැර අන්යඩ අඞගයන්ගෙන් චන්‍ද්රකයාට සමාන වූ මුහුනු වලින් යුත් හෙල්ලෙන් සහ කඩුවෙන් අනිනා මෙන් ඇස් අගින් බැල්ම ලන කාන්තියෙන් වැඩිලා ගිය සිරි කතගේ විලාස ගත් ශොභමාන කාන්තාවන් බලා සතුටු වී සිප්කඩුව නම් ගමින් සොබමන් මිතුරේ ගමනය මැන.
(137)
නිර්දෙ7ශාදිය.
ජයවද්දන කාලයෙන් පසු ලක්වැසියා වෙත සම මෙත පතුරා ධර්මම ශාස්ත්රාකදිය විසුරුවා හැරි විද්යොසදය පරිවෙනස්ථානය පිහිටුවා ලූ හික්කඩුවේ සිරි සුමගුල් මාහිමියන් වහන්සේගේ ජන්ම භූමිය සිප්කඩුව හෙවත් හික්කඩුව නම් මෙම පද්ය්යෙන් වණන ලද ග්රායමය විය. බෝධිසත්ව ගුණොපෙත වැලිවිට සරණඞකර සඟරජාණන් වහස්සේ වර්තසමාන ලඞකා සම්බුඬ ශාසනය පිහිටවීමෙහි දිවි පුදා යම් සේ කටයුතු කළ සේක ද එ මෙන්ම සිරි සුමගුල් මාහිමියාණන් ‘වහස්සේද “වාද හෙද උස් මිටිකම් ලොකු ලොකු තැන්වලට හිමිය මාගේ වැඩේ ලක්වැසි හට දහම් සතර පෙන්වීම ය” යන්න සමාදන් වූවාක් මෙන් වැඩහිඳ ලක්දිවට ඉෂ්ටාතර්ථීයක් ම ගෙනදුන්නා වූ මහොත්තමයෙකි.
80. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර උඩුගල්පිටිය වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- උඩුගල්පිටිය.
දිගටම පොල් වතු පෙළ නිසා සැදුණු සෙවනින් වැසිලා ගියා වූ ධවල වර්ණමයෙන් සැදිලා ගිය වාලුකා තලයෙන් හි ගැටි ගැටී එන ජනයන්ගෙන් යුත් වූ මුහුදෙහි නිතරම රැළ නගමින් එන නැව් වලින් ගැවසීගත් උඩුගල්පිටිය නම් ප්රනදේශ‍යට මී කෙළිනා වේලාවේදී ඇතුල් වෙව.
81. ක්රි: කා: ප: ස:- (මිතුරිඳු) ලගින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා වර්ණෙනාවක්.
බටහිර දෙස සයුර නමැති තඩාගයෙහි රැඳිලා ගිය රතු පාටින් දිලිසී සිටි රක්තවර්ණ පියුම් මලෙක සිරිය රැගත් උත්තම ඉරුමඩල වටේ අඳුරු ගතිය මීමැසි සමූහයක් විලස වන්නා වූ කාලයෙහි දී තම සැමියන් පර අඟනුන් සමගින සසගය පිණිසා නියමය වන ඒ සන්‍ධ්යාර කාලයේ හි රත්ගම බුදු පිළිම ගෙයි නවාතැන් ගණු යුත.
82. ක්රිණ: කා: ප: ස:- ම මිතුර වඩිනේ මැනවිය.
[සංස්කරණය]අදහස:- උදය වර්ණරනාවක්.
ඉතාම උස්ව ගිය රළ නමැති අතින් ද බමරුන් නමැති වූ බැම සඟලින් ද නිරන්තරයෙන් යුක්ත වෙලා නිල් මහනිල් මල්
(138)
නමැති වූ ඇස් ඇරලා පියුම් වන් මුහුනින් සිනා වෙමින් විල් නමැති අඹුව ඉරු නමැති සැමියා දැකලා මත් වී නටන විලසින් යුත් වූ ඒ කාලයේ හි ම මිතුර අහසින් වඩිනේ මැනවි.
83. ක්රි : කා: ප: ස:- ම මිතුර පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගිංගඟ වැණුම්.
මහත් සේ රුචි ගතිය උපදවන ඉසුරෙන් පිරි ලංකා නමැති තත්වංගිනිය විසින් මනාකොට සදනු ලද පිපී ගිය නෙළුම් හා උපුල් මල් ශොභනව ගොතාලා හෙළනු ලද කෙස් වැටිය විලස ගත් ගිංගඟ බලමින ඉගිලී යනු මැන.
84. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර විසිතුරු බලග.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගාලු නගරයාගේ විසිතුරු.
මහ සමුදුර සියල් තන්හි මනා ලෙසට සැරිසරලා එහි තිබූ සැම රන් මිණි මුතු සියලු වස්තු බේරාගන ඒවායින් සරසාලා තිබුවා සේ උසස් ලෙසින් බැබලෙමිනා සල්පිල් රැසෙකින් සැදිලා ගියා වූ ගාල්ල නම් නගරයේ හි මෙවන් ඉසුරු හරි හැටියට බලාලා යාත්රාිග්ර්හණය කරව.
85. ක්රිය: කා: ප: ස:- මිතුරු විසිතුරු බලග.
[සංස්කරණය]අදහස:- මීරිපැන්නේ අලංකාරය.
සල්ගස් අග මයුරයන්ගෙන් ද මී අඹ ගස්වල අනෙකවිධ වූ කොකිල නම් පක්‍ෂීන්ගෙන්ද ගස් මුදු‍න්හි පිපිලා ගියා වූ කුසුම් මත්හි බමරුන්ගෙන් ද යුක්ත වන්නේය. එ හෙයින් පුෂ්පයන් වැටී ගිය ගස් පුෂ්ප සහිත වෘක්‍ෂයන්ගෙ ලෙසට පමුණුවන්නේ වේ. මෙ බඳු ලක්‍ෂණයෙන් යුත් මීරිපැන්න නම් ග්රාහමයාගේ අලඞකාරය මිත්රනය බලව.
86. ක්රි: කා: ප: ස:- සකි සඳ වඬින්.
[සංස්කරණය]අදහස:- ලණුමෝදර.
හුලං වැදීමෙන් සෙලවි සෙලවි ගලාගන යන සීතල ජල තරඞගයන්ගෙන් සැදුණු සිත් තුටුවනාකාරයට පැතිරිලා ගිය සුදුපාටින යුත් වැලිතලාවෙන් සැදුණු මල් රේණු පැතිරිලා ඉවුරු ලඟ බිම්හි වූ රුක් පඞක්ති කරණකොට නිල්වන්ව ගියා වූ ලණුමෝදර බලාලා ප්රරයාණය කරනු යෙහෙකි.
(139)
87. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර (පොල්ලව බලා) යන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොල්ලව යන ගමේ හැටි.
නා ගස්වල දිලිසෙන්නා වූ ගිනි දළු සමාන ලා පත්.ායන් ගෙන් යුත් වූ ද, නිල් පාටට පැතිරිලා ගිය පතිත පත්ර.යන් ගෙන් යුත් වූ ද, වැලි සහිත අඟුරු හා අලු ගොඩවල් වලින් යුක්තව ගියාවූ ද යන මේ විලාසයෙන් යුක්තව ගිය පොල්ලව නම් ග්රා්මය ලොලතාවයෙන් යුක්තව බලාලා භීතියකට නොම පැමිණි ස්වල්ප වේලාවක් සැතපී ඉඳ අලස නොව යන ගමන යාම යහපත් වෙයි.
88. ක්රි්: කා: ප: ස:- මිතුර මගතුරය යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- පෝකරපිටිය වැණුම්.
නෙත් වලින් කාමයට දෙවියගේ පස්වන සැරපුඩුව දක්වනා සඳ ලෙසට බබලනා මුහුණු වලින් මනහර වූ කාන්තාවන් නමැති රත්නයන් උපදනා ප්රනකෘති ආකරයක් හා සමාන පෝකරපිටිය බලාලා මාර්ගනයෙහි යව.
89. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර මහ නැවියා පොකුණට වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහ නැවියා පොකුණ හා එහි නානා අඟනුන්.
ඇසින් දැකපු ජනයන් හට පස්ස හරවා යා නොම හැකි පටු වූ නලලින් යුත් වූ අනඞගයා ගේ දුන්නේ රැහැන් විලස ලීලාවන් ගෙනදෙන්නා වූ ස්වභායෙන් යුත් භ්රෑ ලතාවන් ගෙන් ශොභිත ඉසුරු දෙවිගෙ පාර්වසතී නම් ලද අඟනට සමාන වූ කාන්තාවන් ක්රීලඩාවෙහි යෙදී සිටින මහනැවියා නම් පොකුණට ක්රීූඩාවෙන් යුක්තව පැමිණෙව.
90. ක්රිව: කා: ප: ස:- සබඳ ලඳුන් බලා සිටුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහ නැවියා පොකුණෙහි දිය කෙළිනා ලඳුන්.
පිපී ගිය ගස්වල මල් කඩමින් ඇවිදලා මලානික භාවයට පැමිණිලා ශරීරයෙහි ඩා බින්දු පෙනෙන්නට වූ තැනේ නිල් පාට කෙස් වැටිය යස ලෙසට බැඳගනා රතු පාට වත් ඇඳලා දිය කෙළිනා යස ලඳුන් බලාලා නවතුව.
(140)
91. ක්රිව: කා: ප: ස:- දිය බිඳු දිසි.
[සංස්කරණය]තරුණයෙකුගෙ ජල පහරක්.
කොමල වූ කාන්තාවකගේ මූන බලා සිතේ සතුට ඉපදීලා ප්රීයතියට පැමිණියා වූ පෙම්වතා වක්‍ෂස්ථලයට දුන් රසවත් වූ දිය පහරින් සිංහයන්ගේ නිය පඳුර වැදී ගිය ඇතුන් ගේ කුඹු තලයෙහි රුධිර සහිත ගජ මුතු මෙන් කුංකුමාලෙපය සහිත වූ ජල බින්දු දෘශ්යෙමාන වූයේ විය.
92. ක්රිජ: කා: ප: ස:- බමරු නිලුපුලට පැමිණෙත්.
[සංස්කරණය]ඒ ගිය වැනි.
අදහස:- සිරිමත් මතහනක් දුන් දිය පහරකට නො සතුටෙන් ඝොෂා කරමින් ගමන් ගත් භෘංගයෝ ඒ මතඟණ සහ සැමියාගේ ශ්රොවණාන්ත ගත නිලුපුලට පැමිණෙත්. ඒ වනාහි සිදුවී ගිය හිරිහැරය පැමිණිලිකර සිටිනා ලෙසට වූ ගමනක් මෙනි.
93. ක්රිය: කා: ප: ස:- දිගැසක් අන් ලිය සමග උරණ වූ.
[සංස්කරණය]අදහස:- වැරදී ගිය උරණයක්.
දිය තරඟයක් වැදී සිය ප්රිීයයාගේ සිරුර පෙර තිබූ කොකුම් ලෙපනය හා මුසුවන දිගැසක් තම හට හැඟී ගිය විලාශය වැරදි බව නොම හැඟී රක්ත ප්රමභාවය දැකලා අන් ලියෙකු ගැන සැක කරලා උරණයට පත් වූවාය.
94. ක්රික: කා: ප: ස:- කිසි කල ඔහු වෙත පත.
[සංස්කරණය]” රැකෙනු සැබ විය.
අදහස:- විපතට සැපතට ගැනුම්.
සෙල්ලම් අදහසින් සැමියා තම කත වතට පහරක් දුන් කලට දිය අතරෙහි ගිලුණු තැනින් දිලිසුණු දිය බිඳු එන්නට වන් විට කපට ගති යුත අන් කතක් ඒ අවසරය දැක ඔහු වෙතට පත. සමහර කෙනෙකුට පැමිණි විපතේදී ලෝ තුළ අනිකෙකු පල ලැබ ගණිතෙයි යනු සැබවක් වෙයි.
95. ක්රික: කා: ප: ස:- මිතුරු හට “සිලිල ය යි” සිතේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- පුෂ්කරණී අලංකාරය.
ලඳුන් දිය කෙළනා ලීලාව දකිමින සන්තුෂ්ට වී පොකුණු නමැති අම්බිකාව ද ඔවුන් හා එකතු වී ඒ දවසේ ක්රීගඩාවන් කරන කලේ පියුම් මැදේ සැරිසරනා හංසයන් දුටුවහොත් චෂකයෙන් හැරගනු ලද රිදී වතුර ය යි සිත් වේ.
(141)
96. ක්රිය: කා: ප: ස:- හස රද “මේ මේ තොපටය” යි
[සංස්කරණය]දෙන මෙනි.
දියකා “මේ පමණෙක් දුන මැනවැයි”
යන වැනි.
අදහස:- හංසයන් හා වාතකයින්. පියාපත් වලින් සැදෙන රේඛාවන් උපදවමින් දිය මතුපිට සැරිසරනා හංස සමූහයා “මේ මේ තැන් තොපට හිමිය” කියමින් සියොතුන් හට වෙන්කර බෙදලා දෙන්නා මෙනි. ඒ තඩාගයෙහි වාතක සමූහයා කොයි විලස ද කීවෝතින් දෙ පියාපත් දිග හරිමින් මට මේ තරමක ඉඩකඩ දුනහොත් යහපතකැ යි කියා නියම කරන්නාක් මෙනි.
97. ක්රිම: කා: ප: ස:- සලෙලෙකු ගිය වැනි.
[සංස්කරණය]අදහස:- රත්සර කැකුලක අයුරක්.
සැඩ හසෙකු රත්සර කැකුලකට තුඩු දී සිත් සතොසින් සෙදින් විදා පුබුදු කළ අයුර නම් අනඟ රස නොම දත් අඟනෙකුට කළ දොසක විලස් පෑ.
98. ක්රින: කා: ප: ස:- විල් කත් ඇඟිලි ගණනෙව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- විල් කතගේ ලක්‍ෂණයක්.
සිය සිරුරට සියල් කල්හි අලඞකාරයක් වැනි වූ පියුමක් එ කල්හි සිඳිනා බව නියම ලෙසින් දකිමින සසල බවට පත් විල්කත්, සිය හිමි හට කියනු පිණිස ශත පත්රන නමැති අතින් මල් පෙති නමැති ඇඟිලි ගණින්නාක් වැනි විය.
99. ක්රි : කා: ප: ස:- දිය සිරි රඟනෙව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- විල්කත ගේ විලාශයක්.
මෙයාකාරයට මනොහර ලඳුන් ජලයෙහි ක්රීාඩා කරනා කල්හි දිලිසෙන දන්තයන්ගෙන් හා සේවත පද්මයන්ගෙන් ද ඔෂ්ටප්රීභාවෙන් ද නෙත්ර යෙන් ද රක්ත තාමරසයෙන් ද නීලොත් පලයෙන් ද ගණන් ගන්නා කල්හි සුලඟින් ලෙලදෙන ජලශ්රි්ය අමුතුවෙන් ලත් එක දෙක වීමෙන් ලත් සතුටින් නටනා මෙනි.
100 අදහස:- අති නිල්මිණි රැස් යුත් පැල දිග බිතෙහි ලඹ දෙන පාටලී වර්ණෙ ප්රනභාවෙන් පැතිරී ගිය මිණි තල් වැටෙක ශොභාවට රිවිබිඹු දැක් වූ කල්හි පියඹුන් සුන්දර සපිරි සීතල ජලයෙහි ක්රී ඩාකොට අවසානප්රා්ප්තවන කාලයෙහි හෙවත් සන්‍ධ්යාප කාලයෙහි.
(142)
101. ක්රි්: කා: ප: ස:- ම මිතුර (වෙහෙර) රඳ
[සංස්කරණය]අදහස:- චන්‍ද්රො:දය වර්ණා්වක්.
සන්‍ධ්යා වලාහක නමැති වස්ත්රොයෙන් හා නීලාම්බරය නමැති බඳනා ලද කෙශ කලාපයෙන් යුත් සොඳුරු පෙර දිගු නමැති දිගැසිය ගේ නලල මැද සැදි සඳුන් තිලකයක ශොභාව පිරුණු සඳ ගත් කල්හි මාගේ මිත්රමය අක්බෝ වෙහෙර ලගු.
102. ක්රිභ: කා: ප: ස:- මිතුර යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- සු‍ෙය්යා ිග දය වර්ණ නාවක්.
පූර්ව දිශා නමැති නිරිදා ප්රරභාශ්වර නමැති දික් රැහැන් ගෙන නිල්වන් අහසෙහි හරනා ලද්දා වූ ගන රන් අහස් පතක් මෙන් බාල හිරු බබලනා කල්හි මොහො‍තක් සිතනා මුනි ගුණ’ සිහිකර නමස්කාර කොට සීඝ්ර්ලෙස ආකාශයෙන් යාත්රාදග්රනහණය කරන්.
103. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර වැලීගම් පටුන වදු.
[සංස්කරණය]අදහස:- වංශාධිපතින් හා ආභරණ හැඳි කතුන්.
ප්රසභාවෙන් දිලිසෙන්නා වූ පබලු මුතු මිණි යන වස්තුන්ගෙන් යුත් ආපණ ශාලාවන්ගෙන් සර්ජිත බලවත් නම් යුත් ප්ර සිද්ධියට පත් බ්රා හ්මණ වෛශ්යා ආදි වූ දනන්ගෙන් රැඳී ගිය ශ්රී්වාදාමයෙන් හා තිසරාභරණින් ද සැරසුණු කාන්තා වන්ගෙන් අලංකාර වූ සියල් ඉසුරෙන් විරාජිත වූ වැලිගම් පටුන නම් නගරයට වදු.
104. ක්රින: කා: ප: ස:- මිතුර වෙළඳුන් බලන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඉසුරෙන් පසිදු වෙළඳුන්.
දිලිසීමෙන් ද උරගලට තැබීමෙන් ද කිරීමෙන් හා අගයෙන් ද මේ ඇමීන් සියල්ලෙන් ටිකෙන් ටික ලාබ ගෙන ඉසුරෙන් පසිදු වී වෙස වුණු සෙයින් ලොව තුළ දෘශ්යනමාන වූ මග දෙ පස සල්පිල්හි හිඳින්නා වූ වානිජයන් බලන්.
105. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර ගැවියන බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- පිටිසර ගත ගෘහපතියන්.
වෙළෙඳුන් විසින් කස්තුරි කිරන්නාක් මෙන් ගණනට තරාදියෙහි දමා ද්රෙව්යකවල ඉන්නා වූ ඝොෂා නැති බමරුන් සමග බඩු කිරා දෙන කල්හි අත වැදී ඉගිල යන භ්රකමරයන් දැකලා ත්රාස්ත වණ පිටිසර ප්ර දේශ ගත ගෘහපතියෙන් බලව.
(143)
106. ක්රි.: කා: ප: ස:- සකි සඳ (මෝදරින්) යා ගන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- පොල් වතු මෝදර.
පොල් අතු සෙලවීමෙන් “කල කල” යන අනුකරණ හඬ පවත්වා ගල් මතුපිට දොල පාර වලින් විශේෂයෙන් උසස් වූ ඝොෂාවන් ඇදගන මල් වතු පෙළින් එන්නා වූ මද සුවඳ නල විඳගන උතුම් මිතුර පොල් වතු මෝදරින් යාත්රා කරව.
107. අදහස:- නිල්වන් වැසි වලාකුළු පේළියක විලස ඝොෂාවෙන් යුක්ත වූ මීමැසි සමූහයා හාත්පස්හි ගැවසීමෙන් යුත් වු මාලාදාමයන් ගෙන් සැදි තුරු වෙලෙප් වලින් යුත් පොල් ය, රන් තැඹිලි ය, පුග ය, උක් ය, රඹ ය යන මින් සැදි වචයෙන් අලංකාර වූ වල්ලම්බලම නම් ස්ථානයෙහි ඉඳ සනීප ගෙන යාත්රාද කරගන.
108. ක්රිර: කා: ප: ස:- මතුරිඳු සඳ ගමනොත යෙහෙකි.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන දෙවතා වර්ණලනාව
මිහිකත විසිනා තරකොට බැඳි අති නිල්වන් කෙශ කලාපය ලෙසිනා වනපෙළ මැද අටගත්තා වූ කුසුම වලල්ලක ශොභාවෙන් සැදී ගියා වූ ස්වකීය ශරීරයෙහි ආලෝකය විහිදුවමින් එන්නා වූ ඒ වන මැද නිවාසි වූ දිව්යය සමූහයා සඳහා සන්තෝෂ චිත්තයෙන් යුක්තව මිතුරු සඳිනි ගමන පිටත් වුවහොත් මැනවි.
109. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (සිරිබන් දෙළෙහි) සැතපෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිරිබන් දෙළෙහි මැදුර.
සූය්ය්- ම වංශයට ශිඛාමාණික්යුයක් වන් ශක්රස දෙවෙන්ද්රතයා හා සමාන ධෛය්ය්වු යෙන් යුත් මහමෙර බඳු විජයබාහු නම් නිරිදා කඩු පැළඳි ස්ථානයෙහි පිහිටියා වූ උතුම් වූ මන්දිරයෙහි පියාපත් හි වෙහෙස සංසිඳුවා ගණිමින් සයනය කරව.
නිර්දේශාදිය.
යථොක්ත පද්යයයෙහි “සිරිබන් තැන් පිහිටි විජයබ නරපාය” යන්නෙන් එ කල කිර්තයති නාමයෙන් යුත් ලංකා රාජ්ය ය ලබාගනු පිණිස ඉදිරිපත් වූ පසු කල විජයබාහු මහරජ යන නමින් ප්ර කට ව සයානුවක් වස් සොළීන් වසඟව තිබූ සිරිලක ඔවුන් දුරුකොට යලිත් යථා ස්ථානයෙහි පිහිට වු නරෙන්‍ද්රතයා ඈපා තනතුරට සම්මත කරගනු ලැබ කඩු
(144)
පැළඳ වූ ස්ථානයෙහි ගොඩ නගන ලද ප්රා්සාද ය යන අදහස ගෙන දෙන්නේ වෙයි. මේ රජුගේ සීයා කසුබ් නම් වී, පිය තෙමේ මුගලන් නම. මවු තොමෝ ලොකිතා නම් වූවාය. සකන්‍ධ කුමාර වරප්රිසාදය ලැබ සොළීන් ලක්දිව තන් හි තන් හි රාජ බලය පවත්වනා කල්හි රාජ්යමයට පත් මාණ නම් රජුගේ දරු මුනුපුරු සොළොස් දෙනාගේ පර පුරෙන් පැවතෙනා කුමාරයෙකි.
“සසිරිමානාවුලු පුරෙහි ඉඳු පරපුරෙන් ආ පිරිසි දු
සොළින් වසඟව තිබූ රට ගෙන එසානූවක් අවුරු දු”
යනාදී වශයෙන් පැරකුම්බා සිරිතෙහි වර්ණ නා කරනු ලබන්නේ විජයබාහු නමින් පසු කල පතලව ගිය යථොක්ත ස්ථානයෙහි කඩු පැළඳ ඈපා පදවියට පත් කීර්තලති නම් කුමරා සඳහා වෙයි.
තවද මහවංශයෙහි:
“ඉක්බිති මකුහමු වැසි කීර්තතති ඇමතියා පුත් බල ඇති දෙවමල්ලය යි ප්ර සිද්ධයෙක් බන්ධු මිත්රයයන් කැටිව බොහෝ වූ රුහුණු වැස්සන් ගෙන ආදර සහිතව කුමරහු දුටුයේ ය, පණර වස් ඇති මහා යසසින් යුත් සමතර්ථෝ ඒ කුමර තෙමේ එහි දී සිරිය බැඳ ඈපා තනතුරට පැමිණියේ ය.”
යථොක්ත ප්රීවෘත්තීන් දෙස බලනා විට:
මෙම පද්ය්යෙහි වූ “සිරිබන් තැන් පිහිටි විජයබ නරපාය සිරිවන් දෙළෙහි” යනාදිය විජයබාහු මහරජාණන් බාල කාලයෙහි ඈපා පදවියට සම්මත කරගනු ලබද්දී කඩු පැළඳි ස්ථානයෙහි කළ මන්දිරයෙහි යනු ප්රමකාශවෙන බව නිශ්චිත වේ.
110. ක්රිබ: කා: ප: ස:- සකි සඳ (වෙන් පතින්) යන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- පඹුරණ වනාලංකාරය හා මගුරන්.
පඹුරු වෘක්‍ෂයක් සහිත හිඟුරු වැලින් වැසිලා ගිය අති නිල් වන් ශාඛාවෙන් යුක්ත වූ ආසන්න වන පඞකතියෙන් හුලඟින් මල් ගෙන වගු රණ හෙයින් වනයෙහි වූ ජලාශයන් හි මගුරන් රුචියෙන් ඒවා කාලා මතුවෙන්නා වූ පඹුරණ ගම කුඹුරු පෙදෙස බලා අහස් මගින් ගමන් කරනු.
111. ක්රිම: කා: ප: ස:- සකි සඳ (ඇල්ගෙවිලියන්) බලා යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- කසරුප්පාවෙල අලඞකාරය.
(145)
කුරුල්ලන්ට අනුභවකොට සතුටු වෙන්ට ඉඩ නොම දෙන ලෙස ටකපෝරු සොලවනා කසරුප්පාවෙල නම් ප්රඩදේශයෙහි වූ කිරි වැදී තිබෙන්නා වූ ගොයමින් ආකුලව ගිය ස්ථානයන් හි නැවතී සතුටු වෙන්ට නොම සිතා එහි වූ ඇල්ගෙවිලියන් පමණක් බලා ගමන් කරව.
112. ක්රිෙ: කා: ප: ස:- සකි සඳ මහතොට ගමට යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- වැලිතල හා කතුන්.
මල් සුවඳට මීමැස්සන් නෙළුම් මලට පැමිනි කලට මුතුපට විලසට සැදී තිබෙන වැලිතල මතු පිට ගැවසෙන කතුන් දුටුවොත් ඇසේ සැපට වසඟ වෙලා එහි නො නැවත මගට බැහැලා මහතොට නම් ග්රා මයට ගමන් කරව.
113. ක්රි : කා: ප: ස:- ම මිතුර යන්න.
[සංස්කරණය]අදහස:- මාතර සෙතු මන්‍දිරය.
කාහල පිඹිනට අති සමතුන් හා ඒ ඒ ධුරවල නියුතුව සිටියන් නිතර ම සැක ගතියක් නොම ඇති විලසට පරිචිත බලයෙන් දොස් විමසාලන පාලම මතු පිට ස්වභා ගතියෙන් ඉතාම ශීතල ගතියෙන් පිරිලා ගියා වූ ජලයට මතුයෙහි වූ සුන්දර වූ හෙය මතු පිට මැදුරත සැප සේ සැතපී ම මිතුර යනු මැන.
114. ක්රි්: කා: ප: ස:- සකි සඳ පියාසර කර.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිල්වලා ගඟ වැණුම්
ගඟ දෙ තෙර මනා ලෙස පිපීලා ආකුලව ගියා වූ මස්තකයන් ගෙන් යුත්ව ගිය මූනමල්ය, සල්ය, දොඹය යන රුක් වලින් යුක්ත වූ නිල් වලාකුල් ලෙසින් තොර නැතුව ශීතලෙන් යුත් දියේ වැතිරගෙන මත් ගජන් දිය කෙළින නිල් වලා නම් ගඟින් පරතෙරට නිල් වලාකුල් සහිත ආකාශය මගින් පියාසර කරව.
115. ක්රි.: කා: ප: ස:- මිතුරු තුමා ගිම් නිවා යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- වීරබා මාපා
පැරකුම් සවුළු විජෙබා යන රජුන් සිරිපාසර සෙවෙනෙහි සැරිසැරූ වීරබා මාපා තම නමින් කරවාපු මාපා නම් පටුන් පිවිසිලා එතනින් මිතුරු තුමා තමා ගේ පා වෙහෙස සතපමින ගිම් නිවා යන ගමන යාගන්න.
(146)
නිර්දෙ6ශාදිය
මෙහි වීරබා යනු කලිකාල සාහිත්යෙ සර්ව්ඥ පණ්ඩිත පරාක්ර මබාහු මහ රජාණන් ගේ බෑණා වෙයි. සවුළු විජෙබා යනු පියාගේ නියමය ලෙස වීරබා ඈපාණන් සහිත සොහොයුරන් සිව් දෙනා හා සමග සිරිලක සවුළුව පාලනය කිරීමෙහි ප්රසධානත්වය දැරූ පැරකුම්බා මහ රජුගේ දෙටු පුත් විය. වීරබා ඈපාණන් විසින් තමන්ගේ ප්රතධානත්වයෙහි පිහිටුවා‍ගන රට පාලනයෙහි යෙදුනේ එ රජවරු දෙ දෙන වෙති.
116. අදහස:- උග්ගල බැවුලේ හැටි.
සක් දෙවිඳුගෙ කාන්තාව හා සමාන අඟනුන්ගේ පාද පහර වැදිලා ගොස් අග පටන් මුල තෙක් ම මල් පිපුණු ගෝපලු රුක් වලින් හා මයුරයන් පිල් විදහා සිටින බොහෝ දිගට සැදී තිබෙන ගල් පර්වවත වලින් සැදුණු උග්ගල් බුවුල නම් ස්ථානය පසු කරගන මගට බැසලා.
117. ක්රිප: කා: ප: ස:- සකි සඳ වල බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන වර්ණනාවක්.
සුපුෂ්පිත කුසුම් හා භ්රවමර ජාලාවෙන් ද තමලු වැල් වලින් හා සුළු මහත් වෘක්‍ෂයන් ගෙන් ද සමන්විතව ගිය සන්තුෂ්ට භාවයට පැමිණියා වූ කොවුලන්ගෙ කොලහලින් සැදී ගිය මනා ලෙස පිපී ගිය වනෙහි වූ උපුලින් ද ලපටි කොල වැටී ගොස් සුදු පාට සෙවනකින් සැදී ගිය අති නීල වර්‍ණයෙන් ගනඳුරු ව බබලනා යථොක්ත වෘක්‍ෂ ලතාදීන් සියල්ලෙන් සැදී ගිය විද්යු ත්ලතාශ්රීබන් අලඞකෘත වූ වනාන්තරය බලව.
118. ක්රිල: කා: ප: ස:- එ වන විලී නුඹ කියලී.
[සංස්කරණය]” සකි ඉගිලී යව
අදහස:- වන තඩාගයක්.
ඉන්ද්රිනීල මැණිකක් මෙන් ආලොකය දරන්නා වූ විසිරී ගිය සෙලවීමෙන් යුතුව පැවති පියුම් උපුල් ආදී වැතිරී ගිය පුෂ්පයන්ගෙ රේණු වලින් ආකුල වීගන එන්නා වූ නිර්ඣරයන් ගෙන් යුත් වූ සොර සතුරන් සැරිසරණා සීතල ජලයෙන් යුත් විශාල වූ ඒ වන තඩාගය වනාහි ආකාශයා ගේ ආකාරය ප්රලකාශය කරලී.
මිතුර දොලෙහි ගිලී යලි මතුවී ගමනය කර.
(147)
119. ක්රිි: කා: ප: ස:- මිතුරා තුටිනු’තුරා යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- ක්ෂි‍ර පක්‍ෂි වර්ණනාවක්.
රුක් පතර අතරතුරෙහි නිරන්තර ව සැරිසරණා ගිරා පක්‍ෂි සමූහයා කෙලෙසද කීවෝතින් කාම දේවයාගෙ සොඳුරු රථය අදින වරේ ඒ බැරිව් හැර දමලා සොරෙන් පැමිණි විලසින් යුතු වී මෙ වන් ශ්රීබ සාරය ඒ වනතුරෙහි දී දැකගත සන්තුෂ්ටියෙන් සිත පුරවාගන යන ගමන යාම යුත.
120. ක්රින: කා: ප: ස:- හැලී පිල්බර සිරි විලස් පෑ.
[සංස්කරණය]අදහස:- නිර්ඣර වර්ණානා.
මහත් වූ ග්රී-ෂ්ම කාලයේ හි ශ්වාසවයෙන් උපල් මල් සෙල වෙන්ට පමුණුවා මාගයන් පැන් බොන්ට වන් කලේ ඔවුන් ගේ නුවන් රැස් සඳැස් පිල් මෙන් වෙලා නිර්ඣරයෝ මයුරයන් ගෙ ශ්රීව විලාසයක් දැක්වූවාහු ය.
121. ක්රි : කා: ප: ස:- සපු මල් දුරු පැහැ දිවුණ අළා.
[සංස්කරණය]අදහස:- චම්පාක පුෂ්පයන් ගේ විලාසයක්.
වන රැස් සසල ව මල් කලඹාගන එන මකරන්දයන්ට ලොලත්වයෙන් යුතුව රැඳි මධු ලොලයන් ඇති මනොහර තුංග වූ රුක් මුදුන් හී පිපුණු සපු කුසුමයෝ උඩට නැගි දුම් තලාවන් විලස බැබලීම දෙ ගුණ කොට දැක්වූ හ.
122. ක්රි්: කා: ප: ස:- සිකි ගිර රඟ සම්පත් වූ.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගජන්ගේ විලාසයක්.
ගොරවන්ට පටන්ගත් වැසි වලාකුල් වැනි වූ මත්ත හස්තීන්ගේ ලීලොපෙත වූ විදුලිය වැල් හා සමාන දන්ත දාමයාගේ ප්ර්භාව දැක ඝන වූ මේඝ්යෙ යි සිත්හි පෙම් නිපදවා මයුර ධෙනූන් සමීපයෙහි මයුරයෝ තුමු තැවීමට පර්වවත නමැති නෘත්යා මණ්ඩලයට සම්ප්රා ප්ත වූවාහුය.
123. ක්රිව: කා: ප: ස:- යහළු මුහුළු පට සළු වැනි (බල)
[සංස්කරණය]අදහස:- මූනමල් ගස්වල ගෙඩි ගා මල්.
යහළුව සිත් හා නෙත් තුටු කරනා නඳුන් උයන හා සමාන ශොභමාන විලාශයට කුසුම් වලින් ගැවසී ගත් වකුල වෘක්‍ෂයෝ එහි රඳනා බැබලීමෙන් යුත් වූ දිව්යුඞගනාවන් විසින් සාදනු ලද උතුරු සළුපටවල් හා සමාන වෙත් (ඒ බල)
(148)
124. ක්රිය: කා: ප: ස:- යහළු සිතු ඇලේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- වන වර්ණවනාවක්.
ලතා ගුල්මයෙ හි යන්නා වූ මෘග සමූහයාගෙන් ද මල් පිපිලා ගිය විල් හි සැරිසරණා භෘඞගයන්ගෙන් ද මද හුලඟින් ලෙල දෙන්නා වූ අභිනව පල්ලවයන්ගෙන් ද යුත් යථොක්ත වූ වනාන්තරය දුටු කල සිත් ඇදිලා යේ.
125. අදහස:- පාරේ යන රන් රූ.
කර්ණායපාසයෙහි නීලොත්පලයන් ගසනු ලද හංස‍යින් මෙන් ආලස්යය ගමනින් යුක්ත වූ රන් රුවන් අඟනුන් රැස් දැක සන්තෝෂයෙන් යුතුව මගට බැසලා.
126. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුර අඟනන් සැටි බලමින් යව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මල් සැට්ට ඇඳි ලඳුන්.
ඉන් පසු අලුත් සල් ගසෙක මල් පොකුරු සැදුණු ලෙස මල් වලින් සැට්ටවල් සදා ඇඳ එහි ප්රරභාවත් වර්ණිය දුටුවන්ගෙ සිත් ඇලෙන ආකාරයෙන් යුත් අඟනන්ගෙ විලාසය බල බලා යන ගමන යව මිතුර.
127. ක්රිා: කා: ප: ස:- සකි සඳ වඩු.
[සංස්කරණය]අදහස:- රසවත් වු මාරුතයක්.
කොමල වූ කුංකුම ලතාවන්හි තැවරීලා ආකාශ ගඞගා වෙහි රේණුවජ්ටාවන් හා ඝට්ටනය වී යලිත් හිමාලය වන ඝටයට පිවිසී එන්නා වූ මාරුතය විඳ‍ගනිමින් ක්රීහඩා‍වන් කොට කොට මිත්රොගත්තමය ගමනය කරව.
128. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුරෙ දැන යන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- නාග කෝවිලේ අඟනන්.
උසස් ලෙසින් බබලන්නා වූ රූපශ්රි යාව නිසා නාග මානවිකාවන්ය යන සැකයක් උපදවමින් චිත්තාභිලාෂී වූ අඟනුන්ගේ මුහුන නමැති රන් පියුම් තුලෙහි චිත්තයෙන් ඇස් නමැති බමරුන් යොදවා රැඳී සිටින සලෙලු සමූහයාගෙන් සැදිලා සිටි ඉදිරිපිට මාර්ගවයෙහි වූ නාග කෝවිල නම් දේවස්ථානය දැකගන මිත්රියා‍ණනි ගමන කරනු මැනවි.
(149)
129. ක්රිර: කා: ප: ස:- සකි සඳ (වැල්ලේ මඩම) ලැස ගන්
[සංස්කරණය]අදහස:- ගණදෙවි නැමදුම.
සමුද්රානසන්නයෙහි ම පද්මරාග මාණික්ය යන් කමින් නීල මාණික්යස ඛණ්ඩයක් වැනි වූ මියුරු වූ දිය බිබී ගණෙශ්වරාධි ගෘහිත ස්ථානයෙහි අභ්ය්න්තරයට සෙමින් ප්ර විෂ්ට වී නමස්කාරය කොට පිටතට ඇවිදින් වැල්ලේ මඩම නම් වූ ස්ථානයෙහි ලැගුම් ගණින්.
130. ක්රිථ: කා: ප: ස:- වලබ ගිනි සිළ පිටතට පහළෙව් පෙනේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- සන්‍ධ්යා: වර්ණානා.
නානා දිශාවන් වසාගත් උදාර වූ ගන අඳුරු දුර හැරා ප්ර‍හාර භාරයෙන් මෙන් ස්වකීය රැස් මඬුලු ඇතුල් කළ ඉරු මඩල මුහුදේ රැළ හා එකට බැඳී සයුර තුළට වැටෙන කලේ වඩබා ගිනි සිඛාව පිටතට පහළව ගිය විලාශයක් පෙනිලා යෙයි.
131. ක්රි : කා: ප: ස:- සහසකර ගිලුනෙව් විය.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඉර බැසීම් වැණුමක්.
ගින්නෙන් ලොව නැසුන කල්හි හෙවත් සත් හිරු මෙ ලොවට පහළව ගිය කල මහ සයුර වියලවනු තම කුලෙහි පෙර සිට ම පැවත එන සිරිතෙකැ යි පෙන්වනා කලක් මෙන් ඉරු මඬල සමුදුරේ දිය කඳේ අතර ඇති ගැඹුර මෙතෙකැ යි මැන බලන පිණිස මෙන් එකල් හි ගිලුනාක් මෙන් විය.
132. ක්රිණ: කා: ප: ස:- සඳ‘ඳර දස අත දවගත එව්.
[සංස්කරණය]අදහස:- චන්‍ද්රො:දය වර්ණ නා.
ආකාශ නමැති ශාඛා මණ්ඩලයෙන් ද ප්රරභාප්රායප්ත වූ සන්‍ධ්යා: වලාහක නමැති ලා පල්ලවයෙන් ද යුක්ත වූ උදය පර්වපත නමැති වෘක්්ෂියෙහි මල් පොකුරක ශොභාව ගත් චන්‍ද්ර යා රශ්මීන් පතුරුවා පහර තද කොට දෙන කලේ සන්යා ගත්‘න්‍ධකාරය අංශයකට පාත් වෙමින් දශ දිශාන්තයට දිවගත්තාක් මෙන් වූයේ ය.
(150)
133. ක්රි : කා: ප: ස:- වෙනේ ලිය (මල් මුවෙහි) සිනා ගත.
[සංස්කරණය]අදහස:- ච‍න්‍ද්රොකදය වර්ණහනාවක්.
සඳුගේ රශ්මිය වැද ගැනුමෙන් පිපී තිබුණු පද්මයන් මලානිකව ගිය හෙයිනා රොන් ගන්නට දවල් කාලේ පැමිණ සිටිය භ්රනමරයන් ලොලා වෙමින් තමන් වෙතට ආගමනය කරනු බලා වන නමැති ලද තොමෝ මල් නමැති මුඛයෙනා සිනාසෙන්නට වන්නීය.
134. ක්රින: කා: ප: ස:- තිසයුරා (කැටපතෙක උවන) දිසි වැනි.
[සංස්කරණය]අදහස:- සඳ පායන විලාසයක්.
නිසයුරා හෙවත් චන්‍ද්ර යා සියල් ගනඳුරු බීලා දමනා කල්හි ශරීරය පහන් බැවින් සඳ මඬලෙන් පිටතට සාවෙකු විලසට වන කල්හි පිපී ගිය නීලොත්පලයකට සමාන වූ ප්රසභාවෙන් දිලිසෙනා යොවුන් කතෙක උවන රිදී කැටපතෙක් හි දෘශ්යනමාන වූ විලාසයක් දැක්වූයේ විය.
135. ක්රි්: කා: ප: ස:- බමර වැල අඳුරු බිඳු ලෙසේ දිසේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- භෘඞගාවලියාකාරය.
ආසන්නවන පාර්ශ වයෙක් හි අලඞකාර තඩාගය අතුරෙහි පිපී ගියා වූ කුමුදුවලින් යුක්තව ගිය පාර්ශිවයෙක සන්තෝෂව ඇද වැටෙනා බමර වැල තොමෝ නිසයුරා අහස් හි අඳුරු රැස වහ වහා බිඳ හරින කල් හි එයින් විසිරී වැටෙන අඳුරු බින්දූන් ගේ විලස්නෙන් දෘශ්යිමාන වන්නීය.
136. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු පියපතර පහර.
[සංස්කරණය]අදහස:- සලෙලුන් ගේ විලාශයක්. කුසුමාකූල කෙශකලාපයෙන් යුක්ත වූ සඳුන් ලෙපනය නිසා සීතල ගාත්රාක ඇති වූ අනග රසය කෙරෙහි ලොලින් සැරි සරණා සැඩ ගති යුත ස‍ලෙල කතුන්ගේ ගෙළෙ රැව් නද අසා ස්වකීය පාරාපත කාන්තාවන්ගේ නාදය වේය යි නොම රැවටී පියාසර කරව.
(151)
137. ක්රිී: කා: ප: ස:- ලිය වෙස් උපුල් මල් (දැහැනින)
[සංස්කරණය]තවසුන් පරිහුණු කෙරෙති.
අදහස:- ඉතිරින් ගේ වෙශය ගත් උපුල් නමැති මල් වර්ගපය.
අඟනන්ගේ වෙශය ගත් උපුල් නමැති මල් වර්ගතය කෙලෙස් තැවීමෙහි යෙදී සිටින තපසුන්ගේ දැහැනින් පිරිහීම කෙරෙති. එම පැහැයට පැමිණියා වූ ශරීරයෙන් යුතුව ඉඳින නෙත සිත වසඟය කිරීමට උතුම් වූ රතී නම් දෙවඟනගෙ විලාශයෙන් වාසය කරනා පරෙවි දෙනුන් දැකලා ලොභ‍ය නොම උපදවාම එ තැන්හි රිසි ලෙසින් නිදි ගනුව.
138. ක්රිර: කා: ප: ස:- මද නග දිලිහිණි.
[සංස්කරණය]අදහස:- මද මරු සැප.
නිසා කල මුළුල්ලෙහි අනඟ සැප දියුණු ලෙස විඳිමිනි නෙක් අඟනන් ගෙ ඇඟ සංසිඳුණු මදන ගින්න. මලිගිය රොන් සුණු වැකිලා ගියා වූ මද පවන වැදීමෙන් අරුණු නැගුමට පෙර යලිත් දිලිසුනේ වි.
139. ක්රිි: කා: ප: ස:- දිවයුරු රන සැළෙව.
[සංස්කරණය]අදහස:- උදය රිවිගෙ පෙණුම.
උදාවෙන රිවි තෙමේ ආසන්න වනයෙහි කුරුළු සමූහයා ගෙන් ජනිත වූ නාද නමැති කෝලාහ‍ලයෙන් තුටුවන මුහුණු වලින් යුත් සියල් දිග් ලඳුන් විසින් රැස් නමැති දික් රැහැන් නොයෙක් විලසින් බැඳලා සාගර කුක්‍ෂියෙන් ගොඩට නංවන රන් තාලියක් මෙන් විය.
140 අදහස:- ප්රුසිඬ වූ රාමචන්්ර්ල් නම් වෛශ්යියා ගේ නාමයෙන් යුත් ගණේශ්වර විමානයෙහි අලුයම් කල ගයනා බෙර හඬ නමැති වූ මෙඝ ගර්ජනාවෙන් පිබිද ගිය දෙමළ කිවි වරන් නමැති මයුරයන් විසින් කෙකා ධවනීන් මෙනි වූ තුති ගීතිකා සතුටින් සිනිදුකොට කියනු ලබන්නා වූ.
141. ක්රිග: කා: ප: ස:- මිතුරිඳු (මුනි ගුණ සිහිකර) වඩන.
[සංස්කරණය]අදහස:- සූ‍ෙය්යා ිද දයාකාරයක්.
පූර්ව් දිශා නමැති තඩාගයට සම්ප්රාරප්ත වූ සූර්ය්ක යා නමැති රන්තිසරා ස්ථිර සාර රශ්මීන් නමැති තුඩින් ඝනාන්‍ධකාරය නමැති ශෛවාලයන් ඇදලනා වාරයෙහි ඇස නින්ද දුරුකරලා නැගිට සිට මිත්රොාත්තමය එ කල්හි උතුම් මුනිඳුන් ගුණය සිහිකර මාර්ගාැන්තරයට ගමනය කරන්න.
(152)
17. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුරිඳු යාගන්.
[සංස්කරණය]අදහස:- මගුල් වැල්ල.
උත්පලවර්ණග දිව්යලරාජයා සාගරාන්තරයෙන් වඩින්නා වූ ඒ දිනයෙහි මගී කාන්තාව ලූ පාවාඩයක ශ්රිලයාව ගත් මගුල් වැල්ලෙන් යාගන්.
143. ක්රි්: කා: ප: ස:- වෙහෙර‘තව වදනේ.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිහිල් මන්‍දමාරුතය.
සඳුන් වනයෙහි පල්ලවයන් සමූහයා චඤ්චල කරගන මලය පර්‍වතය මස්තකයෙන් සමීපයට පැමිණෙන්නා වූ මන්‍ද මාරුතයා ගේ ශීතල භාවයෙන් ග්රීනෂ්මය දුරුකර‍ගන ශීඝ්රද ලෙස සිට යුෂ්මතා පළමුකොට විහාරාභ්ය්න්තරයට ප්රදවේශ වන්නෙහි ය.
144. ක්රිර: කා: ප: ස:- මිතුරු වටදා ගෙය තුළ දාගැබ වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- වටදා ගෙය තුළ දාගැබ වැඳීම.
මහබඹාණන් විසින් දිනපතා සිත තොසින් නමදිනා මුනි රදුන් ගේ ශාටක ධාතුව පෙර කලේ මහබිනික්මන් දිනේ නිදන් කළ සෑය ලෙස සුබදා ලෙස සුසදා ඇඳි සිතුරු රුවෙන් උතුරා ගිය වටදා ගෙය තුළ සාදන ලද දාගැබ මිතුරාණනි නමස්කාර කර.
145. ක්රි : කා: ප: ස:- යහළු මොක්පුර සිරි ලැබගණුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- බෝ දුමිදුන් වැඳීම.
කාම රූප අරූප යන මුළු තුන් ලොවට ම කිරුළක් වන් ගුණයෙන් අගතැන් පත් වූ සර්වනඥයන් වහන්සේට පුදනා ලෙස පුරාතනෙහි මහබඹාණන් විසින් රජතමය කොට බඳනා ලද බඹ ලොවින් එලවූවා වූ නීලමාණික්යම ඡත්ර යාකාර වූ බෝ දුමිඳාණන් නැමදා නිවන් පුර සිරි ලබාගතයුතු.
146. ක්රිය: කා: ප: ස:- තෝ ඔත්පිළිම හිමිවරා වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ඔත්පිළිම වහන්සේ නැමදීම.
සූවිසි අසංඛ්යියක් නරන් අමාමහ නිවන්හි පුරාලා සැප සේ සැතපී වදාළ අයුරට දිනකර රැස් ගෙන ගැවූ විලසට මනහර ප්ර්භා රැස් විහිදෙන්නා වූ ශයන ප්රාටප්ත ප්රගතිමා වහන්සේ යුෂ්මතා නිසියුරා නමකරව.
(153)
147. ක්රි: කා: ප: ස:- සකිසඳ පිළිම හිමි නමකරව.
[සංස්කරණය]අදහස:- සිටිපිළිමවහන්සේ නැමදීම.
සාරාසංඛ්යක කල්පලක්‍ෂයක් පෙරුම් පුරා බෝතුරා වෙතේහි විදුරසුන් අරා චණ්ඩ වූ දරුණු වූ වස්තුන් පරදවා දෘඩතර දෘෂ්ටියෙන් යුත් උරුවෙල් කසුබන් ආදීන් අරිඅටග මගේහි පිහිටුවා වදාළා වූ සතන නමැති ගෘහයේහි මිථ්යා දෘෂ්ටි නමැති පව් ගන අඳුර පහකරා පැටිකරවන්නා වූ සිටිපිළිම ගෙය තුල්හි ස්ථිකාකාරයෙන් වැඩසිටින පිළිම හිමි නමකරව.
148. ක්රි : කා: ප: ස:- මිතුර මහ සඟන වඳු.
[සංස්කරණය]අදහස:- ගලතුරු මුල වෙහෙර සඟන වැඳුම.
ගල් අතුරා කළ ටැඹින් අලඞකෘත වූ තුන් මහළින් සාදන ලද කිංකිණිකයෙන් යුත් වූ රන් දද පෙළින් නිරතුරු සුසැදූ බබලනා තාරකාවලියක විලාසය හැරගත් වහළය මුදුනෙහි සිනිදු වූ මුක්තාලතාවන්ගෙන් සර්ජිත කරනු ලද ශෛලාන්තර මූලප්රා සාදයෙහි වූ මහ සඟන නමදුව.
149. ක්රි : කා: ප: ස:- සකිසඳ මැදුරු බල.
[සංස්කරණය]අදහස:- රත්පත් වෙහෙර මැදුරු.
සඞඛාකාරව දිලිසෙන්නා වූ සුන්දර සිව් පිරිසිදු සිල් බලයෙන් මිථ්යාදදෘෂ්ටි නමැති වෘක්‍ෂ ගුල්පයන් වනසාලීමෙහි සුලි හුලඟක් හා සමාන වංක්රාමණස්ථානය ස්ථිරකොට වැඩ විසුවා වූ ස්ථිවීරාචාය්ය්ලි වරයන් වහන්සේලා ආශ්රමය කරනා ලද රහතුන් ගේ ප්රාසප්තිය වූ ස්ථානයෙහි පිහිටුවන ලද්දා වූ චූල ප්රාරසාදයන් හා මන්‍දිරයන් ද අවලොකනය කරව.
150. ක්රිර: කා: ප: ස:- පරෙවිනි (පුරවර බලා එන ලෙස) වඩුව.
[සංස්කරණය]අදහස:- මහවත් මඩුව වැණුම්.
ඊශ්වර දෙවිඳු ගේ පොත්‍ථලික රූප‍යෙන් පිණ්ඩිකෘතකොට කැටයමින් කරනු ලද රශ්මීන් සාර වූ අලඞකාර නීලමාණික්යනයන් කරනකොට ගෙන සමාඪ්යදත්වයෙන් යුක්තව සක් රජු ගේ සුදම් දෙව් සබායුරු මහවත් මඩුව දැක පුරවර බලා එන්නට ගමනය කරව.