මහාබෝධිවංශ ග්‍රන්ථ පදය-ii
ධනුග්ගහෙ පක්කොසපෙත්වා:1
[සංස්කරණය]විදවජ්ජනො විජානාති - විද්වාංසං නෙතරෙ ජනාඃ
නහි වන්ධ්‍යාත විජානාති - ගුර්වම්2 ප්‍රෙසව වෙදනාම්
යු බැවින් තමාගේ ධනුශිල්පයෙහි විශේෂ දන්නා චතුර්විධි ධනුමරධරයන් කැඳවා ගෙන, සහස්සත්ථාමං සරාසනං යන තන්හි සහස්‍රනස්ථාම වූ දුනු නම් දහසක් දෙනා එකවට ගෙන අදනෙත් කියන දෙයෙක්3 නො වෙහි. එදුන්නෙහි දිය නඟා මධ්‍යකම පුරුෂයන් දහසක් දෙනා උසුලන පමණ4 සිහිවල්5 පලු ඈ6 කිසි7 කවර භාරයක් දුනු දිය මැද බැද දුනුමිට ගෙන අහසට නගන කලැ ශරයක් හිඳුවා අදනා පමණ නැමෙත් මිස එයින් වඩා නොනැම් එබර ගෙන අහසට නැගෙන දුන්න ගෙන කීයේ. ශරා අස්‍ය න්ත්‍යඑනෙනෙති ශරාසනම්. අසු - ක්ෂෙපණෙ යන ධාතුයි. කප්පාසිකා8 කපුවම් කරන ස්ත්රි්යගේ : චාප, දුන්කෙහි : ගුණං විය, දියක්9 සෙයින්: මෙහි ගුණ ශබ්ද චාප බන්ධනයෙහි10 වැටේ. අසනිසහස්ස, සෙණ දහසක්හුගේ සොයි , හඬ සෙයින් : හිංසනෙන, භයානක වූ : ජියාරවෙන11 දිය ඝෝෂාවෙන්:12 කම්පමානං විය කත්වා, කම්පිතව : චලිත ව ඉපිර යනුවන කොට දක්වා: තුණ්හීරස්ස මුඛං, තුණ්හීර මුඛං ධනුස්ස ගුණං එතෙසං අන්තසරෙ ගමනඤ්ච ආගමනඤ්චගමනාගමනං, සන්ධානඤච මොක්ඛො ව සන්ධානමොක්ඛො, එතෙසු ඨානෙසු අවිහාවිතං කරතලං යස්ස සො අවිභාවිතතුණ්හිරමුඛ ධනුගුණ ගමනාගමන සරසන්ධානමොක්ඛකරතලො මෙහි ආකර්ෂණ, සන්ධාරණ 13 ඇති කැලැ මොක්ෂ ඇති බැවින් එදෙක එහි ම අන්තර්භූත වේ. එබැවින් ආදානය 14 සන්ධානය, ආකර්ෂිණය, සන්ධාරනය, මෝක්ෂ ය යන මේ පඤ්චස්ථානයෙහි අවිහාවිත වූ අදෘශ්‍යදම‍ාන වූ 15 කරතල ඇතියේයැ. 16 යු සේයි. මෙහි ආදාන නම් හියවුරෙන් හි ගැන්මැ. සන්ධාන නම් එහිය දුනු දියෙහි හිඳුවීමයැ. ආකර්ෂණ නම් දුන්න ඇදීමයැ. සන්ධාර්ණ නම් දෘශ්‍යයමාන වූ 17 ලක බලා හැම්මිමයැ.
මොක්ෂ නම් ශරය 18 ගැළවීමය. මේ පඤ්ච ස්ථානයෙහි අවිහාවිත වූ කරතල ඇති පරිදි දක්වන්නට කීහ. අවිහාවිත -පෙ- කරතලො යි. උසුයෙග, ශරවේගයෙන් නැගි ධ්වනි මැ : මෙඝනාදෙහි, මේඝධීවනි ඇති: සරතල්ප්පහා, ශරතලයෙහි ම ප්‍ර භා: විජ්ජුජාලෙහි, විදුලිය දැල් ඇති: ගගන කුහර පරිපූරිත, අහස් කුස් පුරන ලද: සරවාරීධාරාසහස්සෙහි, ශර මැ ජලධාරා සහස්‍ර යන් විසින් : ජලධර දිවසායමානානි, වහරේ19
1. විද්වජ්ජන පරිශුමං C 2. ගවිනිමි C පර්ව්නිං A F G ගර්විනිම් B E 3. දෙයක් D 4. පමණ - ( ඌනයි) A 5. සිහිවලා B සිහිවල C 6. ඇති A ඇ G 7. කිනිස G 8. කප්පාසික A E D 9. පියක් C 10. වාච්ය ප්‍ර්බන්ධයෙහි A F 11. ජියරවෙන E C 12. දියඝොෂයෙන් D දිය සේ ගෝෂාවෙන් G 13.සන්ධාන C14. ආධානය B 15. අසදෘශ්‍යනමාන වූ C F 16. ඇතිවූයේය A 17. අදෘශ්‍යර මාන වූ සත්ධාරණ නම් C E G අදෘශ්‍යා මාන වූ සන්ධාර නම් F 18. ශරීරය C 19. වහරෙ B වහර
දවසක් බඳු වූ : සිප්පානි යනු හා සබ්ඳ : නහසි, අහස්හි : දස්සිතානි, දක්වන ලද : උසුපද්ර්ම, ශර පද්මයන් : සමුජ්ජල, දිලියෙනු වූ : බාණ කමලිනිහි, ශරපුෂ්ප කමලිනීන් විසින් : සරද දිවසායමානාති, සරද සමයක් බඳු වූ : අච්චුග්ගතාහි, ඉතා උස් වූ : සරසොපනමාලාහි, ශරමය සෝපාන: මාලායෙන් සග්ගමග්ගායමානානි, සවර්ග ලෝකයට යන මාර්ග බදු වූ: සුවිහත්ත, සුෂ්ඨු විභක්ත වූ : විවිධ, අනේක ප්‍රාකාර වූ : විච්ත්තෙහි, විචිත්රි වූ : සරපාසාද මණ්ඩපෙහි, ශරප්‍රා්සාදයෙන් හා මණ්ඩපයෙන්: සග්ගනගරායමානානි, සවර්ගෙපුරය බඳු වූ : තිභූවන විම්හාපනීයානි, අසදෘශ නම් රජ කමර කල්හි සෙයින් ත්රි්භුවන, විස්මාපනීය වූ , අනෙකවිධසිප්පාන්, ජොතිපාල නම් මණෙව් කල්හි සෙයින් අනේක විධ ශිල්ප‍යන් : චතුරඞග සමන්නාගත : චතුරඞගයෙන් සමන්වාගතවූ : තිමිර නිකරෙ, අඳුරු රැස්හි: යොජන බහල, යොදුන් බොලේ : කුලිසාචලපාර නිහිත, වීදුරැ ගලින් එපිට තුබු : සාසපදස්සන සමත්ථ, සිදුහතු දක්නට1 නිසි : පසාදචක්ඛුත්තා, පියවි මසැස් ඇතිවනබැවින් : එයින් කීහ නිදෙස් පෙළැ,
‘යථා ව චතුරඞගසමන්නාගතො අන්ධකාරො හොති, සුරියො ව අත්ථමිකො හොති කාළපක්ඛො ව උපොසථො හොති, තිබ්බො ව ඝන වන සණ්ඩො හොති මහා ව කාළමෙඝො අබ්භුට්ඨි‍තො2 හොති. එව රූපෙපි චතුරඞග සමන්නාගතෙ අන්ධකාරෙ සමන්තා යොජනං පස්සති, නත්ථී සො කුඩ්ඩො වා කවාටො වා පාකාරො වා පබ්බකො වා ගච්ඡං වා ලතා වා ආවරණං රූපනං3 දස්සනාය’ යි
යොජනට්ඨානෙ ඨිත, යොදතක4 තුබු වාලං විජ්ඣිත්වා, අස්වල නොකඩ කොට විද පළා : එක වික්කමක්කන්ත, ඒක වික්රතමයෙන් ආක්රාපන්ත වූ : සකලභුවන‍තලො, සියලු භූලෝක ඇතියේ, නීතානං පමුණුවන ලද, ණිඤ් - ප්‍රාුපණෙ 5 යන ධාතුයි. සදා දෙන ලදහ යු සෙයි. තමාල නීල, තමලු ලිය කලප් 6 සෙයින් නිල් වු:සුඛුම,සියුම් වු,සුරහි,සුගන්ධ වු කෙසපාසානං, කේශ සමූහ ඇති, පරිපූණ්ණරජනිකර, පුන් සඳ සෙයින්, සොමිමවදනානං, සොමි මුහුණු ඇති : විකසිත, සුපිපි : නීලනීරජ, නිල් මහනෙල් සෙයින් : අභිරාම, මනෝහර වූ : ලොවනානං, ඇස් ඇති: ඉන්දචාප කුටිල: දෙව්දුනු සෙයින් වක් වූ : නීලභමුකානං, නිල් බැම ඇති: බන්ධුජීවකදල : බඳුවද මල් පෙති සෙයින් : පාටල, රත් වූ: දසනවසනානං, දන්තාවරණ ඇති, කනක කුණ්ඩල, රන් කො‍ෙ‍ඬාලින්: මණ්ඩිත, සැදුම් ලද: ගණ්ඩානං, කොපුල් තල ඇති : කුච කනක හංස තන රන් හසුනගේ ; සඞගමාගත, සඞගම සඳහා ආගත වූ : ගගනගඞිගා නීරධාර විරාජිත, ආකාශ ගඬ්ගාවගේ ජලධාරා සෙයින් විරාජිත වූ : රුචිර හාරානං, මනෝඥ වූ මුක්තා හාර ඇති : ලෝම, වසාරාජි7 නමැති :
1. දක් C 2. අබ්භූ‍තො F 3. රූපානි A B C E 4. යොදනක් A B E D 5. නි - ප්‍රා ෂණෙ C E G නි - ප්‍රා1ණෙ F 6. කල්ප A කප් C කලක් G 7.වසාරොජ E
ලතා, ලියට : ආලවාලකෙන, තෝතැනි බඳු වූ : මණිකනකමේඛලාදාමෙන, මණිකනකමය මේඛලාදාමයෙන් : පරිගත, වටා සිටි : විසාල ඝන ජඝන තටාතං, මහත් බහල දුවන් තළා ඇති : කරිකර සන්නිහ, ගජ හස්ත සෙයින් අනුපූර්වා වූ , ඌරු යුගළානං, ඌරුයුගල ඇති : පදෙ පදෙ, පියෙහි : රණිත හඬන ලද : මණි නුපුරානං මිණිමය1 නුපුරු ඇති : පිණ්ඩලත්තක පල්ලවිත, පිණ්ඩාලත්තක මැ සඤ්ජාන පල්ලව ඇති : පාදපඞකජානං, පාද පද්මයක් ඇති : සුරකින්නරනාටිගණාතිගානං, සුර කින්නර නාරි ගණයන් ඉක්ම සිටි : සඞගීතේන, චතුරඞග සඞ්ගීනතීන් : විජිත, දනනලද2 දෙ‍වනාවතීනං, දිව්යේ නාටිකාවන් ඇති : චත්තාලීසසහස්සරාජසුන්දරිනං මජ්ඣෙ, සතලිස් දහස් රාජ කන්යාතවන්ගේ මධ්‍යායෙහි : වෙලං විය සාගරස්ස, සාගරයට වෙළෙල සෙයින් : මද ලෙඛං විය ගජවරස්ස හස්තිරාජයක්හට මද ලේඛාවක්3 සෙයින් : ලතං විය මහිරුහස්ස, වෘක්ෂයක් හට පුෂපලතාවක් සෙයින්; කුසුම සම්පදං විය. මධුමාසස්ස, චෛත්රයමාසයට කුසුම් සම්පත් සෙයින් කීයෙ මැ නො:
‘වසන්නශ්වෛත්රය වෛශාඛෞ
මාසෞ තෞ මධුමාධවෞ’ යි 4
චන්දනවනරාජිවියමලයාවලස්ස, මලය පර්ව තයට චන්දන වන රාජියක් සෙයින්: භූසාභූත මත්තනො 5 තමහට භූෂණ භූත වූ : නිද්දං විය නයනගාහිනිං, නිදිසෙයින් නුවන් ගන්නා, අවහසන්තෙසු විය සක්කභවානානි, ශක්රස භවනයට අපහාස කරන වන් වූ: 6 අභිභවන්තෙසු විය බ්රකහ්මවිමානානි බ්රසහ්ම විමානයන් අභිගවන වන් වූ : සකල නර 7 දේවභවන, සියලු දිව්යව මනුෂ්යස භවනයෙහි : සිරිසඤ්චඤයෙසු විය. ශ්රීද ශෝභා අවුදු රැස්වූ තැනක් බඳු වූ: රම්ම සුරම්මසුභනාමකෙසු, රම්ය නම්, සුරම්යු නම්, ශුභ නම්, තීසු පාසාදෙසු, තුන් ඍතුවට කරන ලද තුන් පහාහි : වුද්ධිමගමාසි, අ‍ටවිසිහැවිරිදි 8 වයසට සම්ප්‍රාහප්ත - සකලලෝක, සියල්9 ලෝවැසියන්ගේ: නයන, ඇසට, ආනන්දජනකො, ප්‍රීරති ජනවනුයේ 10 එත්ථ චක්ඛුනීහි සමවිසමං11 පාකටං කත්වා, පුග්ගලං12 අභිරුචිතං පදෙසං නයන්ති උපනයන්තීති නයනානි තෙත්කානිති වුච්චන්ති : ආදර, හරසරින් : අවනමිත, නමනලද:13 මොලි, මුහුළුහි:14 සිථිල, ලිහිල් වූ:15 මණිමකුට පන්තීහි, මිණි වොටුනු පෙළ ඇති : මහීපාල වක්කෙහි, රාජ මණ්ඩලයන් විසින් : පණමියමාණෙ ප්‍රිණාම 16 කරන ලදුයේ: දෙවනිම්මිත පුරිසං, දෙවියන් විසින් නිර්මිත පුරුෂයක්හු: 17 ජරායන්තෙන, ජරා නමැති යන්තුයෙන්: පිළෙත්වා විය ගහිත යොබ්බනරසං, පෙළා ගත්වන් යොවුන් රස ඇති,
1.මණිමය D 2. දිනන ලද F G 3. මද රේඛාවක් A B D 4. මධුමාධවෙ C 5. භුසාභූත මත්තනො B D F G 6. අපහාස්‍යය කරන්නාවු F අපහාස කාරනාවන් වූ G 7. නගර C 8. හැවිදි F 9. සියලු A 1. ජනවූයේ A11. සමං වියමං B 12. පුග්ගලං - (ඌනයි) A 13. නවන ලද A 14. මුහුලහි A මොහුල්හි C15. සිහිල් වූ A 16. ප්‍ර ණාමය B 17. පර්ව-යක් හු C
ධවලකෙසකලාපධාරිං, සුදු කේශකලාප1 ඇති; වලිපරිකිණ්නගත්තං, විලින් අවුල් සිරුරු ඇති: සබල, නොඑක්2 විවණ්ණ, පැහැ ඇති : දුබ්බල, බලනැති: දෙහයන්තං, ශරීර යන්ත්ර ඇති: පදුම සරමීච හිමදුසිතං, හිමයෙන් දූෂිත වූ පියුම් විලක් බඳු: දිවසකරම්ව සදුද්දිනං, දුර්දින3 සහිත දිවස්කරයක්හු බඳු විත්තසාලමිව සාරවිරහිතං සාර4 විරහිත වූ නට පැහැ ඇති චිත්ර ශාලාවක්හු5 බඳු: තරුමිවදාවග්ගි ලඞඝිතං, ලැව්ගිනින්5 වියළෙන ලද රුකක්හු7 බඳු ලඝි-ශොෂණෙ8 යන ධාතුයි. ජරාජජ්ජර සරීරං, ජරාවෙන් දදුරු වූ ශරීර ඇතියාව:9 හමන්තං, වෙවුලමින්: ආගච්ඡන්තං එන්නාවූ:10 දිස්වා තමන් කිඹුල්වත් සපුව පියනුවට11 නිම්ත්ත භුත වූ පළමු වන දේවදූතයා දැක: එයින් කීහ.
ජරත්තකානම්පි විසෙස භූතං හම්හො නරං පස්සථ හෙරවන්තං ජිනස්ස කාපිල්යථ සිරිම්පහාතුං සදෙව දුතො පඨමං බභූම හි.
මිගො විය, මෘගයක්හු සෙයින් : නිග්ඝාතඝෙස, සෙණහඩින් , වකිතහදයො, භ්රාකන්ත සිත් ඇති: සංවේගමුපගම්ම, සංවේගයට පැමිණ, දීඝං, දීර්ඝද වූ, උණ්හං, උෂ්ණ වූ:12 අභිනිස්සසන්තො, නිඃශ්වාස විහිදුනේ : නිවත්තය නිවත්තය රථං රථය නවත නවත යන ආම්රේ,ඩිත වචනය භයෙහි වූයේයි, එයින් කීහ. ‘භයෙ කොධෙ පසංසායං තුරිතෙ කොතුහලච්ඡරෙ හාසෙ සොකෙ පසාදෙ ව කරෙ ආමෙණ්ඩිතං බුධො’යි
සරථි, රිය සැරිය13 තෙන නිවත්තිත රථො, ඔහු විසින් නවතන ලද රිය ඇතියේ : ජරා ජරෙති, ජරාය ජරායයි. නිරන්තරං, අනවරතනෙයෙන් : අනුවිතක්ක යන්තාත අන්විතකීණය කරනුයේ : අමරගණෙහිපි, දේවගණයනු දු විසින්: පත්ථනීයසොහෙහි, ප්‍රා ර්ථතීය වූ ශෝභා ඇති : කාමිස්සර , කාරම්ශ්වරයාගේ: හත්ථසාරරූපෙහි, හස්තසාර රූප බඳු වූ රූප ඇති:16 ධිතිමිති විරියාදී, ධෛය්ර්ූ‍ය ප්‍ර ඥා වීය්යාකාමිදී : ගුණගණවරරතන, ගුණ ගණ නමැති උත්තම රතනයට : පරිපන්ථෙහි, පිරිපත වූ17 මානමදපමාදාදි, මන්මද ප්‍රෙමාදාදි වු:18 විවිධ දොස සතසහස්ස සහායෙහි, අනෙකප්‍රරකාර දෝෂ
1. තෙප් තලාම C 2. නොයෙක් A B F G 3. දුද්දීහ C 4. සාගර A 5. පලාවත් C 6. ළැව්ගිනි C F ළැව්ගින් G 7. රුකක් F D 8. ලඞ්සි - තෙ‍පණෙ C E F G 9. ඇතියේ A B C E F G 10. එන්නවූ D 11. රියනුවට C පියවනුවට F G 12. ඌෂ්ණ වූ E F 13. රියසරිය රිය ශරිය C F G රිය සැරියැ E 14. සපතට B 15. තිලභූතෙහි C 16. රූප ඇති - (ඌනයි) C 17. පරිපත්ථ වුC 18. පමා ආදී වූ D ප්‍රිමාදාදී වූ E
ශතයන් දොෂ
[සංස්කරණය]......... සහස්‍රතයන් හා සහාය වූ: සාධුජන, සජ්ජනයන්ගේ 1 මහිමොපඝාත, මහිම නිසන්නට: න්ග්ඝතෙහි, අශනිපාත බඳු වූ : බාලජන, බාලයන්ගේ සම්මොහ පදට්ඨානෙහි, සම්මෝහයට ආසන්න කාරණවු : ලොකස්ස ලෝකයාහට: මාරව්ය්ධ, මර නමැති 2 වැද්දා විසින්: සණ්ඨාජිත පාසෙහි ඉව, සම්ය‍ක් ස්ථාපිත පාශ බඳු මලබඳු: විවිධෙහි, අනේකප්‍රතකාර වූ: කාමගුණෙහි සමප්පිතො: රූප ශබ්ද ගන්ධ රස ස්පර්ශබ ලක්ෂණ කාම බන්ධනයෙන් සන්කර්පිත වුයේ: නතං ජරාරූපං සරීත්වා, ඒ ජරාරූපය සඳහන් නොකොට: පුනපි, වැළිදු, කාලන්තරෙන, එයින් සාරමසක් ගිය කල්හි : දෙවනිම්මිතං, දෙවියන් විසින් නිර්මිත වූ: පුථුතර, ඉතා3 පළල්ව: උද්ධුමාත, ඉදිමෙන ලද උදර, බඩ හා: චරණ යුගළං, පාද යුගලයක්4 ඇති: නිස්සාසකම්පිත දෙහං, නිශ්වාසයෙන් ප්‍රහකම්පිත වු දේහ ඇති : ව්යා,ධිරිපු, රෝග නමැති 5 ශත්රැිහු විසින් : පරිපිළිතං, පෙ‍ළන ලද : අම්මතාතේති, අම්මතාත යයි : නිරන්තරං අනවරතයෙන් : සග්ගගදං, ගදා6 සහිත කොට කට වෙවුල්ල7 වෙවුල්ලා: කරුණං, කුලුණු කරන 8 තෙපුල් : උග්ගිරන්තං නිගරණය කරනු වූ : 9 පුරිසං, පුරුෂක්හු : සණිකං සණිකං, සෙමෙන් සෙමෙන්, සංවිග්ග විත්තො හීත චකිත සිතැතියේ, සාපත්රාපඥාන ඇතියේය, යුසේයි. දිබ්බ විසයං අභිහවන්තෙහි, දිව්යුමය වූ රූපාදී විෂය අභිභවනු වූ : පණීත, උත්කර්ෂ ප්‍රාසප්ත වූ , විවිධ, නානා ප්‍රෂකාර වූ : විසයප්පකාරෙහි, රූපාදීන්ගේ සමූහයෙන් : අපහට ම‍ා‍නසො, අපහෘත 10 වූ සිත් ඇතියේ, පුනපි, වැළිදු එයින් සාරමසක් ගිය කලැ : අපවිද්ධකෙසෙහි, විශිණි වූ කේශ ඇති, නරනාරි ගණෙහි, යන තන්හි, නෘ - නයෙ යන ධාතුයි. ඔහු කෙරෙන් අවි 11 වැ නර වේ. පුං යෝගයෙහි 12 ඩිප් වැ 13 නාරි යනු වේ. එයින් කීහ. ‘නරති නෙතිති නෙරො පුරිසො යථාහි පඨම පකතිභූතො සත්තො ඉතරාය පකතියා සෙට්ඨෙන පුරි උච්චේ ඨානෙ සෙති පවත්තතීති පුරිසොති වුච්චති. නයනට්ඨෙන නරොති වුච්චති, පුත්තහාතු භූතොහිපි14 පුග්ගලො, මාතු ජෙට්ඨ හගිනීනං15 පිතුට්ඨානෙ තිට්ඨති, පගෙව භත්තු තූතො, නරෙන යොගතො, නරස්ස එසාති වා නාරි’ යි
සඤ්ජාත සංවෙගො, සඤ්ජාත වූ සංවේග ඇතියේ : පුබ්බ කම්ම සම්පාදිතෙහි, පූර්ව ජන්මයෙහි කරන ලද පුන්ය් කර්ම යෙන් සිද්ධ යූ : එව‍රීන් එවරට 16 පඤ්චකාම ගුණඅධික කොට එළවු සේ දක්වමින් ඇරැ තුන්වන වරැ17 එළවූ පඤ්චකාමගුන තමන්ගේ වචන විෂයාතික්රානන්ත සේ දක්වනු‍වෝ පුබ්බ කම්ම සම්පාදිතෙහි යුහු. විසයෙහි, රූපාසීන් විසින් : විෂින්වන්ති
1. සජ්ජනයාගේ A E සජ්ජනයන්ගේ C 2. මාර නමැති A C 3. ඉතා - (ඌනයි) C 4. පාද යුගල‍නය් C E පාද යුගල F 5. නැමැති A B C E 6. ගදගද A D 7. වෙල්ල C 8. කුලුණු - කරුණා C 9. කරන්නා වූ A කරනු C10. අපගත A 11. ඩිප් A B E F G (ඌනයි) C 12. පුංසොහයෙහි C13. ලොඩිප්ව C ඔප්ව F 14. භූතෝපිහි C E F G 15. ගගිනිනම්පි A 16. වරට A C F 17. වර C E
බධ්නන්ති තස්පින්නිති විෂයාඃ 1 පි - බන්ධනෙ2 යන ධාතුයි. පුනපි, වැළිදු : එයින් සාර මසක් ගිය කල්හි සුනිවත්ථ සුපාරුත විවරං, පරිමණ්ඩල කොට යහපත් කොට, හන් පෙරෙවි 3 සිවුරු ඇති, සන්තින්ද්‍රිය මානසං, ශාන්ත වූ පඤ්චේන්ද්රි‍යයන් හා මනස් ඇති, අනුගතමිව භික්ඛු සිරියා, භික්ෂු ලක්ෂ්මිය විසින්, අනුව යන 4 ලදවන් : අදිට්ඨපුබ්බ වෙසං, අදෘෂ්ටපූර්වසවේෂ ඇති : භික්ඛූ, මහණක්හු, සඤ්ඡාත පබ්බජ්ජාහිලාසෝ, සඤ්ඡාත වූ ප්‍ර ව්රභජ්යා භිලාෂ ඇතියේ: කුසුම ඵල පල්ලවාලඞකත, පුෂ්පඵල පල්ලනයෙන් සැදුමු ලද : විවිධ තරුවරොපසොහිතං, අනේක ප්‍රමකාර තරුවරයන් විසින් උපශෝභිත වූ : සමද මධුකර ගණොපකුජිතං, සමද මධු කර ගණයන් විසින් උපකුජිත වූ : පවත්ත නච්ච, ප්‍රනවෘත්ති වූ නෘත්‍යි ඇති : සිබි සොහමානං, මයුරයන් විසින් හොබනා ලද : සක්ය,කුලකමලීනි රාජ හංසො, ශාක්ය කුල නමැති පියුම් විලට රාජහංසයක්හු බඳ වූයේ : විප්ඵුරන්තීහි දිලියෙනු වු : දෙහප්පාහි, ශරීර රශ්මින්: සබලාතපමිව, ළහිරු රැස්5 සියො වනයක් සෙයිනුදු, සදාචානලමිව, ළැව්ගිනි සියො වනයත් සෙයිනු දුඃ වනං, උයන් වල්, උපදස්සෙන්තො, දක්වනුයේ : විවිධවනලතා, නොයෙක් වන ලියෙන් බස්නා : කුසුමරේණු : මල් රොනින්, ධුනරො, දිඹිලිගත් ශරීර ඇතියේ: නන්දනවසමජ්ඣොගාහක, නඳුන් උයන් වන්, නාකනායකො විය, දෙව් රජහු සෙයින් : වන භවන සුඛ‍මනුභවන්තො, වන භවන සුඛය අනුභව කරනුයේ :
පුබ්බණ්හන්ති 6 දිවසස්ස පුබ්බහාගසමයං, එහි හිරු නැගි තැන් පටන්ගෙන, ෙපරවරැ7 දස පැයක් දක්වා පුර්වා හ්ණයැ8 එහි පටන්ගෙන කල් ගුළු 9 පස් පැයක් දක්වා, මේ දසපැය මධ්‍යාකහ්නයැ. 10 එයින් මත්තේ හිරු හැප්සෙන තැන11 දක්වා සායාහ්නයයි.12 මහා පුරුෂ පූර්වපහ්ණයෙහි13 උයන් කෙලිය.14 මධ්‍යදහ්නයෙහි15 විල් කෙළිය,16 සායහ්නයෙහි 17 දිව්යා භරණයෙන් සැදි නුවර18 වන්. ඇන් පූර්ව5හ්ණය, 19 උයන් කෙළියෙන් සංහිර කොට මධ්‍ය හ්නයෙහි විල් කෙළනා20 පරිදි කියත්. සවී, පිරිසුදු වූ: විමල, නිර්මයල වූ : සලිල, උදකයෙන් : පූරිතං, පරිපූර්ණ. වූ: කමං, පියුම්: කුමුද, කුමුදුමල් : උප්පල, රත්මහනෙල් මල්, කුවල‍යාදී, නිල්මහනෙල් මල් ඈ: කුසුමාභරණ විභූසිතං, පුෂ්පාහරණයෙන් සැදුම් ලද : පදුමමධුපානමත්ත, පියුම් මී බී මත් වූ : හංසකාමිනි කනකොලාහලං. හංස වනිතාවන් විසින්
1.වසියිසන්ති බන්ධත්තෙ කස්ම්න තිති විෂයා A F වසීයන්ති බන්ධන්තෙ තස්මින්ති විෂයා B C වසීයියන්ති බන්දන්තෙ තස්පින්තිනි විෂයා E G 2. සී - බන්ධනෙ A C F පි - බන්ධනෙ E G පි - බන්ධනෙ B 3. පෙරවූ G පෙරව F 4. අනුවන B 5. රස් C E 6. පුබ්බණ්හ සමයන්ති C 7 . පෙරු A F 8. පුර්වෙන්තයැ E පූර්වානණ්හය C 9. තල්ගුළු A කුගුළු F 10. මධ්‍යරන්හයැ E මධ්‍යාණණ්හයයි C 11. හප්තැන් - සෙනතැන් A 12. සායන්හයයි E සායණහයයි C 13. පූර්ව ණ්හයෙහි C පූර්වා්න්යයෙහි E 14,16. කෙළියැ E කෙළිය C 15. මධ්‍යා2ණ්හයෙහි C මධ්‍යායන්හයෙහි E 17. සායන්නයෙහි E 18.නුවරට A නුවන් C 19.පූර්වා ණහය E C 20. කෙලිනා C
කරන ලද කෝලාහලඇති: මජ්ජමාන, ගැලෙන ලද: සමදසාකියවිලාසිනී, සමද වූ ශාක්ය, සීමන්තින්ගේ : කුව කලසලුළිතං, තන කලශයෙන් ඇලළෙන ලද: මඩ්ගලපොක්ඛරණිං, මඞගල ජලනිධියට: නන්දනසර සමොගාහක, නඳුන් විලය වන්: පාක සාසනොවීය සක් දෙව් රජහු1 සෙයින්, පව්යනත2 ඉති පාකඃ සස්‍යංර පාකසම්පාදනාර්ථං පය්ර්න‍යන්තං ශාස්තීති පාකශාසනඃ ශාසු - අනුශිෂ්ටෞ යන ධාතුයි. අථවා පච්යංත3 ඉති පාකඃ4 දානම්. පාක සම්පාදනාත්ථිමනුශාස්තිති පාකශාසනඃ අථවා පවනියා ඉති පාකා5 දුෂ්ඨ සත්වාඃ තාන් ශාස්තිති6 පාකශාසනඃ ශසු7 හිංසායාම්, වාසරාවසාකෙ දිවසාවසානයෙහි, දිවසායාගේ තුන්වන භාගයෙහි : සායහ්නයෙහි ය8 යු සේයි.9 සහංසං සරං, හංස සහිත වූ විල් : සහ කාමිනීහි පජහිත්ව‍ා , කාමිනීන් සමඟ පරිත්‍යාහග කොට: තීරෙ, විල්තෙර, පරම, උතුම් වූ, රුචිර, මනෝඥ වූ, දස්සනෙ, දර්ශවන ඇති; සකහදයසීතලෙ, තමාගේ හෘදය සේ සිහිල් වූ: සිලාතලෙ මඟුල් සලවටෙහි:10 නිසිදිත්වා.
“සුගන්ධි11 සෞගන්ධික ගන්ධහෘද්යෙ
සරොනිලස්සාරසනාදකර්ෂි
ආධුතරාජීවරජො 12 විතානෛ
රඞගම්පිශධ්ගං නෘපතෙහ්වකාර” යි
යන තන්හි සෙයින් වනවිල්13 එළවන ලද මුවරද පට පෙරව හිඳ: විස්සකම්ම සුර කුමාරෙන, මඟුල්14 කපු වෙසින් උපස්ථිත වූ විශ්වකර්මස නම් දිව්යක පුත්ර යා විසින්: අලංකාතො, දහසක් දිවසළුවෙන් හිස් වෙළා මිණි15 වොටනු16 පළදවා සර්වාාභරණයෙන් සදන ලදුයේ; නානා විරාග, නොයෙත් පැහැ ඇති, තනු, ශරීර17 ඇතියේ නන්නන් මිණි රසින් දිලිහෙන18 ශරීර ඇතියේය යූ සේයි.
වර, උතුම් වූ: වසන, පිළි: නිවසනො, හන්නේ: ආමුත්ත, බහාලන ලද: මුත්තු, මුතු ඇති: අඩිගද අඟු පලඳනා හා: කෙයුරො, කේයුර පලඳනා ඇතියේ: වර, යහපත්හු: පරම, උතුම් වු: සුරහි, සුවඳ වූ: කුසුම මාලා, මල් කඩින්: සමලඞ්කත, සැදුම් ලද: සිරොරුහො, කෙහෙ ඇතියේ:19 රචයේ මනෝඥ වූ: නව, අලුත් වූ : කනක, ගන20 රන් මුවා වු: මකුට: මිණි වොටුනු හා කුණ්ඩලො, මිණිකො‍ෙ‍ඬාල් ඇතියේ: වතුහි, වතුස්සංඛ්යාේවෙන්: පරිච්ඡින්න වූ: ගරුළජව21 ගරුඞයන්ගේ ජවබඳු: වෙග, ගමන් ඇති: මඞගල, මඟුල්: සිත. ධවල, සින්ධවෙහි සෛන්ෂවයන් විසින්: යුක්තං,
1.රජ F 2. පාවන්ත A පාඤ්ව්යා ත B 3. පව්යමත B F 4. පාක C පාකම් E 5. පාව්යානීයා ඉතිපාකඃ B පවනීය ඉති පාක E G පාවනීය ඉති පාක F 6. දුෂ්ටසක්වානි අනුශානතිති E සෂ්ටසත්වාන් තාන් අනුසාසතිති E F 7. ශාසු B E සාසු C F G 8. සායන්හයෙහිය E සායණ්හසෙයයි C 9. සෙයි C 10. සල්ව ටෙහි C H 11. සුගන්ධ A B C E F G 12. රජා A 13. වනවිලල 14. මඟුල් G E 15. මිණි (ඌනයි) D 16. ඔහුහු B C 17. ශරීර F 18. දිලිසෙන C 19. තෙ ඇතියේ C 20. ඝන C E 21. ගරුඩ ජව A C E
යොදනලද: වර, උතුම් වූ:
[සංස්කරණය]......... කනක රජතමණීරතනවිරචිතං, රන් රිදී මිණි රුවනින් සැදුම් ලද: සමොසරිත, අවලම්බිත වු: විවිධ සුරහිකුසුමදාමං, නානාවිධ සුගන්ධ පුෂ්ප දාමයන් ඇති: රථං, රථයට: අභිරුය්හ, ආරූඪ වැ: රාජ සිරිනිවාස, රාජ ලක්ෂ්මියගේ, නිවාසයට, පුණ්ඩරීකෙන, ශ්වෙත පද්මයක්¬1 බඳු: ථුලමුත්තාකලාපජාපකාවුතෙන, ස්ථූල වූ මුක්තාකලාපයෙන් හා මුක්තා ජාලයෙන් සමාවෘත වූ: සිතාතපත්තෙන, සේසතින්: නිවාරිතාතපො නිවාරිත වූ2 සූය්ය්්ත රශ්මි3 ඇති: උද්ධුයමානා, සලන ලද ; චාමර කලාප, සෙමෙ‍ර වල් කල්ප්හි: පවන, සුළඟින්: අනත්තිත, නටවන ලද: කණ්ණපල්ලවො, කණි පල්ලව ඇතියේ: යුවති, ළදැරියන්ගේ: ගතිවසා. ගමන් වශයෙන්: ආරණිත, හඬවන ලද: නුපුර, මිණි නුපුරෙහි දුඃ පාරිහාරිය, පෙරහැරයෙහි දුඃ4 රසනා, රසන් වැළයෙහිදු;5 රණිත, හඬනා ලද විණාරව,7 වෙණරැවින්8 කොලාහලෙන, කෝලාහල වූ;9 මඩ්ගලගීතෙන, මඞ්ගල ගීතිකායෙන්: ගීයමාන, ගායනා කරන ලද: යසසන්තානො, යසස්3 ප්‍රගබන්ධ ඇතියේ: මදජල මලින, මද දියෙන් කපොලදොලායමාන, කපොල්හි11 ඉහිල්සේ, ඇවිදුනා:12 මධුකරකුලාහි,: මී මැසි කුලන් ඇති: කුඤ්ඡරඝටාහි, ගජඝට ගහනයෙන්13 ජලධරදිවසායමානාය, වහරේ14 දවසක් බඳුවූ : සෙනාය යනු හා සබඳ:රණිත හඬන ලද: මධුර, මියුරු වූ: කනකඝණ්ඩිකා රව, රන් රසු හඬින්: මුඛර, ගුගුරනු වූ : කණ්ඨෙහි, කඳට ඇති:15 මඤ්ජෙට්ඨ, මදටරෙසෙන්, නොහොති මදට සෙයින් : ලොහිත, රත් වූ : බන්ධ, සකන්ධයෙහි : පිටුකර , කෙසරසටා, කෙසුරු සළා හා: වාලපල්ලවෙහි, වාලපල්ලව ඇති; වනගජ, දඩැතුන් ගෙ: රුධිර, ලෙහෙයෙන්, පාටල, රත් වූ, සටෙහි16 කෙසුරු සළා17 ඇති: කෙසරීහි විය, කේශර සිංහයන් බඳු: තුරඞිගමෙහි, අශ්වයන් විසින් : හාසුරාය, දිලිහෙනු වූ:18 අලංකා‍ර, පලන්, කාය‍ාභරණ, ශරීරාභරණ යෙහි: ජුති, පැහැයෙන්: සමුජ්ජොතෙන, දිලිසෙනු වූ: සුරහි, මනෝඥ වූ කුසුම. මලින් හා : වසන, පිළින්19 හා; ආභරණ, පලඳනයින:20 භුසිකෙන, සදන ලද : පලයජලනිධිජල, ප්‍රහලය සාගර ජලයෙහි: කල්ලොල, කරඞ්ගයන්ගෙන් : සංඝාතෙන විය, සමූහයෙකින් මෙන් : කලකල බහලෙන, කලකලයෙන් බහල වූ : අනෙක සතසහස්ස, නොයෙක් සුවසස්, පත්තිකාජනෙන, පද ඇණි21 ජනයන් විසින්: සොහිතාය හොබනා වූ: චතුරඞලිනියා සෙනායා පරිවුතො: හස්ත්‍ය ශ්වරථ පඞක්ති ලක්ෂණ වූ:
1. ශ්වේත පද්මයන් B 2. නිවාර්ය වු C 3. රැස්මි E 4. පාවිහාරිය පෙළහැරයෙහිදු B පරිහාරිය පෙළහැරයෙහිදු C 5. රන්වැලයෙහිදු A 6. ගදැවින් A C ගදවිල් B 7. රව (ඌනයි) C 8. වෙණුරැවින් C 9. කොලහල වූ D 10. යග D 11. තොපො‍ළහි A D 12. අවිදිනා C 13. ගජඝට ගණයෙන් C ගජ ගන ගහනයෙන් A D 14. වහරෙ A B C 15. කණ්ඨ ඇති C 16. සටා E සටා C F 17. කෙසුරු කලා C 18. දිලියෙනුයේ C 19. පිළියෙන් C 20. පලඳනායෙන් C 21. පද ඇති A B C E F G
චතුරඞ්ගිනී සේනායෙන් පරිවෘත වූයේ: තුරඞ්ගමයමිව, යනු කරොන්තො යනු හා සබඳ: තුබු පදයෝ ද එසේම යෙදෙත්. තුරඞ්ගමයමිව, තුරඞ්ගමයවන්1 කරන්නේ: මහීතලං, පොළෝ තලය: තුරඞ්ගමයන් බලනුවනට සියලු මගී තලය තුරඞ්ගමයන් ගැවසී සිටියා සේ පැනේ. කුඤ්ජරමයමිව, කුඤ්ජරමය වන් කරනුයේ; දිනා වළයං, දික් චක්රුය2 ඇතුන් බලනුවනට සියලු දස මඩුලු3 හස්තිමය වන් ව පැනේ. ආතපත්ත මණ්ඩලමයමිව, ඡත්ර3 මණ්ඩලමය වන් කරනුයේ: අන්නලික්ඛං, අන්තරීක්ෂය, නිරීක්ෂණය කරනුවනට සියලු, අහස් පියෙස් ශ්වේතචිඡත්රායෙන් ගැවසී සිටියා සේ පැනේ.4 ධජමයමිව, ධ්වජමය වන් කරනුයේ: අම්බරතලං. ගගනතලය: උඩ බලනුවනට සකල ගගන තලය මඩී කොට නැඟි5 ධ්වජ පෙළින් ගැවසි සිටියා සේ, පැනේ.6 ගජමදගන්ධමයමිව, හස්තින්ගේ මද ගන්ධමයවන් කරනුයේ: ගගනං, අහස්:7 සමීරණං, සුලභ: භූපාලමයමිව, මහීපාලමය වන් කරනුයේ: පජාරාසිං, ජනකායයන්:8 නන් විසිතුරු පළදනෙන් සව් සජ9 ජනරැස් රජුන් සේ පැනේ. ආභරණ රස්මිමයමිව, භූෂණ කිරණමයවන් කරනුයේ: ගගනං, අහස්: කිරිටමයමිව, කිරිටමයවන් කරනුයේ: ආතපං, සූය්ය්: ේරශ්මි, චාමරමයමිව, චාමරමයවන් කරනුයේ, දිවසං, එදවස: ජයසද්දමයමිව කරොන්තො, ජය ශබ්දමය වන් කරනුයේ: තිඟුවනං, තුන් ලෙව්හි10 එදා ජය ඝෝෂයෙන් පාතාල ලෝකයෙහි පටන්ගෙන අකණිෂ්ඨ බ්ර්හ්ම ලෝකය දක්වා ඒක නින්නාද වී, නානා, නො එක් : ජුති විසර, රශ්මි ප්‍ර්හායෙන්11 සමුජ්ජලෙන, දිලියෙනු වූ: වණ්ණෙන, වර්ණදයෙන්: අනෙක, නො එක්: වාතපානවිවර, කවුළු දොරින්: විනිග්ගත නික්මෙන ලද: යුවති, තරුණියන්ගේ: භූසන, පලඳනෙහි:12 කිරණ සහස්සං, රශ්මි සහස්‍රතයෙන්: සංකුලං, ආකූල වු: තිභුවන, තුන් ලෝ වැසියන් විසින්: විලොභනීයො, ප්‍රාලර්ථනා කරනුයේ: අඞගප්පභාපවාහෙන, ශරීර රශ්මි කදම්බයෙන්: නගරං, නුවර: ලාවණ්නමයමිව, පැහැයෙන් නිපන්නාක් වන් කොට දක්වනුයේ: ආනනමණ්ඩ්ලෙන, මුඛ මණ්ඩලයෙන්: ගගනතලං ආකාශතලය: චන්ද බිම්බමයමිව, චන්ද්රමමිම්බය වන් කොට දක්වනුයේ: ආභරණ රස්මි13 ආලොකෙන, ආභරණ රශ්මීන්ගේ ආලෝකයෙන්: ආතපං, සූය්ය්න් රශ්මි: ඉන්දායුධමයමිව14 ඉනද්රනචාපමයවන් කොට දක්වනුයේ: ලෝචන, නයනයෙහි: මයුඛලෙඛාසන්තානෙන, රශ්මිරේඛා ප්‍රවබන්ධයෙන්: දිවසං, එදවස, නීලුප්පලමයමිව දස්සෙන්තො, නීලෝත්පලමයවන් කොට, දක්වනුයේ: පුරසුන්දරිනං, පුරවමියන්ගේ : සාහිලාසෙහි, අභිලාෂ15 සහිතවූ: අනිල, සුලහින්, චලිත, ඇලළෙන ලද : කුවලයදලදාම, නිල් මහනෙල් පෙති
1. තුරඞ්ගමයවන් E G තුරඟයවන් C චතුර්ඞ්ගමය ඕවන් F 2. දිසාචක්රවය C 3. දිසා මඩුලු C 4. පෙනේ A B C E 5. ඔධිකොට නැගි A F ඕධිනිකොට නැගි B 6. මධිකොට පෙනෙයි C 7. ගගනං, අහස් (ඌනයි) B C E 12. 8. ජනයන් C ජනකයන් E 9.සද C F G 10. තුන්ලොව් D 11. ප්‍රුභාවෙන් F G 12.පලදනායෙහි C පලදනයෙහි E 13. ආභරණරංසි C E 14. ඉන්ද්රාසවුධමයමිව C 15. අභිලාෂා E
දම සෙයින්: දිඝෙහි, දික්වූ: 1 තරලතර 2 චපල වූ : ට්ඩ්ගිණියෙන්:3 සාරෙහි, සාර වූ : දිට්ඨි පාතෙයි, බැල්මෙන් : විලුමිපියමානො විය, වොලොනා ලද 4 වන් වූයේ:5 මදන, කාම දේවතාවගේ : සර පරම්පරාගතනං, ශර පරම්පරායෙන් ආගත වූ: වනීතානං, අඟනන්ගේ : ආදාසමයානි විය. : ආදර්ශමයවන් වූ, සල්ලමයානි විය. සලිලමය වන් වූ, එළකමයානි විය, සඵටික මණිමය වන් වූ : හෘදයට, පවිසන්තෝ, ප්‍රේවිෂ්ට වනුයේ,6 ආකාරෙන, ආකෘතින්: තාස, ඒ පුරවමියන්ගේ:7 ආපියමා‍නො විය, බොන වන්8 වුයේය, ලොවනපුටෙහි, ඇස් පෙළෙහෙන්: ආහුයමානො විය, කැඳවන වන් වුයේය: භූසාරයෙහි, භූෂණ රවයෙන්: අනුගම්මමානොවිය, අනුව යනවන් වුයේ : හදයෙහි, හෘදයෙන් : නිබද්ධ මානො විය, බඳනා ලද වන් වුයේ : ආභරණ, පලඳනෙහි : රතනරස්මි, රුවන් රැස්ම:9 රජ්ජුහි, රැහැණ මලින් : මහතා, මහත් වු අචින්ත්‍ය වූ අවාච්යන වූ10 අතුල්යය11 වු, සිරි සමුදයෙන, ශෝහාකදම්බයෙන් : ගච්ඡන්තා, වජඹම්න් යන්නේ : මකරද්ධජ, මුවරදදයාගේ: ආයුධ භූතො, ආයුධයක් බඳු වුයේ : රාගාසවමත්තිය, රාග නමැති ආශවයෙන්12 මත් වු : කිසා ගොතමියා, කෘශාගෞතමි නම්:රාඡධිතරා,ශාක්යම කන්යා ව විසින් :අභිහිතං, කියන ලද : නිබ්බුතපදනිහිත, නිර්වෘත පද13 නික්ෂේපයෙන් යෙදුණු14 ගීතං, ගාථාව, සුත්වා, අසා : නිබ්බුතා නුන සා මාතා - පෙයස්සායං ඊදිසො පති යන මේතුන් නිර්වෘතත පදයෙන් විචිත්රත ගාථාව අසාය යුසේයි. අයං, මො, මෙ, මා:සුස්සවනං, යහපත්12 හසුන්, සාවෙතිති, ඇස්වුවයි: පරම, උතුම්වු, රතිකරං, මානෝඥ වු:හාරං,ලක්ෂ වටනා මුත්හර,ඔමුඤචිත්වා,ගළවා,සඡල ඡලධරමිව, නිල්වලා බඳු වුයේය: කාළාගරුධුම මණ්ඩලෙහි, කළුවැල් දුම් මඞලෙන්: සනිහාරම්ව, හිම පොද හා සහිත වන් වුයේය: යාම කුඤ්ඡරඝටා සීකරෙහි, යාමාවසර්ථරත වූ ගජ ඝටාවන්ගේ මඳ පොදින්: සනිසමිව, නිශාසහිත වනු වූයේය: තමාලවිටිකාඅන්ධකිරෙහි, වමල වන පෙත අඳුරුයෙන්16 රජද්වාර සමිපං, රජද්වාර දේශයට:17 උපගන්ත්වා, එළඹ: සබාලාතපමිව, ළහිරු රැස් හා සහිත වන්18 වුයේ : (රතනාලොකෙහි, රත්නාලෝතයෙන්: සතාරාගණමිව, තාර, ගණයන් හා සහිතවන් වයේය. මුත්තාකලාපෙහි, මුතු ලැල් කලබින්. සවස්සසමයමිය, වර්පාසමයක් හා සහිතවන් වූයේය.)19 ධාරා ගෘහයෙන් 20 අභ්යාසහත, අභ්යා්හත වු: විශේෂයෙන් පහරන් ලද, මංගලතුරියරව පූරිතං, මඞ්ගලතූර්ය් රවයෙන් පුරන ලද: උපරචිත, සදන ලද: විකව, සුපුප්පිත වු, කමල කුසුමප්පකාරං, මහනෙල් මල් කලප් ඇති:ලලිත වනිතා,ලලිත වු අඟනන්ගේ: පාදරාග,පත්ලෙහි
1. දග් වු E 2. කරල D 3.විහිණියෙන් E 4.නොලොන ලද B නොලොඹනා G 5.වුයේය E 6.ප්‍ර ව්ෂ්ටවුනුයේ E ප්‍රඅව්ෂ්ටවුනුයේ C 7.පුරවමින්ගේ C 8.බොනුවන් CE F G 9.රුවන් රස්මි E F G 10.අවාව්යෙ වු (ඌනයි) C අවාවය වු F 11.ආතුල්යු F 12.ආශ්ර මයෙන් C E F G 13.නිර්වානපද C 14.යෙනු දු C 15.යහපත් වු C 16.අඳුරුවයෙන් C 17.දෙසට C 18.වන් (ඌනයි) C 19.(රතනාලෝක සහිතමන් වුයේය)(ඌනයි) B 20.ධාරාග්රවයෙන් C
පැහැයෙන් : අඬිකිතං, ගැවසිගත් : අන්තොපුරවර, ඇතුළු රජ ගෙහි1 ඇවිදුනා : ජනනුපුර, ස්ත්‍රීත ජනයන්ගේ නුපුරයෙහි :2 ඣඬකාරමනොහරං, ඣං යන අනුකරණයෙන් මානෝහරවු : පචලිත,ප්‍රඅචලත් වු : භූසන මණිරව 3 රමණිය’, භූෂණ මණි රවයෙන් රම්යී වු : පාසාද’, පහයට : අභිරුහිත්වා, ආරූඞ වැ : උපරච්ත, යහපත් කොට බඳනා ලද : සිත විතානෙ, සුදු වියන් ඇති : ආසත්ත, සංසක්ත වු : මුත්තාගුණෙ, මුතුවැළ ඇති: මණිප්පදිප්පපහත තිමිරෙ, මණි පුදිපයෙන් අපහත වු අඳුරු ඇති: ඉන්දු දිධිත‍ි, සඳරැස් කලබක්4 සෙයින් : ධවල, සුදු වු : පච්ඡදපටෙ, යහපත් දෙපත් වියන් පට ඇති : කෙලාසසිලාතල, කෙලෙස් ගල5 කලක්6 සෙයින් : විසාල, මහත් වු සයනතලෙ, යහන් තෙලෙහි:7 සුරයුවතියදිස, සුර යුවතියන්8 බඳු9 රූප සොභා, රූප සම්පත් ඇති: වර යුවතියෝ, උත්තම ස්ත්‍රී,හු : මධුර රවානි, මියුරු රව ඇති : තුරියානි ගහෙත්වා, පසඟතුරු ගෙන : තං මහා පුරිසං, ඒ මහා පුරුෂයා:10 සම්බරිවාරෙත්වා, පිරිවරාගෙන: රමයන්තියො, රතිජනවනුවො, නච්ච, නාට්ය රසයෙන් යුත් දිව්ය් නැටුම් බඳු නැටුමුදු, ගීත, සප්තස්වරයෙන් යුත්, දිව්යච ගීතිකා බඳු ගීත ද : වාදිතානි, අතත විතාතාදී දිව්යපවාද්යු බඳු වාද්ය්ද : පයොජයිංසු, ප්‍රායෝග කෙළෝ : තස්මිං සමයෙ, එකල්හි : මකරද්ධවජවිජය ඝොසානුකාරීනා, මකරද්ධවජයාගේ විජය ඝෝෂයක්11 බඳු වු : භූසා නිනාදෙන සද්ධිං පවත්ත නච්චං ඔලොකෙන්තො, භූෂණ නින්නාද හා සමග ප්‍රාවෘත්ත වූ නර්තන12 බලනුයේ: නවජලධරඝොසගම්භීරල, නවජලධර ඝෝස සෙයින් ගම්භීර වූ: අනුගතවිණාවෙණුරවරවනීයං, අනුගත වීණා වෙණු රවයෙන් රම්යූවූ, මුදිඞ්ගනාදං සුනන්තෝ, මියුගු13 බෙරහඩ අසනුයේ : විකසිත, පුබුදු : නයනයුගළ, ලෝචන යුගලයෙන් : විනිග්ගත, නික්මෙණ ලද : පහාපවාහෙන, පැහැකද‍ඹෙන්:14 සමුබ්හාසිත, දලවන ලද:15 වාසභවනො, පහාකුස් ඇතියේ: හංස ධවලෙ, හංසයක්හු සේ ධවල වූ : ගන්ධතෙලාවසෙක, ගඳතෙල් ඔත්: දීපිකා, වැටුප16 ආ‍ලෝකෙන, පහනින්: නිද්දුපගතං දේවාවතිනයෙන් නිද්රාුවට උපගත වූ: විකට, විකෘති වූ : පාකට, ප්‍ර්කට වූ : බිභවිඡ, භයානක වූ : සවෙටිකං : වේටිකාවන් සහිත වූ: නිස්කිරිකං පස්සමානො, අශුභ නිමිත්ත දර්ශනනයෙන් කාමච්ඡන්ද පැහුණු17 බැවින් අමු සොහොනක් සෙයින් නිඃශ්රිිත කොට දක්නේ, එයින් වදාළහ. ‘නාහං භික්ඛවෙ අඤ්ඤං එක ධම්මම්පි සමනුපස්සාමි යෙන අනුප්පන්තො වා කාමච්ඡන්දො නුප්පජ්ජති උප්පන්තො වා කාමච්ඡන්දො පහීයති යථයිදං භික්ඛවෙ අසුභ නිමිත්තං’ යි
පලයානලසිඛාකලාප, කල්පාග්නි ශිණා කලාපයෙන් :
1.ගෙයි C E 2. නුපුරෙහි D 3. භූසනරව C 4. කලඹක් B C F 5. කෙලෙස් ගත් C 6. තලයක් A 7. තලයෙහි C 8. සුරයුවතීන්ට A 9. බඳු වූ C 10. පූෂියා C E 11. ඝෝසායත් C ඝෝෂාවක් E 12. තැනය C 13. මිහිඟු C 14.කගඹයෙන් C E G 15. දවන ලද C 16. වැටුප් C 17. පැහුණ A
පරිගතං, වළදනා ලද, තිණකුටිමිව, තණ පැලක්1 මෙන්: තිභුවන, තුන් ලෙව්හි ඇවිලිගත්, දහනං, එකොළොස් වනක් කම්ගිනි : නිබ්බ්ණාමතරසෙන, නිවන් අමාරෙසෙන් 2 අච්ඡන්න, පෙරෙව් පිළින් නොවසන ලද : සවනං කන් ඇති, රණමන්ථකං, අෂ්ටවිධ ශික්ශාවෙහි ශික්ෂිත වන බැවින්, අෂ්ටාදශාවාරීන්3 ද්වාත්රිං ශත් ව්යුෙහ4 යුද්ධයට සමර්ථ වූ සාගර මථනාවට මේරු සෙයින් රණ සාගර විලෝඞනයට මන්ථ වූ5 ආබද්ධ, බදනා ලද, ධවල : සුදු වූ, කුසුමාදාමකසතං, මල් දම් සිය ඇති, පජ්ජලිත, දිලිහෙන, මඞගලප්පදීපං මඟුල් පහන් ඇති, අපරිච්චත්ත, නොපියන ලද, ගබ්භරාගං, ගබ පෙරහර ඇති : මණ්ඩලමිව යන තන්හි6 ඉව ශබ්ද සවිතාරං යනු හා සබඳ, තුබු පදයෝ ද එසේම යෙදෙත්, උදය, සූර්යෝදයෙහි, පරිපාටල, රත් වු, මණ්ඩලං, මඬුලු ඇති: සවිතාරමිව, හිරු බඳු, අපරසඤ්ඣා, අපර සන්ධ්‍යාවයෙහි7 ලොහිත, රත්වු, බිම්බ,ශරීර8 ඇති : රජන්කරමිව, සඳහු බඳු : උප්ඵුල්ලං, සුපෂ්පිත වු, රත්තාරව්න්ද‍රාසිමිව, රත් පියුම් කලබත් බඳුවු, පවාළකිසලයදලෙහි විය, පබළු පලු9 පතින් මෙන්. බාලාතපච්ඡෙදෙහි විය, ළහිරු රැස් කඩින්10 මෙන්, පදුමරාහරස්මිහි විය, පියුම්රාමිණි රසින් මෙන් විරවිතාවයවං, සාදන ලද අවයව ඇති, සුරවනාතා, දෙවඹුවන්ගේ: කර, අතින්, පරහ‍ට්ඨං, ගුළු: අමරකුමාරකමිව, දෙව් කුමරක්හු බඳු, උත්තත්ත, උළන ලද, කනක සන්නිහාහ, රන්වටක් බඳු, වසීකරණ මන්තංවිය, වශි කරණ මන්ත්රදයත් වැන්න: චිත්තස්ස, සිතට, ආකඩ්ඪන අඤ්ජනංවිය, ආකර්ථ ණ අඤ්ජනයක් වැන්න: නෙත්තස්ස, ඇසට, සිරිසයනගතං, ශ්රිම යහන්හි ඔත්, අත්රචජජං පුත්රුයා: විගතනිමෙස, විහත වු, නිමේසොන්මේෂ ඇති. නිව්ටලපබුමෙන, නිශ්චල වු ඇසිපිය ඇති,: ආනන්දජලපටල, සතුටු කඳුලු පටලයෙන්, පුරිත, පුරන ලද,තාරකෙන: ටිඩිගිණා ඇති: පරහිතරතහාවෙන, පරහිතයෙහි රත වන බැවින්: ඡන්නොපනිතං ඡන්නයා විසින් උපනීත වූ,භය රතනං- යනු හා සබඳ කනක පත්ත,රන්පත:ලතා,ලියෙන්, පතානෙන,පළල් වු,පදෙ පදෙ,පියෙහි,රණිත,හඬන පද රතනම‍ාලෙන, රත්නමාලා ඇති, ථූලමුත්තාඵල බහලෙන, ස්ථූල වූ මුක්තාඵලයෙන් බහල වූ, තාරාගණලඞකත11 තරු ගණනින් විසින් ගැවසී ගත්, සඤ්ඣාරාගෙනෙව, සඳපැහැ බඳු, අස්සාලඞ්කාරෙන, අශ්වාලඞ්කාරයෙන්, අශ්වාභරණයෙන්, සමලඞ්කතං, සදන ලද, පතන හී‍මෙන්: අවපතන, නැගීමෙන් හා : ජනිත උපන්, බුරරවෙහි, කුරැරැවි ඇති12 ජජ්ජරිත, දැදුරු කරන ලද, වසුන්ධරෙහි, පොළෝ ඇති, බුරපු‍ටෙහි, බුරපුටයෙන්, සාමිනො, හිමියනට, මුරජවාද පූජං විහ කුරුමානො, මුරජමාදයෙන්, පූජා කරන වන් වූ : පූරිත, පුන ලද : භුවනොකරවිවරෙන
1. පැලයක් C 2. රසයෙන් C F G 3. අෂ්ටාවිධසවාරින් C 4. වූහ C E 5. විලොඨනයට C E වී ලෝඨන සමර්ත්ථ වූ F විලෝඨතයට සමර්ත්ථ වූ G 6. තැන්හි E F 7. සැන්ධ්‍ය යෙහි E 8. සැරීර G 9. පලු (ඌනයි) G 10. රස් කඳින් E රැස් කඳින් F 11. තරු ගහණලඞතක C 12. ඇති (ඌනෙයි) F
ගුවනයාගේ උදර කුහර ඇති: හෙසාරවෙන, හේෂාරවයෙන්, කොඤ්චමානං, කුල්නාවූ, වෙග සඞඝාතමීව, ජව සමූහයක් බඳු වූයේය. දෙහවන්තං, මූර්තිමත්, කිසේය යත් ? නැමෙමින් 1 තුබු සක් නැඹක් 2 සෙයින්, සක්වළ ගල් මුදුනෙහි ගෙන සියලු සක්වළ ගල් වටාලා3 එම වේලේ ඇවිද සිටිනා පමණ ජව ඇතියේය. සුරියොදයමිව, සුය්ය්ිද ගේ උද්ගමනයක් සෙයින්, සකල භූවන පූජාරහං, සියලු ලෝකයා විසින් පුදන්නට නිසි වූ, අසෙසලඛනොපපන්නං, සර්වු ලක්ෂණ සම්පන්න වූ : කෙලාස ධවලං, කෛලාස ශිඛරයක් සෙයින් ධවල වූ, භය රතනං, අශ්වරත්නයා, සමාගත, සමායාත වූ: අනේකලොකධාතුවාසී, දහදහසක් ලෝධා වැසි: එකො නහවතී‍ත්‍යෙනෙකඃ පීයු‍සෂෙහි, දෙවියන විසින්, ගන්ධ, දිවගද, මාල, දිවමල් දිව කුසුම් දම්: අම්බර, දිවසළු: ආහරණ, දිව අබරණ: දීප, දිවපහන්: ධූප, දිව දුම්: චන්දනවූණ්ණවුට්ඨහි, දිව සඳුන් සුණු වර්ෂපයෙන්, පලය ජලනිධි යුගාන්ත සාගර‍යාගේ, න‍ාදෙනෙව, ඝෝෂාවක් බඳු වූ දිව්යප සඞ්ගීත නිර්ඝෝෂයෙන්:4 රජ්ජත්තයං: කිඹුල්වත් කෝළිය දේවදහය5 යන තුන් රජය: අභිසෙක, සනහන්නට: අවතිණ්ණ: බස්නා ලද, ජනපදවධු, ඡනපදවාසී ස්ත්‍රීටන්ගේ:කුච,ස්තනයෙහි 6 චන්දනධුලි,සඳුන් සුන්නෙන්,ධවලිත සුදු වූ, කරඞගමාලා, රළපෙළ ඇති: සිත: සුදු: සුඛුම, පුළිකතලෙ, වැලිපිට. තරුණතර, අති තරුණ වූ: කපි, වඳුරක්හුගේ, ලපන, මුඛයක් සෙයින්: ලොහිතෙ, රත් වූ : තිමිර, අන්ධක්රයන්ගේ: නිකර, රැස්: නිධනකරෙ, අවසාන කරවූ: සහස්ස කිරණෙ, සහස්‍ර් රශ්මිහි: පාරිජාත, පරසතු: මන්දාරා, මදාරා: මකරන්ද බින්දු, මව‍රද බිදෙන්: සින්දුරිත, රත් වූ: අඞ්ග, ඇඟ ඇති, මඞ්ගල තුරඞ්ගමං. මඟුල් අස්හු: සජල, ජලසහිතවූ: ජලධරප්පහා. වලා පැහැ සෙයින්, හාසුරෙන්, දිලියෙනු වූ: නිසිත, සියුම් කැප‍ුම්7 ඇති: විමල නිර්මල වූ: බග්ගෙන, බඞ්ගරත්නයෙන්, සුපුෂ්විත, සුපිපි: කණිකාරතරු, කිණිහිරි රුකක්හුගේ: සිඛර, මස්තකයට, සමුග්ගත: නැගි: හමරාවෙළි, බමරුවැළන්ගේ, ලීලානුකාරිනං, ලීලා‍වක් සුදුසු: සතොස, කෙස්දා සහිත: මකුටං, මුහුළු : පවිජ්ඣිත්වා8 විසගි කොට9 උජ්ඣ - උත්සර්ගෙ, යන ධාතුයි. අරහද්ධජං, සිවුරු : අනුපියං නාම අම්බවනං, මල රජුන්ගේ10 අනුපිය නම් අඹ උයනට, සුරහි, සුවඳ: කුසුම, මල්හි: ගන්ධ, ගඳින්: අවබද්ධ, බඳනා ලද, භදයාහි, සිත් ඇති: ගුමගුමායමානෙ: ගුම් ගුම් යන ශබ්ද ජනවමින් ඇවිදිනා කල්හි, එලරස, අමෘතඵල රසයෙන්: පමුදිත, පරිතුෂ්ට වූ, හදයාහි, සිත් ඇති: මධුර විරුතාහි, මියුරු හඩ ඇති, කොකිල වනිතාහි කොවුලී11 වමියන් විසින් : උපගීයමානෙ, ගායනා කරන කල්හි
1. නැමැමින් B E F නැමිමැන් C නැමමින් A 2. නැබක් B C G 3. වටලා C D 4. නිග්ඝෝෂයෙන් E F 5. දෙව්දැහැය D දෙව්දහය C E දෙව්දහසය F 6. තනයෙහි A C F 7. කැලුම් B G 8. පවුජ්ඣ්ත්වා D 9. විස්සර්ගනකොට C E F G 1. මල්යිරජුන්ගේ C 11. කෙවිලි A කෙව්ලි C. පබ්බජ්ජාසුඛෙන, ප්‍ර ව්ර ජ්යාව සමාදිනයෙන් උපන් ප්‍රීදතිසුබයෙන්, සත්තාහං සතියක්, විතිනාමෙසි, වන භවනයෙහි දවස් යවි. සකලලොක සියල්ලොවට: එකපජ්ජොතො, එක වූ1 ප්‍ර්ධාන වූ, අසහාය වූ, ප්‍ර්ද්යෝිතයක් වැනි වූයේ; ජලධර සමයො විය, වහරේ කලක් සෙයින්; පසමිත රජො, සන්හුන් රජස් ඇතියේ; වහරේ කල් විසින් සන්හිඳුවන රඡස් ධුලියැ.මෙහු විසින් සන්හිඳුවන2 රඡස් රාගාදි ක්ලේශයි. එයින් වදාලහ.
රාගො රජො නව පන රෙණු වුච්චති - රාගස්සෙතං අධිවචනං රජොති එතං රජං විජ්පජහිත්වා භිත්ඛිවො - විහරන්ති තෙ විගතරජස්ස සාසනෙ
යනාදී, අලඞ්කා‍රො, භූෂණයක් වැන්න: බ්රසහ්මචරීයස්ස, උත්තම චය්ර්,යවට: යොබ්බනො විය. යෞවනයක් වැන්න: ධම්මස්ස, මාර්ග්ඵල නිර්ව ණ පය්ර්,යාප්ති සඞ්ඛ්යායත ධර්ම.යාගේ, සඤ්ඣාඝන, සැදෑ වෙලෙහින්3 අනුරඤ්ජිතං4 උද්දීපත වූ: සරද සමය, සරත් කාලයෙහි:5 රජනිකරො විය, සඳහු සේ; කාසාවවර, කාෂාය වරයෙන්6 සංවුතො. ප්‍රා5වෘත වූයේ; අනෙක ජන පරිවුතො විය සොහමානො, ආනුභාව සම්පත්තීන් අනේක ජනයන් විසින් පරිවෘතයක්හු සෙයින් හොබනේ: තං වන වාසි, ඒ වනයෙහි වාස ඇති, මිගපක්ඛිනං, මෘගයන් හා පක්ෂීන්ගේ, නයන, ඇසට අමතපානමිව කරොන්තො. අමා පැන් දෙන්නක්හු සෙයින්: මත්ත, මත් වූ: මාතඞ්ග, ඇතක්හුගේ: විලාස, විලසින්: ගාමී, යනුයේ: උත්තුඞ්ග, හි‍ටියා වූ: තරඞ්ග, විවීන්ගේ, හඩ්ග, භේදයෙන්: අභිරාමං, මනෝඥ වූ: ගංගං නදිං, ගඞ්ගා නම් නදිය: වර රාජගහං මන්ධාතු මහා ගෝවින්දාදි වර රාජයන් විසින් ගෘහිත වූ: මෙවුනට ගෘහවූ: රාජගහං නාම, රජගහා නම් ඇති; අති‍මනෝහරං, ඉතා මනෝහර වු: නගරං, නුවරට, ඉස්සරියමදමත්තං ජනං, ඓශ්චය්ර්ග‍ය මදයෙන් මත් ජනයාහට, පරීහාසෙන්තො විය. මෙවෙනි7 සැයුමැලි8 වන් එවැනි රඡ සපුවක්9 පියා පැවිදිවත්,සෙස්සන් ඉසුරු මෙදෙන් මත් වනු වියරු යයි පරිහාස කරන්ක්හු සෙයින්, උද්ධතවෙසස්ස ජනස්ස, නොසන්හුන් පියො10 ඇති ජනහට: ලජ්ජමුප්පාදයමාකො විය, තමාගේ ශාන්ත පියොවින් ලජ්ජා ජනවන වන්11 වූයේ: වය, නව යෞවනයෙහි12; කන්ති, කන්ති සහිත: සන්තීහි, උපසමයෙන්: පිණ්ඩාය චරිත්වා, පිඬු සඳා හැසිර: සඤ්ජාත කුතුහලං, උපන් කුහුල් ඇති: නාගරං, නුවර වැසියන්: මෙරුමත්ථ, මෙර මත්13 කොට: අභිහත, අලළන ලද: සාගරමිව, මුහුදක් සෙයින්: ආකුලං කත්වා, උළෙල කොට14 පණ්ඩවාවල, පණ්ඩව නම් පර්විතයාගේ: ¬¬¬¬¬¬
1.එක F 2. සන් සිදුවන C 3. සඳ වෙලෙහින් C 4. අනුරාජිත G 5. සරත්කාලයෙන් G 6. කාසාය වරයෙන් C B 7. මෙවැනි C G 8. සියුමැලි D 9. සපුවන් G 10. නොසන්පියො C 11. ජනවත් E F 12.නමයෞවනයෙහි(ඌනයි) B 13. මෙරුමත් D 14. උල්ලොලිකොට C
විකව, සුපිපි: වනලතා, වනලියන්ගේ
[සංස්කරණය].........: සුරහි, මනෝඥ වූ : කුසුම, මලින්: පිරිමලේ, සුවඳ වූ : බිම්බිසාරනරාධිපෙන, බිම්බිසාර නම් : එනමැති1 නරපතිහි විසින්2 උපගන්ත්වා, උපගත වැ : නාම ගොත්තං පුච්ජිත්වා නම් ගොත් පිළිවිස : ආගතො, ආයේ, මෙ, මාගේ, සහායො. සබඳ : සක්යනවංස, ශාක්යප වංශ නමැති වොටුන්නට: 3 සිඛාමණිභූතො, සිළුමිණි4 තන්පත්:5 චක්කවත්ති විභූතියාපි, චක්ර,වර්ති සම්පත්තියෙනු දු : රජ්ජං පටික්ඛිපිත්වා, රාජ්යප ප්‍රතතික්ෂේප කොට: ආළාරතාපසෙන, සප්ත සමාපත්ති ලාභී ආළාර තාපසයා විසින් : මහායසෙන, මහත් පිරිවර ඇති : උද්දක තාපසෙන, අෂ්ට සමාත්තිලාභී උද්දක නම් තාපසයා විසින් නිරාමිසෙන, පරිත්‍යමක්ත ලෝකාමිෂ ඇති: ගණාවරිටඨානෙන, ඍෂි ගණයන්ට ගුරු ව සිටි තමන් තමන්ගේ ආචාය්ර්ග‍යව ස්ථානයෙන් : කීළමාන, කෙළනා ලද : සමද, මද සහිත: මගධ සුන්දරි, 6 මගද රට වැසි අහනන්ගේ : කෙසපාස, කේශ සමූයයෙහි: අගරු ධූම, කළුවැල් දඅමින් හා කුසුම, මලින්, සුරහි, වාසිත වූ : සලීලාය, දිය ඇති: නෙරඤ්ජර‍ාය නදියා තීරෙති, එත්ථ නෙල7 ජලත්තා නෙරඤ්ජරා, නදති පච්ජතිති නදී, තුට්ඨ, තුෂ්ට වූ, හට්ඨ, හෘෂ්ට වූ, පරපුට්ඨ, කෙවිල්ලන් විසින් : ඝුට්ඨෙ, ඝොෂණය කරන ලද : විසාල මහත් වු : සාලවනේ, සල් වනෙහි : මහාපධානං, මහත් වීය්ර්ල‍යය : ප්‍ර්පූර්වත වූ ඩු ධාඤ් විය්ර්ම‍යහි වැටේ. කීයෙ මැනො?
‘ ධාත්වර්ථං බාධතේ කශ්විත් කශ්විත්තමනුවතිතෙ,
තමෙව විශිනෂ්ටන්යං උපසර්ගක ගතිස්ත්රි ධාං’ යි.
කාම සුඛල්ලිකානුයොගෙන, යන තන්හි කාම නම් රූපාදී විෂය යැ. සුඛ නම් ඒ විෂයෙහි ආස්වාදයැ. අල්ලික නම්, එහි සිතින් ආසක්තියැ:5 අනුයොග නම්, එහි කයින් යෙදුණු බැව්, දිනකර හිරුහුගේ : වටුමෙ, මාර්ගගයෙහි : ආක්ශයෙහිය සුසෙයි. මෙදිනිමණ්ඩලං, පොළෝ මඩුළු : අත්තකිලමථානුයොගෙන, යන තන්හි, ආත්ම නම් ශරීරයැ. කිලමථ නම් පීඩායැ. අනුයොග නම් එහි නියුක්ත්‍යැ. මජ්ඣිමාය පටිපදාය යන තන්හි මධ්‍යන ප්‍රාතිපත්ති නම් අය්ය්ියුෂ්ඨාංගික මාර්ගියැ. විසාඛ, වෙසක් මස, පුණ්ණම දි‍වසෙ, පූර්ණැ වූ මා ඇති, චන්ද මණ්ඩලය ඇති දිව‍සයෙහි : එයින් කීහ. ‘මා ඉති වන්දො වුච්චකි, යො එත්ථ පුණ්කොති පුණ්ණමා’ යි. උදය ගිරි සිඛර, උදාගල් මුදුනට, සිඛමණිභූතො, සිළුමිණි තැන්පත්, කමලවන, පියුම් වනයන් : විකසනකරෙ, විකාශ කරනු වූ : අසීසිර කිරණෙ, උෂ්ණ රශ්ම්හි : ගන්ත්වා, පඤ්ච මහා සවප්න ව්යාෙකරණ කොටින්9 ගොස්: ඝන
1.එනැමැති A G ඒ නැමැකි B එ නැමති C F 2. නරපතහි විසින් C 3. ඔටුන්නට G C 4. සියමිණි F 5. සම්පත් B තැන්පත් C 6. මාගධසුන්දරී B 7. ඵල E F 8. ආශක්තිය E F 9. කොටින්(ඌනයි) G
විවර ගත, මේඝ විවරයට සම්ප්‍රාිප්ත වූ ; උරුවෙලායල, මහත් වැලි රැසකින් උරුවෙලා නම් ලද ජනපදයෙහි : සෙනානි නිගමෙ, යන තන්හි මහ මන්දා1 රජුන්ගේ සේනාපති සේනානී නම් විය. ‘සෙනං නයතීන් සෙනානිඃ යි. එරජ දිව්යරලෝක ගොස් රජ කරන කල්හි ඔහුගේ සේනානිහි2 වූ එ ස්ථානය උපවාරයෙන්, සේනානී නම් විය. එයට සර්ව2දිශා භාගයෙන් ජනයා එළ‍ඹෙන්කෙන් නිගම නම් වී. නිගච්ඡන්ති තස්මින්නිති නිගමඃ’ යි සෙනානී කුටුම්බිකස්ස යන තන්හි යම් සේ පඤ්චාල ජන පදයෙහි නායක රජ පඤ්දාල නම් විද එසෙයින් ම සේනානී නම් නියමි ගම්හි නායක කුටුම්බින සේනානි නම් වි. කුටුම්බමස්‍යා ස්තීති කුටුම්බිකඃ පරිපුණ්ණ සඞ්කප්පා, පරිපූර්ණE මනෝරථ ඇත්ති : පයාසා සංස්කෘතම් පායසම්.3 ආනායසං, ආයාස රහිත : පරමමධුරං, එදා දහ දහස් 4 ලෝධි වැසි5 දෙවියන් දෙවි ලොවිහිදු6 මිනිස් ලොවිහිදු7 ඇතිතාක් ඕජස් තමන්ගේ ආනුභාවයෙන් දඬුවෙල් බැ මියක් සෙයින්, පෙළා එහි ඇර ඔත්වන බැවින් පරම මධුර වූ, සුරහි මනොඥ වූ : කුසුම මලින් හා, වසන, පිළින් හා: ආභරණ, පලඳනායෙන් හා: භූසිතා, සැදුම් ලද්දී:
සුනිල්8 සුනිඳු බමරවැළ පරයු කෙහෙ කලඹ ඇතිවන බැවින් සන්නිහිත බාලාන්ධකාර යනුදු වුව දිලිහෙන තුනු සපුව ඇතිවන බැවින් හාසමානතනුසම්පදා යුනුදු වු, නම පුබුදු පියුමක් බඳු සොමි මුහුණ9 ඇතිවන බැවින් පුණ්ඩරීකමුඛි යනුදු වුව මියුලැසි වන බැවින් හරීණලොචනා යනුදු වූ, ලහිරුරැස් කලබක්10 බඳු පැහැ ඇති වන බැවින් බාලාතපප්පභාධරා යනුදු වුව කුමුදු සුදු11 දසනගින් සිනා ඇති වන බැවින් ‘කුමුදහාසනී’12 යනුදු වූ සාරා විලට පැමිණි හසුන්ගේ රුද13 බඳු මියුරු හඬ ඇති වන බැවින් මධුරහංස නාදා යනු දු වුව මතු නතු14 පියවුරු ඇතිවන බැවින් ‘සමුන්නත පයොධරා’ යනුදු වූ, කමලදල කෝමළ අත් ඇත්ති වල බැවින් කමලකොමළ කරා යනුදු වුව විසල් දුවන් පියෙස් ඇතිවන බැවින් පුථුසිලානිතම්හා15 යනුදු වූ, අනුපූවර්ව වූ ඌරු ඇති වන බැවින් කරහොරු යනුදු වුව මඳලස ගමන් ඇති වන බැවින් විලම්තගාමිණී යනුදු වූ. කුල දෙවකා විය රජනීකරස්ස, ඇය කෙරෙන් සොමි පැහැ16 ගෙන17 පැහැපත් වූවාක් වන බැවින් සඳහට කුල දේවතාවන් වැන්න. වෙලා විය රාගසාගරස්ස, ඇය ඉක්ම, රාග නොපත්නා බැවින් අනුරාග සාගරයට
1.මහමදා A C F මහාමන්දා B මහාමදා E 2. සේනාහි B G 3. පායාසම් E F G 4. දසදහසක් C 5. ලොවැසි B 6. ලෙව්හිදු F 7. මිනිස් ලෙව්හිදු E F 8. සුනිල A B C E F 9. මුහුණු B C 10. කලඹක් A B G 11. සුදු(ඌනයි) C 12. කුමුදු හාසීනි B 13. රුක D රුෂ C රුදු G 14. වතතු නතු A නතු නතු B C E F යනුදු වනතු නතු G 15. නිකම්බාව E නිකම්බායව F 16. පැහැය C 17. ගෙන පැහැ(ඌනයි) F
වේලාවක් වැන්න. ජොතිමාලා විය නවයෙබ්බන වන්දොදයස්ස: නව යොවුන් පුන්සඳ උදයහට1 රශ්මිමාලාවන් වැන්න. මහා නදීවිය රතිරසාමතස්ස, සුරක රස නමැති අමෘතයට මහා හොයක් වැන්න. පුඤ්ඤකම්ම පරිණාමපරම්පරා විය ලොකස්ස, ලෝක‍යාගේ පුණ්යීකර්මව පරිණාම පරම්පරාවක් වැන්න. විවිධ, අනෙක ප්‍රයකාර වු, අලඞ්කාර, භූෂණයෙනුදු, වසන, විචිත්රන වස්ත්ර‍යෙනුදු : කුසුමදාම, මල් දමිනිදු: අනුලෙපන, සුගන්ධාඞ්ගරාගයෙනුදු, උපෙත, යුක්තවූ : ලලිත, භාවභාව ඇති: යුවති, තරුණ ස්ත්‍රීාන් විසින් පරිවුතා, පිරිවරණ ලද්දී. පටු, ව්යමක්ත වූ, පටහ නිනාදානුප්පබන්ධෙන, පටභධ්වනි ප්‍ර,බන්ධයෙන්: පුඤ්ඤසඤ්චයම්ව රූපවන්තං නිස්න්නං, සම්හාරාතිශයානුභ‍ාවයෙන් නිපන් වන බැවින් රූපවත් පුණ්ය් මූර්තියක් සෙයින් හුන්නහු : අභානවහානුබ්ම්මනිහං, ළහිරු බිඹක්2 බඳු : රත්ත කුවලය, රත් මහනෙල් සෙයින් : කොමළ, කෝමළ වූ : පාණි‍තලේ, අත්ලෙහි : මහී, පොළො වැ : සන්නිහිත, තබන ලද: නලාට, නළල් නැමැති, චන්ද සකලා, සඳකඩ ඇතිතී : එවං වොපි යන තන්හි අපි ශබ්දයෙන් මනොරථො යනු ආකෘෂ්ට වේ. ගිරං තෙපුල්: උදීරයිත්වා බැණ : පමොදමානා, ප්‍රෂමුදිත වෙමින්, ගතා, ගියා : ‘ලොකං සග්ග මොක්ඛාභිමුඛං නයතීති ලොක නායතො, තට, හොවැළයෙහි3 තරු, රකින් : පරිගලිත, වගුළ : කුසුම රෙණු, මල් රොණින් : පඤ්ජරං, රන්වන් වූ : සුප්පතිට්ඨිතාභිහිත, සුප්‍ර තිෂ්ඨිත යයි භාෂිත වූ : තිත්ථෙ, නොවැ : බීර සාගර, කිරි මුහු‍දයි4 කරඞ්ග, රළ සෙයින් : පණ්ඩරෙ, ධවල වූ : පුළිනතලෙ, වැලි පිටුහි : අපරජලනිධිං, අපර සාගරයට : රංසිමාලි විය. හිරුහු සෙයින්; සලිල වාහිනිං,5 හොයට : භූවි, පොළොවැ : නිපතිතමිව ගගනතලං, බැස තුබු ගගන තලයක් බඳුවූ : ජලතලං, ජලතලට : ඉන්දධනුසහස්සෙනෙව, ඉන්ද්රබචාප සහස්‍රවයෙන් මෙන් : නදීවාරවිලාසිනී, නදීගත උදය පරම්පරා මැ වාර විලාසිනින්ගේ, කරඞ්ග, රළ නැමැති, කර සහස්ස, අත් දහසින් : පරිමට්ඨ. පිරිමදින6 ලද: සරීරො, ශරීරඇතියේ ‘නහාත්වා’ යන තන්හි, ‘පණ ශෞවෙ,7 යන ධාතුයි. පුබ්බජලනිධි තව, පූර්ව සාගර ත‍ටයෙන් : සමුග්ගත, නැගෙන : පතඞ්ගො විය, සූය්ය්තවියා සෙයින් නදී රොධසි, හොවැළයෙහි8 අසනං කත්වා යන තන්හි, අස - හොජනේ යන ධාතුයි. සුරහිකුසුම, සුගන්ධ පුෂ්පයෙන් සමලඞ්කතෙ, සැදුම් ලද, සුවණ්ණ, ස්වණි ඇති: සුරභිගන්ධ, මනොඥ ගන්ධ ඇති: කුසුමෙසු, පුෂ්පයන්: ඉන්දීවර, නිල් මහනෙල් : අරවින්ද, පියුම් : මන්දාරාදී, මදාරා ඈ, සුරක්න්තරසුන්දරිසු, සුර සුන්දරින් හා කින්කර සුන්දරින් : සුරහී,
1.උදයට E 2. බිම්බයක් A C බිබක් E F 3. කොවැළයෙහි A 4. කිරිමුහුදැහි C 5. සලලවානි B 6. පිරිමදිනා E G පරිමඩිනා F 7. ප්ණ - ශෞංව E F 8. හෝවැළයෙහි A.
සුගන්ධ වූ : චන්දවනචුණ්ණ. සඳුන් සුන්නෙන්, සමාකුලාසු : සමාකුලිත වූ : කුසුම, පුෂ්පයෙන් හා : කුංකුම කොකුම් කෙසුරෙන් හා : ධාප, සුගන්ධ ධූපයෙන් හා : සුගන්ධිනිසු, සුවඳ වූ, මෙහි ධූප ශබ්ද සුගන්ධධූපයෙහි වැටේ. විවිධ, විචිත්රද වූ : චාරු, සුන්දර වූ : මහද්ධජමාලිනීසු, විසල් ධ්වජ පඞ්ක්ති1 ඇති: ලුලිත, ඇළලෙන ලද : කමල, මහනෙල් වන හා:2 කුමුද වන කුමුදවන ඇති : මකරන්ද, කුසුම රෙ‍හෙණුයෙහි : මධු බින්දු සන්දොහවහෙ, බධුබින්දු සන්දොහ වහනු වූ: කුසුමාමොඳ, පුෂ්ප සුගන්ධයෙන්: තප්පිත: සන්තර්පණයකරනලද, අළි ජාලෙ, බමර වැළ3 ඇති: ගන්ධවහෙ, සුලඟහු: මන්දං මන්දං, මඳ මඳ වැ, වහති, හමන කල්හි: දෙවගණාලඞ්කත, දෙව් ගණන් විසින්4 සදන ලද. මග්ගොන, අට ඉස්බක්5 පමණ පළල් වූ මඟින්: මත්තං මදමත්: ඉහ කුම්භ, ඇත් කුඹු : නිබ්හෙදාය, බිදිනට, සොත්ථිය ද්විජ, සොත්ථිය නම් බමුණක්හු විසින්: උපනීත ඵළවන ලද, කුස මුට්ඨිසො, තණමිටු,6 සුපරිසුද්ධ, පපටිකා රහිත වන බැවින් සුපිරිසිදු වු7 සින්ද්ධ තාන්තිමත් වන බැවින්, සිනිඳු වූ : සුවච්ව, සුවෘත්ත වූ : උජුක්ඛන්ධං, ඉදිකඳ ඇති : ඝනබද්ධ, ඝනකොට බඳ: මොරපිඤ්ජකලාප, මොණර පිල් කලබක්හුගේ8 මණ්ඩලසංකාසං, පිල් මඬලක් බඳ: මන්දානීල, මන්දමාරුතයෙන්: චලිත, කම්පිත වූ : සාඛාහි, ශාඛායෙන්, ධරණ්තලතිලකභූතං, ධරණිතලයට තිලක භූත වූ : සහජාතං, තමා හා සහජාතවූ : තමන් උපන් දවස්හි9 උපන් : ජයභූමියජං, හැම බුදුන්ගේ ජය භූමියැ ජාතවූ : විජයපාදපං, විජය වෘක්ෂවූ : නිජ, තමාගේ : හදයම්ව , හෘදය සෙයින් : සිතලං, සිහිල් වූ : සීතලච්ඡායං, සිහිල් සෙවන් ඇති : අස්සත්ථ බොධිං, ඇසතු මහ බොයට:10 තුලිකග්ග, තෙලි අඟින් : පරිච්ජින්නම්ව ජාතං, පරිච්ජින්න වන්ව නිපන් : නිග්ඝාත සහස්සෙසු, සෙණ දහසුන් : දසසතනයනො, සක්දෙව් රජ: භුවනවිවර, භුවනෝදරයෙහි : ව්යාසපිනාදං, ව්යාසප්තවන, ලද ධව්නි ඇති: නිගාවුතායතං, තුන්ගව් දිග: සරදසමය, සරා කල්හි රජනීකර, සඳහුගේ, කරනිකර, රැස් කලඹක්11 සෙයින්: සස්සිරිතං, සශ්රී ක වූ:12 සහම්පති මහාබ්රවහ්ම, සහක13 නම් ලද ලෝක ධාතුවට පතිවන බැවින් සහම්පති නම් ලද, දිබ්බ පුප්ඵ සම්පුණ්ණ, දිව්ය පුෂ්පයෙන් සම්පූර්ණන වූ:14 විවිධ, නානා ප්‍රුකාර වූ, රතනමඤ්ජුසා, රුවන් සුමුඟු, සමුස්සිත, බ්රුහ්ම ලෝක දක්වා නගන ලද, ධජ, දද හා: පටාක, පතාක හා: කදලි, කෙහෙල් හා: තොරණ, තොරණ ඇතියව්හු. කුසුමදාම හත්ථ, මල්දම්15 ගත් අන් ඇතියව්හු16 ගහිත, ගන්නා ලද,
1.පන්ති ඇති C පඞ්තීන් F 2. මල්හා B 3. බඔරවැල් B 4. දෙවඨ්ගනා ලඞකතං A දෙව්ගණයන් විසින් C 5. ඉස්ඹක් C 6. කණමිටි A F 7. පිරිසිදු වූ E F 8. කලඹක්හුගේ G 9. දවස් E F 10. බෝධියට B C D 11. කලබක් D E F 12. සසසිරිත වූ A F 13. සහසුක B 14. පරපූර්ණි වූ G 15. මල්ලම D 16. ඇතියාහුහු A ඇතිව C ඇතියාහු B ඇතියහු E
පුණ්ණ කලස, පුන් කලස
[සංස්කරණය]....... හා, ධුපකට්ච්ඡු, දුමළොසු1 හා: මණිදණ්ඩදීපා, මිණිදඬු වැට ඇතියව්හු:2 ධාරිත, ධරන ලද, ධරන ලද: අට්ඪමඞ්ගල, රුවන් මුවා සිරිවාස2 පෙළ, වල් විදුනා පෙළ, ඈ අෂ්ට මඞ්ගල පඞක්ති හා: රතනාදාසපන්තියො, රුවන් මුවා කැටපත් පඞ්ක්ති4 ඇතියවුහු5 තස්මිං සමයෙ: එකල්හි, සකල ලොක, සියළු පුහුදුන් ලෝකයා; වසවත්තී, තමා විසිය වටුනු වූ: වසවත්තිමාරො, වශවර්ති දිව්ය් ලෝකයෙහි මාර නම් දිව්යල පුත්රඃය කුමාරොයං, මේ සිද්ධත්5 නම් කුමාරඃ කාමං,7 ඒකාන්තයෙන්: සිද්ධත්ථං, සිද්ධාර්ථයා, අසිද්ධත්ථං කරිස්සාමිති, අසිද්ධාර්ථ කෙරෙමියිඃ අසිද්ධත්ථං යනු නඤ් සමාසයි. ජලමාන, දිලිහෙනලද : අනලමයානි, අග්නිමය වූ : විවිධායුධානි, විවිධ වූ ආයුධයන් : දියඬ්ඪයොජනසතිකං, යෙළ සියයක් යෙදුන්: ගිරිමෙඛලාභිධානං, ගිරිමෙවුලා නම් ඇති : හිම, භයානක වූ: බිහච්ඡ, බවනු වූ8 සාහසාය, ප්‍ර්චණ්ඩ වූ : විරූප, විකෘති රූප ඇති: අප්පමෙය්යාදය, ප්‍රුමාණ රහිත වු: සරහස, වේගවත් වූ: මාරසෙනාය පරිවුතො, මහත් කඳුළු කැකුළු බඳු තියුණු දළ ඇති, කළාර මුඛ ඇති, පෘථුල ලලාටතට, ඝටිත විකට හ්රෑළකුටි ඇති, ආදිප්ත භෛරව දෘෂ්ටි ඇති ප්‍රතදීප්ත ඌර්ධ්ව කේශ ඇති, රක්ත ලෝම මාලාකුල ප්‍රුභේද9 ඇති විචිත්රභ වස්තු නිවසිත වූ, සගර්ව් වූ, සරොස වූ කල්පානලසන්නිහ මාරසෙනායන් පරිවෘත වූයේ: ගජ්ජමානා, ගර්ජ,න කරණ ලද: පලය, ප්‍රවලය කාලයෙහි: ඝනඝටා, මේඝ මාලාවන්ගේ: සංඝට්ඨ, සංඝට්ටනයෙන්, සංජාත, උපන්: චණ්ඩ ප්‍රනවණ්ඩ වූ: අසනිසහස්ස, සෙණ දහසුන්ගේ: සම්පාත, හෙන කලක් සෙයින්: දාරුණෙන, දරුණු වූ : සොර, ගොරබ්රම්, නිග්ඝොසෙන, හඬින්: යුගන්ත, ප්‍ර්ලයකාලයෙහි: ව‍ාත, වායු වේගයෙන්: යාත යන ලද, පිවුලමිව, පුළුන් සිනෙළි10 සෙයින් : පලාපෙන්තො, ප්‍රලලය කරණුයේ,11 ධරාධරඝටා විය, පර්වහත ඝටා සෙයින් අජ්ඣාත්ථරීත්වා අධ්‍යේවස්තරීත වැ:12 ස්තෘඤ්-ආච්ඡාදනෙ13 යන ධාතුයි. අභිනව, ප්‍රායග්විථියෙහි:14 ජලධරම්ව, මේඝයක්හු සෙයින් : හිංසනං, භීෂණ වූ : චණ්ඩාරම්භං, ප්‍රලචන්ඩ වූ ආරම්භ ඇති : සමීරණාසාරං, වායු වේගයෙන්, කන්දප්පදප්ප, කන්දපියාගේ දර්ම්: අපනුදිනො, හරනාවූ : තස්ස, ඒ මහා පුරුෂයාගේ, සංවට්ට, සංවති, කාලයෙහි, වුට්ඨි, වර්‍ාස්වන්ගේ, වෙගං, ඇති: තුහිනලවප්පමාණම්පි, පිණිබිඳුකුදු පමණ: වසන්න, මාරයාගේ : කෙතු, ඔඩි, නිපාතිනො, හෙළනුවු: තස්ස, ඔහුගේ, සමීපම්පි, වැළතට ද : නෙතුං, පමුණුවන්නට : පරියන්ත, හාත්පස්න්, නිග්ගත, නික්මෙණ ලද, සිඛාසත, වහ්නිශිඛා ශත සහස්‍රණයෙහි:15
1.දුම්ලොසු D 2. ඇතියහු C E 3. සිරිවැය E 4. කැටපන්ති G 5. ඇතියහු A C 6. සිද්ධත්ථ A F 7. කාර්මාඃ G 8.භවනු වූ B භවුනු වූ C 9. ප්‍රරමාභෙද B 10. පුලින්යෙනෙලී A F පුළුන් සීතෙලි C 11. කරනු වූයේ B E F 12. අධ්වස්තරිතව A B C E F 13. ස්තඃවේජාදහෙ E F 14. ප්‍රා ග් වර්ෂයෙහි B E F 15. වහ්නි ශිඛා ශතයෙහි C
විප්පුලිඞ්ගමාලාකුල, ගිනි පුබුරු පඞ්ත්කීන් අවුල් වූ: ජාපාවලීල්හං, ජ්වාලයෙන් වළදනා ලද: පාසාණවස්ස, පාෂාණ වර්ෂල,පහරණවස්සං,ආයුධවර්ෂා :අඬ්ගාරවස්සං,අඬ්ගාර වර්ෂාව 1 කුක්කුරවස්සං 2 භෂ්ම වර්ෂාව,වැලුකාවස්සං : වැලි වර්ෂාව, කලල වස්සං, මඩ වර්ෂාක : තං සබ්බං, එ හැම: යථා ක්රණමයෙන්: මාලාගුල, මල්වැට: කුසුමදාම, මල්දම්: පුප්ඵවුට්ඨි, මල්වැසි, චන්දනචුණ්ණ. සඳුන් සුණු, කුසුමරෙනු, මල්රොන්3 දිබ්බගන්ධ භාවං, දිවගඳ විලවුන් බවට: ලොකන්තරික, ලොවැඳිරියෙහි4 අඳුරු සෙයින්: ඝොරං, ගොර බිරම්: දිනකරසහස්ස, හිරු දහසක්හුගේ: උග්ගමනමිව, උද්ගමනයක් සෙයින්: කොපොපරත්ත, ක්රෝ,ධයෙන් රත්ුවූ: මුඛ මණ්ඩල, වක්ත්රය මණ්ඩලයෙහි: විජම්භීත, වජඹනා ලද: භුකුටි. භ්රෑලහේදයෙන්: හිංසන, භයානක වු: වෙසධර, ෙවිශධාරී වූ‍ෙය්: මෙරුමන්දිරම්පි, මෙරමඳුරුගල්, පොවා:5 වෙළුකළීරම්ව, හුණු කිළිල්6 සෙයින්: ඛණ්ඩයන්තං, කඩනු වූ, අතිතිඛිණං. ඉතා තීක්ෂණ වූ: දිබ්බානුභාවොපෙතං. දිව්යා්නුභාවයෙන් සමුපේත වු: බූරධාරං, ක්ෂුරධාරා ඇති: මාරානුභාවොපෙතානි, මාරානුභාව‍ෙයන් උපේත වූ: සඤ්ජාතසොකො, උපන්නාවූ ශෝක ඇතියේ: දුබ්බාරිතයසවිසරං, නොවැළකිය හැකි යශෝරාශි7 ඇති: තං, එව්8 හු කරා: අජෙය, නොදිනිය හැකි: වික්තමෙන, පරාක්රනම ඇති: තෙන: ඒ මහාපුරුෂයා8 විසින්: පලයජලනිධි, ප්‍රකලය සාගරයෙහි: නිග්ඝොස, හඬ: අභිභවනීයෙන, පරදවනු වූ : තුමුල: මහත් වූ: සොර: ගොරබිරම්: සොසෙන, හඬින්: අසම, අසාධාරණ වූ: පරක්කමෙන, පරාක්රෙම ඇති: තෙන, ඒ මහා පුරුෂයා විසින්: රත්ත ජලධර ගබ්භතො, රත්වළා ගබකින්, නික්ඛන්ත: නිර්ගෙත වූ: කඤ්චනවිජ්ජුම්ව, රන් විදුලියක් සෙයින්: වසවත්ති, පෙර අනුන් තමා විසියැ වටනුවූයේ:10 අවසවත්ති හුත්වා, දැන් තෙමේ තමා විසිහැ වැටෙන්නට නොපොහොසත් වූයේ: යාව වක්කවාළාචලං, සක්වළගල් දක්වා: මාරසේනා, මාරසේනා නමැති: තුල, පුලුනට, පලයානිලො, ප්‍ර ලයානිල වූයේ: අහෙජ්ජවිරජයවරමඞගලපල්ලඞ්කෙ, අභෙද්යල පය්ය්පලයඞ්කය, වීර පය්ර්ා‍යඞකය: ජය පය්ය්රමඞඞ්කය11 වර පය්ය්ර්කඞ්ක: මඞ්ගල පය්ය්ර්වකයයි කියන ලද, මහා බෝධි පය්ය්ය්යඞකයෙහි: සුරාසුරභුජගාසනාදිහි, දේවදානවෝරග ගරුඩාදීන් විසින්: ගන්ධබ්බදීබ්බ කුසුමාදාමාදිහි, ගන්ධර්ව් පුජායෙන් හා දිව්ය් කුසුමාදීන් විසින්: බහලධූප පරිමලං, බහල වු ගන්ධ ධූපයෙන් සුගන්ධ කොට: කාරෙත්වා, යනු හා සබඳ: ගන්ධවුණ්ණ, ගඳ සුන්නෙන්:12 රෙණු, කුසුම රොනිනුදු: පරිවාසිතකොට: එක සිරිසමුජ්ජලං, ඒක ශෝබායෙන් සමුජ්චලිත කොට:
1.අඟුරු වර්ථා B 2. කුක්කුල G 3. මල් රේණු B 4. ලොවැදිරි පියෙහි C 5. පවා A C D 6. කිළල් A 7.යසෝරාසි C F 8. එ ඔහු G 9. මහ පුරිසා A 10. වනු වූයේ F 11. ජය පර්යඞකය(ඌනයි) G 12. ඟදසුනෙන් AG
එකච්ඡණං, ඒකොත්සව කොට: එකනින්නාඤ්ච කාරෙත්වා, ඒකකොලාහල කොට: කරවාය යත් යෙදේමැයි, පුබ්බේ නිවුත්ථ, පූර්වෝහෂිතවූ : බන්ධසන්තානං, සකන්ධපරම්ප‍රා: අන්ස්සරන්තො, අතීතාංශ ඥානයෙන්1 බලනුයේ: ඔලොකෙන්තො, ඒ දිව්යහ චක්සුස්හුගේ2 පරිභාණ්ඩ ඥාන සංයෝග අනාගතංශඥානයෙන් බලනුයේ : පටිච්චසමුප්පාදසාගරෙ, අගාධ වූ, අපාර වූ, ප්‍රගතීත්‍යු සමුත්පාද නමැති මහා සමුද්රායෙහි : ඤාණමෙරුමන්ථං, මහා වජ්රා ඥාන නමැති මේරු මන්තය : වට්ටවිචට්ට්නුලෝම, පටිලොමාදි නයව‍සෙන සම්මසන්තො. යන තන්හි ‘අවිජ්ජා පච්වයා සඞ්ඛාරා’ යනාදීන් නැගි ජරාමරණපර්යන්ත, ද්වාදශාඞ්ග වෘත්තයැ : අවිජ්ජා නිරොධා සඞඛාරා නිරොධො, යනාදීන් නැගි ද්වාදශාඞ්ග විවර්තයැ : අනුලෝම පටිලෝමාදී නය නම්, පඤචමහා නයයැ : එහි විභාග පාරමිතා සම්මර්ශ නයෙහි කී පරිද්දෙන් දන්නේය. “ දසබල චතුවෙසාරජ්ජාදී යන තන්හි දසබල නම් දශස්ථානයෙක්හි අකම්ප්ය වූ ඥාන බලයැ : චතුර්වෛශාරද්යහ නම් සතර ස්ථානයෙහ්කි විශාරද බවයැ : සබ්බඤ්ඤුතඤාණාමතං, සර්ව්ඥාතාඥාන නමැති අමෘතය : යම් සේ පූර්වස දේවයො මේරු මන්ථයෙන් සමුද්රවය මථනය කොට අනේක රත්නයෙන් පරිවෘත අමෘතය නඟාගත්හු ද? එසෙයින් ම2 මහා පුරුෂ ප්‍රරතීත්‍යෘ සමුප්පාද සාගරය ඥාන මේරුමන්ථයෙන් අළලා, දශබල චතුර්වෛශාරද්යාෙදී ගුණ රත්නයෙන් පිරිවරණලද සර්වුඥතා ඥාන නමැති අමෘතය නඟා ගත යු සේයි. සවාසන, වාසනා හා සමඟ : ආසවෙ: චතුර්විධ ආශ්රයවයන් : කාලත්තයවත්තිනං, භුතහවිෂ්යයද්වතිමානය යන කාලත්ර ය වර්තී වූ : සබ්බවත්ථු, සංස්කාර, විකාර, ලක්ෂණ, නිර්ව ණ ප්‍රනඥප්තිය යන පඤ්ච ප්‍ර භේද වූ සර්වඟ වස්තු : කරතල, අත්ලේ තුබු : ආමලකමිව, මිණියක් සෙයින් : එයින් කීහ, අමලමෙව4 ‘ආමලකං, මණිරතනං’ යි පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, පරිපූර්ණ: වූ සර්වර මනෝරථ ඇතියේ: උදානං උදානෙයි. උදන් උදාන කෙළේ : මෙහි උදාන නම් කළක් තෙල් නැළියක ඕනාකල්හි5 නැළියේ ගන්නා ගෙන නෙගන්නා ඉතිරි6 වැම්මෙන සෙයින්, ළෙහි උපන් ප්‍රීතති නො හැම්මිය හි කරන වාග් ව්යාිවහාරයි.7 භගවතො, භගවත් වූ,8 අරහතො, අරහත් වූ : සම්මා සම්බුද්ධස්ස, සම්ය7ක් සම්බුද්ධයා: මෙසෙයින් දීපඞ්කර පාද මූලයෙහි කෘතාභිනිහාර වැ සමත්රිංයශත් පාරමිතා පුරා බෝධි මණ්ඩාපරූඪවැ සම්යකක් සම්බෝධි සමධිගම කළ9 ඒ භගවත් අර්භ‍ත් සමයක් සම්බුද්ධායා සම්බන්ධයැ. මහාබෝධිය යන මෙයින් කස්ස
1.අතීත ඥානයෙන් G 2. දිව්යංහ වකුපුස්හුගේ E 3. එහෙයින් ම E F G 4. ආම්ලමේව G 5. තල් A F 6. ඉතිරි D ඉතිරි E ඉතිරිව G 7. වාක් වැවහාරයි G වැක්ව්යයවහාරය E F 8.භවත් වූ A 9. කළහ B C E F
සම්බන්ධිනී යන ප්‍රෙශනය පරිගෘහිතයි. යො, යමෙක් : ඉති මෙසේ : උක්ත ක්රනමයෙන්: විපුල‍දයො, මහත් කරුණා ඇතියේ : ලෝකනිත්ථාරණත්ථං, ලෝකයා සංසාරයෙන් නිස්තරණය කරන සඳහා : පවිසිය භවදුග්ගං, සංසාර දුර්ගංයට වැද : පාරමී පුරයිත්වා, පැරුම්1 පුරා : හතසකලකිලෙසො, හත වූ සර්වද ක්ලේශයක් ඇතියේ : පත්ත සබ්බඤ්ඤුභාවො, ප්‍රාප්ත වූ සර්ව්ඥ භාව2 ඇතියේ : පරහිත නිරතො, පරහිතයෙහි නිරතවීද: අයං, මේ තස්ස බුද්ධස්ස, ඒ සම්යික් සම්බුද්ධයාගේ, බෝධි බෝධියයි.
අභිසම්බෝධි කථා
[සංස්කරණය]ආනන්ද බෝධිකථා
[සංස්කරණය]‘අභිත්ථුතා’ යන තන්හි ෂ්ටුඤ්-ස්තුතෞ යන ධාතුයි. සංවට්ටකප්පෙ, නස්නා කප්හි: විවට්ටකප්පෙ, හටන3 කප්හි, තස්මිල යෙව කප්පෙ, එම විවර්ත කල්පයෙහි: විවට්ටට්ඨායි කප්පෙ, එම හටගෙන4 සිටි කප්හි : සමණරික්ඛාරං දෙති, ශ්රටමණයනට අලඞ්කාර රූපයෙන් සිටි පාත්ර් විවරාදි පරිෂ්කාර දේද : ‘නලඞ්ඝනීයං’ යන තන්හි ‘ලඝි - ගත්‍යාිම5 යන ධාතුයි. මගධානම ජානපදිනො රාජකුමාරා තෙසං නිවාසො එකොපි ජන‍පදො6 රුළ්හි වසෙන මහධාති වුච්ච්ති තස්මිං: මංධෙසු ජනපදෙසු, යි ගත් වන බැවින් ජන පද ක්ෂත්රිවය නාමයෙන් මගධ නම් ලක් ජනපදයෙහි : මහීචරවධු, පොළෝ රූ දැරියන්ගේ7 හදයට්ඨානීයේ අදවතය8 යන්නට නිසි තන්හි: ඵලරූහ මහාබෝධි ඵලයෙන් දුණු මහා බෝධියෙන්, අථ, සම්යසක් සම්බෝධි සමධිගමය කළ ඉක්බිත්තෙන්: අනෙක්, නොයෙක්: ගුණ ගණාභරණ, ගුණ ගණ නමැති ආභරණයෙන්: භූසිතො, අලඞ්කෘත වූයේ: අපරිමිත සමය, අනන්තාපරිමාණ කාලයෙහි: සමුපවිතා, රැස් කරන ලද: පාරමිතා, බෝධි සම්භාරයන්ගෙන්: ඵලාධිගමට්ඨානං පල ලද තැන: පඤ්චප්පහා, පඤ්චප්‍ර භාවන්ගේ: සමුදය, උද්ගමයෙන්: සමුජ් ජලෙන, දිලියෙනු වූ: පිති විකසිතෙන, ප්‍රීයතීන් විකසිත වූ: අනිමිසෙන,
1.පෙරුම් A 2. ස්වභා F 3. හට ගන්නා A B C D F 4. භවාගෙන E 5. ගත්‍ය ර්ථාමි E F 6. ජානාපදො E F G 7. පොළෝ දැරු ඇදැරියන්ගේ A පොළෝ දැරු දැරියන්ගේ F 8. අදවත A C
නොහෙළනලද ඇසිපිය ඇති: පෙමහර, ප්‍රේ මයෙන් නොහැම්මිය1 හැකි වූ: නයන යුගළෙන, යුවළ නුවනින්, තත්ථ, ඒ2 අනිමිෂ චෛත්‍යAස්ථානයෙහි: රජනිකර, සඳහු සෙයින් : සොම්මගත්තො, සෞම්ය ගාත්රි ඇතියේ: පඤ්ච නෙත්තො, පසැස්3 ඇතියේ: රතනචඩ්කමෙ, රුවන් සක්මන්හි: හේ බොධි පර්යකය හා අනිමිෂ හා දෙ අතුරේ පූර්වි පශ්විමායාත වූයේ රතනඝරෙ රුවන් ගෙයි:4 හේ බෝමඩට5 පැළ දෙසැ වූයේ : අජපාල මුලෙ, අජපල් නුගමුල්හි, හේ බෝ මඩට6 පැදුම් දෙසෙහි වූයේ: මාර විලාසිනී, මාර කන්යාජවන්ගේ: මුඛකමලවනං, වුවත්7 පියුම් වන: මිලාපෙන්තො, මලානික කරනුයේ: දුටු කල වුවන් පියුම් හැකිළෙනු විස්මයෙක් නොවෙයි. එයින් කීහ.
‘පූර්වාිවදාන8 චරිතෙෂ්ර: සුදුස්තරෙසු9 ගීතෙෂු යස්‍යය සුර කින්නර සුන්දරීහිඃ අද්යෂපි චන්ද්රසකිරණෛරිව සඞ්කුචන්ති මාරාඞ්ගතාවදනපඞ්කජකානනානි’ යි
මුචලින්ද මූලේ, මිදෙලිඳු විල්තෙර: මිදෙල් රුක් මුල්හි: හේ, බෝ මඬට අග්න් දෙසෙහි වූයේ: මන කුමුදුවනං, මන නමැති කුමුද වනය: රාජායතන මුලේ, කිරිපලු රුක් මුල්හි: හේ බෝ මඩට10 දකුණු දෙසෙහි වූයේ: සක්තසත්තාහානි විතිනාමෙත්ව‍ා, සත් සති ගළවා:11 ‘සක්කෙනාති එත්ථ ද්විසු දෙවලොකෙසු උප්පන්නං අධිකරණං, විනිච්ඡිතුං. සක්කොතීති සක්කො, සක්කච්චං දානං අදාසිති වා සක්කො: අගදහරීටකං, අමා අරළු: නාගලතාදන්තට්ඨං, නාලිය දැහැටු: ව‍ාණිජද්වයං, තපස්සු හල්ලුකය12 යන වෙළදුන් දෙදෙනා විසින්, උපනීත, එළවන ලද: මහාරාජුපනීතෙ, වරම් මහා රජුන් සතර දෙනා විසින් උපනීත වූ: අධිගතො බො ම්යාමයං ධම්මො, යන තන්හි ධර්මන ශබ්ද නිර්වාණයෙහි වැටේ. පඨවි සන්ධාරක උදකක්ඛන්ධො විය. පොළෝ ධරා සිටි දිය කඳ සෙයින්: පස් පොළෝ13 යට දිය පොළෝ සෙයින යුසේයි: සාදුරස, වියුරු රස ඇති: භොජනමිව, භෝජනයක් සෙයින්: පණ්ඩිතවෙදනීයොති, එත්ථ පණ්ඩිච්චෙන සමන්නාගතො පණ්ඩිතො, අථවා ධාතුකුසලො ආයතන කුසලො, පච්චයාකාරකුසලො. කාරණාකාරණ14 කුසලොති, ඉමෙහි, චතුහි කාරණෙහි පණ්ඩිතොහි වේදිතබ්බො.’ කුලවංස, යන තන්හි කුල ශබ්ද තත්කාල වර්තීන් කෙරෙහි වැටේ.
1. නොනහැම්මිය A 2. හේ D 3. සයස් D G 4. රුවන්ගෙය C 5. බෝධිමණ්ඩයට C බෝමඩට G 6. එ මඩයට A හේ බෝ මැඩට C හේ බෝ මඩයට F ඒ බෝ මැඩට G 7. පර්වරවන් A 8. පර්වාරපදාන E පූර්ව පදානෙසු G 9. සුදුෂ්කරෙසු F සුදුෂ්කරෙහි G 10.මැඩට C 11. යවා C 12. භල්ලිකය D බල්ලුකය A B C 13. පොළොව C 14. කාරනාකාර C කාරණාකාරණ G
වංශ ශබ්ද පබන්ධයෙහි වැටේ. එයින් කීහ.
විද්යා්යා ජන්මනාවාපි - ප්‍රා්ණිනාමෙක ලක්ෂණඃ කත්කාලවර්තී සන්තානො - වංහ ඉත්‍ය භිධීයතෙ’ යි.
දීපකං, ප්‍ර්දීපායමානවු: නොහොත් ප්‍රණතිෂ්ධාපක වූ: හරියන්ති එත්ථ හත්ත වත්ථාදීහි හරිතබ්බතාය හින්න සංවරතාය ලොකධම්මෙහි හරිතබ්බත්තා වා හරීයා “ සීලවිතික්කමං, පඨවිමුබ්බත්තනමිව මඤ්ඤමානෙන, ශිල ව්ය තික්රතමය පොළෝ පෙරළන්නක්හු සෙයින් භගවන්නහු විසින්: එම වදාළහ.
“සකජීවිත පරිච්චාගො - තිණතො ලහුකො මම සීල විතිත්තමො1 මය්හං2 පඨවි උබ්බත්තනං විය” යි.
වාසර සන්ධියා, සවස්හි: අයදණඩකේන, ලෝ දඬුයෙකින්: ආකොටිත, පහරනා ලද: කංකතාළං විය.3 කස් තළක් සෙයින්: වාතාහතේ, වායු විසින් අහත වූ: කඤ්ජිය පුණ්ණ්, කළ කැඳින් පුරන ලද: ලාබු විය, ලබු පකක්4 සෙයින්; තක්කහරිත, පූතිතක්රකයෙන් හරිත වූ: වාටිවිය. සැළක් සෙයින්: වසාතෙලපිත, වශා තෛලයෙන් පරිපීත වූ: පිලොතිකා විය, පිලෝතිකා සෙයින්: අඤ්ජනමක්ඛිත්ත, අඤඤ්ජනයෙන් ම්රකක්ෂිත වූ:4 හත්ථො විය, හස්ත‍යක් සෙයින්: කිලෙස හරිතා, ක්ලේශයෙන් හරිතයහ: අතිසංකිලට්ඨා, ඉතා සංක්ලිෂ්ටයහ: රාගරත්තා, රාගයෙන් රක්තයහ: දොසදුට්ඨා, ද්වේෂයෙන් දුෂ්ටයහ: මොහමුල්හා, මෝහයෙන් මුඪයහ: අවිජ්ජාරාසිනා අජඣොත්ථටා, අට්ටසු ඨානෙසු අන්ධකාර භූතො. ඝන බහල මහා අවිජ්ජා’ යි ගත්6 අවිද්යා්රාශීන් අධ්‍යතවස්තෘතයහ.7 මැඩ මිරිකා පියන ලදහ: සඤ්ජාත නිරුස්සාහො, සඤ්ජාත වු නිරුත්සාහ ඇතියේ:
ආදීනා නයෙන, යන තන්හි ආදී ශබ්දයෙන් ‘විනස්සති වත හො ලොකො යත්රා හි නාම තථාගතස්ස අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස, අප්පොස්සුක්කතාය චිත්තං නමති, නො ධම්ම දෙසනාය, යනු ආක්ෂිප්ත වේ. මහන්තං සරං නිච්ඡාරෙත්වා, දස සහශ්රී් ලොක ධාතු එකනින්නාද කොට මහත් සවරයක් විහිද: දසහි බ්රදහ්ම සහස්සසෙහි සද්ධිං, දස දහසක් මහා බ්ර්හ්මයන් හා සමඟ: භගවතො පු‍රතො පාතුභවිත්වා, බුදුන් පෙරට ප්‍රා‍දූර්භූත වැ: යම් සේ, ‘රජා ගච්ඡති’ යන තන්හි ප්‍ර,ධාන රජහුගේ, ගමනින් අප්‍රැධාන අමාත්‍යාරදීන්ගේ, ගමන් සූචිත වේද? එසෙයින් ම ප්‍රපධාන මහා
1.විතික්කමං E F විතික්කම G 2. මය්හං (ඌනයි) F 3. කං සෙතාලංචිය A B C E 4. පලයක් B 5. ම්රාක්පිප්ත B C E F G 6. ගත් වන බැවින් D 7. අවස්තෘතය A ආධ්‍ය වස්තෘතයහ F G
බ්ර හ්ම රාජයාගේ1 ගමනින් අප්‍රඡධාන දේවරාජාදීන්ගේ ගමන් සූචිත වේ. එදා සහම්පති මහා බ්රජහ්ම දශ සහශ්රී ලෝක ධාතුවෙහි, සපරිවාර වූ දසදහසක් මහා බ්ර්හ්මයන් හා, එසෙයින් ම සපරිවාර වූ, දස දහසක් පරනිර්මිත දේවරාජයන්2 හා දස දහසක් සුනිර්මිත දේව රාජයන් හා දස දහසක් තුෂිත දේවරාජයන් හා දස දහසක් සුයාම දේවරාජයන් හා දස දහසක් ශක්රා දේව රාජයන් හා සතළිස් දහසක් සුයාම දේවරාජයන් හා දස දහසක් ශක්ර දේව රාජයන් හා සතළිස් දහසක් වරම් රජ දරුවන් හා සමඟ බුදුන් පෙරට වැ පහළ විය. යු සේයි.
ආදිනා නයෙන, යන තන්හි ආදිශබ්දයෙන් ‘දෙළෙතු සුගතො ධම්මං සන්ති සත්තා අප්පරජක්ඛාජාතික‍ා අස්සවණතා ධම්මස්ස පරිහායිස්සන්ති. භවිස්සති ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරො’ යනු අක්ෂිප්තයි.
“අප්පරජක්ඛාති” පඤ්ඤාමයෙ අක්ඛිම්හි අප්පං පරිත්තං රාග දොස මොහ රජං එතෙසන්ති අප්ප රජක්ඛා මහන්තං රාක දොස මොහ රජං එතේසං පඤ්ඤාමයේ අක්ඛිම්භීති, මහා රජක්ඛා.”
අභබ්බ පුග්ගලෙ පහාය. ෂෝඩශාකාරයෙන් ආශයානුශයාදී බැලු කලැ විනේය වන්නට නොනිසි අභව්යහ පුද්ගලයන් පියා: වචනාමක රංසියො, වචන නමැති අමෘත රශ්මීන්: මෙසෙයින් මේ වාක්යලයෙහි ආදිහැ. රජනිකර, සොම්මගත්තො, යනු මාරවිලාස්නීමුඛකමලවනං මිලාපෙන්තො, යන තන්හි දු, තාගරජස්ස මනකුමුදවනං, විබොධෙන්තො, යනු බ්රිහ්මානං වචනාමතරංසියො විස්සජ්ජෙසි යන තන්හි දු ප්‍ර,ත්‍යෙෙකයෙන් යොදනු. අජ්පල් නම් නුග නමැති, උදයසෙල, උදාගලින්: සමුට්ඨිතො, නැගි ජිතවරසුරියො, බුද්ධ සූය්ය්ිවි: උපකා‍දයො පරිකොසෙන්තො, උපකාදීන් පරිතුෂ්ට කෙරෙමින්: ආදී ශබ්දයෙන් දිව්යජ මනුෂ්යා දීන් කියනු, කුසුම මල්හි: ආමොද, පිය ගඳින් උපන්: මද මොදමාන, මදයෙන් මුදිතව, මුඛර, හඬ නඟන: මධුකර, බමරුන් ඇති: සාඛපාදපං, ශාඛායෙන් වජඹනා පාදපයන් ඇති: මත්ත, මත වූ මොර, මොණරුන් හා: කොකිල, කෙවිල්ලන්3 විසින්: විරුත, කුල්නා ලද: ඉසිපතනං නාම මිගදායං, ඍෂීන්ගේ පතනයෙන් හා උත්පතනයෙන් ඉසිපතන නම් ලද මිගදායට: කින්නර, කිඳුනර, කිඳුරන් හා: කුරවික කුරවි කෙවිල්ලන්ගේ: රුත4 සදිසෙන, හඬබදු: සරෙන, මියුරු ගැඹුරු හඬින්: පඤ්චවග්ගියෙ භික්ඛු, අනුප්‍රටව්ර,ජිත භික්ෂූන් පස් දෙනා: ධම්මචක්කං පවත්නෙත්තො, ත්රියපරාවෘත්තක වූ:5 ද්වාදශාකාර වූ: අන්ත්තර ධර්මර චක්රපය පවත්වනුයේ: දෙසනාරංසිනා, ධර්ම දෙසුන්6 නමැති 1.මහා බ්රරහ්මයාගේ G 2. දෙවර‍ාජාදීන් E F G 3. කොවිල්ලන් E 4. රුද C E F G 5. ත්රි5පරාවර්‍තක A ත්රි.පරාව්ර‍තිකවූ B නිපාරිප්‍ර වර්තයක C 6. දන් දෙසුන් A දම් දෙසුම් B C ධර්ම5 දෙසුම් F
රශ්මීන්: මොහන්ධකාරනිකරං හින්දිත්වා
[සංස්කරණය].........., අවිද්යා් නමැති අන්ධකාර රාශිය1 විධ්වංසනය කොට: සකලලොකෙ, සර්වම ලෝකයෙහි: ධම්මාලොකං, දස්සෙත්වා. ධර්මව2 නමැති ආලෝක දක්වා: වෙනෙය්යි ජනකමලවනවිකාසං, අකාසි, විනේජන3 නමැති කුමුද වන්4 පිබිද වී: මේ වාත්‍යජයෙහි ආදිය, පිනිවර සුරියො යනු දෙසනාරංසිනා යන තන්හි මොහන්ධකාරං හින්දිත්වා යන තන්හි දු, ධම්මාලොකං දස්සෙත්වා යන තන්හි දු, වෙනෙය්ය්ජනකමලවන-විකාසං අකාසි යනු තන්හි දු, ප්‍ර ත්‍යෙතකයෙන් යොදනු. මීගවනරණභූමිං, මෘගදාය නමැති සංග්රා්ම භූමියැ: පඤ්ඤාහත්ථෙන, ප්‍රකඥා නමැති හස්තයෙන්: දෙසනා ඛග්ගං, දේශනා නමැති ඛඞ්ගය: වෙනෙය්යව ජන සහායං5 වෛනෙය ජන නමැති සබඳනට: පරිපීළක, පීඩා කරනු වූ: කිලෙසරිපුස‍ීසානි, කෙලෙස් නමැති සතුරන් හස්: සද්ධම්ම ජය හෙරිං, සද්ධමර්ය නමැති ජය බෙර: සද්ධම්ම ජය කෙතුං, සද්ධර්මප නමැති ජය කේතුම: සද්ධම්ම ජය ථූනං සද්ධර්මෙ නමැති ජය ටැඹ: සංසාර බන්ධනයෙන්: නිබ්බාණඅභයපුරං, නිර්වා්ණ නමැති ක්ෂේම නගරයට: උරුවෙලගාමිනං මග්ගං පටිපජ්ජිත්වා, උරුවෙල් ගාමිණී මාර්ගවයට පිළිපැද: භද්දවග්ගියරාජකුමාරෙ, “රුපෙන ච විත්තෙන ච භද්දකා වග්ග බන්ධනෙන පරිවරන්ති තස්මා භද්ද වග්ගියාති වුච්චන්ති.’ යි ගත් භද්රෙවර්ගය වම් රාජ පුත්රරයන්: මග්ගත්තයාමතරසං පායෙත්වා: කප්පාසික වනයෙහි: දැක මාගීත්ර්යාමෘත රස වළඳවා: පබ්බජ්ජං දත්වා, එහි - භික්ෂුභාවයෙන් පැවිදි දී: උ‍ෙය්යාරජෙත්වා, ජනපද චාරිකාවට මෙහෙයා: එවුහු එදා ගියාහු නොයෙක් මහජනා අරී බිම්හි පිහිටුවමින් ගොස්: බුදුන් දෙව්රම්හි වැඩ වසන කල්හි එබුදුන් කර එළඹැ අනමතග්ග දේශනා අසා රහත් වූහු.6 ජටිලානං, ජටා ඇති බැවින් ජටිලයහ යන නම් ලද තාපස සහස්‍රරයන්ගේ: අන්තො ජටා ව බහි ජටා ච, වේණු ගුල්මාදින්ගේ7 ජටා සඞ්ඛ්යාදත ශාලා ජාලා සෙයින් අවුල් වැ ස්වෂරීස්කාර පරපරීෂ්කාරයෙහි දු, ස්වාත්ම භාව8 පරාත්ම භාවයෙහි දු, අධ්‍යාීත්මිකයතන බාහ්යෙයතනයෙහිත් වට වටලා උඩුයටියාව උපන්නෙන් අ‍න්තර්ජටා බහිර් ජටා9 නම් ලද තෘෂ්ණා‍වන්, විජටෙත්වා, අනෙක ප්‍රාසතිහාර්ය සහස්‍රීයෙන් හා ධර්මාදේශනායෙන් විජටන10 විධ්වංසනය කොට: අරහන්ත මග්ගන්ති ඵත්ථ අරයතෝ භාවො11 අරහත්තං, තස්ස මග්ගො අරහත්තමග්ගො, තං අරහත්ත මග්ගං, තාරගණපරිවුතො, තාරගණයන් විසින් පරිවෘත වූයේ12 සරද සමය, සරාකල්හි: රජනිකරො විය, සඳහු සේ: තරුණ, නුමුහු කළ:13
1. රශ්මිය C 2. ධර්ම C 3. විනේයජන B 4. කුමුදුවනය A C කමලවන B කුමුදුවන C කුමුදවනය F 5. එලබ E එලබැ F 6. රහත් වූහ D 7. වේණු ගුල්පාසීන්ගේ A B G වේණු ගුලාදීන්ගේ G 8. ස්වාත්මභාවය C 9. බහිජටා A B C F G 10. විජවනම් C 11. භාවං A B C F 12. පරිවෘතවූ D පරිවෘත්තවූයේ E 13. මුහුකළ C
තරුසතසමලංකතං රුක සියෙන් ගැවසී ගත්: පල්ලව, පුපත්හි:1 රාග, පැහැයෙන්: අරුණං, රත්වූ: අනවරත, එක්වන්:2 පතිත, බස්නා ලද: කුසුම රෙණු, මල් රොණින්: රඤ්ජ්තං,3 පැහැපත් වූ: ලතා මණ්ඩප, ලිය මණ්ඩපයන්ගේ: තලගත, මළුවට ගියා වූ: සිඛණ්ඩි මණ්ඩල මෙ‍ණර මණ්ඩලයන් විසින්: ආරද්ධන්ච්චං, ආරම්භ කරන ලද නැටුම් ඇති: ද්වාදස නහුතං:4 දෙ‍ළොස් නුහුවක්, බ්රානහ්මණ ගහපති පරිවුතං, බ්රා හ්මන ගෘහපතීන් විසින් පරිවෘත වූ:5 වසුධාතල, පොළෝ තෙලෙහි: නිහිත නලාවං,6 තබන ලද නළල් ඇති: පසඟ පිහිටුවා වඳනා ලද: පරිපාවිතකුසලමූලං, පූර්වව බුද්ධයන්ගේ ශාසනයෙහි දානශීලාදී විසින් සිද්ධකොට පරිපාකයට පමුණුවන ලද කුශල මුලයන් ඇති: ධම්මකථාමතරසෙන: ධර්මල කථා නමැති අමෘත රසයෙන්: දෙව්දානවොරගරාජපරීවුතො, දේවරාජාදීන් විසින් පරිවෘත වූයේ: ගීයමානගුණසොහො, ගායනා කරන ලද, ගුණ ශෝභා ඇතියේ: ජිනාසහො, ජිනවර: අපරිමතසමය, අනන්තාපරිමාණ කාලයෙහි: සමුපච්ත, රැස් කරන ලද: කුසල බලජනිත: පුණ්යම බලයෙන් නිපන්: අනොපමාය: නිරුපමවු: රාජගහනගරං, රජගහා නුවරට: සලිලවලාවසානං: දිය පොළොව පය්ය්: ාන්ත කොට ඇති: වෙළුවන, අටළොස්හත් මහ පවුරෙන් පිටත වට මහත්, ඝන හුණු වනයෙන් සඤ්ඡාදිත වන බැවින්, වේළුවන නම් ලද: ආරාමං, ගෘහස්ථයනු දු ප්‍රෙව්රවපීතයනු දු, එහි ආරමණය7 අභිරමණය කරන්නෙන් ආරාම නම් ලද උයන: කුසුමහාර, පුෂ්පහාරයෙන්,8 අවනත, නතු වූ:9 තරුවර, රුක් රජුන් විසින්: නිවිතෙ, ගැවසීගත්: පවිකසින, යහපත් ව පිපි: කමල, රත්මහනෙලින් හා: කුවාලය, නිල් මහනෙලින් හා
1. පත්හි C පලුත්හි G 2. එක්පටන් C 3. රඤ්ජිත A B C 4. නටුතං D 5. පරිවෘත වූයේ A B 6. ලලාවං C 7. රාමණය අරමණය A රමණය B D රමණය ආරමණය E F G 8. පුෂ්පාභාරයන් C පුෂ්පාහාරයෙන් E 9. අවනත වු C
අලංකත, සැදුම් ලද: ජලාසයෙ: පිරුණු පොකුණු ඇති: මුදු මොළොක් වූ: සුරහි, සුවඳ වූ: සිසිර, සිහිල් වූ: සුඛ යහපහස්1 දෙනු වූ:2 පවනෙ, සුළඟ ඇති: සිලක්භන්ධාවාරං, සිල් නමැති කඳවුරු ඇති:3 සමාධි කුන්තං, සමාධි කුන්තය: සබ්බඤ්ඤුතඤානසරං, සර්ව ඥතාඥාන නමැති ශරය: ධම්ම රාජා යන තැනට මේ වාක්යතයෙහි ආදිය රාජා විය මහානුභාවො යනු ඇරැ යෝජනා කරනු. රුචිතෙන විහාරෙන,4 චතුර්විධ විහාරයන් කෙරෙහි යථාභිමත විහාරයකින්: විහරති, පසු බුදු කිස5 සම්පාදනය කරමින් වෙසේ: පවත්තවර ධම්මචක්කො, පවත් වන ලද උතුම් ධම6 සක් ඇතියේ: වේළුවන විහරතීති සුත්වා, සත් වැඩ සාහමින්7 වේළුවන උයන්හි වෙසෙයි යනු අසා: බුද්ධභූතං, බුද්ධත්වයට ප්‍රාුප්ත වූ: තෙසු එකම්පි අපස්සන්තො, ගිය ගිය අමාත්‍යරයන්8 පිරිස් පය්ය්්රාන්තයෙහි9 සිට ධර්ම:දෙසුන්10 අසා සහ පිරිවරින් රහත් ව ඒහිභික්ෂු භාවයෙන් පැවිදි වැ බුදුන් කෙරෙහි ම වුසූ වන බැවින්, ඔවුන් කෙරෙහි11 එක්කහුදු12 නොදක්නේ: බුද්ධ වල්ලභං, ජල ක්රීබඩායෙහි පටන් ගෙන13 පුරුදු ව ආ වන14 බැවින් බුදුන් කෙරෙහි වල්ලභ වූ: සහජාතං, ලුම්බිනි වෙනෙහි බුදුන් උපන් දවසේ උපන්නාවූ: මධුරහාසිත, මියුරු තෙපුල් ඇති: කාළුදායින්ති15 ඵත්ථ සකල නගරස්ස උදග්ගච්ත්තදිවසෙ ජාතොති උදායි නාමජාකො, ථොකං කාලධාතුකත්තා පන කාළුදායි. දස බල ධම්මං දෙසනං සුත්වා, බණසන තුන්16 පුභුලන් කෙරෙහි තුන් වන පුද්ගල වැ බැදුන්ගේ ධම් දෙසුන්17 අසා: වසත්තකාල, කුසුමාගමයා විසින්, ජනිත, දනවන ලද: අධික, බොහෝ වූ: කිසලය, පලු පතින්: විලස්තානි, පැහැපත් වූ: වනභවනානි යනු හා සබඳ, සුනීල, අභිනීලවූ: දල, පතින්: විපුල, ගහණ වූ: සාඛාසහස්සානි, ශාඛා සහස්‍රකයන් ඇතියව්හු:18 1. යහපත්A E 2. දෙන ලදු වූ B 3. කඳවුරු D 4. යථාභිමතෙන විහාරෙන් C 5. කිස් C 6. දම් C 7. සාදිමින් A G 8. අමාප්තයන් A C G අමාප්තයයන් B E 9. පරියන්තෙයෙහි C 10. දම්දෙසුම් A B C 11. ඔවුන් කෙරෙහි (ඌ නයි) C 12. එකක් හුදු A C D එකෙක්හුදු G 13. පටන් C 14. පුරුදුවන C 15. කාළුදායිති C 16. බණ’සනනතුන් A බණ අයන සතුන් F බණ දෙසන සතුන් E 17. දම් දෙසුම් B C 18. ඇතියවුහ C F ඇතිවුහ. B ඇතියවුහු A සුගන්ධ, සුරහි ගන්ධ වූ: විවිධ, නොඑක්1 සංස්ධාන2 ඇති: විවිත්ත, නොඑක් පැහැ ඇති:3 කුසුම, මල් සියෝ, දුම, වෘක්ෂඹයන්ගේ: සමූහානි, සඤ්චය වූහ:4 මධුර, මියුරු වූ: මයුර, මොනරුන්ගේ: විරුතානි, හඬ ඇතියව්හ:5 මද, මෙදෙන්: මුදිත, මත් වූ: විවිධ, නොයෙක් ප්‍රයකාර ඇති: විහග6, සියුරු7 කිඳුරු කුරවි ඇ7 ලිහිණි ගණයන්9 විසින්: බහුවිධ, නොයෙක්10 ලීලායෙන්: නදිතානි,11 කුල්නා ලද:12 වනානි, වනයෝ: විමල, පහන් වූ: අභිනීල, සුනිල් වූ: විපුල, බොහෝ වූ: සලිල, දියෙන්: පුරිතානි, පුරන ලද වූහ: පජ්ජුන්න, ප්‍රිද්යුුම්නයා විසින්:13 උප්ඵුල්ල, සුපිපි: කල්හාරා, හෙල්මැල්: කුමුද, කුමුදු: රත්මහනෙල්: කුවලයානි, නිල් මහනෙල් ඇතියව්හ:14 අභිනදිත, තරකොට හඬන ලද: සමද, මදසියෝ: කාදම්බ, කලහසුන්ගේ:15 කදම්බකානි, මුළු ඇතියව්හ:16 තිරන්ත, විල් වැළයෙහි: ජාත, දුනු: දුම, වෘක්ෂයන්ගේ: කුසුම, මලින්: සමාකින්නානි, සැදියව්හ:17 කෙතකිධූලි, දුනුකේ භළුයෙන්:18 ධුසර, දිඹිල් හුන්: කුල, සලිලානාමාශය: පුළිනානි, වැලි ඇතියව්හ: සලිලාසයසහස්සානි, විල් දහස්හු:19 සලිලානාමාශය: සලිලාශයඃ සුගන්ධ, සුවඳ මුදු, මොළොක් වූ: සීතල, සිහිල් වු: අනිල. මාරුතයන් විසින්: පරීගතානි, ඇවිදිනා ලදුවව්හු20 ගුවනවිවරානි, ගගන කුහරයෝ: වෙළුරිය කඤ්චුකා, වෙරළුමිණි කසු: අවගුණ්ඨිතානි විය, පෙරවියන් වැනියවිහ. සද්දලදල, හීතණපතින්: හරිතානි, නිල් වූ: ධරණිමණ්ඩලානි, මහීමණ්ඩලයෝ: ධම්මස්ස ඉස්සරො, ධම්මිස්සරො, තස්ස, ධම්මිස්සරස්ස, ධම්මසාමිනො, දස බලස්ස ඉදානි අධුනා කුල නගර21 ගමන සමයොති, දට්ඨබ්බො, ගමන වණ්ණනං, ගමන් සඳහා වර්ණිනා, බ්රසහ්ම, බඹුන්ගේ: සුර, දෙවියන්ගේ: අසුර, දානවයන්ගේ: උරග, නා රජුන්ගේ: මකුට, වොටුන්නෙහි22 මණි භමර, සිළුමිණි නමැති බමරුන්23 විසින් පරිචුම්බිකා සෙවුනා ලද: චරණ, පතුල් නමැති: කමල යුගලො, පියුම් යුවළ24 ඇතියේ: ජඬ්ගමො, යන තනිහි ගමෟ - සෘපෟ - ගතෞ යන ධාතුයි. ඔහු කෙරෙන්, පරව ‘පුනඃ පුතගීච්ජති25 භෘශංවා ගච්ඡති’ යන වක්යනයෙහි සඩ්26 ප්‍රතත්‍ය2ය කොට27 යඩ්හට28 ලුක්කොට යඩි ලුගන්තයෙන්29 අචි30 කළ ජඩ්ගලම ශබ්දය සිද්ධ වේ31 තනක ගිරවරො, යන තන්හි
1. නොයෙක් A B C G 2. ස්ථාන C 3. පෑ ඇති B C 4. සංවයවුහු A 5. ඇතියවුහ C ඇතිවුහ G 6. විහඩඟ C 7. සිවුරු B කියුරු G සිසුරු C මියුරු A 8. ඇති A 9. ලිහිණියන් D 1. නොඑක් A E 11. නාදිතිනි A 12. කුල්නාද A E 13. පද්යකමනයා විසින් G 14. ඇතියවුහ A B C G 15. කාලහසුන්ගේ A C F 16. ඇතියවුහ A B C G 17. සදිය වූහ A සැදිය වුහැ B සැදය වූහ C 18. දුනුකෙහළුයෙන්A C 19.දහස්වහු C 20. ලදවවුහ C ලදුව වූහ B ලදු වූහ G 21. නගරං B 22. ඔටුන්නෙහි A C E 23.ඔමරුන් F G 24. යුගළ G 25.පුතගර්ග හව්ඡති F 26. යම් A B C E F G 27. කොටස A B E 28. ඕගට A B C E F යමි ඕහට G 29. යඕලුගන්තයෙන් A E F යම්ලූගන්තයෙන් G 30. අවි A F අවි E 31. වෙයි B
කනක පර්වයතයනට වර වූයේ, මේරු පර්ව තයයි, රන් පවුල්1 පෙරෙව,2 බුදුන්3 පිරිවැරූ4 සගහු රත්පලස් පිරිඛෙව් වැනි වුහ. එසඟුන් මැද වඩනා බුදුහු ජඩ්ගම් රුවන්5 මෙරක් වැනි වූහ, යූ සේයි,. සරීර රස්මිහි, දේහ ප්‍රුහායෙන්:5 වනත්තරං, වන අතුරු: ඉන්ධධනු, දෙව්දුනු: විජ්ජු, විදුලිය: තාරාගණ, තාරාවලීන්ගේ:7 පහාවිසර, ප්‍ර භා ප්‍රරවා‍හයෙහි: විප්ඵුරිත, දිපිතීන්: විරචිතම්ව: සැදුම් ලදුවන්: කුරුමානො කරනුයේ: කපිලභිධානිල, කපිල නම් අභිධාන ඇති: විවිධ, නොයෙක්:8 කුසුම, මල්හි: දල, පෙත්තෙන් හා: රජ, මුවරදින් හා: අලඞ්කත, සැදුම්9 ලද: පුලිනතලා, වැලිතෙලෙන්: අභිරාමෙ, අභිරම්යල වූ: නි‍ෙග්රායධාරාමෙ, නිග්රෝලධ නම් ශාක්යෙ නරපතිහි10 කරවු උයන්හි:11 ඤාති, නෑයන්ගේ: මද, ජාතිමද‍ග්රෝ‍ත මදිදි12 මදයනු දු මාන, ළදරුවා නොවදුම්හ යන13 අභිමාන ද: මද්දනං, මිරිකනු වූ: සුර: දෙවියන් හා: නර මිනුසනුන්ගේ: නයන: ඇසට: රසායනං, රසියින් වූ: යමක, යුවළ යුවළැවැ සිය සිරුරින් වැහෙන දිය කඳ, සුවහස් ඇති: පාටිහාරියං පෙළහර, දෙවින්දවන්දිතං, දෙව්‍‍රජුන් විසින් වඳනා ලද:14 පාදාරවින්දං, පා පියුම්: පොක්ඛරවස්සාවසානෙ, පුස්කල්වර්ත ක15 නම් මේඝය නැගීමට ඉක්බිත්තෙන්: ධම්මවස්සං වස්සපෙත්ව‍ා, දයම් නමැති අමා වැසි වස්වා: ජන, මහාජනයන්ගේ: සිත් නමැති: අවනි, පොළොවින්:16 සමුග්ගත, නැගෙන ලද: කිලෙසධූලි නිකරං, කෙලෙස් නැමති:17 රජස් සළා: නෙක සත, නොයෙක් සිය: යුවති, තරුණින් විසින්: පරිවුතා, පිරිවරන ලද්:දී: මරකත, මරාමිණි මුවා, වාතපානවිවර18 කවුළු දොරින්, විනිග්ගත, පිටත් වූ: මුඛමණ්ඩලා,19 මුවන්20 මඬුලු ඇත්තී: විකව, සුපිපි, කමලකොසපුටා, මල් ගැබ්21 ඇති: අම්බරතලගත, ආකාශ තල ගත වූ: කමලිනි විය, මහනෙල් විලක් සෙයින්: විරාජමාන, දිලියෙනු වහු:22 රාජෘ - දිපිතෞ යන ධාතුයි, රජනිකරොදය, සඳ උදයින්: විබුජ්ඣමානා පුබුදිනා23 කුමුදිනි විය, කුමුදු වනයක් මෙන්: විකසිතහදයා, ප්‍ර බුද්ධ වු හෘදය ඇත්තී:24 ආනන්ද ජල, සතුටු කඳුලෙන්: ලුලිත, ඇළලෙන ලද, ලොවනා, ඇසි ඇත්තී: භූසන මණි, පළඳනා මිණියෙහි: කිරණ, රශ්මියෙන්: භාසුරං25 දිලිහෙන: ජඞ්ගම, යතුරු ගත්: රතනමෙරුගිරිසිරියා, රුවන් මෙර ගිරි පියවෙකින්.26 කපිලපුර, කිඹුල්වත් පුර නැමැති:27 ජලනිධි මජ්ඣෙ, මුහුදු මැදෙහි විවිධ, නානාවර්ණ,වූ:
1.රත්පල් C 2. පෙරව A B Fපෙරවැ E පෙර C3. බුන් C බුදු G 4. පිරිවැරැ E F 5. පිරිකෙවි C G පිරිවෙව් F 6.ප්‍රාභාවෙන් F 7.තාරාවලින්සේ D 8.නොඑක් D 9.සදුම් C 10.නරපතිහු D 11. උයන් C 12.මදාදීන් A 13.යනු B 14.ලදද C 15.වෘත්තක A 16.පොළො විසින් A 17.නමැති D 18.වාතපාන විවරං A 19.මුඛමණ්ඩල A C 20.මුවන් C උවන් F 21.ගබ් F G 22. වවුහු A E F වවුද B වුවහු C 23.පුබුදින A පුදිතා F 24.ඇත්තීද A 25.හාසුර B C 26.පියොවෙතින් D 27.නමැති D
රස්මිමාලාකුල සරීරො
[සංස්කරණය].........., රශ්මි මාලායෙන් ආකුල වූ ශරීර ඇතියේ: සකල භුවන, සියල් ලෝවැස්සන් විසින්: වන්දනීයො, වඳනා ලද්දේ: විකසිත, පුබුදු: දලසතං, පෙති සියක්1 ඇති: ආළොල, මඳ මඳ වැ ලෙළෙන: කෙ‍සර සහස්ස, කෙසුරු2 දහසින්: ජට්ලං, අවුල් වූ: මකරන්දමධුසිකරවස්සිනං,3 මුවරඳ මී පොද වස්නා: නීල, නිල් වූ: පිත, රන්වන් වූ: ලොහිත, රත්වූ: අවදාතං, සුදු වූ4 පටිපදං, පියෙහි පියෙහි: උග්ගතං5 නැගි: පදුමං, පියුම්: අක්ක‍මන්තො, මඩනේ: දෙව, තව පුත්තො යන තන්හි6 දේව ශබ්දය, සංවෘත දෙවියන් කෙරෙහි වැටේ. අමරවර7 සෙනාය විය. සක් දෙවි රජහුගේ8 පිරිසක් බඳු: පරම, උතුම් වූ: රුචිර, මනෝඥ වූ: දස්සනාය, දශින9 ඇති: අසෙස නරපති තිලක භූතො, හැම රජුන් මුදුන්10 පත්: මුනිවරජනකරාජා, බුදුරජ11 පියේ: සුදොවුන් රජ: ‘නතෙ’ යන තනිහි12 පෙදෙන් පර තෙ ශබ්ද ස්වාම්යුථයෙහි වැටේ. නවර, නවර යනු13 අම්රේනඩිත වචනය තුරිත වූයේයි.14 සක්යහපුඬ්ගව, ශාක්යුයන් කෙරෙහි ප්‍රනධානය: ඛන්තියසතසහස්සෙසු, යන තන්හි15 ‘ක්ෂතාත් ත්රාශයත16 ඉති ක්ෂත්රඃන’ යි ගත් වන බැවින්, ආදි රාජ17 වූ උපහත වු18 සත්වයන්ට ත්‍ා6ෙණය පරිපාලනය කරනුයේ19 ක්ෂත්ර නමර විය. ඔහු දරු මුණුබුරෝ ක්ෂත්රි ය නම් වුහ. පුණ්ණ චන්දොදයං, පුන් සඳහුගේ උදය ඇති: මුදු, මොළොක්20 වූ: කරසහස්ස, රස් දහසින්: සංවඩ්ඩිත, වඩන ලද: රතනාලයමිව, මුහුදක් සෙයින්: මුදු, මෙළෙක්21 වූ කොකැකුළු කොට, ධමින්22 සෙමින්23 ගන්නා වූ: කරසහස්ස, කරවුවර24 දහසින්: සංවඩ්ඩිත වඩනා ලද: රතනාලයං: රුවන් කොටාර ඇති: සුර ගජමිව, දිව්යහ හස්තියක්හු සෙයින්: අවිච්ඡින්න, නුසුන්:25 මහාදානසන්තානං, මහත් දාන සන්තාන ඇති:26 මෙහි දාන ශබ්දය, සුර ගජයා කියන පක්ෂයෙහි මද කියයි. රාජ භවන කියන පක්ෂයෙහි දන් කියා: විමල, නිර්මාල වූ: විපුල, බොහෝ27 වු: මධුර, මියුරු වූ: ඔදනෙන, බතින්: චලිත, චලිත වූ: 28 චුළාමණි,29 සිළුමිණියෙහි: මරිච්මඤ්ජරිහි, රස්කැනින්:30 පිඤ්ජර, පිඟුවන් වූ:31 අඤ්ජලිනි, ඇඳිලි32 ඇති: මකරකෙතු, මුවරදදාගේ: පතාකා, ඔඩී33 බඳු:34 රඤ්ඤා, සුදොවුන් මහ රජහු විසින්: පීතිවිසාල, ප්‍රීාතීන් විශාල35 වූ: ලොචනා, ඇස් ඇති
1.සියත් B C සියයන් G 2.කෙසරු A 3.වස්සිතං C 4.සුදුසු වූ C 5. උග්ගත්තං B 6.තැන්හි A 7. වර-(ඌනයි) C 8. රජු‍ගේ C 9. දයාදර්ශ න B 101දුන් C 11. බුදුරජහු B D G මුතිරජහු F 12. තැන්හි B D 13. යනු B 14. වූ සේයි C 15.තැන්හි A B E F 16. ත්රා.යන A B C 17.ක්ෂත්රු වූ A B C F ක්ෂත්රරය වූ F 18. උපගත වූ B 19. කරනු A F 20.මෙළෙක් D 21.මොළොකි A F G 22. දැමින් C ධැමියන් G 23. සෙමෙන් B 24. කරව්වර C E 25. නොසුන් E F G 26. ඇතියේ C 27. බෝ G 28. චලිත G 29. වුඩාමණී A B C E F 30. රස්කනින් F 31. පින් වූ A E F G පිවූ B 32. ඇදිලි A B C D ඇඟිලි G 33. ඔඩී C E 34. බඳු වූ A F 35. විසාල A B E F
යවිහු:1 පසාදාවනතා,2 ප්‍ර‍සාදාවනත වුවාහි:3 චුල්ලජනානියා, සුළු මව: මහාපජාපතියා, මහති වූ උදාර වූ ප්‍ර්ජාවන්ගේ ජනනයෙන්4 හා පාලිතයෙන් හා මහා ප්‍රාජාපතී නම් ලද: ගොතමියා සහ, ගෝත්රෙයෙන් ගෝතමී නම් ලද දේවිය හා සමඟ: නිජ, තමාගේ, රාජකුල, රඡ කුල5 නැමැති, කුමුද ඝණ්ඩ, කුමුද6 වනයට: චන්දමණ්ඩලො, චන්ද්රජ මණ්ඩලයක් වැනි වූයේ: රූපකාය දස්සන, රූපකායදශිනයෙන්: ව්යා,වෘත වූයෙ:7 වෘඤ්-සම්භක්තෞ- යන ධාතුයි. ජනනයන, ජනයන්ගේ නයනයට: පසාදජනනසමත්ථාය, ප්‍රුසාදයන් ජනවන්නට8 සමර්ථ වූ: සබ්බාකාරපරීපූරාය,9 සර්ව‍කාරයෙන් පරිපූර්ණ වූ: දෙතිස් මහා පුරිස ලකුණෙන් සැදුම් ලද:10 සබ්බඩ්ගමච්චඩ්ගසිරියි, සර්වා්ඞය ප්‍රසත්‍යපඩ්ග ශෝභායෙන්:11 අශිත්‍යගනුව්යයඤ්ජනයෙන්: සුවණ්ණ කිංකිණිකං, රන් රසු කලම්:12 ආසාපරිපාලිතං, ආශායෙන් පරිපාලිත වු: තද්ධදයන්ති,13 තස්සා හදයං: තටද්වයගත, තටද්වයට උපගතවූ: දෙමැද14 බිනට ලඟ වූ: රවිරජනිකරො, රිවිසඳ ඇති: ජඞ්ගමො. ගමන්ගෙත්: ගිරිවරො විය, ගිරිරජ්හු සෙයින්:15 බිම්බාය භවනං, බිම්බා දේවියගේ16 භවනයට: භූවන විජායා, භූවන රූපයෙන් විජය කෙළේ. අභිනව, අලුත්, දළිත, සුන් කරන ලද: මනොසිලාවුණ්ණවණ්ණෙන, රක් සුණු17 පැහැ බඳු: අඞග, ඇඟින් නික්මෙන ලද: ලාවණ්ණ, යහපත් වූ: පහාපවාහෙන, පැහැ වතුරෙන්: අමතරසනදීපුරෙ‍නෙව, අමාරස වතුරකින් මෙන්: අස්සුබින්දූපාත, හෙන කඳුලු බිඳින්: අල්ලදුකුලා, තෙත් දුහුල් ඇත්තී: වාමකරතල, වමත්ලෙයෙන්: නිහිත, තුබු: මුඛ කමලා, වුවන්18 පියුම් ඇතිව: නිසින්නා. හුන්නී: අන්ලබල, වායුවේගයෙන්: විලුළිත, කම්පිත වූ: කඤ්චන ලතා විය. රන් ලියක්19 සෙයින්20 රකනාචලස්ස21 රන් ගලක්හුගේ, පාදමූලේ යනු හා සබඳ, ජිනවරස්ස ජිනවරයාගේ: පාදමුලේ, පාමුල්හි:22 පඤ්චප්පහා, නීල පිත ලොහිතාදී පස් පැහැයෙන්:23 නැගිමෙන්: සමුජ්ජල, දිලියෙනු වූ: විසාල මහත් වූ: නයන නුවන් නමැති: කුසුමෙහි, මලින්, අස්සු, කඳුලු නමැති: මධු බින්ධුහි, මී බදුන්: විකිණ්ණ, විසිර ගියා වූ: නීල, නිල් වූ: කුටිල, බඹුරු24 වූ : ධම්මිල්ල, කේශයන්ගේ: මොලි, මුහුළු මැ: මධුපාවළී බඹරවැල25 ඇතිතී: මුදු, මොළොක් වූ28 මධුර, මියුරු වූ, ගිරා, තෙපුල්ම: භමරානුරාවා, බමර පියරැව් ඇතිතී: සුරත්ත, සුෂ්ඨු, රක්තවූ, කොමළ, මොළො‍ක්වූ: කරතල
1. ඇතියවුහ A B C E F G 2. පසාදවන්තා A B E G පසාදවන්තා C 3. ප්‍රතසාදවන්ත වුවහු A B C පසාදවන්ත වුවහා F G 4. ජනයන් හා E 5. රාජකුල A C D 6. කුමුදු C G 7. ව්යා වෘතවූ D 8. ජන්වන්නට C 9. පුරිය B 10. සදු ලද A 11. සොභාවෙන් C සොභායෙන් F 12. කලින් B 13. තද්ධ හදයන්ති A B C E F G 14. දෙමද C 15. විසින් C 16. දේවියන්ගේ C 17. රත්සුණු C සක්සුණු B 18. මුවන් C G මවුවන් A 19. රන් ලියසක් F 20. මෙන් A 21. රතනාමලස්ස A 22. පාමුලහි A 23. පස් පැහැයෙන් C 24. බඹුරු A B D බඹරු C E F 25. බඹරුවැළ C 26. මෙළෙක් වූ D E
අතුල් ම, පල්ලවෙන, පලුපතින්: කරීකර, ඇත්අතක් සෙයින්: ජීවරාසු, පිරුණා වූ: චාමිකරප්ජුතිවිසර, රන්වන් රස්1 විරෙන:2 ජඞ්ඝාසු, යුග දඟයෙහි: සොක සිනෙහ, ශෝක හා සනා මැ: අනිලවෙග, වායු වේගයෙන්: විලුළිතා, ඇළලෙන ලද්දී: බහුප්පකාරං පරීදෙවිත්වා, අනේකප්‍රුකාරයෙන් වැළප: දස්සන, යහදස්නෙන්: සවන, යහ හස්නෙන්:3 සම්ඵස්සෙන, යහපහසින්:4 චකිත, ශ්රා්න්ත වූ: හිරිණි විය, මෘගියක සෙයින්: සුතවර, පුත් උතුම: අයං: මේ: සසොධරා: යසස්5 ධැරූයෙන්6 යසෝධරා7 නම් ලද්දු8 බත්කසයින්: තව විරහාතුරා, තාගෙ විරහයෙන් ආතුර වූ: රත්න, රත් වූ:9 අරවින්නද කොසෙ‍සු, පියුම් ගැබ්හි:10 බාලාතපංවියළ ළහිරු රස්11 බඳු: අලත්තක රසං, ලතුපත් රසං, වරණ තලෙසු, පත්ලෙහි: නලිම්පන්ති, නොඕනි:12 කුසුමසර, මලවියාගේ: සරස්ස, විලට: කාලහංසෙ, කළහසුන්13 බඳු: මණි නුපුරං, මණි නුපුරයන්:14 පාද පඞ්කජ, පා පියුම්හි: සම්ඵස්සෙන, යහපහසින්: නානුගණ්හන්ති, අනුග්රනහ නොකරන්නී:15 නොගන්නීය යු සේයි. අපගත, විගත වූ: මේඛලා, මිණිමෙවුල්දම්හි: ආලාප, හඬින්: මූක, නිශ්ශබ්ද වූ: මජ්ඣහාගා, භිණු පියෙස් ඇත්තී: කාළාගරූපඞ්ක, කළුවැල් කල්කයෙන්: පත්තහඞ්ගං, පත්රභ භඞ්ගය: පයොධරහාරෙ, පියවුරු16 බරෙහි: නලෙඛයන්ති, නො ඇඳවන්නී:17 අනුපරවිත, නොබඳනා ලද: රොවනා18 බින්දු, ගොරද බිදින්: තිලකං, තලාටික්19 ඇති: සාළකං, ස්වභාව සිද්ධවූ, කියඹු20 සියො: ලලාට රෙඛං,21 නළල් රේඛා: ධාරයන්ති, උසුලන්නි, අපනීත, ගලවන ලද: හාර, මුත්හර, සිරොධරාභරණ, ගලබරණ: කණ්ණපුරා, කර්ණ භරණ ඇතිතී: දිවසකර, හිරින්: චන්ද සඳින්: තාරකා සමූහ, තරු මුලින්: සුඤ්ඤ, සිස් වූ: ගගන සන්නිහා, ආකාශයක්22 බඳු වී. ස්ත්‍රීරනට, පුරුෂයන් සූය්යා් දීන් සේ සිටි වන23 බැවින් කීහු: රණරණක, කණස්සල්ලෙන්: ඛිජ්ජමාන, ඛින්න වූ: මානසා24 සිත් ඇත්තී. බිදදෛ‍ෙන්යත, යන ධාතුයි. කුසුමධවලාහි, කුසුම ධවල වූ: වනලතානහි. වනලියන් විසින්: අතාළිතාපි, නොපහරන25 ලද්දී ද, : දර්ශවන මාත්ර‍යෙන්26 යන අභිප්‍රාසය.27 වෙදනා පරිපිළිකා, වේදනායෙන් පරිපිළිත වී.28 මන්දමාරුත, මන්දපමාරුතයෙන්: විධුතෙහි, විසිර ගියාවූ: කුසුම රජෙහි,
1.රුස් C රශ්මි A F 2.විරෙන A B F විසරෂයන් C 3.යහස්නෙන් B 4.යහපසින් A 5. යහස් D 6.ධරුසෙන් E 7.යශෝධරා D E 8. ලදදු A B C E F 9. රත් වූ A B 10. ගැප්හි B ගැහී F 11.රැස් A B G 12.නොඕනි A B G 13. කළුහසුන් B 14. මිණි නුපුරයෙන් D මණිපුරයන් F 15. අනුග්රBහ නොකරන A 16. පියයුරු C 17. නො ඇද වන්නී A B 18. රොවන A B 19. කලා ටිකක් ඇති A 20.සියඹු F 21. නලාට රේඛං A E F ලලාට ලෙඛං G 22. ආකාශය C 23. සිටින D 24. මනසා A F G මානස B 25. නොපහරතා D E F 26 මාත්ර යෙන් A F මාත්රකයෙ G 27. අභිප්‍රාදයයි D 28. පරිපීඩිත වී D පරිපීඩිත වූ B G
මල් රොණින්:
[සංස්කරණය]......... අලුඨිත, නොපහරන1 ලද: රුඨ - ලුට, ප්‍රදතිඝාතෙ, යන ධාතුයි. ලොචනාපි, ඇස්, ඇත්තීද,: අස්සුජලං, කඳුලු, මුඤ්චමානා, විහිදුනි: මෙයට විනා එරජගෙහි2 අශ්රැ ජල කාරණා නැති3 යන අභිප්‍රාBය.4 හංස, එවිලින් එවිලට,5 යන හසුන්ගේ, පක්ඛවාත, පියා වයින්:5 විතනෙහි, ඉසීග්යාවූ:7 උපවන සර, ගෙදික්නිවිල්හි,8 සිකරෙහි, පොදින්: අනාසිත්තාපි, නොතෙත්විද: අල්ල, ආද්රග වූ:9 තනුලතා, තනුලිය ඇත්තී: මෙයින් ඇය,10 යහ වියෝග11 සන්තාපජනිත12 ස්වේද ජල කනිකායෙන්13 ආද්ර සේ කියුහ. හංසීව, සහක14 සෙයින්: භවනකමලිනී, ගෙදිග්නි15 විල්හි: කල්ලොලදොලං, රළ ඊලට, මෙතැන්හි, ආරුළ්හා, යන්නක් අධ්‍යා1හාර18 කරනු.
ආනාරූළ්හාපි, ඇය සෙයින් කොනැගිදු17 පකම්පිත, සැලෙන ලද: ගත්තා, ශරීර ඇත්තී, කුසුමධූලි, මල්රොණින්: ධූසරෙහි, දිඹිලිහුන්: මධුකරකුලෙහි, බමර කුලන්18 විසින්: අදට්ඨාපි, නොඩහන19 ලද්දී දු: සඤ්ඩාතසන්තාසා, සඤ්ජාත සන්ත්රාගස ඇත්තී: තව වතං සමාදියිත්වි තොපගේ ව්රඩත සමාදාන කොට: එකාකිනී, එකලා: චක්කවාකි විය ව හුත්වා, සක්වාවක20 වැනි විඳ: විමල, නිර්මකල වූ: කමල, මහනෙල්හි, සිරිහර, ශොභාගත්: නයනො, ඇස් ඇත්තේ: චන්දකින්නරාපදානදෙසනා, පකිණ්ණක21 නිපාතයෙහි චන්දකින්නර චය්ර්ක‍ය දේශනා නමැති: සලිල සෙකෙන, උදපරීෂෙකයෙන්22 විරහදහනං, විරහ නමැති ගිනි: ‘සවායන්ති, සවෙ, අයං, නන්ද කුමාරොති, එත්ථ සකල කපිල පුරං නන්දන්තො23 තොසෙන්තො ජාතොනි නන්දො’, හේ මහා පජාපති24. ගෝතමීන් කුස හොත්තේය: සුදොවුන්25 රජාණන්ට දායේය, මහා පුරුෂ ලක්ෂණයෙන් සැදුම් ලද රූපකාය ඇතියේය. බුදුනට26 සතරගුලයට ඌනැ.27 චක්රසවර්ති වන්නට නිසි භාග්යඇ ඇතියේය.28 පඤචකළ්යාසණොපෙතාය, පඤ්ච කළ්‍ාදුණයෙන් සමුපේත:29 ඝනතර, සුවිභෙද්යත වූ30 තිමිර සඞ්ඝාතෙපි, අන්ධකාර නිකහෙහි දු: උක්කාකාරෙන, මිණිදඬු වැට පහන් සෙයින් විප්පුරිත, දිලියෙන:31 දෙහප්පහාය, ශරීර රශ්මි ඇති: චතුරඞ්ග සඞ්ගී තෙසු33 නෘත්‍යෙගීත
1.නොපහරනා D E G 2. එරජගෙයි B C 3. නැතිය G 4. අභිප්‍රාඩයි D 5. විලට B විලින් එවිලට F 6. පියා වසින් A B C E F G 7. ඉසිලි ගියාවූ A 8. ගෙදික් C 9. ආද්රිරස වූ A B ආද්රමශ F ආද්රවවූ G 10. ඈ B C 11. සහිවියෝග B හා වියොග G ධ‍ව වියෝග D 12. ජනන C 13. තනිකාරයෙන් A 14. හංසක F 15. ගදිගෙනි F ගෙදිගනි G 16. ආධ්‍යා භාර A B C E F 17. නොනිහුදු A නොතැගිද C 18. බමර කැලන් A 19. නොහඩන A නොවඩහන C 20. සක්වාවක් G 21. ප්‍රිතීණික A 22. උදකයෙන් B 23. පර්ශෝකයෙන් F උදකපටේකයෙන් G 23. නන්කසන්තො D නන්දනන්තො B ත්‍යාපදන්තො සෙන්තො C 24. ප්‍රඩජාපතී G 25. සුදවුන් G 26. බුදුනට C F 27. ඌන A B D F G 28. ඇත්සේය C 29. සමුපෙතව B G 30. සුවිහෙද A F 31. දිලිහෙන B 32. චතුරඞ්ග සහිතෙසු B
වාද්යක වංශය යන චතුරඞ්ග සඞ්ගීතයෙහි, සාකිය කුලභූසාය, ශාක්යව කුලට භූෂණයක් බඳු විය:1 ජනපද කල්යාවණියා,2 වියපත් කල්හි උත්තම රූපභාවයෙන් ජනපද වාසීනට3 කළ්යා ණ වන බැවින් එනම් ලද අභි‍රූප නන්දාවගේ: සරීර සම්ඵස්සං4 ලහෙය්යණ. ඔවුන් දෙබිහිනි ද වුව මෑට නිසි ස්වාමියෙකු වත්5 මොහු වුව මැනව. මොහට නිසි භාය්ර්ඔ‍යවක්6 වත් මැය වුව මැනව. හෝ චක්රරවරති වෙයි. හෝ7 ස්ත්‍රීහ රත්න වෙයි. නෑයන් බැණගෙන8 සැරහෙන්නට9 නිසි‍යගේ ශරීර ස්පර්ශන ලද්දේ වී නම්: පබ්බාජෙත්වා10 පැවදි කරවා: කුමාරාභරණ භුසිතං, කුමාරාභ‍රණයෙන් භූෂිත වූවහු:11දායජ්ජන්ති12 දාතබ්බට්ඨෙන, ආදාතබ්බට්ඨෙන ච¬13 දායාදං, වතුථු තදෙව දායජ්ජං නිරුත්තරං ධම්මරතන දායජ්ජං, නිරුත්තර වූ දහම්නමැති භෝගය: එයින වදාළහ. ‘ද්වෙ මෙ භිකඛවෙ හෙගා. කතමෙ දිවෙ, ආමිස හොගො14 ධම්ම හොගො ච. ඉමෙ ඛො භික්ඛවෙ, දිවෙ හොගා, එතද්ග්ගං භික්ඛවෙ, ඉමෙසං ද්වින්නං හොගානං, යදිදං ධම්ම හොගො’යි. අරි‍යගණ පරීවූ තොති, එත්ථ අරියාති, ආරකත්තා කිලෙසෙහි, අනයෙ15 න ඉරියන්තො අයෙ16 න ඉරියන්තො . සදෙවකෙන ච ලොකෙන අ‍රණියතො,17 බුද්ධා ච පව්චෙක බුද්ධා ච බුද්ධ සාවකා ච, වුච්චන්ති, ඉධ පන සාවකා එව අරීයා.’ පටුතර: ප්‍ර්භාස්වර වූ: කිරණමාලි, රශ්මි මාලා ඇති: අංසුමාලි විය, සුය්ර්ව‍යයා සෙයින්: පරීපාවිත, පරීපාත ගතවූ: චිත්ත, සිත් ඇති: ජන්තවො, සත්වයන්: මධුර, මියුරු වූ: මධුකර විරුත, බමර රැවි: ගීත: ගීතිකා: ගීයමාන, ගායනා කරන ලද: සකුසුම මල් සියො: පල්ලවහාරභරිත, පල්ලවයන්ගේ භාරයෙන්, හර වූ. නාන, නොයෙක්: ලතාවනිතා, ලිය වමියන් විසින්: අවලම්බිත, වෙළෙප් මහදත්හි18 වැතිරෙන19 ලද: තරුපති වරෙහි තුරු පියන් විසින්: සමුපසොහිත, හොබනා20 ලද: සිතෙ වනෙ, එනම් වනයෙහි, පිය සහායකෙනාති, එත්ථ වතුසු ඉරියාපථෙසු, සහ අයනතො, සහායො: භගිනි පතිනා, යනු අනේ වඬු සිටුහු21 බුහුන්22 රජගහ සිටු කෙරේ වන්නෙන් කියත්. රජගහා සිටු23 බුහුන්24 අනේ වඩු සිටුහු25 කෙරේ වේ.
1. විය (ඌනයි) D 2. ජනපද කල්යාවනි C 3. විසීන්ම A C F 4. සරීරප්ඵස්ස B 5. වුවත්A F 6. භාර්යාවකටත් B භාර්යාවක් C 7. හෝ (ඌනෙයි) C හො E F 8.බැණගත A 9. සරහෙන්නට A C ශරහෙන්නට F සැරහෙනට G 10. පබ්බජිත්වා C 11. වුවාහු A 12. දායජ්ජපත්ති B 13. ආදාතබ්බෙධිධාන ච (ඌනයි) B G අදාතබ්බට්ඨෙන E F 14. භොගා A B C E F G 15. ආනයේ B 16. අරිය A F G අරය A C E F G 17. අකරණියතො A C E F G 18. මහඳකිහි B C මහදන්තහි D E F මහදත්හි G 19.වැතිරණ B 20. හොබන A B 21. සිටුහු A F 22. බුහුණ A B බුහුත E F බුදුන් G 23. සිට C සිටුහු A 24.බුන් A F බුහුණ B බුදුහු C බුදුන් G 25.සිටහු B
දේවතානුභාවෙන, දෙවියන්ගේ ආනුභාවයෙන්1 පච්චුයෙති, ඵත්ථ පච්ජිම යාමාවසානං, පච්චූසො, දීපරුක්ඛමිව. පහන් රුකක් සේ: අබ්භ, වලාය: මහිකා, හිමය: ධුම්, දුම: රජ, ධූලිය: රාහු, අසුරිඳුය: යන පඤ්ඞ්ග, පස් අභින්:2 විනිම්මුත්තල, විප්‍රෙමුක්තවූ:3 අභිනවොදිත, අභිනවොච්තගවූ: පරිපූණ්ණ. ෂෝඩශකලායෙන් පරිපූර්ණපවූ: සරද සමය, පරාකල්හි: චන්දමණ්ඩලං විය4 ච, සඳ මඬලක් සෙයිනුදු:5 නයන ඇසට: ආ නන්දකරං, පරීතෝෂ ජනකවුවහු:6 පාද7 පත්ලෙන් නික්මෙන: රාග, රශ්මි: අජරං, අවිද්යාුමානවූ ජරා ඇතිවන බැවින් අජර වූ:6 හේ නිර්වා ණයි. අජර ශබ්දයෙන්, නිර්වාණ කියත් මිස දේශනා ධර්මන9 නො කිය හැකි නොයත්?10 යම් සේ සීතාභරණං කාව්යිම්, යන තනිහි11 උපචාරයෙන් තදභිදායිහි කෙරෙහි තදිව්යනපදෙශ12 කරන ලදද, එසෙයින් ම13 නිර්වයණ වාචක අජර ශබ්දයෙන් තත්ප්‍රනකාශක වූ දේශනා14 ධර්මර ද උපචාරයෙන් තදභිදායිහි කෙරෙහි තද්ව්ය පදෙශ12 කරන ලදද, එසෙයින් ම13 නිර්වයණ වාචක අජර ශබ්දයෙන් තත්ප්‍ර්කාශක වූ දේශනා14 ධර්මඑ ද උපචාරයෙන් කියනු ලැබේ. නොහොත් ‘ආයුර්ඝෘතම්’ යන තන්හි ආයුරු15 නිමිත්ත වූ සෘතය ආයුශ් ශබ්දයෙන් කියන ලදද, එසෙයින් ම ගතුවනට16 අජරත්ව නිමිත්ත වන බැවින් දේශනා ධර්මි ද, අජර ශබ්දයෙන් කියනු ලැබේ. අමරාදී ශබ්දියෝ ද එසෙයින් ම නිර්වරණ කියනු වුවහු. තත් ප්‍රලකාශක17 වන බැවින් තදුපචාරයෙන් හෝ තන්නිමිත්තයෙන් හෝ දේශනා ධර්මජ කියනු ලැබෙත්, අමරං යනාදී තන්හි අවිද්යිමාන වූ මරණ ඇත් වන බැවින් අමර වෙයි: මල රහිත වන බැවින් අමල18 වෙයි. අසම වන බැවින් අතුල්ය19 වෙයි: අවිනාශිත20 වන බැවින් අමෘත වෙයි: අමර අමෘත ශබ්දයන්ගේ කවර විශේෂ යත්? අමර ශබ්දයෙන් ක්ෂණික මරණ කියනු. අමෘත ශබ්දයෙන් සන්නති මරණ කියනු. නිර්ව ණ ක්ෂණික මරණ ඇතියන්ගේ21 නොද ඇති. සන්නති විච්ඡෙද ඇතියන්ගේ21 නොද ඇති. හේ මෙසෙයින් නිර්වා්ණයට, ක්ෂණික මරණ හෝ ප්‍රචබන්ධ විච්ඡේද හෝ නැතිවන බැවින් තත් ප්‍රාකාශක වූ ධර්ම යහට නොද ඇති: සන්තං, සර්වබපරීදාහයෙන්22 නැති වන බැවින් ශාන්තය23 අභයං දණ්ඩ දුර්ගිත ආදී භය නැති වන බැවින් අභයය: අසංඛතං, ප්‍රශත්‍යඅයෝත්පන්න නොවන බැවින් අසංස්කෘතය.24 සියුම් වන බැවින් නිපුණය: ප්‍රූධාන භාවයට
1. ආනුභායෙන් C 2. පස් ඇඟින් F G 3. විනිර්මුක්තවූ A 4. චන්ද මණ්ඩලම්ව B 5. සඳමඩලක් සේ සිනිදු C 6. වුහු B 7. පද B G 8. වුහු B වුහ A C E F G 9. දෙසනා ධම්ම A C දෙශ ධර්මස G 1. නොයෙක් G 11. තැන්හි A B E F 12. තදව්යා්පදේශ A B C 13. එසේ හෙයින්ම A B G 14. දෙසහ A B 15. ආයු A B G F 16. ගතුබනට B 17. තත්ප්‍රඅකාශ B 18. අමල්ය් A 19. අතුල D 20. අවිනාශි D අවිනාසිත F G 21. ඇතියන්ගේ A B C E F G ඇතියන් හේ A B C E F 22. පරිදාහය F 23. ශාන්තයැ B 24. අසංසිත්රි තය F අසන්ත්රි තය G
පමුණුවන බැවින් ප්‍රතණීතය: දිය පොළෝ1 සේ ගැඹුරු වන බැවින් ගම්භීරය: පර්වුතයකින්2 පහිත ව තිබූ, දෑරඟ මිණියක් සෙයින් දක්නට නො පිළිවන් වන3 බැවින් දුර්දර්ශ්‍යි.4 ධම්මං සුත්වා, පස් අනුසස් ඇති ධර්මනය අසා: එහි පස් අනුසස් නම් කවර යත්: වදාළෙ5 මැනො?
“පඤ්චිමෙ භික්ඛවෙ ආනිසංසා ධම්මසවණෙ, කතමෙ පඤ්ච අස්සුතං සුණාති, සුතං පරීයොදපෙති, කඞ්ඛං විතරති. දිට්ඨිං උජුං කරොති චිත්තමස්ස පසීදතා. ඉමෙ ඛො භික්ඛවෙ පඤ්චානිසංසා ධම්ම සවණෙ’යි. නයයහස්සපතිමණ්ඩිතං, නය සහස්‍රඤයෙන් භූෂිත වූ: සත්තහව, මිනිස් ලෙවිහි සත් ජන්මයක්: අලඞ්ඝනීයං, පැන නොයනු වූ: එයින් වදාළහ. ‘නතෙ භවං අට්ඨමං ආදියන්ති’ යි. සසඞ්ඝන්ති එත්ථ සඞ්ඝෙන සහ පවත්තතීති සසඞ්ඝො” අනසං, අස රහිත වූ: පව්5 නැති වූ: අමොඝවාදිනං, අමොඝ වාදීවු: නොසිස් තෙපුල් ඇති: ධම්මොඝවාහිනං,7 දහම් නමැති වතුරු පවත් වනු වූ: නානාවිධ ඛජ්ජක‍ාදිසමලඞ්කතං, නානාප්‍රා කාර ඛාද්යු විශේෂාදීන් ගැවසී ගත්: වණ්ණ ගන්ධ රස සම්පන්නං, වර්ණ,යෙන් ගන්ධයෙන් රසයෙන් සම්පූර්ණ වූ: සුඛ නිදානං, ලෞකික ලෝකොන්තර සුඛයට නිදාන වූ: ‘යස්මා තං ඵලං නිදදෙති ඉදං ගණ්හථ ඉති ආලපති විය තස්මා - නිදානං’ සුඤ්ඤාගාරෙ, ජනයන් විසින් ශුන්ය් වූ: සිස් වූ: අගාරයෙහි - ගෘහයෙහි: තථාගතා, තථාගතයෝ: පරම උතුම් වූ: රමණියං, රම්ය- වූ: සකීයං, තමාගේ: යතිජන, තපස්වී ජනයා විසින්: නිය්යාිනං, පැමිණෙන්නට නිසි වූ: යා - ප්‍රාතපණෙ යන ධාතුයි. ඡායූදකසම්පන්නං, ඡායායෙන් හා උදකයෙන් සම්පන්න වූ: රමණීයං අභිරම්යජ වූ:8 යොගානුකූල, සමාධියට අනුකුල වූ: යුජ - සමාධෞ යන ධාතුයි, කහාපණ, මසුරන්: කොටි සන්තාරෙන, කොළින් සිටුවා මස්සෙන් මස්සෙහි9 සටා අතුට: කිණිත්වා. විකිණි කොට ගෙන: ජලධර, මේ වෙලෙහි: පරිචුම්බිත, පැහැර සිටි: සිඛරමාලෙන, ශිඛර මාලා ඇති: කෙලාසගිරීවරෙනෙව, කෙලෙස් ගල් සෙයින්: සුධා, සුණුවමින්: ධවලෙන, සුදු වූ: වෙජයන්තම්ව, සක් දෙවිරජහුගේ වේජයන්ත10 මහා පාය සෙයින්: සමුජ්ජලිත, දිලිහෙන:11 නෙකභූමක, නොඑක්12 බුමු: ද්වාර කොට්ටකං, දොරටු ඇති: සුරචාප, දෙව් දුනු සෙයින්: චාරු, සිත්ගත්: තොරණ, තොරණින්: රමණීයෙහි, රම්යද වූ: විවිධ, නොයෙක් වැදෑරුම් වූ: විචිත්ත, විසිතුරු වු: රුචිර, සිත් ගන්නා වු: පාසාදෙහි: පහ පෙළින්: මන නයනානි, මන නුවන්: වලුම්පන්තං, වොලො ගන්නා:
1. පොළොව B C G 2. පර්වතයකින් E 3. නො පිළිවන C 4. දුර්දර්ශිතයි A F 5. වදාල A 6. පවු F 7.වාහිනි A B වාහිනිං G F වාදිනං C 8. රම්ය වූ C 9. මස්ස C 10. වෛජයන්ත D E 11. දිලිසෙන D 12. නොයෙක් B C
එයින් කියා එක් සමයෙක්හි
[සංස්කරණය].........., තුසිත1 පුරයෙහි2 එක් දිව්ය පුත්රවයෙක්: මධ්‍යCම යාමයෙහි, ශරීර ප්‍රිභායෙන්, දශදිශා දල්වමින්3 බැස, බුදුන් කරා එළඹ4 එවෙහෙර, තමනට ප්‍රී ති ජනවල පරිදි දක්වනුයේ,
‘ඉදං තං ජෙතවනං - ඉසි සංඝ නි‍සෙවිතං ආවුත්ථං ධම්මරාඡෙන - පීති සංජනනං මම,’ යි.
කෙලාසධාරාධර, කෙලෙස් ගල් සෙයින්: සරදම්බුද, සරා5 වලා සෙයින්: හිමකර,සඳහුගේ: කරනිකර, රස් කළඹක් සෙයින්: ධවල, සුදු වූ: සිනිද්ධ, සිනිදු වූ:6 සුද්ධ, නිකසළ වූ: මුදු, මොළොක්7 වූ: පුලින කල වැලි තෙලෙන්8 අභිරාමං, රමණීය වූ: මාධවී, යොහොමු:9 මධුගන්ධිකාදීසු,10 මී, සිඳුවර11 ඈ:12 කුසුම සණ්ඩ, මල් රැසින්: මණ්ඩිත, සැදුම්13 ලද: ලතා මණ්ඩපෙසු, ලිය මඩුයෙහි:14 සිත, සුදු වූ: සීතල, සිහිල් වූ: සිලා තලෙහි, සලවටනෙන්: සුඵුල්ල, සුපිපි: කමල, මහනෙල් ඈ මලින්: සමලඞ්කත, සැදුම් ලද, සිසිර, සිහිල් වූ; මධුර, මියුරු වූ: සලිලාසය, සලිලයනට15 ආශය වූ16 පිරි පොකුණින්: විභූසිත, සැදුම් ලද: පජ්ජලිත, දිලි‍ෙයන: ගන්ධකුටියා, ඟද කිළින්:17 සිඛාප්පත්තං, මස්තකප්‍රා ප්ත වූ: විහාරං, කාරාපෙත්වි වෙහෙර කරවා: සුර, දෙවියන් විසින්: අසුර, දානවයන් විසින්: මුනි, තපස්වී ජනයන්18 විසින්: මනුජ, මිනිසුන් විසින්: වන්දනීයො, වදනා19 ලදුයේ: අමර, දෙවියන් හා: නර මිනිසුන් විසින්: පරිවුතො, පිරිවරණ ලදුයේ: සාවත්ථිග පත්වා, යන තන්හි20 එනුවර, ශ්රා,වන්ති නම්, කුමට විය21 යත්: ශ්රාවස්ත22 නම් ඍෂීහිගේ23 නිවාස භූමි වන බැවිනුදු, සිත24 නක්ෂත්ර යෙන් භූමි පරිග්රාහ කළ වන බැවිනුදු, නුවර පිහිටු වන කලැ25 ස්වස්ති උක්ත වන බැවිනුදු, මනුෂ්ය්යනට26 උපභෝග පරිභෝග සර්ව0වස්තු එහි ඇතිවන බැවි නුදු, ශ්රා‍වස්ති නම් වී. එයින් කිහ.
“භුමෙ සබ්බූපකරණං27 - සාවත්ථියං සමොහිතං තස්මා සබ්බමුපාදාය - සාවත්ථිති පවුච්චති කොසලානං පුරං රම්මං - දස්සනීයං මනොරමං දසහි සද්දෙහි අවිවිත්තං - අන්න පාන සමායුතං
1.තුෂිත D E 2. පුරයෙක්හි B 3. දලවමින් E 4. එළබැ E 5. සරත් B 6. සිනිද්ධ වූ B සිනිදු C 7. මෙළෙක් D E 8. වැලි තලෙන් B 9. යොහොඹු B G D 10. මධුශන්දධිකාසු C 11. බිදුවර B G සිත්දුව‍ර E සින්ධුවර F 12. ඇති A 13. සදුම A B C 14. ලිය මඩු‍ලුයෙහි C 15. සලිලයන්ට C 16. ආශ්රFය වූ B E F ආශ්රධ වූ A C 17. හඳ කෙලින් F 18. ජනයා B 19. වන්දනා කරන A 20. තැන්හි A E F 21. වී A 22. ශ්රරවස්ති B ශ්රා.වස්ති A C E F G 23. ඍෂීහුගේ A C G 24. සිති A C F ශිති E ක්ෂිති B ශ්ර විප්වාර D 25. කල A B C 26. මනුෂ්යරයන්ට C G 27. සධූපකරණං A සබ්බුපකාරනං C
වුද්ධිං1 වෙපුල්ලතං පත්තං - ඉද්ධං පීතං මනොරමං ආලක මන්දාව දෙවානං - සාවත්ථි පුරමුත්තමං’යි.
එනුවර අසූ දහසක් නියම් ගම් පිරිවරන ලද්දේය. තුන්සිය තුන්සිය යොදුන් කසී කොසොල්2 දෙරට, අයට3 මුඛද්වාරයි: විමල, නිර්ම ල වූ: විපුල, බොහෝ වූ: ධවල, සුදු වූ: පුලින, වැලි: අත්ථතං, අතුරන ලද: නානා, නොයෙක්:4 සුරහි, සුගන්ධ වූ: කුසුමප්පකාර, මල් රැසින්: අභිකිණ්ණං සැදුම්5 ලද: සෙත, සුදු වූ: රත්ත, රත් වූ: නීල, නිල් වූ, කමල, මහනෙල්: ආරොපිතාහි, හිඳුවන ලද:6 මරකත, මරාමිණිමුවා: රජත, රිදීමුවා: කනක, රන්මුවා: එලිකාදි, පිළිමිණි මාවා ඈ: පුණ්ණ, මිණිවන් දියෙන් පුරන ලද: කලසමාලාහි, කලස:7 පෙළින්: උපරවිත, සදන ලද: විථිභාගං, විථි පාර්ශ්ව ඇති: සමුස්සිත, නගන ලද: විවිධ, නොයෙක්8 නවාමි ඇති: විචිත්ත විසිතුරු වූ: නෙකසහස්ස, නොයෙක්9 දහස්: ධජපටාකං, ධ්වජපාතාක10 ඇති: ධූප, ගඳදුමින්: අන්ධකාරං, අඳුරු වූ: අමරපුරසදිසසොහං, දෙවිනුවර හා සමාන ශෝභා ඇති: පුරවාසීහි පුජියමානො, පුරවාසීන් විසින් පුදන11 ලදුයේ: අභිනන්දියමානො, පසස්නා ලදුයේ, සුවණ්ණරසසෙකපිඤ්ජරං විය, කනක රස නිෂේකයෙන් මෙන් රන්වන් වූ: සුරහි, සුගන්ධවූ: කුසුම්, මල් ඇති; තරුවර, දෘම‍රාජයන් විසින්: නිරන්නතරං, අතුරු නැති: තුරඞ්ගසාරඞ්ගාදී12 යන තන්හි ආදී ශබ්දයෙන් සරහ මෘගයන්,13 රුරු14 මෘගයන්, චාමර මෘගයන්, රොහන්ත මෘගයන්, මාතමෘගයන්, කදලි මෘගයන්, විචිත්රා මෘගයන් කියනු. තරුණ, ලද:15 හරීණ, මුවන්ගේ: සඤ්චාර, හසර ඇති: මත්ත, මත්වූ: මොරසත, මොනරසියන්ගේ: සම්පඝෝසං, හඬඇති: අළිකුල, බමරකුලයන්ගේ16 ඣංකාර, ඣං ය හඩින්: ධව්නීන්: මුඛර, බණනවන්වු:17 සහකාරං, මී අඹ රුක් ඇති, මද, මද සහිත වූ: කොකිල කුල, කෙවිල් කුල සියන්ගේ: කල,18 මනෝඥ වූ: ආලාප, බිණිමෙන්,19 කොලාහලං එකනින්නාද වූ, උප්ඵුල්ල, පිපි, කුසුම, මඤ්ජරී, මල්කැන්හි, රේණු, මුවරදින්, පිඤ්ජරං රන්වනු වූ, අනෙක නොයෙක්20 කුසුම, මලින්: පරිමල, සුවඳ, වාහිතං, වැහෙනු වූ:21 ‘ජෙත වනං’ යන තන්හි ජේතයාගේ වනය ජේතවන නම්22 වේ.
1.වුද්ධි B C E F 2. කෝසල B 3. ආය D 4. නො එක් A 5. සදුම් C 6. පිහිටුවන ලද C 7. කලස් D G 8,9. නොඑක් A 10. පතාකං D ධ්ජ පතාක F 11. පුදනු C 12. තුරඞ්ග B 13. මෘගන් G 14. රූරු E F 15. ළදරි C 16. කුලයන්ගේ A 17. බණවන්වු C 18. කමල C 19. හඬින් C 20. නොඑක් A 21. වැහෙනුයි C 22. වෙහෙර නම් A