මහාවංශය - i
නමො තස්ස භගව‍ෙතා අරහ‍ෙතා සම්මා සම්බුඬස්ස.
මහා වංශය
සිංහල
පළමු වෙනි පරිචෙජදය
[සංස්කරණය]ශුඬවංශයෙහි උපන් (සකල කෙලශයන් කෙරෙන්) අන්ය නන පරිශුධවූ සර්වපඥයන් වැඳ ෙනාඅඩු නොයෙක් පරිචෙඡද ඇත් තාවු මහාවංශය කථනය කරන්නෙමි෴මේ වංශයනෙම පුරාතනයන් විසින් කරණ ලද්දේ නමුත් කිසි තැනෙක්ම ඉතා විස්තර කරණ ලද්දේය, නොයෙක් පුනරුකතදොෂ ඇත්තේය. ඒ දොසින් තොරකරණ ලද්දාවු (හෙයින්ම) සුවසේ ග්රවහණධාරණ කවහැකිවු ප්රෙසාදසංවෙගජනකවු පරමපරායාතවුද ඒ මහා වංශය (කථනය කරන්නෙමි. සජ්ජනයෙනි තෙපි) ප්ර සාද උපදවන්නාවු තන්හිද එසේම සංවේගජනකතන්හිද පහන් සිත් හා භයකමපා උපදවමින් ශ්රසවණය කරමි.මනාවීරවු අපගේ සර්ව ඥතෙම පුර්ව යෙහි දීපඬකරනම්වු සම බුදුන් දැක ලොකයා දුකින් මුදනු සඳහා සම්යෙක්සමෙඛාධියපිණිස ප්රාඬත්ථබනා කළසේක. ඉක්බිත්තෙන් එම සම්බුදුන් හා කොණ්ඩඤඤ නම් බුදුන්ද, මඞ්ගල නම් බුදුන්ද, සුමන නම් බුදුන්ද, ෙරවන නම් බුදුන්ද, සොහිත නම් බුදුන්ද, අනොම දසයි නම් බුදුන් ද, පදුම් නම් බුදුන් ද, තාරද නම් බුදුන් ද,පදුමුත්තර නම් බුදුන්ද, සුමේඬ නම් බුදුන්ද. සුජාත නම් බුදුන්ද, පියදාස්සී නම් බුදන් ද, අත්ථදදස්සී නම් බුදුන් ද, දම්ම දස්සී නම් බුදුන් ද, සිඬත්ථ් නම් බුදුන් ද, තිස්ස නම් බුදුන් ද, එසේම ථුස්ස නම් බුදුන් ද, විපස්සී නම් බුදුන් ද, සිබිනම් බුදුන් ද, වෙස්සගු නම් බුදුන් ද, කකුසඣ නම් බුදුන් ද, කොණාගමන නම්.බුදුන් ද, කාශ්යුප නම් බුදුන් ද, යන සුවිසි සම්යදක් සම්බුඞයන් ආරාධනාකොට උන්වහන්සේලා විසින් “සියලු (සමත්රිංබශක්) පාරමිතාවන් පුරා උතුම්වු සම්යුක්සංම්ඛාතියට පැමිණ උතුම්.ගෞතම නම්න් බුදුව සත්වොයන් දුකින් මුදාන්නේය”යි සම්යණක්
මහා වංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය. සම්බෝධිය පිණිස ප්රමකාශකරණ ලද්දේය. ඒ මහාමුහිතෙම.මගධරට උරුවෙල් දනව්වේහි බෝ මුලදි වෙසඟපුරු පස‍ෙළාස් වක්හි උත්තමවු සම්බෝධියට පැමිණියේ ය. ඒ සර්වඥවසීතෙම.උතුම්වු විමුක්තිසුඛය වින්දේ ඒ මධුරභාවයද දක්වන්නේ සත්සතියක් මුළු‍ල්ලෙහි වාසයකළසේක. ඉක්බිත්තෙන් බර.ණැසට වැඩ ධර්මුමචක්ර ය පැවැත්වුසේක. එහි වස්වසනසේක්මසැටනමක් රහත්කළසේක. සර්වඥතෙම ධර්ම්මදෙශනාකරණු පිණිස ඒභික්ෂු්න් යවා ඉක්බිත්තතෙන් (ඔවුනොවුන්) යහළුවු.භද්රුවර්ගයගික රජරුවන් තිස්දෙනෙක් (සෝවාන්පලාදිය දීමෙන්) හික්මවා කාශ්යතපාදි ජටිලයන් දහස දමනයකරණු පිණිස ඔවුන් නුවණ මුහුකරවමින් හෙමන්තක කාලයෙහි උරු වෙල් දනව්වෙහි වාසය කළසේක..ශත්රැෙමදිනය කරණ ශිලිවු සර්වඥතම උරුවෙල් කසුප්නම් ජටිලයාගේ මහායාගය එලඹසිටි කල්හි තමන් නොඊමෙහිවු ඔහුගේ ඉච්ජාවාරය දැන උතුරුකුරුදිවයිනෙත් පිණ්ඩනපාතය ගෙණවුත් අ‍නොදත්ත නම් විල සමිපයෙහිදි වළදා තෙමෙ සවස්.වෙලෙහි සම්යතක්සම්බෝධියෙන් නවවන සම දුරුතුපුර පස ළොස්වක්හි ලඩකැවිපය ශුඞකරණු පිණිස ලක්දිවට පැමිණිසේක. සර්වඥයන්වහන්සේ විසින් ලඞ්කාතොමෝ සසුන් බඹ ලත තැනෙකැයිද යකුන් විසින් පිරුණු ලක්දිව යක්ෂතයන්.බැහැරකටයුතයයිද දන්නාලදි ලඞ්කාවිපමධ්යරයෙහි මනො රම්යිවු ගංඉවුරෙහි තුනයොදුන් පුළුල් වු.රම්යපවු මහානාගවන නම් උයනෙහි යක්ෂ.යන්ගේ යුඬභුමියෙහි ලක්දිවවැසි යකුන්ගේ මහානීසංවර සමාගමය ප්රනසිඬ විය.
ඒ මහා යක්ෂනසමාගමයට පැමිණි සර්වඥතෙම එහි සමාගම.මැද ඔවුන්ගේ කිස්මතුයෙහි මහියංගන ථුපයාගේ ස්ථානයෙහි අහස්කුස වැඩසිටිසේක ඔවුන් භයජනකවු වර්ෂායවා හා න්ධාකාරා. පිය මැවුසේක. බියෙන් පෙළුනාවු ඒ යක්ෂුයෝ නීභයවු තථාගතයන් වහන්සේගෙන් අහස ඉල්වුහ. අභෂදායිවු තථගයන් වහන්සේ ඉතා භයින් පීඩිතවු ඒ යකුන්ට මෙසේ වදාළ.සේක. “යක්ෂභයෙනි, තොපගේ මේ භය හා දුක් මම පහකරන් නෙමි. තොපි සමගිව මෙතන්හි මව් හිඳනා තැනක් දෙන්න හුද? නොමදන්නහුද?” “නිදුකානෙනි, නුඹවහන්සේට මේ සියලුම ලක්දිව දෙම්හ අපව අභය දුනමැනවැ”යි ඒ සියලුම.යක්ෂනයෝ තථාගතයන්වහසේට කිවුය. ඔවුන්ගේ බියද ශිතද අන්ධ.කාරයද නසා ඒ දුන් භුමියෙහි පත්කඩ අතුව එහි වැඩහුන් සර්වඥතෙම එතැනින් ඒ පත්කඩ ගිනිගෙන දිලිසෙන්නාක්
පළමුවෙනි පරිචෙජ්දය. 8 කොට හාත්පසින් විශාලකළසේක. ග්රී ස්මයෙන් පීඩිතවු ඒ.යක්ෂ යෝ බියපත්ව (ලක්දිව) අනන්තයෙහි හාත්පසින් සිටියෝය. ඉක්බිත්තෙන් සර්වඥයන් වහන්සේ ඔවුන්ට රම්යතවු ගිරිදිවයින මෙහි ලඟාගළසේක. උන් එහි වත්කල තිබුනතන්හි තැබු සේක. සර්වඥතෙම ඒ පත්කඩ හැකුලුසේක (එකල්හි දෙවියෝ සර්වඥයන්වහන්සේ කරා) පැමිණියෝය. ඒ සමාගමෙහි ශාස්තෲන්වහන්සේ ඔවුන්ට ධර්මේමදේශනා කළසේක. නොයෙක් කෙළගණන් සත්වශයන්ට සොවාන්ඵලාදියෙන් ධර්මකමාවබෝධ වුයේය. සඞ්ඛ්යා්පථාතින සත්‍වයෝ තිසරණ පන්සිල් පිහිටියෝය.
සමන්තකූටපර්වතවාසීවු මහාසුමන නම් දෙව්රජතෙම සෝවාන්පලයට පැමිණ පූජාර්ගවවු සර්වනඥයන්වහන්සේගෙන්. පුඡනීයවු කිසිවක් ඉල්ලිය. සත්වණයන් කෙරෙහි හිතවූ නීර්මවමල කේශවත්ව් සර්වුඥතෙම හිස පිරිමැද කෙශයන් අත් ලක් පමන ප්ර දානය කළසේක. ඉක්බිත්තෙන් හෙතෙම එය ස්වර්ණ්මයවු උතුම් කරඬුවකින් ගත්තේ සර්වසඥයන්වරහන්සේ වැඩහුන් තැන්හි කරණලද්දාවු අ්ය මවිතරින් සත්රියන්වු අවටින් එක්විසිරියන් නන්වැදැරුම් රුව්නරැසෙහි තබා හෙතෙම ඉන්ර්ි නීලමයවු ථූපයකින් වසා නමස්කාර කෙළේය. (නැවත) “සර්ව ඥයන්වහන්සේ පිරිනිවිකල්හි ශාරීපුත්රවස්ථවීර.යන්වහන්සේගේ ශිෂ්යතවු මහත් සෘඩි ඇති සරභූ නම් ස්ථවිර තෙම දරසෑයෙන් සර්ව(ඥග්රීතවාස්ථිධාතුව ඍඩියෙන් රැගෙණ. (මෙහි) ගෙණවුත් එම චෛත්ය‍යෙහි තබා භික්ෂුගන් විසින් පිරි වරණ ලද්දේ මෙදෙවණි පාෂාණයෙන් වස්වා දොළොස් රියන් උස දාගැබක් කරවා වැඩිසේක.
දෙවනපෑතිස් මහරජානන් ස‍හෝදර උඩවුළාබය නම් කුමාරතෙම අද්භුතවු ඒ චෛත්යිය දැක වස්වා තිස්රියන් උස්වු චෛත්යැයක් කරවිය. එහි සිටි දෙමළුන් වඩනා දුටුගැමුනු රජතෙම ඊට අසුරියනක් කඤ්වුක චෛත්යියක් කරිවිය ඒ මේ මහියඞ්ගන ථූප‍යතෙම මෙසේ පිහිටියේය.* නීර්විකාරප්රයඥසම් පන්ත මහත් වීරපරාක්රමම ඇති ධර්මමමයට ඊස්වරවු සර්වවඥයන් වහන්සේ මෙසේ මේ වීපය මනුෂ්යායන්ට යොග්යටකොට උරුවෙල් දනව්වට වැඩිසේක෴මහියඬ්ගනාගමනකථා නිමි.
පස්මරුන් දිනු මහත් කරුණා ඇත්ත වු සියලු ලෝවැස්සන්ගේ වැඩෙහි ඇලුනාවු ශාස්නාවු සර්වරඥයන්වහන්සේ
- සර්වවඥයන්වහන්සේ මහියඞ්ගනයට වැඩියාවු කථාවස්තුව හා එහි පසුව දාගැබ පිහිටි ප්රනවෘත්තිය ගළපන ලදි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩ්ය
සම්යාක්සම්බොධීයෙන් පස්වෙනි වස ජෙතවනාවිහාරයෙහි වැඩ වසන සේක. මහොදර නාගය එසේම චුළොදර නාගය යන පීරිස් සහිතවු න‍ාගයන්ගේ මිණිපළඟ හේතුකොට එළඹ සිටියා වු යුඬය දැක, බක්මස අමාවක් පොහෝදින උදය කාල යෙහි ම උතුම්වු පාසීවුරු ගෙණ නාගයන්ට අනුකම්පා පිණිස නාගදීපයට වැඩිසේක එකල්හි මහත් සෘඩි ඇති ඒ මහොදර නම් නාගතොමෙ මුහුද පන්සීයයක් යොදුන් අසම නාග භවනයෙහි රජ වී උනුගේ නැගණිසොමෝ කන්වඩමන්නම් පව්වෙහි නාරජහට දෙනලද්දේය. උහුගේ පුත්රමතෙම චුළොදරනම් උහුගේ මෑණියන් පියවු නාරජතෙම උතුම්වු මිණිපළඟ මෑණිය්නට දී කාලක්රිඋයා කෙළේය. එසේහෙයින් මයිල නාරජු හා බැණනුවන්ිගේ යුඞයතෙම එළඹ සිටියේය. පර්වෙතවාසීවුද ඒ නාගයෝ මහත් ඍඩිමත් වුහ, සමිඩි සුමන නම් දෙවිතෙමෙද ජෙතවයෙහි පිහිටි තමන් යහපත් භවනයවු කිරිපලුරුක බුඬානුමතියෙන්ම ගෙණ ජත්රාිකාරයෙන් සර්ව ඥයන් මත්තෙහි දරන්නේ ඒ පෙර විසු ස්ථානයට ආයේය. ඒ දෙවිතෙම අනතුරුබැවෙහි නාගදිපයෙහි මනුෂ්යසයෙක් විය, හෙතෙම කිරිපලුරුක පිහිටි තන්හි බොජුන් වළඳන පසේබුදුවරය්න දුටුයේය. ඒ දැක සිත් පැහැද පාත්රියන් සුඞ කිරිමෙහි ශාඛයන් උන්වහන්සේලාට දුන්නේය. ඒ කර්මාමයෙන් හෙතෙම මනොඥවු ජෙතවනයෙහි දොරකොටු පස ඒ රුකෙහි උපන. හෙතෙම පසුව ඉන් පිටවුයේය. දෙවාති දෙවවු සර්ව ඥතෙම ඒ දෙවියාගේ අභිවෘඬියද බලා හිතපිණිස ඒ දෙවියාද වෘක්ෂවයද මෙහි පැමිණවුසේක. මොහාන්ධපකාර නසන්නාවු සර්වසඥතෙම එහි යඬමද්යෂයෙහි අභය වැඩහුන්නේ ඒ නාගයන්ට භ්ය් එලවන්නාවු අන්ධිකාරයක් මවාපෑසේක.(සර්වේඥයන්වහන්සේ, බියෙන් පෙළුන ඒ(නයින්) අස්වසන්නේ ආලොකයක් පැතිරවුසේක. සර්ව්ඥයන් දැක සතුටුවු ඒ නාගයෝ සර්ව්යන්වහන්සේගේ පා වැන්දොය, පස්වරුන් දිනු සර්වවඥතෙම සමඟිකරන්නාවු ධර්ම්මයන් ඔවුන්ට දෙශනා කළසේක. සතුටු වු ඒ දෙදෙන ම මිණි පළඟ සර්වමඥයන් වහන්සේට ප්රුදානය කළහ. ලොකනායකවු ශාසනාතෙම එහි බැස අස්නෙහි වැඩහිඳ, ඒ නාගරාජයන් විසින් දිව්යානගාර පානයෙන් සතපන ලත්සේක දිය වැසීවුද ගොඩ වැසිවුද අසුකෙළක් නයින් තුන්සරණයෙහිද සීලයෙහිද පිහිටවුසේක. මහොදර නම් නාගයාගේ මයිල්වු මණිඅක්ඛිකනම් වු කැලණියෙහිනාරජතෙම යුඞකරණු පිණිස එහි ගියේය සර්ව්ඥයන් පළමු මෙහි වැඩිකල සඬර්මණමදේශනාව අසා සරණසීලයෙහි
==පළමුවෙනි පරිචේජ්දය== 5
පිහිටියේ එහිදි (මෙසේ)තථාගතයන්වහන්සේට ආයාචනාකරන්නේ, “ස්වාමින්වහන්සේ! මේ තෙමේ නුමවහන්සේ විසින් අපට කරණලද මහත්වු අනුකම්පාවෙක, නුඹවහන්සේ මෙහි නොපැමිනි සේක නම් අපි සියල්ලෝ අලුවිම්හ. පුණ්යොඹදය ඇත්තවු තථාගතයන්වහන්සප, මා කෙරෙහි ද වෙන් වශයෙන් නුඹවහන්සේගේ කරුණාව වේවා නැවත මෙහි ආගමනයෙන් මගේ වාසභුමියට වඩිනාසේකවා”යි කීයේය. භාග්යආවතුන්වහන්සේ තුෂ්ණාම්භාවයෙන් මෙහි ආගමනය ඉවසා රාජායතන චෛත්යවය එහිම පිහිටිවුසේක. ලොකස්වාමිතෙම ඒ කිරිපලුරරුක ද මහරු මිණිපළඟද නමස්කාරකරණු පිණිස නාරජුන්ට ප්රිදානය කළසේක. “නාගරාජයෙනි, මාගේ පරිභොග චෛත්ය ය වඳිවු, නාගයෙනි! එය තොපට වෑඩ පිණිස ද සැප පිණිසද වන්නේ”යන මේ ආදිවු අනුශාසනා නාගයන්ට වදාරා ලොක්නුකම්පාකාරීවු සර්වුඥයන්වහන්සේ ජෙතවනයට ම වැඩිසේක෴නාගදීපාගමනය නිමි.
එයින් තුන්වෙනි වඬියෙහි ඒ මාණිඅක්ඛික නම් නාගරාජ තෙම එළඹ සඬඝයා සහිත තථගතයන්වහන්සේට නිමන්ත්රකණය කෙළේය. සර්ව්ඥතෙම සම්යාක්සම්බෝධියෙන් අටවෙනි වර්ෂ යෙහි ජෙතවනයෙහි වාසයකරණසේක් ලොකස්වාමිවු පස්මරුන් දිනු මුනීශ්වරතෙමෙ භික්ෂුහන් පන්සීයයක් විසින් පිරිවරණලද්දේ දෙවෙනි දවස ගක්තකාලය ආරොචනාකළකල්හි රම්යිවු වෙසක්මස පොර්ණකවාසි තිථියෙහි එහිදිම සහල සිවුර පොරවා පාත්රවය (ශ්රි‍හස්තයෙන්) ගෙණ ඒ කැලණිදෙසවු මණඅක්(නාරජහු) නිවෙසට වැඩිසේක. කැලණිසෑය පිහිටි තන්හි කරණලද රතනමණ්ඩපයෙහි සඬඝයාද මාහැඟිවු පළගෙහි තමන්වහන්සේ ද වැඩඋන්සේක. සමුහය සමඟවු නාරජතෙම සොම්නස්වුයේ දිව්යැවු ඛාද්යඋභොදායෙන් සඞ්ඝයාසහිතවු සර්වජඥයන් සන්තථිණය කෙළේය. ෙලාකානුකම්පා ඇත්තාවු ලොකනායකවු සර්වජඥතෙම එතන්හි ධර්මෙමාදෙශනා කොට අහසට නැගි (වැඩ) සමන්කුළු මතුයෙහි පාසටහන දැක්වුසේක. සඞ්ඝයා සහිතවුසේක ඒ පර්ව තපාදයෙහි සැපසේ දිවාවිහරණය කොට දිගාවැවට වැඩිසේක. ලොකාස්වාමිතෙම සඞ්ඝයා සමතවුසේක් එහි චෛත්යවස්ථානයෙහි වැඩහිඳස්ථානය ගෞරවයට පැමිණිම පිණිස සමාධියට සමව්න‍සේක. ස්ථානා ස්ථාන දැන්මෙහි ප්රනවීණවු මහාමුනිතෙමේ එතැනින් නැගිට මහමෙවුනාඋයන පිහිටි තැනට වැඩිසේක. ශ්රාටවක සඞ්ඝයා සහිත වු ලොකස්වාමිතෙම මහබෝ පිහිටි තන්හි වැඩහිඳ සමාධි යට සමවන්සේක. මහාථූපය පිහිටි තන්හිඳ එසේම (සමාධිය) මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
අර්ප ණය කළසේක. එසේම ථුපාරාමයෙහි දාගැබ පිහිටි තන්. හිද (සමාධියට සමවන් සේක.) ඉක්බිත්තෙන් සමාධියෙන් නැගිව ශෛලචෛත්යිය පිහිටි තැනට වැඩ ගණාධිපතිවු අවබෝධකළ සර්වෘ ත්ව ඇති සර්විඥතෙම සමඟ ආවාවු දෙවිසමුහය යන්ට අනුශාසනා කොට එතැනින් දෙව්රම් වෙහෙරට වැඩිසේක.
මෙසේ ඉතා මහත් දසා ඇත්තාවු ලොකයට ප්රුදීපයක් බඳුවු ප්ර්මාණරහිත ප්රේඥාඇති ලොකස්වාමිතෙම ලඞ්කාවාසී ජනයාගේ අනානත්ත්ථිුය බලමින් එකල්හි ලඬ්කාවෙහිවු දෙව නාග සමුහාදීන්ගේ වැඩද දක්වමින් මේ යහපත් දිවයිනට තුන්වරක් වැඩිසේක ඒ කරණකොටගෙණ මේ වීපය ධර්ම්ම නැමති පහනින් බැබළුමි ඇත්තාවු සජ්ජානයක් විසින් බුහු මන් කරණලද්දේය෴කල්යානණ්යා්ගමන නිමි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන්සංවේග පිණිස කළ මහාවංශ තථාගතාභිගමන නම්වු පළමුවෙනි අදියර නිමි.
දෙවෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]මහාමුනි නම්වු සර්වපඥතෙම මහාසම්මත රජහුගේ වංශයෙහි උපත, කල්පාරක්ෂමයෙහි මහාසම්මත නම් නරෙන්දාශයෙක්.වුයේය රොජය, ව‍රරොජය, එසේම කල්යා ණ නම් ඇත්තාවු (කල්යාලණය වරකල්යා,ණය යන) දෙදෙනෙක, උපොසථය, ම‍ඣාතුය, වරය, උපවරය, යන දෙදෙනෙ, චේතියය, මුවලය, මහාමුවල නමැත්තේය, මුචලින්දඋය, සගරය, සාගර දෙව නමැත්තේය, භරතය, භතිරථය, රුචිය, සුරුචිය. ප්රෙතාපය, මහාප්රෙතාපය. එසේම පණාද නම්වු (පණාදය, මහා පණදය යන) දෙදෙනෙක, එසේම සුදර්ශයනානරු නමැත්තාවු (සුදර්ශේනය, හාසුදර්ශදනය, නෙරුය, මහානෙරුය යන) පයචී මවු දෙදෙනා දෙදෙනයයි මහාසම්මත රජහුගේ දරු මුනුබුරු රජදරුවෝ වුහ අසඞ්ඛ්යාුසුප්තවු මේ අටවිසි මිහිපල්හු කුසා. වතිය, රජගහය, මියුථය, යන පුරයන්හි විසුහ. ඉක්බිත්තෙන් ඒ රජුන්ගේ පරම්පරාගතවු රජ දරුවන් සියයක් ද, සපණ සක් ද, සැටදෙනෙක් ද, අසුසාරදහසක් ද, ඉන් මෑතවු සතිස් දෙනෙක් ද, දෙතිස්දෙනෙක් ද, අටවිසිදෙනෙක් ද, ඉන් මෑතවු දෙවිසිදෙනෙක් ද, අටළොසෙක, සතළොසෙක, පසළොසෙක, තුද්ර සෙක, නවදෙනෙක, සත්දෙනෙක, දොළසෙක, ඉන් අන්යහවු පස්විස්සෙක, යළත්පස්විස්සෙක, දොළසසෙක, නැවතත් දොළසෙක, නවදෙනෙක, මඛාදෙවාදී අසුසාරදහසෙක, කළාර
2 වෙනි පරිචේජ්දය 7
ජනකාදි අසුසාරදහසෙක, ඔක්කාක රාජහු දක්වා සොළසෙක මේ මුනුබුරු රජහු රාශිව‍ශයෙන් වෙන්වෙන් පුරයෙහි කැමැති පරිද්දෙන් රාජ්යාානුශාසනා කළහ. ඔක්කාක රජහුගේ දෙටු පුත්වු උක්කාමුඛ නම් රජෙක් විය. නිපුරය, චන්දිහමන්තුය, චන්දජමුඛය, සිරිසජයය, වෙස්සන්තර මහරජය, වාමිය, සිංහ වාහනය. සිංහස්වරය, යන මොහු ඔහුගේ දරුමුනුබුරෝය, සීංහස්වර රජහු දරුමුනුබුරු රජුන් දෙයාසුදහසෙක, ඔවුන් ගේ අන්තිම රජ ජයසේන නම් විය --මොව්හු කිඹුල්වත්පුර යෙහි ශාක්යන රජහුයයි ප්ර සිධවුහ, සිංහභහු නම් මහාරජ තෙම ජයසේන රජහුගේ පුත්රනවුයේය, ජයසේන රජහුගේ දියණි තොමෝත යසොධරා නම් විය. දෙවදහ නම් නුවර දෙවඳහ ශාක්යරනම්වු මිහිපතියෙක් විය, උහුගේ අජන නම් කුමාර යෙක යළිත් කච්චානා නම්වු කුමාරියෙකැයි දරුදෙදෙනෙක් වුහ. ඒ කච්චානා කුමාරිකාතොමෝ සිංහභහු නම් රජහුගේ මෙහෙසි විය, ඒ යසොධරා නම් කුමාරිකාතොමෝ අජනනම් ශාක්යුරජහුගේ මෙහෙසි විය, අජන නම් ශාක්යොරජහුගේ මායා ය ප්රජජාපතීයයි දුන් දෙදෙනෙක් වුහ. දණ්ඬපාණිශාක්යක ය, සුප්රගබුඬ ශාක්‍යයසී පුත්ර යන් දෙදෙනෙක් ද වුහ, සිංහභනු නම් ශාක්යජරජහට වනාහි පුත්රගයෝ පස්දෙනෙක් ද, දුන් දෙදෙනෙක් ද, වුහ. ස‍ඬොදනය, ධොතොදනය, සකේකාදනය, අමි‍ෙතාදනය*යි. මේ පච පුත්රදයෝය. අමිතානය, ප්රිමිතායයි මේ දියණි දෙදෙනාය. අමිතා‍තොමෝ සුප්රේබුඬනම් ශාක්ය රජ හට මෙහෙසි විය ඒ මෙහෙසියට භුද්දකච්චානාය, දෙවදත්ත් යයි දරු දෙදෙනෙක් වුහ, මායාය, ප්රනජාපතීයයි ස‍‍ඬොදන රජහුගේ මෙහෙසී දෙදෙනෙක් වුහ, සු‍ඬොදන මගරජහට දා ඒ මායා බිසවගේ පුත්රයතෙම ඒ සර්වුඥවුයේය. මහාමුනිවු සර්වදඥතෙම සියලු ක්ෂිත්රිදයයන්ගේ මුදුන් වු ආවාහ විවාහාදියෙන් අසම්හින්කව මෙසේ පැවැති මහාසම්මත වංශයෙහි අන්තිම ජාතියෙහි උපන්සේක.
බොධිසත්වකවු සිඬාත්ථිහ නම් කුමාරයාහට භද්දකච්චානා නම් කුමාරිකාතොමෝ මෙහෙසි විය ඒ මෙහෙසියගේ පුත්ර්තෙම රාහුල නම් වුයේය. බිම්බිසාර කුමාරතෙමෙද සිඬාත්ථිමකුමාර තෙමේද යහලු වුහ. ඒ දෙදෙනාගේ පියරජහු දෙදෙනම යහලු ම් වුහ බොධිසත්වෙතෙම බිම්බිසාර රජහට පස්අවුරුද්දක්වැඩිවයස් ඇත්තේ විය. වයසින් එකුන්තිස් හවුරුදුවු බොධි සත්වවතෙම (බුඬත්විය පිණිස) අභිනිෂක්රුමණය කෙළේය. සහවු රුද්දක් දුෂ්කරක්රිෙයා කොට ක්ර‍මයෙන් සම්යඑක්සම්බෝධියට පැමිණ, ඉක්බිත්තෙන් වයසින් පන්තිස් හවුරුදු ඇතිවුසෙක්
- එක් පුත්රමයෙකුගේ නම් ගාථායෙහි නොකියනලදි.
. මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය බිම්බිසාර රජාණන් කරා පැමිණිසේක. ඉක්බිත්තෙන් මහ පැණැති බිම්බිසාර රජතෙම පසළොස්හවුරුදු වයස් ඇත්තේ සියපියහු විසින් අභිෂෙක කරණලද්දේ රාජ්‍යයට පත්විය.සොළොස්වෙනි වස පැමිනිකල්හි ශාසනාවු සර්වඥතෙම ඔහට ධර්මවමදෙශනා කළසේක. හෙතෙම වනාහි දෙපනස් හවුරුද්දක් ම රජ කරවිය. ඕහට සර්වමඥයන්වහන්සේ පැමිණෙන්නට පළමු රාජ්ය යෙහි හවුරුදු පසළොසක් වුහ. තථාගතයන් වහන්සේ ජිවමාන කාලයෙහි සත්තිස් හවුරුද්දක් වුහ බිම්බිසාර රජහු පුත්රස දුර්මෙමතිවු මහාමිත්රුද්රොිහි අජාතශත්රැව කුමා තෙම ඒ බිම්බිසාර රජහු මරවා දෙතිස් හවුරුද්දක් රාජ්යෙය කරවුයේය. අජාසත් රජහට අටවෙනි වර්ෂරයෙහි තථාගත යන් වහන්හසේ පිරිනිවිසේක. පරිනිර්වානණයෙන් පසු හෙතෙම සුවසී හවුරුද්සදක් රජ කරවිය.
සියල් ගුණයෙන් අගබැව් පැමිණි කේලශයන්ට වසඟ නුවු තථාගතතෙම මරණවසප්රා ප්ත වුසේක. මෙසේ මේ ෙලාකයෙහි යමෙක්තෙම භය උපදවන්නාවු අනීත්යාතාව (නුවණින්) දක්නේද හෙතෙම දුඃඛයාගේ පරතෙර පැමිණියේයි. මෙතෙකින් හුදිජනයා ප්ර සාදසංවේග පිණිසකළ මහාවස මහා සම්මත වංශ නම්වු දෙවෙනි අදියර නිමි.
තුන්වෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]පසැස් ඇත්තාවු අතුල්ය වු සර්වගයන්වහ‍න්සේ පන්සාලිස් වසක් ජිවත්වෙමින්, ලොකයට (හිතවු) සියලු කෘත්යකයන් සර්ව් ප්ර කාරයෙන් කළසේක්, කූසීනාරානුවර යම්කසාලයන්ගේ අතරවු උත්තමස්ථානයෙහිදි වෙසක්මය, පුරපසළොස්වක් දවස්හි, ලොකයා‍ගේ ඒ ප්රපදීපයතෙම නිවිගියේය. (පිරිනිවන්පෑ සේකි) ගණනපථාතික්රාාන්තවු භික්ෂුවහු එහි රැස්වුහ, එසේම ක්ෂ් ත්රි යෝද බ්රාරහ්මණයෝද, වෛශ්යුයෝද, ශුද්රූයෝද, දෙවියෝද රැස්වුහ. ඒ භික්ෂුරන් අතුරෙන් සත්ලක්ෂමයක් ප්රවධාන භික්ෂුහහුවුහ, එකල්හි මහාකාශ්ය්පස්ථවීරයන්වහන්සේ ම සඬ්ඝස්ථවීරසේක, ශාස්තෲන්වහන්සේගේ ශරීරසම්භන්ධ්වු ශාරීරිකධාතුකෘත්යලයන් කරවා ඒ මහාස්ථවීරතෙමේ ධර්මවමනමැති ශාස්තෲන්ගේ චිරස්ථිතිය ප්රා්ත්ථිවනාකරණසේක්, ලොකස්වාමිවු සර්වරඥයන් පිරිනිවි සත්වන දවස්හි, සුභද්රනනම් මහලු පැවිදුදාහු විසින් කියනලද දුර්භායෂිත වචනය මෙනෙහි කරමින්. (පාංශුකුල) චීවරදානයද තමන්වහන්සේ හා සමබැවිහි තැබිම ද සඩර්මාමය පිහිටුවන පිණිස සර්වැඥයන්වහන්සේ විසින් කරණලද අනුග්රදහයද
3 වෙනි පරිචෙජ්දය. 9
සිහිකරනසේක, ධර්ම.සඞ්ගායනා කරණු පිණිස, බුදුන් විසින් අනුදන්නා ලද්දාවු නවාඞ්ගශාස්නාශාසනධාරීවු සර්වාාඞ්ගයෙන් උපලක්ෂි තවු මහරහත්වු සංයතභික්ෂුාන් ම ආනන්දස ස්ථවීරයන් වහන්සේගේ කාරණයෙත් එක් නමක් අඩුවු පන්සියක්සම්මතකළසේක. නැවත ඒ ආනන්දවස්ථවිරයන් හැර සඞ්ගායනාව කරණු නොහැකියයි භික්ෂුදන් විසින් විශේෂයෙන් යාච්ඤ කරණලද්දේ ආනන්දකස්ථවිරයන්ද සම්මතකළසේක. සාධුක්රිාඩා සත්දවසය, ධාතුපූජා සත්දවසය යන අඬ්මාසය ගෙවා සියලු ලොවට අනුකම්පාකාරීවු ඒ ස්ථවිරයෝ “රජගහනුවර වස් වෙසෙමින් ධර්මුසංගායනාව කරම්හ අන්යථයන් විසින් එහි නොවිසිය යුතුය”ය නිශ්චයකොට, ඒ ඒ තැන ශොකයෙන් ආතුරවු මහජනයා අස්වසමින් ජම්බුවීපයෙමි චාරිකා කෙරෙමින් හැසිර කුශල පක්ෂ්ය පිහිටිම පතන්නාහු ඇසළමස ශුක්ල පක්ෂමයෙහි සමාඩවු සිවුපස ඇති රජගහනුවරට එළඹියාහුය. එහිම වස්එළඹිනාවු ස්ථිරගුණයෙන් යුක්තවු සර්වජඥමනයෙහි දක්ෂාවු ඒ මහාකාශ්යාපාදි ස්ථවිරයෝ තුමු අජාසත් රජහඉ කියාවර්ෂාා මාසයන් අතුරෙන් පළමුවෙනි මාසයෙහි රජගහනුවර සියලුම සෙනසුන්හි පිළිසකර කරවුහ. වෙහෙර පිළිසකරකම් නිමිකල්හ‍ි “දැන් අපි ධර්ම සඞ්ගායනා කරම්හ”යි රජහට වදා ළහ. (මවිසින්) “කටයුතු කුමකැ”යි පිළිවිසි රජහට හිඳිනා තැනක් (කටයුතු) යයි දැන්වුහ. ඒ රජතෙමේ “කොතැන්හි දැ”යි විචාරා උන්වහන්සේලා විසින් වදාළ ස්ථානයවු මෙහාර පර්වහතපාර්ශ්වයෙහි සප්තපර්ණනණගුහාවාරයෙහි රම්යාවු දෙව්සභාව හා සමානවු මණ්ඩපයක් වහා කරවුයේය. ඒ රජතෙම එය සර්වාප්රශකාරයෙන් සරසවා එහි භක්ෂුයන් ගණනින්ම අනර්ගුවු ඇති රිළි ඇතිරවුයේය. එහි දක්ෂි ණභාගය නිසා උත්තරදිශාහිමුඛ කොට මාහැඟිවු උතුම් ථෙරාසනයක් මොනවට පණවන ලද්දේ විය. ඒ මණ්ඩප මධ්ය යෙහි පෙරදිගට අභිමුඛකොට සර්වදඥයන්වහන්සේට සුදුසුවු උතුම් ධර්මායසනයක් මොනවට පණවනලද්දේ වුයේය. රජතෙම “අපේ කටයුතු නිමියේය”යි ස්ථවිරයන්වහන්ේසේලාට දැන්වුයේය. ඒ ස්ථවිරතුමු ආනන්දිජනකවු ආනන්දුස්ථවිරයන්වහන්සේට “එම්බා අනාන්දිය, සෙටදවන රැස්විමය එහි ශෛක්ෂුවු තොප විසින් ගමන නොහොබනේය. එහෙයින්, යුහ්මහත්තෙමෙ ස්වාත්ථිවයෙහි ප්ර්මාදරහිත වේව”යි වදාළෝ. මෙසේ මෙහෙයක ලද්දාවු ආනන්දනස්ථවිරතෙම විය්ය්ෙටද සමකොට (චතුර්විධ) ඊර්සියා පථයෙන් වෙන් ව රහත් බැව් පත්වු සේක. ඒ ස්ථවිරයෝතුමු වර්ෂාකමාසයන් අතුරෙන් දෙවෙනිමස දෙවෙනිදවස්හි සිත්කලුවු
මහාවංශය--පළමුවෙනි කාණ්ඩය ඒ මණ්ඩපයෙහි රැස්වුහ. එහතන්වහන්සේලා අනන්දාස්ථවිරයන් වහන්සේට සුදුසුවු අස්නක් තබා සුදුසු පරිද්දෙන් අසුන්හිවැඩඋන්හ. ඒ ආනන්දේස්ථවිරතොමේ අභිත්ඵලාප්රාරප්තිය හගවනු කැමැත්තේ උන්වහන්සේලා සමඟ නොම වැඩිසේක. “ආනන්දිස්ථිරතෙමේ කොතැන්හිදැ”යි කිසිකෙනෙකුන් විසින්කියනුලබන කල්හි, උන්වහන්සේ පොළොව කිමිද හෝ, අහසින් අවුත් හෝ තමහට තබනලද අස්නෙහි වැඩඋන්සේක ධූරන්ධ”රවු සියලු ස්ථවිරයෝතුමු විනයෙහි උපාලි ස්ථවිරයන් වහන්සේද, අවශේෂවු සියලුම ධර්‍ වයෙහි ආනන්ද්ස්ථවිරයන් වහන්සේද ප්රහධාන කළහ. (කාශ්ය්පනම්වු) මහාසථවිරතෙමේ තමන්වහසේම විනය විචාරනුපිණිස තමන් සම්මතකළසේක. උපාලි ස්ථවරතෙමේද විසඳනු පිණිස තමන්ම සම්මත කළ සේක. ඒ මහාකාශ්යාතප ස්ථවිරතෙම ථෙරාසනයෙහි වැඩහිඳ ඒ උපාලි ස්ථවිරයන් විනය විචාළසේක. ඒ උපාලි ස්ථිවරතෙම ධර්මා්සනයෙහි වැඩහිඳ එයම විසඳුසේක.
ක්රඳම දක්ෂි වු ඒ සියල්ලෝම විනයඥයන් අතුරෙන් අග්රඳ උපාලිස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් විසඳු ක්රපමයෙන් විනය සජඣායනා කළහ෴ ඒ මහා කාශ්යේප ස්ථවිරතෙම තමන් වහන්සේ සම්මතකොට ගෙණ, බහුශ්රැයතාදින් අතුරෙන් අග්රයවුසර්වනඥයන් වහන්සේගේ ධර්ම෴ගාණ්ඩාගාරාරක්ෂ්කාරි (ආනන්ද් ස්ථවිරයන්) ධර්මරය විචාළසේක, ආනන්දගස්ථවිරතෙම එපරිද්දෙන් තමන් වහන්සේම තමන් සම්මත කළසේක. ධර්මා සන ගතව ඒ ධර්මදමය නිරවශෙෂකොට විසඳුසේක. ධර්මාරත්ථායෙහි දක්ෂාවු ඒ සියලු ස්ථවිරයෝ තුමු වෙදෙහ මුතිවු ඒ ආනන්දළ ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් විසඳු ක්රකමයෙන් ධර්මහය සජඣායනා කළහ. මෙසේ සියලු ලොකයාට හිතවු රහතන් වහන්සේලා විසින් සියලු ලොකයා‍ගේ වැඩ පිණිස සත් මසකින් ඒ ධර්මසමසඞ්ගී හතොමෝ නිමවන ලද්දිය. මහාකාශ්යඒප ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් මේ බුඬශාසනය පන්දහසක් හවුරුදු පැවැත් මෙහි පොහොසත් කරණ ලද්දේයයි ධර්ම සඞ්ගායනාවසාන යෙහි පෘථිවිසන්ධා්රක ජලය අම්සත්වු මහා පෘථිවිතොමෝ ඉතාම හටගත් ප්රිමොදා ඇත්තියක්සේ සවරක් කමපිත විය. ලොකයෙහි නොයෙක් පරිද්දෙන් නොයෙක් ආශ්චය්‍්පිත යෝද වුද, මේ පරම්පරාතොමෝ ස්ථවිරයන් විසින් කරණලද හෙයින් ථෙරිය නම්වේ. ඒ සියලුම ස්ථවිරයෝ තුමු ප්රපථම සඞ්ගිතිය හා බොහෝ සියලු ලෙව්වැඩද කොට ආයු ඇතිතෙක් වැඩසීම් පිරිනීර්ව්යෝය.
4 වෙනි පරිචෙජ්දය 11
ප්රෝඥනැමති ප්ර දීපයෙන් මොහන්ධ කාර විධ්වංශනය කළාවු ලොකාන්ධවකාර
නැසිමෙන් මහපහන් බදුවු ඒ ස්ථවරයෝතුමුද, මරණ නැමති භයානක
මහපවනින් නිවනලද්දාහුය, එහෙයින් නුවණැත්තේ ජිවිතමදය
හරණේයි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන්සංවේග පිණිස කළ මහවස පඨම සඞ්ගිති නම්වු තුන්වෙනි අදියර නිමියේයි.
සතරවෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]අජාසත් රජහු පුත්ර මිත්රා.දොහිවු උදායිභ්රපද්ර රජතෙම ඒ අජාසත් රජහු මරවා සොළොස් හවුරුද්දක් රජය කරවුයේය. උදායිභද්රඋ රජහු පුත්ර වු අනුරුධ කුමාරතෙම ඒ උදායිභද්රය රජහු මරවාද, අනුරුධ රජහු පුත්රනවු මුණ්ඩධ කුමාරතෙම ඒ අනුරුඬ රජහු නසාදැයි මිත්රරද්රොඋහි දුර්ම්මතිවු ඕව්හුද රාජ්යුය කරවුහු ඒ දෙදෙනාගේ රාජ්යනයන්හිද අට හවුරුද්දක් ඉක්මුණහ, මුණ්ඩ රජහු පුත්රෙවු පඩිවු නාගදාසකතෙම පියා මරවා සූවිසි වසක් රජය කරවි. ඉක්බිත්තෙන් “මේ පිතෘභාතක වංශය”යි කිපි නුවර වැසසෝ සමඟිවුවෝ නාගදාසක රජහු පහකොට සාධුන් විසින් සම්මතකරණලද්දාවු සුසුනාගයයි. ප්රිසිඬවු අමෘත්යස යෙතු සියල්ලන්ට හිතසිත් ඇත්තෝ රාජ්යායෙහි මොනවට අභිසෙක කළහ. ඒ රජතෙම අටළොස් වසක් රජය කරවිය, උහුපුත් කාලාශොක රජතෙම අටවිසි හවුරුද්දක් රජය කරවිය. කාලාශොක රජහු රාජ්යුයහි දසවෙනිවස ඉක්මුණ කල්හි මෙසේ ගණන් පිළිවෙළින් සර්වජඥයන් වහන්සේගේ පිරිනිව් විසින් වර්ෂ් සියයක් විය. එකල්හි විසාලාමහනුවර වැසි අලජ්ජිවු නොයෙක් වජ්ජිපුත්ර්ක භික්ෂුයහු. සිඞ්ගිලොණකප්පය, චඞගුලකප්පය,එසේම ගාමන්තරකප්පය, ආවාසකප්පය, අනුමතිකප්පය, ආවිණ්ණකප්පය, අමථිතකප්පය, ජලොහි කප්පය,අදසකනිසිදනකප්පක, ජාතරූපාදිකප්පයයි * මෙසේ (අකැපවු) දශවස්තුන් කැපයයි ප්රදකාශකළහ. වැදැරට චාරිකා වෙහි වඩනා යසස්ථවිරතෙම ඒ ඇසුයේ, ෂඬ්හිය, ඇත්තවුබලප්රෙපත වු කෘකණ්ඩක පුත්ර)ව යසස්ථවරතෙම එය සංසිඳුවනු පිණිස උත්සාහ සහිතවුයේ එහි මහාවනයට වැඩිසේක.
- මෙහි ශෘඕගලවනකලප නම් ලුණුනැති ආහාර ලත් කාල ඒ හා මිශ්‍හිකොට වලදනු පිණිස ගෙරි අං ආදි කුලාවක බහා ලුණු පරිහරනයි-ව්යාධගුලකල්ප නම් ඉරනැම් දැගුල් සෙවනැලි වහතෙක් විකල් බොජුන් වැලදිමිසි - ග්රැවමාන්තර කල්ප නම් දැන් අන් ගමකට යමැයි පවුරුණු කළහු විසින් කැප නොකළ අත
මහාමංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඒ වැදැරථි වාසි භික්ෂුළහු පොහෝගෙයි දිය සහිත ලොහො තළියක් තබා “සහගව කහවණු ආදිය දෙව්” කියා උපාසකයන්ට කීහු, ඒ ස්ථවිරතෙම “නොකැපය එය නොදෙව”යි වැලකුයේය, ඒ භික්ෂුබහු හශස්ථවිරයන් වහන්සේට පටිසාරණිය නම් කර්මයය කළහ, ඒ ස්ථවිරතෙම අනුදුතයෙකු ඉල්වාගෙන උහු හා සමඟ නුවරට පිවිසියේය. තමන් ධර්ම මවාදිඬව නුවර වැස්සන්ට හඟවා පෙරළා වැඩිසේක. අනුදුත භික්ෂුධහුගේ බස් අසා ඒ ස්ථවිරයන් වහන්සේට උපක්ඛපනිය නම් කර්ම‍ය කරන්නට ආවාවු භික්ෂු හු ස්ථවරයන් වහන්සේගේ ගෙය වටකොට සිටියෝය. ස්ථවිරතෙම අහසට නැගි එතැනින් කොසෑඹැනුවරට වැඩල අෂඬාගංග පර්වුත විහාරයට තෙමේ වැඩ පාවාරට වාසිවුද අවන්තිරට වාසීවුද භික්ෂුකන් සම්පයට වහා දුනසන් යැවුසේක.ඍණවාසහු සමභුතනම් ස්ථවිරයන් වහන්සේට ඒ සියල්ල කීසේක. පාවාරට වාසීවු සෑට නමක්ද, අවන්තිරට වාසීවු අසු නමක්ද යන සියලු මහරහත් ස්ථවිරයන් වහන්සේලා අ‍ඬොගංග පර්වනත විහාරයෙහි බැසිසේක්ලාය. එහි ඒ ඒ නැනිත් රැස්වු භික්ෂු්හු සියල්ලෝම අනුදහසක් වුහ. රාගාදි කෙලශ රහිත ඒ ස්ථවිරයන් වහන්සේලා මන්ත්රකණය කොට,ක්ෂි ණාශ්රනම බහුශ්රැිතකවු සොරෙයරට වැසි රෙවත ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඒ කාලයෙහි ප්ර මුඛවශයෙන් දැන උන්වහන්සේ දක්නා පිණිස ඒ තෙරුන් වහන්සේලා නික්මුණාහ. ඒ ස්ථවිර යන් වහන්සේ ඒ මන්ත්රරණය (දිවකණින්) අසා විසාලාමහනුවර වම වඩුනු කැමැත්තේ (පිරිවර සහිතව) ඵාසුගමන කැමැත්තේ එතැනින් එකෙණෙහි නික්මුණසේක. ඒ මහාඬ්යාිසය ඇත්තාවු ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් උදය උදය නික්මුණ තැනට, සවස සවස පැමිණෙන්නාහු ඒ රෙවත ස්ථවිරයන් වහන්සේ සහජාති තිරිකක ෙභාජනය වැලදමයි- ආවාසකලප නම් මහාසිමායෙහි තානා ආවාස යන්හි වෙන් වෙන්ව පොහෝකිරිමයි-ආවර්කලප නම් ආවෘයයි උපාධ්යාපයන් විසින්න පුරුදු කළදේ පැවැත්විමයි-අමජිතකල්ප: නම් යමක් : කිරිබැවින් තොරනම් දි බවට නොපැමිණියේ නම් එවැන්න පැවරුවනු විසින් කැපකොට නොගෙණ වැලදිමට - ජලොහිකල්ප නම් යමක් සුරාත් නොවිඳ මද්යරබවටත් නොගියේද එබඳු නොලා හුමුහුකළ සුරාපිමයි - අදශකනිසිදනකල්ප නම් දහවලුනැති නිසිදන පරිහරණයි - ජාතරු පාදිකල්ප නම් රන් රිදි මසු කහවණු ආදිය පිළිගැන්මයි, යන මෙතෙක්ද භික්ෂුපන් කැපයයි වජ්ජිපුත්රපක භික්ෂු න් විසින් උපදවනලද දශවස්තු නම් - මෙහි, පවාරන පටිගගහණාදියෙහි වැඩි විස්තර විකය කයින් දන්නේයි
4 වෙනි පරිචේජදය 13
භුමියෙහිදි දුවහ. එතැනදි සමභුතක ස්ථවිරයන්වහන්සේ විසින් නියොගකරණලද්දා වු යශස්ථවිරයන්වහන්සේ, සඩර්මවම ශ්රොවණාවසානයෙහි, රෙවත ස්ථවිරොත්තමයන් කරා එළැඹ දශවසතුන් විචාළේය, ඒ ස්ථවිරතෙම (වරදයයි) ප්රනතික්ෂේප කොට වදාළේය. ඒ අධිකරණයද අසා වදාරා වලක්වම්හයි වදාළේය. ඒ පාපශාක්ෂුවහුද උත්තමවු රෙවත ස්ථවිරයන් වහන්සේන පක්ෂවකරගන්නට සොයන්නාහු බොහෝවු ශ්රතමණ සෘරුප්ය් පරිෂකාරයන් සපයාගෙණ වහා නැවින් ගොස් සහජාති භූමි සමිපයට හයාහු, භක්තකාලය පැමිණිකල්හි භක්තපරිභොගය කෙරෙත්. සහජාතිභූමියෙහි වසන්නාවු රහස්වු (ආනන්දොස්ථවිරයන් වහන්සේගේ සඬිවිහාරිකවු) සාළහ නම් ස්ථරතෙම සීතා වදාරා පාවෙය්යික භික්ෂුිහු ධර්මතම වාදිහුයයි දැක වදාළේය. මහාබ්රටහ්මතෙම උන්වහන්සේ කරා එළැඹ ධර්මෙමයෙහි පිහිටුවයි කීයේය. ඒ ස්ථවීරතෙම තමන් සතනයෙන් ධර්මිමයෙහි පිහිටිබව ඒ බ්ර හ්මයාට වදාළේය. ඒ භික්ෂුතහු පිරිකර රැගෙණ රෙවත ස්ථවිරයන් දුටහ. ඒ ස්ථවිර යන්වහන්සේ (පිරිකර) නොපිළිගත්තේය, ඒ පක්ෂ ය ග්රරහණය කළාවු (උත්තර නම්) ශිෂ්යියා නෙරපුයේය. ඉක්බිත්තෙන් ඔව්හු විසාලාමහනුවරට ගොස් එතැනින් පැළලුප් නුවරට ගියා හුය. අලජ්ජ භික්ෂුසහු “අපගේ ශාස්තෲන්වහන්සේගේද ගඳ කිළිය රකිමින් අපි එහි වැදැරට මහාවනවිහාරයෙහි වසම්හ ගම්වැසිවු භික්ෂුිහු වෙහෙර ගණුම්හසි එති මහරජඔවුන් වලක් වයි” කාලාශොකරජහට කිවුය ඔව්හු රජහු දුරුග්රා්හිතකොට විසාලාමහනුවරට ආවාහුය. මෙහි සහජත භූමියෙහි රෙවත ස්ථවිරයන්වහන්සේ සමිපයෙහි භික්ෂුවහු එකොළොස්ලක්ෂත අනු අගස්ක රැස්වුවෝ ඒ දශවස්තු සංසිඳුවන පිණිස සැළකළෝ. මුලස්ථවු වැදැරට වාසි භක්ෂුදන්ගෙන් වෙන්ව දශවස්තුසමනය (රෙවත ස්ථවිරයන්වහන්සේව) රුචි නොවිය. ඉක්බිත්තෙන් ඒ සියලුම ස්ථවිරභික්ෂු්හු විසාලාමහනුවරට ගියාහුය. වරදවා පිළිගත්ත වු රජතෙමේද එහි ඇමතියන් යැවුයේය. දෙවානු භාවයෙන් මුළාවුවෝ අන්තැනෙක ගියාහුය ඒ මිහිපල්තෙම ඔවුන් යවා ඒ රාත්රිභයෙහි ස්වප්තයෙන් ස්වකීයවු දෙහය ලොහොකුඹුනරකයෙහි බැහුවා දුටුයේය රජතෙම අතිශයින් බියපත්වුයේය. ස්ථවිරිතොමෝ අහසින් ආවාය, “තොප විසින් බරවු කර්මතයක් කරණලද්දේය, ධාර්මාමකවු ආය්ය්් යන් ක්ෂාත කරව, තෙපි අන්වහන්සේලාට පක්ෂකව ශාසනයඩ්ග්රහහකරව. මෙසේ තම කල්හි තොපට සැපවන්නේයි” කියා බැහැර ගියාය. මිහිපතිතෙමේ උදැසනම විසාලාමහනුවරට යන්නට
මහාවංශය- පළමුවෙනි කාණ්ඩය
නික්මුණේය. ඒ රජතෙම මහවනයට ගොස් භික්ෂුකසඞ්ඝයා රැස්කරවා උභයපක්ෂේයාගේ වාදයද අසා ධ්ම්ොමපක්ෂියට රුචි කොට, ඒ සියලු ධාර්මාමක භික්ෂුෂන් ක්ෂේමාකරවා තමන්ගේ ධර්මපම පක්ෂ භාවය කියා නුඹවහන්සේලා රචිවු පරිද්දෙන් ශාසන යාගේ ප්රරග්රරහණය කරවයයි කියා උන්වහන්සේලාට ආරක්ෂානත් දි ස්වකීය නගරයට ගියේය. එකල්හි දශවස්තුන් විනිශ්චය කරනු පිණිස සඞඝයා රැස්වුසේක, එහි කෙළවර තැන්තාවු විවාද කථාවෝ සඟමැද උපන්හ ඉක්බිත්තෙන් ඒ රෙවත ස්ථවිරයන්වහන්සේ සඟමැදට පැමිණියේ සඞ්ඝයාට අස්වා ඒ වස්තුව (අධම්වාදින් පිරිසෙන් පිටකිරිමවු) උබ්බාහික‍ාවෙන්සංසිදුවන්නට නිශච්යිකළසේක. පෙරදිගවැසි භික්ෂු න් සතර නමක්ද පාවෙය්යශ සතර නම්ක ද වස්තුව සංසිඳුවසන පිණිස උබ්බාහිකාවම සම්මත කළසේක. සබ්බකාමිය, සාළහය, බුජ්ජ සොහිතය, වාසභගාමිකයයි මේ පූර්ව්දික්වාසිවු සථරයෝය. සෘණවාසි සමභූතය, රෙවතය, කාකණ්ඩපුත්රපවුල යසය, සුමනයයි මේ සතර නම වාවෙය්යසවු ස්ථවිරයෝය, රහත්වු ඒ ස්ථවර අට නම අල්පශාබදවශයෙන් නිරවුල්කොට ඒ වසතුන්සංසිඳුවනු පිණිස වාලුකාරාමයට වැඩියාහුය. එතන්හි අභිනවවු ඒ භික්ෂුා නමක් විසින් පණවනලද අසනෙහි සර්වහඥයන්වහන්සේගේ අදහස් දන්නාවු මහතෙරහු වැඩහුන්හ. පුච්ජාවන්හි දක්ෂ්වු රෙවත නම් මහාස්ථවිරයන්වහන්සේ ඒ වසතුන් අතුරෙන් එක එක පිළිවෙළින් සබ්බකාමාස්ථවිරයන් විචාළසේක. ඉක්බිති උන්වහන්සේ විසින් විචාරනලද සබ්බකාමානම් මහාස්ථවිරතෙම ඒ සියලුම වස්තුහු කැපනොවෙත්යයි සුත්රමදැක්විමෙන් ප්රිකාශ කොට වදාළේය. ඒ ස්ථවිරයෝ තුමු ඒ අධිකරණය පිළිවෙළිත් බැහැරකොටලා එහිම සඟමැද පිළිවෙළින් පිළිවිසිම් විසඳිම් කළහ. ඒ මහාස්ථවරයෝ තුමු දශවසතුන් ප්රථකාහකළාවු ඒ දසදහසක් පාපභික්ෂු න්ට නිග්රඟහ කළහ. සබ්බකාමිනම ස්ථවිර යන්වහන්සේ එකල ලොකයෙහි සියලු සඞ්ඝයාට වැඩිමහලුවු සේක. එකල්හි උන්වහන්සේ උපසම්පදාවෙන් එකසියවිසිවයස් වුසේක සබ්බකාමිය, සාළඟය, රෙවතය, බුජ්ජයොහිතය, කෘකණ්ඬකපුත්රරය යකය, සාණවාසිසමභුතය, යන මේ ස්ථවිරයනස් වහන්සේලා ආනන්දත ස්ථවිරයන්වහන්සේගේ සඬිවිහාරිකවු ශිෂයෝය, වාසභගාමිකය, සුමනය යන මේ ස්ථවිර දෙනම වනාහි අනුරුඬස්ථවිරයන් වහන්සේගේ ඝඬිවාහාරික ශිෂ්යඬ යෝයි. පින්වත් වු ඒ ස්ථවිර අටනමද පෙර තථාගතය්න වහන්සේ දුටුවෝය. භික්ෂු්හු දොළොස්ලක්ෂ යක් රැස්වුහ, සීය ලුම භක්ෂුයන්ට රෙවත නම් ස්ථවිරයන්වහන්සේ ප්රභමුඛ වුයේය, එහෙයින් එකල්හි ඒ රෙවතස්ථවිරයන්වහන්සේ බොහෝකල්
5 වෙනි පරිචේජදය. 15
සඩම්යාගේ පිහිටිම සඳහා, ධර්ම සඞ්ගතයන් කරවනු පිණිස සියලු භික්ෂු සමුහයෙන් ප්රාභෙදප්රාධපත අන්ථියප්රිතිසමහිදාදි ඥන ඇති පිටකත්ර යධාරිවු රහතුන්වහන්සේලා සත්සියයක් තෝරා ගත්සේක. රෙවත ස්තවිරයන්වහනේසේ ප්රෙමුඛකොට ඇත්තාවු ඒ සියල්ලෝ්න වාලුකාරාමයෙහි කාලාශොක (නම් කර නිඳුහු) විසින් ආරක්ෂාිකරණ ලද්දාහු ධර්මිසඞ්ගායනා කළහ. පූර්ව්යෙහි පුච්ජාදකථනයදකරණ ලදදාවු ඒ ධර්මාය මෙසේ ග්ර්හ ණයකොට මේ (ධර්මවසංගීතිය) අටමසකින් නිමවුහ. මෙසේ ඒ මහායසස් ඇත්තාවු දොෂක්ෂ ය ප්රාටප්තවු ස්ථවිරයන්වහන්සේ සේලාද දෙවෙනි සඞ්ගායනාව කොට සලකින් පිරිනිවන් පා වදාළහ.
මෙසේ උත්තම ප්රඞඥ ඇත්තාවු පැමිණියාවු ලොකෝත්තර විශේෂ ධර්ම ඇත්තාවු භවත්රාය වාසින්ට වැඩ සිදුකරන්නාවු සර්ව ඥපුත්රුයන් වහන්සේලාගේ ඒ මරණය සිහිකොට (ඇතිවි නැතිවන) සඞ්ඛත ධර්මසයන්ගේ සාරරහිත භාවය නිරවශෙෂ වශයෙන් ප්ර ඥවෙන් පරීක්ෂාවකොට (ඍදුජනතෙම) ප්රභමාදරහිත වන්නේය.
මෙතෙකින් හුදි ජනයා ප්රරසාදාවෙන පිණිස සම මහවස දූතීය සංගිති නම් වු සතරවෙනි අදියර නිමියේයි.
පස්වෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]ආරම්භයෙහි මහාක-ශ්යේපාදි මහාස්ථවිරයන් වහන්සේලා විසින් කරණලද ධර්මභසංගිතිතොමෝ ථෙරියායයී කියනු ලැබේ. ආරම්භ වර්ෂම සියය‍යෙහි ඒ එකම ථෙරවාදය වුයේය, ඉන් මෑත අන්යා චාය්ය්රයන වාදයෝ උපන්හ ඒ දෙවැනි වු සඞ්ඝායකා කාරි ස්ථවිරයන් විසින් නිග්ර හකරණලද සියලු දසදහසක් ඒ පාපශික්ෂුිනහු මහ සංගිති නම්වු ආචාය්ය්ප වාදයක් කළාහුය. ඒ මහාසංගීතික භික්ෂු න්ගෙන් ගොකුලිකස, එකබේබාගාරික යයි ආචාය්ය්ල වාද ඇති ලබ්ධි දෙකක භික්ෂුිහු වුහ ගොකුලික භික්ෂුයන්ගෙන්පුගගලපණ්ණතනිව දිහුය, බාහුලීකයෝයයි ලබ්ධි දෙකක පිහිටි භික්ෂුවහු වුහ. ඒ භික්ෂුභහු අතුරෙහිම චේතිය වාද නම් වු අන්ය මතයක පිහිටි භික්ෂු්හු වුහ ඒ සියල්ලෝ මහා සංගීති නම් වාදයඇත්තෝය නැවතද ථෙරවාදි භික්ෂු්න් ගෙන් මහිංසාසකනම් භික්ෂුාහුය, වජ්ජිපුත්ර ක භික්ෂු්හුයයි යන මෙ දෙකොටසවුහ. ඒ වජ්ජිපුත්රතක භික්ෂු හුම ධම්මුත්තරිය නම් භික්ෂුදහුය, භද්රෙයානික භික්ෂුඒහුය, ජන්තාගාරික භික්ෂු හුය, මහාවංශය -පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
සම්මිතිය භික්ෂු හුයයි මෙසේ (සරත කොටසක්) වුහ. මහිංගසක නම් භික්ෂු්න්ගෙන් නික්ම සබ්බත්ථි වාදි නම් භික්ෂුකහුය, ධම්මගුත්තිය නම් භික්ෂුින් යි මේ දෙකොටස වුම්ය. යලිත් සබ්බත්ථිෂවාදින් කෙරෙන් නික්ම කස්සපිය භික්ෂුනහු වුහ, එයින් සඞ්කන්නතික නම් භික්ෂුථහු වුහ, එයින් වනාහි සුතතවාද නම් භික්ෂුසහු වුහ ඒ මොව්හු ථෙරවාද නම් මත ඇති භික්ෂුයන් හා සමඟ දොළොස් නිකායක් වෙති, පූර්වවයෙහි කියනලද ෂඬ්වාද සෝදැසී මෙසේ සියල්ලෝම අටළොස් නිකායක් වුහ. මෙසේ දෙවෙනි වර්ෂසශතයෙහි සතළොස් මතයක් වුහ ඉන් මෑත අන්ය වු ආචාය්ය් වාද උපන්හ, එනම්, හෙමවතසෝය, රාජ ගිරිකයෝය, එසේම සීඩෘතිථිකයෝය, පුබ්බසෙලික නම් භික්ෂුස හුය. එසේම අපරසේලිකයෝය, වාජ්රීකයෝය, මේ සඬ්විඩ මතිකයෝ ජම්බුවීපයෙහි බිඳුනෝය. ධම්මරුචිකයෝය, ඍග ලිකයෝයයි ලඞ්කාවිපයෙහි හින්නවුහ෴ ආචාය්ය්කය වංශ භෙදයයි. කාලාශොක රජනහුගේ පුත්රමවු දසබෑ කෙනෙක් වුහ. ඔව්හුදෙවිසිහවුරුද්දක් රාජ්යාපනුශාසනා කළහ, ඒ දසබෑ රජුන්ට අනතුරුව නවනන්දර රජදරුවෝ පිළිවෙළින් වුහ, ඔව්හුදදෙවිසිහවුරුද්දක් රාජ්යාවනුශාසනා කළහ. ඉක්බිත්තෙන් ඒ වාණක්යානම් බ්රාිහ්මණතෙම නින්දහන රජුන් අතුරෙන් නව වෙනි වු ධනනන්දය රජහු චණ්ඩක්රොෙධයෙන් මරවා මොය්ය්්ත නම් ක්ෂ‍ත්රී්යයන්ගේ වංහයෙහි උපන්නාවු ශ්රීිධරවු චන්දආ ගුප්තයයි ප්ර්සිඬවු රාජකුමාරයා මුළු දඹදිව රාජ්යඩයෙහි අභිෂෙක කෙළේය, ඒ චන්දෙගුප්ත රජතෙම සුවිසිහවුරුද්දක් රජය කෙළේය.ක ඔහු පිත් බින්දු්සාර ක්ෂතත්රි යතෙම අටවිසි අවුරුද්දක් රජය කෙළේය. බින්දු සාර රජහුගේ පුත්රදයෝතුමු ප්රරසීඬවු එකසිය එකදෙනෙක් වුහ. ඔවුන් අතුරෙන් ධර්මරමාශොක කුමාරතෙම පූණ්ය තෙජොබල සමාඬිසම්පන්නවුයේය, හෙතෙම භින්නමාතෘකවු එකුන්සියයක් සහෝදරයන්මරවා මුළු දඹදිව එකරාජ්යෙයට පැමිනියේය, සර්වරඥයන්වහන්ිසේගේ පරිනිර්වාිණ යෙන් පසු ඒ රජහු අභිෂෙකයෙන් පුර්වයයෙහි වර්ෂව දෙසිය අට ළොස මෙසේ දතයුතු. මහා යසස් ඇත්තේ සිවුවසකින් එක රජ්යවයට පැමිණ පාටලීපුත්රළ නගරයෙහි තමන් අභිෂෙක කෙළේය. ඒ රජහුගේ අභිෂෙකය හා සමගම, අහසෙහිද එසේම භූමියෙහිද යොදුනක් යොදුනක් තන්හි ආඥාව සතන යෙන් පහලවිය. (ඒ රජාණන්ට) දෙවියෝ අනොතන්තවිලෙහි පැන්කත් අටක් දවසක් පාසා ගෙණවාහුය. නරේන්ර්අ තෙම එයින් ජනයාටද සංවිභාග කෙළේය. දෙවියෝම හිමවතින් නොයෙක් දහස්ගණනකට පොහොන්වු නාලියදැවටු ගෙනාවා 5 වෙනි පරිචේජදය. 17
එසේම බෙහෙත් ඇඹුලු හා බෙහෙත් අරළු ද වර්ණ ණයෙන් සන්ධටයෙන් රසයෙන් උතුම්වු අඹපලද එයින්ම ගෙණාවාහුය.(තවද) දෙවතාවෝ පන්චර්ණඋණ වස්ත්ර්යෙන්ද, පිථවර්ණසණවු අත් පිසිනා පිළිකඩද දිව්යෙපාන වර්ගර ද ජද්දන්තවිලින් ගෙණාවාහුය.ඒ නුවර මැරෙන්නාවු මුව ඌරු ලිහිණියෝ ඒ රාජහු‍ගේ මුළුතැන්ගේ ගෙට අවුත් තමන්ම මැරෙත්. එහි දිවියෝ තුමුගවයන් ගොදුරුකවා නාලය ගෙණ එති. මුවන් හා ඌරෝ කෙත්වත් විල්ආදිත් රකිති. හුනැත්තාවු දිව්යමවු සමන්මල් පට හා උපුල්ද විලවුන්දඅඳුන්ද, නාගවිමානයේන නාගයෝ ගෙණ එති. ගිරවු වනාහි හැල්ගැල් අනුදහසක් ජද්දන්න වලින්ම දිනපතා ගෙණාවාහුය. මියෝ ඒ හැල් නොකඩා දාසෙවියකුඩුනැතිකොට සහල් ශුඬකළහ. ඒ සහළින් රජගෙයි බත සිඬවිය. ඒ රජහට සතනයෙන් මිමැස්සෝ මිබැන්දෝඑසේම ඒ රජහුගේ කඹුරුහල්හි වලස්සු කුළුගැසුහ. මනොඥ මධුරස්වර ඇත්තාවු කුරවිකෙව්ල්ලෝ අවුත් ඒ රජහට මධුර වු කුජනය කළහ. අභිෂෙක කරණලද්දාවු ඒ අශොක රජ තෙම ස්වකීය බාලසහෝදරවු තිස්සනම්වු කුමාරයා උපරාජ්යොයෙහිඅභිෂෙකකෙළේයි෴ ධර්මසමාශොකාභිෂෙකය නිමියේයි.
ඒ රජහු පියතෙම බ්ර හ්මපාක්ෂිකකවු සැටදහසක් බ්රාෙහ්මණයන් වැලඳවිය. ඒ ධර්ම්මාශොක, රජතෙමේද තුන්හවුරුද්දක් ඔවුන්ටමදන් දුන්නේය. නුවණැත්තාවු අශොක රජතෙමදන්දෙන තන්හිදි ඔවුන්ගේ අනුපසමය දැක “පරික්ෂා කොට දානය දෙන්නෙමැ”යි ඇමතියන් මෙහෙයා වෙන්වසයෙන් නානා පාෂාණ්ඬයන් ගෙන්වා හිඳිමෙන් විමසා වලඳවා හැරියේය, කාලයෙක්හි සිවුමැදුරුගතවු ඒ රජතෙම විථියෙහි වඩනාවු උපසම්ත සංසුන් ඉඳුරන් ඇත්තාවු ඒ නිග්රොුද සාම ණෙරයන් දැක සිත පැහැදවුයේය. ඒ නිග්රොිධ සාමණෙරතෙම බින්දුිසාර රජහුගේ පුත්ර්යන් අතුරෙන් සියල්ලන්ට වැඩි මහල්සහෝදරවු සුමන නම් කුමාරයාගේ පුත්රද වුයේය෴ (එහි පිළිවෙළ කථාව මෙසේයි.)
ඒ අශොක කුමාරතෙම පියාණන් විසින් දෙනලද උදෙනි රට රාජ්යගය හැර බින්දුාසාර රජහු රොගාතුරකල්හි පාටලීපුත්රය නගරයට පැමිණියේය, පුරය තමා අයත් කොට ගෙණ පියා මළ කල්හි වැඩිමහල් සහෝදරයා මරා පුරවරයෙහි රාජ්ය ය ගත්තේය. සුමන නම් කුමාරයාගේ සුමනා නමවු ගර්බරහාර්ණසවු දෙවිතොමෝ ඒ පුරයෙන් නික්ම නැගෙණහිර දොරින් පිටසැඩොල් ගමට ගියාය. එහි නුගරුක අධිවාසිවු දේවතා
මහාවංසහ-පළමුවෙනි කාණ්ඩය
තොමෝ නමින් ඇය කැඳවා ගෙයක් මවා දුන්නාය, ඕ තොමෝ ඒ දවසම උතුම් පුතෙකු වදා දෙවතානුග්රාහය අනුවර්ගුයාපුත්ර යාට නිග්රොයධයයි නම් කළාය. සැ‍ඬොල් දෙටුතෙම ඇය දැක තමා සාමිදුවමෙන් සිතන්නේ සත්හවුරුද්දක් මනාකොට ඇයට උවටන් කෙළේය. එකල්හි මහාවරුණ නම් අර්හදත් ස්ථවිර තෙම හෙතුසම්පන්නවු කුමරුවා දැක මෑණියන් විචාළේ ඒ කුමරුවා පැවිජි කරවුයේය, ඒ කුමාරතෙම කරගෙහිම රහත් බවට පැමිණියේය ඉක්බිත්තෙන් ඒ නිග්රොකධ සාමණෙරතෙම මවු බිසවුන් දක්නට යන්නේ පුරවරයට දකුණු දොරිනන් පිවිස, එකල රජ මළුවෙහි ඒ ගමට යන මගින් යන්නේය. ඒ රජ තෙම ශාන්තවු ඊය්යාුවෙ පථය කරණකොටගෙණ ඒ සාමණෙරයන් කෙරෙහි ප්රතසන්න වුයේය.
පූර්වටයෙහිම සමඟ විසිමෙන් උන්වහන්සේ කෙරෙහි ප්රෙේමය උපන්නේය. (ඒ පිළිවෙළ කථාව මෙසේයි) පූර්වනයෙහි වනාහි මිවෙළඳ තුන්බෑකෙනෙක් වුහ එක් වෙළදෙක් මි විකුණයි, දෙදෙනෙක් මි ගෙ‍ණඑති, එකල එක් පසේබුදු කෙනෙක් ව්රදණරොගයකින් ආතුරවිය, අන්යබවු පසේබුදු කෙනෙක් උන් වහන්සේ පිණිස ම සොයමින් එකල පිඬුසීගන වතින් නුවරට පිවිසිසේක. දිය ගෙනෙනු සඳහා තොට්ට යන්නාවු එක් හට වේවිකාවක්තොමෝ උන්වහන්සේ දුටුවාය. විචාරා ම් කැමැති බැව් කැස, “වහන්ස, තෙල මී සල්පිළය” අතින් දක්වා එහිවැඩිය මැනවැයි කිවා. එහි පැමිණි පසේබුදුන්ට පහන්වු ඒ වෙළදතෙම පාමුවෙන් උතුරුවමින් පාත්රඑය පුරා මී දන් දුන්නේය. පිරුණාවුද ඉතිරිගියාවුද පොළෝතෙලෙහි වැටුණා වුද, මි දැකප්රනසන්නවු ඒ වෙළඳතෙමේ එකල්හි (මේ දානය කරනකොටගෙණ මෙට ජම්බුවීපයෙහි එක රාජ්ය ය වේවා, අහස යොදුනක්තන්හි පොළොව යොදුනක්තන්හිද (මාගේ) ආඥව පැතිරේවා”යි මෙසේ ප්රුත්ථි්නා කෙළේය ආවාවු සහෝදරයන්ට හෙතෙම මෙබඳු කෙනෙකුට මි දුනිමි, මි නුඹ ලාටද අයිති හෙයින් නුඹලාත් ඒ අනුමෝදන් පිවිය”යි කීයේය. ඒ වැඩිමහලු සහෝදරතෙම නොසතුටු සිත්ඇත්තේ ‘සැමකල්හිම චණ්ඩාලයෝ කසාවත් හඳුනාහුය, හෙතෙම චණ්ඩාලයෙක් වත්තේදෝහෝ”යි කියේය. මධ්යුම තැනැතේ “ඒ පසේබුදුන් මුහුදින් එතරදම”යි කීයේය. ඒ මධුදැය කයාගේ බස් අසා ඔව්හු ප්රාුප්තිදානය අනුමෝදන් වුහ.
ඒ සල්පිළ දැක්වු හට්චෙටිකාතොමෝ වනාහි ඒ මධුදායකයාගේ මෙනෙහි බැව් හා නොපෙණෙන සන්ධිඒඇති ඉතා මංනාහරවු රූපයද ප්රාහත්ථි්නා කළාය. මධුදායකවු වෙළඳතෙම
5 වෙනි පරිච්ජේදය 19
ධර්මහමාශොක නම් රජවුයේය, සව්චෙටිකාතොමෝ අසන්ධිූමිත්රාර නම් දෙවි විය, චණ්ඩාලවාදිවු වෙළඳතෙම නිග්රො ධ සාමණේර වුයේය, පාරවාදිකවු වෙළඳතෙම දෙවැනි පෑතිස් නම් රජවුයේය. යම්හෙයකින් හෙතෙම චණ්ඩාලවාදි වීනම් එහෙයින් සැඩොල්ගම උපන්නේය. යම්සේ මොක්ෂලය ප්රාාත්ථඑනාකෙළේද එහෙයින් සත් හැවිරිදි වයස් ඇත්තේම මොක්ෂරප්රාුප්තද වුයේය. එහෙයින් ඒ සාමණේරයන් කෙරෙහි පිහිටි ප්රෙවමඇති ඒ රජ තෙම, ඉතා යුහුසුලුවුයේ ඔහු කැඳවයේය. හෙතෙම සංසුන් පැවතුම් ඇත්තේම ළඟට පැමිණියේය, රජතෙම: “දරුව්‍, සුදුසු අස්නෙක හුනමැනවැ”යි කීයේය. හෙතෙම අන්ය්වු ශ්රවමණ යෙකු නොදැක සිංහාසනය කරා පැමිණියේය. ඒ සාමණෙරයාණන් පය්ය්ං ඬ්කය කරා එන කල්හි රජතෙම “අද මේ සාමණෙරතෙම මාගේ ගෙයි ස්වාමිවන්නේය”යි සිතුයේය. හෙතෙම රජහු අත අල්වා පය්ය්ි සඩ්කයට නැංගේ රාජපය්ය් ්කඬකයෙහි සේසත යම් වැඩහුන්නේය. ඒ ධර්මමමාශොක රජතෙම එසේ හුන්නාවු ඒ සාමණෙරය්න දැක, ගුණයෙන් සම්භාවනාකොට, එකල අතිශයින් සතුටු වුයේය. ඒ සාමණෙරයන් තමන්ට පිළියෙළ කරණලද ඛ ද්යටභොජ්යනයෙන් සතපා, සම බුදුන් වදාළ ධර්මිමයක් විචාළේය. ඒ සාමණේරතෙම ඒ රජ හට දම්පියාවෙහි අප්රසමාදවර්ගරය වදාළේය. ඒ මිහිපල්තෙම ඒ අසා බුඬ්ශාසනයෙහි ප්රසසන්නවුයේ “දරුවා නුඹවහන්සේට නිතිබත් අටක් දෙමැ”යි ඒ තෙරණුන්දැට කියේය, ඒ සාමණෙරතෙම “මහරජ, ඒ නිතිබත් මාගේ උපාධ්යායයන්ටදෙමැ”යිකීයේය නැවත අටක් දුන්කල ඒ අට ඇවැරීන්ටද, නැවතත් අටක් දුන්කලිහි ඒ අට භික්ෂුඅසඞ්ඝයාටද ඒ සාමණෙරතෙම දුන්නේය නැවතත් අටක් දුන්කල්හි ප්රාඅඥවු සාමණේරතෙම ඉවසුසේක. දෙවෙනි දවස්හි භික්‍ෂුන් දෙතිස්නමක ගෙණ රජගෙට වැඩිසේක. රජහු විසින් සියතින් සර්ථකණය කරණ ලද්දේ ධර්මටමදෙශනාකොට මහාජනයා සහිත වු රජහු තිසරණ පන්සිල්හි පිහිටෙවුසේක. (නිග්රොවධ සාමණෙර දර්ශලනයි.)
ඉක්බිත්තෙන් ප්රෙසන්නවු ඒ රජතෙම, දවසක් දවසක් පාසා පිළිවෙළින් විඟුණයෙන් භික්ෂු න් සැටදහසකට උපස්ථාන කෙළේය. හැටදහසක් තිත්ථි්කයන් බැහැරකොට සැටදහසක්භික්ෂුසන් සතනයෙන් රජගෙයි වැළඳවිය. ඒ රජතෙම සැට දහසක් භික්ෂු‍න්ට වළඳවනු පිණිස යුහුසුල්වුයේ මාහැඟිවු බාද්යාඒභොජ්යකයන් පිළියෙළකරවා, නුවර සරහවා ගොස් සඞ්ඝයා පවරා රජගෙට වඩ ගෙණ වළ්ොඳවා බොහෝවු ශ්රළමණ පරිෂකාර දන් දී ශාස්තෲන්වහන්සේ විසින් දෙසනලද ධර්ම මයතෙම
මහාවංශය-පළමුවෙනි කණ්ඩය
කෙතෙක්දැයි විචාළේය. මොග්ගලිපුත්තතිසස නම් ස්ථවිර තෙම එකල බහට ඒ ප්රදශනය විසඳා වදාළේය. අසුසාර දහසක් ධර්ම්මස්කන්ධහයෝයයි ආසා ඒ රජතෙම “මම ඒ ධර්මදමස්කන්ධතයත් එකක් එකක් වශයෙන් (එක එක) විහාරයෙන් පුදමා’යි කීයේය. රජතෙම එකල්හි සයානුකෙළක් වසතුදි මිහිතෙලෙහි අසුසාරදහසක් පුරයන්හි ඒ ඒ තන්හි රජුන් ලවාම විහාරයන් ආරම්භ කරවුහ. තෙමේ අශොකාරාම කරවන්නට ආරම්භ කෙළේය. ඒ රජතෙම රත්නත්රළය, නිග්රොළධ සාමණෙරය ගිලන් හුස යන මොවුනට ශාසනයෙහි වෙන් වෙන් වශයෙන් දවසක් දවසක් පාසා ලක්ෂනයක් බැගින් ධනය දෙවුයේය. බුදුන්ට දෙනලද ධනයෙන් සෑමකල්හි නොයෙක් විහාරයන්හි ෙනායෙක් පරිද්දෙන් ථූප පූජාකළහ. මනුෂ්ය්යෝ තුමු ධර්මහමයට දෙනලද ධනයෙන් ප්රරණිතවු සිවුපසයන් ධර්මෙමධර භික්ෂු න්ට පැමිණවුහ. අනවතත්තවිල පැන්කඳින් දවසක් දවසක් පාසා සතරක් සඞ්ඝයාටද, ත්රිතපිටකඬර භික්ෂුවන් සැට නමකට එකක්ද දුන්ුනේය. එකක් අසන්ධිටමිත්රාත නම් දෙවියට දෙවිය. මිහිපත්තෙම දෙකක්ම තමන් පරිභොග කෙළේය. දවසක් දවසක් පාසා සැටදහසක් භික්ෂු‍න්ටද, සොළොස් අහසක් ස්ත්රීටන්ටද නාගලති නම්වු දහැටි දින.
ඉක්බිති එක් දිනක් රජතෙම චතුසසමබුධයන්ගේ දර්ශ නය ඇත්තාවු මහත් ඍඬිඇති කල්පායුෂකවු මහාකාල නම් නාරජහු පවත් අසා, ඔහු ගෙණඑන්ට ස්වර්ණ්ණසක්ඛලික ඛන්ධ න්යත යවා, ඔහු ගෙන්වා සේසත් යට පළගෙහි හිඳුවා නානාවිධ පුෂ්පයෙන් පුදා, සොළොස් දහසක් ස්ත්රී න් පිරිවරා “පින්වත! සඬර්මනමචක්ර වර්තරතිවු අනන්තඥන ඇත්තාවු මහර්ෂිවු සර්වවඥයන්වහන්සේගේ රූපය මම දක්වමි”යි කියේය.දෙතිස් මහ පුරිස්ලකුණෙන් යුකතවු අසුවක් අනුධ්යවජනයෙන් බබ ලන්නාවු ධ්යාසමප්රහභාමණ්ඩලයෙන් වටකරණලද්දාවු කෙතුමා ලාවෙන් වි‍ෙශෂයේන හෙබියාවු ම‍ෙනාඥවු බුඬරූපය ඒ නාගරාජතෙම මවාපෑයේය. ඒ දැක අධිකවු ප්රාසාදයෙන් හා විස්මයෙන්ද පිරුණේ ‘මොහු විසින් මවනලද රූපය මෙබඳුම, තථාගතයන්වහන්සේගේ රූපය කොබඳුහෝ”යි ප්රීමති යෙන් අතිශයෙන් උසස්වුයේය. මහත් ඍඩිඇත්තාවු ඒ මහ රජතෙම අක්ෂියපූජායයි නම් වු ඒ මහත්වු පූජාවක් සත්දවසක් නිරතුරු‍ෙකාට කරවුයේය. මිහිපතිතෙම මෙසේ මහානුභාව ඇත්තේත් ශ්රතධා ඇත්තේද විය. මොග්ගලිපුත්තතිස්ස නම්වු ස්ථවිරතෙමේද යන ඔව්හු පූර්වරයෙහි රහතුන් විසින් දක්නා ලද්දෝය-ධර්මා ශොක රජහුගේ ශාසන ප්ර්වේශය නිෂඨිතයි.
5 වෙනි පරිචේජදය 21
දෙවෙනි සඞ්ගායනාවෙහිදි ඒ ස්ථවිරයෝ තුමු අනාගතය බලන්නාහු ඒ ධර්ම මාශොක රජහුගේ කාලයෙහි වන ශාසනො පද්රගවය දුටහ. ඒ උපද්රුවය නසන්නෙකු සකලලොකයෙහි බල්නාහු නොබෝකල් පවත්නා ජිවිත ඇත්තාවු නිසසනම් බ්රනහ්මයා දුටහ. ඒ ස්ථවිරයෝතුමු මහාප්ර ඥඇති ඔහුවෙත එළඹ මිනිසුන් කෙරෙහි ඉපිද ඒ උපද්ර ව නැසීම ඉල්වුහ. සසුන් බබළවනු කැමැතිවු හේතෙම ඒ ස්ථවිරයන්ට ප්රාතිඥ දුන්සේක. සිග්ගවිය, චණ්ඩ වජ්ජිය යන නම් ඇත්තාවු බාල භික්ෂුින් දෙදෙනාට ඒ ස්ථරයෝ මෙසේ වදාළහ. “අටළොසක් අධිකවු හවුරුදු සියයකින් මත්තෙහි ශාසනයට උවදුරෙක් වන්නේය.අපි ඊට නොපැමිණෙම්හ, ඇවැත්නී, තෙපි මේ අධිකරණයට නොඑළඹුනහ. එහෙයින් දඬුවමට සුදුසුයහ, මේ තොපට දඬුවම් නම් වේ. සසුන් බැබළවිම පිණිස මහත් ප්රුඥඇත්තාවු තිස්ස නම් බ්රවහ්මතෙම මොග්ගලි නම් බ්රාමහ්මණයාගේ ගෙහි පිළිසිඳගන්නේය. තොප අතුරෙන් ඒක්කෙනෙක් ඒ කුඩා රයා පැවිදිකෙරේවා. එක නමක් සර්වෙඥවචනය මනාකොට උගන්වාව”(යි වාදලහ.)
උපාලිස්ථවියන්වහන්සේගේ සඬිවිහාරිකවු දාසක නම් සථවිරකෙනෙක් ඒ තෙරුන් සඬිවිහාරිකවු සොණනම් ස්ථවිර කෙනෙක් විය. මේ සිගගව, චණ්ඩවාජ්ජි දෙදෙනා සොණ තෙරුන් සඬිවිහාරිකයෝ වුහ. (එහි පිළිවෙළ කථාව මෙසේය)
පූර්වහයෙහි විසාලාමහනුවර දාසකනම් බ්රාවහ්මණයෙක් විය, ශිෂ්යවයන් තුන්සියයකට ප්රෙධානවු හෙතෙම ආචාරීන් සමිපයෙහිවසන්නේ දොළොස්හැවිරිදි වුයේම වෙදයෙහි පාරප්රාාපතවුයේ ශිෂ්යොයන් සහිතව හැසිරෙන්නේ වාලිකාර‍වාමයෙහි වසන්නාවු කරණලද සඞ්ග්ර්හ ඇති උපාලිතෙරුන්දැක උන්වහන්සේ සමීපයෙහි හිඳ, වෙදයන්හි ග්ර්න්ථිි ස්ථානයක් විචාළේය. උන්වහන්සේ ඒ විසඳුසේක. (ඉක්බිති) “මානවකය, සියලු ධර්මිමයන් අනුව වැටුණාවු එක් ධර්මුමයක් වේ, සියලු ධර්ම මයෝ එහි බැසගණිති. ඒ ධර්ම මය කවරේදැ”යි ස්ථවිරතෙමෙ නාමය සඳහා කිසේක.මාතවකෘතමේ නොදත්තේ “මේ කවර මන්ත්රියෙක්දැ”යි විචාළේය, බුඬමන්ත්ර යයි කියනලදදුයේ (ඒ අපටත්) “දුනමැනව”යි කීයේය, “අපවෙස් දරන්නෙකුට දෙමැ”යි කීයේය, මන්ත්ර පිණිස ආචාය්ය්ි යන් හා මවුපියන් පිළිවිය මෙතෙමේ මානවක යන් තුන්සියය හා සමඟ ස්ථවිරයන්වතහන්සේ සමිපයෙහි පෑවිදිව සුදුසු කාලයෙහි උපසම්පන්නවිය. ඒ උපාලි ස්ථවිරතෙම
මහාවංශය--පළමුවෙනි කාණ්ඩය
දාසක ස්ථවියරන් ප්ර ධානකොට ඇත්තාවු රහතුන් අහස‍කටත්රි පිටකය ඉගැන්වුසේක. යම්කෙනෙක් ඒ ස්ථවියරන්වහන්සේ සමීපයෙහි පිටකයන් උද්ග්රුහණය කළෝද ඒ ශ්රොමතා පන්න:දි ශෙෂාය්ය් යන් හා පෘථග්ජනයෝ ගණනින් ඉක්ම පැවැත්තාහුය. කසිජනපදයෙහි සොණකනම්වු සෘත්ථි‍වාන පුත්ර්යෙක් විය. වෙළඳාම් පිණිස මුවපියන් හා රජගහනුවරට ගියාවු පසළොස්හැවිරිදිවු ඒ කුමාරතෙම, වෙළුවනාරාමයට ගියේය මානවකයන් පස්පණස්දෙනෙක් උහු පිරිවරා ගියහ, එහි පිරිවර භික්ෂුනසමූහයා සහිත දාසක නම් ස්ථවිරයන් වහ්නසේ තොපගේ මුවපියන්ගෙන් විචාරවයි වදාළසේක. ඒ සොණකනම් කුමාර තෙම බත් තුනක් අනුභව නොකොට මවුපියන් ලවා ප්රවව්රමජ්යාු වම අනුශුකරවාගෙණ ආයේය. ඒ පිරිවර කුමරුන් සමඟ ද්යායසකස්ථවිරයන්වහන්සේ සමිපයෙහි පැවිදිව උපසම්පදා ලැබ ත්රිදපිටකය උගත්තේය, ඒ ෂස,ණකනමස් යතිතෙම පිටකත්රේය දන්නාවු ක්ෂිදණාශ්ර වයත් දහසක් ඇති ද්යා,කස්ථිවිර ශිෂ්යර සමුහයාට ජ්යෙිෂඨ වුයේය.
පාටලි නම් නගරයෙහි ප්රාරඥවු සිග්ගව නම් අමෘත්යස පුත්රායෙක් වුයේය. අටළොස්හවුරුදු ඇති හේතෙමේ සෘතුත්ර යට යහපත්වු ප්රා‍ස දත්රා යෙහි වස්නනේ චණ්ඩවජ්ජි නම්වු යහළු අමෘත්යවපුත්රරයා කැටිව ලාගෙණ, පුරුෂයන් පන්සියයක් විසින් පිරිවරණලදුයේ කුකකුවාරාමයට ගොස් සාමපත්තියට සමවැද වසනලද ඉන්රිසින ය ඇතිව වැඩහුන් සොණකස්ථවිරයන් දුටුයේය. වැන්දකල කථාකරන්නවු උන්වහන්සේ එහි වැඩඋන්ඒ සඞ්ඝයා විචාළේය. සමාපත්තියට සමවන්නෝ කථානොකෙ රෙත්යයි ඒ භික්ෂු හු වදාළහ. කෙසේනම් නැගිට්ත්දැයි විචාරණ ලද්දාවු භික්ෂු්හු කථනයකළෝ “ශාස්තෘන්වහන්සේගේකැඳවි මෙන් ද සඞ්ඝ්යා ගේ කැඳවිමෙන් ද කාලපරිචේජකයවු පරිද්දෙන් ද ආයුෂයාගේ ක්ෂයයවිමි වශයෙන් ද, නැගිටිත්යයි කියා ඔවුන්ගේ හේතුසම්පත් දැක සඞ්ඝයාගේ වචනයක් යැවුහා ඒ ස්ථවිරතෙමෙ නැගිට එහි වැඩිසේක. කුමාරතෙම ‘වහන්ස කමකැයි කථා නොකළසේක්දැ”යි විචාළේය. “අනුභව කටයුත්තක් අනුභව කළම්හ”යි ස්ථවිරතෙම වදාළේය අපටත් අනුභව කරවුවමැනවයි කුමාරතෙම කීයේය. “අපවැනිවු කල්හි අනුභව කරවනු හැකිය”යි ස්ථවිරතෙම වදාළේය. ඉක්බිත්තෙන් මවුපියන්ගේ අනුදැනීමෙන් ඒ සීග්ගව කුමාර තෙමේ ද චණ්ඬවජ්ජි කුමාරතෙමේ ද, ඒ පන්සියයක් පුරුෂ
5 වෙනි පරිචේදය. 23
යෝදා සොණකනම් ස්ථරයන්වහන්සේගේ සමිපයෙහි පෑවිදිව උපසම්පන්නව ඒ දෙනම උපාධ්යාේයයන් සමිපයෙහිමපිටකත්ර යද උගත්හ, සුදුසු කාලයෙහි ෂටිඅභිඥදා ලැබුහ.
ඒ සිග්ගව නම් ස්ථවරතෙම තිස්සකුමාරයන් පිළිසිඳිම දැනඑත:න්පටන් සත් අවුරුද්දක් ඒ ගෙට එළඹියේය. යවසි යන වචනමාත්ර:යකුත් සත් අවුරුද්දක් නොලද්දේය, අටවෙනි හවුරුදුයෙහි (අන්තැනකට) යව යන වචනයක් එතැනදි ලද්දේය. ගෙට යන්නාවු මොග්ගලීනම් බමුණුතෙම නික්ම යන්නාවු උන්වහන්සේ දැක අපගේ ගෙයිදි කිසිදෙයක් ලද්දේදැයි විචිළේය. හෙතෙම එසේයයි කීයේය. (ඒ බ්රාදහ්මණ තෙම) ගෙටගොස් විචාරා ඵයින් දෙවෙනි දවස්හි ගෙට පැමිණි සථාවිරයන්වහන්සේට මුසාවාදයෙන් නිග්රෙහ කෙළේය. (වචන මාත්රියක් ලැබිම සඳහා ලද්දේයයි කියනලද්දාවු ඒ) ස්ථවිර යන්වහන්සේගේ බස් අසා ප්රඳසන්නවු ඒ බමුණුතෙම තමන්ටකරණලද බතින් උන්වහන්සේට නිති බතක් පැවැත්වුයේය. ක්රටමයෙන් ඒ ගෙයි වැසි සියලුම මනුෂ්යරයෝ උන්වහන්සේට ප්රතසන්නවුහ. බ්රාරහ්මණතෙම උන්වහන්සේ ගෙයි වැඩහිදුවා සැමදාම වැළඳවුයේය. මෙසේ ක්ර.මයෙන් කල්ගෙවෙන කල්හි තවෙද නැමැති සයුර පරතෙර පැමිණි ඒ තිස්සකුමාරතෙම සොළොස් හැවිරිදි වයස් ඇතිවුයේය. ස්ථරතෙම (මෙසේ මේ ගෙහි) කථා හටගැණිමක් වන්නේයයි සිතා (එක්දවසක්) බ්රාගහ්මණ මානවකයාගේ ආසනය හැර (අන්යතවු) ආසනයන් අතුරුදහන් කළසේක. ඒ බ්රාආහ්මණමානවකතෙම බඹලොවින් අගෙයින් ද පවිත්රු කැමැත්තේය. එහෙයින් ඔහු හිඳිනා පය්ය්ින්ඞ්කයතෙම වස්ත්ර්යෙන් වසා එල්වා තබනු ලැබේ ස්ථිවර යන් වහන්සේ වැඩසිටි කල්හි අන්යඞවු ආසනයක් නොදකිමින් සම්භ්රලම සහිතවු ගෙයි වැසි ජනතෙම ඒ බ්රා්හ්මණ මානවක යාගේ ආසනය තෙරුන්වහන්සේට පෑණවුයේය. මානවක තෙම ආචාය්ය්ය තයන් සමිපයෙන් අවුත් එහි උන්නාවු තෙරුන් වහන්සේ දැක කිපි පරුෂවචන කීයේය. ස්ථවිරතෙම “මානවකය කීමෙක මන්ත්රව දන්නෙහිදැයි ඔහට කීසේක, මානවක තෙම එම ප්ර“ශ්නය ස්ථවිරයන්වහන්ෙසේට ප්රිත්යා රොපණය කෙළේය. ස්ථවිරයන්වහන්සේ “මන්ත්ර දනිමැ”යි ප්රනතිඥකළ කල්හි ඒ මානවකතෙම ස්විරය්නවහන්සේගෙන් වෙදයෙහි ග්රවන්ථි ස්ථානයන් විචාළේය; ඒ ඉක්බිත්තෙන් ස්ථිවිරතෙම ඕහට (ඒ ප්රිශ්නනයන්) විසඳා වදාලසේක, ඒ ස්ථවිරතෙම (පූර්වඕයෙහි) ගෘහස්ථවුයේම වෙදයෙහි පාරප්රාමප්තවුයේය, ප්රිතිසමගිදාප්‍රභෙද ප්රාේප්තවුයේ ඕහට කිමෙකැයි ප්රපකාශනොකරන්නේද? නිභියවු මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ස්ථවිරතෙමෙද (මානවකය තා විසින් බොහෝ ප්රඕශ්නයන් පිළිවිසිනලද්දෙමි වමද එකක් තා පිළිවිසින්නෙමිදැයි කිය. පිළිවිසිනු මැනවයි ප්ර තිඥ දුන් කල්හි) “යමෙකුගේ චිත්තයක් උපදිද නිරුධ නොවේද ඔහුගේ චිත්තය (මතු) නිරුඩවන්නේය, නුපදනේය. යමෙකුගේ චිත්තයක් හෝ වනාහි මතු නිරුඬවන්නේද නුපදනේද ඔහුගේ චිත්තය උපදනේය නිරුඬ නොවෙයි” යන චිත්තයමකයෙහි ප්රතශ්නය විසාරද ස්ථවිර තෙමෙ (මානවකයා) විචාළසේක. ඒ ප්රනශ්නයතෙම උහුට අන්ධර කාරයක් මෙන් වුයේය. හෙතෙම “මහණ මේ කවරනම් මන්ත්රඅයෙක්දැ”යි ඒ තෙරුන්වහන්සේට කීයේය. ඒ ස්ථවිර තෙම “බුඬමන්ත්රතය”යි වදාළේය මටද (මන්ත්රයය) දෙවයි” කී කල්හි “එය අපගේ වෙස් දරන්නෙකුට දෙමැ”යි වදාළසේක. ඒ මානවකතෙම මන්ත්රව පිණිස මවුපියන් විසින් අනුදන්නා ලද්දේ පැවිදිවුයේය. ස්ථවිරතෙම (ඒ මානවකයා) පැවිදි කොට සුදුසු පරිද්දෙන් කමටහන් දුන්සේක. මහාප්රවඥ ඇතිතේ භාවනාවෙහි යෙදෙමින් නොබෝකලකින් සෝවාන් ඵලයට පැමිණියේය, ඒ සීග්ගවනම් ස්ථවිරතෙම එසේ සෝවාන් ඵලයට පැමිණි බැව් දැන චණ්ඬවජ්ජි නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ වෙත සූත්රාැභිඬම්මයන් උද්ග්රිහණය පිණිස යැවුයේය. උන් වහන්සේ එහිදි ඒ ඉගැන්ම කළසේක. ඉක්බිත්තෙන් ඒ තිස්ස නම් ළදරු භික්ෂූඑතෙම විදර්ශ‍නාභාවනාව ආරම්භ‍කොට, සුදුසු කාලයෙහි ෂඬහිඥවෙන් යුක්තවු අර්හවත්වුසේක, ස්ථවිර භාවයටද ප්රාසප්තවුසේක. ඒ ස්ථවිරතෙම චන්දාවයාසෙයි‍න්ද සූය්ය්ආර සෙයින් ද අතිශියන් ප්රෙකටවුයේය. ලෝවැසිතෙම උන්වහන්සේගේ වචනය සර්වවඥයන්වහන්සේගේ වචනය මෙන් සැලකූ යේය.෴ මොග්ගලිපුත්තනම් ස්ථවිරයන්වහන්සේ පහළ විම මෙසේයි.
එක් දිනක් උපරජතෙමෙ මුවදඬ ගියේ වනයෙහි කෙළනා මුවන් දුටුයේය. ඒ දැක “වනයෙහි තණපත් ගොදුරුකොට ඇත්තාවු මුවෝ පවා මෙසේ ක්රී ඩාකෙරෙති. කිමෙක සැපවු ආහාරවිහරණඇත්තාවු භික්ෂුමහු ක්රී ඩානොකෙරෙද්දැ”යි මෙසේ සිතුයේය. ඒ යුවරජතෙම ගෙටගියේ තමන් සිතිවිල්ල රජහට දැන්වුයේය. ඕහට හඟවන පිණිස ඒ රජතෙම සත් දවසකට රජ්යරය දුන්නේය. “එම්බාකුමාරය, තෝ මේ රාජ්යගය සත්දවසක් අනුභව කරව, ඉන් මතු තා මරවන්නෙමි” යන මේ වචනයද රජතෙම කීයේය. සත්දවස ඉක්මුණකල්හි වැහැරුණාවු යුවරජහු දැක “තෝ කුමකින් කාශවුයෙහිදැ’යි රජතෙම කීයේය. මරණ හේතුවෙන් වන්නාවු භය කරණ
5 වෙනි පරිචෙජ්දය 25
කොට‍ගෙණය”යි කීකල්හි ඕහට රජතෙම නැවත (කියන්නේ ‘මම සත්දිනකින් මැරෙන්නෙමැයි සිතා තෝ ක්රීහඩා නොකෙළෙහිය. දරුව සැමකල්හි මරණ සංඥ ඇත්තාවු මේ භික්ෂු‍හු කෙසේ ක්රීයඩාකෙරෙද්දැයි” කීයේය. මෙසේ සහෝදරයා විසින් කියනලද්දාවුද හෙතෙම බුඬශාසනයෙහි ප්රනසන්නවුයේය. ඒ ප්රානඥවු යුවරජතෙම කලෙක මුව දඩගොස් වෘක්ෂ මුලයෙත්හි හුන්නාවු සල්අත්තකින් ඇතෙකු විසින් පටන් සලනු ලබන් නාවු සන්හුන්වු මහා ධම්මරක්ඛිත නම් රහත් තෙරුන් දැක “මේ ස්ථවිරයන් වහන්සේ මෙන් මම ද බුඬශාසනයෙහි පැවිදිව කවර කලෙක වනයෙහි වෙසෙම්දැ”යි සිතූයේය. ස්ථවිරතෙම ඔහුගේ ප්රනසාද පිණිස උඩ නැගි අහසින් ගොස් අශොකාරාමයබද පොකුණු දිය මතුයෙහි සිටිසේක්, උතුම්වු සිවුරු අහසතමා පොකුණට බැස, ජලයෙන් ශරීරපරිශෙචනය කළසේක. උප රජතෙම ඒ සෘඩිය දැක අතිශයින්ම පැහැද නුවණැත්තේ“අදම පැවිදිවෙමි”යි බුඬියක්ද කෙ‍ළේ (මහ) රජාණන් කරා එළඹ ආදරසහිතවුයේ පැවිදි පිණිස යාචඤකෙළේය. මහිපතිතෙම වළක්වනු නොහැක්කේ ඔහු ගෙණ මහ පිරිවරින් තෙමෙම විහාරයට ගියේය.
හෙතෙම මහාධම්මරක්ඛිත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමිප යෙහි පැවිදිවුයේය. උහු හා සමඟ සාරලක්ෂ්යක් මනුෂ්යපයෝද පැවිදිවුහ. උහු අනුව පැවිදිවුවන්ගේ ගණනෙක්ද නොමැත්තේය. අග්ගිබ්රෂහ්මයයි ප්රවසිඬවු රජහුගේ බෑණණුවෝ රජහුගේදියනිවු ඒ සඞ්ඝමිත්රාගවගේ ස්වාමිපුරුෂයා වුයේය, ඔහුගේ පුත්රඒ තෙමේද නාමයෙන් සුමන නම් ඇතිවුයේය, හෙතෙමේද රජහට යාචඤකොට යුවරජ හා පැවිදිවුයේය, මහජනයාගේ වැඩ සිදුවිම ඈත්තාවු ඒ උපරජහුගේ පැවිදිවිම තොමෝඒ අශොක මහරජහුගේ (රාජාභාෂෙකයෙන්) සතරවෙනි හවුරුදු යෙහි විය. එහිම උපසපන්වු උපනිග්රරය සම්පන්නවු ඒ යුවරජ තෙම වීය්ය් වඩන්නේ ෂඩිඅභිඥ සහිත රහත්ඵලයට පැමිණි සේක.
සියලු පුරයන්හි ආරම්භ කරණ ලදිදාවු ඒ මනහරවු විහාර යන් තුන් හවුරුද්දකින් මනාකොට නිමවුහ. කම්මාඩිෂඨායකවු ඉන්දිගුත්ත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ ඍඬිබලය කරණ කොටගෙණ අශොකාරාම නම් විහාරයද වහා නිම විය. මහි පාලතෙමේ සර්වකඥයන් වහන්සේ විසින් පරිභොග කරණලද ඒ ඒ තන්හිද සිත්කලුවු චෛත්යප කරවුයේය. “විහාරයෝ නිමවන ලද්දාහුය”යි හසුන්පත් හාත්පසින් සුවාසු දහසක්
මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය;
නුවරින් එකදිනම ගෙණවාහුය. මහත් තේජස් ඍඩිවික්රුම ඇත්තාවු මගරජතෙම පත්හසුන් අසා සියලු ආරාමයන් සම්බන්ධේවු මහා පුජාව එකවරම කරණු කැමැත්තේ “මෙයින් සත්වන දවස්හි දෙශයන්හි සියලු ආරාම පූජාව එකවිටවේවා, මිහීතෙලෙහි යොදුනක් යොදුනක් තන්හි මහදන් දෙත්වා. ග්රාමමාරාමයන්ගේද මාර්ගනයන්ගේද සැරසිලි කෙරෙත් වා සියලු විහාරයන්හිද භික්ෂුගසඞ්ඝයාට සර්වගප්රකකාරයෙන් ශක්ති වු පරිද්දෙන් මහදන් පවත්වත්වා. පහන්මාලා මල්මාලා අල ඞ්කාරයෙන්ද ඒ ඒ තන්හි සියලු තුය්ය්භි යෙන්ද නොයෙක් පරිද්දෙන් පූජා පවත්වාත්වා, සියල්ලෝ පෙහෙවස් අඞ්ගයන් ඉවා ගෙණ ධම්මයද අසත්වා එදවස්හිද නොයෙක් පූජාවි‍ෙශෂයන්ද කෙරෙත්වා”යි පුරයෙහි බෙර හැසිරවුයේය. සියල්ලෝ සැමතැනම සර්ව‍ප්රයකාරයෙන් ආඥකළ පමණටත් වැඩිවුද දෙව් ලොව සැණකෙළිසෙයින් මනරම්වු පූජාවන් පිළියෙළ කළහ. එදවස ඇතොවුරන් සහිතවු ඇමතියන් සහිතවු ඇත් අස් ආදි යෙන් රැස් විසින් පිරිවරණලද සව්අභරණින් සැරසුණුමහරජතෙම මිහිතල බිඳනසේ ස්වකීය.රාමයට පැමිණිය් උත්තම සඞ්ඝයා වැද සඟමැද සිටියේය. එ සමාගමයෙහි අසුකෙළක් භික්ෂුසහු වුහ. උන් වහන්සේලා අතුරෙහි අර්හසත් භික්ෂුයහු ලක්ෂ්යක් වුහ. එහි අනුලක්ෂහයක් භික්ෂු්ණිහු ඇතිවුහ;ඔවුන් අතුරෙහි රහත් මෙහෙණින්නෝ දහසක් වුහ; ඒ රහතුන් වහන්සේලා ධම්මාශොක රජහුගේ ප්ර සාදය පිණිස ලොකවිවරණ නම් ප්රාේතිහාය්ය්ෙහ යක් කළහ. (ඒ රජතෙම) පාප කම්මය කරණකොට ගෙණ පූර්වායෙහි චණ්ඩාශොකයයි ප්රෙකට වුයේය. පසුව පූණ්ය්කම්ම බලයෙන් ධම්මාශොකයයි ප්ර්කට වුයේය. ඒ රජතෙම මුහුද කෙළවරකොට ඇති දඹදිව හාත් පසින්ද නානා පූජායෙන් අලඞ්කෘතවු සියලු විහාරයන්ද දුටුයේය. ඒ විහාරයන් දැක අතිශයින්ම සතුටුව හිඳ “වහන්ස, බුඬහාසනයෙහි කාගේ පරිත්යා්ගයෙක් මහත්දැ”යි සඞ්ඝයා විචාළේය. ඒ මොග්ගලිපුත්ත නම් ස්ථවිරතෙම “සර්වමඥයන් වහන්සේ සේ ජිවමාන කාලයෙහිද තොප හා සමවු ත්යාසගවන්තයෙක් නැත්තේය”යි රජහුගේ ප්රදශ්නය විසඳා වදාළේය. එබස් අසා සතුටුවු මත්තෙහිද “මා වැන්නෙක් බුඩ ශාසනයෙහි නෑයෙක් වේදැ”යි නැවතත් ඒ ස්ථවිරයන් විචාළේය. ශාසනභාරධාරීහු ඒ ස්ථවිරතෙම මහින්දත නම්වු රාජපුත්රයයාගේද එසේම සඞ්ඝමිත්රාල නම්වු රජදුවගේද හේතු සම්පත් බලා ‘එබඳුවු මහා පරිත්යා්ග ඇත්තෙක්ද ශාසන යාගේ දායාදයෙක් නොවන්නේය. නරෙන්දුය, හෙතෙම ප්රනත්ය‍ය
5 වෙනි පරිචෙජ්දය 27
දායකයයි කියනු ලබන්නේය. මයෙක්තෙම වනාහි පුතෙක් හෝ දුවක් හෝ සස්නෙහි පැවිදි කරවාද හෙතෙම ශාසනයට දායද වන්නේය, හුදෙක් දායකම නොව්නනේය”යි රජහට ප්රයතිවචන වදාළේය. ඉක්බිත්තෙන් ශාසන දායාද භාවය පත්තන්නාවු මිහිපතිතෙම “කිමෙක දරුවෙනි, පැවිදිවන්නා හුද ප්රතව්රතජ්යාන තොමෝ මහත්යයි දන්නාලද‍ැ”යි එහා හිටියාවු මිහිඳු කුමරුද සම්මිත් කුමරියද විචාළේය. පියාණන් බස් අසා ඔව්හු “දෙවයන් වහන්ස! ඉදින් ඔබ කැමැතිසේක් නම් අදම පැවිදිවන්නෙමු, පැවිද්දෙන් අපටද නුඹ වහන්සේටද ලාභය”යි පියාරජාණන්ට කිවුය. ඒ මහින්දන කුමාරතෙම යුවරජහු පැවිදිවු කල් පටන්ද ඒ සම්මිත් කුමරි තොමෝ අග්ගිබ්රිහ්ම කුමාරයා පැවිදිවු කල් පටන්ද පැවිදිවිම පිණිස කරණලද නිශ්චය ඇත්වුය. මහීපතිතෙමේ උප රජ තනතුර මිහිඳු කුමරුහට දෙනු කැමැත්තේද ඊටත් මඩා (පැවිද්දෙහි) අධිකවු ආසයයි ප්රාව්ර.ජ්යාුවටම රුචි කෙළේය. ඥනරූප බලයෙන් ප්ර කටවු මහෙන්දු නම් වු ප්රියය පුත්රවයාද සඞ්ඝමිත්රාන නම් දියනයන්ද පූජා සහිත‍කොට පැවිදි කරවුයේය. එකල ඒමිහිඳු නම් වු රජ කුමාර තෙමේ විසි වයස් ඇත්වුයේය; සම්මිත් නම්වු රජදු තොමෝ අටළොස් හැවිරිදි වයස් ඇති විය. ඒ කුමාරයාහට ප්රිනව්රමජ්යාමවද උපසම්පදාවද ඒ දවසම වුයේය. ඒ රජ දුවටද ප්රුව්රඒජ්යා්ව හා ශක්ෂා‍දානය එදවස්හි විය; මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස නම් ස්ථවිරතෙම මිහිඳු කුමරහට උපාඬ්යායය වුයේය. මහාදෙව නම් ස්ථවිරතෙම පැවිදි කරවුයේය; මජ්ඣන්තික් නම්වු ස්ථවිරතෙම වනාහි කම්මවවාක්යප කථනය කෙළේය. ඒ ස්වකීයවු උපසම්පදා මණ්ඩලයෙහි ඒ මහින්ද් සතිතෙම සිවුපිළි සිඹියා සහිතවු අර්හඋත් ඵලයට පැමිණියේය; ධම්මපාලායයි ප්රාසිඬවු මෙහෙණිතොමෝ සඞ්ඝමිත්රාත නම් කුමාරිකාවට උපාධ්යාමයවිය, ආයුපාලි නම් මෙහෙ‍ණි තොමෝ ආචාය්ය්න විය; ඕ තොමෝ සුදුසු කාලයෙහි රහත් විය. ශාසනයට පහත්වු ලඞ්කාවීපයට උපකාරිවු දෙදෙනා ධම්මාශොක නම් මහරජ හුගේ සවෙනි වර්ෂහයෙහි පැවිදි වුහ; ලඞ්කාවීපප්රසසාදයකවු මහා මහෙන්දර යති තෙම උපාධ්යාහයන්ගේ සමීපයෙහි තුන් හවුරුද්ද කින් පිටකත්රජය උපත්තේය. චන්ද්රෙඛාවක් වැනිවු ඒ මෙහෙ‍ණි තොමෝ ද සූය්යාොමෝ සමානවු මහෙන්ද භික්ෂුඋතෙමේද යන ඒ දෙදෙනා ඒ කාලයෙහි නිරන්තරයෙන් සර්ව‍ඥ ශාසන නැමැති ආකාශය ශොභමාන කළහ.
පූර්වතයෙහි පැළලුප් නුවරින් නික්ම වනයෙහි හැසිරෙන්නාවු වනචර පුරුෂයෙක්තෙම කුනත කින්නරියක් සමඟ සංවාසය කෙළේය. ඕ තොමෝ උහු සංවාසයට පැමිණ පුතුන් දෙදෙ
මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය
නෙක් ඉපදවිය. දෙටු තෙමේ තිස්ස නම් ඇතිවිය. කණිටු තෙමේ සුමින්ත නම් විය. සුදුසු කාලයෙහි මහාවරුණි නම් ස්ථවිරයන්ගේ සමීපයෙහි පැවිදිව දෙදෙනම ෂඬහිඥ ගුණ ඇත්තාවු අර්හමත්භාවයට පැමිණියහ. වැඩිමහල් තිස්සන ස්ථවිරතෙම පාදයෙහි ගොණුසු විෂයකින් ස්පර්ශලකරණලද්දේ වේදනා සහිතවු‍යේය. කණිටුවු සුමිත්රඩ ස්ථවිරයන් විසින් විචාරණ ලද්දාවු ස්ථවිරතෙම ගිතෙල් පතක් බෙහෙත (ලැබිය යුතුයයි) කීයේය. ඒ ස්ථවිරතෙම ගිලන්වතින් නමුත් රජහට දැන්විමද පස්වරු වෙලෙහි ගිතෙල් පිණිස හැසිරිමද ප්ර්ති‍ෙක්පෙ කළ සේක “ඉදන් තෙපි පිඩු පිණිස හැසිරෙමින් ගිතෙල් ලබන්නහු නම් ඒ කෙණෙව”යි තිස්ස නම් ස්ථවිරතෙම සුමිත්ත නම් උතුම් ස්ථවිරයන් වහන්සේට කීසේක. පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නාවු උන්වහන්සේ විසින් ගිතෙල් පතක් නොලද්දේය. හටගත් රොගයතෙම ගිතෙල් කළ සියයකින් හෝ සාධ්යක නොකටහැකි විය. ස්ථවිරතෙම එම රොගයෙන්ම ආයුෂයාගේ අන්තයට පැමිණියේ අප්ර්මාදාවවාදයෙන් (භික්ෂු්සඞ්ඝයාට) අවවාද කොට පිරිනිවන්පානට සිතුසේක. ඒ ස්ථවිරතෙම ආකාස යෙහි හිඳ, තෙජොධාතු වශයෙන් රුචිවු පරිද්දෙන් ශරීරය අධිෂඨාන කොට තබා පිරිනිවියේය. ශරීරයෙන් අග්නිජ්වාල වෝ නික්ම මා‍ංස භස්මරහිතකොට ස්ථවිරයන්ගේ සකල දෙහය දැවුහ; මහිපති තෙම මේ තිස්ස නම් ස්ථවිරයන්ගේ පරිනිර්වාඅනය අසා ජනසමුහයා විසින් පිරිවරනලද්දේ ස්වකීයවු අශොකාරාමයට ගියේය. ඇත්කද මත්තට පැමිණි රජතෙම ඒ අස්ථිධාතුව අහසින් පහකොට බැස්විය. ධාතු සත්කාර කොට “ඒ (මරණ හෙතුවු) රොගය කිමෙක්දැ”යි සඞ්ඝයා විචාළේය. ඒ අසා හටගත් සංවේග ඇත්තේ නුවර (සතර) දොර සුණු‍වමින් කරණලද පොකුණු බෙහෙදින් පුරවා “භික්ෂුතසඞඝයාට බෙහෙත් දුලිහ නොවේවා”යි දවසක් දවසක් පාසා භික්ෂුඇ සඞ්ඝයාට බෙහෙත් පැමිණවුයේය. සුමිත්රසනම් ස්ථවිරතෙම සක්මන් මළුවෙහි සක්මන් කරන්නේම පිරිනිවිසේක. ඒ කරණ කොටගෙණදැ මහාජනතෙම සස්නෙහි බෙහෙවින් පැහැදිවුයේය. ඒ ලොකහිතකාරිවු කුන්නපුත්රළස්ථවිර දෙදෙනා වහන්සේ ධම්මාශොක රජහුගේ (රාජ්යහයෙහි) අටවෙනි වර්ෂ යෙහි පිරිනිවන් පෑවාහුය; පසුව ප්ර(සන්නවු ජනයෝද යම් යෙහකින් ලාභ පැවැත්වුද, එහෙයින් එතැන් පටන් සඞ්ඝයාට ලාභ ඉතා මහත් විය.
ලාභසත්කාර හිනවු තිත්ථිෙකයෝ ලාභ හේතුවෙන් තමන්මසිවුරු දරාගෙණ භික්ෂුවන් සමඟ විසුහ; ඔව්හු යම්සේ ස්වකීය වාදයද බුඬවාදයයි ප්රගකාශ කළාහුද, යම්සේ ස්වකීයවු ශාසන
5 වෙනි පරිචෙජ්දය 29
යේන බාහිරවු අගනිහොමාදි කරි යාවන් රුචිවු පරිද්දෙන් කළා හුද එසේ හෙයින් ස්ථිරවු ගුණ ප්ර කාශ ඇත්තාවු මොග්ගලිපුත්ත නම්වු ඒ ස්ථවිරතෙම ඒ උපන් ඉතා කකිශවු ශාසනාර්බ බුදය දැක දීර්ඝ්දර්ශිවුයේ ඒ ශාසනාබර්බුඒද්යාගේ ව්යශපසමනයෙහි කාලය බලාවදාරා, ස්වකීයවු මහාභික්ෂු‍සඞඝයා මහෙන්ද්වීර යන්වහන්ලසේට පාවාදි ගංගානම් නදියෙහි උඨිවභාගයෙහිවු අහොගංගානම් පර්වහතයෙහිවිවේක කැමැතිවෙමින් සත්හවරුද්දක් විසුයේය, තිත්ථියකයන් බහුලබැවින්ද දුර්වාව බැවින්ද ඔවුන් දැහැමින් වළකිවන්නට භික්ෂුපහු නොහැකිවුහ. එහෙයින්ම දඹදිව සියලු ආරාමයන්හි භික්ෂුිහු සත්හවුරුද්දක් පොහෝ පවුරුණු නොකළහ මහායසස් ඇති ධර්මකමාශොකමහරජතෙම ඒ අසා “තෝ ගොස් මේ අධිකරණය සංසිඳුවා මාගේ ආරාම යෙහි භික්ෂුඒසඞ්ඝයාලවා පොහොයකරව්ව” යි කියා එක් ඇමැති යෙකු උතුම් අශොකාරාමයට යැවුයේය. එන් නුවණමද ඇමැති තෙම ගොස් භික්ෂුලසඞඝයා රැස්කරවා “පොහෝ කරව්” යයි රජහුගේ හස්න ඇස්විය “අපි තිත්ථිවකයන් හා සම්ඟ පොහෝ නොකරම්හ”යි භික්ෂුදසඞ්ඝතෙම ඒ මුඪ විත්තඃන්ථිසතවු ඇමැතියා හට කිය. ඒ අමාත්යුතෙම පොහොස කරවමිහයි පිළිවෙළින් තෙර කිපදෙනෙකුන්ගේ හිස් කපා හෙලුයේය, රජහුගේ සො‍ෙහායුරුවු තිස්ස නම් ස්ථිවරතෙම ඒ ක්රිපයාව දැක වහා අවුත් ඕහට ආසන්නවු අස්නෙක හුන්නේය ඒ ඇමැතිතෙම තෙරුන් දැක රජහට දැන්වුයේය.
ඒ සියලු පවත් අසා හටගත් දාහඇති රජතෙමේ භයින් චකිත සිත් ඇත්තේ වහා ගොස් “මෙසේ කරණලද කම්මය කරණ කොටගෙණ කවරෙකුට පාපය වේදැ”යි භික්ෂුදසඞඝයා පිළිවිසයේය. ඒ භික්ෂුසන් අතුරෙන් කිසිකෙනෙක් “පාපය තොපටය”යිද කිසිකෙනෙක් වනාහි “තොප දෙදෙනාට මය”යිද කිහු. පණ්ඩිතයෝ වනාහි “පාපය තොපට නැතැ”යි කිහු මහරජතෙම ඒ අසා “මාගේ විමතිය පහකොට ශාසනය යථාස්ථානයෙහි තබන්නට පොහොසත් ශ්රේමණකෙනෙක් ඇත්තේදැ”යි කීයේය. “මහරජාණෙනි, ඒ මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස තෙරුන්වහන්සේ ඇත්තේය”යි සඞ්ඝතෙම රජහට වදාළේය රජතෙම උන්වහන්සේ කෙරෙහි ආදරසහිතවුයේය. වෙන් වසයෙන් භික්ෂු්න් දහස දහසින් පිරිවරණලද්දාව ස්ථවිර සතරනමක්ද, එසේම මනුෂ්යවයන් දහය දහසින් පිරිවරණ ලද්දාවු අමාත්යතයන් සතරදෙණෙක්ද ඒ රජතෙම ඒ දවසම තමන් වචනයෙන් තෙරුන්වහන්සේ කැඳවන්නට යැවුයේය. ඔවුන් විසින් එසේ කියනලද්දාවු ඒ ස්ථවිරතෙම නොවැඩි මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය
සේක. ඒ අසා නැවත පෙරපරිද්දෙන් ස්ථවිර අටනමක්ද වෙන්වසයෙන් දහස් පුරුෂයන් පිරිවරකොට ඇත්තාවු අමාත්ය්යන් අටදෙනෙක්ද යැවුයේය, ඒ ස්ථවිරතෙම නො වැඩිසේක. “කෙසේ ස්ථවිරයන්වහන්සේ වඩනේදෝහෝ”යි රජතෙම ඇසීය. “භික්ෂු“හු “මහරජ” ස්වාමින්වහන්සේ ශාසනය උසුලාගන්නට උපස්තම්භක වේවි”යි කියනලද්දේනම් ඒ ස්ථවිර තෙම වඩනේය”යි ඒ ස්ථවිරයන්වහන්සේගේ ආගමන කාරණය කිහු රජතෙම නැවතද වෙන්වසයෙන් දහස දහස පිරිවරකොට ඇත්තාවු ස්ථවිරයන් ෙසාළොස් නමක් හා අමාත්යතයන් සොළසක්ද එසේ කියා යැවුහ. මහලුබැව්හි සිටියා වුද තෙරුන්වහන්සේ යානාවකට නොනගින්තේයයි (අසා) ‘තෙරුන්වහන්සේ නැවකින් ගගෙහි ගෙණඑව්ය”යි ද කීයේය. ඔව්හු ගොස් (තෙරුන්වහන්සේට) එසේ කිහ, උන්වහන්සේ ඒ ඇසු කෙණෙහිම නැගිට වදාළේය. නැවකින් තෙරුන්වහන්සේ ගෙණාවාහුය, රජතෙම එහි පෙරගම්න කෙළේය, රජතෙම දණක් පමණ දියට බැස ගෞරව ඇත්තේ නැවින් බස්නා තෙරුන්වහන්සේට දකුණුඅත දුන්නේය. රජහට අනුකම්පාකාරිවු දක්ෂි ණිභිවු ඒ ස්ථිවරතෙම රජහට අනුකම්පාවෙන් ඒ දකුණුඅත අල්වාගෙණ නැවින් බටුයේය. පෘථිවිශ්වරවු රජතෙම ආලය වඩන්නාවු උයනට තෙරුන්වහන්සේපමුණුවා තෙරුන්වහන්සේගේ පාදයන් ධොවනයකොට තෙල් ගල්වා හිඳගෙණ ස්ථවිරයන්වහන්සේගේ සමත්‍කොිතාවය විමසන්නේ “වහන්ස, මම පෙළහරක් දකිනු කැමැත්තෙමි” යි කීයේය. “කිමෙක්දැ”යි වදාළකල්හි “පෘථිවිකම්පාවක් (දකිනු කැමැත්තෙමි)”යි කීයේය. සර්වද පෘථිවිහුගේ කම්පාවෙක්ද ප්ර දෙශ පෘථිවියක්හුගේ කම්පාවෙක් දකිනු කැමැත්තෙහිදැ”යි නැවතත් තෙරුන්වහන්සේ වදාළේය. “එයින් කවරෙක් දුෂ්කරදැ”යි විචාරා එකදෙක පෘථිවිහුගේ කම්පාව දුෂ්කරයයි අසා එය දකිනු කැමැතිබවසැලකෙළේය. ස්ථවිරතෙම යොදුනක් ඉමි අතර සතරදිග රථයක, අශ්වයෙක, අනුෂ්යනයෙක, දියපිරූ තලියෙක. යන මොවුන් තබ්බවා, ඔවුන්ගේ (ඉම ඇතුළට පත්) අවයවයන් සමඟ ඒ යොදුනක් පමන පොළොව ඍඬියෙන් කම්පාකෙළේය, එහිඋන් රජ හටද දැක්වුයේය. ඒ ඇමැතියා විසින් භික්ෂුටන් මැරීමෙන් තම හටද පාපය ඇති නැති බැව්මහරජතෙම ස්ථවිරයන්විචාළේය. කිලුටුසිතින් වෙන්ව ඒ නිසා වන කර්මවමයෙන් නැතැයි තිතතිර ජාතකය වදාරා ස්ථවිරතෙම රජහට අවබොධ කරවිය. එහි සිත්කලුවු රජ උයනෙහි සත්දවසක් වසන්නේ යහපත්වු
5 වෙනි පරිචෙජ්දය 31
සර්ව්ඥගම රජහට ඉගැන්වුයේය. රජතෙම එම සක්දවසෙහි යක්ෂේයින් දෙදෙනෙකු යවා පොළෝතෙලෙහි සියලු භික්ෂු.න් එක්තන්හි රැස්කරවුයේය. සත්වනදවස්හි සිත්කලුවු සියඅර මට පැමිණ නිරවශේෂවශයෙන් භික්ෂුසසඞ්ඝයා රැස්කරවුයේය. ස්ථවිරයන්වහන්සේ සමඟ තිරයතුළ එක් තැනෙක හුන්නාවු මිහිපතිතෙම. එක එක ලබිධිඇත්තාවු භික්ෂුින් සමිපයට කැඳවාගෙණ, “වහන්ස, සර්වඑඥයන්වහන්සේ කිනම් වාද ඇත්තේද”යි විචාළේය. ඔව්හු ස්වකීයවු පරිද්දෙන් ශාශ්වතාදි දෘෂ්ටි ප්රනකාශ කළෝ ය. ඒ සියලු මිථ්යාවදෘෂ්ටිකයන් රජතෙම සිවුරු හැරවුයේය.
සිවුරු හරවනලද සියල්ලෝ සැටදහසක් වුහ. ‘සුගත තෙම කිනම් වාද ඇත්තේදැ”යි ධාර්මකමික භික්ෂුවන් විචාළේය.විහජ්ජවාදිභාවය උන්වහන්සේලාකිහු. මහිපතිතෙම “වහන්ස සර්විඥතෙම විභජ්ජවාදිදැ”යි ස්ථවිරයන් විචාළේය. ඒ ස්ථවිර තෙම “එසේය” වදාළේය. එකල ඒ අසා සතුටුසිත් ඇත්තාවු රජතෙම, “යම් හෙයකින් සඞ්ඝතෙම ශොධිතද, එහෙයින් වහන්ස සඞ්ඝතෙම පොහෝ කෙරේව”යි මෙසේ තෙරුන්වහන්සේට කියේය, සඞ්ඝයාට ආරක්ෂාර දි මහාපතිතෙම සහ පත් නුවරට ප්රහවිෂ්ථි වුයේය.
එකල සඞ්ඝතෙම සමඟි පොහොය කෙළේය, ස්ථවිරයන් වහන්සේ නොයෙක් සඞ්ඛ්යාක ඇති භික්ෂු් සඞ්ඝයා. අතුරෙන් විසාරදවු ෂඩි අභිය, ඇත්තාවු ත්රි‍පිටකධාරීවු ප්රිභෙද ප්රා්පත ප්රඅති සම්හිද්ය ඇති භික්ෂුාන් දහසක් ධර්මාමසඞ්ගායනා කරණු පිණිසතෝරාගත්තේය. උන්වහන්සේලා සමඟ අශොකාරමයෙහි ධර්ම්මසඞ්ගීතිය කළේය. මහාකාශ්යඋප ස්ථවිරයන්වහන්සේද යසස්ථවිරයන් වහන්සේද යන ඒ ස්ථවිරයෝ තුමු යම්සේ ධර්මහ සඞ්ගායනා කරවුද, මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස ස්ථවර‍තෙමේ ඒ ධර්මේමසඞ්ගායනාව එසේම කරවුයේය. පරවාදමදිනය කරන් නාවු කථාවස්තු ප්රමකරණය, ඒ සඞ්ගීතිමණ්ඩලයෙහි තිස්ස ස්ථවිරයන්වහන්සේම වදාළේය. මෙසේ ධර්මතමාශොක මහ රජහුගේ ආරක්ෂායව කරණකොටගෙණ භික්ෂුුන් දහසක් විසින් මේ ධර්මෂමසඞගීතිතොමෝ නවමසකින් නිමවනලද්දේය. රජ හුගේ (රාජ්යවභිෂෙකයෙන්) සතළොස්වන වර්ෂ්යෙහි දෙසැත් නැසේ ඇත්තාවු ඒ ඍෂිතෙම මහාපවාරණයෙහිදි සඞගායනාව සමාප්ත කරවුයේය. ශාසනස්ථිති හේතුවෙන් සාධුකාර දෙන්නීයකමේන සඞගීති අවසානයෙහි මහපොළෝතොමෝ කම්පිතවිය.
මහාවංශය-පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
ඒ මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස නම්වු ස්ථවිරයන්වහන්සේ මනොඥ ශ්රෙයෂ්ඨවු බ්රොහ්මවිමානයද හැර ශාසනය හෙතුකොට පිළිකුල්වු මිනිස්ලොවට අවුත් කරණලද කටයුත ඇත්තේ ශාසන කෘත්යශය කෙළේය. අන්යොවු කවරෙක් ශාසනකෘත්යුයෙහි ප්රතමාදොපෙත වේද? මෙතෙකින් හුදිජනයා ප්ර සාද සංවෙග පිණිස කළ විභවස තතියඩම්මසඞ්ගීති නම්වු පස්වෙනි අදියර නිමියේ.
6 වෙනි පරිචෙජ්දය
[සංස්කරණය]අතීතකාලයෙහි වගුරට වගුනුවර වගුරජෙක් විය. කලිඟුරජු දුවක් එ රජහට මෙහෙසි වුවා. ඒ රජතෙමෙ එම දේවිය ගෙන් එක් දුවක් ලැබි. නෛමිත්තිකයෝ සිංහරාජයෙකු හා ඇයගේ සංවාසය කිවුය. ඉතා රුමත්වු අතීශයෙන් කාමි යෙන් ගිජුවු (ඕ තොමෝ) රජය දේවිය යන දෙදෙනා විසින් ලජ්ජාවෙන් පිළිකුල් කරණලද්දිය.
¬¬¬
ඕතොමෝ ස්චච්ඡන්ද්වෘත්ති සුවකැමැත්ති හුදකලාව අප්රරසිඬ වෙශයෙන් පිටත්ව මගධරට බලා යන වෙළඳසමුහයක් කැටිවගියාය. ලාටරට අටවියෙහිදි සිංහයෙක්තෙමේ වෙළඳ සමුහයා වෙත දිව ආය. (ඉස් ලු ලු අත දුවන්නාහු) සෙස්සෝ අනික් දිගකට දිවුහ. ඒ කුමාරිකා සිංහයා ආ දිගට දිව්වාය. සිංහතෙමේ ගොදුරු ගෙණ (පෙරලා) යන්නේ දුරදිම් ඇය දැක සිත් ඇලවුයේ කන්හෙලාගෙන නගුට සලමින් සමිපටය ආය.ඕතොමෝ උහු දැක අසනලද නෛමිත්තික වචනය සිහිකොට බිය නුවුවා ආසා වඩවමින් ඒ සිංහයාගේ අවයවයන් පරාමශිනය කළා හෝ අත ගෑය. සිංහතෙමේ ඇයගේ පහසින් ඉතා ඇළුනේ පිට නගාගෙණවහා සියගුහාවට ගෙණගොස් ඇය හ, සහවාසයෙහිහැසුරුණේය. ඒ රජදූතොමෝ උහු හා සංවාසය කරන කොටගෙන සුදුසුකාලයෙහි පුතෙකු දුවකැයි කියා නිඹුල් දරුදෙදෙනෙක් වැදුවා පුත්රුයාගේ හස්තපාදයෝ සිංහාකර වුහ. එහෙයින් ඔහු සිංහබාහුයයි නම්කළාය. දුව සිංහසීවලි යයි නම් කළාය, සොළොස්විය පැමිණි ඒ පිත්තෙමේ “මෑනියෙනි, නුඹ හා අප පියාත් කවර හෙයින් අසමානයෝදැ”යි සිත සැකය මෑනියන් විචාළේය. ඒ මවුතොමෝ ඔහුට සියල්ල කීවා. ඒතෙමේ “කුමක් හෙයින් මිනිස් පියසට නොයමෝ දැ”යි කිය. ඕතොමෝ තාගේ පියා ගලෙකින් ගුහාව වසයි.(එහෙයින් යානො හම්භයි)”යි කිවාය. ඒකුමාරමහ ගුහාදොර
6 වෙනි පරිචෙජ්දය. 33
වසන ගල කර නගාගෙණ එක්දවසින්ම පණස් යොත්තක් යාම ඊට කෙළේය. සිංහයා ගොදුරු පිණිස ගියකල දකුණු කර මෑණියන්ද වම්කර නැගණියන්ද තබාගෙණ වහා ඒ ගුහාවෙන් පළාගියේය. ඔව්හු කොළ හැඳගෙණ පසල්ගමකට අවුය. එකල ඒ පසල්ගම රජදුව මයිලුහු පිත් වගුරජු සෙනෙවියා. සිටියේ විය. ඒ තෙමේ කර්මාවන්ත විධාන කෙරෙමින් නුගරුකක් මුල හුන්නේය. උන් දැක “තෙපි කවුරුදැ” යි විචාළේය. ඔව්හු “අපි වෙනෙහි වසන්නමෝය”යි කිවුය. ඒ සෙනෙවි තෙමේ ඔහුන්ට වස්ත්රෙ දෙවිය. ඒ වස්ත්ර.යෝ මහඟු වුහ. පණියන්හි බත්දෙවිය, ඔවුන් පිනින් ඒ පර්ණ්යෝ රන්බඳුන් වුහ එයින් විස්මිත් සෙනෙවි තෙමේ “තෙපි කවුරුදැ”යි (නැවතද) විචාළේය. ඒ රජදුතොමෝ (තමා) ජාති ගොත්රනයන් ඔහුට දැක්වුය. ඒ සෙනෙවි තෙමේ ඇවැස්ස නැන්දනියන් දියනිවු ඇය ගෙණ වගුනුවර ගොස් ඇය සමඟ වාසය කෙළේය. සිංහතෙමේ වහා ගුහාවට ගොස් ඒ තුන්දෙනා නොදැක පුත්ර ශොකයෙන් පෙළුණේ නොම කෑයේය, නොම බියේය. ඒ දරුවන් සොයමින් ප්රුත්ය න්ත ග්රාිමයන්ට ගියේය. ඒ සිංහතෙමේ යම් යම් ගමකට වදනේනම් ඒ ඒ කම සිස්වෙයි. පසල් දනට වැස්සෝ ගොස් රජහට “දෙවයෙනි සිංහයෙක් තෙමේ ඔබගේ රට පෙළයි, ඔහු වැලැක්කුව මැනව”යි එපවත් රජහට දැන්වුහ ඒ තෙමේ සිංහයා නසන්නකු නොලබමින් දහසින් බැඳි පියල්ලක් ඇත්කඳ තබා “සිංහයා දෙන තැනැත්තේ ගණිව”යි නුවර (බෙර) හැසිරවි, නරෙශ්වරතෙමේ දෙ‍දහසෙක තුන් දහසෙකැයි එසේම (බෙර) පියවි කරවි. මවු තොමෝ දෙවරෙක ඒ සිංහබා කුමර වැළකුවා තුන් වන වර ඒ සිංහබා කුමර මවු නොවවාරම සිය පියහු මරන්ට ඒ (රන්) තුන්දහස ගත්තේය. රජහට කුමරු දැක්වුහ. රජතෙමේ ඔහුට “ඉඳින් තාවිසින් සිංහතෙමේ ගන්නාලැබේනම් එම රට තට දෙමැ”යි මෙසේ කීයේය. කුමරතෙමේ ඒ ලෙණ දොරට ගොස් පුත්රම ප්රෙ මයෙන් එන ඒ සිංහයා දුරදි දැක විඳිනට හියක් යැවිය. හී්ය‍තෙම නළලවැද උහු මෙත් සිතින් පෙරලා අවුත් කුමරහු පාමුල්හි බිම හිණි. තුන්යල දක්වා එසේම විය. පසුව මෘග රාජතෙම කිපියේය. ඉක්බිත් යවනලද හියතෙමේ උහු සිරුර විනිවිද නික්මිණි, කුමරතෙමේ කෙශර සහිත සිංහ ශිර්ෂ ය ගෙණ පුරයට ගියේය. එකල වගුරජු මළ සත්දවසක් විය. රජ තමා අපුත්රරක බැවිනුත් මොහුගේ කර්මරයෙන් ප්රරසිඬ බැවිනුත්
3
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
රජහු මුනුබුරු බැව් අසාත් මවුකුමරියද හැදිනත් සියලු ඇමැතියෝ රැස්ව එක්සිත්ව සිංහබා කුමරයට “රජවව්” යි කී‍වෝය හෙතෙමේ රජය පිළිගෙණ මෑණියන් වල්ලභයාට එය පාවාදි සිංහසීවලිය ගෙණ තෙමේ ජාතභුමියට ගියේ එහි නුවරක් ඉදිකෙළේය, ඒ සිංහපුර නම් වේ. සියක් යොදුන් වෙනෙහි ගම්ද පිහිට වි. ලාටරට ඒ නුවර සිංහබා රජතෙමේ සිංහසීවලිය මහෙසිකාකොට ගෙණ රජය කෙළේය. ඒ මෙහෙසි තොමෝ සොළොස් වරෙක පුතුන් දෙදෙනෙක් දෙදෙනෙක් බැගින් සුදුසු කාලයෙහි වැදුවා, දෙටුපිත් තෙමේ විජයනම්, දෙවැන්නා සුමිත්රා නම්, රජතෙමේ විජයකුමර සුදුසු කල උපරජයෙහි අභිෂෙක කෙළේයි.
විජයතෙමේ විසම ආචාර ඇතිවිය. ඔහු පිරිස්ද එසේවුහ. ඔව්හු ඉවසිය නොහෙන නොයෙක් බලාත්කාරකම් කළෝය. කිපි මහජනතෙමේ රජහට එබවත් දැන්විය. රජතෙමේ ඔවුන් කටයුත හඟවා පුතුට මනාකොට අවවාද කෙළේය. දෙවෙනි වරද සියල්ල ඒ සේ විය. තුන්වන වර වනාහි කිපි මහජනතෙමේ “ඔබ පුතු මැරුව මැනවැ”යි රජහට කිය.ඉක්බිත රඡතෙමේ ඵ් විඡයකුමරද ඔහුගේ ඵ් පිරිසද (යන)සත්සියයක් මිනිසුන් අඩක් (ඉස්) මුඬු කරවා නැවක දම්මවා සමුදුර යැවිය; එසේම ඔවුන්ගේ භාය්යා ඵ වන්ද එසේම කුමරුන්ද (මුහුද යැවිය) වෙන වෙනම දමනලද්දාවු ඒ පුරුෂ ස්ත්රීක කුමරුවෝ වෙන් වෙන් දිවයින්හි බැස්සෝය. (එසේම) වාසය කළෝය. කුමරුවන් පිහිටි දිවයින “නග්නවීප”යයි ප්රමසිඬවිය. භාය්යාළෝ වන් පිහිටි දිවයින “මහීන්‍දවිප” යයි වි විජයතෙමේ සුප්පාරක නම් පටුන බැසගත්තේය. මෙහි පිරිසගේ බලාත්කාර ක්රිීයායෙන් භයවුයේ නැවතත් නැව් නැංගේය. ස්ථිරබුඩිඇති විජය නම් කුමර ලඞ්කායෙහි හෝ තම්රනපර්ණභණි විපයෙහි යමකාශාලාන්තරයෙහි හෙවත් සල්රුක් දෙදෙනා අතුරෙහි තථාගතයන් පිරිනිවන් පිණිස සැතපුණු දවස බටුයේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස විජයාගමන නම් සවෙනි අදියර නිමි.
7 වෙනි පරිචේජ්දය
[සංස්කරණය]සියලු ලෝවැස්සාට වැඩකොට පරම ශාන්තිකාලයට පැමිණ පිරිනිවන් මඤචකයෙහි හොත්තාවු ලෝහිමිවුවාදින් අතුරෙන් ශ්රෙපෂ්සඨවු මහාමුනිතෙමේ මහත්වු දෙවසමාගමයෙහිදි එහි
7 වෙනි පරිචෙජ්දය 35
සමිපව සිටි ශක්රියාහට වදාරණසේක් “සිංහබා රජු පිත් තෙල විජයකුරම අනුගත සත්සියයක් පිරිවර ඇතිව ලාටරටින් (අවුත්) ලක්දිව බැස්සේය. “දෙවෙන්දයය! මාගේ සස්න ලද්දිව්හි පිහින්නේය, එහෙයින් පිරිවර සහිත් උහුද ලඞ්කාවිද මොන වට රකුව්” වදාළසේක. දෙවෙන්ද තෙමේ තථාගතයන් බස ගෞරවයෙන් ඇසුයේම උපුල්වන් දෙව්රජහට ල‍ඞ්කාරක්ෂාවව භාරකෙළේයි. ඒ තෙමේ ශක්රයයි විසින් කිපමණින් එකොණහි ලක්දිව් අවුත් පරිබ්රාවජක වෙශයෙන් රුක්මුලෙක හුන්නේය. විජවකුමාරයා ප්රරධාන කොට ඇති සියල්ලෝ උහුවෙත අවුත් “පින්වත්නි! මෙතෙමේ කවර දිවයිනෙක්දැ”යි විචාළෝය හේතෙමේ ලක්දිවයයි කියා මිනිස්සු මෙහි නැත්තාහුයයිද තොපට භයෙක් නොවන්නේයයිද කිය. මෙසේ කියා කෙණ්ඬ්කායෙන් ඒ මිනිසුන් (පිරිත්) පැන් ඉස, උන් අත්හා (පිරිත්) හුද බැද අහසින් ගියේය. පිරිවර යකින්නක් බැලිරුවින් තමා දැක්විය. උන් අතුරෙන් එකෙක් රජපිත්හු විසින් නවතනු ලදුයේත් “ගම් ඇතිකල බල්ලෝ ඇත්වන්නාහ”යි ඇය පසුපස්සෙහි ගියේය. ඇයගේ ස්වාමිදුවු කුවේණි නම් යකිනිතොමෝ (කපු) කටනා තවුසියක් සෙයින් එහි රුක්මුලෙක හුන්නාය. එ්ේ තෙමේ පොකුණද හුන් තවුසියද දැක එහි නහා පැන්බි නෙලුඹලද පොකුරුපතින් දියද ගෙණ ගොඩනැංගේය. ඕතොමෝ ඔහුට “මාගේ ගොදුරුවුයෙහි සිටුව”යි කිවාය ඒ මිනිස්තේමේ බදනා ලද්දෙකුසේ සිටියේය. ඕතොමෝ පිරිත් හුයෙහි තේජසින් (මිනිසා) කන්නට අසමත්ථියවි. යකිනිය විසින් ඉල්ලනු ලබන්නා වුද මිනිස් තෙමේ ඒ හුය නුදුන්නේය. යකිනිතොමෝ හඬමින් සිටි උහු ගෙණ උමගෙක බැහිය, මෙසේ එකඑකා බැසින් සත් සියයම ඒ උමග බහ ලිය. සියල්ලන් නේනකළ හසෙකැයි සැකකළාවු විජයකුමර තෙමේ සැරහුණු පසවි ඇත්තේ ගොස් මනා පොකු‍ණ දැක ගොඩනැගි පියවර සටහන් දිවි ඒ තවුසියද දුටුයේය. “කිමෙක්ද මැය විසින් මගේ භටයෝ ගන්නා ලදුවෝදෝ”යි සිතා “කිමෙක්ද පිනැත්තිය මාගේ භවයන් නුදුටුයෙහිදැ”යි ඇයට කීයේය. ඕතොමෝ “රාජකුමාරයානෙනි! භටයන් ගෙන් කාරිය කිම, පැන් පුවමැනව නැහැව මැනව’යි කීවා. “යකිනිතොමෝ නිශ්චයෙන්ම මාගේ ජාතිය දන්නීය”යි නිසැකවු ඒ තෙමේ සියනම අස්වා වහාම දුන්න සරසාගෙණවෙත එළඹියේ නාරාවචලයෙන් බලේලෙහි යකින්න ගෙණ වමතින්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
කෙස්වැටිය ගෙණ දකුණතින් කඩුව අමෝරා “කෙල්ල මාගේමිනිසුන් දෙව ති මරමි” කියේය. ඒ යකිනිතොම බියෙන් බැගෑවුව, “ස්වාමිනි මා දිවි දුනමැනව, මම ඔබට රජය දෙන්නෙමි ස්ත්රීන කෘත්ය,යත් අනික් කිසිවකුත් කැමැති පරිද්දෙකින්කරන්නෙමැ”යි කියා දිවි ඉල්විය. ඒ කුමර අද්රොවහ පිණිස යකිනිය සපථකරවි වහා මිනිසුන් ගෙණෙවයි”යි කී පමණින්ම ඕතොමෝ ගෙණාවා “මොව්හු බඩසා ඇත්තාහ”යි කියනලද්දාවු ඕතොමෝ කනලද වෙළඳුන්ගේ නැව්හිවු නානාවිධවු බොහෝවු සහල් ආදිය දැක්විය. ඒ මිනිස්සු බත් හා සුපයන් හුයා රජකුමරහු බත් කවා සියල්ලෝද කෑවෝය. විජයකුමරහු විසින් දෙවනලද අග්රෝභාගය කා පිනාගියාවු යකිනිතොමෝ සොළොස් හැවිරිදි සිත්ගන්නා රවක් මවා ගෙන සව්බරණින් සැරහුණි රජකුමරු වෙත එළඹියාය. රුක්මුලෙක තිරයෙන් මොනවට හාත්පස අවුරණලද්දාවු වියනින් මනාව අලඞ්කෘතවු මාහැඟි යහනක්ද මැවිය. රජකුමර ඒ දැක අනාගත අභිවෘඬීය බලන්නේ ඈ හා සමඟ වාසයකොට යහනෙහි සැපසේ හොත්තේය පිරිවර සියලු මිනිස්සු තිරට සිසාරා හොත්තෝය.
රාත්රිිභාගයෙහි ඒ කුමර ත්ර ය්ය් මිනාද සහිත ගිහඬක් අසා “කවර ශබ්දයෙක්දැ”යි එක්ව නිදන යකිනිය විචාළේය.“සියලු යකුනුදු මරවා රජ්ජයත් ස්වාමියාහට දියයුත්තේය. අවශ්යියෙන්ම මනුෂ්යාවවාස හේතුයෙන් යක්ෂියෝ මා මරන්නා”හ මෙසේ සිතා ඒ යකිනිනොම රජකුමරහට (කියන්නී) “සවමිනි, මෙහි මේ යක්ෂවපුරය ශිරෂවස්තු නම, එහි දෙටු යකු පිණිස බඞ්කා නගරවාසි වු කුමරියක් මෙහි ගෙණෙන ලද්දිය. ඇයගේ මවුද ආවා, ඒ කැඳවා එන මගුල්හි මෙහිද හෙත් උත්සව පවති. මේ එහි ශබ්දයයි, මේ සමාගමය මහත්මැයි.අදම යකුන් මැරුව මැනව, මින් මත්තෙහි නොහැක්කැ”යි කීවාය. කුමර “අදෘශ්යමමාන ඒ යකුන් මම කෙසේ මරම්දැ” යි කීයේය. “යම් තැනෙක ශබ්දකෙරෙමින්ම ඒ හඬින් ගැසුව මැනව, අයුධය තෙමේ මාගේ ආනුභාවයෙන් උන්ගේ කයෙහි හෙන්නේය”යි ඇගේ බස අසා එසේ කොට සියලු යකුන් මැරිය. තෙමේද ලබනලද ජය ඇත්තේ යක්ෂේරාජ යාගේ ආභරණ පැලැන්දේය. සෙසු ආභරණයෙන් ඒ ඒ භටයක්ද පැලදවිය කීපදවසක් මෙහි වැස නාම්රඅපර්ණෙණයටඑළඹියේය. විජයකුමතෙමේ නාම්ර පර්ණෙණ නගරය ඉදාකොට ඇමැතියන් විසින් පිරිවරණලදුයේ යකිනිය හා විසිය.
7 වෙනි පරිචෙජ්දය 37
එකල්හි නැවින් ගොඩබටුවාවු විජයකුමර ආදිහු කලංන්ත වුවෝ අනිත් භුමියෙහි ස්පර්ශොකොට හිඳගත්තෝය. යම්හෙයකින් තඹවන් අත්ල ඇතිවිද, එහෙයින් ඒ දෙශයද දිවයිනදඒ නම් ඇත්තේ හෝ “තාම්රයපර්ණඅණි” නම් විය. ඒ සිංහබාහු නරෙන්ර්වය සිංහයා ගත්තේය. ඒහෙයින් සිංහල නම්වි; ඔහු හා සම්බන්ධා ඇති මේ සියල්ලෝද සිංහලයෝයි. ඔහුගේ ඇමැතියෝ ඒ ඒ තැන ගම් පිහිටිවුහ. අනුරාධනම් ඇමැතිතෙමේ කොලොම්හෝ ඉවුරෙහි අනුරාධ නම් ගම පිහිටි විය. පෙරවි උපතිස්තෙමේ අනුරාධ පුරයෙන් උතුරු දින ගමහිරනදි තිරයෙහි උපතිස්ස ග්රාසමය ඉදිකෙළේය. අනික් ඒ ඇමැතියෝ තුන්දෙනෙක් උදේනිය, උරුවෙලාය එසේම විජිත නගරයයි යන වෙන වෙන ගම් ඉදිකළෝය. ජනපදය පිහිටුවා සියලු ඇමැතියෝ රැස්ව ඒ කුමරහට “ස්වාමිනි! රාජ්ජයෙහි අභිෂෙක කරව”යි කිහ. මෙසේ කියනලද රජකුමර තෙමේ ක්ෂ්ත්රිකය කන්යාහමෙහෙසියයගේ අභිෂෙකයක් නැතිව අභිෂෙකය නොකමැතිවිය. වැලි ඒ ඇමැතියෝ ස්වාමිහුගේ අභාෂෙකයෙහි කරණලද ආදර ඇත්තෝ දුකසේ කටහැකි කතීවසයෙහිද ඒ අත්ථිෙසිඩියෙහි බයබව ඉක්මවුවෝ ස්වාමියා කෙරෙහි භක්ති ඇත්තාහු ස්වාමිවු විජයකුමරහට පඩිරජු දඅයනියන් පිණිසත් ඇමැති වර්ගතයාහට සෙස්සත් දුන් පිණිස්ත මිණිමුතු ආදි මහාසාර බොහෝ පඬුරු ගන්වා මදුරාපුරයට දුතයන් යැවුහ. ඒ රාජදුතයෝ වහා නැවින් මදුරාපුර ගොස් පඬුරුද ලියුම්ද ඒ රජහට දැක්වුය. පසුව රජතෙමේ ඇමතියන් හා මන්රමතුණය කොට සිය දියනියන් හා අනික් ඇමැතියන්ගේ දුනුත් එවනු කැමැතිවුයේ එකුන් සියයක් කන්යාිවක් ලැබ නැවත “ලඞකාවට දුන් යවනු කැමැත්තාවු මේ මධුරා වැසි මිනිස්සු දුන් දෙගුණයක් සරසා ගාහචාරයන්හි හිඳුවත්වා! ඒ ලකුණෙන් උන් ඇරගන්නෙමැ”යි බෙරපියවි කරවි.
මෙසේම බොහෝ කන්යා වන් ලැබ ඒ කුලයන් සතපපාසැපයු සර්වා ලඞ්කාර ඇති පිරිස්සහිත දියනියක් හා සුදුසු පරිද්දෙන් ලබනලද සත්කාර ඇති ඒ සියලු කන්යා වන්ද රාජාර්හුවු හසත්යදශ්ව රථප්රෙලෂ්යි කාරකයන්ද අටළොස් ශිල්පි සමුහයන් ගෙන් කුලි දහසක්ද සතුරන් දිනු විජයරජහට ලියමන්දි එවුයේය. ඒ සියලු මහාජනතොමේ නැවින් (අවුත්) මහතොට ගොඩ බටුයේය. එහෙයින්ම ඒ පටුන “මහතොට” යයි (මාන් තෝට්ටම්) කියනු ලැබේ.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
විජයකුමරහට දා ඒ යකිනියගේ පුතෙක්ද දුවක්ද වුහ. විජහ කුමාරතෙමේ රාජකන්යාාව ආ බැව් අසා යකිනියට “සොඳුර! දරුවන් දෙදෙනා තබා ති දැන් ය, මනුෂ්‍බැයෝ සැමකල්මඅමනුෂ්යහයන්ට බානහ”යි කිය ඒ අසා යක්ෂ භයින් භයවු ඒ යකින්නට “තිව් දහසකින් බලිදානය කරවමි, ශොකනොකරව”යි කීයේය. භයවුද ඕතොමෝ නැවත නැවත ඔහු යාච්ඤ කොට දරු දෙදෙනා ගෙණ යා යුතු අතක්ක නැති බැවින් ලඞ්කාපුරයට ගියාය. පුතුන් බැහැර හිඳුවා තොමෝ නුවරට වන්නාය. ඒ යකින්න හැඳින සෙරයයි (සතුරු පක්ෂැ) සංඥ ඇති භයවු ලඞ්කාපුරයෙහි යක්ෂැයෝ කැළඹුණෝය. එක් රෞද්රහ යක්ෂුයෙක් වුකලි එක් අතුල්පහරකින්ම යක්ෂුණිය මැරුයේය. ඇයගේ මයිල් යක්ෂයතෙමේ නුවරින් බැහැර නික්මුණේ ඒ දරුදෙදෙනා දැක “තෙපි කවුරුන්ගේ දරුවෝද”යි පිළිවිසියේය කුවේණියගේයයි අසා “මෙහිදි තොපගේ මවු මරණ ලද්දිය, තොපත් දැක මරන්නාහ, වහා පලායෙත්ව”යි කීයේය. ඔව්හු එයින් වහා පලාගොස් සමන්කුළට ගියෝය. ඒ දෙටු තෙමේ තරුණවයේ ඒ නැගණියන් සමඟ වැසය කෙළේය.ඔව්හු දු පුතුන්ගෙන් වැඩි ඒ කඳුරටම විසුහ. මෙතෙමේ වැද්දන්ගේ උත්පත්තියි. පඬිරජහුගේ ඒ දූතයෝ (ගෙණා) පඬුරුද ඒ රජදූත් ආදියද විජයකුමරහට පැමිණවුහ විජයකුමර තෙමේ දූතයන්ට සත්කාර සම්මාන කොට ඇමැති සමුහයාට සුදුසු පරිද්දෙන් කන්යාටවන් පාවාදුන්නේය. තවද සියලු ඇමැතියෝ රැස්ව විධිවු පරිද්දෙන් විජයකුමරු රාජ්ජයෙහි අභිෂෙක කළෝය. මහ සැණකෙළිද කෙළියහ. ඉක්බිති විජයරජතෙමේ පඬිරජු දියනියන් මහපෙරහරින් මෙහෙසි බැවිහි අභිෂෙක කෙළේයි.ඇමැතියන්ට වස්තු දුන්නේය. එසේම මයිල් (රජ) හට වනාහි අවුරුදුපතා දෙලක්ෂයයක් වටහා සක්මුතු දුන්නේය.
ඒ විජය නරශෙර දුෂ්ඨ තෙමේ පළමු විසම හැසිරිම් හැර දැහැමෙන් සෙමෙන් මුළු ලක්දිව අනුශාසනා කෙරෙමින් පුරා අටතිස් හවුරුද්දක් තාම්ර්පර්ණවණි නගරයෙහි රජකම් කෙළේය. ¬¬ මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවෙග පිණිස කළ මහවස විජයාභාෂෙක නම්වු සත්වන අදියර නිමි.
39
8 වෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]ඒ විජහ ම්හ රජතෙමේ අන්තිම වස්හි සිටියේ “මම වෘඬයෙමි මාගේ පුතෙක් නැත්තේය, දුකසේ පිහිට්වනලද මේ රට මා ඈවැමෙන් නස්නේය, එහෙයින් රජය පිණිස මා මල් සුමිත් කුමරහු ගෙන්වන්නෙමැ”යි මෙසේ සිතූයේය. ඉක්බිති ඇමැති යන් හා මන්ත්ර ණය කොට එහි හසුන්පත් ය වුයේය. විජහ තෙමේ හසුන්දි නොබෝ කලකින් දෙව්ලෝ ගියේය.
ඔහු මළකල ඒ ඇමතියෝ රජකුමරෙක් එනු බලන්නාහු උපතිස්ස ගම වෙසෙමින් රට අනුශාසනා කළෝය. විජහ රජු මළකල රජකුමරුවන් ඊමෙන් පළමුකොට එක් අවුරුද්දක් මේ ලක්දිව අරාජකවි. ඒ සිංහපුයෙහි සිංහබා රජහු ඈවෑමෙන් ඔහු පිත් සුමිත් කුමර රජවි, මිදුරජු දු මෙහෙසියයෙන් ඒ සුමිත් රජු පුතුන් තුන්දෙනෙක් වුහ. ලක්දිවින් ගිය දූතයෝ සිංහපුරයට ගොස් රජහට පත්හසුන් දුන්නෝය. ඒ රජ හසුන් අසා පුතුන් තුන්දෙනාට “දරුවෙනි! මම මහලු යෙමි. තොප අතුරෙන් එකෙක් මා බෑයා සතු නොයෙක් ගුණ ඇති සිත්කලුවු ලඞ්කාවට යේවා. තවද ඔහුගේ ඈවෑමෙන්එහිම රජකරන්ටවත් හොබනේය’ය කීයේය. කිස්දොවුන් මල් පඬුවස්දෙව්යයි නම් රජකුමරතෙමේ යන්නෙමැයි සිතා සැපසේ ගමනද දැන පියහු විසින් අනුදන්නාලද්දේ පරිබ්රාමජක වෙස් ඇත්තේ දෙතිස් ඇමැති දරුකෙනෙකුදු ගෙණ නැව් නැංගේය මාකඳුරුගොස හෝ මාඔය මොයෙහි (කම්මල් තොට) ඔව්හු ගොඩ බටහ . ජනතෙමෙ ඒ පරිබ්රාිජනකයන් දැක මොනවට සත්කාර කෙළේය.
මෙහි නුවර විචාරා ක්රබමයෙන් යන්නාවු ඔව්හු දෙවියන් විසින් රක්නාලද්දෝ උපතිස් ගමට පැමිණියේය. ඇමැතියන් විසින් අනුමතකරණලද්දාවු ඇමැතියෙක් තෙමේ බැහැර නිමින්ත පාඨකයෙකු අතින් ක්ෂදත්රියයයන්ගේ ඊම විචාළේය. ඒ නිමිත්ත පාඨකතෙමේ විචාළාවු ඇමතියාට අනිකකුදු (විසඳමින්) “සත්වන දවස්හි කැත්කුමරෙක් එන්නේය, මොහුවස උපන් නෙක්ම බුදුසස්න පිහිටුවන්නේය”යිද කියාත් විසඳුයේය. ඒ ඇමැතියෝ සත්වන දවස්හිම එහි පැමිණ, පරිබ්රා ජකයන්දැක විචාරා දැන, ඒ පඬුවස් රජහු ලක්රජයෙහි පිහිටවුහ. මෙහෙසියක් නැති බැවින් ඒ කුමර ඒතාක් අභාෂෙක නොකෙළේයි. අමිතොදන ශාක්ය්රජහට පණඩුශාක්යය නම් පුත්රතයෙක් විය. ඒතෙමේ ශාක්ය යන්ගේ පරිහානි දැන සියජනයා හැර
මහාවංශය- පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ගෙණ අප්රදසිඬ ශෙයෙන් ගංගා සනම් ගඟින් එතර ගොස් එහි නුවරක් ඉදිකොට රජය කරන්නේ දරුවන් සත්දෙනෙක් ලද්දේය. භද්දකච්චායනා නම් වු සියලු ස්ත්රීරලක්ෂනණයෙන් යුක්තවු ජනයා විසින් අභිප්රෙදතවු මනා රූ ඇති කිස්දොවුන් දුවකුලු වුවා. ඇය පිණිස ස්තරජදරුකෙනෙක් මාහැගි පඬුරු ඒ රජහට එවුය. ඒ පණ්ඬුශාක්යසතෙමේ වනාහි රජුන්ගෙන් භයවුයේ, සුවගමන් ද අභිෂෙක ඵලද දැන දෙතිසක් ගැහැණුන් හා ඇය වහා නැව් නංවා “පොහොසතෙක් මාදුව අල්වා ගණිව”යි කියා ගංගානම් ගඟ බැහ‍ුයේය. ඒ රජදරුවෝ ගන්ට නොහැකි වුහ. ශිඝ්රංකාමිණි ඒ නෞකාතොමෝ දෙවෙනි දවස්හිම ගොණගම පටුනු පැමිණියාය පැවිදිවෙස් ගත් ඒ සියල්ලෝඑහි ගොඩබටහ. මෙහි නුවර විචාරා ක්රයමයෙන් එළඹෙන්නාවු ඔවුහු දෙවියන් විසින් රක්නාලද්දාහු උපතිස් කමට වන්නුය. නිමිත්තශාස්ත්ර් හදාළහු බස් අසා එහි පැමිණියවුන් දැක උන් හැදින ඇමැතිතෙමේ රජහට භාරකෙළේය. මනා නුවණැති ඒ ඇමැතියෝ පිරුණු සියලු මනොරථ ඇති ඒ පඬුවස්දෙව් කුමරහු රාජ්යුයෙහි අභිෂෙක කළෝය.
පඬුවස් රජ අලාමකරූ ඇති යාපත් භද්රයකාත්යායයන කුමරිය තමාගේ මෙහෙසිබැවිහි අභාෂෙකකොට ඒ බිසව් සමඟ ආවුත් තමා හා ආවුන්ට පාවාදි සුවසේ විසූයේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස පණ්ඩුවාසදෙව්භාෂෙක නම්වු අටවන අදියර නිමි.
9 වෙනි පරිචේජ්දය
[සංස්කරණය]ඒ මෙහෙසිතොමෝ පුතුන් දසදෙනෙකු හා ඒ දුවකුදු වැදුවා. සියල්ලන් දෙටුපිත් අභයනම්. කර්ණඒට්යිකාතොම චිත්රාපනම්. මන්ත්ර පාරගත බ්රාපහ්මණයෝ ඇය දැක “මැයපිතෙක් රජය පිණිස මයිලන් නසන්නේය”යි ව්යාපකරණ කළෝය (ඒ අසා) “නැගනියන් මරන්නෙමුය”යි නිශ්චයකොට ගත්තාවු සහෝදරයන් වැඩිමහල් අභයකුමරතෙම වැළකිය. බොහෝකලක් ඇය එක්ටැම් ගෙයක වැස්වුය. රජහුගේ ශ්රි යහන් ගබඩාව සමඟ ඒ එක්ටැම්ගෙයි දොර කරවුය. තවද එක් දාසියක් මාලිගා ඇතුළෙහි සිටවුහ. මිනිසුන් බැහැර රැකවල්ලුහ. යම් හෙයකින් ඕතොමෝ දැකුම්ලත් පමණින්ම රුවින් මිනිසුන් උමතුකරව්ද, එහෙයින් උපපද සහිතවු “උනමාදචිත්රාම” යයි නම්ලද්දිය.
9 වෙනි පරිචෙජ්දය 41
භද්රඋකාත්යාජන දේවියගේ ලක්දිව් ගමන් අසා මෑණියන් විසින්මෙහෙයනලද පුත්රනයෝ එකෙකු තබා මෙහි අවුය. අවාවු ඔව්හු පඬුවස්දෙව්හට ලක්හිමියාද ඒ නැගනියන්ද දැක සමඟ හඬාඒ බිසවුන් විසින් හා රජ විසින් කරණලද සත්කාර ඇත්තෝ රජු අනුමතියෙන් ලක්දිවිහි චාරිකා කළෝයි. රිසිසේ නිවාසද කළෝයි. රාමකුමරහු විසින් විසු තෙන රාමගොණයයි කියනු ලැබේ. උරුවෙලය, අනුරාධය යන දෙදෙනාගේ නිවාසයෝද එසේ එසේ (උරුවෙලය අනුරාධයයි) කියනු ලැබෙති. එසේම විජිතය, දිර්ඝාියුය, රොහණය යන මොවුන්ගේ වාසස්ථානද විජිතග්රාිම, දිර්ඝාියුග්රාඋම, රොහණයයි කියනු ලැබෙති. ඒ අනුරාධතෙමේ දකුණු දිගින් වැවක් කරවිය. ඉන් ඉක්බිති රජගෙයක් කරවා එහි වාසය කෙළේය. පඬුවස්දෙව් මහරජතෙමේ සිය දෙටු පිත් අභ්ය කුමරහු සුදුසු කල උප රජයෙහි අභිෂෙක කෙළේයි.
දිර්ඝා යු කුමරු පිත් දිඝගාමිණි කුමාරතෙමේ ඒ උනමාදචිත්රා පවත් අසා ඇය කෙරෙහි හටගත් දර්ශරනාභිලාෂා ඇත්තේ උපතිස් ගමට ගොස් රාජහු දිවි, ඒ රජතෙමේ උප රජු හා රාජොපස්ථානය මේ කුමරහට දුන්නේය. දැල්කවුළු ඉදිරිතන්හි ඊට එළඹ සිටියාවු ඒ චිත්රායතොමෝ ගාමිණි කුමරු දැක ඇලුණු සිත් ඇත්ති දාසීයට “මේ තෙමේ කවරේදැ’යි කීවා. පසුව “මයිල්හු පිතෑ”යි අසා දාසිය එහි නියෝග කළාය. ඒ තෙමේ කවුළුයෙහි සන්ධියකොට පසුව විස්වා රාත්රි යෙහි කර්කොටක යන්ත්රළ නැගි දොරසිඳුවා එයින් ඇතුල්විය. ඈ හා වැස අළුයම්හි බැහැරවි, මෙසේ නිතර එහි වාසය කෙළේය සිදුරක් නැති බැවින් ප්රඅකාශ නොවි.
ඕ තොමෝ උහු නිසා ගැප් ගත්තිය. පසුව ගැබ මුහුකුරා ගියේය. දාසිතොමෝ මවුබිසවට කීවා. මවුබිසව දියනියන් විචාරා රජහට කීවාය. රජතෙමේ පුත්රබයන් කැඳවා “හේ තෙමේද අප විසින් රැක්ක යුත්තේය. උහුටම ඇය දෙමුය”යි කීයේය. ඉඳින් පුතෙක් විනම් උහු මරන්නමෝයයි ඒ දිඝගාමිණි කුමරහටම අනමාදචිත්රායව දුන්නුය. වදන කල පැමිණි කල්හි වැදිම්ගෙටදා වන්නිය. රජකුමරුවෝ (ඒ කුමරිය) රක්නා චිත්ර නම් දාසය කළවේළ නම් දාසය යන ගැමුණු කුමරහු කම්කරුවු පිළිණ නොදෙන්නක් ඒ කර්මදමයෙහි හේතු භුතයෝයයි කියා සැක කොට මැරවුහ. ඔව්හු දෙදෙනා යක්ෂඒ යොනියෙහි උපන්නෝ ගැබ හොත්තාවුම කුමරහට අරක් ගත්තුය ඒ කුමාරිකා වැඳිමට ආසන්න කල් ඇත්ති අනික් ගැහැණියක් දාසිය ලවා සැලකවි. ඒ චිත්රා් කුමරි පුතෙක්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩයක.
වැදුවා; වැලි ඒ ගැහැණි දුවක් වැදුවාය. චිත්රාකතොමෝ ඒ ගැහැණියට මසු දහසක් හා සිය පුතු දි ඒ දුව ගෙන්වාගෙණ ළඟ හොවාගත්තීය. දුවක් ලදැයි අසා රජකුමරුවෝ තුටු වුහ෴මවුකුමරිද මෑණියන් මුවබිසවද යසන දෙන්නා ඒ කුමරහට මුත්තණුවන්ගේ හා දෙටු මයිල්හුගේ නම් එක්කොට පණ්ඩුකාභයයි නම් කළෝය. ලඞ්කාරක්ෂේක පඬුවස්දෙව් රජ තෙමේ තිස්හවුරුද්දක් රජය කෙළේය. පණ්ඬුකාභය කුමරහු උපන් කල ඒතෙමේ මෙළේයි. ඒ රජහු මළකල සියලු රාජපුත්රයයෝ එක්වගෙණ අභයදායකවු අභය නම් භාතාකුමරහට උදාරවු රාජ්යා්භිෂෙකය කළෝය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ වහවස අභයඃභිෂෙක නම් නවවැනි අදියර නිමි.
10 වෙනි පරිචේජදය
[සංස්කරණය]උනමාදචිත්රාරව විසින් අණවනලද්දාවු දාසිතොමෝ ළදරු කුමරහු කරඬුවේක බහාගෙණ දොරමඬලා නම් ගමට ගියාය. රජකුමරුවෝද මුවදඩ ගියෝ තුඹුරු කඳුරෙහිදි දාසිය දැක “කොයියෙහිද? මේ කිමෙක්දැ”යි කියාත් විචාළෝය. (ඕතොමෝ) “දොරමඬලාවට යෙමි මාගේ දුවට ගෙණයන ගුඩපුය”යි කිවාය. රජකුමරුවෝ “වහා තබව” යි ඈට කිවුය. චිත්රාය කාළවේළය යන යක්ෂකයෝ දෙදෙන කුමරහු අරක් පිණිස නික්මියෝ එකෙණෙහි මහත් හුරු වෙසක් දැක්වුය ඒ කුමරුවෝ ඌරා ලුහුබැඳ ගියෝය දාසිතොම ඒ කුමරහු ගෙණ එහි ගියාය දරුවාද දහසද නියුක්තයාහට රහසි ගතව දුන්නීය. එදවස්හිම ඔහුගේ භය්යාක්ත තොමෝ පුතෙකු වැදුවාය. “මා බිරින්ද දරුවන් දෙදෙනෙකු වැදුවාය”යි උහු පොෂණය කෙළේය. ඒ කුමර සත්හැවිරිදි විය. මයිල්හු උහු දැන විලදිය කෙළනා දරුවන් මරන්ට (මිනිසුන්) මෙහෙයුය. දියෙන් වසනලද සිදුරු ඇති දියෙහි සිටි රුක්සිදුරකට කුමර තෙමේ කිමිදිමින් ඒ සිදුරෙන් ප්රලවිෂ්ටව බොහෝ වේලක් වැස පසුව එසේම නික්ම සෙසු දරුවන් වෙක අවුත් උන් විසින් විචාරන ලදුයේත් ඒ තෙමේ වචනයෙන් රැවටුයේය. ඒ කුමරතෙමේ මිනිසුන් ආ දවස්හි රෙදිකඩ හැඳගෙණ දියෙහි ගිලි රුක් සිදුරෙහි සිටියේය. සෙසු දරුවන් මරා කඩරෙදි ගැණ ‘සියලු දරුවෝ මරණලද්දාහ”යි ගොස් රජ
10 වෙනි පරිචේජදය. 43
කුමරුවන්ට දැන්වුය. උන් ගිය කල ඒ තෙමේ ස්වකීය ආයුක්තකයා ගෙට ගොස් වෙසෙමින් ඔහු විසින් අස්වැසුයේ දොළොස් වස්විය. නැවත ද ජිවත්වන කුමරහු අසා උහුගේ මයිල්හු එහි සියලු ගොපල්ලන් මරන්ට මිනිසුන් මෙහෙයය. එදවස්හි ගොපන්ලෝ එක් සිවුපාවෙකු ලැබ ඒ කුමරහු ගිනි ගෙණෙනු පිණිස ගමට යැවුහ. හේ තෙමේ ගෙට ගොස් නියුක්තයාගේ පුත්රුයාම “මා පා රිදෙන්නාහ, ෙගාපල්ලන් වෙත ගිනිගෙණයා. එහි තෝ අගුරෙහි පැලහු මස්ද කන්නේය”යි යැවුසේයි. ඒ තෙමේ ඒබස් අසා ගොපල්ලන් වෙත ගිනිගෙණ ගියේය. මෙහෙයනලද මිනිස්සු ඔවුන් වටලා මැරූය. සියලු ගොපල්ලන් මරා මයිලන්ට දැන්වුය.
පසුව සොළොස්වස්වු ඒ කුමර මයිල්හුද දත්තෝය. මවු තෙමෝ දහසකුදු දිනි. කුමරහුගේ ආරක්ෂාලවද විධාන කළාය. ආයුක්තිකකෙමේ මෑණියන් කී සියල්ල ම ඔහුට දන්වා දාසයෙකුත් මසු දහසකුත් දි පණ්ඩුල බ්රායහ්මණයා වෙත යැවුයේය. වෙදපාරගතවු බොහෝ සම්පත් ඇති පණ්ඩුල නම් බ්ර හ්මණයෙක් දකුණුදිග පණ්ඩුල නම් ගම විසිය. කුමාර‍ෙතමේ එහි ගොස් පණ්ඩුල බමුණ දිටි. “දරුව තෝ පණ්ඩුකාභය කුමරු දැ”යි විචාරා “ඒසේය”යි කිකල ඔහුට සත්කාරකොට “දරුව තෝ රජ වන්නිගිය. සමසැත්තැවසක් රජය කරන්නෙහිය. ශිල්ප උපණුව”යි කියා ශිල්ප ඉගැන්වි. ඔහුගේ චන්දත නම් පුතු හා වහා සිප් නිමවුවහට යොධයන් සාඞ්ග්රැහ පිණිස ඒ තෙමේ මසු ලක්ෂ යක් දුන්නේය. එයින් පන්සියයක් යොධයන් සඞ්ග්ර හ කළ කල්හි ඒතෙමේ “යමක් විසින් ගන්නාලදුදා වු පර්ණනයෝ රන් (බඳුන්) වු නම් මෙහෙසිය කරව. මා පුතුද පෙරවි කර”යි කිය.ක මෙසේ කියා වස්ලතු දි යොධයන් සහිත කුමර එයින් මෙහෙයි. පින්වත් ඒ කුමර මම (පණ්ඩුකාභයෙමි) අස්වා ඉන් පිටත්ව අවුත් කසාගලවෙත නුවරදි සත්සියයක් පුරුෂයන්ද සියල්ලන්ට භොජනද (ලැබ) ලැබු බල ඇත්තේ ඉක්බිති එක්දහස් දෙසියයකින් පිරිවරනලද කුමරතෙමේ ගිරිකඬසිවනම් කුමර පඬුවස්දෙව් රජ විසින් දෙනලද ඒ දේශය අනුභව කෙරෙයි. ඒ ක්ෂවත්රි යතෙමේ එකල්හි සියක් කිරියක පැසුණු ගොයම් කප්වයි. උහුගේ දියනියවු රූමත්වු පාලි නම් ක්ෂයත්රිිය කුමරියක් වුවා. ඕතොමෝ හොබනා යානකට නැගි පියාණන්ට හා ගොයම් කපන්නන්ට බත් ගෙන්නැගෙණ සහ පිරිවරින් යන්නීය. කුමාරයාගේ මිනිස්සු ඒ කුමරිය දැක කුමරහට දැන්වුය. කුමාරතෙමේ පිරිස් සහිතව වහා ආයේ ඒ
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
පිරිස දෙකඩකොට ඇය වෙතට සිය යානාව යැවිය. “කොහි යෙහිදැ” යි ඇය විචාළේය. ඇය විසින් (වුපරිදි) සියල්ල කිකල ඒ ක්ෂිත්රියයතෙමේ ඇය කෙරේ ඇලුණු සිත් ඇත්තේ තමහට බෙදනු පිණිස බතින් යාච්ඤා කෙළේය. ඕ ක්ෂබත්රිියාතොමෝ යානාවෙන් බැස රන් පයින් බත් ගෙණ නුග රුකක් මුලදි රජ කුමරහට දුන්නාය. සෙසු ජනයා බත් කවන්ට නුග කොළ ගත්තාය. එකෙනෙහි ඒ පර්ණ්යෝ රන්බඳුන් වුහ. රජකුමර ඒ දැක බමුණා කිවා සිහිකොට “මහෙසිකා භාවයට හොබනා කන්යා්වක් මට ලැබුණය” යි සතුටුවි, ඒ සියල්ලන් බත් කැවිය. නමුත් ඒ බොජුන් ක්ෂ්ය නොවුයේය. එකෙකුගේ කොමිස ගත්තාසේ එහි පෙනුණේය. මෙවැනි පින් ගුණයෙන් යුක්තවු සුකූමාල ඒ කුමාරිකා එතැන් පටන් ස්වර්ණ පාලි නමින් ප්රෙසිඬ විය.
ඒ කුමාරිය ගෙණ යානාවට නැගි ක්ෂඒත්රිතයතෙමේ මහාබල සෙන් පිරිවරනලදුයේ නිසැකින් පලාගියේය. ඒ අසා කුමරියගේ පිය තෙමේ සියලු මිනිසුන් එවිය. ඔව්හු ගොස් කලහ කොට කුමාරභටයන් විසින් තර්ජුනය කරනලද්දාහු පෙරලා අවුය. එහි කළ නුවර ඒ හේතුවින් කලහනගර නම් වි. ඒ අසා ඇයගේ පස්බෑයෝ යුද පිණිස අවුය. පඬුල බමුණුපිත් චන්දයකුමර උන් සියල්ලන් මැරවි. ඔවුන් යුදකළ බිම ලොහිත වාහඬණ්ඩයයි (ලේවාකඩයයි) නම් ලැබුය.
ඉක්බිති පාණ්ඩුකාභය කුමර ගඟින් එතර දොළුගලට ගියේය. එහි සතර අවුරුද්දක් වාසය කෙළේය. මයිල්හු එපවත් අසා රජහු හැර ඔහු හා යුද පිණිස එළඹියෝය. දුම්රක්ගල වෙත කඳවුරු පිහිටුවා බෑණ හා යුධ කළෝය. බැනතෙමේ වනාහි මයිලන් ලුහුබැඳ ආය. ගඟින් මොබ පළවා හැරි උන්නේ කඳවුරෙහි දැවුරුද්දක් විසිය. ඔව්හු උපතිස් ගමට ගොස් රජහට එපවත් කිවුය. ඒ රජ රහස් සහිත හස්නක් කුමරහට (එවනුයේ) “තෝ ගඟින් එතර අනුභවකර, ඉන් මොබ නහ මක් එවා”යි කියා යැවිය.
රජහුගේ බෑයෝ නවදෙනා ඒ අසා රජහට කිපියෝ “තෙපිම
බොහෝ කලක් ඔහුට උපකාරවෙහිය, දැන් රට දෙහි, එහෙයින් තොප මන්නෙමුය”යි කිවුය. ඒ රජ උන්ට රජය පාවාදුන්නේය. ඒ සියල්ලෝම එකඟව තිස්ස නම් බෑයාරජයට ප්රාධාන කළෝය අභයදායක මේ අභය රජතෙමේ විසිඅවුරුද්දක් ඒ උපතිස් කම්හි වෙසෙමින් රජය කෙළේය.
10 වෙනි පරිච්ජේදය. 45
දුම්රක්ගල වසන චෙතියා නම් යකිනි තිඹිරසඟන විලෙහි වෙළඹරුවින් ඇවිදිනිය. සුදුසිරුර හා රන්පාඇති සිත්කලු ඒ වෙළඹ එකෙක් දැක “මෙහි මෙබඳු වෙළඹක් වසන්නීය”යි කුමරහට දැන්විය. කුමරතෙමේ රැහැණ ගෙණ ඇය අල්වා ගන්ට එළඹියේය. පශ්චාත්භාගයෙන් ආවහු දැක ඒ කුමරහු තෙදින් ඕතොමෝ භයවුවා අතුරුදහන්නොවි දිව්වාය. ඒ තෙමේ දුවන්නිය ලුහුබැන්දේය. දුව්න්නාවු ඕතොමෝ ඒ විල සිසාරා ස්තයලක් දවිවාය. මහගඟ බැස එයින් එතරට නැවත සත්යලක් දුම්රක්ගල සිසාරා දව්වාය. නැවත එම විල වටා තුන්යලක් දිව්වාය. එයින් ඉක්බිත් කච්ඡක නම් තොටින් ගඟට බටුවාය. ඒ තෙමේ එහිදි වාලඬියෙහි ඇයද ග‍ඟෙහි යන තල්පතක්ද ගත්තේය. ඔහුගේ පින්තෙදින් ඒ තල්පත මහ කඩුවෙක් විය. ඈට “ති මරමි” කියා කඩුවු එසවිය. “ස්වාමිනි, ඔබට රජය ගෙණ දෙමි. මා නොමැරුව මැනව”යි කීවාය. ඒ තෙමේ ඇය ග්රීිවයෙහි අල්වාගෙණ කඩු සිල්න් නාසායෙහි විද යොතින් බැන්දේය. ඈ වසඟවි මහත් බල ඇති ඒ තෙමේ වෙළඹනැති දුම්රක්ගලට ගොස් එහි සතර අවුරද්දක් වාසය කෙළේය. භටසේනා සහිතවුයේ රිටිගලට අවුදින් යුඬකාලය බලමින් එහි සතුඅවුරුද්දක් වාසය කෙළේය.
මයිල් දෙදෙනෙකු හැර ඔහුගේ සෙසු අටමයිල්හු යුදයට සැරසුණෝ ඒ රිටිගල එළඹ (එහි පෙර පිහිටි) කුඩානුවර කඳවුරු පිහිටුවා ගෙණ සිවුරගසෙන් දි සෙනෙවියා යවා හාත් පසින් රිටිගල වටලැවුය. යකිනිය හා මන්ත්රගණය කොට ඇ‍ෙග් වාචොයුක්තියෙන් රාජපරීෂ්කාර පඬුරු ආයුධයන්ද දී “මේ සියලු උපකරණයන් ගනිව්, මම තොප ක්ෂධමාකරවන්නෙමි” මෙසේ කියා කුමාරතෙමේ පෙරතුව බලසෙන් යැවිය. “ප්රිවිෂ්ටවු ඔහු ගන්නමෝය”යි ඔවුන් විශ්වානසවු කල ඒ කුමර යක්වෙළඹ නැගි මහා බලසෙනගින් පිරිවරණලදුයේ යුද පිණිස වන්නේ ඒ යකිනි මහහඬින් හැඬුවා. ඇත්ළත පිටත සිටි කුමාරයාගේ බලසෙනාද මහත් අරගල කළා. කුමාර යාගේ ඒ මිනිස්සු සියල්ලෝ පරසෙනා මිනිසුන් වැඩි‍කොටසද මයිලන් අටදෙනාද මරා ශර්ෂසරාශියකළෝය. ඒ සෙනෙවිතෙමේ පලාගොස් ලැහැබකට වන්නේය. එහෙයින් මෙ‍ෙතමේ සෙනාපති ගුම්බකයයි කියනු ලැබේ. ඒතෙමේ මත්තෙහි තබන ලද මයිලන්ගේ හිස් ඇති ඉස්රැස බලා “ලබුරැසක්වැන්නැ”යි කියේය. එහෙයින් ලබුගම්යයි නම් වි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
මෙසේ දිනු සංග්රා ම ඇති ඒ පණුඩුකාභය කුමර එතැනින් අනුරාධ නම් මුත්තණුව්න වසන තැනට ගියේය. ඒ ආය්ය් ක තෙමේ තමා රජගේ කුමරුට දි අන්තැනෙක් වාසය කෙළේය. කුමර ඒ රජගෙයි විසිය. නිමිත්ත ශාස්රටත්රෙදන්නන්ද එසේම වාස්තුවිද්යා දන්නන්ද විචාරවා ඒ ගම්හිම උතුම් නුවරක් ඉදි කරවි. (විජයකුමර ඇමැතිවුද භද්ර කාත්යනන බිසවුන් බැවුද) අනුරාධයන් දෙදෙනාගේ නිවාස හෙයින්ද අනුරේ නකතින් පටන්ගත් බැවින්ද අනුරාධපුර නම් වි. මයිලන්ිගේ සේසත් ගෙන්වා මෙහි සයඤ්ජාත විල්හි ශොඩවා සේසත් නගා ඒ විල දියෙන්ම ඒ පණ්ඩුකාභය කුමර තමන් අභිෂෙකය කරවි. ඒ ස්වර්ණෙපාලි නම් දේවයද මහෙසිකාබැව්හි අභිෂෙක කෙළේය. චන්දගකුමරහට විධිවුපරිද්දෙන් පෙරවි තනතුරු දුන්කනේය. සෙසු භටයන්ටද සුදුසු පරිද්දෙන් තනතුරු දුන්නේය. මෑණියන්ටද තමන්ටද උපකාර කළ හෙයින් දෙටුමයිල් අභයරජ නොමරවා ඔහුට රෑ රජය දුන්නේය. ඒතෙම නුවර රක්නේ විය. එතැන් පටන් නුවර නගරගුත්තිකයෝ වුහ. ගිරිකණ්ඩසිව නම් බිරින්ද පියහුද නොමරවා ගල්කඬ රටම ඔහුට දුන්නේය.
ඒ විලද කණ්වා බොහෝ දිය ඇති කෙළේය. ජයලත්කල දියනැ හෙයින් ජයවැවයයි නම් වි. නුවරට නැගෙණහිර කාළවෙළයක්ෂියා පිහීටව් හෝ කාළවේළයකු දෙවොල ඉදි කෙළේය. ඒ මිත්රහරාජයකු අභයවාපි යටභාගයෙහි වාසයකරවි. යක්ෂනයොනියෙහි උපන්නාවු පූර්වොපපකාරි ඒ දාසිය නුවර දකුණු දිග් දොර කෙළෙහිගුණ දන්නා ඒ තෙම වාසය කරවි. වළවා මුඛ යකිනි රජගෙවුයන් ඇතුලත් වැස්වි. උන්ටද අන්ය්යන්ටද අවුරුදුපතා බලිදානය කරවි. නකත්කෙළි දවස්හි ඒ පණ්ඩුකාභය රජතෙමේ චිත්රලරාජයා සමඟ සමඅස්නෙහි හිඳගෙණ දෙව්මිනිස් නැටුම් කරවමින් රන්කරීදා ඩායෙන් යුක්තව සිත් ඇලවි. දොරගම් සතරද අබාවාවද එසේම මහත් සො‍හොන්භූමිය හා දම්ගෙඩිය හෝ වඩස්ථානයද බටහිරි රැජිනද වෙසවුණුයා (දෙවෙල) ද වැදිදෙවියා තල් (දෙවොල) ද සහාග වස්තුවද ප්රකභෙද ගෙයද යන මෙතෙක්දු බටහිරිදොර දිශාභාගයෙහි ඒරජතෙමේම පිහිටවි.
නගරශොධක පන්සියයක් සැඩොල් මිනිසුන්ද වර්චනශ් ශොධක දෙවිස්සක් සැ‍ඬොල් පුරුෂයන්ද මළමිනි බැහැර ගෙණයන්නාවු එක්සිය පණසක් සැඩොලුන්ද එතෙක්ම (එක්සියපණසක්) සොහොන්ගොව් සැ‍ඬොලුන්ද සො ෙහානින්වයඹදිග උන්ගේ ගම්ද පිහිටවිය. ඒ මිනිස්සු විධිවු පරිද්දෙන් 11 වෙනි පරිච්ජේදය 47
ඒ කර්ම‍මයන් කළාහුය. ඒ සැ‍ඬොල්ගමට ඉසානදික්හි නීච සුසානයයි නම්ලත් - සැ‍ඬොලුන්ගේ සොහොන කරව්. ඒ සොහොනින් උතුරුදින පහත්පව් අතර වැද්දන්ගේ ගෙවල් පෙළ පිහිටුවන ලද්දේ විය. ඊට උතුරුදිග්හි ගැමුණුවැව් දක්වා නොයෙක් තවුසන්ගේ අසපුකරණලද්දේ වි. එම සොහොනට පෙරදිග රජතෙමේ ජොතිය නිගණ්ඨයාගේ ගෙය කරවි. එම පෙදෙස ගිරිනම් නිගණ්ඨතෙමේද නානා පාෂාණ්ඩයෝද බොහෝ ශ්රණමණයෝද විසූහ. එසේම රජතෙමේ කුම්භණ්ඩ නම් නිණ්ඨයා පිණිස දෙවොලක් කරවි ඒ දෙවොල එනම් විය. එයින් බටහිර භාගයෙහි ව්යාදධපාළියෙන් පෙරදිග මිත්යා නි දෘෂ්ටි කුලයන් පන් සියයක් විසීය. එසේම ඒ රජතෙමේ ජොතියගෙයින් ඔබ ගැමුණු වැටින් මොබ පරිබ්රායජකාරාමයක් කරවිය. ආජිවක යන්ට ගෙයක්ද බමුණන්ට ආධාර ගෙයක්ද සිවිගෙයක් හා ආශිර්වායදශාලාවක්ද ඒ ඒ තැන කරවි. ල‍ඬේකන්දව පණ්ඩුකාභය රජතෙමේ අභිෂෙකලත් දසවස් ඇත්තේ මුළුලක්දිව්හි ග්රායම සිමා නියම කෙළේය. යකභුතයන් යහලුකොට ඇති ඒ රජතෙම දෘශ්යගමානවු කාළවේළය, චිත්ර්රාජය යන මොවුන් සමඟ සම්පත් අනුභව කෙළේය. පණ්ඩුකාභයරජ හටද අභය රජහටද අතුර රජුන් නැති සතළොස් අවුරද්දක් වුහ.
ධෘතිමත් ඒ පණ්ඩුකාභය රජතෙමේ සත්තිස් වස් ඇත්තේ රජබවට පැමිණ රම්යප වු නොහඬුවු සමාධවු මේ අනුරාපුරෙහි සැත්තෑ අවුරුදුක් රජය කෙළේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස පණ්ඩුකාභයාභිසෙක නමුවු දසවන අදියර නිමි.
11 වෙනි පරිච්ජේදය
[සංස්කරණය]ඒ රජු ඈවෑමෙන් ස්වර්ණදපාලි බිසවුන් පිත් එම රජුට දාවු මුටසීවයයි ප්රජසිඬ කුමර නිරාකූල රජයට පැමිණියේය. ඒ රජ තෙමේ පලමල්තුරින් හොබනා මහාමෙභවනොද්යාමන නම් වු අනුනගුණයෙන් යුක්ත යහපත් උයන් කරවිය. උයන් බිම් ගන්නා දවස් නොකල් මහවැස්සෙක් වටුයේය, එහෙයින් ඒ උයන මහාමෙභවන නම්වී මුටසීව රජතෙමේ ලඞ්කා මහි කාන්තාවගේ මුහුණුබඳු යහපත් පුරශ්රෙීෂ්ඨවු අනුරාධපුරයෙහි සැටවසක් රජය කෙළේසි මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඒ රජහට උනුන් හිතෙසිවු පුතුන් දසදෙනෙක් වුහ. කුලයට සුදුසු කීකරුවු දුන් දෙදෙනෙක්ද වුය දෙවානම් පියතිස්ස (දෙවන පෑතිස්ස) යයි ප්රකසිඬවු දෙවැනි පුත්ර් තෙමේ ඒ සියලු සහෝදරයන් අතුරෙන් පින්පැණ ගුණෙන් අධික වි. ඒ දෙවන පෑතිස් කුමර පියරජහු ඇවෑමෙන් රජ විය. ඒ රජහුගේ අභිෂෙකය කැටිවම බොහෝ අරුම දැ වුහ. මුළු ලක්දිව්හි පොළෝතුළ පිහිටි නිධානයෝද රත්නයෝද උඩ නැගී පොළෝතලයට නැංගාහ. ලක්දිව්වෙත බුත් නැව්හි පිහිටියාවුද ඒ සමුදුර ජාතවුද රත්නයෝ ෙගාඩනැංගාහ. ජාතපර්වඒත පාදයෙහි හුණයටි තැනක් උපන්හ, ප්රදමාණයෙන් රියකෙවිටි පමණය; ඉන් එකක් ලතියෂ්ටි නම්, එහි ලතාවෝ කලධෞතවර්ණැ ඇත්තෝය; සිත්කලු ඒ ලතාවෝ රන්වන්ව සිත්අලවමින් පෑණෙති, ඉන් එකක් කුසුමයෂ්ටි නම, එහි වනාහි නොයෙක් වර්ණ ඇති අතිස්ථුවවු නොයෙක් කුසුමයෝ පැණෙති. එකක් ශමකුණයෂ්ටි නම, එහි බොහෝවු නොයෙක් වර්ණකඇති නානා වගර්යෙනහි මාග පක්ෂිාහු දිවි ඇත්තවුන්සේ පැණෙති.
හයමුතුය ගජමුතුය රථමුතුය ආමලකිමුතුය වලලුමුතුය අංගුලිවෙඨකමුතුය කකුධඵලමුතුය ප්රිකෘතිමුතුය යන මේ අට ජාති ඇති මුක්තාවෝ මුහුදින් නැගි වෙරලෙහි වැටියක්සේ සිට ගත්තාහ. මේ සියල්ල දෙවන පෑතිස් රජහුගේ පින් පැළඹිමෙකි. ඉඳුනිල් වෙරළුමිණි පියුම්රාමිණි යන මේ (මැණික් පොළෝතෙලෙහි නැගීසිටියහ) මෙකි රුවන්ද යටකී මුතුද ඒ යෂ්ටින්ද (ඔවුනුපලන්) සත්දවස ඇතුළතම රජුවෙත ඵලවුහ. ඒ දැක සතුටුවු රජතෙමේ “අනර්ඝත මේ රත්නයන්ට මා මිතුරු දම්සෝ රජතෙමේ සුදුස්සේය. අනීතෙක් නුසුදුස්සේය, එහෙයින් මේ රුවත් ඔහුට දෙන්නෙ මැ” යි සිතූය දෙවනපැතිස්සය දම්සෝය යන මේ (මිනිපල්හු) දෙදෙනා බොහෝකල් පටන් අදෘෂ්ට මිත්ර යෝය ඉක්බිත්ති ඒ (දෙවන පෑතිස්) රජතෙමේ බෑණවු මහාරිෂ්ටනම් ඇමතියා ප්රබධානකොට බමුණාය ඇමතියාය ගණකය යන ඒ සතරදෙනා බලසමුහයෙන් පිරිවරනලදුවන් දුතයන්කොට මැණික්ජාති තුනය, ඒ තුන රථයෂ්ටිහුය, දක්ෂිනණාවෘත්ත ශඬ්බය, යටකී අටජාති මුතුය, යන මේ අනගී රත්නයන් අතට දි (දම්සෝ රජුවෙත) යවුසේය. ඔව්හු දඹකොළ පටුනෙන් නැව්නැගී සැපසේ සත්දවසකින් (මුහුදුපිට ගොස්) තොටලැබ පසුව ඉන් සත්දවසකින් පැළලුප් නුවරට පැමිණ දම්සෝ රජහට පඬුරු දුන්හ. ඒ තෙමේ ඒ දැක සතුටු විය.
11 වෙනි පරිච්ජේදය 49
“මේබඳු රත්නයන් මෙහි මට නැත්තාහ”යි මෙසේ සිතා සතුටුවුරජතෙමේ අරිවුනම් (කුමරහට) සෙනෙවි තනතුරුද බමුණාට පෙරෙවිබැම්ද දුන්නේය. ඒ ඇමතියහට වනාහි දණ්ඩනායක තනතුරද ගණකයහට සිවු තනතුරුද දුන්.නේය. ඔවුන්ට අනල්ප භොගයන්ද වාසයට ගෙවල්වද දී ඇමැතියන් හා මන්ත්ර නය කොට ප්රපතිපඬුරු දැක වල්විදුනාය මඟුල්කඩුව සේසත් මිරිවැඩිසඟල ඉස්වෙළුම පාමගය කෙණ්ඩි කාව හරිපර්වගතයෙහි හටගන්නා සඳුන, නොදෙව්නා කෙළක් පිළිය. මාහැඟි අත්පිස්නාය, නයින් විසින් ගෙණෙනලද අංජ නය අරුණුවන් මැටිය, අනොතත්ත විලින් ගෙණා ජලය ගංගා ජලය සක්ගෙඩිය නන්යාය වෘතය වගර්මාණනකය කුමාරිකාය රන්බඳුන් බඩුය මාහැගි සිවිකාය මාහැගි අරළු නෙල්ලිය අමාඔසුය ශකුනාහෘත ඇල් සැටදහසක් අමුණ පිරිවරින් වෙසෙසනලද අභිෂෙකොපකරණයන්ද දි නරෙශ්වරතෙමේ සුදුසු කාලයෙහි යහළුවාට පඬුරුත් මේ මතු කියන දහම් පඬුරුත් දි දූතයන් පෙරලා එවුයේය:- “මම බුදුන් දහම් සහ සරණ ගතවුයෙමි. ශාක්යර පුත්රක බුදු සසුන්හි උපාසක බැව් ගිවිස්සෙමි. නරොත්තමය! තෙපිද ශ්ර ඬාවෙන් සිත් පහදාගෙණමේ තුනුරුවන් සරණ යව. නැවතත් මාගේ යහළුවාහට අභිෂෙක කරව්”යි කියා යහළු දම්සෝ රජතෙමේ සත්කාර කොට ඒ ඇමැතියන් එවි.
ඒ ඇමැති දූතයෝ ඉතා සත්කාර කරණ ලද්දෝ සත්මසක් එහි වැස වෙසක්මස ශුක්ලපක්ෂ යෙහි පෑළවියදා පිටත්වුවෝ, දාමලිප්තියහෙිදි නැවනැගි දඹකොළපටුන බැස දොළොස් වක්දා මෙහි පැමිණ රජහු දුටහ. දූතයෝ ඒ පඬුරු ලඞකා රජහට දුන්නෝයි. ලඞ්කාපතිතෙමේ ඔවුන්ට මහත් සත්කාර කෙළේය. ස්වාමියා කෙරෙහි ඇදහිලි ඇති ඒ ඇමැතියෝ අඳුවප් පුර පැළවිය දවස්හි අභිෂෙක ලද්දාවුද ල‍ඬෙක න්දෙයා ධර්මුමාශොක රජහුගේ කියා ස්වාපමින්ගේ අභි වාඩියෙහි ඇළුණාහු ලඞකා වැස්සාහට හිතවැඩෙහි ඇළුණු (රජහු) නැවතද අභිෂෙක කළෝයි.
දෙවානම්පිය යනු උපපද නම්කොට ඇති ජනයාහට සැප දෙන්නාවු ඒ නරෙන්දියා වෙසක්මස පුණුපොහෝදා ලක්දිවිහි ඉතා ප්ර්සිඬ සම්පූර්ණය උත්සවයෙහිදි මෙසේ තමන් (නැවත) අභිෂෙක කෙළේයි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස දෙව්නම් පියතිස්සාභිෂෙක නම්වු එකොළොස්වන අදියර නමි.
4 මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
12 වෙනි පරිච්ජේදය
[සංස්කරණය]බුදු සසුන් බබුළුවන්නාවු ඒ මොග්ගලිපුත්ත මහාස්ථවිර තෙමේ (තුන්වන) සඞ්ගායනාව නිමවා මතුකාලය බලනසේක්, ප්ර්ත්ය‍න්ත ජලපචයන්හි සසුන් පිහිටන බැව් බලා වප්මස්හිදි ඒ ඒ තෙරුන් ඒ ඒ ජලපදයන්ට යැවුසේක කාශ්මිර ගන්ධාාර රටට මජ්ඣන්තික නම් මහතෙරහු යැවුසේක. මහිස මණ්ඩලයට මහාදෙව මහතෙරහු යැවුසේක. වනවාසි දෙශයට රක්ඛිත නම් මහතෙරහු යැවුසේක. වැලි අපරන්තදේශයට යොණක ධම්මරක්ෂිමත නම් මහතෙරහු යැවුසේක. මහාරාෂ්ට්රට ජනපදයට මහාධර්මනමක්ෂිතත ස්ථවිර නම් මහතෙරහු යැවුසේක. මහාරක්ෂි්ත මහතෙරහු වනාහි යවන ලොකයට යැවුසේක. හිමවත් පෙදෙසට මධ්ය ම නම් මහතෙරහු යැවුසේක. ස්වර්ණථ භූමි නම් දෙශයට ශොණය, උත්තරය යන මහතෙර දෙදෙනා යැවුසේක. ප්රවසිඬ මහාමහෙන්ර්ය ස්ථවිරය ඉෂ්ටියස්ථවිර උත්තිය ස්ථවිරය ශම්බලස්ථවිරය භද්රහශාලස්ථවිරය යන ස්වකීය සඬිවිහාරික ස්ථවිර පස්දෙනා “තෙපි (ගොස්) මනොඥවු ලක්දිව්හි මනොඥ බුදුසසුන් පිහිවුව”යි පිටත් කළසේක. එකල්හි මහසාඩි ඇති ආරවාලනම් භයඞ්කර නාගරාජයා පාණ වැසිවස්වා කාශ්මිර ගන්ධාුර දෙරට පැසුණු සස්ය වර්ගරයසියල්ල මුහුද හෙලයි. මජ්ඣන්තික නම් මහාස්ථවිරතෙම වහා අහසින් එහි වැඩ අරවාල වල්හි දියපිට සක්මන් ආදිය කළ සේක නාගයෝ ඒ දැක රොස්වුවෝ රජහට දැන්වුහ. වැලි කිපුණු ඒ නාරජතෙමේ අනෙකප්රජකාර භයඞ්කර ක්රිදයා කෙළේය. (එනම්) මහා වාතයෝ භමති, මෙඝය ගර්ජලනා කෙරෙයි, එසේම වසිති, ඉන්රාදිය සනිහු පුපුරති, ඒ ඒ දිගින් විදුලිගසති, වෘක්ෂවයෝද පර්වහතයන්ගේ කූටයෝද ඇදවැටෙති, විකෘත රූප ඇති නාග යෝද හැම අතින් භයගන්වති, නාරජතෙමේත් තමා දුවයි. නොයෙක්, පරිද්දෙන් ආක්රොතශ කෙරෙමින් (ගිනිගත්තාසේ) දිලිසෙයි. ස්ථවිරතෙමේ ඒ සියලු භිෂණය ඍඬිබලයෙන් ප්රයතිබාහනය කොට තමන් බලය දැක්වනසේක් “ඉදින් දෙවියන් සහිත ලෝවැසිතෙමේ අවුදින් මා භයගන්වන් න් නමුත් මට භයභෛරවයන් උපදවන්ට හැක්කෙක් නොවන්නේය. “මහානානය! තෙපි ඉදින් සමුද්රද පර්විත සහිත සියලු පොළොව ඔසවා මා මතුයෙහි දමන්නෙහිද මට භයභෛරවයක් උපදවන්ට හැකි නොවන්නෙහිය, නාගරාජය හුදක් තවම වෙහෙස වන්නේය”යි වදාළසේක, ඒ අසා මදසිදුණු නාරජහට ස්ථවිර
12 වෙනි පරිච්ජේදය 51
තෙමේ ධර්මිමදෙශනා කළසේක. ඉක්බිති නාරජතෙමේ තිසරණ පනසීල්හි පිහිටියේය. එසේම සුවාසු දහසක් නාග යෝය, හිමවත්හි බොහෝ ගන්ධටර්වරයෝය, යක්ෂෝයෝය, කුම්භණ්ඩයෝය, යන මොව්හු (තිසරණ පන්සිල්හි පිහිටියෝය) පඤ්චක නම් යක්ෂ තෙමේ වනාහි හාරිත නම් යකිණිය පන්සියයක් පුතුන්ය යන මොවුන් හා සෝවාන් ඵලයට පැමිණියාය. ඉකිබ්ති ඒ මහතෙරණුවන් විසින් “දැන් මෙයින්මතු පෙරසේක්රෝධය නුපදවා සස්යතහානියද නොකරව්. සත්වතයෝ සුවයක්ම කැමැත්තාහ. සතුන් කෙරෙහි මෙන් කෙරෙත්වා. මනුෂ්යෙයෝ සුවසේ වසත්වා”යි මෙසේ අනුශාසනා කරණ ලද්දාවු ඔව්හු එසේම පිළිපැද්දෝය.
ඉක්බිති ඒ නාරජ තෙරනුවන් රුවන්පළඟ හිදුවා පවන් සලමින් උන්වහන්සේ වෙත සිටියේය. එකල කාශ්මිර ගන්ධා්ර රටවැසි මිනිස්සු නාරජහට පූජා පිණිස එළඹියාහු මහඍඬි ඇති තෙරුන්කරා ගොස් තෙරුන්ට අභිවාදනයකොට එකත් පසෙක හුන්නාහ. ස්ථවිරතෙමේ ඒ මිනිසුන්ට ආශිර්වීෂොපම සුත්රෙය දෙශනා කළසේක. අසුදහසක් ප්රාාණින්ට ධර්මසමාහි සමයවි ලක්ෂකයක් මිනිසුන් තෙරුන් වෙත පැවිදිවුහ එතැන් පටන් ඒ කාශ්මිර ගන්ධාහර වැස්සෝ මේ දක්වාම තුනුරුවන් සරණ පරායණවුවෝ කසාපිළියෙන් හෙබියෝය.
ඒ මහාදෙවස්ථවිරතෙමේ මහිසමණ්ඩල දෙශයට වැඩ ජනයා මැද පැමිණිසේක දේවදුත සුත්රාමන්තය වදාළසේක සතළිස් දහසක් ප්රාවණිහු අඬිගම ලැබ‍වෝය. සතළිස් දහසක් ප‍ුරුෂයෝඋන්වහන්සේ වෙත පැවිදිවුහ෴ වැලි රක්ෂිරත නම් මහාස්ථවිර තෙමේ වකවැද දනට පැමිණ අහසෙහි වැඩසිට ජනයාට මධ්ය ගතවුසේක් අනවරාග්රවසංයුක්තය වදාළසේක. සැටදහසක් ප්රා ණින්ට ධර්මකමාභිසමය වී. සත්තිස් දහසක් මිනිස්කසු උන් වහන්සේවෙත පැවිදිවුහ ඒ දෙශයෙහි විහාර පන්සියයක් පිහිටියේය ඒ මහාස්ථවිරතෙමේ ඒ ජලපදයෙහි බුදුසසුන් පිහිටවුසේක෴ ධම්මාධම්ම දැන්මෙහි පණ්ඩිතවු යොණක ධර්මපමරක්ෂිනත නම් මහාස්ථවිරතෙමේ අපරන්තක දනව් වැඩජනයා මැද පැමිණිසේක් අග්ගිකඛන්ධුමපම සුත්ර ය වදාරා එහි පැමිණි සත්තිස් දහසක් පරාවීිණින් දහම් අමා පෙවුසේක පුරුෂයන් දහසක්ද ඊට වැඩියක් ස්ත්රී්හුද රජකු‍ලෙන්ම නික්ම පැවිදිවුහ෴ ඒ මහාධර්මදමරක්ෂි ත නම් මහර්ෂිතෙමේ මහරටට වැඩ එහිදි මහානාරදකාශ්යවප ජාතකය වදාළසේක සුවාසු දහසක් ප්රඃ්ණිහු මාර්ග ඵලයට පැමිණියෝය තෙළෙස්දහසක් මිනිස්සු උන්වහන්සේ වෙත පැවිදිවුහ.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඒ මහාරක්ෂිාත නම් මහාසෘෂිතෙමේ යොන්රට වැඩ ජනයා මැද පැමිණිසේක් කාලකාරාම සුත්රා න්තය වදාළසේක එක් ලක්ෂ සැත්තැ දහසක් ප්රාාණිහු මාර්ගසඵලයට පැමිණියෝය. දස දහසක් දෙනා පැවිදිවුහ෴ මධ්ය්ම නම් මහාඍෂිතෙමේ සතරතෙරකෙනෙකුන් හා හිමවත් පෙදෙ‍ස් වැඩ දම්සක් පැවතුම් සුත්රමය වදාළසේක. අසුකෙළක් ප්රාදණිහු මාගර්ඵමලයට පැමිණියෝය. ඒ ස්ථවිරවරයෝ පස්දෙනා වෙන වෙන පස්රටක් පැහැදවුහ. එක් එක් තෙරකෙනෙකුන් වෙත ලක්ෂ යක් ලක්ෂළයක් මිනිස්සු සම්මාසම්බුදුසසුන්හි ප්ර සන්නයෙන් පැවිදිවුහ෴ මහාඍඬි ඇති ශොණ ස්ථවිරතෙමේ උතුරු තෙරුන් සමඟ ස්වර්ණනභූමියට වැඩි සේක. ජලරාක්ෂෙසියක් තොමෝ මුහුදෙන් නික්ම අවුත් රජගෙයි උපනුවපන් දරුවන් භක්ෂඋණය කොට පෙරලා මුහුදු වදනිය. එකෙණෙහි රජගෙහි දරුවෙක්ද උපන්නේය. මිනිස්සු තෙරුන් දැක “රකුසන්ගේ යහළුවෝය”යි සිතා මරන්ට ආයුධගත් අත්ඇතිව එළඹුණාහ. ඒ තෙරුන්වහන්සේලා “මේ කිමෙක්දැ”යි විචාරා ඒ මිනිසුන්ට “අපි සිල්වත් ශ්රයමණයම්හ, රාක්ෂ සියගේ යහළුවෝ නොවම්හ”යි වදාළෝය. පිරිස් සහිත ඒ රාක්ෂ සි තොමෝත් සාගරයෙන් නික්මුණාය. ඒ දැක මහාජනයෝ මහහඬින් හැඬුහ. ස්ථවිර තෙමේ භයඬ්කරවු රකුසන් දෙගුණයක් මවාගෙණ පිරිස් සහිත ඒ රකුසිය හාත්පසින් වටලුසේක. ඕතොමෝ “මොවුන් විසින් මේ ස්ථානය ලබනලදැ”යි සිතා බියවැද පලාගියා, හාත් පසුන් ඒ දෙශයට අරකුන් තබා ස්ථවිරතෙමේ ඒ රැස්වු පිරිසෙහි බ්රලහ්මජාලය දෙශනා කළසේක. බොහෝ මිනිස්සු සරණසිල්හි පිහිටියෝය. සැටදහසක් ප්රාාණින්ට ධර්මබමාභිසමය විය. තුන්දහස් පස්නියයක් කුලදරුවෝ පැවිදිවුහ. එක් දහස් පන්සීයයක් කුලකුමාරිකාවෝ පැවිදිවුහ. එවක් පටන් මහිපල්හු රජගෙහි උපන් කුමරුවන්ට ශොණ, උත්තර තෙරණු වන් හා සමාන නම් කළෝය.
උන්වහන්සේලා වනාහි මහාකරුණා ඇති බුදුන්ගේ පවා චිත්තාකර්මෝණය කටහැකි අධිකතෘමෘත නිවන් සැපයහ පවා අනුභව කෙරෙමින් නොහිඳ ඒ ඒ දනව් සැරිසර. ලෝවැස්සා හට යහපතක්ම කළෝය. එහෙයින් ලෝවැඩෙහි කවර නම් නුවණැත්තෙක් පමාවන්නේද? නොවන්නේමැයි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිනිස කළ මහවස නානාදෙසප්පසාදන නම් දොළොස්වන අදියර නිමි.