රසවාහිනී ජාතකට්ඨ කථා - ii
රසවාහිනී නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
මිගපොතකස්ස වත්ථුසමහි අයමානුපුබ්බී කථා.
1. සීහලදීපෙ කිර ‘උද්දලොලක’ විහාරං නාම රමණියං එකං විහාරං අහොසි. තදා විහාරොපවනෙ බහු මිගසූකරා වසන්නි. අථෙකස්මිං ගාමෙ නෙසාදපු‍ත්තො තස්මිං බහු මිගසූකරෙ දිස්වා, එකදිවසං එකස්මිං පස්සෙ කොටඨකං කත්වා, වනපරියන්තෙ පණ්ණං බන්ධි ත්වාස ධනුකලාපං පග්ගයහ මිගාගමනං ඔලොකෙන්තො කොට්ඨකෙ අට්ඨාසි. අථෙකො මිගො තත්ථි ගොචරං ගණ්හිත්වාො පානීයං පාතුං නිත්ථංෙ ගච්ඡන්තො තස්මිං අස්සමපදෙ ධම්මසවණත්ථාොය ඝුට්ඨසද්දං සුත්වා පසාරිත‍ගීවො උත්තුඞ්ගක‍ණ්ණො අනික්ඛිත්තදක්ඛිණපාදො ධම්මකථිකස්ස සරෙ නිමිත්තං ගණහිත්වාං අට්ඨාසි
2. තස්මිං ඛණෙ නෙසාදො තං එකප්පභාරෙනෙව විජඣිත්වාව ජිවිතක්ඛයං පාපෙයි අථ සො කාලං කත්වාක ත‍ෙත්ථ‍ව විහාරවාසී මහාභය‍ෙත්ථිරස්ස කණිට්ඪිකාය කුච්ජියං පටිසන්ධිංග ගණහිත්වා දසමාසද්ධමාසච්චයෙන මාතුකුච්ජිතො නික්ඛමිත්වාු, කමෙන අභිව‍ඩ්ඪෙන්තො සත්තවස්සිකො අහොසි තතො තං මාතාපිතරො අභය‍ෙත්ථනරස්ස සන්තිකං තෙසුං සො නචිරෙන කාලෙන පබ්බාජෙසි සො පන කුමාරො පුබ්බෙ මිගභුතෙනතත්තා ධම්මසවණානුභාවෙන බුර‍ග්ගෙයෙච අරහත්තං පාපුණි තස්ස පන මාතුල‍ෙත්ථගරො පටිලද්ධ පඤ්චාහිඤේඤා අප්පත්ත අරහත්ත - මග්ගඵලො හොති අථෙ ‘කසමිං දිවසෙ සාමණෙරො පදොසෙව උපජ්ඣායස්ස සනතිකං අගමාසි. අථස්ස උපජ්ඣායො හත්ථංප වඩෙඪත්වා පාණිනා චන්ද‍මණ්ඩලං පරිමද්දන්තා අට්ඨාසි සාමණෙරො
2 රසවාහිනී
තං දිස්වා භන්තෙ, එතං රක්ඛිතු වට්ටතී’ති ආහ. ථෙරොපන තං අග්ගඵලෙ අරහත්තෙ පතිට්ඨතභාවං අජානන්තො තස්ස වචනං න සම්මා මනසාකාසි. අථ සාමණෙරො ඉද්ධියා චන්ද්සහස්සං ආහරිත්වාඅ ථෙරස්ස ද‍සසෙත්වාභ, භන්තෙ, චන්ද්ස්තං වා සහස්සං වා සතසහස්සං වා ආභරණං න භාරියං යො පන එකමෙට තණ්හං පජහති. සො එව උත්තමො, තං යෙච භාරියන්ති වත්වාම එවමාහ.
3. යො ගන්ත්වා පුරිසො දිස්වා තීරට්ඨොව මහම්බුධිං, සමු‍ද්දො’යං මයා දි‍ට්ඨො භාසතෙව අපඤ්ඤවා.
එවමෙවිධ යො භික්ඛු කිලෙසෙ කෙචි අත්තනි, වික්ඛම්භෙත්වාකනභිඤ්ඤාණ බලං ලද්ධාන අද්ධුවං
අප්පහන්ත්වාව කිලෙසානං ලද්ධ‍ෙත්ථාධ ‘සමී’ ති මඤඤති, තණ්භාදාසව්යඛථො හොති අමුත්තොයෙව වන්නති.
අලක්ඛිං අසිවං හීමං අනපායිං අනත්ථොදං, යො තණ්හං පජහෙ හික්ඛු සො මුත්තො මාරබන්ධුතා’ ති.
තං සුත්වාප ථෙරො විපස්සිත්වාන තදහෙව අරහත්තං පාපුණි අථ දුතිය දිවසෙ ථෙරකර්ණ ටඨිකා සාමණෙරෙන සද්ධිං ථෙරං නිමන්තෙසි. ථෙරො භගිනිං එවමාහ.
4. “උපාසිකෙ තයජජ බහු භික්ඛු දිස්වා චිත්තං පසාදෙතබ්බං පටිවිංසො පන තෙ උභින්නංයෙව හොතු” ‘ති තං පෙසෙත්වාට පුබ්බණහසමයං නිවාසෙත්වාය පත්තචීවරමාදාය තිංසසහස්සම‍තතෙහි භික්ඛුහි සද්ධිං අගමාසි සා තං දිස්වා දිවින්නං මාතුලභාගිනෙය්යා‍නං ආසනාති පඤ්ඤපෙසි. තානි තෙසං මාතුලභාගිනෙය්යායනං ආසනානි පඤඤපෙසි. තානි තෙසං ආනුභාවෙන තිංස්සහස්සමත්තානි අහෙසුං තෙසංයෙව ආනුභාවෙන තස්සා ගෙහම්පි වඩඨි. භික්ඛු පත්ත පත්තාසනෙයෙව නිසීදිංසු තෙසං අවින්නංයෙව පටියාදිතං සුපඛ්ය ඤ්ජනාදි සබ්බං තිංස්සහස්ස මත්තානං හික්ඛූනං යාවදත්ථංා පහොනකං අහොසි.
රසවාහිනී 3
භූත්තාවසානෙ ඛො උපාසිකා භූත්තානුමොදනත්ථං සාමණෙරස්ස පත්තං ගණහි. සො’පි තෙසං මජේඣ මඞ්ගලං ව‍ඩ්ඪෙන්තො මධුර භාරතිං නිච්ඡාරෙන්තො ධම්මං දෙසෙයි. දෙසනාවසානෙ මතාපිතුන්නං ආදිං කත්වාා පඤ්ච කුලසතානි සොතාපත්තිඵලෙ පතිට්ඨහිංසු. බහුනො ජනස්ස සා දෙසනා සාත්ථි්කා අහොසි.
දෙසෙන්තෙ’වං විපිනජම්ගා සද්දම‍ත්තෙ නිමිත්තං ලද්ධා ධම්මං මනුජවිභවං චාපවග්ගං ලභන්තී, සද්ධං බුද්ධෙ විහිත මතිමා සාධු සුත්වාීන ධම්මං කිං නො සග්ගෙ රමති මුනිනා වණ්ණනීයෙ විමානෙ’ති.
මිගපොතකස්ස වත්ථුං් පඨමං. ______ ධම්මසුතඋපාසිකාය වත්ථුරම්හි අයමානුපුබ්බී කථා.
1. ලඞ්කාදීපෙ රොහණ ජනපදෙ මහාගාමං නාම රමණියං භික්ඛු - භික්ඛුණි සත්සම්පකිණ්ණා නෙකසතවිහාරං හිරඤ්ඤසුවණ්නාදි නෙක විභවසමාකිණ්ණ - ඉස්සර - ජනසමුහ - සමාකුලං නච්ච - ගීත - වාදිතෙහි නිච්චං ජනමනොනන්ද නං නිරන්තර දාන කීළා පසුතනෙකජනා - කුලං වත්ථුමත්තය පූජා පරෙහි සද්ධාකුලෙහි අනුසඤ්චරිතං තත්ථ- තත්ථා්නුචරිත ධම්මසොණ්ඩක ජනානුගීත සාධුකාරං එකං ගාමං අහොසි
2. තත්ථග රාජමහා විහාර ම‍ජ්ඣස ධවල පාකාරපරික්ඛිත්ත මුත්තාසත්ථ රමිව සෙතපුලිතතලසතා - ලඞ්කත - මාලකම‍ජ්ඣෙ භූමඞ්ගණමත්ථජකාහිතරජත කිරීටමිට සොභග්ගප්පත්තං ‘මණිචෙතියං’ නාම මහා චෙතියං අහොසි තත්ථත මහාද්වාරකොට්ඨක - සමීපෙ සජ්ජිත මහාධම්මමණ්ඩපෙ නිච්චං ධම්මදෙසනා පවත්තති. ධම්මසවණත්ථංප එකා උපාසිකා අත්තනො පුත්තං අඩගුලියා ගහෙත්වා් ආගම්ම
4 රසවාහිනී
පරිසපරිය‍න්ත නිසින්තා අනඤ්ඤවිහිතා සක්කච්චං ධම්මං සුණාති. අ’ථස්සා පුත්තො කීළමානො පාකාර සමීපං ගන්ත්වාං වාලුකං කීළති. අථෙ’ කො සප්පො පාකාරච්ජිද්දෙන නිකඛම්ම තං ඩසිත්වාන නිලීයි. 3. අථ සා පුත්තං ඩසන්තං සප්පං දිස්වා සචෙ කස්සචි ආචික්ඛිස්සාමි, ධම්මස්ස මෙ අන්තරායො භවිස්සති පුත්තා පන න දුල්ලභා දුල්ලභොති බුද්ධුප්පාදො: තථෙව සද්ධම්ම සවණම්පි, තතො මනුස්සත්ත පටිලාභො’පි දුල්ලභො. දුල්ලභත්තං ලද්ධාය මයා දුල්ලභං ධම්මං සොතුං වරතරන්ති කස්සචි අනාරොචෙත්වාව ධම්මමේව අස්සොසි. පුත්තො” පිස්සාවිසවෙගෙන සඤ්ඤං විස්සජේජසි. තතො දෙසනං යථානුසන්ධිතගතෙ උපාසිකා උටඨාය දාරකස්ස සමීපං ගන්ත්වාි විසවෙහෙන ථද්ධකායං පුත්තා දිස්වා “කිමඤෙඤ්හි ම‍න්තොසධෙහි සච්චකිරියොසධමෙවස්ස චරතරන්ති පුත්තස්ස සීසං ගහෙත්වා් සච්චකිරියං කුරුමානා එවමාහ. 4 යෙන සච්චෙන ‘හං බුද්ධසරණෙ සුප්පතිට්ඨිතා, තෙන සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො
යෙන සච්චෙන’හං ධම්මසරණෙ සුප්පතිටඨිතා, තෙන සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො
යෙන සච්චෙන ‘හං සඞ්ඝසරණෙ සුප්පතිට්ඨිතා. තෙන සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො
යෙන සච්චෙන ‘හං ධම්මං සුණමානා ඛණම්පි ච, අනඤ්ඤවිහිතා ආසිං තෙන හඤ්ඤතු කිබ්බිසං
අක්ඛරං වා පදං වා’ පි කථාමග්ගං අහාපයං, අස්සොසිං පවරං ධම්මං තෙත හඤ්ඤතු කිබ්බිසං
බුද්ධො නීය්යංණිතො ධම්මො සන්දිහට්ඨිකමකාලිකො. තෙත සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො
සඞ්ඝො සුප්පටිපනනො ච චතුමග්ගඵලෙ ඨිතො, තෙන සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො.
රසවාහිනී 5
පඤ්ච්චසස්සහස්සානි සවෙ තිට්ඨති සාසනං තෙන සච්චෙන මෙ පුත්තො සුඛිතො හොතු නිබ්බිසො’ති.
5. අථස්සා පුත්තො සච්චකිරියාවසානෙ සුඛී - නිද්දුක්ඛො සුත්තප්පබුද්ධො විය උට්ඨාය මාතුසන්තිකෙ අට්ඨාසි. සා සච්චකිරියාය පුත්තං අරොගං කත්වා ගෙහං ගන්ත්වාර තෙනෙව සොමනස්සෙන බහුති පුඤ්ඤකම්මානි කත්වා තතො චුතා සග්ගෙයෙව නිබ්බත්තා’ති
සුත්වාම ධම්මං පමුදිතමනා මාතුගාමා’පි එවං උප්පජ්ජිත්වාව රමති නිදිවෙ කිබ්බිසං චාපහාති, සද්ධා බුද්ධිප්ප මුඛජනතා සාධු ධම්මෙ චරන්තා නිබ්බාණං වා දිවිජමනුජං සම්පදං චානු භොන්ති.
ධම්මසුතඋපාසිකාය වත්ථුං දුතියං. _______
කුඩඩරජ්ජවාසිත්ථ රස්ස වත්ථුිම්භී අයමානුපුබ්බී කථා
1. සීහලදීපෙ මහාගාමෙ අනෙක භික්ඛුසතාවාසො ‘මහාවාපි විහාරො’ නාම අහොසි. තස්මිං කාලෙ තත්ථම අනුසංවච්ඡරං අරියවංසධම්මදෙසනා පවත්තති දුරතො’ පි බහු ජනා ඔසරන්ති. මහාජනසමාගමො හොති. තදා කුඩ්ඪරජ්ජවාසී එකො මහාථෙරො අහම්පි අරියංසධම්මං සොස්සාමි’ ති තත්ථ් ගනත්වාො ඔකාසං අලභිත්වාස මහාපරිස පරියන්තෙ මාලකතො බහි එකසමිං තිණත්ථ්ම්භෙ ඨානොකාසං ලහි, සො තත්ථන ඨත්ථා සබ්බං රත්තිං තං ධම්මං සුණමා‍නො සොමනස්සප්පත්තො රොමඤවීතගත්තො අහොසි. තස්මිං පන තිණ්ත්‍සුම්භෙ එකො ගොනසස‍ප්පො පටිවසති. අථ සො තතො නික්ඛමිත්වාො ථෙරස්ස පාදන්තරං පවිසන්තො චත්තාරො දාඨෙ නිමුජ්ජෙත්වා් නිසිදන මංසං ඩසි. තමත්ථං් ඤත්වා් ථෙරො සවෙ ‘හං ඉතො අපසරාමි, ධම්මසවණාය අන්තරායො හොතී ති.
2 රසවාහිනී
හත්ථං ඔතාරෙත්වා සප්පස්ස සීසං දළහං ගහෙත්වා උපාහණත්ථහවිකාය පක්ඛිපිත්වා මුඛං බන්ධි ත්වා එකස්මිං පස්සෙ ඨපෙත්වාප ධම්මං අස්සොසි ධම්මසවණානුභාවෙන තස්ස සරීරෙ විසං න පත්ථ රි තතො අරුණෙ උග්ගතෙ මනුස්සානං ගතකාලෙ ථෙරො සප්පො මයා ගහිතො ‘ති සප්පං දස්සෙසි කතරවෙලාය තෙ සප්පො ගහිතො’ති භික්ඛුහි පු‍ට්ඪො නිදාන කථාව ආරම්භකාලෙයෙවා ‘ති ආහ. භික්ඛු, අච්ඡරියං භන්තෙ, අබ්භුතං තයා කතං ඊදිසෙන ඝොරාසිවිසෙන සප්පොන දට්ඨෙනාපි විසවෙගෙන අතඤ්ඤවිහිතෙත හුත්වාස ධම්මං සුණමානෙනා ‘ති - ආහංසු තතො සො ආවුසො, විසං මෙ සාවසෙසං තං සච්චකිරියානුභාවෙන හනිස්සාමි’ති සච්චකිරියං කරොන්තො එවමාහ.
2. ධම්මං මයා ලොකහිතස්ස තස්ස සුභාසිතං සුස්සුතමජ්ජ යස්මා. සච්චෙන මෙ තෙත විසං චිතාසං පයාතු ආපො විය පොක්ඛරස්මා.
පදක්ඛරං තස්ස න නාසය‍න්තො අත්ථඛඤච ධම්මං මනසීකරොන්තො, යස්මා සුතං තෙත විසං විනාසං පයාතු තොයං විය පොක්ඛරස්මා
ගුණානුභාවා පණිධානතො වා ජිනස්ස තෙනෙව සුදෙසිතෙන, ධම්මානුභාවෙන’පි සඞ්ඝතෙජා විසං විනාසං සමුපෙතු ඛිප්පන්ති.
3. අථස්ස සච්ච කිරියාවසානෙ පදුමිනී පත්තතො උදක බින්දු්නි විය විසං විනිව‍ට්ටෙත්වාර පඨවිං පාවිසි.
අථ සො නිබ්බිසො සොමනස්ස ජාතො භික්ඛූනං ධම්මානුභාවං ථොමොන්තො ආහ.
රසවාහිනී 7
ධම්මො පනෙ’සො සුගතප්පස‍ෙත්ථාථ තරොච සංසාරමහණ්නවස්ස, බ්රචහ්මාසුරාදීහි නමස්සනිය්යො රසො රසානං පරමො තිලොකෙ
මහා ගදො මච්චු ජරා පහාණො සබ්බීති නාසාය විසෙසමන්තො, සබ්බත්ථ දානෙන ච කප්පරුක්ඛො චින්තාමණි භද්දඝටොව ධම්මො.
ධම්මං විනා නත්ථිො පිතා ව මාතා තමෙව තාණං සරණං පතිට්ඨා, තස්මා හි භො, කිච්චමඤ්ඤප්පහාය සුණාථ ධාරෙථ චරාථ ධම්මෙ’ති
එවං සො සද්ධම්ම ථොමනෙන භික්ඛුතං ඔවදිත්වා සකට්ඨානමේව ගන්ත්වාස චිරං වසිත්වාු ආයුපරියොසානෙ සග්ගෙ නිබ්බත්තතී ‘ති.
එවං භො සො පමුදිත‍මනො භික්ඛු සුත්වායන ධම්මං පාපෙසාඝං විසමතිභුසං තස්ස ධම්මානුභාවා, සුත්වාඝ ධම්මං භජථ භවනා කිච්චමඤ්ඤපහාය තං වො සග්ගෙ දදති විභවං මොක්ඛමග්ගඤච කාමං
කුඩඩරජ්ජවාසි‍ෙත්ථොරස්ස වන්දුං තතියං. ______
ආරඤ්ඤක මහාභය ෙත්ථොරස්ස වත්ථුසමහි අයමානුපුබ්බී කථා.
1. සීහලදීපෙ කිර මහා තළාක නාම විහාරං අහොසි. ත‍ෙත්‍ථකො අභය‍ෙත්‍දීෙරා නාම පරියත්තිධරො තිපිටකො, ගාමන්තසෙනාසනං පහාය තස්සාසන්තෙයෙව එකස්මිං වනසණේඩ කත පණ්ණසාලාය පටිවසති. සො අපරභාගෙ 8 රසවාහිනී
ආරඤ්ඤකමහාභය‍ෙත්ථ රොති පාකටො අහොසි අථෙකස්මිං සමයෙ එකො උපාසකො තං උපසංකමිත්‍වා වන්දිකත්වාස ධම්මං සුත්වාන පසන්නමා‍තසො තං යාචිත්වා ද්වාදසෙංවච්ඡරානි පච්චයෙහි චතූහි පටිජග්ගි. සො ථෙරස්ස චීචරත්ථා ය කාලෙන කාලං සාටකං දෙති. දින්න දින්නානි සාටකානි තස්සෙව අන්තර ගෙගෙ හරන්තිකො නාමෙකො චොරො රත්තියං ගන්ත්වාස හරති. ථෙරො දුබ්බල චීවරොයෙව හොති.
2. අථෙකස්මිං දිවසෙ උපාසකො විහාරං ගන්ත්වාෙ ථෙරස්ස දුබ්බලානි චීවරානි දිස්වා චීවරත්ථාොය සාටකානි දත්වාා එවං චින්තෙසි: ‘මයා පනිමස්ස බහුනි චීවර සාටකානි දින්නානි, නාපි චීවරං කත්වාව පාරුපති න සන්නිධිට්ඨානං වා අඤ්ඤස්ස දානං වා පඤ්ඤයති. කාරණෙනිමස්ස භවිතබ්බනති’ ආසන්නටඨානෙ මග්ගා ඔක්කම්ම නිලීතො අට්ඨාසි, ගච්ඡන්තා ගච්ඡන්තෙ උපපරික්ඛමානො. තතො චොරො ථෙරස්ස සාටකානි උපනීතභාවං ඤත්වාක තං ගණහිස්සාමි’ ති රත්තිහාගෙ විහාරං ගන්ත්වා සාටකානි ගහෙත්වා පුන තෙනෙව මග්ගෙන ආගච්ඡති. තතො උපාසකො සභණ්ඩං චොරං දිස්වා වෙහෙන ගන්ත්වාප තස්ස චූළං ගහෙත්වා එත්තකං කාලං අය්යරස්ස මයා දින්නානි සාටකානි ගණ්හ‍න්තො ත්වව’ මරෙති පුච්ඡි තෙන හි ආම සාමීති සම්පටිච්ජිතෙ, උපාසකො තස්ස හත්ථිතො චීවරවත්ථංම ගහෙත්වාස හත්ථංපාදෙහි තං පොඨෙත්වාස දුබ්බලං කත්වාත ආමකසුසානං නෙත්වාච මතමනුස්සං අධොමුඛං කත්වා තස්ස පිටඨියා උත්තානං සයාපෙත්වාී, හත්ථ පාදපිටඨිතො බන්ධිනං අමොචනං කත්වාු විසුං විසුං කත්වාප දළහං බන්ධිමත්වා් සයාපෙත්වාි, සයං නහාත්වාබ පුරිමතරං ගාම්මාගම්ම ගාමම‍ජඣෙ ඨත්වා , භො, ගාමවාසිනො මම වචනං සුණාථ, අජ්ජ රත්තිභාගෙ එකො අමනුස් සො ආගච්ඡති සො තුම්හාකං මහා විනාසං කරිස්සති ඛෙමටඨානං පවිසිත්වා ද්වාරාතී පිධාය නිසීදථ. අහං අසුකො අසුකස්ස ඤාතකො සුභදොති ආදීනි වත්වා සල්ලපන්තෙ’පි තෙන සඬිං කථා න කාතබ්බාති උග්ඝොසෙයි.
රසවාහිනී 9
3. ගාම වාසිතො තං සුත්වා භීතා තසිතා ද්වාරානි පිධාය තත්ථ තත්ථ නිලීයිංසු රත්තියං වොරො මත මනුස්සං මුඤෙචතු මසක්කොන්තො තෙනෙව සද්ධිං එකාබද්ධො, අත්තනො ගෙහද්වාරං ආගනත්වාෙ හරියං ආමන්තෙසි, “අහං හරන්තිකො නාමා” ති සා භීතා තසිනා ය‍ක්ඛො ‘ති සඤ්ඤාය නිලීයි වොරො තං අනෙකප්පකාරෙන සද්දභාපෙන්තො පි ද්වාරං විවරාපෙතුං අසක්කොන්තො, තථෙව මාතාපිතුන්නම්පි ඤාතිසාලොහිත සහායකානම්පි ගෙහං ගන්ත්වා, තථෙව ද්වාරං නාලත්ථඤ ගතගතට්ඨානෙ මනුස්සා අමනුස් සො ආගතො ති සඤ්ඤාය භයප්පත්තා ද්වාරානී න විවරිංසු
4. චොරො සකල ගාමං ආභිණ්ඩිත්වා අඤ්ඤත්ථො පටිසරණං අලභන්තො ථෙරමෙව පටිසරණං කරොමිති විහාරං ගන්ත්වාත, සාමි, දාසස්ස වො පටිසරණං හොහි. ඉමං මතමනුස්සං මොවෙත්වා මං සුඛී කාරොහීති යාචි. ථෙරො තං දිස්වා කම්පමාන හදයො සීඝං මතමනුස්සං මොවෙත්වා දුරෙ පක්ඛිපිත්වා් තං උණෙහාදකෙන නහාපෙත්වාං නාළිකාය තෙලං ගහෙත්වා තස්ස සකලසරීරෙ අබ්භඤජිත්වාෙ, තෙන පොඨිතට්ඨානං සම්බාහන්තො නිසීදි. පභාතාය රත්තියා උපාසකො චොරො කත්ථප ගතොති පුචඡන්තො පරියෙසන්තො, ථෙරස්ස සන්නිකං ගන්ත්වා , තස්ස පිටඨිං තෙලෙන සම්බාහන්තං දිස්වා ථෙරෙන සද්ධිං සල්ලප‍න්තො ආහ:-
5 එසො මයිහං සහයොති උපකාරං කරොති යො, න තං සො සරතෙ චොරො නත්ථික චොරෙ සහායතා
ඛාදන්තො’ පි පිචන්තො ‘පි සයන්තො ‘පි ච එකතො, න ජහාතත්තනො ධම්මං නත්ථික චොරෙ සහායතා.
මුඛෙනෙකං ලපෙ චොරො කායෙනෙකං කරොති සො, ලද්ධොකාසො හරන්‍ තොව නත්ථිහ චොරෙ සහායතා.
මාතා පිතා ච බන්ධු ව දිස්වා චොරං සහායකා, දුරතො පරිවජ්ජෙන්ති කඞ්ඛන්ති සඞ්ගමෙ සදා’ති
10 රසවාහිනී
එවඤ්ච පන වත්වා මා භන්තෙ, එවරූපං පරස්ස හරණක මිත්ත දුභිං උපකරොථ පලාපෙථා’ති ආහ. අථස්ස ඔවජ්ජමානො ථෙරො එවමාහ:
යො සා යස්ස ඩසෙ පාදං තස්ස පාදං න සො ඩසෙ එවමෙව හි දුට්ඨස්ස අදොසොව පසංසිතො
අකතඤ්ඤුස්ස පොසස්ස මෙත්ති යො න කරිස්සති, කස්ස මෙත්තිං හි සො කයි‍රා තමාහු චරියං බුධා’ ති
9 එවඤ්ච පන වත්වා මා භො, එතස්මිං චිත්තං පදුසෙහි. අන්තනා කත කම්මයය විපාකො තෙත ලද්ධො’ති වත්වාය උපාසකං පෙසෙසි. තතො හරනතිකො කතිපාහෙනෙව ලද්ධ බලො ථෙරං උපසඞ්කමිත්වාං චන්දිංත්වාඋ, භන්තෙ, අහං ඉමිනාව අත්තභාවෙන අඤේඤා විය ජාතො න සක්කොමි පුන ඝරාවාසෙ වසිතුං අනුකම්පං පටිච්ච මං පබ්බාජෙථ භන්තෙ ‘ති පබ්බජ්ජං යාචි. තතො ථෙරො තං පබ්බාජෙත්වාභ උපසම්පාදෙසි. සො වත්තපටිවත්ත කුසලො භාවනමනුබ්රෑෙහන්තො න චිරස්සෙව අරහත්තං පත්වාට හරන්තික‍ෙත්ථරරො’ති පාකටො අහොසී ‘ති.
පාපො හුත්වා පඨම සමයෙ පඤචකාමානුගිදෙධා යො චෙ පච්ඡා පජහති මදං යොනිසො ලොකයන්තො. සොපායම්භො තිභවවිභවං කාමමාසාදයිත්වා් නිබ්බාණග්ගං සිවමමතපුරං යාති සත්ථුාප්පසත්ථං්
ආරඤ්ඤක මහාභය‍ෙත්ථාරස්ස වත්ථුං චතුත්ථංප. ____
සිරිනාගස්ස වත්ථු‍ම්භි අයමානුපුබ්බී කථා
1. සීහලදීපෙ කිරි සිරිනාගො නාමෙකො බ්රාතහ්මණ පුත්තො එකදිවසං පතිසලලිනො එවං චින්තෙසි. ධනං පරියෙසිත්වාප තෙන යොධෙ සඞ්ගණ්හිත්වාල අනුරාධපුරෙ ඡත්තං උස්සාපෙත්වාය රාජා භවිස්සාමිති. තතො සො ධනං කුතො ලභිස්සිමීති ධනාගමනං ඔලොකෙන්තො දක්ඛිණ මහා විහාරෙ
රසවාහිනී 11
වෙතියං අද්දස. ඉමං හින්දි ත්වා ධනං ගහෙත්වා පරිසං සඞ්ගණහිස්සාමි ‘ති, සො බහු මනුස්සෙ ගහෙත්වා තත්ථ තත්ථ විලුම්ප‍න්තො දක්ඛිණ මාහ චෙතියං ආගම්ම ථූපං හින්ද ථා ‘ති මනුස්සෙ නියොජෙසි. මනුස්සා චෙතියසන්ධිංම පරියෙසන්තා සන්ධිං න පස්සාම සාමීති ආහංසු. තතො සිරිනාගෙන කො තං ජානාතී ති පුට්ඨා සාමි, හෙල්ලොලි ගාමෙ බහුළො නාම වණ්ඩාලො අත්ථිා සො තා ජානාතී’ති කථෙසුං
2. තතො සො තං ප‍කෙ කාසාපෙත්වාත, ඉමසමිං වෙතියෙ සන්ධිං තයා ජානනභාවං මනුස්සා යෙභුයෙයන වදන්ති සන්ධිං ඤත්වාා චෙතියං හින්දාෙති ආහ. අථ සො අහං හන්තෙ, සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රචහම්කෙ සස්සමණ බ්රාුහ්මණියා පජාය අග්ගස්ස සෙට්ඨස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සරණං ආපාණකොටිං මෙ සරණන්ති ගතො උපාසකො. අහං න සක්කොමි, තස්ස දෙවාති දෙවස්ස ධාතුං පතිට්ඨාපෙත්වා කත චෙතියං හින්දිගතුං ආනන්තරියකම්ම සදිසං භන්තෙ’ති ආහ.
3. අථස්ස එවරූපං බුද්ධගුණං ක‍ණණෙ අයසලාකප්ප වෙසනං විය අහොසි. සො තස්ස කුජ්ඣිත්වා ඉමං නෙත්වාක ජිවසූලෙ උත්තාසෙථා ‘ති නියොජෙසි තෙ තං ජිවසූලෙ උත්තාසෙත්වා , තස්ස සත්ත පුත්තා අත්ථිථ තෙ’ පි සන්ධිංත ජානන්තී ‘ති ආහංසු සො’පි තෙ පක්කොසාපෙත්වාා සන්ධිංය හින්ද්ථා’ති නියොජෙසි තෙ’පි තථෙව භගවතො ධාතුං පතිට්ඨාපෙත්වාෙ කතචෙතියං හින්දිජතුං න සක්කොමා ‘ති න ඉච්ජිංසු සිරිනාගො තෙසම්පි කුද්ධො තථෙව ජිවසූලෙ උත්තාසෙසි තථාහි :-
4. වන්දූනාගරුග‍ෙන්ධ-සු ගන්ධරමාඝාය සාධුසු, විරජ්ජන්ති සුරජ්ජන්ති කුණපෙ නීලමක්ඛිකා
දිස්වා සුත්වාර ච බුද්ධඤච ධම්මං සොතරසායනං, ජතෙන්ති න මනොහාසං තථා සංසාරඛාණුකා’ ති.
12 රසවාහිනී
5. තතො තෙසමට්ඨන්නං ජනානං ගුණානුභාවෙන දෙවතා දෙවලොකතො රථෙ ආනෙත්වාට සබ්බෙසා පසස්න්තානංයෙව රථෙ ආරොපෙත්වාර දෙව සෙනාභි සද්ධිං තුසිත නිකායං උපනෙසුං නත්ථර සමාගතා මහාජනකාය මහන්තං තං අච්ඡරියං දිස්වා පසන්නචිත්තා, මා දෙව, චෙතියං හින්දාඡපෙථ’ති සිරිනාගං සඤ්ඤපෙසුං තතො සො තෙසං වචනං සුත්වාන චෙතියං පහාය පාචීනපස්සං මහා ගුඞ්ගාය සමීපෙ මධුපිටඨිකගාමං විලුමපිත්වාප, තත්ථී මධුපිටඨියං තාම වෙතියං හින්දාොපෙත්වාද, තෙනෙව මහනතං සෙතං සඞ්ගණහිත්වා් යුද්ධං කරොන්තො රජ්ජං ගහෙත්වාහ අනුරාධ පුරෙ ඡතතං උසසාපෙත්ව් රජජසිරි ප‍තොත‍ාසි තෙනෙවස්ස අකුසලෙන න’චිරෙනෙව ඛරතරො, අතෙකි‍ච්ඡො, උදරාබාධො අහොසි.
තිකිච්ඡන්තා’පි තං රොගහාරි‍නො තිකිච්ජිතුං නාසක්ඛිංසු අථ සො ධනං සංකඞ්ඨිත්වාන චෙතියං පතිට්ඨාපෙත්වාස පාකතිකං කරොන්තො රොගං වූපසමෙතුං නාසක්ඛි තෙනෙවාබාධෙන මහාදුක්ඛප්පතෙතා කුචජිං ඵාලෙත්වාං කාලකිරියං කත්වාු උද්ධපාදෙ අවංසිරො ජලිතඞ්ගාරමාලාසමාකුලෙ මහා නිරයෙ නිබ්බතති:- තථාහි.
6 සධාතුකං ථූපවරං යො භෙදමුපනෙති සො, සිරිනාගොව වෙ හොති භාගී දුක්ඛස්ස කෙවලං
හත්ථනපාදාදි‍ස‍ම්භෙදං ජිනබිම්බස්ස යො කරෙ, සො’පි තාදිසකො හුත්වා අපායෙසූපපජ්ජති.
ඡෙජ්ජ භෙජජාදිකං කත්වාො යො චෙ බොධිමහිරුහං, පච්ච‍ක්ඛෙපි විනාසා සො යාති පෙච්චාපි රොරුවං.
ගණං යො නිබි ද්වාරෙහ නරො’ධ අපරජඣති, සො භවෙ චතුරොපායෙ දුක්ඛභාගී භවිස්සති
යො නරො’ධ විනාසෙති සම්බුද්ධාගමපොත්ථපකං, ජින්නභින්නො ‘පි සො හොති නිරයඤච නිගච්ඡති
රසවාහිනී 13
මහානත්ථ කරං පාපං ඉති විඤඤාය පණ්ඩිතො, දුරතො පරිච්ජේජය්යක මග්ගං පටිභයං යථා
පුජෙතෙත්වං කතසුචරිතං සාධු චණ්ඩාලකම්පි නෙත්වාත කාමං නිදිවමමරා සග්ගසම්පතනිදානා, ගච්ඡන්තී ථො අක්ත සුකතා භූමිපාලාපි කාමං ඝොරාපායං ජහථ භජථා ‘පුඤ්ඤපුඤඤාති පඤඤ’ති.
සිරිනාගස්ස වත්ථුං පඤචමං. _____
සද්ධාතිස්සාමච්චස්ස වත්ථුථම්හි අයමානුපුබ්බී කථා
1. ලංකායං කිර සද්ධාතිස්ස මහාරාජෙ රජ්ජං කාරෙ‍න්තෙ චූලරජෙජ තිස්සො නාමෙකො අමචේචා අහොසි, සද්ධා සම්පන්නො තස්ස සද්ධාබලං නිස්සාය අනුරාධපුරං ගන්ත්වා, රාජානං උපට්ඨහමානො පටිවසති.
අථෙකදිවසං සො රාජු පට්ඨානං කත්වාන අන්තනො ගෙහං ආගච්ඡන්තො තාළචතුක්කමභි සුදස්සන පධානසාලාය වසන්තං පිණ්ඩපාතික තිස්ස‍ෙත්ථසරං පිණ්ඩාය චරන්තං දිස්ව පත්තං ගහෙත්වාි අන්තතො ගෙහං ගන්ත්වාම භත්තමලභමානො භත්තපුටෙන සද්ධිං මග්ගපටිපනනං එකං පුරිසං දිස්වා, සම්මා කහාපණං ගහෙත්වාප භත්තපුට මෙ දෙහී’ති ආහ තෙත නාහං දස්සාමි’ති වුතෙත, අනුපුබ්බං වඩෙඪනෙතා අටඨ කහාපණෙ ගහෙත්වාර මෙ දෙහි. එත්තකමෙව මම හ‍ෙත්ථඅ’ති ආහ අථ සො සාධුති අදාසි. සො තං ගහෙත්වා පත්තෙ ආකිරිත්වා ථෙරස්ස අදාසි. ථෙරො පිණ්ඩපාතස්සාගමනං ඤත්වාම අත්තනාව අත්තානං ඔවද‍න්තො ආහ.
14 රසවාහිනී
2. නෙසො උපාසකො තිස්ස පිතා භාතා ච මාතුලො, න ඤාති සුභදො හොති දිටඨසම්හත්තකො තව.
කිඤ්චි තස්ස කතං නත්ථිඨ උපකාරං පුරෙ තයා, සීලවන්තො ‘ති තං ඤත්වා් තුය්හං දස්සති භොජනං
මහත්තරං ආනිසංසං තස්ස ත්වංව යදි ඉච්ඡසි, සරාගො ත්වංි න භුඤජාහි මියමානො’පි භොජනං
ඔවදිත්වාවන සො අන්තං කත්වාන දුක්ඛකඛයං තදා, භත්තකිච්චමකා ධිරො බුද්ධසාසන සොභකො’ති
3. එවං සො අත්තානමෙව ඔවදිත්වාි හෙහං ගන්ත්වාා කරජකායං සම්මසන්තො විපස්සිත්වා් අරහත්තං පත්වාව පිණ්ඩපාතං පරිභුඤජි. තදා රඤොඤා ඡතෙත අධිවත්ථා දෙවතා සාධුකාරං අදාසි. රඤඤා කිමත්ථාසය සාධුකාරං අදාසී ති පුට්ඨා සද්ධාතිස්සස්ස දානං තිස්සාය සාධුකාරමදාසි න්ති සබ්බා කථෙසි. රාජ තඤව මාතාපිතරො ච පක්කොසාපෙත්වාා, තෙසං බ්රිහ්මදෙය්යංඨ කත්වාම වඩඪමානනගරං අදාසී. අථා’පරස්මිං කාලෙ ලංකා දුබ්බුටඨිකා අහොසි, දුස්සස්සා මනුස්සා පානීයමලභන්තා කිලමන්ති තදා තස්ස පුඤ්ඤානුභාවෙන දෙවතා ජාතස්සරතො පානීයඝටං ආහරිංසු තතො සො අය්යා්නං පානීයං අදත්වා පරභොගො මෙ න යුත්තො’ති චින්තොත්වා , “ආගචඡනතු. අය්යාද, මමානුකම්පායා” ති කාලා ඝොසෙසි.
4. තතො තිංසසහස්ස මත්තා භික්ඛු සමාගමිංසු. අථ සො තෙ භික්ඛු යථා කාමං පානීයඝටෙන උපට්ඨාසි. තදා’ පි ර‍ෙඤ්ඤ ඡත්තෙ අධිවත්ථාෙ දෙවතා සාධුකාරමදාසි. රාජා’පි තං පක්කොසාපෙත්වාස, පුචජිත්වාා යථාභුතං සුත්වාස කොටඨද්වාරෙ අන්තරගඞ්ගං නාම අදාසි. අථෙකදිවසං අන්තර ගඞ්ගං ගච්ඡන්තො කණ්ඩදචාරං පත්වාර මධුරමංසං ඛාදිතුකාමො මනුස්සෙ පුචජි නෙත්ථිත ‘ති ආහංසු අථස්ස පුඤ්ඤානු භාවෙන දෙවතා මයූරමංසානි උපතෙසුං.
රසවාහිනී 15
තතො සො අය්යා නං අදත්වා න පරිභූඤ්ජි ස්සාමී ‘ති වින්තෙත්වා , ‘ආගච්ඡන්තු අය්යා ’ති උග්ඝොසෙයි. තදා ‘පි බහු භික්ඛුං සන්නිපතිංසු.
සො තෙසං යාවදත්ථං් මයූරමංසෙන පරිවිසි. තදා ‘පි දෙවතා තථෙව සාධුකාරමදාසි. තදා රාජා තං පක්කොසා පෙත්වා බහුං විභවං අදාසි.
5. අථාපභාගෙ රාජා වෙතියපබ්බතෙ අම්යබත්ථ‍ල මහා ථුපෙ මනොසිලා පඩ්කෙන විලෙපනං කත්තුකාමො තෙන තිස්සාමච්චෙන සද්ධිං අම්බත්ථකලමාගම්ම ථූපං මනොසිලා පඩ්කෙන විලිම්පිත්වාල පූජං අකාසි. අමච්චො ‘පි තදා ද්වාදස සහස්සානං භික්ඛූනං මනොසිලාවණ්ණානි තිචිවරානි අදාසි, සබ්බෙව භොන්තො, ඉමානි පාරුපිත්වාණ චෙතියං වන්දූන්ත ‘ති අථ තෙ සුනිවත්වාො සුපාරුතා මනොසිලාප‍ඩ්කෙ නිමුග්ගා විය සොභාමානා තං චෙතියං පදක්ඛිණං කරොන්‍ තො පටිපාටියා ඔතරන්ති, සුවණ්ණහංසා විය. තතො සො සොමනස්සප්පත්තො, පීතියා ථුප සරීරො තෙනෙව සොමනස්සෙන තත්ථන ථිතො ව සොතාපන්තො අහොසි. රාජපරිසායපි කෙචි සොතාපන්නා අහෙසුං තං අච්ඡරියං දිස්වා බහු දානං දත්වාා සීලා රක්ඛිත්වාෙ උපොසථ කම්මං කත්වාච දෙවලොකෙ නිබ්බත්නිංසූ ‘ති.
අච්ඡෙරං භො කතසුවරිතං නිජ්ජරාවාභිගන්ත්වා මානෙන්තෙතං අථ ථුති මුඛා වණ්ණනං වණ්ණයන්ති, එවං ඤත්වාං විබුධමනුජා තඤ්ඤමානාය කිත්තිං ලොකෙ පුඤ්ඤං කුරුථ සතතං මා ඛණං යාතු තුච්ඡං
සද්ධාතිස්සාමච්චස්ස වත්ථුංා ඡට්ඨං. ______
16 රසවාහිනී
සමණගාම වත්ථු ම්හි අයමානු පුබ්බී කථා
1. එකස්මිං කිර සමයෙ චෙතියපබ්බත - වාසිනො ද්වාදස භික්ඛු ලඞ්කායං තස්මිං තස්මිං ඨානෙ බොධිචෙතියානි වන්දාමානා අනුපුබ්බෙන සමණගාමං පාපුණිංසු. තදා තෙ සුරියෙ අත්ථසමිතෙ රත්තියං අඤ්ඤත්ථක ගන්තුං අසක්කොන්තා තස්ස පුබ්බපස්සෙ පබ්බතපාදෙ ඡායාවන්තං මහන්තං මාතුල රුක්ඛං දිස්වා රුක්ඛමූලමුපගම්ම සයිංසු අථ ඛො තෙසමන්තරෙ එකො භික්ඛු රත්තිභාගෙ උට්ඨාය කස්සප දසබලෙන දෙසිතා, නන්දත බ්රාකහ්මණෙන ච අම්හාකං සුතසොම බොධිසත්තස්ස කථිතා පරමත්ථතවන්තියො සතාරහා ගාථායො පරිවත්තෙත්වා් දෙවතානං පත්තිං අදාසි :- කථං?
2. සකිදෙව සුතසොම සබ්භි හොති සමාගමො, සා නං සඞ්ගති පාලෙති නාසබ්භි බහුසඞ්ගමො.
සබහිරෙව සමාසෙථ සබ්භි කුබ්බෙථ සත්ථ්වං, සතං සද්ධම්මමඤ්ඤාය සෙය්යා් හොති න පාපියො.
ජීරන්ති චෙ රාජරථා සුචිත්තා අථො සරීරම්පි ජරං උපෙති, සතඤ්ච ධම්මොන ජරං උපෙති සන්තො හවෙ සබභි - පවෙදයන්තී.
නභා ච දූරෙ පඨවී ච දුරෙ පාරං සමුද්දස්ස තදාහු දුරෙ. තතො හවෙ දුරතරං වදන්ති සතඤ්ච ධම්මං අසත්ඤ්ච රාජා’ ති.
3. තස්මිං රුක්ඛෙ අධි‍ෙත්ථා දෙවපුත්තො තං සුත්වාඅ පසන්නො පභාතාය රත්තියා භික්ඛූනං ගමන කාලෙ මනුස්ස වණ්ණෙන ආගම්ම තෙසං එවමාහ. ‘මාජ්ජ භන්තෙ, ගච්ඡථ. රුක්ඛමූලෙයෙව නිසීදථ. අහං වො පිණ්ඩපාතං උපතෙස්සාමී” ති භික්ඛු තස්සාරාධනං සම්පටිච්ජිත්වා් නිසීදිංසු තස්ස කිර දෙවපුත්තස්ස භොජනුප්පාදනෙ පුඤ්ඤං නත්ථි නිච්චං බදාලතා - පණ්ණමෙව නිබ්බත්තති. සො තං පරිභුඤ්ජන්තො තත්ථ් වසති. භික්ඛුතම්පි තදා සො දිබ්බොජ පුණ්ණං බදාලතා පණ්ණමෙව උපතෙසි.
රසවාහිනී 17
4. භික්ඛුපි තෙත කතභත්තකිච්චා ථොකං විස්සමිත්වාව ‘ගච්ඡාම මයං මාරිසා’ ‘ති දෙවපුත්තස්ස අවොචුං තං සුත්වාා දෙවපුත්තො භද‍න්තො, ඛමථජ්ජ මම සන්තිකා ලුඛ පණ්ණ මෙව පරිභූඤ්ජිංසු මම සහායො පනෙකොදෙවපුත්තො අත්ථිණ. සො දිවසන්තරම්පති ඉධාගම්ම සපරිසො මහතානුභාවෙන දිබ්බභොජනං පරිභූඤජිස්සති. සේව ඛො පනස්ස ආගමනදිවසො. අය්යාි භත්තකිච්චං කත්වා ගච්ඡනතූ’ ති - නිමන්තෙසි.
5. අථස්ස රත්තියා අච්චයෙන සහායො දෙවපුත්තො සපරිසො තස්ස සන්තිකමගමාසි. තිස්ස කිර පරිභොගත්ථං නිගාවුතට්ඨානමග්ගෙ දිබ්බයාගුභාජනානි. ගහෙත්වාි පටිපාටියා අට්ඨංසු තතො සො දෙවපුත්තො ථෙරෙ නිසීදාපෙත්වා දිබ්බයාගූභි පරිවිසිත්වාය පච්ඡා සපරිසො සයං පරිභොගමකාසි. අථන්තරං ඛජජකං ගහෙත්වාි තථෙව අට්ඨංසු තානි ‘පි සො තථෙව පටිපජ්ජි. තතො උපකට්ඨාය වෙලාය නානාවිධ - ව්යිඤ්ජන සහිතං දිබ්බ භොජනං ගහෙත්වාට තථෙව අට්ඨංසු දෙවපුත්තො දිබ්බ භොජනං ගහෙත්වාො තථෙව අට්ඨංසු. දෙවපුත්තො දිබ්බ භොජනෙහි ථෙරෙ සම්මා පරිවිසිත්වාව සක්කාරමකාසි. අථ තෙ ථෙරා දෙවපුත්තස්ස මහන්තං දිබ්බ සම්පත්තිං දිස්වා විමහිත මානසා තස්ස තං කතකම්මං පුච්ඡන්තා ආහංසු.
6. දෙවිද්ධි පත්තො ‘සි මහානුභාවො වණ්ණො ච තෙ සබ්බදිසා පභාසති, දිබ්බා ච පරිසා පරිවාරයන්ති නානායුධා චාමර මොරහත්ථාන
සුරඞ්ගතා රඞ්ග ගතා සමන්තා නච්චෙහි ගීතෙහි සමඬ්ගිභූතා, තච්චන්ති ගායන්ති ලයා වියුත්තං සවණාමතං ගීතමුළාරවණ්ණා.
18 රසවාහිනී
පග්ගයහ විණාදි ස වංසත්න්ති නාතික්කමං තන්තිසරං සරෙන සමජ්ජමජඣමහි ච කාචි කඤඤා ලයන්ති යො තං පරිතොසයන්ති
භෙරී මුතිඞ්ගා මුරජා ච දෙණ්ඩිමා ඝනා ච නෙකා සුසිරාදයො ච, පග්ගයහ වාදෙන්ති පහටඨරූපා නච්චන්ති කීළන්ති ජනා අතෙකා.
දිබ්බන්නපානෙහි සුපුණ්ණසොණ්ණ - මයාදි නානාවිධභාජනානි, පග්ගයහ තිට්ඨන්ති තිගාවුතස්මිං ත්වාය තෙන මොදෙසි සපාරිස‍ජ්ජො
පුච්ඡාමි තෙ දෙව මහානුභාව මනුස්සභූතො කිමකාසි පුඤ්ඤං, කිං තෙ වතං කිං පන බ්රඤහ්මවරියං කිස්ස සුවිණ්ණස්ස අයං විපාකො ‘ති
තතො සො දෙවපුත්තො තෙසං අත්තනා අතීතභවෙ වෙතියපබ්බතෙ සමණො හුත්වාත අන්තනො වස්ස‍ග්ගොනාභත භත්තතො උපඩ්ඪං සඞ්ඝස්සත්ථාුය දත්වා් ඉමං මයා අධිගතන්ති පකාසෙත්තො ආහ.
7. ලඞ්කාතලෙ මිස්සකප්බ්බතො ‘ති පසිද්ධනාමොසි මහා විහාරො, බහුහි ථූපෙහි විරොවමානො මුනින්දූ බිම්බාලයපන්තියු‍ත්තො
විභූසිතො බොධිමහීරුහෙහි විරාජිතො සෙකතමාලකෙහි, සුඵුල්ල සීතොදකසම්පපුණ්ණ සමාකුලානෙක ජලාසයෙහි
රසවාහිනී 19
වීසාධිකෙ සත්තසතෙ සමන්තා අධිකෙහි ජබ්බිස්සතෙහි සත්ත, පරිවෙණපන්තීහ සුදස්සනීයො පීතිං පවඩ්ඪෙති සදා ජනානං
තහිං වසන්තා යතිරාජපුත්තා සුපෙසලානෙකගුණාධිවාසා, කතාදරා සබ්බජනෙහි සම්මා කරොන්ති අත්තත්ථි පරත්ථ සිද්ධිං
අහං භදන්තා දුතියත්තභාවෙ තහිං තදෙකො සමණො අහොසිං, සද්ධාධුරං සීලධූරං වහන්තො පටිපත්තිනා වත්ථුං තයං මහ‍න්තො
තතො ‘පරස්මිං සමයෙ මහාජනා උද්දිස්ස භික්ඛු සමුපානයිත්වාජ, සුචිං පණීතං පචුරන්නපානං භොජෙන්ති භික්ඛූ සුමනා සහත්ථා.
අහම්පි ලද්ධා පටිචිංසකං මෙ සඞ්ඝස්සුපඩඪං අදදිං තතො ‘පි, ඵලමම්පි දානස්ස ච සද්දහන්තො බුද්ධානුභාවං මනසීකරොන්තො.
මමිදං පදානං මමිදං වතං තං අනෙත පුඤේඤන මයා කතෙන, තතො චුතො භුම්මදෙවෙසු ජාතො භුඤ්ජාමහං දෙවසිරිං අනූනං
සද්ධාය යනෙ පකතං පදාතං අප්පම්පි හොතෙව මහාවිපාකං, යථා සුඛෙ‍න්තෙ වපිතප්පබීජං තොසෙති චිත්තං බලු කස්ස කස්සා ‘ති. 20 රසවාහිනී
එවං සො අන්තතා කතකුසලකම්මං පකාසෙසි. භික්ඛු තස්ස කථා සුත්වා , ගත ගතට්ඨානෙ දෙවපුත්තෙන කතං කම්මං පකාසෙන්තා බහු ජනෙ දානාදිසු දසකුසල කම්මෙසු නියොජෙසු ‘නති.
එවං භො භො කුසල නිරතා ඛෙත්ත මොලොකයිත්වාෙ දත්වාො බීජං අණුමපි අහො ‘තප්පභොගං ලභන්ති, ලද්ධානෙකං කබලමපි භො භත්ති නින්නාසුසීලෙ දත්වාන භොගං දිවිජමනුජං අස්ස භාගී සිවඤ්ච
සරණගාම වත්ථුංා සත්තමං. _____
අභ්‍_මෙත්ථසරස්ස වත්ථූචම්හි අයමානු පුබ්බීකථා.
1. ලඞ්කායං පච්ජිම පස්සේ පුප්ඵවාසං නාම රමණීයං විහාරං අහොසි. තස්සාසන්නෙ දෙවගාමෙ දෙවො නාම අම‍ච්වො තස්ස ඉස්සරං ව‍ත්තෙති. අථෙකදා අමච්චො තත්ථ ආභිණ්ඩිත්වාව ගාමං ආගතො ජාතජ්ඣත්තො වෙය්යාසවච්චකරෙ ආමන්තෙත්වාච භූඤ්ජිස්සාමී ‘ති ආහ. අථස්ස තෙ භත්තං ව‍ඩ්ඪෙසුං තස්මිං ඛණෙ එකො ඡාත සුනඛො ජීඝච්ඡා පීළිතො කම්පමාතො භත්තං දිස්වා, අපි නාම ඉතො කිඤ්චි ලභෙය්යපන්ති, සො තස්ස සමීපං උපසඞ්කමි. තස්සොකො චුල්ලුපට්ඨාකො සුනඛං පලාපෙස්සාමි ‘ති මහන්තං දණ්ඩමාදාය උපාධාවි. අමච්චො තස්මිං කාරුඤේඤන මා භො තං පහරා ‘ති නිවාරෙත්වාප නානග්ගරසෙන මහන්තං භත්ත පිණ්ඩං වට්ටෙත්වාා අදාසි. තතො සො සුනඛො භත්තං භුඤ්ජිතුං ආරභි.
තං දිස්වා අමච්චො අත්තනා දින්න දානෙ චිත්තා පසාදෙසි. සො එත්තකෙනෙව පුඤ්ඤකම්මෙන ත නොචුතො තස්මිංයෙච ගාමෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්ති. සො අනුක්කමෙන චුද්ධිමනවාය දාරාභරණෙන ගෙහමාවසිත්වාබ මහල්ලකකාලෙ පුප්ථවාසවිහාරං ගන්ත්වාා භික්ඛුතා
රසවාහිනී 21
සන්තිකෙ පබ්බජිත්වා පරියත්තිසද්ධ‍ම්මෙ උග්ගහෙත්වාඑ මහා ‘භය‍ෙත්ථ‍රො’ති පාකටො අහොසි. තථාහි : චිත්තෙ සපන්නෙ සති තිරච්ඡානගතස්සා ‘පි දින්නදානං මහා විපාකං හොති.
2. යො සද්ධං පු‍රතො කත්වාව දානං දෙති තරො ඉධ, කිපිල්ලකමුපාදාය තිරච්ඡාන ගතස්සපි.
විපාකං තස්ස දානස්ස දෙවමානුසිකං සුඛං, දත්වාං නිබ්බාණ සම්පත්තිම‍න්තෙ දෙතී’ ති නිච්ජිත්න්ති.
අථා ‘පරසමිං සමයෙ ලඞ්කායං බ්රාවහ්මණාතියං චොරභයං අහොසි. තදා ද්වාදස සංවච්ඡරං මෙඝො න සම්මා පාවස්සි. දුබ්භික්ඛභයඤ්ච. චොරභයඤ්ච අහොසි. තතො විහාරා සන්නෙසු මනුස්සා ජීවිතුං අසක්කොන්තා, අඤ්ඤත්ර ගන්ත්වාු ජිවිකං කප්පෙස්සාමා ‘ති ථෙරමුපසඞ්කම්ම එවමාහංසු භනෙත, ඡාතකභයමුප්පන්නං, න සක්කාම එත්ථු වසන්තෙහි ජිවිතුං, තුම්හෙ ආගච්ඡථා ‘ති යාචිංසු අථ තෙසං ථෙරො එවමාහ. භගවතො ධාතුං පතිට්ඨාපෙත්වා කතචෙතියඤ්ච, බොධිඤ්ච ජීවමානබුද්ධං විය පරිහර‍න්තො, මානෙන්තො, පූජෙන්තො නිච්චං පටිවසාමි. න සක්කා මයා තං පහාය ගන්තුං එ‍ෙත්ථ,වාහං වසන්තො ආපාණකොටිං තං පටිජග්ගිස්සාමී ‘ති මා මං ගමනාය උස්සහථා ‘ති තං සුත්වාට මනුස්සා තත්ථා තත්ථ පලායිංසු.
3. තතො ථෙරො අනාහාරොව පඨමදිවසෙ වත්තපටිවත්තෙනෙව දිවසං චීතිනාමෙසි. තථා දුතිය දිවසෙ. තතිය දිවසෙ පන චෙතියබොධියඞ්ගණෙසු සම්මජ්ජනාදිනා කත්තබ්බකම්මං කත්වාෙ ආගම්ම විත්ක්කමාලකෙ අට්ඨාසි. අථස්ස ගුණතෙජෙන මාලකපරිය‍න්ත ඨිත කරඤ්ජකරුක්ඛෙ අධිවුත්ථමදෙවපුත්තො මිලාත සරීරං ථෙරං ඔලොකෙත්වාව අත්තනො භරියං ආමන්තෙත්වා්, ස්වායං අභය‍ෙත්ථ‍රො චෙතියඤ්ච, බොධිඤච පහාය අඤ්ඤත්ථත න ගච්ඡාමි ‘ති කතපටි‍ඤෙඤා, එවරූපෙ ඡාතකභයෙ කත්ථඅචි අගන්ත්වාග ජින්නභ‍ත්තො වත්තපටිවත්තං කරොති.
22 රසවාහිනී
අඤ්ඤං තස්ස භික්ඛාචාරට්ඨානං නත්ථි . යදි සො කාලං කරොති නෙතං පතිරූපං. අජ්ජෙතස්ස භික්ඛං දස්සාමාති පුච්ජි. අථ සා සාමි, ත්වංප ථෙරස්සාහාරං දස්සාමි ‘ති වදසි. තමස්ස පුබ්බෙ පුඤ්ඤකම්මං මෙ පකාසෙහී ‘ති පුච්ඡන්තී ආහ.
4. කිමෙස සංසාර මහාවිදුගෙන අකාසි පුඤ්ඤං භවභොගහෙතු, කෙනස්ස දානෙ නිරතො මනො තෙ පුච්ඡාමි තං දෙව වියා කරොහී ‘ති. අථස්සාචික්ඛන්තො දෙවපුත්තො ආහ. අයං යතීසො දුතියත්තභාවෙ නාමෙන දෙවො ඉති විස්සුතො ‘සි, භොත්තුං තදා භත්තමූපට්ඨිතෙ සො අද්දකඛි සොණං තසිතං කිලන්තං
තෙනෙව භත්තස්ස මහන්ත පිණ්ඩං වට්ටෙත්ව්දාතස්ස බුභුක්ඛිතස්ස තෙනස්ස දානෙනිධ අත්තභාවෙ ඵලං විපච්චිස්සති සාධු භද්දෙ, අප්පන්ති දානං නහි චින්තනීයං පරිත්ත බීජෙන වටොව ජාතො ‘ති
5. එවඤ්ච පන වත්වා දෙවපුත්තො අත්තභාවං විජහිත්වාක මනුස්සවණ්ණෙන ථෙරමුපසඞ්කම්ම වන්දිවත්වා පත්තං ගහෙත්වා් දිබ්බාහාරං දත්වාස එවමාහ. යාවජීවං භන්තෙ, තුම්හාකං භික්ඛාහාරං දස්සාමි. තුම්හෙ අප්පම්ත්තා හුත්වාා සමණධම්මං කරෙය්යා්ථ. කරඤ්ජ රුක්ඛොපනායං මම විමානො. නිච්චං තත්ථම නයා ගන්තබ්බන්ති ආරාධෙත්වා් විමානමෙව අගමාසි. තතො පට්ඨාස ථෙරො රුක්ඛමූලමූපසඞ්කමති. දෙවපුත්තො නිච්චං දිබ්බාහාරමෙව දදන්තො පටිවසති. අථෙකදිවසං ඡාතකෙන පීළිතා මනුස්සා මනුස්ස මංසං ඛාදන්තා තං විහාරං පත්වාල ථෙරං දිබ්බාභාරෙන වඩ්ඨිතසරීරං දිස්වා ඉමං මාරෙත්වාව ඛාදිස්සාමා ‘ති මන්තොත්වාි ථෙරං චෙතියඞ්ගණං සම්මජිජිත්වාෙ නික්ඛන්නෙ කාලෙ මහා
රසවාහිනී 23
සද්දං කරොන්තා දණ්ඩ මුග්ගරාදයො පග්ගයහ සමන්තා පරිවාරයිංසු ථෙරෙන කිර පුබ්බෙ අමච්ච කාලෙ සුනඛං පහරණත්ථාාය මුග්ගරං උක්ඛිපිත්වාු උපගත පුරිසො නිවාරිතො හොති. තෙනස්ස පුඤ්ඤකම්මෙන විහාරමජෙඣ මහන්තං පබ්බතං උග්ගනත්වා විවරමදාසි. තස්මිං ඛණෙ ථෙරො පබ්බතන්තරං පාවිසි. චොරා ආගන්ත්වාා ඉතො චිතො ච ඔලොකෙත්වාත අපස්සන්තා අරභන්ත සමණො අයං භවිස්සතී ‘ති චිනෙත්ත්වාන පලායිංසු.
6. යො යස්ස දණේඩති අදණ්ඩියස්ස ස දණ්ඩියො හොති භවෙ භවෙසු, යො හන්ත්වා කොපං න කරොති දණ්ඩං සනරාමරා නං පරිපාලයන්තී ‘ති
ථෙරො පන දෙවදින්නං සුධන්නං පරිභුඤ්ජන්තො ද්වාදසසංවචජරානි පුථුජ්ජතො විහාසි. අථ පච්ඡා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වාත අරහත්තං පත්වාන තථෙව ද්වාදසසංවචඡරානි චිතිනාමෙසි. එවං දෙවපුත්තො චතුවීසතිවස්සානි දිබ්බ භොජනෙන ථෙරං පටිජග්ගි. ථෙරො කිර තස්මිංයෙව විහාරෙ පරිනිබ්බායී ‘ති.
දත්වාංතෙකං කබලමපි සො ඡාතකස්සෙකසානො දිබ්බාහාරං ලභි සිවමථො සීතිභූතං යති‍ෙන්ර්ාමෙ, තුම්හෙපෙවං දදථ සතතං යස්සකස්සාපි දෙය්යංස තං තෙ වට්ටෙ භවති සරණං හොති නිබ්බාණමන්තො’ ති.
අභය‍ෙත්ථංරස්ස වත්ථුං අට්ඨමං ______
නාගාය වත්ථු ම්හි අයමානු පුබ්බීකථා
1. භගවති ධරමානෙ ලඞ්කායං නාගදීපෙ චූලොදරො, මහොදරොති දේව මාතුලභාගිණෙය්යාර මණිපල්ලඞ්කස්ස කාරණා මහා සඞ්ගාමං පච්චුපට්ඨාපෙසුං තදා කිර භගවා බොධිතො පඤ්චමෙ වස්සෙ ජෙතවනෙ විහරන්තො, පච්චූස 24 රසවාහිනී
සමයෙ ලොකං ඔලොකෙන්තො තෙ දිස්වා අජ්ජ මයා තත්ථ ගන්න්ථ කලහං වුපසමෙතුං වට්ටතීති චින්තෙත්වාත ඔලොකෙන්තො සමිද්ධිසුමනං නාම දෙවරාජං අද්දස. කො පනායං දෙවරාජා ‘ති. සො කිර අනන්තරෙ අත්ත භාවෙ නාගදීපෙ අඤ්ඤතරො මනුස්සො අහොසි. තදා ගන්ධංමාදනෙ වසන්තො එකො පච්චෙකබුද්ධො පිණ්ඩාය චරිත්වාි, තස්මිං රාජායතස්ස ඨිතට්ඨානෙ නිසීදිත්වා භත්තකිච්චං කරොති. සො තං දිස්වා තස්මි ඛණෙ චිත්තං පසාදෙත්වාත පත්තධොවනසාඛං ආහරිත්වාා අදාසි සො තෙන පුඤ්ඤ කම්මෙන තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිත්වාඛ අම්හාකං භගවතො කාලෙ ජෙතවන ද්වාරකොට්ඨක පස්සෙ රාජායතනරුක්ඛෙ දෙවතා හුත්වාභ නිබ්බත්ති. භගවා තං දෙවරාජං ආමන්තෙත්වාත, මයා සද්ධිං නාගදීපං එහී ‘ති ආහ. අථානෙන අත්තනො භවනභූතං රාජායතතං මූලා උද්ධරිත්වා භගවතො මත්ථ කෙ ඡත්තං විය ධාරයමානෙන, භගවා නාගදීපමගමාසී ‘ති තෙන වුත්තං මහාවංසෙ :-
2 සම්බුද්ධො චිත්තමාසස්ස කාලපක්ඛෙ උපොසථෙ, පාතොයෙව සමාදාය පවරං පතතචීවරං
සහ රුක්ඛෙන සුම‍ෙනන ජල‍න්තො නභසා ජිනො, අනුකම්පාය නාගානං නාගදීපමුපාගමි ‘ති
තතො භගවා ද්වින්නං නාගරාජාතං සඞ්ගාම්මජෙඣ ආකාසෙ නිසිතෙනා, චුට්ඨිවාතන්ධාකාරෙහි තෙසං භයං සන්තාසං උප්පාදෙත්වා , තතො ඝනතරනිමිරපටලපාටනං කත්වාා, උග්ගතො දසසතකිරණො විය ඡබ්බණ්ණරංසීහි විරාජමානො ආකාසෙ අත්තාතං ද‍ස්සෙත්වාස තෙ සමස්සා සෙත්වාණ සබ්බං තං භයංවූපසමෙසි.
අථ නාගා ඡබ්බණ්ණරංසීහි විරොචමානං භගවන්තං දිස්වා පසන්නමානසා ගහිතගහිතානි ආයුධානි ඡඩ්ඩෙත්වාද භගවතො පාදෙ සිරසා වන්දිංාසු අථ භගවා තෙසං ධම්මා දෙසෙයි. වුත්තං හි ත‍සෙත්ථ‍ව.
රසවාහිනී 25
3 තෙසං ධම්ම මදෙසෙසි සාමග්ගි කරණං ජිතො, උහො ‘පි තෙ පතීතා තං පල්ලඞ්කං මුනිනො අදුං
සත්ථාෙ භූමිගතො තත්ථ් නිසීදි රත්තාසනෙ, තෙහි දිබ්බන්නපානෙහි නාගරාජෙහි තප්පිතො
තෙ ජල‍ිට්ඪෙ ථලට්ඨෙ ච භුජහෙ ‘සීති කොටියො, සරණෙසු ච සීලෙසු පතිට්ඨාපෙසි නායකො.
තඤචාපි රාජායතතං පල්ලඬ්කඤව මහාරහං, අප්පෙසි නාගරාජුනං ලොකනාථො නමස්සිතුං
පරිභොගෙ චෙතියෙ මයිහං නාගරාජ නමස්සථ, තං භවිස්සති වො නාගා හිතාය ච සුඛාය වා’ ති.
එවමාදිනා ධම්මං දෙසෙත්වාා තෙ සමග්ගෙ කත්වාත සමිද්ධිසුමනං රාජායතනෙන සද්ධිං ත‍ෙත්ථෙව පතිට්ඨා පෙත්වාි ජෙතවනවිහාරමෙව අගමාසි. අථ නාගා තත්ථෙ චෙතියං කත්වා් නිච්චං චන්දහන්තා පූජෙන්තා වසිංසු. අථ භගවති පරිනිබ්බුතෙ තත්ථග මනුස්සා චෙතියං අකංසු තදජ්ජාපි රාජායතන චෙතියන්ති පාකටං අහොසි. අයං රාජායතත චෙතියස්සුප්පත්ති.
4. එකස්මිං කිර සමයෙ ලඞ්කාදීපෙ සට්ඨි - මත්තා භික්ඛු සමන්තකූට කල්යකණිකාදයො මහාවිහාරෙ වන්දින්තා පුජෙන්තා ආභිණ්ඩන්ති. තතො තෙ නාගදීපෙ රාජායතන චෙතියං වන්දිුතුකාමා හුත්වාව අනුපුබ්බෙන තත්ථි ගන්ත්වාෙ රාජායතනවෙතියං වන්දිතත්වාා පූජෙත්වාව, පහාතාය රත්තියා තෙ සුනිවත්ථා් සුපාරුතා ගාමං පිණ්ඩාය පවිසිත්වාන සකලගාමෙ චරන්තා කිඤ්චි අලභිත්වාි යථාධොන පත්තෙනෙව නික්ඛමිංසු. තදා තස්මිං ගාමෙ සටඨි කහාපණස්ස දාසී හුත්වා එකසමිං කුලෙ වසමානා නාගා නාමෙකා මාතුගාමො ඝටමාදාය උදකත්ථාාය ගච්ඡන්තී ගාමද්වාරෙ තෙ භික්ඛු දිස්වා, තෙසං සන්තිකං ගන්ත්වාථ වන්දිදත්වාඛ අය්යා්,
26 රසවාහිනී
භික්ඛාහාරං ලහිංසු ‘ති පුච්ජි. භික්ඛු පුරෙභත්තමෙව තාවායා උපාසිකෙ ‘ති ආහංසු. සා තෙසං කිඤ්චි අලද්ධභාවං ඤත්වාඛ දොමනස්සා කෙන නු ඛො උපායෙන අජ්ජ අය්යාානං දානං දස්සාමි’ ති චින්තෙන්තී, පුබ්බෙ’ හං සටඨි කහාපණං නිස්සාය පරකුලෙ භතිං කරොමි. ඉදානි අහං අඤ්ඤතරස්ස රත්තිං දාසී හුත්වාු ‘පි දානං දස්සාමෙව’ති සන්නිට්ඨානං කත්වාබ භික්ඛු උපසඞ්කම්ම තෙසං අභිමුඛෙ ඝටං ඨපෙත්වා භන්තෙ, ඉමං පාදාරහං යාවාහං ආගමිස්සාමි තාව ආගමෙථා ‘ති වත්වාව තුරිත - තුරිතා තමෙව කුලං උපසඞ්කම්ම, අඤ්ඤං සට්ඨිකහාපණං මෙ දෙථ අය්යාත ‘ති ආහ. සො තං සුත්වාම, කිං ත්වංං හොති, පරකුලෙ දාසී හුත්වාව පුරාණ ඉණතො මුත්තිං න පස්සසි, අථ ත්වාට පුනප්පුනං වඩ්ඪෙත්වා ධනම්මෙ ගණහාසි. කිමෙතන්ති, අථ සා සාමි, ධනත්වාංය මා චින්තෙසි. තුම්හාකං ඝරෙ රත්තිං දාසී හුත්වාෙ කම්මා කරොන්තී ඉණතො මුඤ්විස්සාමි සටඨිතහාපණං මෙ දෙථා’ති. සො සාධුති පණ්ණෙ ලිඛිත්වාි කහාපණෙ අදාසි. අථ සා තං ගහෙත්වාස සකලගාමෙ ආභිණ්ඩිත්වාි එකෙකස්සකුලස්ස එකෙකං කහාපණං දදන්තී සට්ඨි කහාපණෙ දත්වාා භත්තං සම්පාදෙත්වාක පත්තෙසු ආකිරිත්වාත පතිගණ්භාපෙත්වාත අත්තනා කතං වායාමං භික්ඛුනං කථෙනත් ආහ :-
5 පාදෙ වන්දිතය අය්යානං පවක්ඛාමි සුණාථ මෙ, නත්ථිා මෙ තාදිසී අඤ්ඤා කපණතෙත්න භූතලෙ
ඉණං දාතුමස‍ක්කොන්ති ඉණ දාසී අහොසහං, අණාළහිකා අප්පභොගා විහරාමි අබන්ධ වා
දානං දදන්තී අජ්ජාපි රත්ති දාසිත්තමාගමිං, පරභුඤජන්තු අය්යාා මෙ දින්නං දුග්ගන පාහත ‘නති.
ඉච්චාදිනා අත්තනා කතං සබ්බං අධිකාරං වත්වා් චන්දිනත්වාව ඝටං ගහෙත්වාන අගමාසි භික්ඛු තස්සා කථා සුත්වාා අහො, අච්ඡරියන්ති, විම්හන මානසා භත්තං ගහෙත්වාස
රසවාහිනී 27
මහානාමකෙ සරෙ මුචලින්ද වනං පවිසිත්වා අට්ඨංසු. අථ තෙසු සඞ්ඝ‍ෙත්ථලරො ආවුසො ‘ති භික්ඛු ආම‍න්තෙත්වාඅ ආයස්මන්තො එතිස්සා සද්ධාබිජස්ස ඛෙත්තං සොධෙන්තු සරාගි‍ොත මා ඉමං භුඤ්ජන්තූ ‘ති වත්වාබ ආහ. 6. හම්භෙ මාතා න නො එසා නො වායං භගිනී ව නො, න සස්සු සුණිසා එසා න ඤාතී න ව සොහදා
සීලවන්තා ගුණවන්තා සුබ්බතා යතයො ඉමෙ, එතෙසං දින්නමප්පම්පි අනන්ත ඵලදං සියා.
ඉති මන්ත්වාමන සා දීනා දලිද්දා පාරකම්මිකා, අත්තානං වික්කිණිත්වාීන දානමජ්ජමදායි නො
පරිසොධෙම අත්තානං ආකඞ්ඛන්තා මහපඵලං, සරාගා තං න භුඤජාම අප්පහනත්වාහන ආසවෙ ‘ති
එවං වත්වානන තෙ මුචලින්දල වනෙ තත්ථො තත්ථ නිසින්නා විපස්සනං ව‍ෙඩ්ත්වාා සහ පටිසම්භිදාහි අරහත්තං පාපුණිංසු අථ තෙ තස්මිං වනසණේඩ දෙවතාහි සාධුකාරං පවත්තයමානා ආගනත්වාං භත්තං පරිභුඤජිංසු. අථස්සා ච භික්ඛුනඤච පවත්තිං ඤත්වාත දෙවතානඤ්ච සාධුකාරං සුත්වාස රඤෙඤා සෙතච්ඡත්තෙ අධිවත්ථාත දෙවතා සන්තුට්ඨා සාධුකාරං දදන්තී : -
7. සාධු සාධු මහාසද්ධෙ සාධු සාධු තයා කතං, දානං ඛෙත්තගතං ආසි සුලාභං අජ්ජ තෙ අහු ‘ති.
රාජා දෙවතාය සාධුකාරසද්දං සුත්වාා කිං ත්වාා රෙ දෙවතෙ අම්භාකාං දානස්ස සාධුකාරං අදාසි. උදාහු පරස්සා’ ති අථස්ස දෙවතා, තව දානං සන්ධාසය න, නාගාය සාධුකාරො ‘ති වත්වාථ ආහ :-
ඡෙජ්ජ භෙජජාදිතා යො තු කත්වා්න පරපීළනං, මහායාගං පවත්තෙති න තං හොති මහපඵලං
28 රසවාහිනී
අනාදරං පුරක්ඛත්වා අස්සද්ධාය අයොනිසො, අඛෙත්තෙ යො දදෙ දාතං ත තං හොති මහප්ඵලා
දළිද්දො ‘පි මහාසද්ධො සාදරො සුද්ධ මානසො, දෙති අප්පම්පි සො හොති අනන්තඵලදො සදා’ති.
ආදිනා දානෙ මහප්ඵලතං වණ්ණෙත්වාඅ, මහාරාජ, නාගදීපෙ නාගා නාමෙකා සට්ඨි කහාපණදාසී හුත්වාඅ ‘පි භික්ඛුතං එවඤෙච්චඤච දානමදාසි. භික්ඛු ච තස්සා දානං නිස්සාය අරහත්තං පත්තා. අහං තස්සා තුස්සිත්වාඨ සාධුකාරං අදාසින්ති, සබ්බං විත්ථාාරෙන කථෙයි. රාජා තං සුත්වාය සොමනස්සො ඉණදායකඤච තඤච ආනාපෙත්වාස කහාපණෙ දදන්‍ තො අදාසිං කත්වාඤ සබ්බං තං දීපං බ්රහහ්මදෙය්යංථ කත්වාන තස්සායෙව දත්වාත මහාසම්පත්තිං අදාසි. තතො පට්ඨාය කිර තං දීපං නාගදීපන්ති පඤ්ඤායි.
සා තතො පට්ඨාය බහුං පුඤ්ඤකම්මං කත්වා ජීවිත පරියොසානෙ දෙවලොකෙ නිබ්බත්තී ‘ති.
එවං පඤ්ඤා යුපගත‍මනො ආතුමං කත්ව් දාසං, දත්වාඤ දානං පයති තිදිවං හොති පාසංසිකො ‘ච, තස්මා දානං සුරතරුස්මං ඉච්ජිතත්ථතප්පදානා මච්ජෙරාරිං හනථ භවතා දානමිත්තං භජව්හො
නාගාය වත්ථුං නවමං ____
වත්ථු ලපබ්බතස්ස වත්ථු මහි අයමානුපුබ්බී කථා
1. එකස්මිං සමයෙ සීහලදීපෙ බ්රාමහ්මණාතියං නාම භයා ද්වාදස සංවච්ඡරං අට්ඨාසි, එත්තකං කාලං ලඞ්කාදීපෙ දෙවො න සම්මා පාවස්සි.තස්මා සස්සෙ අසම්පජ්ජන්තෙ ඡාතක භයං ජාතං දුබ්භොජනෙන උපද්දුතානං මනුස්සානා රොග භයඤ්ච ජාතං ඉති අටඨිචම්මාව‍ස්සොන මනුස්සා
රසවාහිනී 29
දුක්ඛිතා අහෙසුං. ඉත්ථි යො ඝරෙ යක්ඛිණියො විය, පුරිසා පෙත පිසාවා විය අහෙසුං. තෙසු තෙසු කිර ද්වාරෙසු අවමඞ්ගල - කොලාහළ සද්දෙන ච පරොදන්තානං විලාපසද්දෙන ච එකකොලාහළං අහොසි තත්ථම තත්ථ මත මතානං කුණපග‍ෙන්ධ සන්නිපතිතානං අමනුස්සානං වසෙන මහබ්භයං අහොසි. එවං අනෙකෙහි භයෙහි උපද්දුනා ලඞ්කාදීපවාසිනො. පබ්බතනදී සොබහාදිසු යත්ථා කත්ථකචි ගන්ත්වාද ජීවන්ති. තදා වත්ථුනල පබ්බතසමීපෙ මනුස්සා තං පබ්බතසරණං කත්වාක යෙභුයෙයන පබ්බත පාදෙ වසන්ති. තදා පබ්බතපාදගාමවාසිකො එකො අත්තනො මාතුගාමෙන සද්ධිං ජීවනොපායං පරියෙසන්තො පබ්බතං අභිරුහිත්වාස ආභිණ්ඩන්තො පබ්බතමත්ථ කෙ එකං කාරරුක්ඛං දිස්වා, ත‍ෙත්ථතව වසසිස්සාමි ‘ති, රුක්ඛං උපනිස්සාය ගෙහං කත්වාඑ වසති. තස්මිං පන කාරරුක්ඛෙ තිස්සො සාඛායො අහෙසුං සො තාසු සාඛාසු, එකාය ආගන්තුකසක්කාරං කරිස්සාම. එකාය දානං දස්සාම. එකා අම්හාකං පරිභොගත්ථාසය භවිස්සතී ‘ති වික‍ප්පෙප්ත්වාස, අත්තනො නියමිත සාඛාය පණ්ණං පරිභූඤජන්තා තත්ථත වසන්ති.
2. අථෙක දිවසං එකො භීක්ඛු භික්ඛාවරට්ඨානං ගවෙසන්තො, තෙසං ගෙහෙ ධූමං දිස්වා ධූමසඤඤය තස්ස ගෙහමගමාසි අථ සො පුරිසො තං දිස්වා සොමනස්සප්පතෙතා ; අහො වතිමෙ මයං කාරපණෙණ නිස්සාය මහන්තං පුඤ්ඤ කම්මං පසවාම. චිරදි‍ටිඪෙ ච අයෙයා, අභිවාදනඤච කරිස්සාමි ති ගන්ත්වාා ථෙරස්ස හත්ථරතො පත්තං ගහෙත්වාො ඵාසුකට්ඨානෙ තං නිසීදාපෙත්වා් පණ්ණං ආහරිස්සාමි ‘ති, කාරරුක්ඛ සමීපං අගමාසි. තදා රත්තිහාගෙ තස්ස රුක්ඛස්ස පණ්ණං ආදිං කත්වාත අන්තමසො ජල්ලිමුපාදාය පාණකා ඛාදිංසු සො තං රුක්ඛාං දිස්වා දුක්ඛී, දුම්මනො නිවත්තිත්වාය ගෙහමෙව අගමාසි. අථස්ස හරියා තුච්ඡ හ‍ෙත්ථකත ආගචඡන්තං තං දිස්වා, කිමජ්ජ අය්යා. තුච්ඡ හ‍ෙත්ථ‍න ආගතො ‘ති පුච්ජි අථ සො ආචික්ඛන්තො එවමාහ :-
30 රසවාහිනී
3. යං චින්තිතං පුඤ්ඤචතං සමිජඣානං සමිජඣති, න තථා අප්ප පුඤ්ඤානං ඊහන්තානම්පි සිජඣති.
චිර දිට්ඨස්ස අය්යනස්ස දාතුමජ්ජතනායපි, පණ්ණමත්තම්පි නො ලද්ධං අහො නො මන්දමපුඤ්ඤතා ‘ති.
එවඤච පව වත්වාන භද්දෙ, කාර රුක්ඛෙ පණ්ණම්පි ජල්ලිම්පි උපාදාය සබ්බං පාණකා ඛාදිංසු’ති ආහ. සා තං සුත්වාත තස්ස එවමාහ :-
සභාවමෙතං ලොකස්මිං කතපුඤ්ඤස්ස ජන්තු‍නො, සයමෙව සමායන්ති මුත්තා වෙළුරියාදයො.
අලක්ඛිනා අධඤේඤන දුබ්භගෙනිධ මානුසෙ, පරක්කමෙන යං තත්ථද සඤ්චිතඤ්ච හතිස්සතී ‘ති.
වත්වාම ඉදානි කිං කරිස්සාම. ථෙරං නිසීදාපෙත්වා අප්පමත්තකම්පි අදාතුං අයුත්තන්ති වදන්ති. අත්තනො සරීරමංසං පවිත්වාම ථෙරං අජානාපෙත්වා් දස්සාමි ‘ති චින්තෙත්වාී තාව ලෙඛනසත්ථංෙ ගහෙත්වාො අන්තනො ඌරුමංසං උක්කන්තිතුකාමා ගබ්හා පාවිසි. අථස්සා සාමිකො ‘පි අත්තනො මංසං ථෙරස්ස තථෙව දස්සාමී’ති මංසං උක්කන්තිතුකාමො තමෙව පවි‍ට්ඪො, භරියං තථා කරොන්තිං දිස්වා කිං කරොසී ‘ති පුචජි. සා මම සරීරමංසං පවිත්වාො ථෙරස්ස දස්සාමි අය්යාත ‘ති ආහ. තං සුත්වාා සාමිකො’ පි අත්තනො සරීරමංසං දාතුකාමො, භද්දෙ, මාතුගාමා නාම අප්පබුඞිනො, දුක්ඛං සහිතුං අසක්කොන්ති, මම සරීරමංසං දස්සාමී ති ආහ. අථ’ස්ස භරියා අත්තනො මංසං දාතුං ඉච්ඡාති, තථෙව සාමිකො ‘පි අහො, තෙසං දාතෙ මහජඣාසයතා. චුත්තං හි -
4. එවං දානපතීනන්තු දානෙව රමතෙ මනො, දෙන්තෙවජඣත්තිකං දානං බාහිරෙසු කථාව කා
රසවාහිනී 31
අහං අහං පදස්සන්ති මන්නෙනෙනවනනු භොජතෙ, තෙසං සම්බලහ‍ෙත්ථමත සක්කො පාතුරහු තහිං.
1 කථං? එවං තෙහි මංසදාතස්ස උස්ස හන්තෙන තෙසං සද්ධාබාලෙන සක්කස්ස පණ්ඩුකම්බලසිලාසනං උණ්භාකාරං දස්සෙසි. සො ඔලොකෙන්තො තෙසං ජයම්පතිකානං පරිසුද්ධ අජ්ඣත්තික දානජඣාසයා ඤත්වාස බොධිසත්ත‍ස්සෙව අජ්ඣාසයා එතෙ’ති තුට්ඨමානසො සාලිතණ්ඩුලානං දොණඤව, මිගසත්ථියඤව, දධිඝට්ඤච, තෙලඝටඤච ආදාය මුහුතෙත්න ගන්ත්වාත අඤ්ඤතරමනුස්සො විය තෙසං ඝරද්වාරෙඨත්වාම තෙසං අනුපරියාය‍න්තො, ඉමසමිං ගෙහෙ මනුස්සා කත්ථො ගතා’ති ආහ. තං සුත්වා් ජයම්පතිකා ගෙහෙ’ති වත්වාක ගෙහා නික්ඛමිංසු අථ තෙසං සක්කො, ඉමස්ස හොන්තො, අය්යයස්ස කිඤ්චි දෙය්යංව අත්ථිෙ ‘ති පුච්ජිතෙ, අය්යාම, අය්යයස්ස කුතො, දුග්ගතා මයං දෙය්යිධම්මං ලභිස්සාම, අන්තමසො පණ්ණමත්තම්පි නත්ථිස ‘ති සබ්බං අවොචුං තතො සක්කො තෙන හි ඉමිනා තණ්ඩුලෙන භත්තං පචිත්වාො ඉමිනා උපකරණෙන සද්ධිං ථෙරං භොජෙස්සථ. යජ්ජාහං චිරායාමි මං අනොලොකෙත්වාි තුම්මෙහපි භුඤ්ජථ යථාප්පච්චයං කරොථා ‘ති වත්වාර තං අක්ඛයං කත්වාර අධිට්ඨාය දෙවලොක මෙව අගමාසි
2. තතො තෙ භත්තං සම්පාදෙත්වාත ථෙරං පරිවිසිත්වා්, තං ආගමයමානා, අනාගච්ඡන්තෙ සයම්පි පරිභුඤජිංසු උක්ඛලියා පන එක කටව්ජුගහිත මත්තට්ඨානමෙව පඤ්ඤයි. උපකරණානිපි තථෙව. අථ තෙ තං අච්ඡරියං දිස්වා සොමනස්සා තතො පට්ඨාය මහන්තං භික්ඛු සඞ්ඝං සන්නිපාතෙත්වාි, සක්කරොන්තා ගරුකරොන්තා, පූජෙන්තා පබ්බතපාදෙ මනුස්සෙ ව, අනෙක කපණ්ඩික වණිබ්බ තාදයො ච දිබ්බාහාරෙතෙව සන්ත‍ප්පෙන්තා, සීලං රක්ඛන්තා උපොසථ කම්මං කරොන්තා ධම්මොන සමෙන යාවජිවං විසිත්වාා ආයුපරියොසානෙ දෙවලොකෙ නිබ්බතතිංසු’ ති..
32 රසවාහිනී
සද්ධා බලං පස්සථ භො ජයම්පති සමංසදානෙන ‘පි දානමානසං, පූරෙත්වන දානස්ස ඵලං ලභිංසු තෙ තුම්හෙ’ පිසද්ධාධුර සෙවථා ‘ති
වත්ථුසල පබ්බතස්ස වත්ථුං දසමං _____
මිගපොතක වග්ගො පඤචමො. ______
උත්තරොලිය වත්ථුඤම්හි අයමානුපුබ්බී කථා.
1. සීහලදීපෙ කිර භගවතො සාසනෙ පතිට්ඨිතෙ තත්ථස තත්ථ විභුතෙ ධම්ම විනයෙ රාජ රටෙඨ උත්තරොලියං නාම එකං මහන්තං ගාමං අහොසි තස්ස ඛො පන ගාමස්ස ආස‍න්නෙ ගොපාලගාමකෙ එකො ගොපාලචෙටකො රජො ජල්ල පරිකිණ්ණගත්තො කුචෙලො පාදදාමදණ්ඩ හ‍ෙත්ථාර පාතොව යාගුං පිවිත්වා ගාවො පාලෙතුං වනං ගච්ඡති. අථස්ස මාතුමහල්ලිකා පුත්ත, තව සන්තිකං ගච්ඡන්තා නත්ථිච අරඤෙඤ, ඉමං ඛාද ‘ති පාරිවාසිකං එකං ආලුවඛණ්ඩා අදාසි. සො තං අදාය ගච්ඡන්තො අන්තරා පථෙ එකං පිණ්ඩපාතික‍ෙත්ථුරං දිස්වා වන්දිඅත්වාෙ ආලුවඛණ්ඩං පත්තෙ පතිට්ඨාපෙසි. ථෙරො තා පටිග්ගහෙත්වාථ එවං සල්ලකෙඛසි. අයං දාරකො අතීත දුක්ඛිතො. තස්සෙතං දෙය්යා ධම්මං සඵලං කරිස්සාමි’ති ත‍ෙත්ථිව ඨිතො විපස්සනං ව‍ඩ්ඪෙත්වාස අරහත්තං පත්වාෙච පරිභුඤජි අහො, බුද්ධපුත්තානං කරුණා මහන්තතා භවන්ති ච :-
2. සාධුනං කරුණා නාම ඊදිසෙසු පවත්ති, එසො ජිනත්රධජො දිස්වා පිල්ලකං ‘තීව දුක්ඛිතං
අසක්කතං පරිවාසං නිදෙධාත්ක්කරසාභතං, භූත්වාං ආලුවඛණ්ඩං තං සුඛාපෙති යතිස්සරො ‘ති .
තතො සො දාරකො ආයුපරියොසානෙ කාලං කත්වා තස්මිංයෙව ගාමෙ අඤඤතරස්ස මාතුගමස්ස කුච්ජිමහි පටිසන්ධිං ගණහි.
රසවාහිනී 33
තදා තස්සාලුවඛණ්ඩානු භාවෙන එකො නිධිකුමේභා නිබ්බත්ති. සො සබ්බෙසං දිස්සමානො යෙව උත්තරොලිය චාපියං ඉතොචිතො ව පවට්ටමානො සංසරති. තදා පනෙකා ඉත්ථිබ පවට්ටමානං තං නිධිකුම්හිං දිස්වා වෙගෙන ගනත්වාො තං අග්ගහෙසි. තතො තත්ථප පරිග්ගහීතා දෙවතා තස්සා හත්ථංන මොවෙසි. අථ සා එකං මුතෙත එකෙක ගණ්හාති. තතො දෙවතා තස්සා එකං හත්ථංව තස්මිංයෙව අල්ලියාපෙසි සා තං හත්ථං ආකඞ්ඨිතුං අසක්කොන්තී නිවත්ථත වත්ථා්දිං කත්වාහ සබ්බං පසාධනභණ්ඩං කුම්හියං එව පක්ඛිපිත්වාව දෙවතාරාධනං කත්වාා මුත්තහත්ථාා පුන නිධිං ඔලොකෙතුම්පි අවිසහි. අථස්සා හත්ථතතො මුත්තමත්තො ව සො ගනත්වාධ පඨවිං පාවිසි. අථ සා ඉත්ථිා ගන්ත්වාත තං පවතතීං මනුස්සානං ආරොවෙසි. ගාමවාසිතො මනුස්සා නිධිං දස්සතත්ථාථය යෙභුයෙයන වාපිං අගමංසු.
2. තතො ආලුඛණ්ඩදින්න කුමාරස්සා’පි මාතා තං කුච්ජිතා පරිහරන්තී, අඤ්ඤං පුත්තං අ‍ඬෙක නිසීදාපෙත්වාු වාපිමෙව අගමාසි. තදා ‘පි සො නිධිකුම්භො පඨවිතලතො උග්ගම්ම උදපිටෙඨ අපරාපරං සඤ්චරි. තදා මනුස්සා අම්හාකං සන්තිකං ආගච්ඡතු’ ති ආසිංසන්තා අට්ඨංසු. අථ සා කුමාරමාතා ‘පි තථෙව වත්වාත අට්ඨාසි. නිධිකුම්භො ථොකමාගම්ම තස්සා අභිමුඛට්ඨානෙ අට්ඨාසි. පුන සා මම අ‍ඬෙක පුත්තස්සානුභාවෙන ආගච්ඡතු ‘ති ආහ. නාගච්ඡතෙව තතො සා මම කුච්ජිගතස්ස දාරකස්ස පුඤ්ඤානුභාවෙන ආගච්ඡතු ‘ති ආහ. සීඝමාගම්ම තස්සා පු‍රතො සමීපෙ අට්ඨාසි. අථ සා නිධිකුම්භස්ස, තව යුත්තට්ඨානං ත්ව්මෙව ජානාභීති. තස්සා වචනසමනනත්රමෙව සො පඨවියං පරිවත්තමාතො ගනත්වාත තස්සා ගෙනෙ යුත්තටඨානෙ අට්ඨාසි කුමාරස්ස කත්තබ්බ වයකරණං ඨපෙත්වාෙ නාඤ්ඤං නිධිකුමේභා කාතුං දෙති. අථාපරභාගෙ කුමාරො මාතු කුච්ජිතො නික්ඛමිත්වාක කමෙන සික්ඛාගහණකාලෙ සම්පාපුණි. තදා කිර දීපවාසිතො පඤ්චවස්සිකං කුමාරං විභවානුරූපාභරණෙහි අලඞ්කරිත්වාම මඞ්ගලෙන සික්ඛාපදං ගණ්හාපෙන්ති.
34 රසවාහිනී
තදා ‘පි තස්ස මාතා සික්ඛා ගහණ මඞ්ගල, නාම ගහණ මඞ්ගලෙසු පුත්තං පසාධෙන්තී, නිධිකුම්භතො තදා ඉත්ථි යා පක්ඛිත්ත වත්ථංත ගහෙත්වාස නිවාසෙයි. තතො වත්ථභ සාමිකා තස්සගෙහං ආගතා වත්ථංත සඤ්ජානිත්වාස, ඉමං මම වත්ථ න්ති අග්ගහෙසි. කුමාරස්ස මාතා තං දිස්වා වත්ථඤස්සාගමනං සබ්බං කථෙසි. සා තං නිධි ලභිත්වාක ගොපෙත්වාත පරිභුඤජසි නිධයො නාම රඤේඤා සන්තක භාවං න ජානාසි. කිං ත්වං හලාහල විසතො අධිකං නිධිං පරිභුඤ්ජසී ‘ති වත්වා. ආහ.
3. න විසං විසන්ති අක්ඛාතං රාජස්සං විසමුච්චතෙ, නාසෙති විසමෙකංච රාජස්සං කෙවලං කුලං
තිට්ඨන්ති දහනා දඩ්ඪා පාදපා නූන කා‍නනෙ, රාජ කොපානලා දඬ්ඪා න තිට්ඨන්ති නරා තථා
කාලො වා කාරණං රඤ්ඤා රාජා වා කාල කාරණං, මාතු තෙ සංසාසො හොතු රාජා වා කාල කාරණා ති.
එවං වදන්තී තං සන්තජේජසි තතො කුමාර මාතා ආහ : -
යං යෙන විත්තං අනයෙන ලද්ධං තං දෙති රාජාදි භයං හි තස්ස, න යෙන පප්පොති ච යො මහා ධනං සක්කොන්තී නාසං නහි දෙවතා ‘පී ‘ති.
4. එවං තාසං වත්ථංස්ස කලහමූලෙන සා කථා රඤේඤා සන්තිකමගමාසි. රාජා තං සුත්වාල ධනාහරණත්ථාඤය රාජ පුරිසෙ පෙසෙසි. මනුස්සා ධන සාමිකස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා් නිධිකුම්භං පරාමසිංසු. අථ සො භයානකසද්දං පවත්තෙන්තො ඉතොචිතො ව අපසර‍න්තො පසාරිතහ‍ෙත්ථො ත‍ෙත්ථරව අල්ලියාපෙන්ත ගහෙතුං නාදාසි. රාජ පුරිසො තං පවත්තිං රඤෙඤා පෙසෙසුං රාජා තං සුත්වා් විම්හිතො, තථා සති ධන සාමිකං ධනෙන සද්ධිං ආනෙතු ‘ති පෙසෙයි.
රසවාහිනී 35
තෙ කුම්භිතා සද්ධිං ධන සාමිකං නෙත්වා රඤේඤා දස්සෙසුං. රාජා කුම්භිනො අච්ඡරියං දිස්වා ධනසාමි‍තො එවමාහ භො, තව කුම්භිතො අම්භාකම්පි ධනං දෙහී’ති. තතො උදකං ගහෙත්වා, නිධිකුම්භිං අභිසිඤචි. තං ඛණංයෙව කුම්භිමුඛතො උග්ගම්ම මහාධන රාසි අහොසි.
රාජා තං දිස්වා අතිවය විමහිත මානසො නිධිකුම්භිනා සද්ධිං තස්ස මහන්තං භොගක්ඛන්ධංි දත්වාො තං ජනපදං තස්සෙව දත්වාා මහා පරිවාරෙක පෙසෙසි. සො තතො පට්ඨාය පුඤ්ඤාති කත්වාප ආයු පරියොසානෙ සපුත්ත දාරකො ගන්ත්වා දෙවලොකෙ නිබ්බත්තී ‘ති.
යො වෙ ගුණාධාර ජිනත්රවජානං අප්පම්පි සද්ධාය දදාති දෙය්යංර සො පෙච්ච සංසාර මහාවිදු‍ග්ගෙ සම්පත්ති නවාය පතිටඨ මෙතී ‘ති.
උත්තරොලිය වත්ථුංෙ පඨමං. ______
තම්බසුමන‍ෙත්ථීරස්ස වත්ථුකමහි අයමානු පුබ්බී කථා
1. එකස්මිං කිර සමයෙ ලඞ්කායං සද්ධති‍ස්සො නාම රාජා රජ්ජං කාරෙති. තදා එකො රාජපුරිසො රඤඤා පෙසිතො කොට්ඨසාලං අගමාසි. රාජ කිච්චපසුතො. තස්මිං ගාමෙ මනුස්සා තස්ස ආගන්තුකසක්කාරං කරොන්තා, සඝතං සව්යමඤජනං භොජනං සම්පාදෙත්වාා කාලං ආරොචෙසුං තතො තං භොජනත්ථාවය නිසින්නකාලෙ එකො භික්ඛු භික්ඛං චරමානො අනුක්කමෙන තං ඨානං සම්පාපුණි. සො ථෙරං දිස්වා පසන්නො තමුපසඞ්කමිත්වාස පන්තං ගහෙත්වාස ඝතසහිතභත්තං ථෙරස්ස අදාසි ථෙරො භත්තං භුඤජිත්වාස ඝතං භෙසජ්ජත්ථාගය උපනෙසි. සො එත්තකං පුඤ්ඤකම්මං කත්වා් ආයුපරියොසානෙ කාලකතො, ඉමසමිං යෙව දීපෙ ‘වල්ලවග ගාමෙ’ අඤ්ඤතරසමිං කුලෙ නිබ්බතති.
36 රසවාහිනී
2. අථස්ස මාතා පිතරො සුමතො’ති වොහරිංසු සො කමෙන වුද්ධීමත්වා ය දාරපරිග්ගහං කත්වා ගෙහං අජ්ඣාවසන්තො ඝරාවාසෙ ආදීනවං, පබ්බජ්ජාය ච ආනිසංසං ඤත්වාා සම්පත්තිං පහාය බ්රාවහ්මණාරාමවිහාරං ගන්ත්වාං පබ්බජිත්වා් අරද්ධවිරියො, පහිතත්තො වත්තපටිවත්තසම්පන්නො න චිරෙනෙව කාලෙන විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා් අරහත්තං පත්වා්, තම්බසුමන‍ෙත්ථ‍රො’ති පාකටො අහොසි. අථස්ස පුඤ්ඤානු භාවෙන, තස්මිංයෙව විහාරෙ තිම්බරූ රුක්ඛෙ අධිව‍ෙත්ථාා දෙවපුත්තො ථෙරං නිබද්ධං දිබ්බාහාරෙන උප‍ට්ඪෙති. තස්ස පන ථෙරස්ස ද්වාදසවස්සකාලෙ ලඞ්කායං ‘බ්රාපහ්මණාතියං’ නාම ඡාතකං අහොසි. තදා පන දුබහික්ඛහයෙහි ජනෙසු පිළියමානෙසු ථෙරො පඤ්චසතෙ භික්ඛු ආහාරෙන කිලමමානෙ දිස්වා තෙ ආමන්තෙත්වාථ, ආවුසො, මයං කත්ථ ගන්ත්වාක ජීවිස්සමා’ති මන්තෙත්වාව, තෙහි සබ්බෙහි ජම්බුදීපං ගන්ත්වාා ජීවිස්සාමා’ති වත්වා’ එකජ්ඣාසයෙ ජාතෙ. ථෙරො ගමනසජ්ජො අහොසි. තං දිස්වා දෙවපුත්තො, කිං භන්තෙ, ගමනාකාරං පඤ්ඤායති. කුහිං ගච්ඡථා’ති ආහ. තං සුත්වාජ ථෙරො දෙවපුත්තස්ස එවමාහ :-
3. දෙව’දාති අයං ලඞ්කා දුබ්භික්ඛා ආසි කෙවලා, සුස්සිත්වාද එලිතා ආසුං තළාක රහදාදයො.
ගතා විනාසං ජලජා පිපාසා මිහසූකරා, ධාවන්ති දිස්වා ආරාව මරීචිං තොයසඤඤිනො
සීනපණ්ණා වනා ආසුං භූජාතා ව තිණොසධා, භූසං ව විකිරීයිංසු චණ්ඩානිලසමාහතා.
දුබ්භොජනෙන දීපස්මිං පීළිතා පන මානුසා, අට්ඨිචම්මාවසෙසාසුං ඛීණ ලොභිත මංසකා.
ජීවිතාසා නරා දෙව ගහෙත්වාො පුත්ත දාරකෙ, නත්ථත තත්ථහ ගතා ආසුං යත්ථත සක්කොන්ති ජීවිතුං.
රසවාහිනී 37
යස්මා තස්මා මහාදෙව ත සක්කොමිධ සීහලෙ, ජීවිතුං ජම්බුදීපස්ස යාම’දානී’ති අබ්රෑ්වී’ති.
තං සුත්වාම දෙවපුත්තො තස්සා ‘තීත කම්මං පකාසෙත්වා ගමන චිත්තං පටිබාහන්තො එවමාහ :-
අතීතම්හි තුවං භන්තෙ අදාසෙකස්ස භික්ඛුතො, සද්දහන්තො දානඵලං ඝතෙන සහ භොජනං.
තතො චුතො තුවා තස්ස පුඤඤකම්මස්ස වාහසා, දුතියත්තභාවෙ එකස්මිං ජායිත්වාසන සුඛෙ ඨිතො.
පහාය මාතා පිතරො ස හිරඤ්ඤං සකං ඝරං, පබ්බජිත්වාපන සම්බුද්ධ සාසනෙ බද්ධමානසො.
පටිපත්ති පරො හුත්වා භාවෙත්වාබන තිලක්ඛණං, සො ත්වාි ඛීණාසවො ආසි තනෙත් දානඵලං තදා.
යං මයා දීයමානං තං දිබ්බන්නං පරිභූඤජසි, තදිදම්පි තදා දිනක දානස්සෙව ඵලං සියා.
වූපසම්මති දුබ්භික්ඛ භයං යාවෙත්ථස සීහලෙ, තාවෙත්ථත වසි සි‍ස්සෙගි වත්ථීබ්බං කරුණාය මෙ.
චීවරං පිණ්ඩපාතඤව භෙසජ්ජං සයනාසනං, තව පුඤ්ඤානුභාවෙන හොති තං විපුලං සදා.
මා ගච්චන්තු භවන්තා භො ජම්බුදීපං කදාචිපි, සකිච්චප්පසුතා හුත්වාම දුක්ඛස්සන්තං කරොන්තු තෙ’ති
4. එවඤ්ච පන වත්වාු දෙපුත්තො ජම්බුදීපගමනං නිවාරෙත්වා , තතො පට්ඨාය ථෙරං දිබ්බමයෙහි චීවර - පිණ්ඩපාත - සෙනාසනෙහි උපට්ඨහති. තං පඤ්චන්නං - භික්ඛුසතානං යාවදත්ථං පහොති. එවා දෙවරාජ ද්වාදස - සංවචඡරං උපට්ඨහි. තතො චූපස‍න්තෙ දුබ්භික්ඛ භයෙ ථෙරො දෙව පුත්තං ආමන්තෙත්වාම චාරිකා වර‍මානො පඤ්චසතෙහි භික්ඛුහි සද්ධිං අනුක්කමෙන රාජර‍ට්ඪෙ කණ්ඩරාජිකං නාම 38 රසවාහිනී
මහාගාමං පත්වා හික්ඛං චරිත්වා එකස්මිං - ඨානෙ නිසීදිත්වාද පරිභූඤජිතුං ආරහි. භික්ඛු සඩ්ඝොපි තදා මෙඝපටලච්ච‍න්නෙ සුරියාලොකං න දස්සෙසි. අථෙක්ච්චෙ භික්ඛු කුක්කුච්චායන්තා න පරිභූඤ්ජිංසු තතො ථෙරො තෙසං කුක්කුච්ච විනොදනත්ථංභ එකං සක්ඛරපාසාණං ගහෙත්වාජ නඛග්ගෙන ආකාසෙ ඛිපි. සො ආකාසමුග්ගනත්වාා සුරියො විය ජලමානො අට්ඨාසි. අථ තෙ භික්ඛු නික්කඩඛා හුත්වාා පරිභුඤජිංසු. තස්මා තං ඨානං තතො පට්ඨාය ‘මණිසුරියන්ති’ නාමෙන පාකටං අහොසි. තතො ථෙරො නික්ඛමිත්වාස ගඞ්ගාසන්නෙ, ‘චුල්ලත වාම ගාමෙ’ භික්ඛං චරිත්වාො ගඞ්ගාතීරෙ නිසීදිත්වාඞ භුඤ්ජන්තො, තෙ භික්ඛු අප්ප සූපෙන ලුඛභත්තං භුඤ්ජන්තෙ දිස්වා. ආවුසො මා ලුඛං භත්තං භුඤ්ජථ. සුගන්ධප සප්පි මම පුඤෙඤන නිබ්බනතිස්සති. තෙත සද්ධිං භූඤ්ජථා’ති - ආහ. තං සුත්වාී භික්ඛු අධිවාසෙසුං තුණ්හීභාවෙන. ථෙරො’පි තදා අත්තනා පුරිමත්තභාවෙ එකස්ස භික්ඛුනො දින්න පරිත්ත ඝතං ආවජ්ජිත්වාර, ඉදං ගඞ්ගොදකං සප්පි හොතු’ ති අධිට්ඨාසි. තතො වාලගාමවිහාර තිත්ථ්තො යාව භුත්තක තිත්ථ න්තරෙ දියොජනමත්තෙ උදකං පරිවත්තිත්වාා සුගන්ධද සප්පි අහොසි. භික්ඛු යාවදත්ථංත පරිභුඤ්ජිංසු - භවතී ච :-
පරිත්ත ඝතමත්තස්ස දානෙන ඵලමීදිසං, යො දෙති බහු භෙසජ්ජං කො ඵලං තස්ස භාසතී ‘ති.
තතො ගඞ්ගායං උභතො පස්සෙ ගාමවාසිතො තං සුත්වා ඝටකොලම්බාදයො පූරෙත්වාෙ සක සක ගෙහෙ සන්නිධිමකංසු’ති.
එකස්ස භික්ඛුස්ස’පි එකවාරං දින්නස්ස දානස්ස ඵලං ඉදන්තී, මන්ත්වාස භවන්තා සති දෙය්යරධම්මෙ විවෙය්යස සද්ධාය දදාථ දානා’ති.
තම්බසුමන‍ෙත්ථ්රස්ස වත්ථුංි දුතියං. ______________
රසවාහිනී 39
පූවපබ්බත වාසීතිස්ස ෙත්ථ රස්ස වත්ථූීම්හි අයමානුපුබ්බී කථා
1. අම්හාකං භගවතො පුබ්බෙ කස්සපො නාම භගවා ලොකෙ උදපාදි, ලොකං ධම්මාමතරසපාතෙත නිබ්බානමහා නගරෙ පරිපූරයන්තො. තදා එකො ජානපදිකො වාණිජ කම්මෙන ජීවමානො පටිවසති.
අථාපරභාගෙ සො මනොසිලාචුණ්ණං වික්කිණන්තො ගාමනිගමජපදෙසු විචරති. තදා එකස්මිං ගාමෙ යොබ්බනිත්ථිො තං දිස්වා පක්කොසිත්වාස මූලෙන මනොසිලාචුණ්ණං ගණ්හි. තතො වාණිජෙන ජාතො’මහී අම්මා’ති වුත්තෙ සා තස්ස මයූරමංස රසෙන ච සුගන්ධොසප්පිනා සද්ධිං සාලිභත්තං වඩ්ඩෙඪසි. තස්මිං ඛණෙ එකො සුනඛො පවෙධමානග‍ත්තො ඛුදාභිභූතො පරිගිලන්තඛෙලො තස්සාභිමුඛං ආගඤජි. අථ සො තං දුක්ඛිතං දිස්වා කරුණාය කම්පමාන හදයො, මයුර මංස රසෙන ච තෙලෙන ච මි‍ස්සෙත්වාස මහන්තං හත්තපිණ්ඩා අදාසි.
සො භත්තං භුත්වාන සොමනස්සො තඩ්ගුට්ඨං චාලෙ‍න්තො නස්සාහිමුඛෙ අට්ඨාසි. තං දිස්වා වාණිජො’පි සන්තුට්ඨො එවං පත්ථමනං ඨපෙසි :-
2. අනෙන පුඤේඤන භවෙ භවෙ’හං මයූරමංසෙන ඝතෙන මිස්සං, ලභෙය්යාෙම’ ග්ගං සුවිසාලිභත්තං අන්තෙ තු නිබ්බාණපුරං භජෙය්ය ’න්ති.
සො පන වාණිජො එත්තකං පුඤ්ඤකම්මං කත්වාය ජීවිත පරියොසානෙ දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිත්වාක බුද්ධන්තරං මහන්තං දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වාත, තතො චුතො මනුස්ස ලොකෙ පඤ්ච ජාතිසතං නිබ්බත්තිත්වාං මයුරමංස රසෙන පෙපිනා සද්ධිං සාළිහත්තමෙව ලහි. තතො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ භගවති පරිනිබ්බුතෙ සීහලදීපෙ ගඞ්ගාතීරෙ 40 රසවාහිනී
පුවගල්ලාගාමෙ අඤ්ඤතරස්මිං කුලෙ පටිසන්ධිං ගහෙත්වාී අනුක්කමෙන ගබ්භපරිපාකමත්වා්ය මාතුකුච්ජිතො නික්ඛමි. තස්ස මාතාපිතරො තිස්සො’ ති නාමමකංසු සො වයප්පත්තො ඝරාවාසෙ ආදීනවං, පබ්බජ්ජාය ච ආනිසංසං සුත්වා සබ්බං විභචජාතං පහාය පූවගල්ලක විහාරං උපසඬ්කමිත්වාව පබ්බජ්ජං යාවි. භික්ඛු තං පබ්බාජෙත්වාව උපසම්පාදෙසුං.
3. සො නචිරෙන කාලෙන ඝටෙන්තො වායමන්තො අග්ග ඵලා අරහත්තං පාපුණි පුඤ්ඤවා අහොසි. පඤ්ඤවා පරියතතාගමො.තිසසතෙථරො ති සකල සීහලෙ පාකටො අහොසි. තස්ස ගප ථෙරස්ස පත්තං යො කොචි අඩ්ඪො වා ගණ්හාති, දළිද්දොවා ගණ්හාති. සො පනස්ස කාමං මධුරමංස රසෙන ච සුගන්ධයසප්පිනා සද්ධිං සාළිභත්තෙන පුරෙත්වාඤව දෙති. ඉමිනා නියාමෙනස්ස සට්ඨිසංවච්ඡරානි අතික්කමිංසු. අථාපරභාගෙ එකො අමච්චපුත්තො එවං චින්තෙසි. ඉමස්ස කිර ථෙරස්ස නිබද්ධං මයූරමංස රසෙන ච සුගන්ධප සප්පිනා සද්දිං සාළිභත්තමෙව උප්පජ්ජතී’ති අනෙකා කථයන්ති. මයා පනිමං කාරණං උපපරික්ඛිතුං වට්ටතීංති. එවඤ්චපන චින්තෙත්වාස ගෙහං ගන්ත්වාර රත්තිභාගෙ භරියාය එවමාහ. භද්දෙ, පූවපබ්බත විහාරවාසී තිස්ස‍ෙත්ථ රස්ස අජ්ජාහං දානං දාතුකාමො ථෙරස්ස ඉධාගත කාලෙ මිස්සක තණ්ඩුලෙන කුඩ්ඩයාගුං පචිත්වාා භොජෙත්වා , උපකට්ඨාය වෙලාය පණ්ණසුපෙන බිලඞ්ග දුතියෙන මිස්සක භත්තමෙව දෙහි’ති වත්වාධ පභාතාය රත්තියා සයං විහාරං ගන්ත්වාත ථෙරං වන්දිිත්වාව, භන්තෙ, අජ්ජ අම්හාකං අනුග්ගහං කරොථා ‘ති නිමන්තෙත්වාං සයං අඤ්ඤත්ථව අගමාසි.
4. අථස්ස ගෙහෙ අධිවත්ථ්දෙවතා රත්තිභාගෙ භරියාය සද්ධිං මන්තෙනතස්ස තං වවනං සුත්වාි, න ජානාති නූනායං ඉමිනා ථෙරෙන පුබ්බෙ කතපුඤ්ඤකම්මවිපාකස්ස කෙනචි අනිවත්තිය භාවන්ති චින්තෙත්වාු තස්ස ගෙහෙ මහල්ලක පුරිසො විය සාළිතණ්ඩුලමෙව ච මයූරමංසං ච ඝත කුම්භං ච ගහෙත්වාහ ගෙහං ආගම්ම තස්ස භරියාය අදාසි. තාය කතො’යං ආනීතන්ති චුත්තෙ දෙවතා එවමාහ අම්ම,
රසවාහිනී 41
අමච්චපුත්තො මං දිස්වා, මයා හො, අජ්ජ පූවපබ්බතවාසී තිස්ස‍ෙත්ථ රො නිමන්තිතො. ඉමං ත්වං උපකරණං ගහෙත්වාූ ගෙහං ගන්ත්වා ඝරණිං දත්වාො එවං වදෙය්යා සි. ඉමිනා භත්තං සම්පාදෙත්වා් සව්යගඤජනං ථෙරං භොජෙතුං වදෙය්යායසි’ති මං අවොවා’තී වත්වා් අන්තරධායි. සා’පි තස්සා කථා සුත්වාජ සමංසභත්තං සම්පාදෙත්වාම ථෙරස්ස ආගතකාලෙ පත්ත ගහෙත්වාූ නිසීදාපෙත්වා් සව්යමඤ්ජනෙන භතෙත්ත පරිවිසි.
5. ථෙරො කතභත්ත කිච්චො විහාරමෙව අගමාසි තතො අමච්චො ආගන්ත්වාත භරියං ආහ. තයා ථෙරස්ස භත්තං දින්නන්ති. සාපි තව පෙසිතෙන උපකරණෙන භත්තං සම්පාදෙත්වා ථෙරං පරිවිසන්ති. අමචේචා භද්දො මයා නෙතං පෙසිතං කෙනානීතං එතන්ති පුච්ජි. නාය අසුකෙනමහල්ලෙනා’ති වුතෙත තම්පි පුච්ජිත්වාප. තෙත’පි මයා ඊදිසං නානිතපුබ්බන්ති වුත්තෙ, සො ථෙරස්සානුභාවෙන එතං දෙවතානං කම්මන්ති ඤත්වා කතපුඤ්ඤසස් කුසලවිපාකං න සක්කා නිවාරෙතුන්ති වත්වා් බුද්ධසාසනෙ පසන්නො දානපතී අහොසි. තතො අපරභාගෙ ථෙරො පරිනිබ්බාණ මඤේච නිපත්තො, විහාරෙ භෙරිං චරාපෙත්වාර භික්ඛු සන්නිපාතෙත්වාා අත්තනො පරිනිබ්බාණ භාවං පකාසෙයි. තතො භික්ඛු තුම්හෙ මහාපුඤ්ඤා’සි. තුම්හාකං පුඤ්ඤවන්තතං සකල ලඞ්කායං පාකටං ජාතං. අතීතෙ කිස්ස කම්මස්ස නිස්ස‍ෙන්ද්න අයං තෙ විපාකො’ති පුච්ජිංසු. තං සුත්වා ථෙරො අත්තනා අතීතෙ කතකම්මං පක‍ාසෙ‍න්තො එවමාහ : -
6. ඉමස්මිං භද්දකෙ කප්පෙ කස්සපො නාම නායකො. උප්පජ්ජි ලොක නයනො සබ්බ සත්ත හිතෙ රතො.
මනොසිලා වික්කයිකො අහොසිං වානි‍ෙජා තදා, තෙන කම්මෙන ජීවාමි ආභිණ්ඩන්තො තහිං තහං
අථෙ’කදා වනිජ්ජත්ථංත ‘ගමිං ජනපදං තදා, ත‍ෙත්ථක’ කස්මිං කුලෙ ජාතා දිස්වා මං කුලදාරිකා.
42 රසවාහිනී
ගහෙත්වා න මහාභණ්ඩං ඡාතජඣත්තං මමද්දස, තතො සා මොරමංසෙන ගන්ධි්කෙන ඝතෙන ච.
සාළිභත්තං උප‍ට්ඨෙසි භුඤ්ජිතුං කරුණාය මෙ, තතො දිස්වාන’හං භත්තං බුභුක්ඛං සුනඛං තදා.
සඝතෙන භත්තපිණේඩන සන්තප්පෙත්වාුන පත්ථ,යිං, තෙනාහං පුඤ්ඤකම්මෙන ගතො දෙවසහව්යාතං
රමන්තො තත්ථඤ දෙවෙහි පාසාදෙ රතනාමයෙ, මධුරෙහි නච්චගීතෙහි වාදිතෙහි ච මොදි‍තො
දෙවච්ඡරා පරිචුතො දෙවසෙනා පුරක්ඛතො, භුත්වාරන දිබ්බසම්පත්තිං දීඝමද්ධාන ‘ම්බභූතං
තතො චුතො මනු‍ස්සෙසු පඤ්චජාතිසතෙ අහං. මහද්ධනො මහාභොගො විසාලො ලොකසම්මතො
පූජිතො ඤාතිසඩේඝහි ජාතො’හං උදිතෙ කුලෙ, සම්පත්ති මනුභුඤජාමි කම්මානුච්ඡවියං මම
සහ සප්පිමොරමංසෙන සාලිතණ්ඩුලකොදනං, පඤ්ච ජාතිසතෙ නිච්චං ලභෙති මම භොජනං
චරිමෙ මෙ භවෙදානි තාදිසං භොජනං සදා. ලාභාමි පිණ්ඩමෙකස්ස ඵලං පස්සථ භො මම.
පුඤඤවතො පුඤඤඵලං මාරො’පි පටිසෙධිතුං, න ස ක්කොතීධ ලොකස්මිං අ‍ෙඤඤා කො තං නිසෙධයෙ.
නිරච්ඡාන ගතස්සා’පි යො භො දානං පදස්සති, මංව භවෙසු සබ්බෙසු වින්දඵතෙ සො තිසම්පදන්ති.
එවං සො භික්ඛුසඞ්ඝම‍ජ්ඣෙද අත්තතා කතකම්මං පකාසෙත්වාා ඔවදිත්වාු පරිනිබ්බායි.
ථෙරස්ස වචනං සුත්වා මහාජනා දානාදීනි පුඤ්ඤාති කත්වා මත මතා යෙභූයෙයන දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිංසු’ති
රසවාහිනී 43
අප්පෙචදානවිධිනා’පි ජනො පනෙවං මච්ඡෙරම්බභුත තරං ලභතෙ විපාකං, දානස්ස දානපතිනො’ පි බහුප්පදස්ස කො වා වදෙය්යි සුචිරම්පි ඵලං අබ්දෙධා’ති.
පූවපබ්බතවාසි තිස්සත්ථ රස්ස වත්ථුං තතියං. ____
චූලතිස්සවත්ථුතම්හි අයමානුපුබ්බී කථා
1. එකස්මිං කිර සමයෙ ලඞ්කායං දුට්ඨගාමණි - අභයො නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. තදා තස්ස තිස්සො - නාමෙකො චූලුපට්ඨාකො අබ්භන්තරියකො හුත්වා රාජකම්මාං කරොති. තදා රඤෙඤා කණ්ඩුලො නාම වාරණො නිගලඤ්ච ආලානඤ්ච භින්දි්ත්වාණ පාවීනපස්සං ගන්ත්වා වනං පවිසිත්වා සල්ලකිච්ලපත්තාදයො ඡින්දිණත්වාී භින්දි ත්වා ඛාදන්තො අනුක්කමෙන මහානිජ්ඣර විහාරං ගන්ත්වාත, තෙසු තෙසු - යානෙසු රුක්ඛ මූලික - සුඤ්ඤාගාරිකාදයො යුත්ත යොගෙ ඣානඞ්ගධරෙ භික්ඛු දිස්වා, පසන්නමානසො තෙසං ඵලාඵලාදයො ආහරිත්වාො උපට්ඨානං කරොන්තො ත‍ෙත්ථෙව විහාසි රාජා පත තං හත්ථි්නං ගතට්ඨානං උපපරික්ඛාපෙ‍න්තො. අදිස්වා චත්තාරො අම‍ච්චෙ චතුද්දිසං පෙසෙන්තො චුලුපට්ඨාක තිස්සාමච්චං පාචීනපස්සං පෙසෙයි. සෙසදිසාසු ගතා හත්ථිං න පස්සිංසු. සො පනෙස - අමච්චො ගාම නිගම පරමපරාය විචරන්තො අනුක්කමෙන තමෙව විහාරං සම්පාපුණි. යං පන සො විහාරං සම්පාපුණි, තස්මිං විහාරෙ : -
2. තහං තහං රුක්ඛමූලෙ නිසින්නා රුක්ඛමුලිකා, භාවෙන්ති භාවනා යත්ථ විහාරො ‘පවනෙ සුහෙ.
තස්මිං තස්මිං විහාරස්මිං අබ්භොකාසික භික්ඛවො, සුඤ්ඤාගාරෙ’හි රමන්තී ගහෙත්වාි භාවනං සුභං
එකචාරික හත්ථි ව මණිව‍ම්මෙන වම්මිතා, කසිණාදයො විබාවෙන්තා රමන්ති පංසුකූලිකා. 44 රසවාහිනී
යත්ථ සොසානිකා භික්ඛු සාසනෙ’භි රමන්ති හි, බුද්ධපුත්තා මහානාගා නිච්චං මරණ සඤ්ඤිනො.
මෙත්තා කරුණා මුදිතා ව භාවෙන්තා පිණ්ඩපාතිකා. රමන්ති තෙ විහාරස්මිං යත්ථෙ සම්බුද්ධසාවකා.
නෙසජ්ජිකෙ’ කාසනිකා නිසීදිත්වාු තහිං තහං, යහිං නිච්චං විභාවෙන්ති බුද්ධානුස්සති ආදිකං
සීලවන්තා ගුණවන්තා බුද්ධසාසන කාරකා, නිවසන්ති යහිං තත්ථබ සම්පත්තො චූලතිස්සකො’ති.
සො පනාමච්චො විහාරං ගන්ත්වාස භික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිතත්වාං එකමන්තං අට්ඨාසි. තතො කණ්ඩුලො නාමවාරණ රාජා තදා සුපක්කං කාරඵල සහිතං කාරසාඛං හින්දිහත්වා් භික්ඛූනං පතිගණ්හාපෙසි. අමච්චො තං දිස්වා එවරූපා කිර කක්ඛළා, එරුසා, මනුස්ස මාරක, තිරච්ඡානා’පි ගුණවන්තානං ගුණෙ පසන්නා වෙය්යදවච්චං කරොන්ති. ඉමෙ ච පන භික්ඛු නානා වත්තෙහි සමණකිච්චං මත්ථහකං පාපෙත්වාත පච්චයදායකානං ච අත්තනොච පච්චයා හොන්ති. අහො අචින්තනීයො සම්මා සම්බුද්ධස්ස ගුණානුභාවො’ති විමහිතො අහොසි. තථාහි : -
3. අප්පිච්ඡ සන්තුට්ඨ විවෙකකාමිනං තපොධතානං පරිසුද්ධසීලිනං, දිස්වාන පුතං මධුරං සභාවං ත කස්ස චිත්තස්ස කරොති පීතින්ති.
තතො අමච්චො භික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිතත්වාම ර‍ෙඤඤා සන්තිකං ගන්ත්වාි, දෙව, නිජඣර විහාරෙ භික්ඛුනා (භික්ඛුනං) වෙය්යගවච්චං කරොන්තො හත්ථිමතාගො මයා දි‍ට්ඨොති කථෙසි තං සුත්වාන රාජා ත්ව්මෙව භණෙ, තං හත්ථිංච ගහෙත්වාද ආගච්ඡා’ති නියොජෙසි. තතො සො සාධු’ති සම්පටිච්ජිත්වා් සඞ්ඝස්ස බහු සක්ඛරානි ගාහාපෙත්වාආ විහාරං ගන්ත්වාස සුපක්කං කාරපක්කං ආහරාපෙත්වාු සක්ඛරාහි සද්ධිං මද්දිත්වාත පානීයං කත්වාක භික්ඛු භොජෙත්වාප පසන්නමානසො, හත්ථිං් ගහෙත්වාව
රසවාහිනී 45
නගරමෙව අගමාසි. සො පන එත්තකමෙව පුඤ්ඤකම්මං කත්වාී තතො චුතො ඉමස්මිං යෙව ලඞ්කාදීපෙ උත්තර පස්සෙ ‘අම්බවිට්ඨි’ නාම ගාමෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බතති. මාතාපිතරො පනස්ස තිස්සො‍ෙත්ව ව නාමමකංසු. සො චුද්ධිමත්වාකය පතිරූපිකාය කුමාරිකාය සද්ධිං සංවසන්තො න විරෙනෙව ඝරාවාසෙ උක්කණ්ඪිතො විහාරං ගන්ත්වාා භික්ඛුනං චිත්තං සමාරාධෙත්වාඋ පබ්බජිත්වාග තිස්සො’ති පාකටො පටිපත්තිසාරො පටිවසති.
4. තතො සො අපරභාගෙ ජයමහා බොධිං වන්දවනත්ථාාය ගච්ඡන්තෙහි භික්ඛුහි ච උපාසක උපාසිකාජනෙහි සද්ධිං නාවං අභිරුහි. තතො තෙසං නාවාය ගච්ඡන්තානං උදකං පරික්ඛයමගමාසි. තදා සො භික්ඛු පිපාසිතො පානීයං පරියෙසිත්වාද අලභන්තො පිපාසං අධිවාසෙතුමසකෙකාන්තො පත්තං ඔතාරෙත්වා සමු‍ද්දොදකං ගහෙත්වාත පාතුං ආරහි. තස්මිං යෙව ඛණෙ තං ඛාරොදකං පරිව‍ත්තෙත්වාම තස්ස පුඤ්ඤනුභාවෙන මධුරරසං සක්ඛරොදකං අහොසි. හොන්ති වෙත්ථව : -
අහො අච්ජරියං එතං අබභූතං ලොම්හංසනං, අප්පස්ස පුඤඤකම්මස්ස ආනුභාව මහන්තතා.
අතීතෙ භික්ඛුසඞඝස්ස දත්වාාන සක්ඛරොදකං, ලදෙධා සො’ දධිපානීයං මධුරං පරිවත්තිතන්ති.
තතො සො භික්ඛු පානීයං පිවිත්වා නාවාය සබ්බෙසං අදාසි. තං හොති දිබ්බපානීය සදිසං, රසවන්තං ඔජවන්තං අක්ඛයඤච අහොසි. සබ්බෙ’පි ඛො තෙ මහාජනා මහා බොධිං වන්දිරතුං ගමනකාලෙ’පි ආගමනකාලෙ’පි තමෙව පානීයං පිවිංසු. තතො යාවතායුකං පුඤ්ඤාති සත්වාෙ කාලකතො දෙවලොකෙ ද්වාදය - යොජනිකෙ කනක විමානෙ තිබ්බත්තිත්වා අච්ඡරාසහස්ස - පරිවුතො මහන්තං දිබ්බසම්පත්ති මනුභවි. තස්ස පන සක්ඛරොදකං දෙවමනුස්ස ලොකෙපි නිච්චං අවිජහිතමෙව උප්පජ්ජති. තස්මා දෙවලොකෙපි තෙසු තෙසු ඨානෙසු දිබ්බපානීය වාටියො පූරා හුත්වාත නිට්ඨන්ති.
36 රසවාහිනී
ආගතාගතා දෙවා තතො පානීයං පිවිත්වා නච්චන්තා, ගායන්තා, කීළන්තා අත්තනො අත්තනො භවනම්පි පානීයං තෙන්ති එවරූපං ආනුභාවසම්පන්නං පානීයං අහොසීති.
පානීයමත්තෙන’පි කෙචිලොකෙ එවං මහන්තං විභවං ලභන්ති, බහුප්පදානස්ස නරස්ස ලොකෙ වදෙය්යද කො නාම මහාවිපාකං
චූලතිස්සවත්ථු . චතුත්ථං . ______
තිස්සාය වත්ථු මහි අයමානුපුබ්බි කථා.
1. සද්ධාතිස්ස මහා රාජස්ස කාලෙ රොහණජනපදෙ තිස්සම්බතිත්ථ නාම ගාමෙ මුඩ්ගුගුතෙතා නාම එකො දුග්ගතො අහොසි. භරියා’ පිස්ස නාම. සා’පි තා දිසිකායෙව. තෙ දුක්ඛෙන කසිරෙන තත්ථස ජීවන්තා පරතො සට්ඨිකහාපණමත්තං ඉණං ගහෙත්වාක තං දාතුමසක්කොන්තා යාවතා ඉණතො මුත්ති තාව තස්ස ගෙහෙ දාසකම්මං කරොන්තා වීතිනාමෙන්ති. තස්මිං සමයෙ ගාමවාසිකා බහු භික්ඛුස‍ඬ්ඝ නිමන්තෙත්වාව දානං දෙන්තා, සීලං රක්ඛන්තා, පුඤ්ඤකම්ම නිරතා විහරන්ති. අථ තෙ ජයම්පතිකා’පි, සබ්බෙ දානං දෙන්ති. කෙවලං මයමෙව දුග්ගතත්තා දානං දාතුං න සක්කොම පුබ්බේ කිඤ්චි අකත්තනා ඉදානි මහා දුග්ගතා ජාතා. ඉදානි’පි කිඤ්චි අකත්වා අනාගතෙ’පි එවරූපා භවිස්සාම. යෙන කෙනචි උපායෙන දානං දාතුං වට්ටතීති මන්තෙසුං.
අථස්සා සාමිකො භද්දෙ, ගාමවාසිකා අනෙකසූප ව්ය ඤජනෙන ගොරසෙන ච සද්ධිං දානං දෙනති. මයං කථං දෙමා’ති - වත්වාය ඔහීයි. සා පන අජ්ජ ස්වෙ මරණනති, න පඤ්ඤායති. යං ලුංඛ වා පණිතං වා දින්නං හොති, තමෙව වරතරන්ති වදන්තී එවමාහ : -
රසවාහිනී 47
2 අජ්ජෙව කිච්චං ආතප්පං කො, ජඤ්ඤා මරණං සුවෙ, න හි නො සඞ්ගරන්තෙන මහාසෙනෙන මච්චුනා.
තස්මා තං සාමි ලුඛං වා පණිතං වා’පි ලද්ධකං, දානං දදාම සඞ්ඝස්ස ඛණෙ වෙ මා උපච්චගා
එවං වත්වා පුන දිවසෙ අත්තානං කපණත්තා මිස්සක තණ්ඩුල භ‍ත්තෙත සෙදිතමත්ත කාරපණ්ණෙන ච සද්ධිං එකං පත්තං පුරෙත්වාු සීසෙන වහන්ති ආසනසාලං ගන්ත්වාණඨිතා, මහල්ලකකාලෙ පබ්බජිතං එකං බුඬ්ඪ පබ්බජිතං වස්ස‍ග්ගෙන ලහිත්වාං තස්ස භික්ඛුනො පතෙත පතිට්ඨාපෙසි. සො’පි මහල්ලකො භත්තං දිස්වාව දොමනස්සො කුජඣිත්වාස තං භත්තං ගහෙත්වාම සුනඛදොණියං පක්ඛිපි. අහො මොහස්ස ඵලා. තථාභි : -
උචිතං නොචිතං එතං නෙව ජානන්ති මොහිතා, කාතබ්බඤ්ච න කාතබ්බං කාරණාකාරණං තථා.
පස්සන්ති ඉහ ලොකං තෙ න තෙ පස්සන්ති ආයතිං, න පස්සන්තා තථා මොහා ගරහා තෙ න මුච්චරෙ.
එවං අතත්ථාදො මොහො අනිට්ඨඵලදො සදා, සබ්බෙසං පන සත්තානං මනස්මිං නෙව වත්තතු’ ති.
3. තතො සා උපාසිකා තං දිස්වා දොමනස්සප්පත්තා. ගෙහං ගන්ත්වාඅ සොවන්තී නිපජ්ජි. අථ’ස්සා සාමිකො අරඤ්ඤතො ආගන්ත්වාත නං දිස්වා. කිං භද්දෙ, අථාසුකන්ති, පුව්ඡි. සා සාමිකස්ස අනිච්ඡාය දානං දින්නත්තා පටිවචනං නාදාසි. අථ සා සාමිකෙන නිබන්ධිුත්වාි පුච්ජිතා සබ්බං තං කාරණං කථෙසි. තං සුත්වා සො අනත්තමනො භද්දෙ, කිං කරිස්සාම. අම්හාකංයෙවෙස දොයො. ඉමිනා බණ, සමවායෙන යදි නො පතිට්ඨං න කරිස්සාම, අම්හාකංයෙච, පරිහානි හොති. තස්මා දානං දාතබ්බමෙවා’ති වත්වාස, තෙ උභො’පි එකං ඉස්සරකුලං ගන්ත්වාා අත්තනො පුත්තං අග්ඝාපෙත්වාස තස්ස කුලස්ස දත්වා, අට්ඨකහාපණගඝ නිකා
48 රසවාහිනී
එකං ධෙනුං අග්ගහෙසුං සා නං දිවසමෙව එකං වච්ඡං විජායි. පුන දිවසෙ සා තෙසං ධෙනුයා ඛීරා දුහන කාලෙ දානජඣාසයානුභාවමාගම්ම ද්වෙනාලිමත්තං තෙලමෙව අදාසි. අථ තෙ තෙලං ගහෙත්වාි දානං සම්පාදෙත්වාු භික්ඛුනං දානමදංසු තතො සා දුතිය දිවසතො පට්ඨාය පුරෙභ‍ත්තෙ චතතාරි, පච්ඡා භත්තෙ චත්තාරී ති නිච්චං අට්ඨනාලිමත්තං සුගන්ධෙසප්පිමෙව දෙති. තතො තෙ ජයම්පතිකා පුරෙභ‍ත්තෙ ලද්ධ වත්ස්සො නාලියො ගහෙත්වාද භික්ඛුනං සප්පිභත්තං දෙන්ති. පච්ඡාභතෙන ලද්ධෙන දීප පූජං කරොන්ති. භික්ඛුනං භෙසජ්ජත්ථා යපි දෙනති. එවං කාලෙ ගච්ඡන්තෙ තස්මිං කිර ගාමෙ වසන්තො එකො රාජපුරිසො තෙසං සප්පිලාභං සුත්වා් මයිහම්පි භණෙ, සප්පිං ආභරථා’ති මනුස්සෙ පෙසෙසි. තෙ තං මනුස්සානං කථා සුත්වා එවමාහංසු මයම්පි භොන්තො, සප්පිං න පරිභුඤජාම. ලද්ධතියාමෙන භික්ඛුසඞ්ඝස්ස දානං දෙම. දීපපූජාදිං කරොමා’ති තතො කිඤ්චි නාදංසු. තතො සො රාජපුරිසො පෙසිතපුරිසානං සන්තිකා තං කථා සුත්වාඤ, අරෙ’දානි තුම්භෙ රාජාරහං ගොරසං සංගොපෙත්වා පරිභුඤජ්ථ. ර‍ෙඤඤා කථෙත්වා සප්පිං තුම්හෙ ඛාදාපෙස්සාමී’ති තජ්ජෙන්තො භයාපෙසි. තතො ‘මුඩගුත්තො’ භරියං ආහ. මා භද්දෙ, මනුස්සානං යං කිඤ්චි භයං උප්පජ්ජමානං අසප්පුරිසෙයෙව නිස්සාය උප්පජ්ජතී’ති එසො මොඝපුරිසො රඤෙඤා වත්වාු අම්හාකං දානස්සන්තරායං කරෙය්යඑ, නෙතං පතිරූපං තස්ස අඩ්ඨනාලිමත්තං තෙලං දෙමා’ති වත්වා නිච්චං අඞ්ඪ නාලි මත්තං තෙලං දෙනති.
අථාපරභාගෙ සො රාජ පුරිසො රාජුපට්ඨානං අගමාසි. තස්ස ගතභාවං ඤත්වා තෙ තස්ස තෙලං නාදංසු අථ සො රාජුපට්ඨානා ආගනන්වාඤ භත්තං භුඤ්ජන්තො සප්පිං ආහරාපෙසි. භරියාස්ස සාමි තුම්හෙ ගතකාලතො පට්ඨාය සප්පි නාදංසු’ති ආහ. තං සුත්වාස දණේඩන පහටා ‘ සිවිසො විය කජඣි. තථා හි අසප්පුරිසා අට්ඨානෙයෙව කුජ්ඣන්ති. තෙන වුත්තං : -
රසවාහිනී 49
4. කුජඣින්ති භීමා භුජගා සති හෙතුමහි කාරණෙ, අසන්තෙ’පි ච කුජඣන්ති නරාධමභුජඞ්ගමා’ති.
තතො සො රඤෙඤා සන්තිකං ගන්ත්වාා දෙව, රාජාරහං භණ්ඩං එකො සඬ්ගොපෙත්වාා සයං වලඤජතී’ති ආහ. රාජා අසප්පුරිසවවනෙන තස්සොව මග්ගං පටිපජ්ජන්තො, තෙන හි භණෙ එකමෙව තං ධෙනුං ආනෙතුං අයුත්තං ත්ව්මෙව නාය සද්ධිං කපිල ගාවීනං සතං ආනෙහීති නියාජෙසි. සො’පි ගාම නිගම ජනපදෙසු ආභිණ්ඩන්තො තාය ධෙනුයා සද්දිං ධෙනු සතං ගහෙත්වාො රඤෙඤා දස්සෙසි. අථ ධෙනු සාමිකො’පි සභරියො ධෙනුයා සද්ධිං යෙව අගමාසි. රාජා තං ධෙනුං ආනාපෙත්වාි අත්තනො දෙවිං සබ්බාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කාරිත්වාස තෙලං ධොවා’ති ආහ. දෙවියා ධොවන කාලෙ එකතෙලබින්දුඅමත්තමපි ථනතො නාගඤජි.
5. අථ රාජා ධෙනුසාමිනිං පක්කොසථා’ති පක්කොසා පෙත්වාි, තම්පි සබ්බාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වාම තෙලං ධොවා’ති ආහ. සා’පි සාධු දෙවා’ති වත්වාල ධෙනුයා අධොත දිවසානි බහුනි හොන්ති. දේව තයො කොළම්බෙ ආහරාපෙථා’ති ආහරාපෙත්වාව, අත්තනො සද්ධං ආව‍ජ්ජෙත්වාා ධෙනුයා ථනෙ අග්ගහෙසි. අථස්සා හ‍ෙත්ථ,ත පහටමත්තා ථතා සයමෙව තෙලං පග්ඝරිංසු සා වාටිපුරං තෙලං රඤෙඤා දස්සෙයි. රාජා තෙලං ඔලොකෙත්වා එත්තකං කාලං ඉමිනා සප්පිනා කිං අකාසී’ති. සා අත්තනො ධෙනුලාභඤව, තෙලං භික්ඛුසඞ්ඝත්ථා්ය දානඤව, ධෙනුයා ආනීත කාරණඤව සබ්බං කථෙසි. තං සුත්වාි රාජා එවං සති ඉමං සප්පිං අම්භෙගි වලඤජිතුං න සක්කා’ති වත්වාා, නගරෙ ච පඤච මහාවාසෙ භික්ඛුසඞ්ඝඤව සන්නිපාතාපෙත්වා’ තස්සා සද්ධා බලං පකාසෙත්වාන සප්පිං සඞ්ඝස්ස දාපෙසි. තතො ධෙනු සාමිනිං පක්කොසාපෙත්වාස තං ජනපදං තස්සායෙව දත්වාන, භෙදකාරකම්පි රාජපුරිසං තස්සායෙව දාසං කත්වාස අදාසි. තතො තෙ ජයම්පතිකා තස්මිං යෙව ජනපදෙ වසන්තා යාවජිවං කුසලකම්මං කත්වාා දෙවලොකමෙව අගමංසු ති.
50 රසවාහිනී
එවං නරා අප්පධනා දළිද්දා වඩඪෙත්ව සද්ධං රත්නතනයමහි, ලභන්ති සම්පත්තිමනූනමග්ගං වඩ්ඪෙථ තස්මා රතනෙසු සද්ධං.
තිස්සාය වත්ථුංත පඤචමං. _____