ලෝවැඩ සඟරාව i
ලෝවැඩ සඟරාව
1. සෙත් සිරි දෙන මහ ගුණ මුහු දාණන්
සත් හට වන බව දුකට වෙ දාණන්
තිත් ගනඳුරු දුරලන දිනි ඳාණන්
සිත් සතොසින් නමදිම් මුනි දාණන්
1. සෙත්සිරි දෙන, නිර්වා න සම්පත්තිය දානය කරන්නාවූ; මහ ගුණ; මහත්වූ ගුණ සමුහයාට; මුහුදාණන්, මහාසමුද්රාය වැනිවූ; සත්හට, සත්ව යන් හට; වන, වන්නාවූ; බව දුකට, සංසාර දුකඛයට; වෙදාණන්, වෛද්යාීචාය්ය ර්යූකු වැනිවූ; තිත්ගනඳුරු, තිත්ථ ක නමැති ඝනාන්ධටකාරය; දුරලන, දූරීභූත කිරීමෙහි; දිනිඳානන්, සූය්ර්ටන දිව්යකරාජයා වැනිවූ; මුනිඳාණන්, මුනීන්ර්, නයන් වහන්සේ, සිත් සතොසින්, චිත්තප්රීිතියෙන්; නමදිම්, නමස්කාර කෙරමි.
2. ඇම පම ණින් පැවසූ මුනි දැන ත තු
මෙම හැම දෙන බලවයි දැක්විය යු තු
තම තම නැණ පමණින් දැන ගත යු තු
මම නම දිම් සදහම් පැහැදී සි තු
2. මුනි, සර්වසඥයන් වහන්සේ; තතු දැන, තත්ව.ය අවබොධ කොට; ඇම පමණින්, සියල්ලන්ගේ ප්රනමාණ වශයෙන්; පැවසූ ප්රනකාශ කළාවූ; මෙම, සඬර්මියම; හැම දෙන, සියලු ජනයන්හට; බලවයි, බලවයයි; දැක්වියයුතු; දැක්විය යුතුවූ; තම, තමතමන්ගේ, නැණ පමණින්, ප්රයඥාප්රවමාණයෙන්; දැනගතයුතු, දැනගැනීමට යුතුවූ; සඳහම්, ශ්රී සඬර්මමය; සිතුපැහැදී, චිත්ත ප්ර සන්නව; මම නමදිම්; මම නමස්කාර කෙරමි.
සන්න සහිත 3. සිරි මත් බඹ සිරසෙහි පා පිසි නා සැරි යුත් මහ මුගලන් පිළිවෙළි නා පිළිවෙත් සරු මහ සඟගණ සොබ නා මුදු නත් බැඳ නමදිම් බැති පෙමි නා
3. සිරිමත්, ශ්රීපමත්වූ; බඹ, බ්රමහ්මයන්ගේ; සිරසෙහි, ශිරො මසතකයෙහි; පා පිසිනා, පාදයන් පිස දමන්නාවූ; සැරියුත් මහමුගලන්, ශාරිපුත්රහ මහාමෞද්ගල්යාරන සථවීරයන් වහන්සේලාගේ; පිළිවෙලින්, පටිපාටියෙන්; ආ, ආවාවූ; සොබනා, ශොභනවූ; පිළිවෙත් සරු, ප්රසතිපත්ති සාරවූ; මහසඟගණ, මහා සඬඝසමූහයා; බැති පෙමිනා, භක්තිප්රෙසමයෙන්; මුදුනත් බැඳ, මුදුනෙහි අත් තබා; නමදිම්, නමස්කර කෙරෙම්.
4. මන රම් නරදම් සැරිදම් සඟන ට මෙලෙසින් බැතියෙන් අදරින් නම කො ට වෙසෙසින් පෙළදම් දොමදත් දන හ ට පව සම් කළ කම් පල දැන් එළු කො ට
4. මනරම්, සිත අලවන්නාවූ; නරදම් සැරි, (පුරුසධම්මසාරථීවූ) බුදුන්ටද; දමු, ධර්ම.යටද; සඟනට, සඬඝයාටද; මෙසලසින්, මේ ප්රතකාරයෙන්; බැතියෙන්, භක්තියෙන්; (හා) අදරින්, ආදරෙයන්ද; නමකොට; නමස්කාරකොට; පෙළදම්, පාළිධර්ම්ය; නොමදත්; දැන නොගත්තාවු; දනහට ලෝකයාහට; කළ, කරන ලද; කම්පල, කුසලාකුසල කර්මමඵලය; වෙ සෙසින්, විශේෂයෙන්; එළුකොට, සිංහල භාෂාවට නගා; දැන්, මේ කාලයෙහි; පවසම් කථනය කෙරෙම්.
5. දහ මට සරිකොට එළුවෙන් පෙර කි කවි යට සිත පහදා සිට නිසැ කි සිහි කොට කඳ පිළිවෙළ දොස් නොයෙ කි නිව ණට සපැමිණි සඟ සැට නම කි
5. පෙර, පූර්වඟයෙහි; දහමට සරිකොට, ධර්ම්යට සමාන කොට; එළුවෙන් කී, සිංහලයෙන් කියන ලද්දාවූ; කවියට, කාව්යසයට; නිසැකී, නිසැකව; සිත පහදා සිට, සිත පහදා තබා ගෙන; කඳ, ස්කන්ධ යාගේ; පිළිවෙල, පිළිවෙළින්; නොයෙකි දොස්, අනේක දෝෂයන්; සිහිකොට, ස්මරණකොට, නිවනට, නිර්වාළණයට; සැපැමිණි, සම්ප්රාෂප්තවූ; සඟ, සඬඝයා වහන්සේ; සැට නමකි, සැට දෙනෙක් වූහ. ලෝවැඩ සඟරාව 6. එබැ වින් එළුවෙන් කිවයි අනද ර නොව මින් බැතියෙන් අදරින් නමක ර සතොසින් ඇසුවොත් මෙදහම් මනහ ර සැබ වින් සිදු වෙයි සඟ මොක් සිරිස ර
6. එබැවින්, ඒ නිසා; එළුවෙන් කිවයි, සිංහල භාෂාවෙන් කිවේය කියා; අනදර නොවෙමින්, අනදර නොඋපදවා; බැතියෙන්, භක්තියෙන්; (හා) අදරින්, ආදරයන්ද; නමකර, නමස්කාර කොට; මනහර, මනෝහරවූ; මෙදහම්, මේ ධර්මනය: සතොසින්, සන්තෝෂයෙන්; ඇසුවොත්, ශ්රහවණය කළහොත්; සගමොක් සිරිසර, සවර්ගත මොක්ෂ ෙඑශව්ර්ථ , සැබැවින්, ඒකාන්තයෙන්; සිදුවෙයි, සිඬ වන්නීය.
7. බිම ඉඳ සිට කී බණ නාස න්නේ විම තිව උඩ ඉඳ සිට නාස න්නේ කැම තිව කීවොත් විමසා ග න්නේ එම වද සග මාක් සැප සාද න්නේ
7. සිට, සිටගෙන, කී, කියන ලද; බණ, ධර්ම,ය; බිම ඉඳ ගන, නාසන්නේ, නොම අසන්නේය; සිට, සිටි ගෙන කියන ලද ධර්ම්ය; විමතිව, දුර්ම තිව; උඩඉඳ, උඩඉඳගෙන; නාසන්නේ, නොඅසන්නේය; කැමතිව කීවොත්, කැමතිව කීයේ වීනම්; විමසා, පරීක්ෂා කොට; අසන්නේ, ශ්රවවණය කරන්නේ; සගමොක් සැප, සවර්ගා මොක්ෂක සැප, සාදන්නේ, සිදුකරන්නේ: එමවද, එම කරණය වන්නේවද.
8. සියල් සසර දුක් දුරැ කර නොයෙ කි අසල් කරන මොක් සිරි සැප නිසැ කි සියල් සතුනි පින් කරවයි මුනි කි නොකල් අටෙකි පින් කම් කළ නොහැ කි
8. සියල් සතුනි, සකල සත්වනයෙනි; නොයෙකි, අනෙකවිධවූ; සියල් සසර දුක්, සියලු සංසාර දුකඛයන්; දුරුකර, දූරිභූතකොට, මොක්සිරිසැප, නිර්වාබණ ශ්රීර සම්පත්තිය; නිසැකි, සැක නැතිව; අසල් කරන, ළං කරන්නාවූ; පින්, පුණ්ය්කර්මනය; කරවයි, සිඬ කරව යයි; මුනි, සර්වීඥයන් වහන්සේ; කී, දේශනා කළසේක; පින් කම් කළ නොහැකි, ඒ කුශල කර්ම යන් කරන්නට නුපුළුවන්වූ; නොකල් අටකි, අකාල අටක් වන්නේය. සන්න සහිත 9. සිතුවත් බිය කරවන අරත රයේ වැටුනොත් එක්සිය සතියක් නි රයේ බලවත් දුක් විඳිනෙය කරද රයේ මඳකුත් පිනකට නැත අවස රයේ
9. සිතුවත්, සිතූ පමණින්; අරතරයේ, අධිකතර ලෙස, බිය කරවන, භය උපදවන්නාවූ; එක්සිය සතියක් නිරයේ, එක්සිය තිස්හයක් නරකයෙහි; වැටුනොත්, වැටුනේ වී නම්; කරදරයේ, කර්කයශධාරිවූ; බලවත් දුක්, මහත් දුකඛය; විඳිනේ, විඳින්නේය; පිනකට, පුණ්යශකර්ම යකට; මඳකුත්, සවල්පයකුදු; අවසරයේ නැත, අවකාශයක් නැත්තේය.
10. තිරිසන් ජාතිය උපනත් පව් කො ට
අවසන් නොව බිය පවතී පිට පි ට
මදසන් සුන් කමකුත් නැත හැමවි ට
සලසන් නේ කෙලෙසද සිතු පිනක ට
10. පව්කොට, පාප කිරීමෙන්, තිරිසන් ජාතිය, තිරශ්චීන ආත්මයෙහි; උපනොත්, අපන්නේ වී නම්; අවසන්නොව, අවසානයක් නැතිව; භය, භීතිය; පිට පිට පවතී, පිට පිට පවතින්නේය; හැමවිට, සෑම කල්හි; මඳ සන්සුන් කමකුත්, සවල්ප සැනසීමකුත්; නැත, නැත්තේය; සිතූ චිත්තය; පිනකට, කුසලක් සඳහා; සලසන්නේ කෙලෙසද, සලස්වනනේ කෙලෙසද, සලස්වනනේ කවර අන්දමකින්ද ?
11. උපනොත් පේතව පව් කොට නොපන ත් කලෙකත් නොලැබෙයි සෙම් සොටු පමණ ත් උගුරත් නොතෙමෙයි සුරගඟ වැටුන ත් කලෙකත් පින් නොකැළැකිමයි සිතුව ත්
11. නොපනත්, තහනම් කරන ලද; පව් කොට, පාප කර්මය රැස්කොටගෙන; පේතව උපනොත්, ප්රේ,තව උපන්නහොත්; කලෙකත්, කාලයකිනුත්; සෙම් සොටු පමණත්, ශ්ලේස්ම හා සොටු පමණවත්; නොලැබෙයි, නොලැබෙන්නේය, සුරගඟ, ආකාශ ගංඟාවෙහි, වැටුනත්, වැටුනේවී නමුදු; උගුරත් නොතෙමෙයි, උගුරවත් නෙතෙමෙන්නේය; සිතුවත්, චිනතනය කළේ වී නමුත්; කලෙකත්, කාලයකදීවත්, පින් නොකැළැකිමයි, කුසල් නොකල හැක්කේමය. ලෝවැඩ සඟරාව 12. පව් මිස පිනකැයි නොකරන හැම ක ල මුණි බණ නොපවතිනා පිට සක්ව ල නිසි ලෙස උපනත් ලැබ දන මන ක ල කිසි කලෙකත් කුසලක් නොකැළැකි බ ල
12. හැම කල, හැම කල්හි; පව්මිස; පිනකැයි, කුසලයක කියා (කිසිවක්) නොකකරන, නොකරන්නාවූ; මුනි සර්ව ඥයන් වහන්සේගේ; බණ ධර්මුය; නොපවතිනා, ප්රරවෘත නොවන්නාවූ; පිටසක්වල පිට සක්වළෙහි; මනකල. මන:කල්යකවූ; දන ලැබ, වස්තුව ලැබ; නිසි ලෙස, යොග්යන ආකාරයෙන්; උපනත්, උපන්නේවී නමුත්; බල, බලවත්වූ; කුසලක්, පුණ්යනකමර්යයක්; කිසි කලසෙකත්, කිසියම් කාලයකත්; නොකැළැකි, සිඬනොකළැකි; සිඬනොකළ හැක්කේය.
13. දද මිනිසුන් බස් ගෙන කිසි කලෙ ක ය තද අකුසල් කොට කුසලින් වැළ ක ය අඳ ගොළු බිහිරිව ලදුවත් මේ ක ය මඳ පිනකුත් නොපිරෙයි බල නිසැ ක ය
13. කිසිකලෙකය, කිසියම් කාලයෙක්හි; දද මිනිසුන් අඥාන මනුෂ්යළයන්ගේ, බස්, වචනයන්; ගෙන, ග්ර හණය කොට, කුසලින් වැළකය, කුසල් කිරීමෙහි නොයෙදී; තද අකුසල් කොට, බරවූ අකුසල කර්ම යන් කොට; අඳ ගොළු බිහිරි;ව, අන්ධොවද ගොළුවද බිහිරිවද, මේ කය, මේ ශරීරය; ලදුවත්, ලැබුයේ වී නමුත්; මද පිනකුත්, සවල්ප කුසලයකුත්; නොපිරෙයා, පූර්ණ නොවන්නේය; බල, බලව; නිසැකය, සැක නොවන්නේය.
14. සිත මිස කය නැති බඹලොව සතර කි සිත නැතිවම කය ඇති බඹ තලය කි මෙද සත පින් කොට උපදින පෙදෙස කි එහි උපනත් කුසලක් නොම කළ හැ කි
14. සිත මිස, චිත්තය මිසක්; කය නැති, ශරීරය නැත්තාවූ; එභ ලෛාව සතරෙකි, බ්ර හ්මලක සතරෙක; සිත නැතිවම, චිත්තයක් නැතුවම; කය ඇති; බඹතලයෙකි, ර්බ හ්මලොක තලයකි; මෙද මෙයද; සත, සත්වයන්; පින්කොට, කුසල් කොට, උපදින උපදින්නාවූ; පෙදෙසකි, ප්රමදේශයකි, එහි, ඒ ස්ථානයෙහි; උපනත්, උපන්නේවී නමුත්; කුසලක්, කුශලකර්මපයක්, නොමකල හැකි, නොකළ හැක්කේය. සන්න සහිත 15. බලකොටුවන් තර මෙසසර නුව රේ මුලසැටුවන් දළුලන පව් පඳු රේ විසකටුවන් සග මොක් මග අතු රේ මිසදිටුවන් අයටත් පින් නොපි රේ
15. මෙසසර, මේ සංසාර නමැති; නුවරේ, නගරහෙයි; තර බලකොටුවන්, සථිර බලකොටුවක් වැනිවූද; පව්, පාපා නමැති. පඳුරේ මුලැ, පඳුරැ මුල්හි; දළුලන, දළුලන්නාවූ; අසටුවන්, ඇසටුවක් වැනිවූද; සගමොක් අතුරේ, සවර්ගඳමොක්ෂස මාර්ගානනතරයෙහි විසකටුවන්, විසකටු වැනිවූද; මිසදිටුවන් අයටත්, මිථ්ය දෘෂ්ටියට බැඳුනාවූ අයවලුන්ටත්; පින්නොපිරේ, කුසල් නොපිරෙන්නේය.
16. බුදු කොනෙකුන් මේ ලොව නූපන් ව ර අඳු රෙක්මය සඳහම් නැති මෙසස ර ඉඳු රා නොදැනෙයි පව් පින් තොරතු ර සිදු නොකළැකි ඉන් සගමොක් සිරිස ර
16. බුදු කෙනෙකුන්, සර්වරඥකෙනෙකුන්; මෙලොව, මේලොකයෙහි; නූපන්වර, උප්පාදනොවූ කල්හි; සඳහම් නැති, සඬර්ම්ය අවිද්යාලමානවූ; මෙසසර, මේ සංසාරය, අඳුරෙක්මය, අන්ධ,කාරයෙක්මය; පව්පින් තොරතුර, කුශලා කුශලයන්ගේ විසතර විභාගය; ඉඳුරා ප්ර ත්යයක්ෂ;ව; නොදැනෙයි. නොදැනෙන්නේය; ඉන්, එසේ හෙයින්; සගමොක් සිරිසර, සවර්ග මොක්ෂන සම්පත්තිය; සිදුනොකැළැකි, සිඬ කරගත නොහැක්කේය.
17. සැබවින් බණ ඇසුවොත් මුනිඳුන් කී ගොළුවන් බිහිරන් සේ නොව සැල කී ඉදිනෙත් මිස තොප කුසලින් වැල කී මෙලෙසින් පින් නොකළැකි කල් අටෙ කී
17. ගොළුවන් බිහිරන්සේ නොව, ගොළුවන් බිහිරන් මෙන් නොවී; සැලකී, කල්පනා සහිතව; මුනිඳුන්, බුදුන් විසින්; කී, කථනය කරන ලද, බණ, ධර්මය, ඇසුවොත්, ඇසුවේ වී නම්; තොප, යුෂ්මත්හු; අකුසලින්, අකුසලයෙන්; වැලකී, තොරවැ ඉදනෙන් මිස, වාසය කරනු විනා; (අන්පිළිවෙලක් නැත) මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; පින් නොකළැකි, කුසල් කරන්නට නොහැකිවූ; කල් අටෙකි; කාලවල් අටකි. ලෝවැඩ සඟරාව 18. දිගු පුළුලින් සක්වල වන් සිඳු කු ස සිය වසකින් උඩ එන කැස්බා හි ස විය සිදුරෙන් නැගෙතත් දුගතිය බැ ස තව උපදින් නට බැරි මෙ මිනිස් කු ස
18. දිගු පුළුලින්, දිගින් හා පලලින් යුක්තවූ; සක්වළවන්, චක්රාටවාටයන් වැනිවූ; සිඳුකුස, සාගර කුක්ෂිසයෙහි; සියවසකින්, සියක් අවුරුද්දෙකින්; උඩ එන, උඩ එන්නාවූ; කැස්බා හිස, කැස්බාගේ ශීෂර්යන; වියසිදුරෙන්, වියඳඬු සිදුරකින්; නැගෙතත්, නැගෙන නමුත්; දුගතිය බැස, නරකයට බැස; තව එපමන කලකින්වත්; මෙමිනිස් කුස, මේ මනුෂ්යස කුක්ෂිනයෙහි; උපදින්නට බැරි, උපදින්නට හැකි නොවන්නේය.
19. කලකිනි බුදු කෙනෙකුන් උපදි න්නේ දුකකිනි මිනිසත් බව ලැබ ග න්නේ මෙදෙකෙනි මෙසසර දුක් දුර ල න්නේ සුදනෙනි කිම වීරිය නොකර න්නේ
19. බුදු කෙනෙකුන් උපදින්නේ, සර්වයඥ කෙනෙකුන් උත්පාද වන්නේ, කලකිනි, බොහෝ කාලයකින්ය; මිනිසත් බව ලබ ගන්නේ, මනුෂ්යාකත්මභාවය ලැබ ගන්නේ; දුකකිනි, දුෂ්කරයෙන්ය; මෙසසර දුක් දුර ලන්නේ, මෙ සංසාර දුක දුර හරින්නේ; මෙදෙකිනි, දේ දෙකින්ය; සුදනෙනි, සත්පුරුෂයෙනි; වීරිය නොකරන්නේ, වීර්ය්ය නොකරන්නේ; කිම, කිම්ද?
20. පස් පව් කොට මේ තත් ලැබ සෝ කය ගොස් නිරයේ දුක් විඳිති අනේ කය රැස් කොට ඉන් පින් මෙමිනිස් ලෝ කය සිස් නොකරව් කලෙකින් ලත් මේ කය
20. පස් පව් කොට, පඤචපාපයන් කොට, මෙතනත්, මේ ලොකයෙහිත්, සෝකය ලැබ, ශොක ලබා සිට; ෙගාස් (චුතව) නිරයේ, නරකයෙහි; අනේකය දුක් විඳිති, අනෙක විධවූ දුක් විඳින්නාහ; ඉන්, එසේ හෙයින්; මේ මිනිස් ලෝකය, මේ මනුෂ්ය ලෝකයෙහිදී; පින්, කුහලයන්; රැස්කොට, රාශිභූත කොට; කලකින්, කාලයකින් ලත්, ලද්දාවූ; මේ කය, ශරීරය; සිස් නොකරව්, හීන නො කරව්. සන්න සහිත
21. කන්නන් මෙන් විස අඹ පල රි ස්සේ මන් සන් තොස් කර කිම පල සෙ ස්සේ දැන් දැන් එයි මරැවා පසු ප ස්සේ ඉන් පින් මය කටයුතු නම් ද ස්සේ
21. විස අඹපල, විස අඹ ගෙඩි; රිස්සේ, කැමති පරිද්දෙන්; කන්නන් මෙන්, අනුභව කරන්නන් මෙන්; සෙස්සේ, සෙසු දේවල්හි; මන්, චිත්තය; සන්තොස්කර, සන්තෝෂ කොට; පල ප්රියෝජනය; කිම, කවරේද; මරුවා, මාරායා; පසුපස්සේ, පසුපස්සෙහි; දැන් දැන් එයි, දැන් දැන් එන්නේය; ඉන්, එසේ හෙයින්; දස්සේ, දක්ෂස ලෙස; කටයුතුනම්; කළයුතු දෙය නම්; පින්මය කුසල්මය.
22. ඉ ස ගිනි ගත්තෙකු එ ගිනි නිවන ලෙ ස කු ස ලට මඳකුත් පමා නුවොත් මි ස මෙ ස සර අත්හැර නොයන මෙදුක් රැ ස වෙ සෙ සින් නැත අත්හරිනා උපදේ ස
22. ඉස, ශීර්ෂ ය; ගිනිගත්තෙකු, ගිනිගත් එකකු; එගිනි, ඒ ගින්න; නිවන ලෙස, නිවන්නාක් මෙන්; කුසලට, කුසල් කිරීම පිණිස; මඳකුත්, ස්වල්පයකුත්; පමානුවොත් මිස, ප්ර්මාදනුවොත් විනා; මෙසසර, මේ සංසාරය; අත්හැර නොයන, අත්හැර නොයන්නාවූ; උපදෙස. (අන්යි) උපදේශයක්; වෙසෙසින්, විශේෂයෙන්; නැත, නැත්තේැය.
23. තැත කින් ගෙන දැමුවත් කැට නුබ කු ස අත රක නෙරදන මෙන් මේ බිම මි ස සිත සතොසින් පින් නොකළොත් නිසි ලෙස ස නැත සිටිනා තැන් සතර අපා මි ස
23. කැටගෙන, කැටයක් අරගෙන; තැතකින්, උත්සාහයකින්; නුබකුස, ආකාශ කුක්ෂිටයෙහි; දැමුවත්, දැමුයේ නමුත්; මේ බිමමිස, මේ පෘථිවියෙහි විනා; අතරක, අතරතුරෙක්හි; නොරදනමෙන්, නොරදන්නාක් මෙන්; සිත සතොසින්, චිත්තය සන්තෝෂයෙන්; නිසිලෙස, යෝග්ය් ආකාරයෙන්; පින්, කුශලකර්මතය, නොකොෙතේ සිඬනොකළේ නම්; සතර අපාමිස, සතර අපායෙහි විනා; සිටිනා, සපතවන්නාවු; තැන්, (අන්යි) සථානයක්; නැත, නැත්තේය. ලෝවැඩ සඟරාව 24. තිරව නොසිත කුණු කය මෙත මා යේ නොතිර බවට විදුලිය උප මා යේ නිතර මෙ කය පවකට නොන මා යේ කරන කුසල් වීරිය නොප මා යේ
24. මේ තමායේ, මේ තමාගේ; කුණුකය, කුණුපයෙන් යුත් ශරීරය; තිරව, ස්ථිරවන්නේයයි; නොසිත, චින්තනය නොකරව; නොතිර බවට, අස්ථිර භාවයට, විදුලිය, විද්යුසල්ලතාවය, උපමායේ, උපමා වන්නීය, නිතර, නරන්තරයෙන්ම, මේකය, මේ ශරීරය; පනකට, අකුශලයකට; නොනමායේ, අවනත නොකෙට; කුසල්, කුසල ක්රිරයාවන් සඳහා; නොපමායේ, අප්රාමාදව, වීරිය කරව, වීය්ය ර් කරව.
25. අඳු රෙහි අස්ලොම විදිනට දුර දී විදු ලිය පැහැ වැරදුනහොත් වර දී විදි ලිය වන් මේ කය ලත් තැන දී සිදු නොකළොත් මතු සගමොක් වර දී
25. අඳුරෙහි, අන්ධදකාරයෙහි, අස්ලොම, අශවලොමය; දුරදී විදිනට, දුරසථානයෙහි, සිට විදින පිණිස; විදුලිය පැහැ, විද්යුොල්ලතා ලොකය; වැරදුනහොත්, වැරදුනේ වී නම්; වරදී, වරදින්නේය; විදුලිය වන්, විදුලිය වැනි වූ මේ කය, ශරීරය; ලත් තැනදී, ලැබුණාවු අවස්ථාවෙහිදී; සිදු නොකළහොත් (කුශල කර්ම යන්) සිද්ධ කර නොගත්තේනම්; මතු, මත්තෙහි; සඟමොක්, සවර්ගුමොක්ෂි සමපත්තිය; වරදී, නොලැබෙන්නේය.
26. කොතන උනත් තැන මරැ හට බා දා විඳින මෙ සැප පින් ඇති තෙක් වේ දා ගෙවන සසර දුක් බුදු බණ නා දා කුමන නැටුම් කෙළි කවට සිනා දා
26. මරා හට, මාරායා හට; කොතන උනත්, කොයි ස්ථානයක නමුත්; බාදා නැත, බාදාවක් නැත්තේය; වින්දානය කරන්නාවූ; මේ සැප, මේ සම්පත්තිය; පින් ඇතිතෙක් වේදා, පින් ඇති තාක්වද; සසර දුක් ගෙවන, සංසාර දුක් ගෙවන්නාවූ; බුදුබණ, බුඬ ධර්මවය, නාදා, නොඅදහා; කුමන, කවර නම්; නැටුම් ද, නාට්යුයෙක්ද; කෙළි, (කවර නම්) කවට, (කවර නම්) කවට කමක්ද; සිනාදා, කවර නම් හාස්ය්යෙක්ද. සන්න සහිත 27. සැදැහත් තන් හට බව දුක් නොකැමැ ති යහපත් කල් මේ කල් මිස වෙන නැ ති දනිතොත් දන්සිල් ගුණ සත නොනැව ති පැයකුත් අවුරැදු දහසක් විතරැ ති
27. බවදුක්, සංසාර දුකඛය; නොකැමැති, නොකැමැත්තාවූ; සැදැහැත්තන්හට, ශ්රකඬාවතුන්ට; මේ කල් මිස, මේ කාලය විනා; වෙන, අන්යහ වූ; යහපත් කල්, ශුභවූ කාලයක්; නැති, නැත්තේය; සත, සත්ව;යා; සන්සිල්, දානශීලාදී පුන්යතක්රි යා විෂයෙහි ගුණ, ආනිසංශය; නොනැවති, බාධාවක් නැතිව, දනිතොත්, දන්නේ නම්; පැයකුත්, පැයක්ද; අවුරැදු දහසක් විතරැති, අවුරැදු දහසක් පමණ වන්නේය.
28. අද අද එයි මරු පින් කර ග න් නේ කෙලෙසද සෙට මරැ නේති සිත න් නේ කිකලද මහසෙන් මරැ ඇප ව න් නේ කුමටද කුසලට කම්මැලි ව න් නේ
28. මරු, මාරයා; අද අද එයි, අද අදම එන්නේයයි; පින් කර ගන්නේ, පින ්රැස් කර ගත යුතුයි; මරු, මාරයා; සෙට හෙට දවසෙහි; නේති, නොඑන්නේයයි; සිතන්නේ කෙලෙසද, සිතා ගත්නේ කොහොමද; මහසෙන්, මහාජනයා; මරු, මරාවාට; ඇප වන්නේ කිකලද, පොරොන්දු වන්නේ නම් කොයි කාලයකද; (එසේ හෙයින්) කුසලට, පුණ්ය ක්රිදයා කිරීම පිණිස; කම්මැලි වන්නේ කුමටද, අලසවන්නේ මන්ද?
29. කුමටද කා බී නිති සැරසෙ න් නේ ෙකාතනද මේ කය අර ගෙන ය න් නේ ඇමසද නොමැලිව පින කර ග න් නේ එමවද භව සයුරෙන් ෙගාඩල න් නේ
29. කාබී, කෑම්පීම් කොට; නිති, නිරන්තරෙයන්; සැරසෙන්නේ, විභූෂිත වන්නේ; කුමටද, කවර කාරණයකටද; මේ කය මේ ශරීරය ඇරගෙන, ග්රයහණය කො; යන්නේ, ගමනය කරන්නේ; කොතනටද, කොයි ස්ථානයටද; ඇමසඳ, හැමකල්හිම; නොමැලිව, අලස නොවී, පින් කරගන්නේ, පින් රැස්කරගනු, බව සයුරෙන්, සංසාර සාගරයෙන්; ගොඩලන්නේ, එතෙරලන්නේ නම්; එම වද, එයම වද?
ලෝවැඩ සඟරාව
30. තෙරව සසර සයුරෙන් තොප නොල සා තිරව ලබන මොක් සිරි සැප සක සා තොරව පවින් නිතරම මුනි බණ සා කරන කුසල් වීරිය පසු නොබැ සා
30. තොප, යුෂ්මත්හු; නොලසා, අනලස්ව, සසර සයුරෙන්, සංසාර සාගරයෙන්; අතරව, එතෙරව; සකසාථ මනා ලෙස; මොක් සැප, නිර්වයණ සම්පත්තිය; තිරව, ස්ථිර කොට; ලබන, ලබා දෙන්නාවූ; මුනි, සර්වනඥයන්වහන්සේගේ; බණ, ධර්මසය; අසා, ශ්රවවණය කොට; නිතර, නිරන්තරයෙන්; නවින්, පාපයෙන්; තොරව, වැලකි සිට ගෙන; පසු නොබැසා, පසුබට නොවී; කුසල්, කුශල කර්මනයෙහි, වීරිය කරව, වීය්ර්යය කරව.
31. හැමවිට පිනටම සිත පා දන්නේ නිවනට මල එම වද සා දන්නේ වැඩකට කී බස් කිම නා දන්නේ නිරයට ත් කළදෝ තොප දන්නේ
31. හැමවිට, සෑම කල්හිම; සිත, චිත්තය; පිනටම, කුශල කර්මීයට; පාදන්නේ, ප්රයසන්න කරන්නේය; නිවණට, නිර්විණයට; මග, මාර්ග ය; සාදන්නේ, සජ්ජිත කරන්නේ; එම වද, ඒ චිත්ත ප්රනසාදය වද; වැඩකට, අභිවෘද්ධියක් පිණිස; කීබස්, කියන ලද වචන; නාදන්නේ, විශ්වාස නොකරන්නේ; කිම, කවර හෙයින්ද; තොප, යුෂ්මතුන්; දන්නේ, දැනගන්නේ; නිරයට වන්කල දෝ, අපායට පැමිණුනා වූ කල්හිද ? 32. මොක් සිරි දෙන මුනිඳුන්ගේ උපත කි කප් කෙළ සිය දහසකිනුත් නොලද කි පත්වූ එබුදුන්ගෙන් යුත් මෙකල කි එත් වැරදුන තැන පරලොව පිහිට කි
32. මොක් සිරි, නිර්වා ණ සම්පිත්තිය, දෙන, දානය කරන්නාවූ; මුනිද්රජන්ගේ, මුනින්ද්රවයන් වහන්සේගේ; උපතකි, උප්පත්තියක්; කප්කෙළ සිය දහසකිනුත්, කල්පකෝටි ලක්ෂොයකිනුත්; නොලැදකි, ලැබිය නොහැකිය; එබුදුන්ගෙන් යුත්, ඒ බුඬොත්පාදයෙන් යුක්තව; පත්වූ, පැමුණුනාවූ; මෙකලකි; කාලයකි මේ; එත්, ඒ කාලයද; වරදුන, වැරදුනේ නම්; පරලොව, පරලෝකයෙහිදී, පිහිටකි, ප්රමතිෂඨාවක්; නැත, නැත්තේය. 12. සන්න සහිත 33. අත් වැඩ පර වැඩ සමව සිත න්නේ මෙත් සිත සව් සත කෙරෙහි කර න්නේ එත් බැරි නම් තොප සසර ගෙව න්නේ සෙත් පුර සැප කෙලෙසකද ලබ න්නේ
33. අත්වැඩ පරවැඩ, ආත්මර්ථැ පරාර්ථව දෙක; සමව, එකාකාරයෙන්; සිතන්නේ, චින්තනය කරන්නේය; සර්ව සත කෙරෙහි, සකල සත්වකයන් කෙරෙහි; මෙත් සිත කරන්නේ, මෛත්රිරය ඇති කරන්නේය; එත් බැරි නම්, ඒ ද නොහැකි නම්; තොප, යුෂ්මතුන්; සසර ගෙවන්නේ, සංසාරය කෙළවර කරන්නේ, සෙත්පුර, නිර්වතනපුරයෙහි; සැල, සැපත; ලබන්නේත්; කෙලෙසද, කවර ප්ර්කාරයකින්ද ?
34. මස් ලේ නැත් ඇට බලු ලෙවක න්නේ කුස් පිරුමක් පලයක් නොලබ න්නේ ලෙස් ඒ සැලතෙහි ලොබ නොසිත න්නේ දොස් නොපෙනෙනු මිස දුක්මයි ව න්නේ
34. මස් ලේ නැති, මස් හා ලේ නැත්තාවු; ඇට , අස්ථීදන්; බලු, සුනඛයා; ලෙවකන්නේ, ආස්වා දනය කරන්නේය; (එයින්) කුස් පිරැමක්, බඩපිරීමක් (හෝ) පලයක් නොලබන්නේ, ඵලයක් (හෝ) නොලබන්නේය; ඒ ලෙස්, එවැනිවූ; සැපතෙහි, සම්පත්තියෙහි; ලොබ, ලෝභයක්; නොසිතන්නේ, චින්තනය නොකරන්නේය; දොස්, දෝෂයන්; නොපෙනෙනු මිස, දෘෂ්යනමාන නොවනු විනා; වන්නේ දුක්මයි. සිඬවන්නේ නම් දුක්ඛය මැයි.
35. මස් කැටියක් ගත් උකුසෙක් අහ සේ මස් නොදැමුව උස්සන්ගෙන් වැන සේ පස් කම් රස ලොබ කළ හොත් එම සේ පස් විසි මහ බයකින් දුක් සැල සේ
35. මස් කැටියක් ගත්, මාංස පිණ්ඩයක් ගත්තාවූ; උස්සෙක්, උකුස්සෙක්; අහසේ, ආකාශයෙහිදී; මස් නොදැමුව, ඒ මාංහය නොදැමුයේ නම්, උස්සන්ගෙන් වැනසේ; (අනික්) උකුස්සන්ගෙන් විනාශය සිදු වන්නේය; එමසේ, එම ආකාරයෙන්; පස්කම් රස, පඤච කාම රසයෙහි; ලොබ, ලොබ චිත්තය; කළහොත්, ඉපදවූයේ වීනම්, මහපස්විසි බයකින්, මහත් වූ පවිසිපස් භයකින්; දුක් සැලසසේ, දුක් සැලසෙන්නේය. ලෝවැඩ සඟරාව 36. සෙත සලසන මුනි බණ ඇත සුමිහි රි ඇත තොපගේ කන් ඇසුමට නොබිහි රි නැත කරනට පිනකුත් මෙ තොපට බැ රි සතර අපා දුක් වද විඳිනට බැ රි
36. මුනි, සර්ව ඥයන් වහන්සේගේ; සුමිහිරි, ඉතා මධුරවූ; සෙත සලසන, ශාන්තිය සලසන්නාවූ; බණ, ධර්මය; ඇත්තේය, ඇසුමට, (එය) ඇසීම පිණිස; නොබිහිරි, බිහිරි නොවූ; තොපගේ කන්, යුෂ්මතුන්ගේන කර්ණැයෝදා; ඇත, ඇත්තාහුය; මෙ තොපට, මේ යුෂ්මතුන්ට; කරනට බැරි, කිරීමට නොහැකි වූ; පිනකුත් නැත, කුසලයකුත් නැත්තේය; විදිනට බැරි, විදින්ට නොහැකි වන්නේ නම්; සතර අපා දුක් වද, සතර අපායෙහි දුක්ඛ රාශියවද?
37. කරන කලට පව් මීරිය මී සේ විඳින කලට දුක් දැඩිවෙයි ගිනි සේ ඇඳින එපව් දුරලන උපදේ සේ නුදුන මැනවි තුන් දොර අවකා සේ
37. පව්, පාපාය; කරන කලට, කරන්නාවූ කාලයෙහි; මීසේ, මී පැණි මෙන්; මිහිරිය, මධුරය; විඳින කලට, විඳින්නාවූ කාලයට; දුක, දුක්ඛය; ගිනි සේ දැඩි වෙයි, ගිනි මෙන් දෘඪ වෙයි; එ පව්, ඒ පාපයන්; දුරලන, දුරලන්නාවූ; උපදේසේ, උපදේශය; ඇදින, මනා කොට දැන; තුන් දොර, ත්රිදවිදදිවාරය, අවකාසේ, (පව් කිරීමට) අවකාශ, නුදුන මැනවි, නොදිය යුත්තේය.
38. අදමින් ජීවත් වෙනවා විතර ට දැහැමින් මිය යනු සොඳමයි දන හ ට මෙලෙසින් වදහළ මඅනි බණ සිහි කො ට සැබවින් පින්කොට පැමැණෙව් නිවන ට
38. අදමින්, අධර්ම යෙන්; ජීවත් වෙනවා විතරට, ජීවිතය රැක ගැනීමට වඩා; දැහැමින්, ධර්ම,යෙන්; මිය යනු, මිය යාම; දනහට, ජනයා හට; සොඳමයි, සුන්දිරමය; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; වදහළ, වදාළාවූ; මුනිබණ, සර්වදඥ දේශනාව; සිහිකොට, සිහිකරමින්, සැබවින්, සත්යායෙන්; පින්කොට, කුශල කර්මෙයන් කොට; නිවනට, නිර්වාබණයට; පැමිණෙට, සම්ර්රා් ප්ත වව්. 14. සන්න සහිත 39. එකම සතකු තම මව් මළ දුක ටා වෙනම හැඬූ කඳුලේ බිඳුවල ටා මෙහැම මුහුදු දිය අඩුවන කල ටා තවම සසර ආලය ඇයි තොප ටා
39. එකම සතකු, එකම සත්වයෙකු; තම, තමාගේ; මවු මළ දුකටා, මෑණියන් මැරැණාවු දුකට; වෙනම හැඬූ, වෙන්වම හැඬුවාවු; කඳුලේ බිඳුවලටා, කඳුලු බින්දුවලට; මෙ හැම මුහුදු, මෙ සියලුම සාගරවල; දිය, ජලය, අඩුවන කලටා, අඩුවන කලිහි; තොපටා, යුෂ්මතුන්හට; තවම, මේ තාක්; සසර ආලය ඇයි, සංසාරයෙහි ආහාව කුමකටද?
40. ලිප ගිනි මොලවන තෙක් දිය සැ ළියේ සැප යක් කකුළුව දිය කෙ ළියේ එප වත් තොපසිත තොත් නොහැකි ළියේ සැප යක් නම් නැත කම් රස කෙ ළියේ
40. ලිප ගිනි මොලවන තෙක්, ලිපේ ගිනි මොලවනතුරැ; දිය සැළියේ, ජල සැළියෙහි; කකුළුව, කකුළුවා; සැපයක් යයි, සැපකැයි සිතා; දිය කෙලියේ, ජල ක්රීැඩා කෙළේය; එපවත්, ඒ පවත්, ඒ ප්රවවෘත්තිය; නොහැකිලියේ, නොකම්මැලිව; තොප සිතතොත්, යුෂ්මත්හු සිතන්නෝ නම්; කම්රස කෙළියේ, කාමරස ක්රීහඩාවෙහි; සැපයක් නම් නැත, සැපයක් නම් නැත්තේ ය.
41. උඩු සුළ ඟට අල්වා ගෙන ය න්නේ තණ සුළ නොදැමී නම් අත ද න්නේ වරපල යයි කම්රස තෙපල න්නේ එදකල කම් නිරයේ පැසව න්නේ
41. උඩු සුළඟට, සුළඟ හමන්නුවා දෙසට, තණ සුළ, තෘණ පන්දම; අල්වාගෙන යන්නේ, අල්වා ගෙන තැනැත්තේ; නොදැමී නම්, බිම නොදැම්මේ නම්, අත දන්නේ, හස්තය දැවෙන්නේය; කම්රස, පංචකාම රසය; වරපලයයි; උතුම් ඵලය; තෙපලන්නේ; කියන්නේය; එද, එසේ වුවද, කළ කම්, කළාවු කර්ම්ය; නිරයේ, නරකයෙහි; පැසවන්නේ, පැසවන්නේමය.
ලෝවැඩ සඟරාව 42. පිරැළෙන් අරගත් අබරන මඟුල ට දමමින් ගැති වන අය මෙන් අනුන ට පෙර පින් ඇතිතෙක් විඳිනා සැපත ට තෙපි දැන් උඩඟුව නොවදිව් නිරය ට
42. මඟුලට, මංගල්යත පිණිස; පිරැළෙන් අරගත්, ඉල්ලා හැර ගත්තාවූ; අබරණ, ආභරණයන්; දමමින්, නැතිකරමින්; අනුනට අන්ය්යන්හට, ගැතිවන අය මෙන්, වාල් වෙන්නාවූඅය මෙන්; අපර, පූර්ව් ජාතියෙහි; (කරන ලද) පින් ඇති තෙක්, කුසල් ඇති තාක් කල්; විඳිනා සැපතට, විඳින්නාවු සම්පත්තිය නිසා; දැන්, මේ කාලයෙහි; තෙපි උඩඟුව, යුෂ්මත්මු උඩඟුවී; නිරයට, නරකයට; නොවදිව්. ප්රකවේශ නොවව්.
43. වද යට බැඳ ගන ගෙන යන සොරු ටා වද මල් දම් ලූ රෙ පිරිවර ටා ලෙද ඉසුරට ලොබ වූවොත් පින ටා එද සැපතකි ලා නම් මරා රව ටා
43. වදයට, හිංසා කිරීමට හෙවත් මැරීමට; බැඳගෙන යන, බැඳගෙන යන්නාවූ; සොරැටා, සොරා හට; ලූ, ලන ලද්දාවූ; වදමල් දම්, වධ මාලාදාමයන්ටද බෙර පිරිවරටා, ෙබර පිරිවරටද; ලෙද, මෙන්. පිනටා, පින්කිරීමෙහිදී; ඉසුරට, ඓශවය්ය්ා යෙහි; ලොබ වුවහොත්, ලෝභවූයේ නම්; එද, එයද; මරැ, මාරායා; රවටා ලයි නම්, රවටාලිය හැකි නම්; සැපතකි, සම්පත්තියකි.
44. දැමුවෙන් ගිරි මුදුනෙන් ගෙන සොරු ටා පවනින් කම් නැති මෙන් ඇග ගිම ටා ජරයෙන් මිදෙමින් යන මරැ මුව ටා සැපතින් පල කිම පව් කළ තොප ටා
44. ගිරිමුදුනෙන්, පර්වටතමස්තකයෙන්; දැමුවෙන්, හෙලීමෙන්; හෙන, වැටෙන්නාවූ; සොරුටා, සොරා හට; ඇඟ ගිමටා, ශරීර ග්රීෙෂ්මයට; පවනින්, වාතයෙන්; කම් නැති මෙන්, ප්රායෝජනයක් නැත්තාක් මෙන්; ජරයෙන්, ජරාවෙන්; මිදෙමින්, මිදී මරුමුවට යන, මාරායාගේ මුඛයට යන්නාවූ; පව් කළ, පාප කර්මමයන් කළාවු. තොපටා, යුෂ්මතුන්හට; සැලතින්, සම්පත්තියෙන්. පල කිම, කවර ප්ර්යෝජනද?
16. සන්න සහිත 45. අල වන මේ කම් රස දොස විස සා පල යව් තපසට පුළුවන් දව සා පල රස විඳ ගස උඩ උන් මිනි සා මුල සිඳිනා තෙක් ඉඳිදෝ නොබැ සා
45. අලවන, සිත් අලවන්නා වූ; මේ කර්ම්රස, පංචකාමරසයෙහි; දොස, දෝෂය; විමසා, පරීක්ෂා කොට; පුළුවන් දවසා ශක්ති සම්පන්න කාලයෙහි; තපසට, තපස් රැකීමට, පලයව්, පලායවූ; පලරස විඳ, ඵල රසය විඳ; ගස උඩ උන්, වෘක්ෂානග්ර හයෙහි උන්නාවූ; මිනිසා, මනුෂ්ය්යා; මුල සිඳිනාතෙක්, මූලචෙඡදනය කරන තාක්; නොබැසා, නොබැස; ඉදීදෝ, හිදින්නේද?
46. බණ නම් නිබොරුය මුනිවරයි න්නේ කය නම් නොතරය අදහා ග න්නේ පණ නම් තණ අග පිණිබිදු වැ න්නේ පින නම් නොපමාව කරග න්නේ
46. මුනිවරයන්ගේ, බුදුවරයන්ගේ; බණ නම්ථ ධර්මකය නම්; නිබොරුය, බොර නොවන්නේය; කය නම්, මේ ශරීරය නම්; නොතිරය, අස්ථිරය; අදහා ගන්නේ, විශ්වාස කරන්නේය; පණ නම්, ප්රා;ණය නම්; තණ අග, තෘණාග්රනයෙහි තිබෙන්නාවු; පිණිබිඳු වැන්නේ, පිණිබිඳු සමාන වන්නේය; පිණ නම්, පුණ්යසය නම්, නොපමාව, අප්රබමාදවම; කර ගන්නේ, රැස්කරගන්නේය.
47. අසන් මෙම කී දේ වැඩ ඇතිව න පසන් සිතින් උන්නත් පව් කරමි න උපන් නොතින් මතු යක් බූ පිසසු න සයින් ඇවිද පිනකුත් බැරි එ පවි න
47. මේ මා, මේ විසින්; කී, කථනය කරන ලද්දාවූ; වැඩ ඇතිවන, අථ්ර්ව සිඬ වන;; දේ, දෙය; අසන්, ශ්රාවනය කරව, පන් කරමින, පාපයන් කරමින්; පසන් සිතින් උන්නත්, ප්ර සන්න සිතින් උන් නමුත්; මතු, මත්තෙහි; යක් බූ පිසහුන්, යක්ෂ භූජා පිසාචයන්ව උපන්නොතින්, උපන්නේ වී නම්; එවිපත, ඒ පාපයෙන්; සයින් ඇවිද, පිනකුත් බැරි, කුසලයකුත් හැකි නොවන්නේය.
ලෝවැඩ සඟරාව 48. ලොබේ සිතින් පව් කළ සැම සත ටා ඉබේ ඉන්ට නොම දී සිතු රඟ ටා සබේ කියති ගෙන ගොස් යම රජු ටා ලැබේ නිරා දුක් පැමැණි එවි ටා
48. ලෝබේ සිතින්, ලෝභ චිත්තයෙන්; පව් කළ, පාපා කර්මහයන් කළාවූ; හැම සතටා, සියලු සත්වයන්ට; සිතුරහටා, සිත්වූ පරිද්දෙන්; ඉබේ ඉන්ට නොදී, නිකම් ඉන්ට නොදී; ගෙන ගොස්, රැගෙන ගොස්; යම රජුට, යම රජ්ජුරැවන්ට හට; සබේ කියති, නඩු කියන්නාහ; එවිටා, තත්ක්ෂ්නයෙහි; පැමැණි, පැමිණියාවූ; නිරා දුක්, නරක දුකය; ලැබේ, ලැබෙන්නේය.
49. තොසින් නොයෙක් සැප විදි සමහරු නිති ඇසින් ම දැක පව් පින් කළවුන් ග ති බසින් කිවත් අදහා පින් නොකර ති ගොසින් නිරේ වැටුනොත් දුක් හිමි නැති
49. නිති, නිරන්තරයෙන්; තොසින්, සන්තෝෂයෙන්; නොහොත්; සැප විඳි, අනේක සැප අනුභව කරන්නාවූ; සමහරැ, සමහර කෙනෙක්; පව්පින් කළවුන්, කුසල අකුසල කළ වුන්ගේ; ගති, ස්වභාවය; ඇසින්ම, චක්ෂු්යෙන්; දැක, දර්ශ නය කොට, බසින්, වචනයෙන්; කීවත්, කිව්වත්; කිසිවක් අදහා, ඇදහිලි කොට; පින් නොකරති, කුශල කර්ම ය නොකරන්නාහුය; ගොසින්, ගමනය කොට, නිරේ වැටුනොත්, නරකයෙහි වැටුනේවී නම්, දුක්, දුකඛයාගේ; හිම්, කෙළවරක්, නැති, නැත්තේය.
50. පින් පව් නොදැනම අනුවණකම් කො ට කන් නන් මස් රස සොඳමයි කර තු ට ඉන් ගැලවෙනු බැරි නොගොසින් නිරය ට දැන් එම ආලය අරිනේ අද සි ට
50. පින් පව්, පින හා පව්; නොදැනම, දැන නෙගෙනනම්; අනුවණකම් කොට, අඥාන කම් කොට; මස් රස, මාංස රස; සොඳුමයි, සුන්දරමයි; තුටුකර, සන්තෝෂ කොට; කන්නන්, ඛාදනය කරන්නවුන්ට; නිරයට, නරකයට; නෙගොසින්, ගමනය නොකොට; ඉන් ගැලවෙනු බැරි; එයින් අත් මිදෙනු නොහැකිය; දැනු, මේ කාලයෙහි; අද සිට, අද පටන් කොට; එම අලාය, ඒ මාජශ රසයෙහි; ආශාව, අරිනේ, දූරිභූත කරන්නේය. 18. සන්න සහිත
51. කාලා රස මුසු බෝජන කර පෙ ම් ගාලා සුවඳැති සඳුනුත් මනර ම් ලාලා අබරණ නිසි ලෙස සුරසු ම් පාලා ගිය වැනි බහු රූ කෝල ම්
51. පෙම්කර, ප්රෙසම කොට; රසමුසු බෝජන, රසයෙන් මිශ්රා භෝජනය; කාලා, අනුභව කර; මනරම්, මනෝරම්ය වූ; සුවඳැති, සුගන්ධ ඇත්තාවූ; සඳුනුත්, චන්දඅන කල්කයත්; ගාලා, ශරීරයෙහි බහාලා, අබරණ ලාලා, ආභරණ පැළඳ; නිසි ලෙස, යෝග්යත වූ ආකාරයෙන්; සැරසුම්, සැරසීම වනාහි; බහු රූ කෝලම් පාලා, බොහෝ රූප ඇත්තාවූ විකර ස්වභාවයන් දක්වා; ගිය වැනි, ගමනය කළාක් වැන්න.
52. මෙබස් තම නුවණින්ම විමසා නොතිරවු කය ගති අස න්නේ දෙතිස් කුණුයෙන් යුතුව මඳකුත් සාරනූ බව නැණින් ද න්නේ මිනිස් බව ලත් තැනේ කුසලක් නොකර උන්නෝ අපල ව න්නේ සතිස් නිරයේ ගොසින් වැටුනොත් එදයි අනුවණ කම් දැනෙ න්නේ
52. මෙ බස්, මේ වචනයන්; තම නුවණින්ම, තමාගේ ඤාණයෙන්ම; විමසා, විමන්සනය කර; නොතරවූ, අසථීරවූ; කය, ශරීරයෙහි; ගති, ස්වභාව; අසන්නේ, ශ්රනවණය කරන්නේය; දෙතිස් කුණුයෙන්, තිස් දෙකක් කුණපයෙන්; යුතුව, සමන්විතව, මඳකුත්, ස්වල්යපකුත්; සාරනූ බව, සාර නොවූ ස්වභාව ඇති බව; නැණින්, නුවණින්, දන්නේ, දැන ගන්නේය; මිනිස් බව ලත්, මනුෂය භාවය ලබා ගත්තාවූ, තැනේදී, කාලයෙහි; කුසලක්, කුසල කර්මයක්; නොකර උන්නොත්, නොකොට උන්නේ වී නම්; අපල වන්නේ, නිස්ඵල වන්නේය; ගොසින්, චුතව ගොස්; සතිස් නිරයේ, තිස් හයක් නරකයෙහි; වැටුණොත්, වැටුනේ වී නම්; අනුවණකම් දැනෙන්නේ, අඥාන භාවය දැනෙන්නේ, එදයි, එදවස්හිය.
ලෝවැඩ සඟරාව 19
53. පෙරත් ජාතිය පතා ගත් දැන් සේතු බලයෙන් මෙතැ න්නේ ළඟත් වෙන් නොව සමඟ දවසැර උන් නමුත් සෙනෙහයි න්නේ පණත් යන කළ තනිව ගෙයි උන් අයත් වෙන් වෙත බඳි න්නේ පිනුත් කළ නිති කැටුව යෙයි ගිය තැනේදී සැප විඳි න්නේ
53. පෙරත් ජාතිය, පූර්වෙ ජාතියෙහි; පතාගත්, ප්රා;ත්ථ්නා කර ගත්තාවූ; සේතු බලයෙන්, වාසානා බලය කරණ කොට ගෙන, දැන් මෙතැන්නේ, දැන් මේ ස්ථානයෙහි; ළඟත්, සමීපයෙහි, වෙන් නොව, වෙනස් නොවී; සමග, සමඟිව; සෙනෙහසින්නේ, ස්නේහයෙන්; දවසැර උන් නමුත්, දවස් යවමින් උන්නේ වී නමුත්; ගෙයි, ගෘහයෙහි; උන් අයත්; එකට වාසය කළාවු අයද, තනිව හුදකලාව; පණත් යන කල, ප්රාහණයත් යන කල්හි; බදින්නේ, බන්ධවනයෙන්, වෙන් වෙති, වෙනස් වෙති; පිනුත් කළ, කුසළක් කළේවීනම්; නිති, නිරන්තරයෙන්; කැටුව යෙයි, එක්ව යන්නේය; ගිය තැනේදී, ගියාවූ ස්ථානයේදී; සැප විදින්නේ, සම්පත් වින්දවනය කරන්නේය.
54. සාර නූ කුණු කයක් ඇරගෙන කරන බහු නාටක ත දේ නෑර තම හිමි සමඟ දවැසර උන් නමුත් සැප විඳ වි දේ ගෝර මරුවා පැමිණි කල් දැන යන්ට කැඳවා එම ස දේ බාර වම සිටුව්නට බැරිවද පිනක් කර ගත්තොත් සො දේ
54. සාරනූ, සාර නොවූ; කුණු කයක් ඇරගෙන, කුණුප ශරීරයක් හැරගෙන; තදේ, දැඩිව; බහු නාටක, බොහෝ නැටුම්; කරන, කරන්නාවූ; තම හිමි, තමාගේ ස්වාමියා; නෑර, අත් නොහැර; සමග, එක්ව, සැප විඳ විඳේ, සම්පත්තිය විඳ විඳ; දවසැර, දවස් ඉක්මවා; උන් නමුත්, වාසය කරළ නමුත්; ගෝර මරුවා, ඝෝර වූ මාරයා; පැමිණි කල් දැන, පැමුණුනාවූ කාලය දැන; කැද වා යන්ට එන සඳේ, කැන්දාගෙන යන්ට එන කල්හි; බාරවම, භාරවීමෙන්; සිටුවන්ට බැරිවද: නවත්වන්ට බැරිවද; පිණක්, පුන්ය් කර්ම්යක්; කරතොත් සොඳේ, කරගන්නා ලද්දේ නම් සොඳය. සන්න සහිත 55. සරණ මුනිඳුගෙ අදහ පිනකුත් නොකර ඉන්නේ කුමට දෝ මරණ පැමිණෙන කලට යමයා ඇවිත් කැඳවා යන්ට දෝ කරණ සොඳකම් දම් පිනක් කළ කියනු නුවණින් සොඳ වෙ දෝ කුමණ අනුවණ කම්ද නෑසිනි අඬනු සිටුවා ගන්ට දෝ
55. මුනිඳුගෙ, මුනීන්දනයන් වහන්සේගේ; සරණ. ප්රොතිෂ්ඨාව; අදහ, විශ්වාස කොට; පිනකුත් නොකර, පුණ්යු ක්රිොයාවක් නොකොට; ඉන්නේ. හිදීම කරන්නේ; කුමටදෝ, කුමක් නිසාද; මරණ පැමිණෙන කලට, මරණය ප්රානප්ත වන කාලයෙහි; යමයා, යම තෙමේ; ඇවිත්, ආගමනය කොට; කැඳවා, ආමන්ත්රනණය කොට; යන්ටදෝ, (නිරයට) ගමනය කරන්ටද; නුවණින්, ඥාණයෙන්; කරන, කරන්නාවූ; සොදකම්, සුචරිත ක්රි යාවන් ද; දන් පිනක්, දානමය පුණ්යටයක් ද; කළ, කළොත්; සොඳවෙදෝ, සුන්දවර නොවේ දැයි; කියනු, කථනය කරව්, නෑයෙනි, නෑයිනි, අඬනු, රොදනය කිරීම; කුමන අනුවණ කම්ද, කවර අඥාණ ක්රි යාවක් ද; සිටුවා ගන්ටදෝ, (මැරෙන්ට නොදී) නවත්වාගන්ට වත්ද ?
56. අඬාලා කම්පාව උන්නත් ඉතින් දැක්මක් නොව න්නේ තනාලා සිත පිනක් නොකරම කුමට උපයා තබ න්නේ දමාලා යන නරක කුණු කය කුමටදෝ සැප විඳි න්නේ දිනාලා සුරපුරට යන්නට ම කී මේ බණ අස න්නේ
56. අඬාලා, විලාප කියමින්; කම්පාව උන්නත්, කම්පා වී සිටි නමුත්; ඉතින් දැක්කේ නොවන්නේ, ඉතින් දැකීමක් නොවන්නේය; සිත, චිත්තය; තනාලා, ශුඬකොට, පිනක් නොකරම, කුශලකර්ම්යක් කර නොගෙනම; උපයා තබන්නේ කුමටද, වස්තුව රැස්කොට තබන්නේ කුමටද; දමාලා යන, අත්හැර යන්නාවූ; නරක කුණුකය, අහෝභනවූ කුණූ ශරීරය; සැප සම්පත්තිය; විඳින්නේ, වින්දනය කරන්නේ; කුමකටදෝ, කුමකටද ? දිනාලා, ජය ගෙන; සුරපුරට යන්නට, දිව්යන ලෝකයට යාමට; ම කී ම විසින් කියන ලද; මේ බණ, මේ ධර්මිය; අසන්නේ, ශ්රැවණය කරන්නේය. ලෝවැඩ සඟරාව 57. සිටින ඇමිණ මෙන මෙ සසර බි ළියේ විඳින මෙ සැප ජරයෙන් තැළ තැ ළියේ දකින නැටුම් වැන් විදුලිය එ ළියේ මෙදැන නොකර කුසලට කම්මැ ළියේ
57. මෙ සසර, මේ සංසාර නමැති; බිළියේ, බිළී කටුවෙහි; ඇමිණ මෙන සිටින, ඇම මෙන් සිටින්නාවූ; ජරයෙන්, ජරාවෙන්; තැළි තැළියේ, තැළි තැළී; විදින, විදින්නාවූ; මෙ සැප, මේ සම්පත්තිය; විදුලිය එළියේ, විදුලි ආලෝකයෙහි දකින, දකින්නාවූ; නැටුම් වැනි. නෘතය මෙනි; මෙ දැන, මේ දැන. කුසලට, පින් කිරීමට, කම්මැලියේ නොකර, කුසීතකම් නොකර, කුසීතකම් නොකරව.
58. දන් පින් බැරි දේකයි නොසිත න්නේ අන් කළ පින් අනුමෝදන් ව න්නේ උන් ලද පින් සිරි පින් ලැබ ග න්නේ ඉන් වද සග මොක් සැප සාද න්නේ
58. දන්පින්, දානාදී පුණ්ය කර්මසය; බැරි දෙයකයි, නුපුළුවනු දෙුකැයි, නොසිතන්නේ, නොම සිතන්නේය; අන් කළ අනුන් විසින් කරණ ලද; පින්, කුසල්; අනුමෝ්නදන් වන්නේය; උන් ලද, ඔවුන් විසින් ලබන ලද්දාවූ; පින් සරි, කුසලයන් හා සමාන; පින් ලැබ ගන්නේ, කුසල් ලබා ගන්නේය; සග මොක් සැප සාදන්නේ, සවර්ග මොක්ෂ සැප සිඬකරන්නේ, ඉන්වද, ඒ කුසලයෙන් නො වේද?
59. සයට වේද රස මුසු බත් ක න්නේ ගඳට නේද ඇග සුවඳ කර න්නේ ලෙඩට නේද බේති මේ මෙලොව සතු න්නේ කුමට මීට සැපයෙකැයි සිත න්නේ
59. රස මුස, රසයෙන් මිශ්ර වූ; බන් කන්නේ, බත් අනුභව කරන්නේ; සයට වේද, බඩගින්නට නොවේද; ඇඟ සුවඳ කරන්නේ, ශරීරයෙහි සුගන්ාේ ලේප කරන්නේ, ගඳට වේද, දුර්ග න්ධුය නිසා නොවේ ද? මේ, මෙය; මෙලොව සතුන්නේ, මේ ලෝක සත්වයන්ගේ ලෙඩට, රෝගයට, බේති, ඖෂධයයි; මීට, මේ කාරණයට; සැපයයි, සැපතක් යයි; කුමට සිතන්නේ, කුමකට සිතන්නේ ද?
22. සන්න සහිත 60. මානෙන් ඉඳිතත් මේ සැප පෙ රුමය සීනෙන් ගෑ සුවඳක් සේ බො රුමය දානෙන් සීලෙන් නොකතේ ද රුමය පානෙන් අඳුරට ගෙන යයි ක රුමය
60. මේ සැප, මේ සම්පත්තිය; පෙරැමය, පරමයයි; මානෙන් ඉඳිතත්, අන්ධනකාරයෙන් වාසය කරන නමුත්; සීනෙන් ගෑ, ස්වප්නයෙන් ගල්වන ලද, සුවඳක් සේ, සුගන්ධායක් මෙන්; බොරුමය, අසත්යනමය; දානෙන් සීලෙන්, දන් දීමෙන් හා සිල් රක්ෂා කිරීමෙන්; දරුමය නොකළහොත්, කුශල කර්මෙයන් නොකරන ලද්දේ නම්; කරුමය, කර්මදය, පානෙන්, ආලෝකයෙන්; අඳුරට, අන්ධ,කාරයට; ගෙන යයි, ගෙන යන්නේය.
61. දර රැස ගිනි ඇවුලුණු කල නිබ ඳේ ගිනිමිස දරයයි යන බස නොයෙ දේ එම ලෙස එක්කොට වදහළ මුනි ඳේ දුන මිස කයකැයි යන බව නොයෙ දේ
61. දරරැස, දාරැසභාරය; නිබඳේ, නිරන්තරයෙන්; ගිනි ඇවිලුණු කල, ගිනි ඇව්ලුනාවු කල්හි; ගිනි මිස, වහ්නිය මිස; දර යයි යන, දර යයි කියන; බස, චවනය; නොයෙදේ, නොයෙදෙන්නේය; එම ලෙස, ඒ ප්ර කාරයෙන් ම; එක්කොට, සමාන කොට; දුක මිස, දුක්ඛයම විනා; කයකැයි යන, ශරීරයකැයි කියන; බස, වචනය; නොයෙදේ. නෙයෙදෙන්නේ යයි; මුනිඳේ, මුනීන්දරයාණන් වහන්සේ, වදහළ, වදාළ සේක.
62. ඉඳිතොත් බෝකල් ජරයෙන් විසි රේ නැතහොත් වැද යයි මරැ මුව කුහ රේ මෙමහත් ජර මර දෙදෙනා අත රේ මෙ සැපත් සැප යයි ගනිදෝ කව රේ
62. බෝකල්, බොහෝ කාලයක්; ඉදිතොත්, ජීවත් වන්නේ නම්; ජරයෙන්, ජරාවෙන්; විසිරේ, වීර්ශ ණී වන්නේය; නැතහොත්, එසේ නොවී නම්: මරුමුව කුහරේ, මරුවාගේ මුඛාභ්යලන්තරයට; වැද යයි, ප්රයවිෂ්ඨ් වන්නේය, මහත්වූ; මේ ජරමර දෙදෙනා අතරේ, මේ ජරා මරනභවය අතුරෙහි; මේ සැපත්, මේ සම්පත්තිය, සැපයයි සැපයක් යයි, කවරේ, කවර නම් කෙනෙක්; ගනි දෝ, ග්ර හණය කෙරෙත්ද ?
ලෝවැඩ සඟරාව 23
63. අසල් ගෙයක සොරකම් ගිය දවස ක කුහුල් සිතින් ඉන්නේ තම ගේ රැ ක සියල් සතුන් මරු ගෙන යනවා දැ ක කුසල් නොකර ඉන්නේ ඇයි නොව සැ ක
63. අසල් ගෙයක, සමීප ගෘහයෙක්හි; සොරකම් ගිය දවසෙක, සොරකමක් සිදුවූ දවසෙක්හි. කුහුල් සිතින්, සැක සහිත චිත්තයෙන්; තමන්ගේ, තමන්ගේ ගෘහය; රැක, රක්ෂ කොට; ඉන්නේ, වාසය කරන්නේය; සියල් සතුන්, සකල සත්වගයන්; මරු, මාරයා විසින්; ගෙනයනවා දැක, රැගෙන යනු දැක; සැක නොව්, සැකයක් නොවී; කුසල් නොකර, කුශල ධර්මැයන් නොකොට ඉන්නේ ඇයි, ඉන්නේ කුමක් හෙයින්ද ?
64. ගඟ යන ඇත් කුණ ඉද සේ රස ටා සිඳු මැද වැද වැනසුණු ෙන් කපු ටා ලද ඉසුරෙහි ලොබ කළ හොත් තොප ටා බව සයුරෙන් ගමනෙක් නැත ගොඩ ටා
64. මස් රසටා, මාංශ රසය පිණිස; ගඟ යන, ලංඟාවෙහි යන්නාවූ; ඇත් කුණ ඉඳ, හස්ති කුණුපයෙහි ඉඳ, සිඳුමැද වැද, සමූද්ර ය මධ්යනයට වැදී; කපුටා, කවුඩා; වැනසුණු මෙන්, විනාශයට පැමැණියාක් මෙන්; ලද ඉසුරෙහි, තමන් ලත් ඓශවය්යොුණ හි; ලොබ කළ හොත්, ලෝභ කළේ වීනම්; තොපට, යුෂ්මතුන්ට, බව සයුරනේ, සංසාර සාගරයෙන්; ගොඩටා ගමනක් නැත, ගොඩ නැඟ යාමක් නැත්තේය.
65. පර සතුරන් එති එති යන බස ටා ඇ අඹු දරැවන් යන තොප වල ටා ගොර ජර මර එනු දැක දැක වෙත ටා පර මාදව ඉන්නේ ඇයි පින ටා
65. පරසතුරන්, පරශතෲන්, එති එති යන, එන්නෝය එන්නෝ යන; බසටා, වචනයට; අඹු දරැවන් ඇර, දාරපුත්රගයන් හැර; වළටා, වනයට; යන තොප, යන්නාවු යුෂ්මතුන්; ගෝර, භයානකවූ; ජර, ජරාව හා; මරු, මරණය; වෙතටා, ළඟට; එනු දැක දැක, එමින් සිටිනු බල බලා, පිනටා, කුසලයට; පරමාදරව, ප්රාමාදව; ඉදිනේ ඇයි, වාසය කරන්නේ මන්ද ?
24. සන්න සහිත
66. ගඟ වතුරෙහි යන මිනිසකු දුකි නේ ළඟ කළ ඔරුවට නොනැඟෙන ලෙසි නේ සග මොක් දෙන බණ අදහා නොගෙ නේ දුග තිය වැද තොප කිම දුක් විඳි නේ
66. ගංඟාවගේ ජලයෙහි; දුකිනේ යන, දුක් සහිතව යන්නාවූ; මිනිසෙකු, මනුෂ්යරයෙකු; ළඟ කළ, ළං කළාවූ; ඔරුවට නොනැගෙන ලෙසිනේ, ද්්ොසෙකනියකට නොනැගෙන්නාක් මෙන්; සගමොක් දෙන, සවගී මෝක්ෂැ දෙන්නාවූ; බණ, සඬර්මපය; අදහා නෙගෙන, නොඅදහාගෙන; තොප දුගතිය වැද, යුෂ්මතුන් දුගතියට වැදී; දුක් විදිනේ කිම, දුක් විදින්නේ කිම්ද ?
67. සිල්ප නැටුම් සේවා කම් පාත ද අල්ප දෙයක් උදෙසා විදිනේ ව ද සිල්ප හදා රැක්කෝතින් තතු ලෙ ද කල්ප දහස් සුර සිරි විඳිනේ ව ද
67. නැටුම්, නෘත්ය යද; සේවාකම්, යුඬද, (ආදී) තද සිල්ප, දෘඪවූ ශිල්පයක්, පා ප්රදකාශ කොට අල්ප දෙයක් උෙදසා, ස්වල්ප දෙයක් නිසා; වද විදිනේ, වද විඳින්නේය; පහදා, ප්ර සන්න කොට; තතු ලෙද, තත්වූ පරිද්දන්; සිල් රැක්කෝතින්, ශිලයන් රක්ෂා කළේ වී නම්; කල්පදහස්, කල්පස්රලයෙහි; සුරසිරි, දිව්යඳ ඓශවය්ය්න්ක; විදිනේවද, විදින්නේවද?
68. උන්නත් නැඟි සිටිනට බැරි තී රුව සිටියත් ඉඳිනට බල නැති මා රුව ජරපත් වූ කල නොතිබෙයි මේ රුව කරතොත් කර ගන් දන් පින් සී රුව
68. උන්නත්, ඉඳගෙන උන්නත්; තීරැව, ස්ථිරව; නැගී සිටිනට, නැගී සිටින්නට; බැරි, බැරිව; සිටියත්, සිටියත්; මාරුව ඉඳිනට, මාරුව හිඳින්නට, බල නැති, බල නැත්තා වූ; ජරපත් වූ කල, ජරාවට පැමිණියා වූ කල්හි; මේ රුව, මේ රූපය; නොතිබෙයි, නොතිබෙන්නේය; කරතොත්, කරතහොත්; දන් පින් දාන පුණ්ය යන්; සීරුව කර ගනු, යහපත් සේ කර ගනු.
ලෝවැඩ සඟරාව 25
69. මුන් හැම අඹු දරැවන් උපදි න්නේ පින් බලයෙන් බෝ කල් පවති න්නේ උන් කළ පින මය උන් රඳව න්නේ ඉන් සිත ලොබ මය තොප පවති න්නේ
69. අඹුදරුවන්, දාරපුත්රා දී; මුන් හැම, මොවුන් හැම දෙනා; උපදින්නේ, උත්පාද වන්නේ, උත්පාද වන්නේත්; බෝකල්, චිර කාලයක්; පවතින්නේ, ප්ර්වෘත වන්නේත; පින් බලයෙන්, පුණ්ය් බලය කරණ කොට ගෙනය; උන්, ඔවුන් රඳවන්නේ, (මේ ලෝකයෙහි) නවතාලන්නේ; උන් කළ, ඔවුන් විසින් කරන ලද; පිනමය, කුසලකර්ම(ය මැයි, ඉන්, එහෙයින්; තොල, යුෂ්මතාගේ; සිතා, චිත්තයෙහි; පවතින්නේ ලොබමය, පවතින්නේ නම් ලෝභ මාත්රතය මැයි.
70. සීල ගුණේ පිහිටා ගෙන නොයි ඳේ ආල ය කර රකිනා තොප නිබ ඳේ බාල පියඹු දරැවෝ නම් මෙස ඳේ බාල කලට කෙළිනා උතු වළ ඳේ
70. සීල ගුණේ, ශිලගුණයෙක්හි; පිහිටා ගෙන, ප්ර තිෂ්ඨිතව සිටගෙන; නොයිඳේ, වාසය නොකරමින්; තොප, යුෂ්මතුන්; විසින්, නිබඳේ, නිරන්තරයෙන්; ආලයකර, ආසාකොට; රකිනා, රක්ෂා කරන්නාවූ; බාල, ළදරුවූද; පිය, ප්රි්යවූද; අඹුදරුවෝ නම්, දාරා පුත්රියෝ නම්, බාල කලට, ළදරු අවස්ථාවට; කෙළිනා, ක්රීපඩා කරන්නාවූ; උතු වළඳේ, උතු කටු වැනිය.