සමන්තකූට වර්ණනා - v

138 සමන්තකූට වණ්ණ නා

298. සො ජිනො, ඒ ජින වු මහාබෝධිසත්වරතෙම; තදා, එකල්හි; ඉති, මෙසේ; කොපග්ගිනා, කොප ගින්නෙන්; ආ දිත්තමනං, ඇවිලගත් සිත් ඇත්තා වු; මාරං, මරයා; කරුණා ජලසෙකෙන, කරුණා නැමති ජලය ඉසිමෙන්; නිබ්බා පෙනෙනා, නිවමින්; නිසිදි, වැඩහුන් සේක.

299. එවං කත්වාි’පි මෙසේ කොට ද; අලද්ධවිජයො, ජය නො ලැබුඤ කුද්ධො, කිපියා වු; සො, ඒ වශවර්ති මාරතෙම; තදා, එකල්හි; පලයානල භෙරවං, කල්පාන්ත වහනියක් මෙන් භයානක වු; සකං සෙනං, තම සෙනඟට; ආමන්තොසි, ආමන්ත්ර්ණය කෙළේය (කැඳ වි).

300. අරෙ, කොලෙනි; මයහං, මාගේ; අස්සවා මාරකිඞකරා, කිකරු මාර - භටයෙනි වත, ඒකාන්තයෙන්; ආසු, මහා; එථ, එව්; නානාවෙසධරා හොථ, නන්වෙස්දරහු වව්, විවිධා‍යධෙ අනෙකප්රංකාර ආයුධයන්; ධාරෙථ, ද‍රව්.

301. යාථ, යව්; එතං, තෙල ශ්රකමණයා, සද්දෙහි, ශබ්දයෙන්; පලාපෙථ, පන්න හරිව්; ගණ්හථ, අල්වාගණිව්; බන්ධපථ, බඳිව්; පාදෙ ගහෙත්වා,, පා ගෙණ; ඉතො. මේ සක් වළින්; චක්කවාලන්තරං, අන් සක්වළකට; ඛිපථ, ‍දමව්.

302. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; හිංසා, භයානක වු; සා මාරවාහිනී, ඒ මාරසෙනා‍තොමෝ; සහ වාවහි, වචන ය හා සමග; තුරඞ්ග, අශ්වය; ව්යසග්ඝ, ව්යාසඝ්ර ය; මාතඞ්ග, හස්ති ය; සි හ, සිංහ ය; ආදි, යනාදින්ගේ; රූප හිංසනා, රුවින් බිහි සුනු වු වා; අගා, ගියා ය.

303. සා, ඒ මාරවාහිනිතොමෝ; මාරිස්ස, මාරයාගේ; උභතොපස්සෙ, උභයපාර්ශ්වයෙහි; චතුවිසති යොජනෙ, සුවිසි යොදුන් තන්හි; පච්චමභාගම්හි, පශ්චිමදිග්භාගයෙහිඤ චක්ක වාළ සිලාවධිං, චක්රමවාටපර්ව;ත ය හිමිකොට; ර්ධාතා. සිටියා ය.

ගාථා පදගතාත්ථිා 139

304. සා, ඒ මාරසෙනාතොමෝ; යක්ඛ පෙත පිසාවාදි, යක්ෂය - ප්රේවත - පිශාච ආද වු; වෙසෙහි, වෙසින්; භයවාහිනි, බිය ඵලවන්නි; බහලත්තෙන, බහුල භාවයෙන් හෝ බහලාත්මයේන; සමුපුණ්ණ නවයොජනා ආසි, සම්පුර්න නව යොදුනක් ඇත්තක් ඇත්ති වු වා ය.

305. සංවට්ට, කල්පාන්තයෙහි හටගත්තා වු; වාත, වායු හුගේ; සම්පාත, (හැමිමෙන්); ඛුහිත, කැලඹුනා වු; අම්බුධිනො වි ය. සාගරයාගේ මෙන්; උල්ලොල, උල්ලෙ වු; භිමගොසො තු, භයානක (මාරසෙනොද්භුත) ඝොෂ ය වනා හි; බ්රාහ්මපුරාවධිං, බම‍ලොව හිමකොට; ගතො, ගියේ ය.

306. තෙසං. ඒ මාරක්ඞ්කරයන්ගේ, දන්තසඞ්ඝට්ට, දත් ගැටිමෙන්; සඤ්ජාත. හටගත්තා වු; ජාලාමාලා. වහ්නිජ්වාලා මාලාවෙන්; සමාකුලා. ගැවසිගත්තා වු; කොධුම්මිලිත. ක්රොබධයෙන් තෙරවන ලද; ලොචනා, නෙත්රගයෝ; අඞ්ගාරා ඉව, (ගිනි) අඟුරු මෙන්; දිත්තා ආසුං, දිලිහුනෝ වුවාහු යි.

307. මුඛකොටරකොටිහි, මුවකුහර කෙළවරින්; ධුමක්ඛන්ධාුනි, ධුමස්කන්ධායෝ; වහන්ති. පැන නගිත්; නිහටා නිහටා. බැහැර කරණ කරණ ලද්දා වු; ජිව්හා, ජිව්හාතුමු; සුභිම, අත්හයින් භයානක වු; උරගතං, සර්ප බවට; ගතා ගියාහුයි.

308. කෙවි, ඇතැම් කෙණෙක්; තාලාදි, තල් (කිතුල්) ආදින්; උද්ධරිත්වා න, උදුරා; සරාසනෙ කර්ත්වාධන, දුනු කොට; භුඞ්ගෙ, සර්ප රාජයන්; ගුණෙ ව කරිත්වාු න, දුනුදිය ද කොට; ගාලහ, දාඪතර කොට; ආකඩ්ඪයන්ති ව. ආකෂිණ ය ද කෙරෙත්.

309. තදා. එකල්හි; එකෙ, ඇතැම් අය; පුණ්ඩරික, දිවිය; අච්ඡ, වලස් ය; සිහ, සිංහ ය (යන); ආදි, (මේ) ආදින්; අභිමුඛෙ, හමුවෙහි, ඛිපන්තා, දමා ගසන්නාහු; දිත්තපබ්බ

140 සමන්තකූට වණ්ණනා

තෙ, දිලිහි ගිය පර්ව්තයන්; සමුග්ගය්හ, ඔසවාගෙන; පුරතො; ඉදිරියෙන්; ධාවන්ති, දුවත්.

310. කෙචි කිඞ්කරා, සමහර මාරසෙවක‍යෝ; එක කලෙබරෙ, එක් ශරිරයෙහි; භයානකානි, භයඞ්කර වු; අනෙකානි, අනෙකප්රුකාර වු; සිසානි, ශිෂයන්; මාපෙත්වාුන; මවාගෙණ; පුරතො, අභිමුඛයෙන්;ඤ ධාවන්ති , දුවත්.

311. කෙචි මාරකිඞ්කරා, සමහර මාරසෙවකයෝ; සී සෙන, ශිර්ෂරයෙන්; සීහසඞ්කාසි, සිංහයන් බඳු වුවාහු; ගත්තෙන, ගාත්ර යෙන්; මනු‍ජොපම, මිනිසුන් වැන්නාහු; බුද්දස්ස, සර්වයඥයන් වහනසේගේ; අභිමුඛං, සමමුඛයට; ධාවන්ති, දුවත්.

312. මාරස්ස, මාරයා‍ගේ; කෙවි කිඞ්කරා, ඇතැම් සෙවකයෝ; කණ්ඨිරවාකාර දෙහා, සිංහයන්ට බ‍ඳු ශරිරි ඇත්තො; මුඛෙන, මුඛයෙන්; ඛලු, ඒකාන්තයේන; රක්ඛසා හුත්වාුන, රාක්ෂුසයෝ ව; අබිධාවන්ති. (බෝසතානන් හමුවට) දුවත්.

313. කෙවි කිඞ්කරා. සමහර මාරභටයෝ; සීසබාගෙන, ශිර්ෂවභාගයෙන්; දණ්ඩමානවකාව, දණ්ඩමානවකයෝ ව; ගත්තෙන, ශරිරයෙන්; අතිභයාවහා; අතිශයින් භය උපදවන්නා වු; රක්ඛසා හුත්වාෙ, රාක්ෂාසයෝ ච; ධාවන්ති, (බෝසතානන් හමුවට)දුවත්.

314. දිපි, දිවිය; අචඡ, වලස්සු ය; ඉභ, හස්ති ය; තුරඞ්ගා නං, අශවය යන මොවුන්ගේ ද; ව්යඩග්ඝ, ව්යා,ඝ්රු ය; ඛග්ගවි සාණිතං, කගවෙහෙණු ය යන මොවුන්ගේ ද; වරාහ, හුරු ය; මහිසාදිනං. මිවෝ ය යන මේ ආදින්ගේ ද; කණ්න පා වුර, කනපොරවවෝ ය; භොගිනං, සර්පයෝ ය යන මොවුන් ගේ ද -

315. සිසාකාර මහාසිසෙ, ශිර්ෂානකාර වු මහාශිර්සුයන් ද ; ත බ්බිරුද්ධො, ඊට විරුද්ධ වු: කලෙබරෙ, සිරුරු ද; මාපෙත්වා‍,

ගාථා පදගතාත්ථිස 141

මාවගෙන; මාරස්ස, වසවර්ති මාරයාගේ ; කෙවි කිඞ්කරා, සමහර භටයෝ; අබිධාවන්ති, (බෝසතුන්) ඉදිරියට දුවත්.

316. කෙවි මාරක්ඞ්කරා, සමහර මාරභ‍ටයෝ; කපොලංනං, කොපුල්; සම්මුඛෙ, හමුවෙහි; කරසාඛිහි, ඇඟිලි වලින්; ආකඩ්ඬන්තා, අදිමින්; මහාදාඨං, මහත් දළ; දස්ස යන්තා, දක්වමින්; එන්ති, එත්.

317. අපරෙ, අනය වු; කෙචි කිඞ්කරා, ඇතැම් මාරබට යෝ; තිඛිණග්ග නඛා, තියුණු නියග ඇත්තෝ හෝ තියුණු නියගින්; සක උදාරෙ, ස්වකිය ජඨරයන්; ඵාලයන්තා, පලමින්; අන්තෙ, අතුණු; ගලෙ. ගෙලෙහි; පිලන්ධිගත්වාය, පැලඳ ගෙණ (වෙළාගෙණ); ධාවන්ති, දුවත්.

318. කෙචි, සමහර මාරබටයෝ; එණිනො, සර්පධයන්; ගිලන්තා, ගිලන්නාහු; තතෙ ව ච, එ සේ ම; උග්ගිරන්තා, වමාරන්නාහු; සීස. හිස් ය; කන්ධ්ර, ග්රි,වා ය; කණ්ණන්ත. කර්ණාන්ත ය; බාහු, බාහු ය; අඞ්ගුලි. ඇගිලි ය; ආදිසු, ආදි වු -

319. සකලෙසු සරිරෙසු සියුලශරිර (අවයව) යන්හි; විස ධුම්ග්ගි, වෂධුමාගිනීන්; සඞ්කුලෙ, ගැවසිගත්තා වු; ආසිවිසෙ, සර්පවයන්; දාරෙන්තා. දරන්නා වු; භයාවහා, (එ හෙයින් ම) බිය ඵලවන්නා වු; කෙවි, ඇතැම් කෙණෙක්; අග්ගෙ, (බො සතුන්) ඉදිරියෙහි; ධාවන්ති, දිවත්.

320. එකෙ, ඇතැම් භට කෙණෙක්; අනෙකධා, අනෙක ප්ර්කාරයෙන්; පදිත්ත, ඇවිල ගත්තා වු; අයොගුලෙ, යගුලි; ගයහ, රැගෙණ ඛිපන්ති. දමා ගසත්‍; දට්ඨොට්ඨා, තොල්මිටි කන ලද්දා වු; භිම‍ලොචනා. භයානක ඇස් ඇත්තා වු; කෙචි. ඇතම් භටයෝ; දින්ත පබ්බතං. ඇවිලගත් පර්ව්ත; උද්ධච්ච, උද්ධරණ ය කොට; අග්ගි කාපාලකෙ, ගිනි කබල්; ඛිපන්නා, හෙලමින්; අභිධාවන්ති, (බොසතුන් ඉදිරියට) දිව යෙත්.

142 සමන්තකූට වණ්ණනා

321. අපරෙ භටා, අනයභට කෙණෙක්; සකා ජිවහා, ස්වකිය ජිහවාවන් ලාලයන්තා, ලෙලවන්නාහු; මුග්ගරෙ, මුගුරු; ක‍ෙන්ධ්. කත්වාෙන, කරෙහි කොට (කරපිට තබාගෙන); මත්තභුජඞ්ග වෙසෙන. මත් වු ධුර්ත්යතන්ගේ වෙශයෙන් ධාවන්ති. දිවත්.

322. එකෙ, සමහර භටකෙණෙක්; ලොහිතානි, රුධිරියන්; පිබන්තා, පාන ය කරන්නා හු; අපරෙ, (එයින්) අන්යම භයකෙණෙක්; පිසිතෙ. මාංස පෙසින්, ඛාදන්තා, කරන්නාහු, කෙවි. සමහරු; පිසාචා ඉව, පිශාචයන් මෙන්; මුනිරාජස්ස; මුනිරාජයන්ගේ; අග්ගතො ඉදිරිපිට; අචරුං, හැසුරුණාහු යි.

323. ජලිතායුධා, දිසිසුනු ආයුධ (ගත් අත්) ඇත්තා වු; භිමවෙසධරා. භයානක රුපධාරි වු; භකුටි මුඛා. භ්රැගකුටිත මුඛ ඇත්තා වු (නැමු බැම යුත් මුහුනු ඇත්තා වු); කෙචි යක්ඛා, සමහර යක්ෂ යෝඤ උල්ලඬිගන්තා. උඩපණින්නා හු; සෙලෙන්තා. ඵලුසන් ලන්නා හු නොහොත් ශරිර චාලන ය කරන් නාහු; (සෙලවෙන්නා හු) ධාවන්තා; දිවමින්; එන්ති, ඒත්.

324. පණුණ්ණ, හරණ ලද; සරවස්සෙහි, ශරවර්ෂා;වෙන් ද; කුන්ත තොමර වුටඨිහි, කොන්ත ය, තොමර ය යන ආයුධ වර්ෂාරයෙන් ද, භෙණ්ඩිවාලාසිවක්කෙහි, භෙණ්ඩිවාල ය, කඩු ය, චකායුධ ය යන මොවුන්ගෙන් ද; දිගන්තරං, දිග්භෙද ය; නිබ්භරං ආසි. නිරන්තර විය.

325. ලොකො, ලෝවැසි තෙම: යං, යමක්; දිට්ඨ සුත මත්තෙන, ඇසු දුටු පමණකින්; මරණං. ප්රා:ණ හානියට ද; චිත්ත විබ්භමා, චිත්තභ්ර මයට ද(චිත්තොන්මත්තතාවට) ; යාති. යේ ද; තං, ඒ මාරයුද්ධ ය; නිස්සෙසං. නිරවශෙෂ කොට; කො නරො. කවර නම් මනුෂයයෙක් ද; කථාං හාසතෙ. කෙසේ කියා ද? (නො කියා ම ය )

326. නෙක දන්තසහස්සෙහි. නොයෙක් දහස් ගණන් දන්තයෙන්ගේන්; නික්ඛන්ත. නික්මුනා වු; අග්ගිස්ඛායුතං,

ගාථා පදගතාත්ථික 143

වහ්නි හිඛාවන්ගෙන් යුක්ත වු; දාන නිජ්ඣර සම්පාතං, මද දිය ගැලිම්හි ඇති; භිමගජ්ජන, භයානක ගර්ජනාවෙන්; ගජ්ජිතං. ඝොෂිත වු -

327. නෙකයත. නොයෙක් සියගණන්; කරග්ගෙහි. සොඬගින්; ධත. දරණ ලද; අයො ලගුළාදිකං. යමගරු ආදි ය ඇත්තා වු; කවචාදිහි. සන්නාහාදියෙන්; ස්නනාද්ධං, සන්නද්ධ වු; ගිරි ඉවං. පර්වධතයක් වැනි වු; ගිරිමෙඛලං, ගිරිමෙඛල නම් හස්තිරාජයා පිට

328. ආරූළෙහා. නැංගා වු; පාපිමා. වශවර්ති මාර තෙම; තත්ථව, ඒ ඇතු පිට; ජයද්ධජං, විජයධවජ ය; උස්සාපෙත්වාන, ඔසවා; විසාල, මහත් වු; ආවත්ත, කරකැවුනා වු; දාඨග්ගො, දාෂ්ට්රා්ග්රාව ඇති; චිපිටග්ග. පෙතැලි වු අක් ඇති; භග්ගනාසි - කො, බුන් නසා ඇති -

329. දට්ඨොට්ඨ, ඩැහැගන්නා ලද තොල් ඇති හෝ තොලින්; භිමවදනො. භයානක මුහුණු ඇති; භකුටි වලි ලලාට කො. භ්රැතකුටිත වු රැලිනැගුනු නළල ඇති. කොදානලෙහි, ක්රොිධාග්නියෙන්; සන්දි ද්ධ. රඳන ලද; මහඛෙකා, විසාලනෙත්රො ඇති; තම්බදාර්‍ලාකො. තාම්රිවර්ණව වු දායිකා ඇති -

330. නිලපබ්බත සඞ්කාස, නිල්පව් (කුව) බඳු වු; විස මඞ්ගො; වෂම වු ශරිරාවයව ඇති; මහොදරො. (එල්බෙන) මහ බඩක් ඇත්තා වු ගොනස. පොලොන් ; උරග, නාග ය; යන; සප්පාදි. සර්ප.දින්; අඞ්ගිකත, සවිකෘත වු හෝ අංගිකාරයෙන්; සුභිංසනො, තා බිහිසුනු වු; ( 328 ‘පාපිමා තත්ථා ජ යද්දජං උස්සාපෙත්වාබ’ - යනු හා සම්බන්ධ් යි )

331. සහස්ස බාහුං, දහසක් අත්; මාපෙත්වා‍, නිරිමිත කොට; ජුරිකා. සිරි ය; යට්ඨි, යට ය; සත්ති, අඩයටි ය යන මේ ද; කොදණ්ඩ, දුනු ය; චණ්ඩබාණෙ තියුණු හි ය යන මේ ද; වක්ක, චක්රා යුධ ය; කුන්ත, කුන්තායුධ ය; ගදිදි ච , ගදායුධ ය යනාදින් ද -

144 සමන්තකූට වණ්ණනා

332. සඞ්කු, හුල් යඤ වෙතාලිකා. කැති ය; ඵරසු, පොරෝ ය; පාසව. පාශ ය; මුග්ගර, මුගුරු ය; අඞ්කුසෙ, අකුසු ය යන මේ ද ; කණයඤ්ච, මිට්ටේරු ද; අථ. යලිත්; තිසුල, ත්රිුශුල ය; වජිරායුධෙ, වජ්රාායුධ ය යන මේ ද ; ගහෙත්වාක (තරයේ) ගෙණ -

333. ආකාසෙ, අහසෙහි; පරිවත්තෙසි. සිසාළේ ය; තෙ සං, (සිරි ආදි) ඒ ආයුධයන්ගේ; අඤ්ඤෙඤ්ඤ ඝට්ටනා, එකිනෙක ගැටිමෙන්; උග්ගතෙහි, නැංගා වු; සමන්තතො. හාතිපස; ධාවන්තෙහි, දුවන්නා වු; ඵුලිඞ්ගෙහි, ගිනි පුපුරු විල්න් උපලක්ෂිතත ව -

334. තදා, එ කල්හි, සමාරසෙනො, මරසෙනඟ සහිත වු; සො මාරො. ඒ වසවත් මරු තෙම; නිජං තනුං. ස්වකිය ශරිර ය; අග්ගිවක්කපරිතං ඉව, වහ්නි චක්රුයෙන් පිරිවැරුවාක් මෙන්; කුරුමානො, කරමින්; බ්රසහ්ම සුර සිද්ධාදිනං, බ්රැහ්මාමර සිද්ධාදින්ට; භයං ආවහ‍න්තො. බිය ඵලවමින්; බගවන්තං, භාග්ය්වතුන් වෙත; උපාගමි, එළඹියේ ය.

335. උදයාචලකූටම්හි; උදයපර්ව ත මස්තකයෙහි; භාසන්තො, බබලන්නා වු; පභාකරො ඉව, සුය්ය්දි යා මෙන් ද; ති කූටාවලමුද්ධනි, ත්රිබකුට පර්ව්ත මස්තකයෙහි; සුපප්තිට්ඨිත, මනාකොට පිහිටියා වු; මෙරු ඉව, මහාමෙරු පර්වවත ය මෙන් ද -

336. අතිව නිච්චලො, අතිශයින් ම නිශ්චල වු; භගවා. භාග්යමවතුන් වහන්සේ; බොධිං භුරුහං. බොධිද්රැයමෙන්ර්ිහියන්; පිට්ඨිතො කත්වා්න, පිටිපසැ කොට; වජිරාසනෙ, විදුරසුන් මතුයෙහි; නිසින්නො, වැඩහුන් සේක්; අතිරොචති. අතිශයින් බබලයි.

337. එවං, මෙ සේ; අකම්පො. නිශ්චල වු; සම්මප්පධාන සං යුත්තො, සතර සම්ය.ක්ප්රිධානයෙන් යුක්ත වු; දයාමෙත්තා, කරුණා මෛත්රිපන්; මහෙසිකො, මෙහෙසි කොට ඇත්තා වු; සො මුනි. ඒ මුනිරාජ තෙම; නිජං බලං, ස්වකිය සෙනාව හෝ ස්වශක්ති ය; අග්ගො, අභිමුඛයෙහි; අකාසි, කෙළේ ය.

ගාථා පදගතා‍ත්ථිෙ 145

338. චතුස්සඞ්ගහවත්ථුවතං, (දානාදි) සිව් සඟරාවත්, සම්බන්ධස වු; ද්වාරකොට්ඨකෙ. දොරටු; යොජෙත්වා(. යොදා; චතුබුද්ධ භුමිසඞ්කාත. චතුරුවිධ බුද්ධ භුමි සඞ්ඛ්යාටත වු; ජය භුමිං, ජයබිම; උදික්ඛිය. බලා -

339. තත්ථු, එහි; සතිපට්ඨාන, (සතර) සීවටන් නමැති.පාකරෙ, ප්රාකකාර ඇති; අභෙජ්ජින්රිට ය, අභෙද්යශ වු පඤ්චෙන්රිහි ය නමැති; ගොපුරෙ වහසල් ඇති; සද්ධාදි. (නිශ්චල) ශ්රෙද්ධාදිය නමැති; බලකොට්ඨකෙ, බලකොටු; ථිරාං, ස්තිර කොට; යොජෙත්වා‍න, යොදා -

340. ථිරඤාණ, ස්ථිරබුද්ධි නැමැති; ආයුධාකිණ්ණෙ, ආයුධයෙන් යුක්ත වු; මෙත්තා, මෛත්රිම නමැති; සන්නාහ වම්මිතො සන්නාහයෙන් සන්නද්ධ වු; අභිත භාරති, නිර්භිත වචන නමැති; භුරි, මහත් වු; භෙරිසඞ්ක, භෙරිනාදයෙන් හා ශංඛ නාදයෙන්; පුරක්ඛතො, පුරසකෘත් වු.

341. චතුරඞ්ගවිරිය, චතුරඞ්ගවිය්ය්ිර් නමැති; උතතුඞ්ග, උස් වු; මාතඞ්ගක්ඛන්ධච, ඇත්කඳ පිටට; සඞ්ගතො, පැමිණියා වු; පුඤ්ඤ සම්භාර, පුණ්යගසම්භාර‍යාගේ; භාරෙන, බරින්; වසුධා තලං, පෘථිවිතල ය; කම්පයං, කම්පා කරන්නා වු -

342. චරියත්තය සඞ්ඛාත ත්රිඇවිධචය්යාර් සංඛ්යාසත වු; උස්සා පිත. ඔසවන ලද; ජයද්ධජො. විජයධ්වජ ය ඇත්තා වු; මාරාරි, මාරශත්රැ; වු බොධිසත්ව් තෙම; මාරසඞ්ගාම මණ්ඩලං, මාරයුද්ධ මණ්ඩලය ; එවං විධාය, මෙ සේ (යථොකතාකාරයෙන්) කොට (පිටිටුවා)

343. සහජා‍තකෙ, එක් ව උපන්නා වු; දානාදයො, දානාදි වු; මහායොධෙ, (දශ) මහායෝධයන්; ආහුය, කැඳවා; භො, භවත්ති; මය්හං, මාගේ; ගිරං, වචන ය; සුණාථ, අසව්. අජ්ජ, අද; මහා භවො, මහත් සංග්‍රාමයක් ;භවති වෙයි.

146 සමන්තකූට වණ්ණනා

344. එථ, එව්; යාථ, යව්; සමග්ගා අත්ථජ, එකතු වව්; න ඔස්සක්කත, පසු නො බසිව්; පුජ්ඣත, යුද්ධ කරව්; මාර යුද්ධම්හි, (මේ) මාරයුද්ධයෙහි; සෙසජන්තුහි, (තොප හැර) සෙසු සත්වායන් විසින්; (නොහොත්) සෙසජන්තුහි, අවශෙෂ සත්වරයෝ වනිහා; විජෙතුං, දිනන්ට; න සක්කා, නො හැකි වෙත්.

345. භො පාරමිතාබටා, පින්වත් පාරමිතා භටයෙනි; අජ්ජ, අද; සො, ඒ ආභවය තෙම; නිට්ඨානං, නිමාවට; ගච්ඡති. යෙ යි; සහුස්සාහා. උත්සාහ සහිත වු තෙපි; සකං විරියං. ස්වකිය විය්ය්ච්ඡ ය; මමග්ගම්හි, මා ඉදිරියෙහි; දස්සෙථ, දක්වව් (යයි කි)

346. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; දානභටො, දානපාරමි නමැති භටතෙම; දිගුණං භුජං, බාහුව ද්විගුණ කොට; අප්ඵොටං, ආසිඵොටනය කරමින්; මහාවිර. මහිවිරයන් වහන්ස; ඉද්රාපනි. දැන්; මාරධංසනෙ. මාර (බල) විධමනයෙහි ‍මෙ, මාගේ; බලං. ශක්ති යඤ පස්ස, බැලුව මැනව යි; ආහ, කියේ ය.

347. සසෙනො. සෙනා සහිත වු; දප්පවා. එඩි ඇත්තා වු (දානහට තෙම) ; පරමත්ථව පාරමියොධං, පරමාත්ථිද පාරමිතා නැමැති යොධයා ද; තථෙව , එසේ ම; උපපාරමිං. උපපාරමිතා නමැති යොදයා ද; උභොපස්සෙ, උභය පාර්හ්වයෙහි; කරිත්වාඵන. කොට; ධාවි, දිවි.

348. තථෙව, එ ‍සේ ම; සිලනාම‍ව්හො, ශිලනාමයෙන් අභිහිත වු; පාරමිහට උතතමො. උතුම් පාරමිතා යොධ තෙම; සහ සෙනාය. සෙනඟ කැටුව; නික්ඛම්ම, නික්ම; මාරසෙනං. මරසෙනඟ කරා; අභිද්දවි. අභිධාවනය කෙළේ ය.

349. තථා. එ සේම ම; නෙක්ඛම්ම නාමො, නෛෂ්ක්ර ම්යා නම් වු; සන්නද්ධො. (සන්නාහ) සන්නද්ධ වු; සභ‍සටො, (පරිවාරක) යොධයන් සහිත වු; භටො අපි. යොද තෙමේ ද; මාර

ගාථා පදගත්ත්ථි( 147

සෙතාමිගෙ, මාරවාහිනි නමැති මෘගයන්; හන්තුං, නසන්ට; සාගසො. රෞද්රි වු හෝ සාහසික වු; දිපි ඉව දිවියෙකු මෙන්; ධාවි, දිවි.

350. සාටොපො, සංරම්භ සහිත වු; දප්පා. අහඞ්කාර ඇති; පඤ්ඤයොදො අපි, ප්රවඥ නැමැති හට තෙමේ ද; ගච්ඡාන්තො. යන්නෙ; අහං, මම; අජ්ජ. අද; සසෙනං. සෙනාස හිත වු; මාරමෙරුං. වසවත් මරු නමැති මෙරගිරි; උම්මුල යාමි ඉති. මුලොත්පාටනය කෙරෙමි යි; ධාවි, දිවි.

351. දට්ඨොට්ඨො, තොල්මිටි කන ලද්දා වු; භිමගජ්ජනො, බයානක ගර්ජනා ඇත්තා වු; විරියපාරමිතා. විය්ය්පා පාරමිතා නමැති; යොදො, භට තෙම; මම. ම‍ාගේ; තෙජෙන,තේජස් කරන කොට ගෙන; මාරසාගරං, මාර නැමැති සමුද්රම ය සොයෙමි, වියලවමි යි; වදං, කියමින්; අගා. ගියේ ය.

352. තතො. ඉකිබිති; කන්ති සච්චව්හයා ව එව, ක්ෂානන්ති ය - සත්ය. ය යන නැමැති (යොධයෝ) දෙදෙන ද; අධිට්ඨානකො. අධිෂ්ඨාන නම් වු; බටො, යොද තෙමේ ද; මාරස්ස. වශවර්ති මාරයාගේ; මකරද්ධිජං, මුවර කොඩිය; පාතෙතුං. හෙලන්ට; ආස වහා; ධාවිංසු. දිවුවාහු ය.

353. මෙත්තා නාමො, මෛත්රිර නැමති; මාහයොධො, මාහ භට තෙම; මාරො. මාර තෙම; මයහං. මට; අලං ඉති. පමණැ යි; අගා. ගියේ ය; උපෙක්ඛකො, උපෙක්ෂාර නම් වු; සොයොධො අපි. ඒ යොධ තෙමේ ද; මාරසෙනං, මරසෙනග (මට ප්ර මාණ ය යි) පදාලිතුං, විදාරණ ය කරන්ට; ආගා. ගි යේ ය.

354. එවං. මෙ සේ; ජිනො. ජින වු මහාබොධිසත්වං තෙම; ආසරිරං, සිරුරු රහිත වු; දළහවික්කමං. දැඩිවිකුම් ඇත්තා වු; සෙනං, (පාරමිතා) සෙනාව; පෙසෙත්වා.; යවා; නිසිදි, (විදුර සුන් පිට) වැඩ උන් සේක; තස්ස, උන්වහන්සේගේ; තෙජෙන, තෙජස් කරණ කොට ගෙණ; සා වමු. ඒ මාරසෙනා තොමෝ; නිරුස්සහා ආසි. උත්සාහ රහිත වි ය.

148. සමන්තකූට වණ්ණනා

355. භො. භවත්ති; මුනිනො. මුනිස්වාමින් වහන්සේගේ; විම්හයං, විස්ම ය; මම සුනාථ. මාගෙන් අසව්; එ‍කො; හුදකාලා වු සේක; නිසින්නො එව. වැඩහුන් සේක් ම; සමාරං, මාරයා සහිත වු; මාරවාහිනිං, මරසෙනඟ; ජෙති. දින යි; අහො. ආශචය්ය් ේග යි.

356. කොපානලෙන. ක්රොදධාග්නියෙන්; සන්දි ත්තං. දිලිහුනා වු; දුට්ඨං. දුෂ්ට වු; රුටඨං. රළු වු; පජාපතිං, මාරයා; අදුට්ඨො, දුෂ්ට නුවු සම්බුද්ධො. සම්බුද්ධ තෙම; ජෙති. දිනයි, ආනුභාවො. (උන් වහන්සේ‍ගේ) ආනුභාවය තෙම; තාදිසො හි; එබඳු මැ යි.

357. වසවත්තිනි; වශවර්ති මාරයා; දිත්තායුධෙ, දිලිහුනු ආයුධයන්; බිපන්තෙ අපි, දමා ගසන කල්හි ද; විජ්ඣන්තෙ අපි. විදින කල්හි ද නිරායුධො එව, ආයුධ රහිත වු සේක් ම; තං. ඒ මාරයා; ජෙති, දින යි; ආනුභාවො, ආනුභාව ය; තාදි සොහි. එබඳු මැයි.

358. තදා. එ කල්හි; නිච්චලො නිශ්චල වු; සම්බුද්ධො, සම්බුද්ද වු බොදිසත්ව. තෙම; සභාවොපං, දර්පන සහිත වු; සහඞ්කාරං. අහංකාර සහිත වු; සාඩම්බරං. ගර්ව; සහිත වු; මාරං, වශවර්ති මාරයා; ජෙති, දින යි; අනුභාවො හි. ආනුභාව ය නම්; තිදිසො, එ බඳු යි.

359. හත්ථආස්ස රථ පත්තිහි, ඇත් - අස් - රිය - පාබල සෙන් සමග; ඉතොචිතො. ඔබිනොබ; ධවාන්තං, දුවන්නා වු; තං. ඒ මාරයා; ජිනො; බොදිසත්ව. තෙම; නිසින්නො එව, වැඩ හුන් සේක්; ම; පෙති; දින යි; ආනුභාවො; ආනුභාවය; තාදි සො හි , එ බඳු මැ යි .

360. නිසස‍ද්දො, නිශ්ශබ්ද වු; සම්බුද්ධො. සර්ව.ඥයන් වහන්සේ; අනෙකධා, අනෙකප්රසකාරයෙන්; කණ්ණක‍ඨොර ගිරං, කණ කටොල් තෙපුල්, භාසන්තං. කියන්නා වු; අන්තකං. මාරයා; ජෙති, දින යි; ආනුභාවො. ආනුභාව ය තෙම; තාදිසො හි; එ බඳු මැ යි .

ගාථා පදගතාත්ථිස 149

361. මාරො, වශවර්ති මාර තෙම; දිත්තං, දිප්තිමත් වු; අබ්ඟුග්ගතාං. විශෙසයෙන් උස් ව පැනනැංගා වු; ථිරං, ස්ථිර වු; බුද්ධතෙජං බුදුතෙද නැමති; අග්ගිපාකාරං, ගිනි පවුර කරා; උපාගම්ම. එලඹ; ලඞ්ඝිතුං. උල්ලඞ්ඝන ය කරන්ට; අසම ත්ථ කො. අසමත්ථිග වු යේ; අට්ඨාසි. සිටියේ ය.

362. තදා. එ කල්හි; කුද්ධො. කිපියා වු; නමුචි, වශවර්ති මාර තෙම; භුජං. බාහුව; උක්කිප්ප, ඔසවාඤ ඊදිසං, මෙ බන්දක්; ආහ. කී ය; හෙ සිද්ධත්ථ.. එම්බා සිද්දාත්ථි, ය; ඛිප්පං. වහා ම; ගච්ඡ, (බැහැර) යන; ඉදං ආසං, මෙ අස්න; මම සන්ත කං; මාසතු යි.

363. වේ, ඉදින්; නො ගච්ඡසි. නො යන්නෙහි නම්; තෙ තාගේ; හදයං, ලය: නඛ සත්තිහි; නිය සැනින්; ඵාලෙමි පලමි; පාදෙ ගහෙත්වාත, පය ගෙණ; තුවං, තා; පඨවිතලෙ, පාතිවිතලයෙහි (ගසා); විවු‍ණ්ණෙමි; විසුණු කරමි.

364. මෙ. මාගේ; මහතිං සෙනං, මහත් සෙනඟ; පස්ස, බල; (මෙ, මාගේ); ආයුධ සඤ්චයං, ආයුද රැස; පස්ස, බල; තෙන, එයින්; තං, තා; අභිමද්දාමි. වෙසෙසින් මඬිමි; තුවටං, වහා; ගච්ඡ, යව; ඉදං, මේ ආසන ය; මම මාගේ යි.

365. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; මධුරඞ්ගිරො, මිහිරි තෙපුල් ඇත්තා වු; ජිනො, බොධිසත්ව, තෙම; අස්ස, ඔහුගේ; වචනං; කිම; සුත්වාන; අසා; ආහ. (මෙ‍ සේ) වදාළේ ය; මාර , එම්බල මා ර , තෙ, තා විසින්; කදා. කවර කලෙකිහි; පල්ලඞ්කත්ථාේ ය, (මේ) පය්ය්හාිඞ්ක ය පිණිස; පාරමි, (දශ) පාරමි ධර්මියො; පුරිතා. පුරණ ලද්දා හු ද?

366. කදා. කවර කලෙක; තදත්ථාදය, ඒ පිණිස; සිසාදි. ශිෂාදි වු; දානං, දානයක්; අදාසි, දුන්නෙහි ද? තව. තාගේ; සිලං, ශිල ය; කථං, කෙසේ ද; තෙ, තාගේ; පච්චක්ඛ කාරකා,සාක්ෂි කාරයෝ; කෙ, කවුරු ද? කථාපෙහි, කියව.

150 සමන්තකූට වණ්ණනා

367. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; එරුසො, දරුණු වු; මාරො, මාරතෙම; ආහ.(මෙසේ) කි ය. මුනෙ, තපස්වි ය; මම, මට; එතං, මෙ ය; න ගරු, බර නොවේ; සබ්බා, සියලු; සා අයං පරිසා. ඒ මේ පිරිස්තොමෝ; තස්ස. ඊට; පච්චක්ඛ කාරකා. ප්රතත්ය;ක්ෂයකාරිහු යි.

368. මහාසෙනා. මහාසෙනාතොමෝ; අහං, මම; සක්ඛි ඉති; සාක්ෂිතමි යි; විසුං විසුං වෙන වෙන ම; උග්ඝොසෙසි උද්ඝොෂා කළා ය; තතො; එයින් ; භුමුද්රිවයන මත්තො එව භුමිවිදාරණ මාත්රක වු (පොළෝ පැළිම් පමණ වු ) ම; කොලා හලො. කොලහලක්; අහු වි ය..

369. අථ. ඉක්බිත්තෙන්; මාරො, මාරතෙම; ආහ, (මෙ සේ) කි ය; සමණ, ශ්රුමන යඤ අහං, මම; සක්ඛි, සාක්ෂිැන්; කථාපයිං. කියවුයෙමි; තව, තට; නො. කවරෙක්; සක්ඛි, සාක්ෂිව ද? යදි. ඉදින්; අත්ථිි. ඇත් නම් ; ලහුං, වහා; මම, මට; කථාපෙහි, කිය ව.

370. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; භගවා. භාග්යිවතුන් වහන්සේ ගමභිරං, ගැඹුරු වු; මධුරං, මිහිරි වු; ගිරා, තෙපුල්; නිච්ඡා රෙනෙතා, පිටකරමින්; මයුරස්ස, මයුරයාගේ; සුනාදං, යහපත් නාදය; එණිනො. සර්පායෙකුට; යථා, යම් සේ ද (එ මෙන්); තස්ස,ඕහට; ආහ. වදාළ සේක.

371. ඉධ, මෙහි; තව ඉව, තට මෙන්; මෙ, මට; ප ච්ච කක්ත්ථිං . සාක්ෂින පිණිස; ස‍චෙතනා. චෙතනා සහිතයෝ; න සන්ති. නැති; මෙ, මට; ඉදානි, දැන්; අචෙතනා එව, වෙතනා රහිත වු ම; පච්චක්ක වාදිනො, සාක්ෂි කියන්නෝ; සන්ති. ඇත්තාහ.

372. මාරාරි, මාරශත්රැා වු බොදිසත්ව තෙම; ඉති, මෙසේ. වත්වාතන, වදාරා; චාමිකර. ස්වර්ණියකට බඳු වු; පුතිං, ප්රුභ ඇත්තා වු; සඤ්ඣා ජිමුත ගබහතො. සන්යා තන වලා ගර්භයකින්; නික්ඛන්ත. නිෂ්ක්රා න්ත වු; විජ්ජු සඞ්කාසං, විදුලියක් වැනි වු; කරං, ශ්රිං හස්තය -

ගාතා පදගතාත්ථිර 151

373. ජිතො, බොධිසත්ව තෙම; රත්ත චිවර ගබ්බම්හා, රත් සිවුරු ගැබින්; නිහරිත්වාො, නිකුත්කොට; තදා, එ කල; භුමි කාමිනිං, මහිකාන්තාව; උද්දිස්ස, උදෙසා: දරණි අභිමුකං අකාසි. පෘථිවියට අභිමුඛ කළ සේක.

374. මෙ‍, මාගේ; දානමානාදි, දානමානාදි වු; කම්මෙ, කර්ම.යෙහි; ජාතිජාතියං. ජාති ජාතියෙහි; කමර්යෙකහි; ජාතිජාතියං, ජාති ජාතියෙහි; කම්පන්තී, කම්පාවන්නි, කිං, කිම; අජ්ජ, අද; නිස්සණා අසි ඉති. නිශ්ශබ්ද වෙහි දැ යි; ජිනො. බෝසත් තෙම; වාවං, වචනයක්; උදාහරි. වදාළ සේක.

375. තතෙ, ඉක්බිති; භුමිවරඞ්ගනා, මහිකාන්තා තො මෝ; අහං, මම; සක්ඛි ඉති. සාක්ෂිනමි යිඤ වදන්ති ඉව. නියන්නියක් මෙන්; සලිලාවනි පරියන්තා; ජලපොළව කෙළවර කොට ඇත්ති; ගජ්ජන්ති. ගර්ජනාකරන්නි; තා‍වදෙ, එකෙණෙහි; නච්චි, නැටි ය.

376. මහි, පෘථිවි තොමෝ; සාගර ඌමි ඉව. සයුරු රල මෙන්; මහුමියො, පාථිවි තරඞ්ගයන්; උට්ඨාපෙන්ති, නං වන්නි; ඡද්ධා කම්පි, සඩාකාර‍යකින් කම්පා වි ය; කුලාලස්ස වක්කං ඉව, කුඹල් සකක් මෙන්; අතිපරිබ්බමි. අතිශයින් කරකැවින.

377. හිමවා ගිරිරාජ ච, හිමවත් පවර්ත රාජයාද යුගන්ධලර නගාදයො, යුගන්ධබරාදි පර්වරත රාජයෝ ද; කූට බහා, කුට නැමති අත්; සමුක්ඛිප්ප, ඔසවාගෙණ; නටකා විය, නළුවන් මෙන්; තච්චිසු, නැටුහ.

378. තං අච්ඡෙරං, ඒ ආශ්චය්ය් ම ය; දිස්වා, දැක සුත්වාු, අසා ත්: භයෙන, භයෙන්; උබ්බිග්ග මානසා, තැතිගත් සිත් ඇති; මාරසෙනා. මරසෙන්තොමෝ; භින්නවෙලො, බුන් වෙරළ ඇති; සාගරො ඉව. සමුද්රක ය මෙන්; පාහින්නා ආසි, ප්ර්හින්න වි.

152 සමන්තකූට වණ්ණනා

379. භයෙන, භයින්; අට්ටස්සරා; බැගැපත් හඬ ඇත්තා වු භන්තා, භ්රානන්ත වු; අඤ්ඤෙඤ්ඤ ඝට්ටනා, ඔවුනොවුන් ගැටිමෙන්; පත්තනා. හෙන්නා වු; මාරකිඞ්කාර. මාරහට යෝඤ කචෙ, කෙශයන්; පිට්ඨෙ, පිටෙහි; විකිරිත්වාි, විසුරුවාගෙන ; ධාවිංසු, දිවු

380. ගහිත, ගන්නා ලද; ආයුධාන, ආයුධයන්; ඡඩ්ඩේන්තා, හැරදමන්නාහු; කරා. අතින්; ආන්නං, මුහුණ ; පිදහන්නා, වස්නානාහු; නිවත්ථග වත්ථා මත්තෙ’පි. හැදි වත පමණෙහි දු; අනපෙකක්ඛහකා. අපෙක්ෂා් රහිත වුවාහු; ධාවිංසු. දිවුහ.

381. කෙවි, සමහරෙක්; අඞ්ගුලියො, ඇඟිලි; මුඛෙ, මුවෙහි; පක්ඛිපන්ති. බහත්; රුදන්ති ච, හඬත්; කෙවි, සමහර කෙණෙක්; සාමි, ස්වාමිනි; නො, අපට: අභයං දෙහි; අභයදානය කරවයි; වන්දසන්ති. වඳිත්; යාචන්ති. යාඥ කෙ‍ෙරත්.

382. අපරෙ, අනික් මාරභටයො; කින්නු. කිමෙක් ද, අයං, මේ ; සිද්ධ‍ෙත්ථ., සිද්ධාත්ථිවතෙම; ජිතො. දිනන ලද දැයි; චකිතා. චක්ත වුවාහු; නිස්සාසා රුදධභාසනා. නිඃශවාසයෙන් වළකන ලද තෙපුල් ඇත්තාහු; පිට්ඨිපස්සං, පිටිපස; උදික්ඛනාත්. බලිමින්; ධාවිංසු, දිවුහ.

383. තාදා, එකල්හි; ගිරිමෙකලො, ගිරිමෙඛල නම් වු; නාගි‍ෙන්දද අපි, ගජෙන්ර්ස තෙමේ ත්, ජනනුකෙත, දනින් පති, වැටුනේ ය. මාරො අපි, වසවත් මරුතෙමේ ත්, පති‍තො, හුනුයේ; ඛිප්පං, වහා; ධිවිත්වා,, දිව; අදස්සනං, අදශර්නේයට, ගතො, ගියේ ය.

384. තඞ්ඛණෙ, එකෙණෙහි; සත්ථුේ, ශාස්තෘන්වහන්සේගේ, කිත්ති, කීර්ති නැමති; ජයද්ධජො, වජයධවජ ය; උග්ගතො; උස් ව පැණනැංගේ; සුරාදීනං, දිව්යාදදින්; අව්හෙන්තො ඉව, කැඳවන්නාක් මෙන්; බ්රාහ්මලොකාවධිං, බඹලොව හිම් කොට, ගතො ආසි, ගියේ වී.

ගාථා පදගත්තාත්ථිල 153

385. තදා, එකල්හි; වරිමෙ මාරයුද්ධමහි, අනතිම මාර යුද්ධයෙහි දි; සිරිමතො, ශ්රිථමත් වු; තස්ස සම්බුද්ධස්ස, ඒ සම්බුද්ධයන් වහන්සේට; විජයෝ ආසි, විජය වි ය; මාරස්ස, මාරයාට, පරාජයො ආසි, පරාජ ය වි ය.

386. එවං, මෙසේ; මහානුභාවො ඉති. මහත් ආනුභාව ඇත්තෙකැ යි; නරසාරථිං, නරසාරථින් වහන්සේ; මන්ත්වා්න, දැන; නිච්චං, නිරන්තරයෙන්; වන්දුථ, වඳිව්; පුජෙථ, පුදව්; සො හි, හෙතෙම වනාහි; වො, තොපට; සදා, හැම කල්හි; සරණං, පිහිට යි.

එකොළොස් වෙනි මාරවිජ ය කථාව යි.

387. වජි‍රාසනෙ, විදුරසුන්හි; නිසි‍න්නෙ, වැඩහුන්නා වු; බුද්ධො, බොධිසත්ව.යන්; ලදධාහිවිජයෙ, ලැබු ජය ඇති කල් හි; ගතා. (‍මාරභයින් තැතිගෙණ) ගියා වු; සුරාදයො, දෙ වාදි හු; පුරෙ විය, පෙර මෙන්; ආගම්ම, අවුත්; පරිවාරයුං, පිරිවැරුහ.

388. තතො, ඉක්බිති; නිඛිලා සියලු; තෙ දෙවා. ඒ දෙවියෝ; නානාපුජාවිධිං නෙත්වා,, නොයෙක් පුජාවිධි පමුණුවා; සන්තුට්ඨා, සතුටුවුවාහු; මුනිනො, බෝසතුන්ට; මහන්තං, මහත් වු; ජයමඞ්ගලං, ජයමඟුල්; අකංසු, කාළාහු යි.

389. අථ, ඉක්බිති; පුබ්බාපරම්බරෙ, පුර්වාාපරාකාශයෙහි; ලග්ගා, ලග්න වු; සසීණ, චන්ර්ාළාකී නැමති; කණ්ණභුසණ, කර්ණ;භරණ ඇති; නිසාකන්තා, රාත්රින නැමති ස්ත්රිත තෙ‍මෝ; මුනිස්සරං, මුනිශ්වරයන් වහන්සේ; මානෙතුං ඉව, පුදන්ට මෙන්; සම්පත්තා, පැමිණියා.

390. සුනීල, අතිනීල වු; ආකාශ, ආකාශ නැමැති; ධම්මි ල්ලො, කෙශකලාපයෙහි; ධත්ත, දරණ (පළඳින) ලද; තරාලි,

154 සමන්තකූට වණ්ණනා

තාරකා පන්ති නැමැති; මාලිකා, මල්දම් ඇත්ති; දිසා බාහා, (පුර්වාකදි) දිශා නැමැති අතින්; ඵුල්ල චුත්ක චාමරෙ, පිපියා වු මී අඹමල් කැන් නැමැති සෙමර; විජෙනිති ඉව, සලන්නියක් වැනි වි.

391. තදා, එකල්හි; මල්ලිකා මුකුල. බෝලිද්ද මල් කැකුළුවල; ආසත්ත, ඇලුනා වු; සම්මත්ත, මත් වු; අලිගණා, භෘඞ්ගශ්රේණිහු; සඞ්ඛානි, සඞ්ඛානි, සඞ්ඛයන්; ධමෙන්තා වි ය. පිඹින්නවුන් මෙන්; මධුරං ගිරං, මිහිරි නාද; කුජෙන්ති, හඬත්.

392. සාමොද, සුවඳ සහිත වු; මකර‍ෙන්ද.හි, මුවරදින් යුක්ත ව; ආගතා, ආවාවු; සජුණ්හා. ජ්යොකත්සනා සහිත වු; මන්‍දමන්දු අනිලා, මන්දලමන්දඞ මාරුත‍යෝ; ජිනබිම්බමිහි, බෝසත් රුවෙහි; සීතලං උතුං, සීතල ඍතුගුණ ය; ගාහෙන්ති, ගන්වත්.

393. තදා, එසමයෙහි; සො, ඒ මහා බොධිසත්වතතෙම; අවිජ්ජාදි, අවිද්යාඅදි වු; මහාමුලං, මහමුල් අති; තිවට්ටත්ථිෙර බන්ධඅකං, (කමවට - කෙලෙස්වට - විවාවට යන) ත්රි,වෘත්ත නැමැති ස්ථිරකඳක් ඇති; සංසාර විසරුක්ඛං, සංසාර නැමැති විෂ වෘක්ෂරය; උම්මුලිතුං, මුලොත්පාටන ය කරන්නට; ආරද්ධා, පටන් ගෙණ (නො‍හොත්); ආරද්ධො, පටන්ගත් සේක් -

394. තිර්ස්සරො, නරෙශ්වර වු බෝසත්තෙම; පුරිමෙ යා මෙ, ප්ර්ථම යාමයෙහි; භාවෙන්තො, භාවනා කරන්නේ; ඛන්ධම සන්තතිං, ස්කන්ධියන්ගේ පරම්පරාව; සරන්තො, සිහි කරන් නේ; පුබ්බෙ නිවාසානුස්සති ඤාණා, පුර්වෙනනිවාසානුස්මෘති ඥ නය; ලද්ධා, ලැබ -

395. තථා, එසේ ම; මජ්ඣිමයාම්හි, මද්ධ්යමම යාමයෙහි, දිබ්බචක්ඛු විසොධනා, දිව්යාචක්ෂුරර්විශොධනයෙන්; සබ්බසො; සර්ව,ප්රබකාරයෙන්; චුතූප්පාතඤණඤ්ච, මුති - උත්පත්ති දන්නා ඥනයට ද; අධිගනත්වා න, පැමිණ -

ගාථා පදගතාත්ථි 155

396. රත්තියා, රාත්රි5ය සම්බන්ධ් වු; පච්ඡිමෙ යාමෙ, පශ්චිම යාමයෙහි,ජරාදයො, ජරාදින්; චින්තයනන්තො, සිතන්නේ. නාමරුපෙ, නාමරුපයෙහි; තිලක්ඛණං ආරොපෙත්වාය, තිලකුණු ආරොපණය කොට; විපස්සිත්වාප, විදර්ශරනා වඩා -

397. තදා එකල්හි; සම්මසත්තො. සම්මර්ශ නය කරන්නේ; සකං මනං, සිය සිත; කිලෙසෙහි, කෙලශයන් කෙරෙන්; විවෙවෙත්වා , තොරකොට. ආසවානං, (කාමාදි) ආශ්රවවයන්ගේ; ඛයෙ, ක්ෂ ය කිරිමෙහි; ඤාණ, නුවණින්; අග්ග ඵලං, උත්තම අර්හත් ඵලය; ලද්ධා, ලැබ -

398. නිබ්බාණ නගරං, නිවන්පුරයට; ‍ප‍ෙතතා, පැමිණසේක්; බොජ්ඣඞ්ග රත්නිස්සරො. සප්තබොධ්යපඞ්ග නැමති රුවනට ඉසුරු වු; සද්ධම්මරාජා හුත්වාවන, සද්ධර්ම්රාජ ව (සම්යරක් සම්බුධධ ව) පිතාවාචං, ප්රිමතිවාක්ය් ය; උදාහරි, ගෙණහැර පෑ සේක.

399. පුනප්පුනං ජාති, නැවත නැවත උත්පත්තිතොමෝ; දුක්ඛා, දුක් ය; ගහකාරකාං, මේ ආත්මභාව සඞ්ඛ්යා්ත ගෙය කරන්නා වු තෘෂ්ණ නැමිත වඩුවා; ගවෙස‍න්තො, සොයමින්; අනෙක ජාති සංසාරං, නොයෙක් ජාති කොටි ශත සහශ්රුය යි කියන ලද සංසාර වෘත්තයෙහිඤ අනිබ්බිසං, ඒ බොධි ඥාන ය නොලබන්නෙම් ම; සන්ධාාවිස්සං, (චුති - ප්රබතිසන්ධිි වශයෙන්) නැවත නැවත ඇවිද්දෙමි.

400. ගහකාරක, ආත්මභාව සංඛ්යාතත ගෙය කරන්නා වු තෘෂ්ණා නැමැති වඩුව, දිව්ඨො අසි, (මා විසින් තෝ) දක්නා ලද්දෙහි ය; පුන, නැවත; ගෙහා, යථොක්ත ගෘහයක්; න කාහසි; (මට) නොකරන්නෙහි ය, තෙ, තාගේ; සබ්බා ඵාසුකා, සියලු කෙලෙස් නැමති පරාළයෝ; භග්ගා, බිඳ පියන ලදහ, ගහකූටං, යථොක්ත ගෘහයාගේ අවිද්යාක නැමැති කැණිමඬල; විස්ඞ්ඛිතං, විසුරුවා පියන ලදි; චිත්තං, (මාගේ)

156 සමන්තකූට වණ්ණනා

සිත; විසඞ්ඛාරගතං; නිර්වා ණයට වන; තණ්හානං ඛයං තෘෂ්ණාක්ෂගය සංඛ්යාඛත අර්හත් ඵලයට; අජඣගා, පැමිණි යෙමි.

401. ඉති එවං, මෙ පරිද්දෙන්; අග්ග, උතුම් වු; අමතදාන විධිප්පවීණ, අමෘත දාන විධියෙහි දක්ෂ වු; කරුඤ්ඤපුඤ්ඤ, කරුණාවෙන් පවිත්ර; වු; හදයෙන, හෘදයක් ඇත්තා වු; මහොදයෙන, මහදභිවෘද්ධි ඇති; යෙන ජිනෙන, යම් බෝධි සත්වවකෙණෙකුන් විසින්; අපාරං, පරතෙර නැත්තාවු; අනන්ත දුක්ඛං, අප්රවමාණ දුක් ඇත්තා වු; භවණ්ණවං, සංසාර සාගරයට; පත්වා , පැමිණ; පරම, අතිශයින් උතුම් වු; පාරමිතා, (දානාදි සමත්රිංරශත්) පාරමිධර්ම්යෝ; උචිතා, රැස්කරණ ලද්දා හු ද -

402. යො ච එව, යමෙක් තෙමේ ම; සබ්බ විභවං, සියුල සම්පත්ති ය ද; රජ්ජං, රාජ්ය ය ද; පණුදිත්වාර, දුරුකොට; නික්ඛම්ම, නික්ම; පත්වාි, (මහණබවට) පැමිණ; චල පත්ත මභිරුහස්ස, අශ්වත්ථව වෘක්ෂාතරාජයාගේ; මුලෙ, සමීපයෙහි; නිසජ්ජ, වැඩ හිඳ; සබලං, සෙනාසහිත වු; පබලං, ප්රවබල වු; මාරං ච. වශවර්තිමාරයා ද; පාපාරයො ච, පාප නැවති සතුරන් ද; විජිතො. දිනු සේක්ද; සො, ඒ සර්වපඥයන් වහන්සේ; සන්තිං, ශාන්ති සඞ්ඛ්යාබත නිර්වානණ ය; දදාතු, දේවා.

අභියම්බොධි කථාව යි.

403. තතො, ඉක්බිති; තදා, එ වෙලෙහි; තිලොක නාථො, ‍ෛත්රෙිලොක්යු ස්වාමි වු; සුගතො, සර්වලඥයන් වහන්සේ; දුමින්දවමුලෙ, බොධිද්රැෙමමුලයෙහිඤ වජිරාසනස්මිං, වජ්රාුසන මස්තකයෙහි; පල්ලඞ්ක ආභුජ්ජ, පලක් බැඳ ගෙණ; උදානවාචං, ප්රි තිවාක්ය ය; සමුද්රද හරිත්වාා, උදන් අනා; එවං, මෙසේ, චින්තොසි, සිතු සේක.

ගාථා පදගතාත්ථිො 157

404. මයා, මා විසින්; දානාදයෝ, දානාදී වු; පාරමිතා, පාරමි ධර්මරයෙන්; චිනිත්වා., රැස්කොට; අසඞ්ඛ කප්පාන්ච, අසඞ්ඛය කල්පයන් ද; ඛෙපයිත්වාා, ගෙවා; අස්ස එව, මෙ ම; පල්ලඞ්ක වරස්ස ගෙතු, උතුම් පය්ය්ද ඞ්කය නිමිත්ත කොට ගෙණ; සන්ධාෙ විතං, (සසරවට) ධවනය කරණ ලදි; තං, එය; අජ්ජ, අද; භජිතං, සෙව්නා ලදි.

405. සො ජිනො, ඒ සර්ව ඥයන් වහන්සේ; යාච, යම්තාක්; මම, මාගේ; චෙතනායො, චෙතනා‍වෝ; පුණ්ණා අස්සු , සම්පුර්ණ වන්නාහු ද? තාව, ඒ තාක් කල්; එත්ථච, මෙහි; අච්ඡාමි, හිඳිමි; න උට්ඨහාමි, නො නැගිටිමි යි; මනත්වාලන, සිතා; අනෙක සහස්ස සඞ්කා, නොයෙක් දහස් ගණන්; සමාපත්ති, සමවතුන්; තත්ථඅ, ඒ බෝධිද්රැේම මුලයෙහි දි; චලඤ්ජි, වැළඳු සේකි.

406. දොවාතිදෙවො, දෙවාතිදෙව වු; තිභව, භවත්රැයට; එකනා‍ථො, අද්විතිය ස්වාමි වු; හත, නසන ලද; අවකාසො; කෙලශාවකාශ ඇති; ජිත, පැරයු; පඤ්චමාරො, පස්මරුන් ඇති; පිතාමහාදිහා, මහාබ්රලහ්මාදින් විසින්; මහියමානො, පුදනු ලබන්නා වු; සත්ථා , ශාස්තෘ වු සර්වලඥයන් වහන්සේ; සත්ත දිවසානි, සත්දිනක්; ඛෙපෙසි, ගෙවු සේක.

පළමුවෙනි සති ය යි.

407. යස්මා, යම් හෙයකින්; ආසනං, වජ්රාොසන් ය; නෙව ජහාති. නො ම හර ද; තස්මා, එ හෙයන්; තිසන්ධිා යුත්තෙන, (කර්මන - ‍ක්ලෙශ - භව යන) සන්ධිෙත්ර යෙන් යුක්තවුවහු විසින්; නිසි දිතං එව, වැඩහිදිම ය. අනෙන, මුන්වහන්සේ විසින්; කත්තබ්බං, (බුද්ධත්වි ය පිණිස) කටයුතු; අජ්ජ අපි, අද දක්වා ත්; අත්ථි ඉති. ඇතැ යි; දෙවානං, දෙවියන්ගේ ; මනම්ඟි, සිත්හි; කඞ්ඛා, සඞ්කාවක්; ආසි, වි.

158 සමන්තකූට වණ්ණනා

408. සො මුනි. ඒ මුනින්ර්්ඛ වු සර්ව ඥයන් වහන්සේ; තෙසං, ඒ දෙවියන්ගේ; මනං, සිත; මනසා, තමන් සිතින්; විදිත්වාත, දැන; තු, යලි; තෙසං, ඔවුන්ගේ; විමති, සැක ය; විනො දන්ත්ථං්, දුරුකරණු පිණිස; තම්හා, ඒ වජ්රා සන‍යෙන්; උට්ඨාය, නැගි සිට, නහං, ආකාශයට; උප්පතිත්වාන, පැන නැගි; තෙසං, ඒ දෙවියින්ට; පාටිභෙරං, පෙළහැර; දස්සෙසි, දැක් වු සේක.

409-410. තදා, ඒ වෙලෙහි; සුග‍තො, ශොභන ගති ඇත්තා වු; ජිනො, සර්වයඥයන් වහන්සේ; සුධාසිනං, දෙවියන්ගේ; වෙතසි, සිත්හි වු; කඞ්ඛාරාසිං, සඞ්කා රාශිය; එවං, මෙ සේ; විනොදයිත්වාන, දුරුකොට; පල්ලඦඞ්කතො. පය්ය් රාඞ්කයෙන්; උත්තර පුබ්බකණ්ණං, ඉසාන කොණට; රවි ඉව, හිරු මෙන්; ජලං, දිලිසෙමින්; ආකාසතො, අහසින්; ඔරුය්හ, බස; දුමින්දකස්සව, බොධිද්රැ;මෙන්ර්, වයාගේ ද; ආසනස්සව, වජ්රාංසනයාගේ ද; බහුපකාරත්තං, බො‍හෝ උපකාර බව; අනුස්සරන්තො, සමරණය කරණ සේක්, පදං, පියවර; කිඤ්චි, මදකුත්; අකොප යන්තො. කොප්යජ නො කරමින්; ඉතොචිතො, ඔබි‍ෙනාබ; ඔ ලොකතං, බැලිම; උජ්ජහන්තො, හරිමින්, ධර්තොත. සිටි සේක.

411. නීල, නිල් වු; ආයත, දික් වු; අක්ඛි, නෙත්රජයන්ගේ; අමල, නිර්මාල වු; කනති, කාන්ති නැමති ; තොයධාරානිපාතෙන, දිය දහර වැහිමෙන්; දුමින්රතදරාජං, බොධිද්රැතමෙ‍ෙන්ද ත්තමයන්; නිසඤ්චමානො, තෙමමින්; ස්තත දිවසනි. සත් දවසක්; අනිමිස ‍ලොචනෙහි; අනිමිස ලොචනයෙන්; තං, ඒ බොධිද්රැ්මෙන්ර්ද්රයන්; පුජෙසි, පිදු සේක.

412. තස්මිං ධරණිප්පදෙසෙ, ඒ පෘථිවි ප්ර‍දෙශයෙහි; කතස්ස, කරණ ලද; ථුපස්ස, චෛත්ය්ට; අජ්ජ අපි, අද දක්වාත්; තං එවං නාමං, ඒ (අනිමාස) නාමය ම; අහොසි, වී; දෙවා ච, දෙවියෝ ද; නරා, මනුෂ්යනයෝ ද; උරගා ව, නාගෙයෝ ද; මහෙන්ති,( අනිමිසලොචන චෛත්ය ය) පුදත්; තෙ, ඔහු තුමු; තෙන,ඒ හෙතුකොට ගෙණ; දිවං, දිව්ය්ලොකයට; පයන්ති, යෙත්.

දෙවෙනි සතිය යි.

ගාථා පදගතාත්ථිත 159

413. තතො, ඉක්බිති; දෙවා, දේවතාවෝ, පල්ලඞ්ක‍තො, පය්ය්යන්ඞ්කයට ද; ඨානවරස්ස, ස්ථානවරයට ද; මජ්ඣෙ, මැද; තස්ස දෙව වරස්ස, ඒ දෙවාති දෙවයන් වහන්සේට; පුබ්බාප‍රා සායනමන්ත‍රලෙ, පුර්වස පශ්චිම දෙදිග අතර; නා නා, නන් වැදැරුම් වු: මණිහි, මිණියෙන්; සුවඞෳකමං, යහපත් සක්මණක්; අකංසු. කළාහු ය.

414. නරින්දස, නරෙන්ර්හ ය; නාගින්දම, නාගෙන්ර්ෳකම ය; සුරින්ද්, සුරෙන්ර් ය යන මොවුන් විසින්; පුජිතො, පුදන ලද්දා වු; ජබ්බණ්ණරංසීහි, ෂඩ්වර්ණ බුද්ධරශ්මියෙන්; සමුජ්ජලන්තො, දිලියෙන්නා වු; සො, ඒ සර්වුඥයන් වහන්සේ; නිලම්බරෙ, නීලා කාශයෙහි; තාරකි‍තො; තාරකාවන් පිරිවරා යන්නා වු; සසී ඉව, චන්ර්ිලියා මෙන්; තත්ථිව; ඒ වඬ්ක්ර‍මණයෙහි; සත්ත අහානි, සත්දිනක්; වඬ්කමි, සක්මන් කළ සේක.

415. තස්මිං ධරණිප්පදෙසෙ,ඒ පෘතිවිප්රේදෙශයෙහි; කතස්ස, කරන ලද; ථුපස්ස, චෛත්යපයට; අජ්ජ අපි, අද දක්වා ත්; තං එව නාමං අහොසි, ඒ “රත්නවඬ්ක්ර්මණ” යන නාම ය ම වි; දෙවා ව, දෙවියෝ ද; නරා, මනුෂ්ය්යෝ ද; උරගා ව, නාගයෝ ද; මහෙන්ති. (ඒ) පුදත්; තෙන, ඒ කරණ කොට ගෙණ; තෙ, ඔහු තුමු; දිවං පයන්ති, දිව්ය ලොකයට යෙත්.

තුන්වෙනි සති ය යි.

416. තතො, ඉක්බිති සුරාසුරින්ර්; ද, දෙවදානවාධිපතිහු; දුමින්දෂස්ස, බොධිද්රැ.මෙන්ර් ෙදයන්ට; පච්ඡිම උත්තරායං, පසුතුරු (වයඹ) දික්හි; මිහතලෙ, පෘථිවි තලයෙහි; අග්ගං, අග්රර වු; නානා රතනාලයං, අනෙක ප්ර(කාර රත්නමය ප්රාහසාදයක්; මාපිං ස, මැවුහ; සො, ඒ සර්වෙඥයන් වහනසේ; තහිං; ඒ රත්න ගෘහයෙහි (පණවන ලද) ; පල්ලඬ්කවරෙ, උතුම් පළ‍ඟෙහි; නිසජ්ජ, වැඩ හිද -

160 සමන්තකූට වණ්ණ නා

417. සුදුද්දස, ඉතා දුක‍සේ දිටිය හැක්කා වු; අගාධං, අති ගම්භිර වු; අපාර පාරං, නො පැමිණි ය හැකි පරතෙරක් ඇත්තා වු; සමන්තපට්ඨාන, පට්ඨානප්රමකරණ නැමති; තරඞ්ග සඞ්ගිං, රලපතර ඇති; ධම්මොදධිං, සද්ධර්ම් නමැති සමුද්රය ය; ඤාණසුමෙරුමන්ථාප, නුවණ නමැති මහමෙර මිතන්; සාලොල යං. අලලමින්; සත්ත අහානි, සත්දිනක්; ඛෙපයි; ගතකළ සේක.

418. තස්මිං ධරණිපපදෙස, ඒ පෘථිවි ප්රඤදෙශයෙහි; කතස්ස, කරණ ලද; ථුපස්ස, චෛත්යදයට; අජ්ජ අපි, අද දක්වා ත්; තං එව නාමං අහොසි, ඒ (රතනඝර යන) නාම ය ම වි; දෙවා ව; දෙවියෝ ද; කරා, මනුෂ්යමයෝ ද; උරගා ව, සර්පනයෝ ද; මහෙන්ති. (එය ) පුදත්; තෙන, ඒ කරණ‍කොට ගෙණ; තෙ, ඔහු තුමු; දිවං, ස්වර්ග ලොකයට; පයන්ති, යෙත්.

සතරවෙනි සති ය යි.

419. ත‍තො, ඉක්බිති; දෙවාතිදෙවො, දෙවියන්ට අධි දෙව වු; කරුණාගුණග්ගො, කරුණා ගුණයෙන් අග්රව වු; සො ජිනො, ඒ සර්වෙඥයන් වහන්සේ; ගන්ත්වා , (රතනඝරයෙන්) වැඩම්වා; අජපාලමුලෙ, අජපල් නුගරුක් මුල්හි; විමුත්තජං, අර්හත් ඵල නැමැති සමෘධියෙන් හටගන්නා වු; සාදු ඵලං, මධුර පල ය; අනු භො‍න්තො, අනුභව කරමින්; සත්තාහ මත්තං, සත් දිනක් පමණ; අතිවත්තයි. ඉක්ම වු සේක.

420. තදා. එ වෙලෙහි; යා මාරවධු, යම් මාර ස්ත්රින හු; මුනින්දං,, මුනින්ර්. පයන් වහන්සේ; පලොහිතුං, පොළඹවන්ට; පිතුනො. පියමරහු‍ගේ; සක්සා. සමිපයෙන්; ආගතා, පැමිණියාහු ද, තාසං; ඔහුන්ගේ; තං පයොගම්පි, ඒ ප්‍තියෝගය ද; ඉධ, මෙහි; සමුපාගතත්තා; සම්ප්රාකපත හෙයින්; බින්දුපමතතං, අංශුමාත්රෝයක්; කථියතෙ, (මතු) කියනු ලැබේ.

421. තදා, එ සමයෙහි; සමරෙ, යුද්ධයෙහි; ජිනෙන, බුදුන් විසින්; පරාජි‍තො, පරදන ලද; සො මාරො, ඒ වශවර්ති

ගාථා පදගතාත්ථිා 161

මාර තෙම; සොවනකො. ශොක කරන්නේ; පජ්ඣායමානො, සිතිවිලි සිතන්නේ; අථ, නැවත; අධොමුඛො එව, යට බැල මුහුණ ඇත්තේ ම; තුණ්හි, නිශ්ශබ්ද වු යේ; අප ගන්ත්වාො, (ඉන්) බැහැර ගොස්; ඡමායං, පොළොවෙහි; විලිඛං, ඉරි අඳිමින්; නිසිදි, හුන්නේ ය.

422. අයං, මේ තෙම; මං, මා; පරාජි, දිනි ය; මය්හා එව, මාගේ ම; දොසො, දෙෂය වේ; තස්ස, ඔහු‍ෙග්; න (දොසො) , ‍(දොෂයක්) නොවේ; කස්මා, කුමක් හෙයින් ද; අහං, මම; අයං ඉව, මොහු මෙන්; න ආසිං, නො විමි ද (එ හෙයිනි); සීසක්ඛිමංසාදි ව; හිස් - ඇස් - මස් ආදින් ද; පුත්දාරෙ, අඹු දරුවන් ද; තාදං ඉති, නුදුනිමි යි; එවං, මෙ සේ; මනසි කරොන්තො. මෙනෙහි කරමින්; (නිසිදි, හුන්නේය ) .

423. තණ්හා, තෘෂ්ණා ද; අරතී, අරති ද; රගා ව, රගා ද; මකරද්ධජස්ස, මකර ධවජයාගේ; තං පවත්තිං, එ පවත්; සුත්වා්න, අසා; තා චකිතා, බියපත් වු ඔහුතුමු; මාරො, වශවර්ති මාර තෙම; පරිසොවයන්තො, ශොක කරමින්; යත්ථම යම් තැනෙක්හි; අච්ඡි , නැවති උන්නේ ද; තත්ථ;, එ තැනට; ඛණෙන, ක්ෂෙණයකින්; අගමුං, ගියාහු ය.

424. තුසාරබින්දුථ නිවගෙහි, හිම බිඳු වැගිමෙන්; අසාර, නිස්සාර ව; පඞ්කෙරුහාකාර, පද්මාකාර වු; විසාලන්තොතා. විසාලනෙත්රා ඇත්තියො; තත්ථෙ, එහි; තථා, එ සේඤ නිසින්නාං, හුන්නා ව; තං, ඒ වශවර්තිමාරයා; දිස්වාන,දැක; නිස්සාස රුද්ධං. නිඃශ්වාසයේන සිරකරණ ලද ; ගිරං, තෙපුල්; උග්ගිරන්ති, උද්භිරණ ය කරන්නා හු -

425. හා තාත! හා තාත!, අහෝ පියානෙනි! අහෝ පියාණෙනි!; තෙ, නුඹට; ඉදං, මේ; කිං ආසි, කුමක් වි ද; තෙ, නුඹගේ; කිං නට්ඨන්නු, කුමක් නට ද; කිං, කුමක්; පත්ථආසි, තන්නෙහි ද; තෙ, නුඹගේ; ද‍ිසො, සතුරා; කො, කවරෙක්ද; කෙන, කවරෙකු විසින්; පරාජිතො අසි; පරදවන

162 සමන්තකූට වණ්ණන

ලද්දෙහි ද; තො, අපි; කිං; කුමක්; ආනයිස්සාම, ගෙණෙන්නෙමු ද; කං, කවරෙකු; හනාම, නසමු ද; වද; කියමැනවැ යි (කිවු).

426. භොතියෝ, පින්වත් දුහිතෘවරුනි; කිං, කිම; ඉද්ර)නි, දැනි; තත කිත්තිඝොසං. පතළ කිර්තිඝොෂා ඇති; මය්හං, මාගේ; මුඛම්හි, මුවෙහි; මසිමක්ඛයන්තා, දැලි තවරන්නා වු; විස්යං, (මාස්තු) විජිත ‍ය හෝ ගොචර ය; පස්ය්හ, බලාත්කාරයෙන් මැඩ; අතිච්ච, ඉක්ම; යන්තං, යන්නා වු; එතං, මේ; සුද්ධොදනියං, ශුද්ධොදන පුත්රමයා; න පස්සථථ නො දකිව් ද?

427. තාත, පියාණෙනි; මනුස්සභුතං, මනුෂ්යස වුවක්හු; වසං කත්තුං, වසඟ කරන්ට; න භාරියං, බර නො වේ; අම්හං, අ‍පගේ; වසං, වශයට; කො, කවරෙක්; න එති. නො එ ද; තං, ඔහු; ඔත්තං, (මදයෙන්) මත් වු; ගජං ඉව, හස්තියෙකු මෙන්; රාගපාසෙන, කාමරාග නැමැති මලපතින්, සුබන්ධනකං. දැඩි බන්ධ න ඇති කොට; බන්ධිැය, බැඳ; ආනයෙම, ගෙණෙමු.

428. සුභගා, සෞභාග්ය් ඇති; තනුජා, දුවරුනි; අපෙත රාගො, පහවු රාග ඇත්තා වු; අකම්පො, නිශ්චල වු; අරහා, අර්හත් වු බුදුරජ තෙම; මාරස්ස, මාරයාගේ; ධෙය්යංශ, (මාර) ධෙය්යුසඞ්ඛ්යා,ත සංසාර ය; සමතික්කමි, (යම් හෙයකින්) ඉක්මවිම ද; හි. එ හෙයින්; රාගපාසෙන, රාග නැමැති පාශයෙන් (බැද); න ආතතියෝ එව, (හෙතෙම) නොගෙණිය හැක්කේ ම ය; තස්මා, එහෙයින්; සොවාම,ශොක කරමු.

429. සො හි, හෙතෙම වනාහි; සවෙතනො, චෙතනා සහිත වු; මනුස්සභුතො, මනුෂ්යත වු වෙක; චෙ, ඉදින්; අවෙතනං, චෙතනා රහිත වුවක් කරා; සුපාගමාම, එළඹෙමු ද; තං, එය; නො, අපට; වසගා කරොම, වසඟ කරමු; එත්ථ,, මෙහි; කිං ච්ත්තං, ආශ්ව්යු කිම්ද; නො, අපගේ; බලං. ‍ශක්තිය; ඛණෙන, ක්ෂෙණයකින්; පස්සථ, බැලුව මැනව.

ගාථා පදගතාත්ථි 163

430. සුමනොහරෙන, ඉතා මනොඥ වු; රුපෙන, රුපය කරණ කොට ගෙණ, නෙත්තං, නෙත්රව ය ද; ග‍ෙන්ධ න, (මනොඥ වු) ගන්ධඅ ය කරණ කොට ගෙණ; ඝාණා, නාස ය ද; සරෙන, (මනොඥ වු) ස්වර ය කරණ කොට ගෙණ; සවණං, කණ ද; එස්සෙන, (මනොඥ වු) ස්වර්ශ ය කරණ කොට ගෙණ; ගත්තං; ශරිරය ද; රස්සා, (මනොඥ වු) රස ය කරණ කොට ගෙණ; රසඤ්ඤං, දිව ද; කාමජෙන, කාමජ වු; පාසෙන, මලපතින්; මනඤ්ච, සිත ද -

431. සුබාහු පාසෙන, යහපත් බාහු නැමති මලපුඩුවෙන්; තස්ස, ඔහුගේ; ගිවං ච, ශ්රියව ය ද; ධාරිත මාලදාමා, ( අපසිරුරෙහි) දරණ ලද මල් දමනි; බාහුද්වයං ච, හස්තද්වය ද; බන්ධිාත්වා්, බැඳ ගෙණ (අල්වා ගෙණ); තං ඔහු; ඉදානි එව, දැන් ම; ආනයාම, ගෙණෙමු; හි; එ එසේ මැයි; තාත, පියාණෙනි; නො, අප‍ ගේ; බලං, ශක්ති ය; ඉදානි, දැන්; පස්සථ, බැලුව මැනව.

432. තා, ඒ මාරදුහිතෘහු; එවං, මෙසේ; පගබ්හිතං. බුහුටි වු; වචනං වත්වාෙනං, තෙපුල් බැණ; පිතුස්ස, පියාගේ; පාදානි, පාදයන්ට; පණම්ම, ප්රවණාම කොට; මාරාරි, මාරශ ත්රැ වු බුදුරජානන් වහන්සේ; විරොවමානො, බබලමින්; යත්ථ;, යම් තැනෙක්හි; අච්ඡි, නැවතී වැඩඋන් සේක ද; උද්ග්ග චිත්තා; ඔදවැඩි සිත් ඇත්තියෝ; තත්ථ ; එතනට; ඛිප්පං, වහා; අගමුං, ගියෝ.

433. සාමොද, ආමොද සහිත වු හෙවත් ඉතා දුර හමන සුවඳ සහිත වු; මාලාකුල, මල්දමින් ගැවසි ගත්; කෙසභාර, කෙස්වැටි හා; ප‍යොධරා, පියයුරු ඇති; කුඞ්කුම, කොකුම් කළලින්; හාරිහාරා, ම‍නොඥ වු මුක්තාභාර ඇති; බිම්බාධරා, බිඹුපල වැනි තොල් ඇති; චාරු සභා පහාසා. මනොඥ වු සභ්යි වාග්විලාස ඇති; ජනමානසානි, දනන් සිත්; උම්මාදයන්ති, උමතු කරන්නා වු -

434. විලොක‍ෙන්න එව, බැලිමෙන් ම; ධිතිං, (ලෞකික ජනයන්ගේ) ශක්ති ; හරන්ති, පැහැර ගන්නා වු; තා, ඒ

164 සමන්තකූට වණ්ණනා

මාරධිතෘහු; මුද්ධොන, ශෘඞ්ගාර රසයෙන්; මිස්සං, මිශ්රෞ වු; මධුරෙ, මාධුය්ය්, ත රසයෙහි; නිමුග්ගං, නිමග්න වු; සෙනහෙන, ප්රෙ ම නැමති තෛලයෙන්; තින්තං. තෙත් වු; රසතො, රස වශයෙන්; අනුවිද්ධං, ඕවිදුනා ලද: හදයඞ්ගමං, ලයානුගත වු; වාචං, වචන ය; භාසිංසු, බිණුහ; (හේ කෙසේ ද ය ත්?)

435. සාමි, ස්වාමිනි. (නුඹවහන්සේ); වසන්තකන්තො. පුෂ්පවාණයාමෙන් වු යේ; නවයොබ්බනො අසි, අභිනව යෞවනය ඇත්තෙහි ය; සුවණ්ණ වණ්වණො, සවර්ණභ වර්ණව වු යේ; හද යඞ්ගමො අසි, හෘදයඞ්ගම වෙහි ය; එකො, හුදකල‍ා වු යේ; වටස්ස මුලෙ, නුගරුක් මුල, නිසින්නො අසි, හුන්නේ වෙහි ය; තුයහං, නුඹ වහන්සේගේ; සීමනතිනී, කාන්තා තොමෝ; කුහින්නු කොයි ද?

436. සාමි, ස්වාමිනි; තරඞ්ගහිතො, රලින් හීන වු; තරඞ්ග මාලි අපි. සමුද්ර ය තෙමේ ද; සසඞ්කහීනා. චන්ර් ේනයාගෙන් හීන වු; රජනී ච, රාත්රි තොමෝ ද; හංසාලි හීනා, හංසශ්රෙනණින් හෝ හංසයන්ගෙන් හා භෘඞ්ගයන්ගෙන් හින වු; සුඵුල්ලා, සුත්ඵුල්ල වු; සරසී, විල ද; කන්තා විරතො; කාන්තා රහිත වු; ධවො අපි. වල්ලභ තෙමේ ද; න භාති, නො බබල යි

437. වසන්තකා‍ලො ව, වසන්තකාලය ද; (හොති, ඇති වේ); වනං ව. වනය ද; සුඵුල්ලං, සුත්ඵුල්ල යි; නිසාකරාභා, චන්ර් නීකාන්ති ය ද (ඇති වේ); භමරාලිගීතං, භෘඞ්ගශ්රෙුණි නාද ය ද( ඇති වේ); සුගන්ධං, සුවඳැති වු; මන්දාි, මඳ වු; සමීරා, පවන්හු ද; උපගතා. පැමිණියාහු ය; ත්වදම්පි ච, නුඹ වහන්සේ ත්; යොබ්බන්තෙ, යෞවනයෙන්; විරොවසි, බබලන්නෙහි ය.

438. මයං අපි ච, අපි ද; එත්‍ථ එව, මෙහි ම; සමගතා අම්හ, සම්ප්රාතප්තයෝ වම්හ; (ඒ ආ අපි ත්); මනොනුකූලා ච, චිත්තානුකූල වුවෝ ද; මනුඤ්ඤ රූපා, මනොඥ (දෙහ) ස්වරුප ඇත්තියෝ ද(වෙමු); අජ්ජ, අද; සමාගතො, සම්ප්රාතප්ත වු; සකාම දාහෝ, කාමදාහ සහිත වු; කාමාකරො, කාමාකර තෙම;

ගාථා පදගතාත්ථිු 165

නො, අපට; ඉදානි, දැන්; කින්නු කරොති, කුමක් නම් ‍කෙ රේද; නොහොත්; කාමාකරො. කාමාකර වු යේ; අජ්ජ, අද; කින්නු කරොත්; සඞ්ගම ය කෙරේ ද; නො, අපගේ; සො කාමදහො, ඒ කාමදාහය තෙම; ඉදානි, දැන්; සාමගතො, සම්ප්රාහපතයි; නොහොත් - අජ්ජ, අද; සකාම දාහෝ; කාමදාහ සහිත වු යේ හෝ ස්වකිය කාමදාහ ඇත්තේ; කින්නු කරොති, (සඞ්ගමය) කෙරේ දැ යි; කාමාකරො, අනඞ්ග තෙම; ඉදානි, දැන්; නො, අපට; සමාගතො. සඞ්ගත වුයේ ය.

439. සාමි. ස්වාමිනි; තෙ, නුඹ වහන්සේගේ; ඊදිසාං, මෙ වැනි වු; යොබ්බන රූපසාරං, යෞවන ස්වරුපයෙන් සාර වු; සුවිග්ගගං. යහපත් ශරිර ය; චීවරෙන, සිවුරෙන්; මා ඡාදය, නො වැසුම මැනව; තෙතෙව, එ හෙයින් ම; තව, නුඹ වහන්සේගේ; දිසාභුතෙ, දාසි ජනයාට; දාහං මාදෙහි; දාහ නො දෙනු මැනව; තෙනෙව, එ හෙයින් ම; තව, නුඹ වහන්සේගේ; දාසිභුතෙ, දාසි ජනයාට; දාහං මාදෙහි, දාහ නො දෙනු මැනව; නො නෙත්තමනම්හි, අපගේ නුවන් සිත්හි; දාහං, දැවිල්ල; මාදෙහි, නො දෙනු මැනවි.

440. සාමි, ස්වාමිනි, අරුණ පානිපාදෙ, අරුනුවන් අත්පාහි; නඛංසු. නියරැස් නැමැති; සු‍ත්තෙ, හුයෙහි; නෙත්ත, නෙත්රො නමැති; ඉඳුනිල් මැණික්; ආවුණ‍න්තො ඉව, අවුණන්නෙක් මෙන්; ත්වං;, නුඹවහන්සේ; අච්ඡි, හුන්නෙහි ය; නො, අපගේ; මුඛම්බුජෙසු, මුවපියුම්හි; තෙ, නුඹවහන්සේගේ; නයනාලිමාලි. නෙත්රව නැමති භෘඞ්ග ශ්රෙුණිහු; කි, න එන්ති, කුමැ යි නො එද්ද?

441. ධිර, ධිරයන් වහන්ස; ත්වංර, නුඹවහන්සේ; සුධා, සුණු ය; සිලා. ගල් ය; ගිඤ්ජක, උළු ය; ලොභ, ලොහෝ ය; දාරු, දැව ය යන; ජාතෙහි, වර්ගයවලින්; න නිම්මිතොසි. නිර්මිත වුයේ නො වෙහි ය; රුපි අසි, රුපයක් ඇත්තෙහි ය; සො ‍ම්මො අසි, සෞම්යිවෙහි ය; සාමි, සාමිනි; තාථා අපි. එතකු දු වුව ත්; කිං, කිම; කාමරාගං, කාමාශාව; මනසා, සිතින්; නුදෙසි, දුරුකෙරෙහි ද?

166 සමන්තකූට වණ්ණනා

442. අයං බාලා ච, මේ තරුණි තොමෝ ද; රතිසු, කාම රතියෙහි; චතුරා, දක්ෂ ය; බාලා ඉති. බාලා ය යි; මානසම්ගි, සිත්හි; කඞ්ඛං, සැක ය; ජහ, හරු; කිං, කිම; සම්පඵුල්ලා, මනාව පිපියා වු මඤ්ඡරි, මල්කැණ, මතතාලිරාජෙ, මත් වු භෘඞ්ගරාජයා; පරිච්ම්බමානෙ, පිරිසුඹුනා කල්හි; පහිජ්ජති. බි‍ඳේ ද? (නො බි‍ඳේ ම ය).

443. අයං රාමා ච, මේ ස්ත්‍රිතොමෝ ද; රමණිය රූපා. රමණ ය කටයුතු රුප ඇත්ති ය; පිණ පිරුණා වු; ඌරු, සක්ථි හා; ගණ්ඩා, කොපුල්තල ඇත්ති ය; කුවමණ්ඩලා ව, ( එ සේ ම පිරුණු) පියයුරු මඬුලු ද ඇත්ති ය; හංසො, හංසයෙක්; ඵුල්ලක්ඤ්ජෙ, පිපි පියුමෙහි; කෙසර සම්පගිද්ධො. කිඤ්ජල්කාසක්ත වු‍ යේ; යථා, යම් සේ ද (එසේ) තං කාමිනිං, ඒ ස්ත්රිෙයට; කාමය, කැමති වෙව.

444. දුබ්භගත්තා, දුර්භාග්යතබැවින් හෝ, දුර්භාමග්යා ත්මක වු; සත්තා. සත්වගයෝ; චින්තාමණිං, සිතුමිණිරුවනක් කරා ද; භද්දඝටං, භද්රමඝටයක් කරා ද; කප්පතරුං, කල්පවෘක්ෂතයක් කරා ද; සමාපජ්ජ, පැමිණ, දිළිද්දභාවා, දිළිඳු බැවින්; ඛලු, එකාන්තයෙන්; නාපෙන්ති. (යම් සේ) පහනොවෙද් ද; නො, අපට; තව පාදසෙවා, ඔබ වහන්සේගේ පාදසෙවන ය හෝ පා සෙවිමෙන්; තතෙව ආසි, එසේ ම වි‍.

445. එවං හි, මෙසේ වනාහි; රඤ්ජන මඤ්ජුභාසා, සිත් අල වන මිහිරි තෙපුල් ඇති; තා, ඔහුතුමු; වෙසානි, වෙසයන්; එකං සහස්සඤ්ච, එක් දහසක් ද; අට්ඨසතානි. අටසියයක් ද; (එක්දාස් අටසියයක් වේසයන්); සම්මා, මනාකොට; අභින්ම්මිණිත්වාර. නිර්මිතකොටගෙණ; බහුධා, බො‍හෝ සෙයින්; තං මුනින්දංත, ඒ මුනින්ර්්ද යන් වහන්සේ; පලොභයුං, ප්රමලොභ කර විමට තැත්කළාහු ය.

ගාථා පදගතාත්ථිො 167

ඉකිබිති තෘෂ්ණා තොමෝ කියන්නි -

446. යක්ඛොසි, යකෙක් වෙහි ද; මත්තො අසි, මත් වු යේ වෙහි ද; සිලාමයො අසි, සෙල්මුවා වෙහි ද; අථ නැවත; අචෙතනො අසි, වෙතනා රහිතයෙක් වෙහි ද; අයොමයො අසි, යමුවාවෙහි ද; හි (යස්මා), යම් හෙයකින්; වෙ, ඉදින්; අනෙත උපායෙන, මෙ උපායෙන්; අවිත‍රාගං, පහ නොකළ රාග ඇත්තා වු; සවෙත්නං, වෙතනා සහිත වුවකු කරා; උපසඞ්කමාව, (අපි) එලඹෙමු ද?

447. හි, එකාන්තයෙන්; තස්ස, ඔහුගේ; හදයං, ලය; ඛිප්පං, වහා; එලෙය්යම, පැලෙන්නේ ය; උණ්හං රත්තං වා, උණුලේ හෝ; මුඛතෝ. මුඛයෙන්; උග්ගමෙය්‍ය, උතු‍රන් නේ ය; ඛිප්පං, වහාඤ චිත්කේඛපං වා සියා, ‘චිත්ත‍ෙක්ෂ,යෙක්’ හෝ වන්නේ ය; අපි; තව ද; සො, හෙතෙම; උම්මාද භාවාං වා, උමතු බවට හෝ; පාපු‍ණෙය්යය, පැමිණෙන්නේ යි.

448. පලුත්තො, කපන ලද්දා වු; හරිතො. හරිද්වර්ණ වු (අමුවු); නළො, බටකොපිලක් හෝ තණපතක්; උපලම්හි ඛිත්තො, ගලෙක්හි දමන ලද්දේ; ආතපෙන. අව්වෙන්; යථා සුස්සති, යම් සේ වියලේ ද; එවං, එසේ; සො, හෙතෙම; විසුස්සෙති, වියලෙන්නේ ය; විසාදං එති, ඛෙදයට පැමිණේ; මුච්ඡති. මුරුජිත වේ; මුයහති. මුළා වේ; දුක්ඛං එති, දුකට පැමිණෙයි.

449. සොකාචකිණ්ණො, (සිතෙහි හටගත්) ශොකයෙන් වසන ලද්දෙහි; වනම්හි, වේනෙහි; ඣායසි නු; සිතිවිලි සිත (මෙන් හිඳි) න්නෙහි ද; විත්තං, වස්තු සියයක් ‍හෝ දහසක් හෝ); ජිතො නු, පැරදුනෙහි ද; උද, නොහොත්; පත්ථ,යාතො; (වෙනයම් කිසිවක්) පතන්නෙහි ද; ගාමස්මිං, (ඇතුළු) ගමෙහි; කිඤ්චි ආගුං, (අනුන් මුව දක්නට ත් නොහමින් වල්හි හැසිරෙන්නේ ප්ර(මාණාතික්රසන්ත) කිසියම් පාපකර්ම (අපරාධ) යක්; අකාසි නු, කිමෙක කෙළෙහි ද; කස්වා, (නැත හොත්) කවර හෙයකින්; ජනෙන, ජනයා සමග, සක්ඛිං

168 සමන්තකූට වණ්ණනා

න කරොසි, සෞභාදිය (මිතුරු බැව්) හෝ ඇස් හමු බව නො කෙරෙහි දැ (යි විතාළි )

බුදුහු වදාරණ සේක් - 450. අහං, මම; එකො, හුදකාල වු යෙමි; ඣායං, ධ්යානන කරමින්; පියසාතරුපං. ප්රිමයස්වරුප සුඛස්වරුප වු; සෙතං, ක්ලෙශසෙනාව; ජෙත්වාරන, නසා; අත්ථිසස්ස පත්තිං, (එකාන්ත) හිතාත්ථිජ ප්රා ප්තිය වු (නොහොත්) ආත්මාත්ථිදයාගේ පැමිණිම වු; හදයස්ස සන්තිං, (පරම) චිත්තොපසම (චිත්තශන්ති) සඞ්ඛ්යාණත වු; සුඛං, (අර්හත්) සැප ය; අනුබොධිං, අනුක්රිමයෙන් (මාර්ගාපට්පාටියෙන්) අවබොධ කෙළෙමි (ප්රංතිවෙධ කෙළෙමි). තස්ම, එහෙයින්; ජනෙන, ජනයා සමග; සක්ඛිං, මිත්ර්සන්ථතවය හෝ ඇස්හමු බව; න කරොමි, නො කෙරෙමි’ (යි වදාළෝ)

451. කො සපඤ්ඤෙ, කි නම් නුවණැත්තෙක්; දහනෙන. ගින්නෙන්; පලුට්ඨගත්තං, පුලුටු වු ගාත්රන ඇති; මක්කටිං, වැඳිරියක් ද; විජ්ගුඡඡනියං. විශෙෂයෙන් පිළිකුල් කටයුතු වු; සුසානපෙතිං ච, ශ්මසාන ප්රෙංතියක් ද; ජෙගුච්ඡියං, පිළිකුල් කටයුතු වු හෝ පිළිකුලෙහි හටගත්තා වු; ජඞ්ගම මිළග රාසිං, ගමන්ගත් අශුවිරැසක් ද; දිස්වාන, දැක; තං, ඒ; වරයෙ, පන්නේ ද (නො පතන්නේ මැ යි)

මෙ (ඉහත කි ගාථා) දෙක (දෙශනා) පාලියෙහි යි.

ඉකිබිති - අරති තොමො කියන්නී -

452. ඉඨර්‍, මේ (ලොකයෙහි) හි; කථං විහාරි, කෙසේ (කි නම් ධ්යානන සමාපත්තියක්නි යුක්ත ව) වාස ය කරණ සුලු වු; බහුලො ව, (ඒ කි නම් විභරණයක්) බහුල කොටත් ඇති; භික්ඛුි, භික්ෂු්තෙම; ප‍ෙඤ්චාඝතිණ්ණො, පඤ්චාද්වාරික ‍ක්ලෙශෞඝය තරණ ය කෙළේ; ඡට්ඨං, (මොනද්වාරික) සවෙනි, ක්ලෙශෞඝ ය; අතරි, තරණ ය කෙළේ ද, කාමසඤ්ඤ

ගාථා පදගතාත්ථිත 169

කාමසංඥාවෝ, කථං ඣායිං, කෙසේ (කි නම් ධ්යාෙනයක්) ධ්යා,න කරණ සුලු වු; බහුලං, (ඒ කි නම් විහරණයක්) බහුල ‍කොට ඇත්තා වු; තං, ඒ පුද්ගලයා (නොහොත්) ඔබ; අලද්ධා, නොලැබ; පරිබාහිරා හොන්ති. හාත්පසින් බැහැර වෙද්දැ (යි විතාළි)

බුදුහු වදාරණුවෝ

453. පස්සද්ධකායෝ, (චතුත්ථි්ධ්යා නයෙන් ආශ්වාස - ප්රභශ්වාසකාය මැඩපැවැත් වු හෙයින්) සංසිඳුනු කය ඇති; සුවිමත්ත චිත්තො, (අභිත්ඵල විමුක්තියෙන්) මනාකොට මිදුනු සිත් ඇති; අසඞ්ඛ‍රානො. (පුණ්යානහිසංස්කාරාදි ත්රිිවිධ අහිසංසකාරයන්) අභිසංස්කරන ය නො කරන්නා වු; සතිම, සමෘතිමත් වු; අනොකො, (කාමසඞ්ඛ්යානත) ආල ය රහිත වු (උත්තම) පුද්ගල තෙම; ධම්මං, (චතුස්සත්ය්) ධර්මක ; අඤ්ඤය. දාන; අවිතක්කඣායි, විතර්ක රහිත (චතුත්ථිමධ්යාිනයෙන්) ධ්යාධන කරණ සුලුවුයේ; න කුප්පති, (ව්යා්පාද සඞ්ඛ්යා ත දෙවෂ විසින්) නොකිපේ, නස්සරති) (කාමච්ඡන්ද සඞ්ඛ්යාකත රාග විසින්) සිහි නො කෙරේ; නො හොත්) අස්ස, ඒ උතුම් පුගුල්හට; න රති. (කාමච්ඡන්දත සඞ්ඛ්යානත) ඇල්මක් නැති; න ථිනො, (මොහු විසින්) සත්යාුන ඇත්තේ නො වේ(ථිනමිද්ධාදි ශෙෂනිවරණ රහිත වු යේ යථොක්ත ක්ර‍මයෙන් දෙ අඩ දහසක් කෙලශප්රතහාණියෙන් ක්ෂිාණා ශ්රයව‍ වෙයි සේ යි)

454. ඉධ, මේ ශාසනයෙහි; එවං විහාරි, මෙසේ (මෙ නම් ධ්යායන සමාපත්තියකින් යුක්ත ව) වාසය කරණ සුලු වු; බහුලො ව, (ඒ එනම් විහරණයක්) බහුලකොට ඇති; භික්ඛු, භික්ෂුෙ තෙම; ප‍ෙඤ්චාඝතිණ්ණො, පඤ්චද්වාරික ක්ලෙශෞඝ ය තරණය කෙළේ(හෙවත්) ඔරම්භාගිය සඤ්ඤෙජනයන් තරණය කෙළේ. ඡට්ඨං, සවෙනි වු (මනොද්වාරික) ‍ක්ලෙශෞඝය (හෙවත්) උද්ධම්භාගිය සඤ්ඤෙජන; අතරි, තරණය කෙ ළේ ය; කාමසඤ්ඤ, කාමසංඥාවෝ. එවං ඣායි, මෙසේ ධ්යාරන

170 සමන්තකකූට වණ්ණනා

කරණ සුලුවු; බහුලං, (ඒ ධයාන විහරණ) බහුලකොට ඇති; තං. ඒ උත්තම පුද්ගලයා; අලද්ධා, (කාමපාශයෙන් අල්වාගණු) නො ලැබ; පරිබාහිරා හොන්ත, හාත්පසින් බැහැර වෙත් ( යි වදාළෝ)

ඉක්බිති රගා තොමෝ කියන්නි .

455. ගණසඞ්ඝවාරි, ගණයා කෙරෙහි හා සඞ්ඝයා කෙරෙහි ද හැසිරෙණ සුලු වු ශාස්තෘන් වහන්සේ; තණ්හා, (එක සිය අටක් ප්ර භෙද ඇති) තෘෂ්ණාව ; අච්ඡෙච්ඡි, මුලින් ම සිඳ ලුයේ ය; සද්ධා, (සද්දහන ලක්ෂාෙණ) ශ්රනද්ධා ඇති; බහු ව, (අන්යඇ වු) බො‍හෝ ජනයෝ ද; අද්ධා එකාන්තයෙන්; තරිස්සන්ති. (යථොක්තෞඝයන්) තරණ ය කරන්නාහු ය. අනොකො. කාමාල ය රහිත් වු; අයං, මේ ශාස්තෘන් වහන්සේ, මච්චුරාජස්ස, මෘත්යුවරාජයාගේ (අතින්); බහු ජනතං. බෝහෝ ජන සමුහයා; අච්ඡිච්ච, සිඳගෙණ, වත, එකාන්තයෙන්, පාරං, (නිර්වාෝණ සඞ්ඛ්යාජත) පරතෙරට; නෙස්සති, පමුණුවන්නේ ය (යි කි)

බුදුහු වදාරණි සේක් -

456. මහාවීරා. මහාවිර වු; තථාගතා. සර්වනඥවරයෝ; සද්ධම්මෙන, යහපත් ධර්මර ය කරණකොට ගෙණ; වෙ. ‍එකාන්තයෙන්; නයන්ති. (නිර්වාරණපාරයට තුමු) පැමිණෙත් - ‍(නොහොත් ජනයන්) පමුණු වත්; වජාන්තං, (චතුස්සත්ය ) දන්නා උත්තමයන්; ධම්මෙන, (මනා) ධර්ම,යෙන්; නයමානාතං, (නිර්වාතණ පාරයට) පැමිණෙන කල්හි දෝ හෝ නොහොත් “නයමාන්න” සත්වවයන් නිවණට පමුණු වන්නා වු; විජානතං. චතුස්සත්ය ය දන්නවුන්ට; කා උසුයා, කුමන දොස් පහළ කිරිමනේ දැ (යි වදාළෝ)

මේ ගාථාපස දෙශනා පාලියෙහි යි.

ගාථා පදගතාත්ථිා 171

457. පමත්තබන්ධුහස්ස. මාරයාගේ; රගාදිරාමා, (දුහිතෘ වු) රාගාදි මාරාඞ්ගනාවෝ; ජිනස්ස, සර්වාඥයන් වහන්සේගේ; තං, ධම්මවරං. ඒ උතුම් ධර්මඞ ය; සුත්වාාන, අසා; තං, උන්වහන්සේ; පලොහිතුං, පොළොඹවන්ට; නෙව සමත්ථවකා, නො පොසත් වුවොම; පිතුනො සකාසං, පියහු සමිපයට; බිප්පං, වහා; අගංසු, ගියාහු යි.

458. මාරො. මාරතෙම; තදා; එකල්හි; ආරාව, දුරදිම; සමෙක්ඛමානො, බලන්නේ; කෙවලං එව, හුදකාලව ම (හෙවත් කැඳවාගෙණෙන කැමති වු මුනිඳුන් හර තින් ව ම); ආගතා. ආවා වු; තායො, ඒ මාරදුහිතෘන; දිස්වා, දැක; කාමං, (තොප) කැමිත සේ; මම භාසිතානි, මො වදන්; මා කත්ථල, (තෙපි) නො කළහු ය; මිගතණ්හිකාපං, මිරිගු දිය; පාතුං, බොන්ට; කාමා අත්ථිද, කැමිත්තො වහුය (යි කි) .

459. බාලා, බාල (අඥාන සත්රිථ) යෙනි; කුමුද නාළෙහි, කුමුදු නළවලින්; පබ්බතං, පර්වපත ය; අභිමන්ථාථ මථන ය කරව් ද; ගිරිං, පර්වළත ය; නඛෙන, නියෙන්; ඛදාථ, කන්නහු ද?

460. සිරසි, මස්තකයෙහි; සෙලං, ඌහව්ච. (මහ කුළු‍ ගෙයක් පමණ) ගලක් ඔසවා තබා; පතාලෙ, පාතිලයෙහි; ගාධං එසථ ඉව, පිහිට සොයන්නාක් මෙන් වහු ය; උරසි; ලයෙහි; ඛානුං ආසජ්ජ ඉව, කනුවක් පහරා (කැණ) මෙන්; නිබ්බිජ්ජ, (තමන් ගිය කරුණෙහි) කලකිරි; ගොතමා, ගෞතම සර්ව ඥයා කෙරෙන්; අපෙථ, (තෙපි) පහවන්නහු ය යි (මාරතෙම කි).

මෙ ගාථාදෙක (දෙශනා) පාලියෙහි යි.

461. විමනො. පෙරළුනු (නොසතුටු) සිත් ඇති; සො මා රො, ඒ මාරතෙම; එවං වත්වාෙන, මෙ සේ (යථොක්තාකාරයෙන්) කියා; සධිතුකො, (තමන්) දුහිතෘන් සහිත වුයේ;

172. සමන්තකූට වණ්ණනා

සං භවනං, ස්වකිය (මාර) භවනයට; පයාසි, ගියේ ය, අථ, ඉක්බිති; රාගා පරිමුත්තවිත්තො. රාගයෙන් මිදුන සිත් ඇති; සත්ථාය, ශාස්තෘන් වහනසේ; තස්මිං, ඒ අජ්පල් නුගරුක සමිපයෙහි; සත්ත දිවසානි. සත්දිනක්; ජහාසි, හැරියේ (ඉක්මවුයේ) යි.

462. සබ්බෙ, සියල්ලෝ; තෙත අනුභුතමත්තෙන, උන් වහන්සේ විසින් ඒ පරිභුක්තමාත්රය ය හෙතුකෙට ගෙණ; තං සාඛිවරං අපි, ඒ උතුම් අජපල් නුගරුක පවා; අජ්ජ, අපි. අද දක්වා ත්; මහෙන්ති. පුදත්, තෙත එව, ඒ (කුශල කර්ම ය) හෙතුකොටගෙණ ම; තෙ, ඒ පුජාකරන්නෝ; සග්ගගතා. ස්වර්ගලස්ථවුවාහු; විමානෙ, (දෙවි) විමන්හි; අනුපමෙහි, අප්රඒමාණ වු ‍හෝ උපමා රහිත වු; කාමෙහි, කාම (සම්පත්ති) යෙන් යුක්ත ව; මොදන්ති, සතු‍ටු වෙති.

පස්වෙනි සතිය යි.

463. තතො. එතැනිනි; මුනි‍ෙන්ර් ම, මුනිද්රරයන් වහන්සේ; ගනත්වාර, වැඩමවා; යුගන්ධුරෙ, යුගඳුරු මුදුනෙහි (බබලන් නා වු); බාලරවි ඉව, ලහිරු මෙන්; රංසි ජාලාභි, (ෂඩ්වර්ණඳ ඝනබුද්ධ) රසමිජාලායෙන්; ලොකං, ලොව; පරිපුරයන්තො, පුරවමින්; මුවලින්දුමුලෙ, මුචලින්ද වෘක්ෂන සමිපයෙහි; පවරාසනම්හි, උත්තමාසන මසතකයෙහි; නිසිදි, වැඩහුන් සේක.

464. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; ජලදා සතෙහි; සියගණන් වලා පටලින් උපලක්ෂි්ත ව; ඛං, අහස; පපුරයං, පුරවිමන්; ථනයං, ගර්ජනාකරන්නා වු; සවිජ්ජු, විදුලි සහිත වු; සසීත වාතො. සීතල වාත සහිත වු; අම්බුධාරං, ජලධාරාව; කිරං, විසුරුවන්නා වු; මෙඝො, මෙඝයෙක්තෙම; විසකණ්ඨිකාහි. බලකාවන් කරණකොට ගෙණ; විරොවමානො. බබලමින්; ආග, ආයේ ය.

465. අමන්ද , මඳනො වු (ඉතා බොහෝ වු); න‍ෙන්ද,‍, සතුටු ඇත්තා වු; මුවලින්ද.භොගි, මුදලිඳු නම් නාරදතෙම; මුවලින්ද; මුලෙ, මිදෙල්ල‍ රුක මුල (වැඩහුන්); මුනින්දංි, මුනිද්රලයන්

ගාථා පදගතාත්ථින 173

වහන්සේ; දිස්වා, දැක; සඵණෙ, පෙණ සහිත වුයේ; විසාල, මහත් වු; භොගා, දරණ වැලින්; පරික්ඛිපිත්වා න, පරික්ෂුප ‍කොට; එණෙන, පෙණපතින්; සම්මා, මනාකොට; ඡාදෙත්වා,, වසා -

466. අජ්ඣෙසි, ආරාධනා කෙළේ ය; තදා, එ කල්හි; සුවි මුත්තවිත්තො. (ක්ලේශයන් කෙරෙන්) මනාව මිදුනු සිත් ඇති; සො සත්ථා්, ඒ ශාස්තෘන් වහන්ඣසේ; තස්ස, ඒ නාගෙන්ර්ිද යන්ට; අනුග්ගාහාය, අනුග්රුහ පි‍ණිස; ගන්ත්වාධ, වැඩ; භුජගාස නම්හි, නාගසන (මස්තක) යෙහි; රුපිය මන්දි්රෙ ඉව; රිදි මැඳුරෙක්හි මෙන්; සත්තාහ මත්තං, සජතාහ මාත්රසයක්; නිසිදි, වැඩහුන් සේක.

467. තෙන. ඒ (අපගේ) ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින්; අනුභුතමත්තෙන, පරිභුක්ත මාත්රැයෙන්; සබ්බෙ, සියල්ලො; තං සාඛිවරං අපි, ඒ උතුම් මුවලින්ද් වෘක්ෂබය ද; අජ්ජ අපි, අද දක්වාත්; මහෙන්ති, පුදත්; තෙ, ඒ පුජකයෝ; තෙන එව, ඒ කරණ කෙට ගෙණ ම; සග්ග ගතා; ස්වර්ගංස්ථ වු වාහු; විමානෙ, (දෙවි) විමන්හි; අනුපමෙහි, අතුල්යව වු; කාමෙහි, කාමසම්පත්තියෙන්; මොදන්ති. සතුටු වෙත්.

සවෙනි සතිය යි.

468. තතො. ඉක්බිති; කරුණාගුණග්ගො, කුළුණුගුණින් අගපැමිණියා ව; යතිරාජ රාජා, යතිරාජෙන්ර්ණ යන් වහන්සෙ; අපගනත්වා;, (ඉන්) පහ ව වැඩ; රාජයාතනස්ස මුලෙ, කිරිපලු රුක්මුල්හි; විමුත්තිජං, විමුක්තියෙන් හටගත්තා වු; පිතිසුඛං, ප්රිපතිසැප; අනුභොන්තො, බුදින් සේක; සත්තාහ මත්තං, සතියක් පමණ; නිසිදා, වැඩහුන් සේක.

469. තෙන,ඒ (අපගේ) ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින්; අනුභුත මත්තෙන, පරිභුක්ත මාත්රනයෙන් ; සබ්බෙ, සියල්ලෝ; තං සාඛිවරම්පි, ඒ උතුම් රාජයත්න වෘක්ෂර ය ද; අජ්ජ අපි, අද දක්වා ත්; මහෙන්ති, පුදත්; තෙ. ඒ පුදන්නෝ; තෙන එව,

174 සමන්තකූට වණ්ණනා

ඒ කරණ කොට ගෙණ ම; සග්ගතා, සවර්ග ස්ථ වු වාහු; විමානෙ, දෙව් විමන්හි; අනුපමෙහි, අතුල්යප වු, කාමෙහි, කාම සම්පත්තියෙන්; මොදන්ති. සතුටු වෙත්.

සත්වෙන් සතිය යි.

470. ආහාරකිච්චාදි, ආහාර කෘත්යාලදියෙන්; විවජජිතස්ස, තොර වු; විමුත්තිජාති, විමුක්තිජ වු; සු‍ෙඛ, සුවයන්, අනුභොනතස්ස. අනුභව කරන්නා වු; සම්පිණිතඞ්ගස්ස, පිණි ගිය ශරිරාවයව ඇත්තා වු; තස්ස ජිනස්ස, ඒ සර්විඥයන් වහන්සේට; ඉති, මෙ සේ; සත්ත සත්තදිනානි, සත් සතියක්; අච්චගුං, ඉක්ම ගියාහු යි.

471. තතො, ඉක්බිති; දෙවානමි‍ෙන්ද න, ශක්රතදෙවෙන්ර් ිමයන් විසින්; උපනීත, එලවන ලද; මුඛොදකාදිං. මුවදෙවුනි දිය ආදි ය; පරිභුඤ්ජියාත, පරිභොග කොට; යතිරාජ රාජෙ, යතීන්ර්‍ රාජ‍ වු සර්වභඥයන් වහන්ිසේ; නිසින්නමත්තෙ, වැඩහුන් පමණ කල්හි; දෙව වාණිජා, (තපුස්ස භල්ලික යන) දෙබෑ වෙළෙන්දෝ; ඛණෙත, ක්ෂිණයකින්; තත්ථ්, එහි; අගමුං, ගියාහු යි.

472. දෙවවරෙන, දෙවොත්තමයකු විසින්; සම්මා, මානා කොට; උස්සාහිතා, උත්සාහවත් කරන ලද්දා වු; තස්ස, ඒ දෙවියාගේ; සාලොහිතා (පුර්ව ජන්මයෙහි) සහලේ නෑ වු; තපුස්ස භලලිකා, ත්රහපුස්සක - භල්ලික ය යන; තෙ, එ වෙණඳ දෙබෑයෝ; සාදුං, මිහිරි වු; මන්ථං් ව, හත්වට ද; මධුපිණ්ඩි කඤ්ච, මි පිඬු ද; ආදාය, ගෙණ; නාථං, සර්ව‍ඥයන් වහන්සේට; ඉදං, මෙ ; අබ්රැඳවුං, කිවු.

473. ධිර, ධිරයන්වන්ස; තො, අපට; අනුග්ගහාය, අනුග්රයහ පිණිස; ඉදං හි දානං, මේ දාන ය; පටිගගහෙත්වාු, පිළිගෙණ; පරිභුඤ්ජ, වැළඳුව මානව; තං, එය; අනාගතෙසු, අනාගත වු; අනප්ප කප්පෙසු, බොහෝ වු කල්පයනහි; හිතාය. හිත (වැඩ) පිණිසද; සුඛායව, සැප පිණිස ද; හොති එව, වේ මැයි.

ගාථා පදගතාත්ථි 175

474. මුනි, සර්ව ඥයන් වහන්සේ; පච්චග්ඝ සිලාමයෙන; අලුත් සෙල්මුවා වු; දෙවදින්න (සිව්වරන්) දෙවිය්න විසින් දෙන ලද; පත්තෙන, පාත්රෙයෙන්; පටිග්ගහෙත්වාද, පිළිගෙණ; භුත්වාණන, වළඳා; තෙසා, ඔවුන්ට; අනුමොදනත්ථා්, භුක්තානුමොදනා පිණිස; පසත්ථංත, ප්රිශස්ත වු; වරදං, උත්තම නිර්වා්ණ ය දෙන්නා වු ධම්මං, ධර්මගයක්; දෙසෙයි, දෙසු සේක.

475. දෙව භාතිකා වාණිජකා, දෙබෑ වෙළෙන්දො; ජිනස්ස, සර්ව‍ඥයන් වහන්සේගේ; ධම්මං, ධර්මර ය; සුණිත්වා්න, අසා; පසන්නවිත්තා, පහන් සිත් ඇත්තාහු; දෙවවාචික උපාසකතං, දෙවවාචික උපාසකත්වුයට; ග‍තා ආසුං, ගියෝ වුහ; (බුත් සරණ හා දහම් සරණ යාමෙන්‍ දෙවවාචික උපාසක වුහ යි සේ යි) පුත, නැවත; තෙ; ඔහුතුමු; පුජනීයං, පිදිය යුත්තක්; තං, උන්වහන්සේ; යාචිංසු, යැදුහ.

476. තතො, ඉක්බිත්තෙන්; සො ජිනො, ඒ සර්වුඥයන් වහනසේ; සිරං, මස්තකය; පරාමසිත්වා්න. පරාමශිත ය කොට; කුන්තල ධාතුමුට්ඨි, කෙසධතු මිටක්; අදා, දින; තෙන, එයින්; තුට්ඨා, සන්තුෂ්ට වු; සුමනා, යහපත් සිත් ඇත්තා වු; පතීතා, ප්රිකතියට පැමිණියා වු; තෙ, ඒ වාණිජයෝ; නෙත්වා , (ඒ ධාතු) ගෙණ ගොස්; විභවානුරුපං, විභාවානුරුපව (සම්පත් වු පරිද්තදෙන්); මහිංසු, පිදු,

477. අථ, නැවත යත්ථාන, ශාස්තෘන් වහන්සේ; ගනත්වාභ, වැඩ; අජපාලමුලෙ, අජපල් නුගරුක සමිපයෙහි; යුගන්ධතරෙ; යුගඳුරුපව්හි (බබලන්නා වු); සහසසරංසි ඉව, සුය්ය්්ධ යා මෙන්; නිසජ්ජ, වැජහිඳ; ‍ෙලාකං, ලොව; අනුලොකයන්තො, බලමින්; එවං, මෙ සේ; මනසා. සිතින්; විතක්කං, විතර්කයක්; (කල්පනාවක්) ; විතක්කි, විතැකු සේක.

478. මයා. මා විස්න; අජ්ඣාපන්තො, අධිගත වු; වරධම්මසාරො, උතුම් වු ධර්මසසාරය තෙම; සසස්ස, සසකයෙකු විසින්; සින්ධුධ ඉව, සාගරය මෙන්; අබුද්ධස්තෙතහි, නො බුදු සතුන් විසින්; අගාධපාරො. (අතිගම්භිර වෛශාල්ය්

176 සමන්තකූට වණ්ණනා

යෙන්) නො යා හැකි පරතෙර ඇත්තේ ය; හි, ඒ එසේ ම ය; ලොකො, ලෝවැසි තෙමේ; ජළො හි, ජඩ ම යි; තං, එ ධර්ම( ය; අජ්ජ, මෙ කල්හි; කස්ස, කවරෙකුට; පකාසයිස්සං, ප්රයකාශ කරන්නෙම් ද?

479. චෙ, ඉදින්; පණිතං, ප්රයණිතං, ප්රොණිත වු; ධම්මවරං, උතුම් ධර්මප යඤ දෙසෙමි, දෙසම් ද; අසමා, එ හෙයින්; මම, මට; කිලන්ත‍භාවො එව, කලානත්භාව ය ම; අස්ස, වන්නේ ය; අත්තදුක්ඛෙන, තමන් දුකින්; කිං ඉති. කවර ප්රමයොජන දැ යි; චින්තයන්තො, සිතමින්; මුනි, සර්විඥයන් වහන්සේ; දෙසනම්හි, ධර්මේ දෙශනා කිරිමෙහි; උය්යානමං, උත්සාහ ය; න අකා, නො කළ සේක.

480. තතො; ඉක්බිති; සහම්පති නාම; සහම්පති නම් වු; සොවිධාතා. ඒ මහා බ්රාහ්ම තෙම; වෙතසා, සිතින්; (නොහොත්) සවෙතසා. සිය සිතින්; තස්ස, උන්වහන්සේගේ; මනං, සිත; විදිත්වාත, දැන; ධම්මෙ අදෙසිතෙ. (දහම්) නො දෙසු කල්හි; තෙත, ඒ හේතුවින්; ඉදං, මේ; සබ්බලොකං, මුලුලොව; ඛලු, එකාන්තයෙන්; විනස්සති’ති. වැනසෙන්නේ ය යි; කම්පමානො. කම්පාවෙමින් -

481. සො. ඒ මහාබ්රුහ්ම තෙම; සගාර‍වො, ගෞරව සහිත වු යේ; බ්රසහ්මගණෙන, බ්රොහ්ම සමුහයා හා යුක්ත ව; තස්ස ජිනස්ස. ඒ සර්වවඥයන් වහන්සේගේ; සකාසං, සමිපයට; ආගම්ම, පැමිණ; තත්ථ’, එහි දි; පඨවිතලම්හි; ජානුං, දන; නිහච්ච, ඔබා; නමස්සමානො, වඳිමින්; ඉදං, මේ වෘක්ය්ම් මාණාකාරය; අබ්රැයවි, කී.

482. දෙවදොවො. දෙවාතිදෙව වු; සො ත්වංප, ඒ නුඹ වහන්සේ; සුමෙධකාලෙ, සුමෙධතාපස කාලයෙහි; අපලොකිතං, නිවන්; ලද්ධා, (දකින්ට) ලබා; ලොකං, ලොව; උදික්ඛමානො, බලමින්; දිපඞ්කර පාදමුලෙ, දිවකුරු බුදුන් පාමුල දී, තං, ඒ, (ලැබුවා වු); අමතං, නිර්වාංණ ය; කරුණාගුණෙන. කරුණා ගුණ ය කරණ කොට ගෙණ; විහාය, හැර -

ගාථා පදගතාත්ථිව 177

483. විදුගගං, විශෙෂයෙන් දුර්ගොම වු; සංසාරවනං, සංසාර නමැති (මහ) වනයට; පවිස්ස, ප්රෙවිෂ්ට ව; මංස, ශරිරමාංස ය; අක්ඛි, ඇස් , සීසාදිං, හිස් ය යනාදි ය; දානං, දාන වස්තු කොට; (නොහොත්) මංසක්ඛි සීසාදිං, මස් - ඇස් - හිස - ආදි වු; දානං, දන්; අදාසි, දිනි; අසය්හං, නො ඉවිසිය හැකි වු; අමිතා. අප්රදමාණ වු; දුක්ඛං, දුක්; වෙදෙසි, වින්දෙහි ය; තෙ, නුඹ වහන්සේගේ; තං, ඒ(සියල්ල); පරත්ථංි එව; මෙරමා පිණිස ම ය; න අත්ත හෙතු; තමන් හෙතු කොට ගෙණ නො වේ.

484. ඉධ, මෙ ‍ලොකයෙහි; මන්දනරාගා, අල්ප රජසක වු; සුගතස්ස, සුගතයන් වහන්සේගේ; ධම්මං, ධර්ම‍ ය, ඤාතුං; දැනගන්ට; සමත්ථාස, සමත්ථිග වු; සත්තා. සත්වමයෝ; ඛලු, එකාන්තයෙන්; සන්ති, ඇත්තාහු ය; මෙ, මා විසින්; ආරධිතො, ආරාධිත වු; කරුණා ගුණග්ගො, කුළුණු ගුණින් අග්රන වු නුඹ වහන්සේ; අනුකම්පාම‍ානො, (ලෝ සතුන් කෙරෙහි) අනුකම්පා කරිමින්; ධම්මං, ධර්මම යඤ දෙසෙහි, දෙසනු මැනව.

485. ථලම්බුජාති, ථලජ ජලජ වු; නානා කුසුමානි. අනෙක පුෂ්පයෝ; ඛරංසු මිස්සා, රවිරහ්මි සම්මිශ්රල වු වාහු; කාලෙ, සුදුසු කාලයෙහි විකාසන්ති විකසිත වෙත් තථා එව එපරිද්දෙන් ම; තෙ, නුඹවහන්සේගේ; ධම්මකරාහිඵුට්ඨා, දහම් නැමැති රශ්මින් ස්පර්ශර කළා වු; අනෙකා ජනා, නොයෙක් ජනයෝ; විකාසං, ප්රවබොධයට; ආයන්ති, පැමිණෙත්.

486. සම්පන්න. අධිගත වු; විජ්ජාචරණො, අෂ්ටවිද්යාෙ පසළොස් වරණ ධර්මක ඇති; සතීමා, සමෘති මත් වු; ජුතින්ධධරො, ප්රරභාධාරි වු; අන්තිම දෙහධාරි, වරිම ශරිරධර වු; සො, ඒ සර්වමඥයන් වහන්සේ; අස්ස, ඒ සහමපති නම් මහාබ්රරහ්මයාගේ; නිමන්තණං, පැවරිම (ආරාධනාව) පටිග්ගහෙත්වාම, පිළිගෙණ; සත්තෙ, සත්වවයන් කෙරෙහි හෝ නිසා; කරුණා, කුළුණු; මන සමිං, (තමන්) සිත්හි; ජනෙසි, ඉපද වු සේක.

178 සමන්තකූට වණ්ණනා

487. යෙ, යම් ජනයෝ තුමු; සොතවන්තො. කන් ඇත්තෝ ද; තෙසං, ඔවුන්ට; අමතස්ස, නිර්වා ණ (පුර) යාගේ; ද්වාරා, (ආය්ය්ම ද මාර්ගත සඞ්ඛ්යාිත) ද්වාරයෝ; අපාරුතා. නො ව සන ලදදාහ (විවෘත කරණ ලද්දාහ); සද්ධං, ශ්රාද්ධාව; පමුඤ්චන්ත මුදුත්වා (විහිදුවත්වා) ; බ්රතහ්මෙ, බ්රදහ්ම (රාජ)ය; පණිතං, ප්රවණිත වු; පගුණං, ප්රසගුණ වු; ධම්මං, ධර්මහ ය; විහිංස සඤ්ඤි, පිඩා සංඥා ඇත්තෙමි; (හෙවත් ධර්මර ගාමිභිය්ය්‍චනය නිසා අක්ෂ, ම වු මිනිසුන්ට දෙසිම පිඩ කර ය යන අදහසින්); මනුජෙසු, මිනිසුන් අතුරෙ හි; නභාසිං, නොකිමි (යි වදාළෝ)

488. සො චතුරාණනො, ඒ චතුර්මුණතෙම; මෙ, මාගේ: අජ්ඣෙසනං, ආරාධනාව; පටිග්ගහෙසි ඉති. (බුදුහු) පිළිගත් සේකැ යි; උදගග්චිත්තො, ඔදවැඩි සිත් ඇත්තේ; සහ පාරිසජ්ජො, පාරිෂධ්යම සහිතව‍ුයේ; නාථ, (ලොක) ස්වාමින් වහන්සේ; තත්වාාන, වැඳ; තම්හා; එයින් (නික්ම); භවනං, ස්වකිය භවනයට; ඛණෙන, ක්ෂමණයකින්; පක්කාමි, ගියේ ය.

499. තතො. ඉක්බිති; අනෙන, ඒ මහාබ්රපහ්මයා විසින්; ගහිත අනුඤ්ඤෙ, ගන්නා ලද අනුඥ ඇත්තා වු; ධිරො, ධිර වු; ජිනො, සර්ව්ඥ තෙම; කස්ස, කවරෙකුට; (ධම්මං) දෙසෙමි ඉති, (දහම්) දෙසමි දැ යි; උදික්ඛමානො, බලා වදාරණ සේක්; ආළාර - උද්දො, ආළාර - උද්දකරාමයන්; සමුදික්ඛ, බලා වදාරා; තෙසා, ඔවුන්ගේ; අචිරච්චුතිත්තං. මිය නොබෝ කල් ඇති බව; මනත්වාාන, දැන වදාරා -

490. අහා, මම; අඤ්ඤෙන කෙන අපි, අන් කිසිවකු විසිනුදු; අවත්තනීයං, නො පැවැත්විය හැක්කා වු; ලොකස්ස, ලොවට; චින්තාමණි සන්තිබා, සිතුමිණක් බඳු වු; අග්ගං, අග්ර, වු; වරධම්මචක්කං, උතුම් වු ධර්මිචක්රල ය; කහං නු ඛො, කොතැන්හි නම්; පවත්තයිසසං ඉති, පවත්වන්නෙමි දැ යි; විචින්තයන්තො, සිතන සේක් -

491. මුනි, (මහා) මුනි වු; සත්ථාන, ශාස්තෘන් වහන්සේ; පඤ්චවග්ගෙ භික්ඛු, පස්වග භික්ෂුමන්; දිස්වාන, දැක; පත්තං ච,

ගාථා පදගතාත්ථින 179

පාත්රප ය ද; තිචීවරං ච, තුන්සිව්රු ද; ආදාය, රැගෙණ; බාරාණසියං, බාරාණිසී නම් නගරයෙහි වු; මිගදායං. මෘගදාය නම් ඉසිපතානාරාමයට; එතෙනා, වඩ‍නේ; අද්ධානමග්ගං, අදන් මගට; පට්පජ්ජි, පිළිපන් සේක.

492. තත්ථද, එහි; අමර බ්රටහ්මගණෙහි; දිව්යි - බ්රයහ්ම සමුහයා විසින්; පුත, පවිත්රර කරන ලද; පථෙ, මාගර්යෙතහි; එණි, නාග රාජයෝ ද; පක්ඛි පක්ෂිංහු ද; චතුපපදා ච, සිව්පාවෝ ද; ආරඤ්ඤදෙවා. වනවාසි දේවතාවෝ ද; තරුපබ්බතා ච, වෘක්ෂ හා පර්වදතයෝ ද; අනෙකෙහි; නොයෙක්; සුචිම්හයෙහි; ඉතා විස්මය දෙයින්; මහිංසු, (ලෝ තුමන්) පිදු.

493. තතො, ඉක්බිති; සො, හෙතෙම; මිගදයා. මෘගදායට; උපගා, එළඹි සේක; යතයෝ, (කොණ්ඩඤ්ඤාදි) යතිහු; අග්ගෙ, ඉදිරියෙහි (වඩනා වු) ; යතිසං, යතිශ්රෙ ෂ්ඨ වු සර්ව ඥන් වහන්සේ; දිස්වා, දැක; උපගන්ත්වාව, වෙතට පැමිණ; පටිපත්තිසාරා, ප්ර්තිපත්ති නැමැති වස්තුවෙන්; (නොහොත්) ප්ර්තිපත්ති සාරවස්තුකෙට ඇත්තාහු; වත්තං අකංසු, වත් කළාහු ය; සො, උන්වහනසේ; තත්‍ථ, එහි; ධම්මවක්කා, ධර්ම; චක්රම යඤ පවත්තයි, පැවැත්වු සේක.

494. තදා, එ වෙලෙහි; අඤ්ඤදි කොණ්ඩඤ්ඤ, ‘අඤ්ඤ’ යනු ආදිකොට ඇති කොණ්ඩඤ්ඤ නම් වු; වසිප්පධානා, තපස්වින් ප්ර‘ධාන කොට ඇත්තා වු (පස්වග මහණ) හු ද; කොටිනං, කෙළක් සම්බන්ධක වු; අට්ඨාරස කඤ්ජයොනි, අට ළොසක් බ්රහහ්මයෝ ද; (අට‍ළොස් කෙළක් බ්රඨහ්මයෝ ද); අසීති කොටි; අසුකෙළක් වු; සුධාසි සඞ්ඝා අපි,දිව්යෝසමුහයෝ දැ යි; තෙ, ඒ සම්ප්රාපප්ත ජනයෝ ; මග්ගං (අග්ගං), අය්ය්රස මාර්ගෝය; කමතො. අනුක්ර්මයෙන්, අඤ්ඤසුං, අවබෝධ කළාහු යි.

495. නිදාඝකාලෙ, ග්රිගෂ්මකාලඤ අතිච්චයාතම්හි, ඉක්ම ගිය කල්හි; වස්සානකාලෙ, වර්ෂාග ඍතුව, සමුපාගතස්මිං, සම්ප්රායප්ත කල්හි; ධිරො, ප්රඛඥ වු; වසීසො, (ඒ) මහාර්ෂි වු බුදුරජ තෙම;

180 සමන්තකූට වණ්ණනා

තත්ථා එව, ඒ බරණැස් නුවර ඉසිපතනාරාමයෙහි ම; වස්සං උපගම්, වස් එළඹ; තෙමාසමත්ත, තුන් මසක් පමණ; අවසී, විසු සේක.

496. ත‍තො, ඉක්බිති; සො, ඒ මහර්ෂි වු සර්ව්ඥ තෙම; යසං, යස නම් කුලපුත්ර.යා ද; තස්ස සහායකෙපි, ඔහුගේ යහලුවන් ද ;අරහත්තමග්ගෙ, අර්හුන් මාර්ගොයෙහි; පත්ට්ඨපෙත්වාඔ, පිහිටුවා; ජනානං, ජනයනට; භුතිං, සම්පතිත් ය; අනබ්රැෙහයන්තො. වර්ධන ය කෙරෙමින්; තහිං, එහි ම; වස්සස්ස, වස්සාන‍යාගේ; අන්තා අකරි, කෙළවර කළ සේක.

497. ලොකවිදු, (චරිතාධිමක්ත්යාපදි විසින්) ලොකය දන්නා සුලු වුඤ මුනි‍ෙන්දි, මුනින්ර්ක්තයන් වහන්සේ; වස්සච්චයෙ, වස් ගෙවිමෙහි දි; සපුත්තෙ, ස්වකිය පුත්රෙ වු; තෙ යතයො, ඒ යතීන්; ආමන්තයි. කැඳවා වදාළ සේක; අථ, ඉක්බිති; නිබ්බණථා, නිකුත් කළ තෘෂ්ණා ඇති; කතඤ්ජලි, කරණ ලද ඇඳිලි ඇති; තෙ, ඔහු තුමු; ආගමුං, ආවාහු ය; අනන්ත පඤ්ඤො, අනන්ත ප්රාිඥ වු සර්වුඥ තෙම; තෙසං, ඔවුන්ට; ඉදං, මේ (වක්ය් ප්මාණ කාරණ) ය; අබ්රැ වි, වදාළ සේක.

498. තුම්හෙ, (මහණෙනි) තෙපි; සනරාමරානං, දෙවි - මිනිස් සහිත ලොකයාට; මම, මාගේ; ධම්මඝොසං. ධර්මමඝොෂාව; උග්ෂොසයන්තා. අස්වමින්; මම, මාගේ; ධම්මභෙරිං, ධර්මම නැමති හෙරිය; සමාහන න්තා, මොනවට ගසමින්; මම, මාගේ; ධම්මසඞ්ඛං, ධර්ම‍ නැමති සඞ්ඛ ය; සාධුං, මනාකෙට; ධමෙන්තා, පිඹිමින්; චරාථ; (දෙවි - මිනිස් සහිත ලොවැ) හැසිරෙව්.

499. මේ, මාගේ; ජයද්ධජං, විජයධවජ ය; භුවනෙ, ලොකයෙහි; උක්ඛිපන්තා, ඔසවමින්; මම, මාගේ; ධම්මකෙතුං, ධර්මල නැමැති කෙතුව; උස්සාපයන්තා, ඔසවමින්; අථ, තව ද: මම, මාගේ; ධම්මකුන්තං, ධර්මඋ නැමැති කොන්ත ය; උක්ඛි පන්තා. නගමින්; සදෙවකෙසු, දෙවියන් සහිත වු; ලොකෙසු,ලෙව්හි; චරාථ, හැසිරෙව්.

ගාථා පදගතාත්ථිස 181

500. අමතස්ස මග්ගා, නිර්වාඹණ මාර්ග්ය; සුසජ්ජිතත්තං, මොනවට සදන ලද බව ද; නරකායනස්ස, අපායමාර්ගරයාගේ; සකණ්ටකත්තං. කටු සහිත බව ද; මාරා’නනස්මිං, මාරයාගේ මුහුණෙහි; මසි මක්ඛිත්තං, දැලිවැකු බව ද; සදෙවකස්ස, දෙවියන් සහිත වු; ලොකස්ස, ලොකයාහට; කථෙථ, කියව්.

501. භො, භවත්නි; නො. අපගේ; භගවා. භාග්යැවතුන් වහන්සේ; බුද්ධන්තරං, බුද්ධාන්තරයක් මුලුල්ලෙහි; සුප්පිහිතං, අතිශයින් වසන ලද්දා වු; ආවාරං, දනන් හැසුරුම් නැත්තා වු; මොක්ඛස්ස පුරස්ස, නිර්වාථණ පුරයාගේ; විසාලද්වාරං, විසල්දොර; අචාපුරා, හළේ ය; අධුනා, දැන්; සබ්බෙ, සියල්ලො; යාථ ඉති, (නිවන්මග) යව් කියා; නිවෙදයවෙහා, දන්වව්.

502. භුවනෙ, ලොකයෙහි; මම, මාගේ; උප්පන්නභාවං, උපන් බව ද; තථා එව, එසෙම ම; ධම්මස්ස පාතුභාවං ච, ධර්ම, ය පහළ විම ද; මම, මාගේ; ඔරසානං, ඖරස වු ශ්රා වකයන්; උප්පන්න භාවඤ්ඡ, උපන්බව ද; පකාසයන්තා, ප්රමකාශ කරමින්; අජ්ජ, මේ කාලයෙහි; ජගතිං වරාථ, ලොව හැසිරෙව්.

503. වනම්හි, වනයෙහි වු; පන්තෙ. ඉතාදුර සෙනසුන් හි ද; ගිරිගබ්භරායං, පර්ව‍ත ගුහාවෙහි ද; රුක්ඛස්ස මුලෙපි ච, වෘක්ෂ මුලයෙහි ද; සුඤ්ඤගාරෙ, ජන විවික්තාගාරයෙහි ද; වසං, වාස ය කරමින්; යත්තතා, උත්සාහත්මක වුවාහු; මම, මාගේ; අග්ගං, අග්ර; වු; ධම්මං, ධර්මව ය; (නොහොත්) ධම්මමග්ගං, ධර්මමමාර්ගක ය; ලොකෙ, ලෙව්හි; සනරාමරානං, දෙව් - මිනිස් සහිතයන්ට; දෙසෙථ, දෙසව්.

504. නාථො. සර්වංඥයන් වහන්සේ; එවං, මේ සේ; වත්වාෙන, වදාරා; ය‍තයො, යතින් (සැටනම); දිසාසු, දිශාවන්හි; පෙසෙත්වාව, යනා: උරුවෙලහාමි, උරුවෙල් දනව් ගැමි වු සේක් මග්ගං. මගට; පට්පජ්ජි, පිළිපත; අථ, අනන්තරයෙන්; අන්තරාලෙ, (බරණැස ඉසිපතනාරාමයට හා උරුවෙල් දනව්වට ත්) අතරැ; කප්පාසිකව්හං, කප්පාසික නම් වු; විපානං, වනසණ්ඩයට; පවිස්ස, වැඩ -

182 සමන්තකූට වණ්ණනා

505. පවරො, උතුම් වු; සො, ඒ සර්ව්ඥයන් වහන්සේ; තස්මිං, ඒ කප්පාසික නම් වන ලැහැබ්හි; රමන්තෙ, (ස්ත්රිලන් සමග) අභිරමණ ය කරන්නා වු; සමතිසං මත්තෙ, සමත්සක් පමණ වු; රාජොරසෙ, භද්දවග්ගිය රාජ කුමාරයන් ; විනෙත්වාස, හික්මවා; ධම්මං, ධර්මි ; උද්දිස්ත්වාර, දෙසනා කොට; අමතං, නිර්වාාණ ය; දත්වාය, දී; අථ, ඉක්බිති; ගජරාජගාමි, ගජෙන්ර්ම ගාමි සේක්; උරුවෙලං, උරුවෙල් දන්ව්වට; අගා, වැඩි සේක.

506. තත්ථ , එහි; පසිස්සකස්ස, ශිෂ්ය යන් සමග වු: උරුවෙලාධික කස්සපො ඉති, උරුවෙල ශබ්දය අධික කොට ඇති කාශ්යසප ය යි; පසිද්ධනාමස්ස, ප්රවසිද්ධ නාමයක් ඇති (උරු වෙල්කසුප්) හට; අග්ගං ඵලං, අග්ර්ඵලය (අර්හත්ඵලය); පර්පාවයන්තො, මුහුකුරුවමින; වසීනං වරිට්ඨො, විසීන්ට අතිශයින් උතුම් වු; සො, ඒ සර්වොඥයන් වහනසේ; වසන්තෙ, වසන්තකාලයෙහි; වසී, වුසු සේක.

507. තදා, එ සමයෙහි; නෙගම, නියම්ගම් වාසිහු ද; නාග රා ච, නුවරවාසිහු ද; මහාකස්සප තාපසස්ස, උරුවෙල් මහ කසුප් තවුසානන්ට; යඤ්ඤං, යාගද්ර ව්ය ය; අහරුං, ගෙණාහ; ජි‍නො, සර්වහඥතෙම; අස්ස, ඔහුගේ; මනං, සිත; මනෙන, (තමන්) සිතින්; විදිත්වා‍, දැන; තස්ස, ඔහුගේ, පසාදහෙතු, පැහැදිම හෙතුකොටගෙණ; විසුං, වෙන්; වසී, වුසු සේක. (හේ) කෙසේ ද?

508. මුනිවරො; මුනිශ්රෙ,ෂ්ඨ වු; භගවා, භාග්ය වතුන් වහන්සේ; තදානි, එ කල්හි; උත්තරකුරුං ගන්ත්වාරන, උතුරු කුරුදිවයිනට වැඩ; පිණ්ඩං චරිත්වාු, පිඬුපිණිස හැසිර; රමණිය, සිත්කලු වු; හිමාලයද්දිං, හිමාලය පර්ව්තයට; ආගම්ම, ආගමනයකොට; සාදුරස, මිහිරිරස ඇත්තා වු; නීරභය, දිය බරින් අභිරාමෙ, සිත්කලු වු; අනොතත්තකෙ, අනවතප්ත විල සමිපයෙහි; පරිභුඤ්ජියාන, (පිණ්ඩපාතාභාරය) වළඳා -

509. එවං, මෙ සේ; චින්තෙසි, සිතී; අහං, මම; අප්පතරජ එව, ඉතා ස්වල්පවු ම; කාලං, කාලයක්: ඨස්සාමි, (ජිව

ගාථා පදගතාත්ථිං 183

මානව) සිටින්නෙමි; අනාගතෙසු; මතුවන කල්හි; මමං, මාගේ; සාසනං හි, ශාසන ය නම්; ලංකාතලෙ, ලක්දිව් තෙලෙහි; භවති, (ඇති) වන්නේ ය; තත්ථ , එහි; ඉදානි, දැන්; යක්ඛ සම්බාධං, යක්ෂඇ පිඩා; අත්ථි , ඇත්තේ ය; ඉදානි, දැන්; යක්ඛ සම්බාධං. යක්ෂම පිඩා; අත්ථිම, ඇත්තේ ය; ඉද්රථනා, දැන්; තත්ථි, එහි; මම, මාගේ; ගතෙසු, ගමන්හි -

510. සබ්බ, සියලු; අමනුස්සජ භයං, අමනුෂ්ය්යන්ගෙන් වන භය; පවිතස්සතීති. විධවංසන ය වන්නේ ය යි; මත්ථ වා, දැන; තතො, ඉක්බිති; යතිවරො, යතිචර තෙම; සත්තෙ, සත්වංයන් කෙරෙහි; කරුණාය, කුළුණිනි; සඤ්ඣාඝනෙහි, සන්යා යි වලායෙන්; පරින්ධු, වළඳනා ලද; රවි ඉව, සුය්ය්්ඣ යා මෙන්; රත්ත, රත් වු; නිග්රෙගධ පක්ක සදිසං, නුගපල වන් වු; වර පංසුකුලං, උතුම් පාංශුකුල විවරය -

511. ධාරෙත්වාස, දරා; සෙලමය, ශෛලමය වු; සුන්දර, සොඳුරු වු; පත්තහ‍ෙත්ථා්, පාත්රරධර හස්ත ඇත්තේ; ජබ්බණ්ණරාසි නිවහං, ෂඬ්වර්ණ (ඝන) බුද්ධරස්මි කදම්බය; දිසි, දික්හි; පුරයන්තො, පුරවන්නේ; සම්බොධිතො, සම්යධක් සම්බොධියෙන්; තවමව, නවවැනි වු; ඵුස්සජ පුණ්ණමායං, දුරුතුමැදි පොහෝ දිනයෙහි; ලඞ්කාතලං, ලක්දිව්තලය; විජයිතුං, දිනන්ට; නහසා, අහසින්; ආගමාසි, වැඩි සේක.

512. සගපාරිසජ්ජා, පිරිවර ජනයන් සහිත වු; බ්රදහ්ම, බ්රයහ්මයෝ ද; අසුර, අසුරයෝ ද; අමර, දෙවියෝ ද; එණි, නාගරාජයෝ ද; ගරුළා ව. ගරුඩරාජයෝ ද; සිද්ධ විජ්ජාධරාදි. සිද්ධ විද්යාබධරාදි වු; ජනතා, ජනසමුහයා ද; කෙතු, ධවජ ය; ආතපත්ත, ඡත්ර ය; ඝට, (පුන්) කලස් ය; දිපං, පහන් ඇගෑ ය; උරු, මහත් වු; තොරණෙහි, තොරන් ය යන මෙයින් ගගනායනම්හි, වියදමාර්ගයයෙහි දි, මහතිං, මහත් වු; පුජං, පුජා; අකංසු. කළාහු යි.

513. ලඞ්කඞ්ගනා, ලකඟනගේ: උරසි, වක්ෂමසෙහි; භාසුර බබලන්නා වු; තාර, මහත් වු; හාරසඞ්කාස, මුක්තාහාරයක් වැනි වු; සීතල, සිසිල් වු; මනොහර, ම‍නොඥ වු; නිරපුරා,

181 සමන්තකූට වණ්ණනා

ජලයෙන් පිරුණා වු; ජනනෙත්තහරා, දනනුවන පැහැර ගත්තා වු; අභිරාමා, අතිශයින් සිත්කලු වු; මහාදිපද, මහා යනු ආදිපදකොට ඇති; වාලුක නාම ගඞ්ගාව හෙවත් මහවැලි ගඟ; තස්මිං, ඒ ලක්දිව්තෙලෙහි; භුමජ්ඣගා ආසි, පෘථිවි මද්ධ්යඟගත වි.

514. තසසා, ඒ මහාවැලිගඟට; අවිදුර, නුදුරෙහි වු; සුචි, පවිත්රජ වු; රම්ම‍තරෙ, අතිරම්ය් වු; පදෙසෙ, පදෙසෙක්හි ආයාමතො. අයමින්; මිත, පමණ කරන ලද ; තියොජනං,තුන් යොදුන් ඇත්තා වු; විත්ථ තෙන, විතරින්; චත්තාරි ගාවුත මිතං, සතරගව් පමණ කරණ ලද්දා ව; නයනාභිරාමං, නෙත්රොිතස්ව වු; ආසාර, වෙගවත් වු; සීතජල, සිහිල් දිය ඇත්තා වු; නිජඣ්ර, ගගුලැල්ලන්ගේ; භුරිඝොසං, බොහෝ වු ඝොෂා ඇත්තා වු -

515. මත්ත, මත් වු; අලිපාලි, භෘඞ්ගශ්රෙ ණින්ගේ ද; ඛග, පක්ෂි න්ගේ ද; ගීතිජ, ගීතිමය වු; මිස්සරාගං, ශ්රෙ,ෂ්ඨාරාග ය ඇත්තා වු; සම්මත්ත, ඉතා මත් වු; චිත්ත, විචිත්රග වු; මිගසඞ්ඝ,මුවසමුහයෙන්; නිසෙවිතං, නිති සෙව්නා වු; නච්චන්ත, නෘත්ය් ය කරන්නා වු; අනෙක සිඛි සඞ්ගත, නොයෙක් මොණරුන්ගෙන් යුක්ත වු; පාදපින්දං්, වෘක්ෂුරාජයන් ඇත්තා වු; උරුනාගවනාභිධානං. ඒ මහානාගවන ය යන නම් ඇති; උය්යාගනං, උයනක්; ආසි, වි.

516. තදා, එකල්හි; රම්මෙ, රම්ය. වු; රතනදීපවරම්හි. රත්නදිප ප්රයවරයෙහි; ලඞ්කා ලොකාභිධාන, ලඞ්කාලොක යන නම් ඇති. (හෙවත්) ලග්ගල් - ලොග්ගල් නම් ඇති ගල් ය, හරිකණ්ඩක, *හරිකණ්ඩක ගල ය; යක්ඛදායෙ, යක්දෙස්සා ගලය යන මෙහි ද, ඔදුම්බරෙ, දිඹුලාගලෙහි ද; සුමනකූට, සමන්කුළ ය; තණ්ඩුලෙය්යු, (රොහණ ජනපදයෙහි) කුරගල ය යන මෙහි ද,මාරගිරි, මාරගල ය, විස්සක, මිහින්තලාගල හා; අරිට්ඨන‍ාමෙ, රිටිගල ය යන මෙහි දැයි. සෙලසු. (යථොක්ත) පර්විතයන්හි ද-

*හරිකණ්ඩක - කරඹගලය ගාථා පදගතාත්ථිස 185

517. යෙ, යම්; අඤ්ඤෙ, (පුතිජල පර්ව-ත ය. බලගල යා මහ මුහුණුගලය, යහන්ගල ය, තුන් කුළුපර්ව ත ය යනාදි) අන්යව වු; ගිරයො අපි. පර්වණතයෝ ද; වන, (සන්තාන වනාදි වු) වන හා; රාමණෙය්යාය, රමණිය සථානයෝ ද; ගඞ්ගා, කැලණි - මාවැලි - කාල - වළවේ යානදි වු) ගඞ්ගාවෝ ද; නදි, (දුනු තුබු නිදය, ද්දදර ඔය, කලා හොය යනාදි) නදිහු ද; ගිරි ගුහා. (භගවා ගුහා ය, ඉසිගුහා ය. භසම්ගුහා ය යනාදි) පර්වයත ගුහාවෝ ද; සිකතාතලාව. (මහවැලිතලා ආදි) වාලුකා තලයෝ ද; සන්ති, ඇත්තාහු ද; තත්ථා, ඒ යථොක්ත ස්ථානයන්හි; රහසා, වෙලෙවි වු; වරුසා. කඨොර වු; අතිරුද්ද, අතිශයින් රෞද්රය වු; පාණාතිපාත, සත්ව;ඝාතනයෙහි; නිරතා. නිරන්තරාභිසක්ත වු; සඨකූට යක්ඛා, සැළ අඹුළු යක්ෂායෝ;ආවසන්ති, වෙසෙත්.

518. සභටා, භටයන් සහිත වු; සහ පාරිසජ්ජා, පිරිවර යකුන් සහිත වු; තෙ, ඒ යක්ෂරයෝ; අරෙ, කොළ; ත්වංප, තෝ; කොසි ඉති. කවරෙක් වෙහි දැ යි; අපරො, අනිකෙක්; අපරං, අනිකෙකු; ඛරෙන, ක්රෑ;ර වු තික්ඛෙන, තියුණු වු; වාදකණයෙන, වාද නැමැති අඩයටියෙන් (උලින්); අරුනතුදන්තා. මර්මෂපිඩා කරන්නා හු; තම්හි මහති නාගවන්ම්හි, ඒ මහානාග වනයෙහි; සඞ්ගම්ම, රැස් ව; සම්මන්තයිංසු, මන්ත්රදණය කළාහු .

519. අථ, ඉක්බිති; තෙ, ඒ යක්ෂතයෝ; යුද්ධ පරිරම්බ පගබ්භිතත්තා. යුද්ධාරම්භයෙහි ප්රරගල්හ සිත් ඇත්තාහු; ඉතර ඉතර කාරණෙන. අන්යොගන්ය්කාරණ ඇති; වා‍ෙක්ය න, වචනයයෙන්; කුජඣිංසු, කිපියාහු ය; සඞ්ඛොහිත, කැළඹියා වු; ආපගපති ඉව. සාගරය මෙන්; අනවට්ඨවිත්තා. අනවස්ථිත සිත් ඇත්තාහු; සාරම්භ, කරණොත්තර කරණයෙන්; ගබ්බිත මනා. ගර්විත සිත් ඇත්තාහු; පරිරාවයන්ති. මහත්කොට හ‍ඬොවිත්.

186 සමන්තකූට වණ්ණනා

520. තස්මිං ඛණෙ. එකෙණෙහි; අභිමත‍දො, අභිමතාත්ථිණදායක වු; ගොපානසි සම, ගොනැස් වැනි; මනොහර, මනොඥ වු; රංසිමාලි, රැස්මාලා ඇත්තා වු; ගුණමණි, ශිලසමාධ්යාිදි ගුණ නැමැති මිණි ඇති; සුගතො, සර්වඇඥයන් වහන්සේ; තෙසං, ඒ යක්ෂතයන්ට; අනුකම්පිත මානසෙන, කුළුණු සිතින්; තහම්හි; අහසින් ආගම්ම, වැඩ, මණිකණ්ණිකා ඉව, මිණි කැණිමඬුල්ලක් මෙන්; තත්ථ;, එ තන්හි වු; ඛෙ, ආකාශයෙහි; අච්ඡි, උන් සේක.

521. ජිනො, සර්ව ඥ තෙම; තෙසං. ඒ යක්ෂතයන්ගේ; කලහ වුපසමාය, ඩබර සංසිඳවිමට; හෙතු, හෙතු වු; වුට්ඨි, වැසි බිය ද; තිමිර, අඳුරු බිය ද; අනිල, වාබිය ද; සීත භිතාං, සිතල බිය ද; මාපෙසි, මැවු සේක; සුරවාප, ඉඳුසැව්වෙන්; ඛිතිත, විදින ලද; ධාරා, දියදහර නැමැති; සරෙහි, ඊතල වලින්; නිසිවාර සඞ්ඝං, යක්ෂවසමුහයා; විතුදං, පෙළන්නා වු; ගජ්ජිත, ගිගුම්ගත්; ඝනො. මෙඝයක්; තත්ථ , එහි; ආසි, වි.

522. ඝනතරෙ, අතිශයින ඝන වු; තිමිරෙ, අඳුරෙහි; නිමුග්ගා. ගැලුනා වු; අන්ධා එව, කිසිවක් නොදැක හෙන්නා වු ම නො (පෙණෙන්නාවු ම); භිතා, බියපත් වු; මුළාගා, මුළා වු; තෙ, ඒ යක්ෂණයෝ; දියඤ්ච,දිශා ද; විදිසඤ්ච, විදිශා ද; න විදිංසු, නො දත්තාහු ය; චණ්ඩ, සැඩ වු; අනිල, වාතයෙන්; උද්ධට, උදුරණ ලද; මහාගිරිකුට, මහගිරිකුළු හා, රුක්ඛ, වෘක්සනයන්ගේ; සම්පාත, හීමෙන්; භිතා, බියපත් වු වාහු; රුදිතා, හඬන්නාහු; ගතිං, ගමන (පැණයාමක්); එසයන්ති, මාර්ග නය කෙරෙත්.

523. අථ, ඉක්බිත්තෙන්; තෙ, ඔහුතුමු; සීතෙන, සීතල කරණ‍කොටගෙණ; දිජෙ, දන්තයන්; පරිකොටයන්නා. කොවන්නාහු; අඤ්ඤෙඤ්ඤගත්තාං, ඔහුනොවුන් සිරුරු; අවලම්බ එල්බ; පරොදයිසසු, හැඬුහ; අනෙක භයදානි, නොයෙක් බිය දෙන්නා වු; ඝොසණානි, ශබ්ද කරන්නා වු; රුපානි ච, රුප

ගාථා පදගතාත්ථිට 187

යො ද; වත්තිංසු, පැවැත්තාහු ය; තෙත, ඒ කරණකොට ගෙණ; තෙසං, ඔවුන්ට; විවිධා, අනෙක ප්ර කාර වු; භයං, බිය; ආසි, විය.

524. පරදුක්ඛකෙන, අනුන් දුක් කරණකොට ගෙණ; දුක්ඛිතමනා, දුඃඛිත සිත් ඇත්තා වු; බුද්ධා අපි, සර්වඛඥවරයන් වහන්සේලා ත්; කස්මාව. කුමක් හෙයින්; අනයං, ව්යුසන; කරොන්ති ති, කෙරෙද්ද; න වින්තනීයං, නොසිතිය යුතු යි; ලොකො, ලෝවැසිතෙම; ඵලදානහෙතු; පලදානහෙතු වෙන්; සොමරිපුගාහක වාසරම්හි; චන්ර්ෝවැග්රනහණ දිනයෙහි; ස‍ෙත්ථනන, ශස්ත්රසයෙන්; විටපි. වෘක්ෂගයන් ; හතාති, පෙළ යි (නොහොත්) කොට යි.

525. තතො, ඉක්බිති; තමනුදො, කෙලෙස් අඳුරු දුරු කරන්නා වු; සත්ථාි, ශාස්තෘන් වහන්සේ; සභයෙ භය සහිත වු; සසොකෙ, ශොක සහිත වු; ගුය්හක ජනෙ, යක්ෂ; ජනයන්; දිස්වාන දැක; කරුණායිතත්තො; දයාබර සිත් ඇත්තෙ; වුට්ඨිං, වැසි ද, තමඤ්ච, අඳුරු ද; පවනඤ්ච, වාතය ද; සබ්බං, (යන මේ) සියල්ල; පණුදිත්වාද, පහකොට; ඛම්හි, අහිස්හි; ද්රිමණි ඉව, රවිමණ්ඩල ය මෙන්; අඛිලං අත්තං, සියලු දෙහ ය; දස්සෙසි, දැක්වු සේක.

526. තෙ, ඒ යක්ෂඅයෝ; මුනිවරං, මුනින්ර්ු දයන් වහන්සේ; දිස්වාන, දැක; අඤ්ජලි පඞ්කජෙහි, ඇඳිලි නැමැති පියුමෙන්; සීස සරසී, ගිෂි නැමැති සරසින්; සජ්ජෙත්වාඳ, සදා; ඉදං, මෙය; අබ්රැ්විංසු, කිවාහු ය; තො, අපි; භවතො සකාසා, පින්වත් හු කෙරෙන්; අහයපදං, නිර්භය කාරණ ය; යාවාම, යාච්ඤා කරමු; ධිර, ධිරයන් වහන්ස; දාසෙසු (නුඹ වහන්සේගේ) දාස වු අපකෙරෙහි; කරුණාං. කුළුණු සිතක්; කරණියං එව, කටයුතු ම ය.

527. තදා. එ වෙලෙහි; ජිනො, සර්ව;ඥතෙම; තෙ නිසිවරෙ, ඒ නිශාවරයන්; අමන්ත, බණවා; අවන්තෙ, (තමන්කරා) නැමුනා වු (යකු)න්; සමෙක්ඛ, බලා; මධුරස්සරෙන,

188 සමන්තකූට වණ්ණනා

මධුරස්වරයෙන්; එවං, මෙ සේ; අවව, වදාළේය; තුම්හෙ, ‍තෙපි; යදි, ඉදින්; මම, මට; එකදෙසං ඨානං, එකදෙශස්ථානයක්; දාදාථ, දෙන්නහු නම්; සබ්බෙ, සියලු; ඝනවාතජ, වැසි හා පවනින් නිපන් දුක් ද; සීතදුක්ඛා, සිතලින් වු දුක් ද; අපනේති, පහ වෙත්.

528. භො, භවත්ති. යදි, ඉදින්, එවං, මෙ සේ; ඊති, උවදුර; අපයාති. පහව යෙ නම්; තං, එය; කරොම, කරමු; ධිර, ධිරයන් වහන්ස; යදි, ඉදින්; ඉච්ඡසි, කැමැත්තෙහි නම්; සබ්බදිපං. මුළුදිවයින; ගණහාභි, ගණුව යි; වත්වාින, කියා; තෙහි, ඔවුන් විසින්; පරිදින්න, දෙන ලද; ඡමායං, පොළොවෙහි; අග්ගො, ලොකාග්රස සර්වපඥතෙම; ඔගම්ම, බැස; තත්ථ;, එහි; පුථු, විශාල වු; චම්මකණ්ඩං, සම්කඩ; පත්ථ;රි, අතුළ සේක.

529. සො, ඒ සර්ව ඥතෙම; තස්මිං. එහි; නිසජ්ජ, වැඩ හිඳ; තෙජො, කසිණං, තෙජො කිසිණ සමාප්තියට; සමාපජ්ජ, සමවැද; ජාලාකුලං, ගිනිදැලින් ගැවසුනා වු; ජලිතං, දිලියෙන්නා වු; අග්ගිං, ගින්නක්ච අමාපර්ය , මැවි; ගගන උග්ගත, අහසට නැංගා වු; කුඞ්ග, උස් වුඤ සඞ්ගො, ශෘඞ්ග ඇති; උරුඝොස යන්තො, මහත්කොට ශබ්ද කරන්නා වු; සො ධුමකෙතු, ඒ වහ්නිය; ගිරිවනානි, පර්වමතාරණයන්; සන්දගඩ්ඪයං, දවමින් -

530. වෙස්සානරො, ගිනි තෙම; රුක්ඛෙහි, වෘක්ෂතයන් ගෙන්; රුක්ඛ, වෘක්ෂම ය; වන, වනය; පබ්බත, පර්ව‍ත ය (යන මොවුන්ට); ලඞ්ඝනෙන. පැණිමෙන්, සාඛාමිගෙ ච, සාමුවන්‍ ද; විහගෙ, පක්ෂිුන් ද; වනමරූ, වනදෙවතාවන් ද; මිග - සුකරෙපි, මෘග - සුකරයන් ද; අනුබන්ධෙයං ඉව, ලුහුබඳින්නාක් මෙන්; ගුය්හකජනෙ, යක්ෂසයන්ට; ඉති. මෙ සේ; චින්තයන්තො. සිතවමින්; සන්ධාාවි, දිවි.

531. තත්ථච, එහි; ගුහකා, යක්ෂධයෝ; පචුර, බොහෝ වු; ආතත, පතලා වු; විපඵුලිඞ්ග, ගිනිපුපුරින්; සම්මිස්ස, මිශ්රා වු; ජාල, ගිනිදැල් ඇති; දහනං, ගිනි; දිස්වාන, දැක; සමෙච්ච

ගාථා පද්ගතාත්ථිථ 189

එකතු ව; විකිණ්ණකඤ්ච, විසිරි කේශයන් හා; බප්පජල, බාෂප ජලයෙන්; අද්දනෙත්තා. තෙත් වු ඇස් ඇත්තාහු; ආරඅත්තජෙහි සහිතා, දාරාත්මජයන් සහිත වුවාහු; ගතිං, පිහිට; එසමානා, සොයමින්; ධාවුං , දිවුහ.

532. සම්බුද්ධතෙජ, සර්වගඥ තෙජසින්; පරිදඬ්ඪ, දනලද; සරිර, සිරුරු හා; චිත්තා. සිත් ඇත්තාහු; පරිධාවමානා, දිවන්නාහු; සාගරතටං, වෙරල කණ; ආහච්ච, හැපි; තස්මි ම්පි, එහි දු; පවිසිතුං, ප්රුවිෂ්ටව්නට; සරණං, පිහිටක්; න ලද්ධා, නො ලැබ; තතො, ඉක්බිති; ඡම්හි. තැතිගත්තා වු; තෙ සබ්බෙ; ඒ සියල්ලෝ; සපදි, එකෙණෙහි; සන්නිපතිංසු, රැස්වුහ.

533. තදා. එ සමයෙහි; මුනිවරො, සර්වඑඥතෙම; සභයෙ, භය සහිත වු; සසොකෙ, සොක සහිත වු; තෙ, ‍ඔවුන්; දිස්වාන දැක; සෙහි ඉද්ධිහි, ස්වකීය වු ඍර්ධින්; රම්මං, රම්යව වු; ජලධි මජ්ඣගතං. සාගර මද්ධ්යිගත වු; මහන්තං, මහත් වු; ගිරිදිපං, ගිරිදිවයින; ඉධ, මෙහි; ආනයිත්වාා, ගෙන්වා; නිඛිලෙ, සියල්ලන්; ආරොපයිත්වා්, (එහි) නංවා; පුන, නැවත; තත්ථව, එහි; අකාසි, පිහිටවු සේක.

534. අසමො, අතුල්ය්වු; භාසුරතරො, අතිශයින් බබලන්නා වු; එසො භගවා, ඒ භාග්යිවතුන් වහන්සේ; එවං, මෙසේ; තං ඊතිං, ඒ උවදුර; උපසමං කත්වාා, ව්යලපසමනය කොට; නිසිදි, වැඩහුන් සේක; තත්ථද එව, එතන්හි දි ම; බ්රවහ්ම, බ්රලහ්ම ය; අමර, දෙවි ය; අසුර, දානව ය; එණි, නාග ය; ගරුළාදි, ගරුඬාදිහු ; සිද්ධා, සිද්ධ ය යන මොහු ද; සඞ්ග මම, රැස්ව; මහතිං, විපුල වු; අග්ගරූපා, අග්රාහකාර වු; මහං, පුජා; අකංසු, කළාහු ය.

535. ජිතො, සර්වයඥතෙම; තස්මිං සංසදි, ඒ සභායෙහි; ජනානා. සත්ව,යන්ටඤ සදාසව නුදං, විනෙයයන්ගේ ආශ්රවව ක්ෂහය කරන්නා වු; සිවදං, නිර්වාුණය දෙන්නා වු; සුතිසාධු ධම්මං, කර්ණ.මෘත ධර්ම ය; දෙසෙසි, දෙසු සේක; තං ඒ ධර්ම ය;

190 සමන්තකූට වණ්නනා

සුත්වාේන, අසා, අනෙක, නොයෙක්; සතකොටිපමාණ, සිය කෙළගණන් පමණ වු; පාණ, ප්රාවණිහු; වර, උතුම් වු; ධම්ම චක්ඛුං, ධර්මමචක්ෂුමස; ලද්ධා, ලැබ, අසමා අභවුං, අතුල්යෙ යෝ වු හ; (නො‍හොත්) ලද්ධා සම්භවුං, ලද්දො වුහ.

536. සුමනකූටවර, සමන්තකූට පර්වාතවරයෙහි; අධිවාසො, අධිපති ව වසන්නා වු; තෙජිද්ධි බුද්ධි විභවො, තෙජස් ය - ඍර්ධිය - ප්රනඥ යහසමපත් ය, යන මේ ඇති; රත්නත්ත - යම්හි, රත්නත්රධයෙහි, පසන්න හෙදයො, පහන් සිත් ඇති; සුමනාභිධානො, සුමන නම් වු; සො දෙවො. ඒ දිව්ය් (රාජ) තෙම; තස්මි දිනෙ, එ දවස; උත්තමං, උතුම් වු; පඨමං ඵලං, පළමුවෙනි ඵලයට; සම්පාපුනිත්ථත, සම්ප්රාිප්ති වි.

537. තුට්ඨවදනො, සන්තුෂ්ට වු මුව ඇත්තේ, උට්ඨාය, නැගි සිට; කත. කරණ ලද; පඤ්ජලිකො. ඇදිලි ඇත්තේ; ජින, සර්ව;ඥයන් වහන්සේගේ; අග්ග, අග්රල වු; කණරංසි, නියරැස් නැමැති; ප‍යොදධිම්හි, සාගරයෙහි; මුග්ගො, ගැලුනේ; වන්දිණත්වා . වැඳ; එවං, මෙසේ; අවව කි ය. අතුල, අසම වු, විර, විය්ය්ිල වත් වු; ධිර, ධෘතිමත් වු; ලොකග්ගපුග්ගල, ලොකාග්රි පුද්ගල වු: ධිස, ප්රා‍ඥෙශවු; සාමි, ස්වාමින් වහන්ස; වරං, වරයක්; දද, දුන මැනව.

538. අහා, මම; තෙ, නුඹවහන්සේගේ; වරණ පඬ්කජ; පාපායුම්; පුජකො, පුදන්නා වු; දාසො අස්මි, දාසයෙක්ම; අහා, මම; සද්ධාදයාදි ශ්රකද්ධානුකම්පා දි; විභවො, සම්පත් ඇත; තනයො අසමි, පුත්රමයෙක්මි; තුම්හෙ විනා, නුඹවහන්සේ හැර, ඛණලවං, ක්ෂයන ලවයකුදු; වසිතුං, වසන්ට; න ඉච්ඡෙ, නොකමැතතෙමි; තස්මා, එහෙයින් ; භගවා. භාග්යවවතුන් වහන්සේ; මම, මට; පුජනියං, පිදි ය යුත්තක්; දදාතු, දෙන සේක්වා.

539. ධිතිමති, ධාතිමත් වු සර්වවඥතෙම; තං, ඒ කිම; සුත්වාදන, ශ්ර වණයකොට; සංසත්ත, ඇලුනා වු; ඡප්පද, ෂට්පදින් ඇති; සරොරුග සන්නිභෙන, පද්මයක් වැනි වු;

ගාථා පදගතාත්ථිණ 191

හ‍ෙත්ථථන, අතින්; සීසා, මස්තකය; පරිමජ්ජ, පිරිමැද; නීල, නිල් වු; සක, ස්වකිය වු; කුන්තල ධාතුමුට්ඨිං, කෙශධාතු මිටක්; දජ්ජා, දුන් සේක; අථ, ඉක්බිති; සො, හෙතෙම; මණිමයෙන, මිණිමුවාවු, කරණ්ඩකෙන, සුමුගකින් -

540. බාහුයුගලෙන, බාහු යුග්මයෙන්; පග්ගය්හ, දැඩිකොටගෙණ; ඨිතො, සිටියේ; පීණිත‍ත්තො, පිණාගිය සිත් ඇත්තේ; කමිත්වා්, නැමි; මකුටං විය, කිරිටයක් මෙන්; මුද්ධා. මුදුනෙන්; දධාසි, දැරි ය; අථ, නැවත; සො. හෙතෙ; නිදිවෙහි සද්ධිං, දෙවියන් සමග; වරමහං, උතුම් වු පුද; කත්වා , කොට; ධිර, සර්වයඥයන් වහන්සේ විසින්; පරිභුත්ත, පරිභොග කළ; වසුන්දවරායං, පොළොවෙහි; අප්පෙත්වාන, පිහිටුවා -

541. සො; හෙතෙම; උබ්බෙධතො, උසින්; රතනසත්ත පමාණ, රියන් සතක් පමණ වු; ථුපං, සෑයක්; මහාරහෙහි මහාර්හ් වු; නීලරතනෙහි; නිලිමිණියෙන්; අකාසි, කෙ‍ළේසි, කාමදො මණි ඉව, චින්තාමාණිකයයක් වැනි වු; තිලොක සුඛ දො, තුන් ලොවට සුව දෙන්නා වු; සො ථුපො, එ චෛත්යවය තෙම; නාථො, සර්වටඥයන් වහන්සේ; ධරන්තසමයෙ එව, ධරමාන කාලයෙහි ම; පතිට්ඨහි, පිහිටියේ යි.

542. පච්ඡා, සපුව; තිලොක සරණෙ, තුන් ලොවට පිහිට වු (බුදුරජාණන් වහන්සේ, පරිනිබ්බුතම්හි, පිරිනිව් කල්හි; ඛිණාසවො. ක්ෂායකළ ආශ්ර වයන් ඇති; ස මහිමො, ආනුභාව, සහිත වු; සරභු යති‍ෙන්දො, සරභු නම යතින්ර්ළ යන් වහන්සේ; චිත්කතො, (සඳුන්දර) සෑයෙන්, ජින ගිවධාතුං, සර්ව‍ඥ ග්රිනවා. ධාතුව; ආදාය ගෙණ, තස්මිං, එහි; ත, ඒ ධාතුව; නිධාය. පිහිටුවා; බාරස හත්ථිථුපං, දෙළොස් රියන්, සෑයක්; අකරි, කෙළේ යි.

543. අපරස්මිං සමයෙ, මාත කාලයෙහි; චුළාභයවහ, චුළාභය නම් වු; අවනිපො, රජතෙම; වර, උතුම් වු; උරු, මහත් වු; ථුපං, සෑය; බත්තිංස හත්ථාො, දෙතිස්රියන් ‍කොට; අකරිත්ථහ, කෙළේ යි; අථො, නැවත; දුට්ඨාදිගාමණි නුපො’

192 සමන්තකූට වණ්ණනා

දුටුගැමුණු අබා රජ තෙම; දමිළො, දෙමළුන්; හන්නෙතා; මරන්නේ; කඤ්චුකං, (ඒ) කඤ්චුක සෑය; චතුසට්ඨිහත්ථං , සු සැට රියන් කොට; කාරෙසි. කරවි .

544. එවං. මෙසේ; සිහල මහාසර, සිංහලද්විප නමැති මහාතඬාගයාගේ; මජ්ඣිරුළහං, මදධ්යරයෙහි හටගත්තා වු; මධුපාවලි, හෘඞ්ග පඞ්කිති ය විසින්; සෙවනීයං, සෙවිය යුතු වු; සෙතම්බුජං ඉව, ‍ශ්වෙත පද්මයක් වැනි වු; භුමඞ්ගනා, මහීකාන්තාවගේ; කරතලෙ, හස්තතලයෙහි; සිත විත්ථ ලී ලො ඵලහුනිද ඇටක ලීලා ඇති; සො ථු‍පො, ඒ සෑය තෙම; ජනානං, සත්වථයන්ට; අසම, අතුල්යත වු; උපසමං, ශාන්ති ය; දදාතු, දේවා.

 545.	මුනි. සර්වථඥ තෙම; ලඞ්කා උපසග්ගං, ලඞ්කොපද්ර ව ය; අවධුය; පහකොට හැර; ඛෙමා විධාය, නිර්භඥය කොට; මඞ්ගලාය, මඞ්ගල්යස පිණිස; නිජාය, ස්වකීය වු; වර, උතුම් වු; කුන්තල ධාතුයා, කෙස ධාතුවෙන්; ලඞ්කා, ලංකාව; භාසුර තරං කත්වා්න, අතිශයින් ප්රාභාස්වර කොට; තාරක පථෙන, ආකාශයෙන්; තං උරුවෙලං එව, ඒ උරුවෙල් දනව්වට ම; පායාසි, වැඩි සේක.

546. පුන, නැවත; තස්මිං, එහි; බහු, බහු, බොහෝ වු; විම්භිත, විස්මය ජනක වු; පාටිහෙරං, (තුන්දහස් පන්සියයක්) පෙළහැර, විධාය, කොට; සසිස්සක, ශිෂ්යෙයන් සහිත වු; ඉසි නො, උරුවෙල් කසුප් තවුසන්ගේ; දිට්ඨිජාලං, දෘෂ්ටිජාලාව; හෙත්වානන, බිඳ; සහ සිස්සකස්ස. අන්තෙවාසීන් සහිතයාට; නිබ්බුතිපදං, නිර්වාතණ පදය; දත්වා , දී; නිබ්බාණ; නිර්වාදණ නමැති; සුන්දාරපුරං, සොඳුරුපුර ය; පරිපුරයිත්ථද, පිරවු සේක.

547. වෙනෙය්යශජන්තු, වනෙය සත්වර නමැති; කමලාකර, පියුම් වනයට; භානුරුපො, දිවාකරයා බඳු වු; විකාසිත කුසෙසය කානනාභ, ප්රටබුද්ධ පද්ම වනයක් වැනි; වීනාසවෙහි; ක්ෂීකණශ්රලවයන් විසින්; නිවුතො, පරිවෘත වු; ඉහගාමී, ගජගා මී වු; සුගතො, සර්ව්ඥ තෙම; තම්හා, ඒ උරුවෙල් දනව්වෙන්;

ගාථා පදගත්ත්ථින 193

(නික්ම); රාජගහගාමිං, රජගහනුවරට යන්නා වු (නොහොත්) රාජගහගාමි, රාජගෘහගාමි සේක්; උදාර මග්ගං, ඒ මහා මාර්ග යට; පායාසි, පිළිපන් සේක.

548. ජිනවරෙ, බුදුරජානන් වහන්සේ; තස්මිං, ඒ රජගහ නුවරට; ගතෙ, වැඩිය කල්හි; වර, උතුම් වු; බිම්බිසොරො, බිම් සර රජ තෙම; සහදෙවතිහි, දෙවියන් සමග; මහතිං පුජා, විපුල පුජා; අකාසි, කෙළේ ය; හි, ඒ එසේ මැයි; තස්මිං ‍සාසදි, ඒ සමාගමෙහි; අනප්පපාණා, ඉතා බො‍හෝ වු ප්රාමණිහු; මග්ගෙ, මාර්‍ පයන් ද; ඵලෙ ව; ඵලයන් ද; ලහිංසු, ලැබු; සරණෙ ව, සරණයෙහි ද; පතිට්ඨභිංසු, පිහිටුහ.

549. තතො. ඉක්බිත්; රාජා, බිම්බිසාර මහරජ තෙම; විවිධ, නානප්රිකාර වු; පාදප මණ්ඩපෙහි, රුක් මඬුවෙන්; සාලඞ්කතං, ස්වඞ්කෘත වු; විපුල වෙළුවනාභිරාමං, මහත් වු වෙළුවනාරාම ය; ධරාධරධරං; (මහ) පො‍ළොව ද; හිමවඤ්ච, හිමාලය පර්වුතය ද; කම්පං කත්වාස, චලිත කොට; දක්ඛිණකරෙ, දක්ෂිුණ ශ්රි, හස්තයෙහි; ජලපාතනෙන, පැන් වත්කිරිමෙන්; පාදාසි, පුජා කෙළේ යි.

550. සමන්ත තයනො. සමන්තචක්ඛු වු බුදුරජානන් වහන්සේ; නයනාභිරාමො, නෙතොත්සව වු යේ; යතතං නිරන්තරයෙන්; ජනස්ස, ජනයාගේ; භුතිං, සම්පත්ති ය; අභිවඩ්ඪයන්තො. විශෙෂයෙන් වඩන්නේ; ධම්මම්ඛු වුට්ඨි නිකරං, සද්ධර්මප නැමති ජලවර්ෂාව සමුහ ය; පරිවස්සයන්තොව. වස් වන්නේ; අදුතියො. දෙවැන්නෙක් නැත්තේ; දුතියම්හි වස්සෙ, දෙවෙනි වර්ෂියෙහි; තස්මිං, ඒ රජගහනුවර වෙළුවනාරාමයෙහි; වස්සාං වසී, වස් වුසු සේක.

551. දෙවින්දස, දෙවෙන්ර්, ොය‍ාගේ; මොලි, කිරිටයෙන්; සමලඞ්ක්ත, සරසන ලද; පාදපිට්ඨො; පාපිටු ඇත්තා වු; ලොස්ස, ලොකයාට; අත්ථ චරණෙ, අත්ථි චය්ය්ඇ යෙහි; සතත, නිරන්තරයෙන්; අභියුත්තො, යුක්ත වු; සිරිසන්නිවාසො. ලක්ෂ්

194 සමන්තකූට වණ්ණනා

මියට වාසස්ථාන වු; සො සුගතො හි, ඒ සුගත තෙම වනාහි; තතියෙ, තෙවැනි වසෙහි ද; චතුත්ථ වස්සෙ, සිව්වෙනි වසෙහි ද; ත්ථි, ඒව. ඒ රජගහනුවර වෙළුවනාරාමයෙහි ම; වාසං අකාසි, විසිම කළ සේක.

522. සුඛ‍දො, (ලෞකික - ලොකොත්තර) සුඛදායක වු; මුනි. සර්වොඥ තෙම; ලොකස්ස, ලොකයට; අමලං, නිර්‍මල වු; ධම්මං, ධර්ම. ය; සත්තා. නිරන්තරයෙන්; වහන්තො. පමුණුවන්නේ; වෙනෙය්යදසත්ත, විනෙය ජනයන්ගේ; සමයං, ධර්මට ප්රේතිවෙධය (නොහොත්); වෙනෙය්යන සත්තසමයං, විනෙයජන සමුහ ය;සමුදික්ථමානො. බලමින්; සාවත්ථිදයං, ශ්රාවවසතිපුරා සන්නයෙහි වු; රුචිර, ශොභමාන වු; ජෙතවනෙ’භිරාමෙ, ජෙතවනාරාමයෙහි; පඤ්චමස්මිං, පස්වෙනි වස්; වාසං අකාසි, වාසය කළ සේක.

ලක්දිව් වැඩි පළමුවෙනි ගමන යි.