සිඛවලඳ හා සිඛවලඳ විනිස - සිඛවලඳ

සිඛවලඳ

තුන් ලොවට උතුම් රුවන්තියා කා විසි මුනි තුන් දොරින් සකසා වැඳැ උපසපුව ලද පැවිජ්ජා පටන් හික්මියැ යුතු සරිත්වරිත් සිඛ සැඛෙවින් කියනෙම්:- 1. මිනිස් අමිනිස් තිරිසනු‍න්ගෙ1 මඟතියායෙහි සෙවියැටි සිතින් තමා මඟ මෙහෙයුව පරිජි වෙ. මෙ හැම මෙවුන් ධම් පරිජි නම් - 5

2. පර මිනිස්සතක්හු2 අයත් පල් පොහොනා වතක් සොර සිතින් ගත පරිජි වේ. මෙ හැම අයිනාදන් පරිජි නම් -

3. මවුකුස්හි පටා3 මිනිස්සතක්හු මැරියැටි සිතින් දිවි ගැළැවුව පරිජි වෙ. මෙ හැම මිනිස්විකාපරිජි නම් - 10

4. තම‍කා කෙරෙහි නැති උතුම්මිනිස්ධම් අනික් මිනිස් සතක් හට බුහුමන් කැමැති සිතින් ඉඳුරා කිව ඔහු එවිගස දත පරිජි වෙ. මෙ හැම උතුරුමිනිස් ධම් පරිජි ‍නම් -

- මෙ සතර පරිජි නම් -

1. සුකුරු මඳියැටි සිතින් සිහිනෙන් විනා අදඇති බැහැරි වත්හි තමා හදන් ඝටා4 සුකුරු මිඳුව සහ වෙසෙස් වෙ. මෙ හැම සුක්වියැටි5 සඟවෙයෙස් නම් -

1. තිරිසන් මාගම් පිරිමින්ගේ 2. මිනිසක්හු 3. පටන් 4. හඳන් 5. සුක්විසටි. 2 සිඛවලඳ

2 කා සසගරායෙන් මිනිස්මාිගම් කෙරෙ මාගම යන සඤ්1 ඇතියා වැ සමරුවන් වන සිතින් කයින් කාහි පහරී නම් සඟවෙසෙස් වෙ. මෙ හැම කා සසගරා සඟවෙසෙස් නම් -

3. තුළුල් තෙපුල් කියැටි රායෙන් මිනිස්මාගම කෙරෙ මාගම යන සඤ්1 ඇතියා වැ වසමඟ පසමඟ මෙවුන්ධර්මර අරභයා තුළුල් තෙපුල් කියා නම් ඈ එවිගස දත ‍සඟවෙසෙස් වෙ. මෙ හැම දුටුල්වසු2 සඟවෙසෙස් නම්.

4. මෙවුන්රායෙන් මිනිස්මාගම කෙරේ මාගම යන සඤ්1 ඇතියා වැ තමහට මෙවුන්ධමින් මෙහෙ කිරීමෙහි ගුණ කියා නම් ඈ එවිගස දත සඟවෙසෙස් වෙ. මෙ හැම අත්තකාමපාරිචරියා සඟවෙසෙස් නම්-

5. මිනිස්මාගමක විසින් එව්3 පිරිමිතියක්හු විසින් එව් කෙලෙස් පිළිබද් කොටින් කී හසුන් පිළිගෙනැ පරහර ඇරොජා4 පුන හැරැ ඇරැජුව මෙ තුන් අගින් සඟවෙසෙස් වෙ. මෙ හැම සයුරුතු සඟවෙසෙස් නම් -

6. දැකුම් ඇසුම් සැකකිරීම් තැනියා වැ උපසපන් පැවිජ්ජක්හු සස්නෙන් ගැළවීයැටි සිත් ඇතියා වැ වැළැතැ සිටැ පරිජි වතින් සොයා එව් සොයවා එව් ඔහු එවිගස දත සඟ වෙසෙස් වේ. මෙ හැම ඇඹුල් සඟ වෙසෙස් නම් -

7. උපසපන් පැවිජ්ජක්හු සස්නෙන් ගැළැවියටි සිත් ඇතියා වැ අනෙකක්හු කිරීම් දැකැ එ ලෙස් ගෙනැ වැළැතැ සිටැ පරිජි වතින් සොයා එව් සොයවා එව් ඔහු එ විගස දත සඟ වෙසෙස් වෙ. මෙ හැම අඤ්ඤභාගී සඟවෙසෙස් නම් -

සත් සඟවෙසෙස් නිමි.

1. සංඤා 2. තුටුල් වසු. 3. එවු 4. අරොජා.

3. සිඛවලඳ

1. නොඉටු නොවිකැපු අයල් සිවුරු සද දවසක් ඉකුම්වා නම් නිසැගි වෙ1-

2. මහණසම්මුති නැතියා වැ නො කල්හි සිවුරු නමින් ඉටු තුන් සිවුරෙන් වියෝ වැ එක් අරුණකුදු ඉකුත්වා නම් නිසැගි වෙ -

3. නොනෑ මාගම්පෑවිජ්ජ ලවා පොරණ සිවුරු දොවා එව් රජත් කරවා එව් කොළවා එව් නිසැගි වෙ -

4. නො නෑ මාගම්පෑවිජ්ජ අතින් සිවුරු කිසි වතක් නොදී ගනී නම් නිසැගි වෙ-

5. නොනෑ නොපැවැරූ ගිහි මිනිසක්හු අයත් සිවුරු විනවා ගනී නම් නිසැගි වෙ -

6. රන් රිදී මසු කහවණු ගනී එව් ගන්වා එව් ඵළවූවා පිළිඛෙව්2 නො කොට සිතින් ඉවසා එව් ගනී නම් නිසැගි වෙ-

7. රන් රිදී මසු කහවණු බැවහර කරත් නිසැගි වෙ -

8. පස් සහ ධැමියන් නා මිසැ කැපවතින් බැවහර කරත් නිසැගි වෙ-

9. නොඉටු නොවිකැපූ පමණින් යුත් පා දස දවසක් කුම්වා නම් නිසැගි වෙ -

10. උනු පස්වාන් ඇතියා වැ අනික් පයක් විනවා ගනී නම් නිසැගි වෙ-

11. වැලැඳියයුතු ගිතෙල් මී වෙඬරු3 තෙල් සකුරු පිළිගන්වා ගෙනැ සත් දවසක් ඉකුම්වා නම් නිසැගි වෙ-

12. උපසපන් පැවිජ්ජක්හට සිවුරු දී නොසිය මනා වැ සක සඤ්ඤයෙන් අසිඳැ එව් අසිදුවා එව් ගනී නම් නිසැගි වෙ -

1. ‘නිසගි’ 2. පිරිබෙවු කොට. 3. වෙඬරු.

4. සිඛවලඳ

13. නො නෑ නො පැවරූ ගිහිමිනි‍සක්හු අයත් හූ විනවා ගෙනැ විකැපුන් පො‍ෙහානා සිවුරක් නො නෑ නොපැවරූ පෙහෙරක්හු ලබා වියැවුව නිසැගි වෙ -

14. සඟනට පිරිණැමුණු ලාභයක් දැනැ දැනැ තමහට පිරිණැමුව නිසැගි වෙ -

තුදුස් නිසැගි නිමි.

1. වසැකි කටැවි වැ මුසවා කිව මෙරමා දත පචිති වෙ. 2. උපසපන් පැවිජ්ජක්හු හවා නම් - 3. පිසුනු කියා නම් - 4. අනුපසපනක්හට ප‍දසො ධම් කියා නම් - 5. අනුපසපනක්හු හා එක්වැ තුන් අරුණක් ඉකුම්1 වා පුන රෑ එක් වැ බැසැ හොවී නම් - 6. මාගමක හා එක සෙනස්නෙහි2 රෑ එක් වැ හොවී නම් - 7. විඤ්ඤුවක්හු නැතියා වැ මාගමකට සපෙදෙන් වඩා බණ කියා නම්- 8. මහණසම්මුති නැතියා වැ උපසපන් පැවිජ්ජක් හුගෙ තුළුල් ඇවැතක් අනුපසපනක්හට කියා නම් - 9. පොළෝ කණනු කණවනු ආදී කෙරෙ නම් - 10. ගස් තුරු ලිය ආදී කලකුරුවා නම් - ‍11. බික්සඟහු අයත් හැඳපුටු ආදී අබවසැ අතුටැ3 එව් අතුරුවා එව් සඟවනු ආදී නො කොට යේ නම් - 12. සඟසතු සෙනස්නෙහි හෝනා අතුටැ එව් අතුරුවා එව් සහවනු ආදි නො කොටැ යේ නම් -

1. ඉකුම්වානම්. 2. අස්නෙහි, සෙ‍නස්නෙක. 3. අතුරැ.

5. සිඛවලඳ

13. පණුවන් ඇති දිය බැව් ‍දැන දැන පරිභොග කෙරෙ නම්- 14. නො නෑ මාගම් පැවිජ්ජක්හට සිවුරු කිසි වතක් නො ගෙනැ දේ නම්- 15. නො නෑ මාගම් පැවිජ්ජගෙ සිවුරු ගෙත්තම් කරනු කරවනු කෙරෙ නම්- 16. පැවැරි වැ අයිරිත්1 නුවූ බොජුනක් පරගලා කෙරෙ නම් - 17. පැවැරි වූ පැවිජ්ජක්හු ඝටන රිසින් අයිරිත් නුවූ බොජුනෙන් පැවැරි වැ එ බුදී නම් - 18. විකල් බොජුන් පරගලා කෙරෙ නම් - 19. සන්නිධි බොජුන් පරඟලා කෙරෙ නම් - 20. නො ගිලිත් වැ පිණිබොජුන් විනවා බුදී නම් - 21. දැහැටු දිය තබා සෙසු නො පිළිගත් වතක් පරගලා කෙරෙ නම් - 22. තිථයක්හට පරඟලා කටයුතු වතක් තමා අතින් දේ නම් - 23. මාමගමක හා නොරඹුරෙහි රහස් කැමැති වැ උදකලා වැ හිඳී නම් - හොවී නම් - 24. රහමෙර පරඟලා කෙරෙ නම් - 25. ගිරිති කවා නම් - 26. දියෙහි කෙළී නම් - 27. අනදුරු කෙරෙ නම් - 28. උපසපන් පැවිජ්ජක්හු බවා නම් - 29. නොගිලන් වැ - කරුණු නැතියා වැ - ගිනි එළනු එළවනු කෙරෙ නම් -

1. අයිරත්.

6 සිඛවලඳ

30 අලුත් සිවුරු කප්බිඳු නො බා පරිභොග ‍කෙරෙ නම් - 31. උපසපන් පැවිජ්ජක්හුගේ පාසිවුරු ආදි පිරිකර කෙළනා රිසින් පැටි කරනු කරවනු කෙරෙ නම් - 32. මැරියැටි සිතින් තිරිසනකුදු දිවි ගළවා නම්- 33. උපසපන් පැවිජ්ජක්හුගෙ තුළුල් ඇවැතක් ‍පිළිසොයන රිසින් පිළිසොයා නම් - 34. මාගමක හා සසඳැ එක්මඟ පිළීපැදැ ‍ගම් අතුරකට යේ නම්- 35. උපසපන් පැවිජ්ජක්හු දැහැ වැ පහරී නම්- 36. උපසපන් පැවිජ්ජක්හට දැහැ වැ අත්සැත් කියපා1 නම්- 37. උපසපන් පැවිජ්ජක්හු මුල් නැති සඟ වෙසෙස්නෙන් සොයා නම් -

38. නුරුස්නාක්2 කටැටි වැ උපසපන් පැවිජ්ජක් හට කුකුස් උපයා නම්- 39. කලහ කටැටි වැ උපන් කලහ ඇත්තවුන් අබියෙසැ සිටැ නො දක්වා කියනු අසා නම් - 40. සඟනට පිරිණැමුණු ලාභයක් දැනැ දැනැ පුගුලක්හට පිරිණමා නම්- 41. එබඳු කරුණක් නැතියා වැ වැළැතැ සිටි පැවැජිජක්හට නො ඇවිසැ විකල් ගම් වදී නම් - පවති වෙ-

එක්සාළිස් පචිති නිමි.

1. කියවා, කියපෑ. 2. නුරුස්සනා තාක්.

7 සිඛවලඳ

1. ඉසුරු පමුණුවා සඟසතු ‍ගුරුබඬ අන්නට දේ නම් ථුලැසි වෙ- සොර සිතින් ගනීනම්1 බඩු තුබූ සෙයින් පරිජි ආදී වෙ- 2. කුස වැහැරී2 පුවරු පෙළුදු කෙස්වල්මුවා පලසුදු නිය ඇති අඳුන්3 දිවිසමිදු මහමුහුණපියාදු තිථිලද නොගෙනැ අධරත් ථුලැසි වෙ- 3. සැක්තම් වත්කම් කරවා නම් ථුලැසි වෙ- තමා හදන් කපත් ථුලැසි වෙ- 4. මිනිස් මස් ලේ ඇට සම් ලොම් පරහලා කළ ථුලැසි වෙ- 5. කේල්වා පිළීදා එරූපත් පිළීදු නියඳින් කළ කැතිරි4 කඩුදු සබ්බ නීල පීත ලොහිත ඔදාත මඤඡඪාදී පිළීදු අධැරුව දුකුළා වෙ - 6. ඇත් අස් වලස් තරස් සිහ වග දිවි බලු දික්දැ මසුදු මෙතෙක් දෙනාගේ ඇටදු සමුදු ලේ දු බික්සඟුන් අවක්සා මැරූ මසුදු නුපුළුවුත් මසුදු වැළැඳුව දුකුළා වෙ - 7. නගන තොටදු සුළුදියවට‍න්හිදු පියෙවි ගෙහිදු නුදුන් සමුයෙන් ආ පිළිවෙළ ඉකුම් වා නම්- සුළුදයවටන්හිදු පියෙහිගෙහිදු උකැසි නො පැහැරැ වදී නම් - පාදුකායෙන් බැහැරැ සිටැ සිවුරු නගා නම් - බහා නම් වස් පවත්වමින් තනනා නම්- දැහැටු කා නම් - පුප්වළැ පුසන් ලා නම් - කොරොස් පූසනින් පූසන් කිස සාහා නම් - වස්දෙණියෙහි කෙළ ලා නම් -

1. දුන 2. වාහැරී. 3. අඳුන්. 4. ඇතිරිකඩුලු.

8 සිඛවලඳ

බැහැරැ කෙලෙසීගියා නො හරී නම් - නො හරවා නම් - තෙමෙ කෙලෙසා නම්-

එහි ‍කුසළ දුට නොහරී නම් - නොහරවා නම් - ලා හෙළා ලා වදී නම් - නික්මේ නම් - හඬවා දිය කිස සාහා නම් - දුකුළා වෙ- 8 මහල්ලන් නො පිළීවිසැ1 පාමොක් උසුරුවා නම්- බණ කියා නම්- පැන පුළුවුසි නම් - විසිදුන් කෙරෙ නම්- හදාරා නම් කියා නම්- කියවා ගනී නම්- පහන් දල්වා නම් - නිවා නම් - දොරකවුළු වරී නම්- පියාලා නම් - දුකුළා වෙ-

9 ලිහිණි වැ3 වඳී නම්- වැඳුම් ගනී නම් - ගමන් යේ නම් - බොජුන් බුදුනාදී කෙරෙ නම් - දියෙන් බැහැරැ සිටැ තම හට පිරියම් කරවා නම් අන්නට තෙමෙ කෙරේ නම් - දුකුළා වෙ-

10 නහන සැඳැ තොට කොඬවරැ පවුරැ ටැම්හි රුක්හයි නහන තැනැ හිඳුවූ කොරොස් පුවරුයෙහි තමා සිරුරු ගහා උළා නම් - දඬුපෙනෙනුදු කුරුඳුවැලිනුදු අනන්මන සිරුරු ගහා උළා නම් දුකුළා වෙ-

11. නොගිලන් වැ අරමින් බැහැරැ වහන් ලා යේ නම් - සබ්බ නීල පීත ලොහිතාදී වහන්ලා - ‍නම් 12. රා සිතින් මිනිස් ‍අමිනිස් තිරිසන් මාගමුන් නිමිත් බලා නම් - බික් ‍ෙදන්නිය මුහුණ බලා නම්- උජඣානසඤ්ඤ ඇතියා වැ අනුන් සතප්නා පා ආදී බලා නම් - කැටපත් දිය ආදිතෙන් තමා මුහුණ බලා නම්- 13. උසසුන් මහස්නෙ හිඳී නම් - හොවී නම් - දුකුළා වෙ- 14. උක්ඛිත්තකයා අනුපසපනක්හු නානාසංවාසකයා මාගම් පඬු ගරුකඪකයා වඳී නම් දුකුලා වෙ-

1. නොපිළිවිසා. 2. ලිඟිනිවැ.

9 සිඛවලඳ

15. පඬු මාගම් උභතොවභවජතකයා හා එක අස්නෙහි හිඳී නම් - හොවී නම් - දුකුළා වෙ - 16. අසමානාසතිකයා හා නොදික් අස්නෙහිදු හැඳ පුටුයෙහිදු හිඳී නම් - හොවී නම් - දුකුළා වෙ- 17. මල්පක් ආදීන් කුලන් සගන්නා1 සඳහා දේ නම්- දුකුළා වෙ- 18. මල් ගොතනු ගොතවනු ආදී කෙරෙ නම් - 19. බුදුන් වැරූතාක් පස වළඳා නම් - දුකුළා වෙ- 20. නිස පිළිබැදියා වැ2 නිස නොගෙන වෙසෙ නම් - 21. අනුදත්තන් තබා සෙස්සනට පිළියම් කියා නම් - කෙරෙ නම් - කරවා නම්- 22. සාපත්තික වැ3 පොහෝපවුරුණු කෙරෙ නම්- 23. දොරවටු ආදී පිරිවැ‍ටෙන දොර ඇති සෙනස්නෙහි දොර නොපියා නොපිළිපයා අහොග නොකොට දහවල්4 බැසැ හොවී නම්- 24. හැම රුවනුදු හැම ධඤ්ඤයිදු5 මාගම් සැටි රූදු මාගම් පලඳනාදු අවුස් බඬුදු ආවුධ බඬුදු6 ගස්හි තුබූ කෑ යුතු පකාපැකිදු පුබ්බණ්ණ අපරණණයිදු7 පිරිමදී නම් දුකුළා වෙ- 25. පෙණෙහෙන් එව් අත් පෙණෙහෙන් එව් දියමුසු ඉටිමුසු තෙලින් එව් කෙස් මට කෙරෙ නම්, කරවා නම් දුකුළා වෙ. 26. නො එක් පැවිජ්ජො එක් හැඳෑ එව් එක් අතුරා එව් එක් පෙරවැ එව් හොවිත් නම් - 27. එක බජනෙන්8 දෙනෙක් බුදිත් නම් -

1. සිත් ගන්නා. 2. පිළිබඳව. 3. සභාගපතිනික වැ. 4. දහවල්. 5. හැම ධඤ්ඤයදු. 6. ආයුධ බඬදු. 7. පුබ්බණ්ණ, අපරණ්ණයෙහිදු. 8. එකබජනෙක, එක බඳනෙන්.

10 සිඛවලඳ

28. වඬු අගුලෙන්1 අටගුලෙන් දික් දැහිටි කානම්- 29. නටනු ගනු වයනු බලනු අසනු යොදනු යොදවනු කෙරෙ නම්- 30. කොඩවර පවුරෙන් බැහැරැ දියටනු ආදී පියනු පියවනු කෙරෙ නම් - 31. ගොයම් ආදී තන්හි දියටනු ආදී පියනු පියවනු කෙරෙ නම්- ‍32. දික්කෙස් නිය නැහැලොම් නො හරීනම්; නො හරවා නම් - 33. නො ගිලන්වැ කැසැහඬු2 පියෙසැ ලොම් හරී නම් 34. නියමට කෙරෙ නම්, කරවා නම්- 35. පිරියම් කළ බිම තෙත් පයින් එව් වහන් ඇති පයින් එව් ඇක්මේ නම්- 36. සඟ සතු හැඳ පුටු පිරියම් කළ බිතතුදු වෙරින් පහරී නම්- 37. සඟල සිවුරෙන් අකවටු අවුළුවා හිඳී නම්- 38. සිවුරු දුප්පරිභොග කෙරෙ නම්- 39. කහ බහන් නො බැඳ ගම් වදී නම් - 40. සිරුරැ කිස කොටැ ඇති දියෙහි දියකිස නො සාහා නම්, 41. අයපයෙහි සමාදන් කරවා නම්- 42. සභාගපත්ති දෙසා නම්, පිළිගනී නම්, අරොජා3 නම්- 43. සුද්ධ සිතින් පටිස්සව වසැකි4 කෙරෙ නම්- 44. වස් නො‍ වෙසේ නම්-

1. වඩු අඟුලෙන්වට, 2. අඬු. 3. ඇරොජා. 4. වසකි.

11 සිඛවලඳ

45. නො කරුණෙහි සති කරුණෙන් යේ නම් - 46. උවදුරු නැතියා වැ බඹයෙන් මත්තෙ රුකට නැගෙ නම්- 47. පෙරහන් නැතියා වැ අධන් මඟ පිළිපදී නම්, මඟගි ලා පෙරහන් තැනැත්ක්හු පෙරහන් අරැවුව නොදේ නම් - 48. තමා මරා නම් මරවා නම්- 49. සිත්තම් පොත් රූ කෙරෙ නම්, කරවා නම්- 50. බුදුනක්හු හුනස්නෙන්1 නඟා නම්, බුදුනා ගෙහි ආ මහල්ලනට උවසර2 නො පෑ හිදී නම්- 51. නො ගිලන් වැ පිරිමිනින් උසුලන හ‍ිදොළු 3 ඈ යානායෙහි හිඳී නම්,

හොවී නම් -

52. රුවන්තියා අරභයා කෙළී නම්- 53. අනුන්ගෙ පිරිස් ඔසවා නම්- 54. සිවුරු නගා කළවෙ ඈ මාගම් පැවිජ්ජනට4 පවී නම්- 55. ලොකායත5 උගනී නම්, උගන්වා නම්- 56. නර කෙස් ගනී නම්, ගන්වා නම්- 57. තඹ ලොහො ආදීන් කළ පාතටු මත්තෙ පා තබා බුදී නම්-

ඉටන් පොහොනා පා අතින් ගෙනැ දොර කවුළු වරී නම්, පියාලා නම්, තෙත් පා සඟවා නම්, නො වියලා නම්, අව්වේ තබා ඉතා හුණු කෙරෙ නම්, කිසි වතක් නො ලා බිමැ තබා නම්-

1. උනස්නෙන් 2. අවසර. 3. ඉදළු. 4. මාගම් පාවිජ්ජට. 5. ලොකායතන.

12 සිඛවලඳ හැඳැ පුටුයෙහි, ඔරැ, පිටිපයැ,1 සතැ,2 නිසවත් තෙ‍හි ‍පිළස්හි තබා නම්, පියැ යුතු කටු ඇට ආදී පයැ ලා3නම්, පා මත්තෙ4 අත්දොවී නම්, ඉඳුල් දිය පයින් ගෙනැ යේ නම්, අකැප පා පරිභොග කෙරෙ නම්-

58. අනුන් කිවුට සැඳෑ5 ආ වඩා නම්- 59. අනාදරිය පිණිසැ6 සිඛ කරණීයැ7 නො හික්මෙ නම් දුකුළා වෙ- ‍60. බඬැරි සියයෙන් ගිහි මිනිසුන් අයත් සඟවා නම් පවිති වෙ- 61. කෙළනා නිසා දැ නම් හොත් කියා නම් දුබැසි වෙ.

පකිණ්ණක නිමි.

1. ඇදුරුවත්, තෙරවත්, ආගන්තුකවත්, ‍ගමිකවත්, සෙනසුන්වත්, ගිලන්වත් පිරියැ යුත්තේයි.- 2. අත්පසැ සිටැ එසවියැ හැක්කක් කයින් එව් කා8 පිළිබද්දෙන් එව් නිසග්ගෙන් එව් දෙන්නා ගන්මි යන සිත් ඇතියාවැ ගන්නේ යි. මෙ හැම පිළිගන්නා සේ යි - 4. අත්පසැ වුව - “ඉමං සඞඝාටිං - ඉමං උත්තරා සඞගං - ඉමං අන්තරවාසකං අධිඨාමි” යි- අත්පසින් දුරුවුව - “එතං සඞඝාටිං - එතං උත්තරා සඞගං- එතං අන්තරවාසකං අධිඨාමි” යි තුන්සිවුරු මෙසෙයින් ඉටන්නේ යි-

“ඉමං සඞඝාටිං ඉමං උත්තරාසඞගං - ඉමං අන්තර වාසකං පවුවුඬරාමි” යි මෙසෙයින් තුන් සිවුරු පසු දුරන්නේ9 යි-

1. පටිපය. 2. සැත. 3. පය 4. පා මත්තෙහි. 5. කිවුට. 6. පිණිස. 7. සිඛකරණීය‍. 8. කාය. 9. පසදුරන්නේ යි.

13 සිඛවලඳ

ඉමං - ඉමානි, එතං - එතානි විචරානි- පරික්ඛාර වොළානි අධිඨාමි”යි පිරිකරසොළ මෙසෙයින් ඉටන්නේ යි -

ඉමං - ඉමානි, එතං- එතානි චීවරානි පරික්ඛාර වොළානි පව්චුඬරාමි, යි පිරිකරසොළ මෙසෙයින් පසු දුරන්නේ යි1-

“ඉමං පත්තං - එතං පත්තං අධිඨාමි” යි පා මෙසෙයින් ඉටන්නේ යි-

“ඉමං පත්තං - එතං පත්තං පවුචුඬරාමි” යි පා මෙසෙයින් පසුදුරන්නේ1 යි -

4. ..........................................................................................

5. පණ්ණරසී වුව “අජ්ජ මෙ උපොසථො පණ්ණ රසො අධිඨාමී” යි- චාතුද්දසී වුව “අජ්ජ මෙ උපොසථො චාතුද්දසො අධිඨාමි” යි එකක්හු වුව ඉටන් පොහෝ කරන සේ යි-

දෙදෙනකු වුව “පරිසු‍ඬො අහං ආවුසො, පරිසු‍ෙඞා ති මං ධාරෙහි” යි මහල්ලන් මෙසෙයින් තුන් යලක්2 කියන්නේ යි- “පරිසු‍ඬො අහං භනෙත පරිසු‍ඬොති මං ධාරෙථ” යි සගනු මෙසෙයින් තුන් යලක් 5 කියන් නේ යි- මේ දෙදෙනා අනන්මන පොහෝ කරන සේ යි-

තුන් දෙනකු වුව “සුණන්තු මෙ ආයසම්න්තා, අජ්ජු පොසොථො පණ්ණරසො, යදාමසමන්තානං පත්තකල්ලං මයං අඤ්ඤමඤ්ඤං පාරිසුඞිං උපොසථං කරෙය්‍යාම” යි මෙසෙයින් ඤන්ති පිහිටුවා “පරිසු‍ඬො අහං ආවුසො පරි සු‍ඬොති මං ධාරෙහි” යි මෙසේ මහල්ලන් තුන් යලක් කියන්නේ යි- සගනුදු පිළිවෙළින් “පරිපු‍ඬො අහං භනෙත, පරිසු‍ඬොති මං ධාරෙථ”යි - මෙසෙයින් තුන් යලක් කියන්නේ යි මේ තුන් දෙනා පොහෝ කරන සේ යි-

2. යැලක්. 4. මෙහි ඇවැත් දෙසීම් ඇතුළ‍ත් කොටස ගිලිහී තිබේ. සිඛවලඳ විනිසෙහි ඒ කොටස පෙ‍ෙන්. 14. සිඛවලඳ

සඟහු විසින් ‍පාමොක් උසුරුවා පොහෝකරන්නේයි ඉටන් ආදී පොහෝ ද මතු කියන පවුරුණු ද පූකිස පූකරණී නිමවා කරන්නේ යි- “අජ්ජමෙ පවාරණා පණණරසී අධිඪාමි” යි “අජ්ජමෙ පවාරණා චතුද්දසී අඨිඨාමි” යි - මෙසෙයින් එකක්හු වුව පවරන සේ යි -

‍ දෙදෙනා පවරත් මහල්ලන් විසින් “අහං ආවුසො ආයස්මත්තං පවාරෙමි දිඪෙන වා සුතෙන වා පරිසඞකාය වා චදතු මං ආයස්මා අනුකම්පං උපාදාය පස්සනෙතා පටි කරිස්සාමි” යි- මෙහෙයින් තුන් යලක් කියා පවරන් නේ යි. සගනුදු “අහං භනෙත ආයස්මන්තං පවාරෙමි” යනාදීන් තුන් යලක් කියා පවරන්නේ යි - මේ දෙදෙනා පවරන සේ යි -

තුන්දෙනා, සතරදෙනා වුව “සුණන්තු මෙ ආයස්ම නෙතා අජ්ජ පවාරණා පණ්ණරසී, යදායස්මන්තානං පත්තකලලං මයං අඤ්ඤමඤ්ඤං පවාරෙය්යා්ම” යනාදීන් මහල්ලන් මෙසෙයින් තුන් යලක් කියා පවරන්නේ යි - සගනුදු පිළිවෙළින් - “අහං භනෙත ආයස්මනෙත පවාරෙමි” යනාදීන් තුන් යලක් කියා පවරන්නේ යි-

පස්දෙනා හෝ අයිරා පස් දෙනාවුව මහල්ලන් විසින් “සුණාතු මෙ ආවුසො ස‍හෙඞඝා අජ්ජ පවාරණා පණ්ණරසී යදී සඞඝස්ස පත්තකල්ලං ස‍ෙඞඝා පවාරෙය්යඞ” යි මෙසෙයින් ඤත්ති පිහිටුවා “සඞඝං‍ අටුසො පවාරෙමි දිඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞකාය වා වදතු මං ස‍ෙඞඝා අනුකම්පං උපාදාය පස්සනෙතා පටිකරිස්සාමි” යි - මෙසෙයින් මහල්ලන් තුන් යලක් කියා පවරන්නේයි - සගනුදු පිළිවෙළින් “සඞඝං භනෙත පවාරෙමි” යනාදීන් තුන් යලක් කියා පවරන්නේ යි-

පොහෝ පැවුරුණු නිමි.

15 සිඛවලඳ

6. “අත්ථමතං භනෙත සඞඝස්ස කඨීනං ධම්මිකො කඨීනත්ථා රො කඨිනං අනුමොදාමි” යි මෙසෙයින් තුන් යලක් කියා අනුමොවන්නේ යි-

මේ කෙළින් සිවුරු අනුමොදනා යි.

“ජන්දං දමමි! ඡන්දං මෙ හර!! ඡන්දංක මෙ ආරොවෙහි !!! යි. මේ සැඳ දෙන සේ යි.

“පාරිසුඬිං දමමි? පාරිසුඬිං මෙ හර! පාරිසුඬිං මේ ආරොවෙහි!!! යි. මේ පිරිසුදු දෙන සේ යි.

“පවාරණං දමමි,! පචාරණං මෙ හර,! පවාරණං මෙ ආරොවෙහි!!! මමත්ථාාය පවාරෙහි’!යි. මේ පවුරුණු දෙන සේ යි.

“ඉමස්මිං විහාරෙ ඉමං තෙමවාසං වස්සං උපෙමි. ඉධ වස්සං උපෙමි” යි - චිත්තුප්පාදෙත්ථඅ ආලයො” මේ වස්වසන සේ යි.

7. සිඛවලඳැ කී සිඛයෙහි සචිත්තක අචිත්තක මෙ කියන සෙයින් දතයුතු:-

සත් සඟවෙසෙසැ සසුරුතුසඟ වෙසෙස අචිත්තක යි. සෙසු සඟවෙසෙසුදු හැම පරිජිදු සචිත්තක යි-

තුදුස් නිසග්ගෙහි දොළොස්වන අසිඳුනා සිඛය හා තුදුස්වන පරිණතසිඛය හා මෙ දෙසිඛය සචිත්තක යි. සෙසු දොළොස් නිසැගි අචිත්තක යි -

එක්සාලිස් පචිත්තෙහි සතරවන පදසොධම් සිඛය හා පස්වන සවන සහසෙය්යස සිඛය හා සත්වන මාගමට බණ කියන සිඛය හා එකොළොස් වන දොළොස්වන

16. සිඛවලඳ

සෙනසුන් සිඛය හා ‍පසළොස් වන සිවුරු ගෙත්තම් කරන සිඛය හා සොළොස්වන පැවැරි1 සිඛය හා අට ළොස්වන විකල්බොජුන් සිඛය හා එකුන්විසිවන සන්නිධි සිඛය හා විසිවන පිණිබොජුන් සිඛය හා එක්විසිවන දන්තපොණ2 සිඛය හා දෙවිසිවන තිථයක්හට තමා අතින් දෙන සිඛය හා සූවිසිවන සුරාපාන සිඛය හා එකුන්තිස්වන ගිනි තප්නා සිඛය හා තිස්වන කප්බිඳු සිඛය හා එක්සාලිස්වන විකල් ගම් වදනා සිඛය හා මෙ සතළොස් සිඛය අචින්තක යි. සෙසු සූවිසි පචිති සචිත්තක යි-

පකිණ්ණකයෙහි බික්සඟුන් අවක්සා මැරූ මස් කී සිඛපද තබා සෙසු හැම මස් කී සිඛපද ද දෙපැවිදි කෙනකුන් එක් හැඳැ හෝනා සිඛය දෙදෙනා එක්3 ඇතිරි අතුරුවා හෝනා සිඛද දෙදෙනා එක් පෙරවැ හෝනා සිඛද දෙදෙනා එක් බඳනෙහි බුදුනා සිඛද නැටුම් ආදී බලන සිඛද කොඩවර පවුරෙන් බැහැරැ දියටනු ආදී පියන පියවන සිඛද ගොයම් ආදී තන්හි දියටනු ආදී පියන පියවන සිඛද දික් කෙස් නිය නැහැ ලොම් අධරන4 සිඛද කැසැ හඬු පියෙසැ ලොම් හරතා සිඛද නියමට කරන කරවන සිඛද සඟසතු හැඳ පුටු බිතතුදු වෙරින්5 පහරන සිඛද සඟසතු පිරියම්කළ බිමැ තෙත් පයින් එව් වහන් ඇති පයින් එව් ඇක්මෙන සිඛද කහ බහන් නොබැඳ ගම් වදනා සිඛද ඉටන් පොහොනා පා අතින් ගෙනැ දොර කවුළු වරන පියාලන සිඛද යන මෙ තෙක් සිඛ අචින්තක යි. සෙසු සැම සිඛ සචිත්ත ක යි-

මෙකී සෙයින් සචිත්තක අචිත්තක ඇවැත් දත යුතු - සිඛපද ‍දත නොදැත විකුම් දත විකුම් සිද්ධ වුව සචිත්තක ඇවැත් අවදි, නොදත නො අවදි -

1. පැව්රි 2. දත්තපොණක 3. එකක් 4. ඈධරන. 5. සිරීරින් 17. සිඛවලඳ

සිඛපද දත නොදත විකුම් සිඬ වුව අචිත්තක ඇවැත් අවදි - නොදත නොඅවදි. මෙසෙයින් සචිත්තක අචිත්තක ඇවැත් ඇවැදුම් දතයුතු -

මෙ හැම අටුවා පාඨයෙහි තුබූ සෙයින් බලා දන්නේ යි-

සිඛවලඳ නිමි

සම්මජ්ජනී පදීපො ච උදකං ආසනෙන ච ‍උපොසථස්ස එතානි පුබ්බකරණන්ති වුච්චති.

ඡන්දඋපාරිසුඬි උතුක්ඛානං භික්ඛුගණනා ච ඔවාදො උපොසථස්ස එතානි පුබ්බකිච්චනති වුච්චති.

උපොසථො යාවතිකා ච භික්ඛුු කම්මප්පත්තා සහාගාපත්තියො ච න විජ්ජනති චජ්ජනීයා ච පුග්ගලා තස්මිං න හොන්ති පත්තකල්ලනති වුච්චති.*

පූර්වංකරණ පූර්වුකෘත්ය නිමවා දෙසූ ඇරැජු ඇවැත් ඇති සමග මහාසඞඝයාවහන්සේගේ අනුමැතියෙන් පාමොක් උසුරු වන්නට ආරාධනා කෙරෙයි -

2570 “දිනකාරකකත්තබ්බා කාරානඤච වසා පන නවෙවුපොසථා වුත්තා බු‍ද්ධෙනාදිව්චබන්ධුවනා.

2571 චාතුද්දසො පණ්ණරසො සාමග්ගී ච උපොසථො දිවසෙනෙව නිද්දිට්ඨා තයොපෙතෙ උපොසථා

2572 ස‍ තෙඞඝ උපොසථො වෙව ගණෙ පුග්ගලුපොසථො කාරකානං වසෙනෙට තසො වුත්තා උපොසථා.

1. පියෙවි • පාතිමොක්ඛි පාලි

18. සිඛවලඳ

2573 සුත්තුදේ‍දසාභිධානො ච පාරිසුඬි උපොසථො අධිඨානො ති නිද්දිට්ඨා තයො කමේමනු ‘පොසථා.

2574 සඞඝස්ස පාතිමොකේඛා ච පාරිසුඞි උපොසථො අධිඨානමථෙකස්ස නිද්දිටඨමපන සත්ථුිනා.”†

චාතුද්දසී පොහොයැ, පණ්ණරසී පොහොයැ, සමඟ පොහොයැ යි දවස් හෙයින් තුන් පොහොයක් හා සඟ පො‍ෙහායැ, ගණ පොහොයැ, පුඟුල් පොහොයැ යි කරන්නවුන්ගේ වශයෙන් තුන් පොහොයක් හා සුත්රො දේදශ පොහොයැ, පිරිසිදු පොහොයැ, ඉටන් පොහොයැයි කියා වශයෙන් තුන් පො‍හොයක් හා මෙසේ නව පොහොයෙක් වෙ-

චාතුද්දසී පොහෝ නම්: පියවි1 සිරිත් හෙයින් එකි එකී සෘතුයෙහි තුන්වන සත්වන පක්ෂොයෙහි තුදුස්වක කරන පොහොය යි-

තුන් සෘතුයෙහි චාතුද්දසී පොහෝ සයෙක, නොහොත් නෙවාසිකයන් තුදුස්වක් පොහෝ කරන දා පණ්ණරසී පොහෝ කරන ආගන්තුකයෝ මඳ වැ අවු එනම් එදවස් නෙවාසිකයන් හා එක් වැ චාතුද්දසී පොහෝ කටයුතු යැ යනාදීන් දක්වා කරනලද පොහෝ යි-

පණ්ණරසී පොහෝ නම්: පියවි1 සිරිත් හෙයින් එකී එකී සෘතුයෙහි තුදුස්වක් පොහොයට හළ දෙ දෙපොහොය හැරැ සෙසු පොහෝ සයක් සයක් බැගින් අටළොස් පොහොයෙක, නොහොත් තුදුස්වක් පොහෝ කරන්නට නියම වූ දා පොහොයට කිසි බාධාවක් දැකැ සෙට පණ්ණරසී පොහෝ කරම්හයි කරන පොහෝ ආදිය යි-

සමඟ පො‍හෝ නම්: කලහයෙන් පොහෝ නො කොට බිඳුණු සඞඝයා සමඟ වූ යම් කිසි දවසෙකැ

1 පියෙවි † විනය විනිච්ඡයො 174 පිට. 19 සිඛවලඳ

“සුණාතු මෙ භනේත ස‍ොෙඞාඝා. අජ්ජුපො‍සථො සමග්ගී යදී සඞඝස්ස පත්තකල්ලං ස‍ෙඞයා උපොසථං කරෙය්යඳ, පාතිමොක්ඛං උද්දීසෙඨ්ය ” යනාදීන් ‍පාමොක් උසුරුවා කරන පොහො යි-

ගණ පොහෝ නම්: දෙදෙනා තුන්දෙනා කරන පොහෝ යි- පුඟුල්‍ පොහෝ නම් : උදෙකල‍ා වැ 1 කරන පොහෙ‍ොා යි- සුත්තුදෙද්ස පොහෝ නම්: ප‍ාමොක් උසුරුවා කරන පොහෝ යි-

පිරිසිදු පොහෝ නම්: ඤාත්ති තබා තුන්දෙනා කරන පොහොය හා ඤාන්ති නො තබා දෙදෙනා කරන පො‍හොය යි-

ඉටන් පො‍හෝ නම්: “අජ්ජ‍ මෙ උපොසථො චාතුද්දසී” කියා හෝ “අජ්ජ මෙ උපොසථො පණ්ණරසී” කියා හෝ උදෙකලා වැ1 කරන පොහොය යි-

චාතුද්දසී පණ්ණරසී සාමග්ගී ච පවාරණා තෙවාචී වෙකවාචී ච ස‍ෙඞඝ ච ගණපුග්ගලෙ.

එතා පන මුනීනන්දසන චුත්තා නව පවාරණා පුබ්බකිච්චං සමාපෙත්වාද එකාවාසෙ වසන්ති චෙ.

ඤාත්තිං ච ත්වාා පවාරෙය්යුංා චත්තාරො වා තයොපි වා අඤ්ඤමඤ්ඤං පවාරෙය්යුං විනාඤත්තිං දුවෙ ජනා

අධිඨානෙ පනෙකොපි සෙයා සඞඝා පචාරණා එතා පන මුනීනෙදන වුත්තා නව පවාරණා*

චාතුද්දසී පවුරුණු යැ, පණණරසී පවුරුණු යැ, සමඟ පවුරුණු යැ යි දවස් හෙයින් තුන්පවුරුණක් හා,

1. උදකලා. * විනය විනිශ්චයෙහි 178 බලනු.

20 සිඛවලඳ තෙවාචිත පවුරුණු යැ, වෙවාචික පවුරුණු යැ, එක වාචික පවුරුණු යැ යි ක්රිුයා හෙයින් තුන් පවුරුණක් හා, සඟ පවුරුණු යැ, ගණ පවුරුණු යැ, පුදල් පවුරුණු යැ යි කරන්නවුන්ගේ වශයෙන් තුන් පවුරුණක් හා මෙසේ නව පවු‍රුණෙක් වෙ-

චාතුද්දසී පවුරුණු නම්: එබඳු කරුණක් ඇතියා වැ පවුරුණු පසුබා පව අන්තයේ තුදුස්වක් දා කරන පවුරුණු හෝ නොහොත් සෙටවැනි දවස් කරන පණ්ණ රසී පවුරුණට කලහ ආදීන් බාධාවක් නොවනතෙක් අද මැ කරන චාතුද්දසී පවුරුණු ආදිය යි-

පණ්ණරසී පවුරුණු නම්: පෙරවස් පස්වස් විසූවන් ‍පසළොස්වකට කරන පවුරුණු යි-

සමඟ පවුරුණු නම්: කලහයෙන් බුත් සඞඝයා වප මැඳි පොහොයෙහි සිටැ හිලැ මැදි පෙ‍ාහොය දක්වා දැ තුරෙහි සමඟ වූ යම් දවස් “සුණාතු මෙ භනේත ස‍ෙඞඝා අජ්ජ පවාරණා සමග්ගී යදී සඞඝස්ස පත්තකල්ලං ස‍ෙඞඝා පවාරෙය්යන” කියා ඤාත්ති තබා කරන පවුරුණු යි -

තෙවාචික පවුරුණු නම්: “සඞඝං භනේත පවාරෙමි” යනාදීන් පාඨ තුන් යලක් කියා කරන පවුරුණු යි-

වෙවාචික පවුරුණු නම්: එමැ ලෙස දෙයලක් කියා පවරණ පවුරුණු යි -

එකවාචික පවුරුණු නම්: එමැ ලෙස එක් යලක් කියා පවරන පැවුරුණු යි-

සඟ පවුරුණු නම්: පස්දෙනා* පටන් වැඩි සඞඝයා කරන පවුරුණු යි-

• කඞ්ඛාවිතරණී. 3. කු: 113 1 සතරදෙනා කෙරෙහි.

21 සිඛවලඳ

ගණ පවුරුණු නම්: තුන්දෙනා සතරදෙනා ඤත්ති තබා කරන පවුරුණු හා දෙදෙනා ඤාත්ති නො තබා කරන පවුරුණු යි- පුඟුල් පවුරුණු නම්: උදෙකලාහු “අජ්ජ මෙ පවාරණා පණ්ණරසී අධිඨාමි” කියා කරන ඉටන් පවුරුණු යි-

නව පොහෝ නව පවුරුණු නිමි.

“ආසාළහිස්ස ච කාළම්හා යාච කත්තිකපුණ්ණමා වස්සානකාලොති විඤේඤය්යාා අඪ හොන්ති උපොසථා.

කතතිකස්ස ච කාළමහා යාච එග්ගුනපුණ්ණමා හෙම්න්තකාලොති විඤේඤය්යාච අඪ හොන්ති උපොසථා. එග්ගුනස්සච කාළමහා යාව ආසාළහීපුණ්ණමා ගිම්හානකාලොති විඤේඤය්යාස අඪ හොන්ති උපොසථා”†

සෘතු නම්. වස්සාන, හෙමන්ත, ගිම්හාන යන තුන් සෘතුයි -

ඇසළ මස අව පෑළවියෙහි පටන් හිල්මස මැදි පොහොය දක්වා වස්සාන සෘතු යි-

හිල්මස අව පෑළවියෙහි පටන් මැදිම්දින මැදි පො‍හොය දක්වා හෙමන්ත සෘතුයි -

මැදින්දින අව පෑළවියෙහි පටන් ඇසළමස මැදි පොහොය දක්වා ගිම්හාන සෘතු යි-

බ පො නි ව ‍උ න කෙළෙ ‍වෙ ඇ බි හි දු මැ නොකෙළෙ.

† විනයත්ථ මඤ්ජුසා 13

22 සිඛවලඳ

ගිම්හාන සෘතුයෙහි දු බග්මස අන්ත පක්ෂාය හා පොසොල් මස අන්ත පක්ෂහය හා මෙ දෙපක්ෂනයේ පො‍හෝ චාතුද්දසී යැ. සෙසු පක්ෂයයේ පො‍හෝ පණ්ණරසී යැ යි දතයුතු-

වස්සාන සෘතුයෙහි දු නිකිම්නියමස අන්ත පක්ෂපය හා වප්මස අන්ත පක්ෂාය හා මෙ දෙපක්ෂයයේ පොහෝ පණ්ණරසී යැ යි දතයුතු -

හෙමන්ත සෘතුයෙහි දු උඳුවප්මස අන්ත පක්ෂයය හා නවාම් මස අන්ත පක්ෂ්ය හා මෙ දෙපක්ෂ්යේ පොහෝ චාතුද්දසි යැ. තෙසු පක්ෂෘයේ පොහෝ පණ්ණරසී යැ යි දතයුතු-

සෘතුවකට චාතුද්දසී පොහෝ දෙකෙකැ, පණ්ණරසී පොහෝ සයෙකැ යි සෘතුවකට පොහෝ අටක් බැගින් අවුරුද්දකට තුන් ‍සෘතුයෙහි සූවිසි පොහොයෙක්1 වෙ-

පො‍හෝ පවුරුණු විනිස නිමි.

සකුණො රූප සම්පනේනා තීණී සීසා මනොරමා පාදානි චාදසා වෙව පක්ඛානි චතු වීසති පුරිමා පච්ඡිමා චාපි දුවෙ වස්සූපනායිකා අලෙයොව වචීහෙදො කත්තබ්බා උපගච්ඡතා.

වස්සූපගමනා චාපි ජානං අනුපගච්ඡතො තෙමාසමවසිත්වාපන චරන්තස්සපි දුක්කටං උතූනමපන තීණ්ණත්තං පකෙඛ තනියසත්තමෙ චාතුද්දසොති පාමොක්ඛං උද්දිසන්ති නයඤඤුනො.

1 සූවිසි පොහොයෙක් නම්.