සිඛවලඳ හා සිඛවලඳ විනිස - සිඛවලඳ විනිස ii
1 වසැකි කටැටි වැ මුසවා කිව මෙරමා දත පචිති වෙ-
ෙමහි වසැකි කටැටි බැව් නම් නැත්තා ඇති කරන ඇත්තා නැති කරන බැව් කියන පෙරටුදු කියන සණයිජු2 කී සන්ජු මුසවා කියන සිතින් කිව මුසවා වෙ. උතුරු මිනිස් ධම් කියැටි වැ මුසවා කිව පරිජි වෙ. සස් නෙන් ගැළැවියැටි සිතින් මුල් නැති පරිජි වත් කියා මුසවා කිව සඟවෙසෙස් වෙ. නැති සඟවෙසෙස් වත් කියා මුසවා කිව පචිති වෙ. හැචියැටි වැ සත් ඇවැත් කඳින් මුසවා කිව පචිති වෙ. සස්නෙන් ගැළැවි යැටි සිතින් නැති ආචාර විපත්ති කියා මුසවා කිව දුකුළා වෙ. තමා කෙර නැති උතුරු මිනිස්ධම් පරියායෙන් කියැටිවැ “තොගෙ සෙනස්නෙ වසන පැවිජ්ජො පඨමජඣන් දුතියඡඣන් ලදහ” යනාදී විසන් මුසවා කිව මෙරමා දත ථුලැසි වෙ. නො දත දුකුළා වෙ. කෙළනා රිසින් නම් ගොත් ආදී අවක්සා මුසවා කිව දුබැසි වෙ. මෙසෙයින් මුසවා කී පසයෙන් පිළීදෙස්ති3 තබා සෙසු ස ඇවැත් කඳ වෙ. මුසවා කියැටි සිත් නැතියා වැ ලා හෙළාලා අනිකක් කියා එව් කියැටි තබා අනිකක් කියා එව් ඇවැත් නැති. උමතු ආදීනට ද ඇවැත් නැති-
1. පිරිණැමුවා. 2. කියනසදැයිජු, කිසඳඳු, සණයිදු.
3. නිසැගි පිළිදෙස්නි.
58. සිඛවලඳනවිනිස
2 උපසපන් පැවිජි උපසපන් පැවිජ්ජ න්හු දැ නම් ගොත් කම් සිප්1 ආබාධ ලිගු කෙලෙස් ඇවැත්2 ඇකෙස්ලි3 යන මෙ දසවත් අතුරෙන් එක්තරා වතෙ කින් හවන රිසින් ඉදුරා හවානම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි පචිති ඇවැත් වෙ. මෙහි මෙ වැනි දෑ ඇත්හු ඇති යනාදි විසින් පරියායෙන් හවා නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි දුකුළා ඇවැත් වෙ. අනුපසපනක්හු ඉදුරාජු පරි‍යායෙ නුජ‍ු හවා නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි දුකුළා ඇවැත් වෙ. උපසපනක්හු එව් අනුපසපනක්හු එව් කෙළනා රිසින් ඉදුරා එව් පරියායෙන් එව් දැ නම් ආදිනෙන් බෙණේ නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි දුබැසි වෙ. සොරෙහි ගැටවා යෙහි යනාදීන් පෙළ නො ආ හැවිලින් එක්තරාක්හු හැවියැටි වැ ඉදුරා නො ඉදුරා හවා නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි දුකුළා වෙ. කෙළියැටි වැ කිව දුබැසි වෙ-
මෙහි දෑ නම් ආදී මෙසෙයින් දන්නෙ: සැඬල්හි, කැතයෙහි යනාදී හීන උකට දැයි ටැගුල. බුදුල යනාදී හීන උකට නමි. කොසියගොත් ගොයුම්ගොත් ආදී හීන උකට හොති කොටැකි කම් වෙණෙජුකම් යනාදී හීන උකට කමි. නළාර සිල්ප ගණන් සිල්ප ආදී හීන උකට සිල්පයි හැම රෝ හීන ආබාධයි. මධුමෙහ උකට ආබාධයි. ඉතා දිගුල්ලෙහි සම සිරුරු අත්තෙහි යනාදී හීන උකට ලිහි. රා දොස් මොහ ආදී හැම කෙලෙස් හීනයි. පරිජි ආදී හැම ඇවැත් හීනයි. සොනාපත්ති සමාපත්ති ආදී හැම උකටි ඔටුයෙහි එළුයෙහි, ගොන්හි, ගඩුබුයෙහි, තිරිසන්ගියෙහි, නෙරිසත්හි, තට සුගති3 නැති තට දුගති4 ඇති. මෙවුන්ධම් පිළිබැඳි කොට හවා එව් මාගම් පිරිම්නී නිමිත් පිළිබැඳි කොට හවා එව් මාගම් පිරිම්නී නිමිත් පිළිබැඳි කොට හවා එව් මෙ හීන ඇකෙස්ලි නම් පණ්ඩිතයෙහි වියත්හි යනාදී උකට ඇකෙස්ලි නම් අත්ථඑධම්ම අනුසස්ලි පෙරදැරි කොට කියන්නාහටහු උමතු ආදීනටදු ඇවැත් නැති-
1. සිල්ප 2. ආපත්ති. 3. අකොලෙස්ලි, අකෙස්ලි, අකෙස්.
§ සුගි. 4. දුගි.
59. සිඛවලඳවිනිස
3 දෑ ආදී ඇකෙස්ලිවතින් බවන පැවිජි කෙනෙකුන් කෙරෙන්1 අසා අනික් පැවිජ්ජක්හු ඔහු කෙරෙහි බැඳැටි වැ එව් කල් බවක් කැමැති වැ එව් පිසුනු කියා නම් පවිති වෙ. අනුපසපනක්හට කියා නම් දුකුළා වෙ. අනුපසපනක්හු කෙරෙන් අසා උපසපනක්හට එව් අනුපසපනක්හට එව් කියා නම් දුකුළා වෙ. පාපගර හී වැ කියා නම් වරද නැති-
4 අනුපසපනක්හට පදසොධම් කියා නම් පචිති වෙ-
මෙහි පදසොධම් නම් අනුපසපනක්හු තමා කෙරෙහි පෙළධම් කියවා ගන්නා සැඳෑ ඔහු හා සමඟ එක් පදයක් මුළුල්ලෙන් එව් එ ළු පෙදෙහි පටන් අකුරක් එව් අවසන් අකුරක් එව් එක්වැ කියා නම්2 පෙදෙහි පෙදෙහි එව් අකුරෙහි අකුරෙහි එව් පවිති ඇවැත් වෙ. අනුපසපනක්හු කෙරෙ තමා කියවා ගන්නා සැඳැ එව් ඔහු හා තමා එක් වැ පිරිවහන සඳ එව් එක් වැ හදාරණ සඳැ එව් ඔහු හො තමා හො පිළිවිස්නා සැඳැ එව් බොහොසුයෙන් ඔහුට පුහුණු පෙළක් එව් එක් වැ කියා නම් වරද නැති-
5 යටත්පරිසෙයින් ගො මුගටි3 පරවියන් ඇතුළු කොට අනුපසපනක්හු හා සහසෙය්යග පොහොනා ගෙහි හෙවැ තුන් අරුණක් ඉකුම්වා සතරවන දවස් හිරු අවාමට4 ගිය සැඳෑ පටා5 රැ එක් වැ බැසැ හොවී නම් වචිති වෙ-
මෙහි සහසෙය්යන පොහොනා ගෙනම් නො එක් බුමු ඇති නො එක් ගබ් ඇති සෙනසුන් එව් බුමුදු ගබුදු නැති සෙනසුන් එව් එක් දොරකින් නික්මෙන සෙනස්නි-
සබ්බච්ඡන්ත සබ්බපරිච්ඡත්තයෙහි පචිති වෙ. සබ්බචඡත්ත සෙඟුය්යනපරිචඡත්තයෙහිදු සබ්බචඡන්න.
1. අතින්. 2. කියවා නම්. 3. මුගැටි. 4. හවාමට. 5. පවා
60. සිඛවලඳවිනිස
උපඩඨපරිච්ඡත්තයෙහිදු සබ්බපරිච්ඡන්ත යෙභුය්ය් පරිච්ඡත්තයෙහිදු, සබ්බපරිච්ඡන්න උපඩඨඡඡන්නයෙහිදු, යෙභූය්යවච්ඡත්ත යෙභූය්යචපරිච්ඡත්තයෙහිදු, යෙභූය්යබ ච්ඡත්ත උපඩඨපරිච්ඡන්තයෙහිදු පචිති වෙ. මෙ සත් පචිත්තෙක් වෙ. සබ්බච්ඡන්ත චූළහ පරිච්ඡන්නයෙහි දුකුළා වෙ. යෙභූය්යපච්ඡත්ත චූලහපරිච්ඡන්තයෙහිදු, සබ්බපරිච්ඡත්ත චූළහව්ඡත්තයෙහිදු, යෙභූය්ය්චඡත්ත චූළහච්ඡන්තයෙහිදු, උපඪච්ඡත්ත උපඩඪපරිච්ඡත්ත යෙහිදු දුකුළා වෙ. මෙ පස් දුකුළෙක් වෙ-
අනුපසපනු හො තමා හො නැගී හෝනා පියො ගැණැ ගැණැ ඇවත් දන්නෙ බොහො අනුපසපනුන් හා හොත අනුපසපනුන් ගණනින් ඇවත් දන්නෙ. දෙ දවසක් එක් වැ හෙවැ අනුපසපනු හො තමා හො දෙජනා හො අරුණු නැගෙන සඳැ අරුණු නැඟුව ඇවැත් නැති-
මෙහි සබ්බච්ඡන්න නම් හැම සෙවූයෙයි. සබ්බ පරිච්ඡන්න නම් හැම අවට කොඩවර* ඇත්තෙයි. යෙභූ ය්යචච්ඡන්න නම් මඳත් තබා හැම සෙවුයෙයි. උපඩඪචඡන්න නම් සමහරක් සෙවූයෙයි චූළහච්ඡන්න නම් කුඩා තැනක් සෙවූයෙයි. යෙභූය්යයච්ඡන්න නම් මඳ තැනක් තබා හැම කොඩවර ලුයෙයි. උපඩඪපරිච්ඡන්න නම් සමහරක් තැනැ කොඩවර ලූයෙයි, චූළහපරිච්ඡන්න නම් කුඩා තැනෙක කොඩවර ලූයෙයි-
6 මිනිස්මාගමක හා කී ලකුණු ඇති සෙනස් නෙකැ හිරු අවාටම1 ගිය සඳ පටා2 රෑ එක් වැ හොවී නම් හොත් විගසමැ පචිති වෙ. පඬුවා හා එව් මෙවුන් ධමට වත් මුගටි හො පරෙවියක හා එව් දිස්මනුවු යැකිනි පේතියක හා එව් හොවී නම් හොත් විගසමැ දුකුළා වෙ. විසින්මාගමක හො තමා හො නැගි හෝනා පියො ගැණැ ගැණැ පචිති වෙ. මාගමුන් බොහො වුව
- උඩුවර, ජා: ගැ: 103 1. හවාමට. 2. පවා.
61. සිඛවලඳවිනිස
මාගමුන් ගණතිත් පචිති වෙ. සෙසු මුගටි ආදී මාගමුන් හො තමා හො නැගී හෝනා පියො ගැණැ ගැණැ දුකුළා වෙ. ඔවුන් බොහොවුව ඔවුන් ගණනින් දුකුළා වෙ. රහස් නො කැමැති වැ හැම මාගමුන් එව් තමා එව් හුන සිටිය ඇවැත් නැති-
7 තුළුල් තෙපුල් දන්නා විඤ්ඤූ පිරිම්නියක්හු නැති වැ මිනිස් මාගමකට සපෙදෙන් වඩා පෙළධම් එව් අටුවාධම් එව් කියා නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි පචිති වෙ. මාගමුන් බොහො වුව මාගම් ගණනින් පචිති වෙ. මෙහි සපෙදෙක් නම් සිවු1 පෙදි ගයින් යෙළ ගයෙක් වෙ. පඬුවහට යක් පේ මාගම්නට මිනිස් වෙස් ගත් තිරිසන් මාගම්නටදු කියා නම් දුකුළා වෙ. සපෙදෙන් උනු කොට කියත් විඤ්ඤූ පිරිම්නියක්හු ඇත වඩා කියත් ඈ හො තමා හො නැගී සිටැ නැවතැ හිඳැ සපෙදෙන් කියත් ‘දික්සගියැ කුමක්? කීහ’ යනාදි විසින් පුසකළ2 හැම බණ කිවද ඇවැත් නැති-
8 පරිජි නො අවන් උපසපන් පැවිජ්ජ්කහු බොහො සඟවෙසෙස් ඇවැදුම් මත්තෙ3 ඕහට සැවුරු නිසා ‘මෙ පැවිජ්ජන්ගෙ මෙතෙක් ඇවැත් මෙතෙක් කුලෙහි කියැ යුත්තෙයැ’යි බික්සඟහු කතිකා කෙරෙත්. මෙසෙ කළ කතිකා‍යැයි ගත් සම්මුති නැතියා වැ ‘මෙ පැවිජ්ජො අසුචි මුඳා සඟවෙසෙස් අවන්හ’ යනාදි විසින් වත හා සමඟ ඇවැත් අනුපසපනක්හට කීහු නම් පචිති ඇවැත් වෙ. සෙසු ස ඇවැත් කඳ එව් අනුපසපනක් හුගෙ පණිවා විකුම් ආදී පසු තුළුල් වරද එව් සෙසු නො තුළුල් වරද එව් කියා නමු දුකුළා වෙ. වත්මාත්රා්වක් ඇවැත්මාත්රාැවක් කියා එව් මහණසම්මුති නො ඉකුම්වා කියා එව් ඇවැත් නැති. හැම සිඛයෙහි උමතු ආදීනටදු ඇවැත් නැති-
9 පොළෝ කණී නම් පහරැ පහරැ පචිති ඇවැත් වෙ. කණවා නම් තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි පචිති වෙ-
1. සියු. 2. පුසනාකල 3. අවදනෙ එයින් මත්තෙ. 62. සිඛවලඳවිනිස
මෙහි පොළෝ නම් තුන් වැදෑරුම් වෙ. හෙ කෙ සෙනි? යත්;- සුදුපස් සුදුමැටි පොළොව, මද වැලි හකුරු පහණ කළසකලා කැබිලිති ඇති බොහො පස් ඇති මැටි ඇති පොළොව කැපකොට තුබු මැටි රැස් පස්රැසියෙහි එක දවසක් වැසි වට සාරමස් ඉකුත්1 පොළොව යන මෙ තුන් ඇවැත් වන අයප පොළොවි තුන් කොටසින් දෙ කොටසෙක් වැලි ආදී වී නම් එක් කොටසෙක් පස් වීනම් එව් මැටි වීනම් එව් මේ ඇවැත් නො වන කැප පොළොවී. කී අයප පොළෝ දාගිය කැප පොළෝ වෙ. මෙ කණයි! මෙ මුල කණ යි! එව් මෙ තැන වළක් ළිඳක් පොකුණක් වැවක් කණ! එව් මෙ තැන හිරක් අද, මෙ තැන කණුවක් කොළ,2 මෙ තැන සසු යනාදී විසින් නියම කොට කී සඳැ දුකුළා වෙ. ඔහු කණන ආදී කළ සඳැ පචිති වෙ. මෙ තැන කණයි නියම නො කොටැ වළක් ළිඳක් පොකුණක් වැවක් කණයි එව් කැප කරායි එව් මෙ වැඩට වළක් වනසෙ දන, කැප කරායි එව් මෙ වැඩට වළක් වනසෙ දන, කැප කරායි යනාදී කිව වරද නැති. පොළෝ හා එක් බැඳි නොවූ වියැළි මඩ ආදිජු මඬ ආදිජු නො බොල් ගන්වා ගත හැකි මඬජු කළකුරුවත් වරජ නැති-
මීපස්3 සිනිපස් වේපස් ආදී පසුජු ගලතුළු ආදී තන්හි ඇලීගිය රජු ධූලිජු ඇලුත නැඟූ තුඹසුඡු ගඬවුල් පසුජු කැප කොටැ අබවසැ තුබු මැටිජු අබවසැ සිටි මැටි පවුරුජු එක් දවසකුදු වැසි වැසැ සාරමස් නො ඉකුත කැප පොළෝ වෙ. ඉකුත අයප පොළො වෙ. මෙ කී මී පස් ආදිය වැස්සෙන් තෙත් තැන් අයප පොළෝ වෙ. ඇතුළු නො තෙත් තැන් කැප පොළෝ වෙ. සෙවිති4 ආදී අනික් තැනෙකැ වටදියෙන් යාවත් තෙමෙ නම් කැප පොළෝ වෙ අබවසැ සිටි උළුපවුරෙහි මැටි කොටා ගනුත් වටී. ටැඹ කණු ආදී සොලවා බිම් කොට එව් දියටනු ආදී දියධරින් කොවා එව් වසම්5 තැන් සම
1. ඉකුම්. 2. කොළෙ. 3. මිහි. 4. සිවිනි. 5. සමතැන්
63. සිඛවලඳවිනිස
කෙරෙමි” යි මුසුන් ආදීන් ගසා එව් කටු හිරටු ආදී පෙළෙව්හි මෙහෙයා එව් මා ඇවිදි තැන් පාමියි බිම් බිඳි මින්1 පා ඔබා එව් කසන්නට වෙරු පස් ආදී තැන්හි සිරුරු ගහා එව් කසන්නට වෙරු2 පස් ආදී තැන්හි සිරුරු ගහා එව් අක් දෝනා නිසා අයප පොළොව අත් ගහා එව් දර පිදුරු ආදී මත්තෙහි ගිනි තබා එව් නො වටී. පොළෝ කොවනු සිත් නැති වැ ශුඬ සිතින් ටැඹ කණු ආදි උපුරා එව් පහණ දැවැ අතු ලිය ආදී වටනු පළනු අඳනා ආදී කෙරෙ එව් දියටනු දියධර ආදී පවත්වා එව් තෙත් අත් ඔබා රජ ගනී එව් අත් දන සඳ නො ඉසයෙන්3 බිමැ ගිනි පියා එව් දමින් නො යන පහණකබල්4 ආදි මත්තෙ ගිනි තබා එව් ඇවැත් නැති අයප පොළෝ කැප පොළෝවැයි කොවන්නාහට ඇවැත් නැති-
10 ගස් තුරු ලිය කළකුරුවා නම් පවිති ඇවැත් වෙ- මෙහි ගස් තුරු ලිය දියාටු තලාටු බැවින් දෙවැදැරම්වෙ. හැම නිලි පිසඹුරුදු† පරණලා5 මාහැල්ල6 සම්ලිය7 ආදි පත් ඇති නැත්තා දියෙහි මැ තබා සිඳුනා බිඳනාක් එව් දියෙන් තෝරා නඟන්නාක් එව් කෙරෙ නම් පචිති වෙ. දියෙන් නැගුවා නො මළා කළකුරුවා නම් දුකුලා වෙ. දියෙන් නො නඟා අතින් පහකොට නඟා එව් දිය හා මුසු කොටා දොහොත් ආදීන් දියෙන් නඟා දියෙන් මැ ලා එව් ඇවැත් නැති සිඳුනා ආදී කොට අනුන් කළකුරුවූ පිසඹුරු ආදී තෙමෙ පුන කළකිරුවා නම් දුකුළා ඇවැත් වෙ. තලාටියෙහි දෙන ගස් තුරු ලිය එව් කැපූ සඳැ වඩනා කේල් නුග ඇඹල්ල8 ආදී බිම තුබූ කණු එව් කළකුරුවා නම් පචිති ඇවැත් වෙ.
1. බිමුනුමින්, බිමිදිමින්. 2. වෙරකුෂට, වෙරකස්. 3. නොඉසයෙන්,
නොඉවැසියෙන්. 4. කඨල. † “පණකංචා, දිමයැලි වේවයි හෙවත් පිසඹුරු වේවයි” ඡද්දන්ත ජාතක ගැටපදය අමුද්රිාත “සෙවාල පණකං, පිසඹුරු උදු පරඬලා” වි: මා: ස: 621. 5. පරඬලා. 6 මහල්ල: 7. සල්ලිය. 8. ඇඹළල - ඇඹිල්ල.
64. සිඛවලඳවිනිස
කැපූ සඳ නො වඩනා තල් නෙරලු ආදි එව් බිම තුබූ දෙන කණු එව් කපාපි සැඳෑ වඩනා නුග ඉන්සලු5 ආදී අතු එව් කළකුරුවා නම් දුකුළා වෙ. පුහුන්6 කේල් නළ හුණු ආදී නිලිගත් සැඳැ කළකුරුවා නම් පවීති ඇවැත් වෙ. මියමින් සිටි දෙන කේල් නළ හුණු ආදී කළකුරුවා නම් දුකුලා ඇවැත් වෙ. හිඟුරු ඉන්සලු නුග ආදී හිඳුවූ සැඳැ මුලුජු පතුජු දුන්නා කළකුරුවා නම් පචිති ඇවැත් වෙ. මුල් එව් පත් එව් දෙකිනෙකක් දුන් සඳ කළකුරුවා නම් දුකුළා ඇවැත් වෙ. පවුරු ආදී තන්හි සෙවෙල් දෙකක් තුනක් පත් දුන් සඳ කළ කුරුවා නම් පචිති ඇවැත් වෙ. පත් නොදුන් සඳ කළ කුරුවා නම් දුකුළා වෙ. මනා වැ වියළි සඳැ ගහා පියත් වටී. කළ කෙතලා ආදියැ බැහැරැ සෙවෙල් එව් නො පිපි සත එව් කලකුරුවා නම් දුකුළා වෙ. කළ කොතලා ආදිය ඇතුළැ සෙවෙල් එව් පිපි සතු එව් දැහැටු ආදියැ පුස් එව් කළකුරුවා නම් ඇවැත් නැති ගස් තුරු ලියෙහි සුඹුළු නො කොවා එහි ලහටු ආදී ගනී එව් දෙන තැන් තබා මළදඬු ආදී බිඳ ගනී එව් දෙන ගසාදී මළ‍හයි බිඳී එව් කළකිරුවමි යන රිසි නැතිවැ කළකිරුවා එව් වරද නැති මෙහි කළකිරුවීම් නම් සිඳුනා බිඳුනා දවන නිය එබීම්8 ආදී. දෙන පතැ අකුරු හා ගිරි අදී එව් නිය ඔබා එව් මල් පක් විලිකුන් පතාදීන් රුක් ආදී සලා ගළවා නම් පචිති වෙ. පක් ඇති අතු කැප කරන අනුපස පනක්හට නමා දෙත් වටී. එ පක් තමා කත් නො වටී. අනිකකු ලවා ඔසවා ඔහු ලවා කැප කරවා වළඳත් වටී. මහපල්ලේ විනිස මෙ කැප විනි‍සයේ කී සෙයින් දන්නෙ-
රුක් ලිය අළ මුල් සිඳැ බිඳැ කැණැ ගෙනවයි මෙසේ අනියම් කොට කියත් වටී. මෙ රුක් කප සිඳ බිඳ දව අළ මුල් කණවයි මෙසේ නියම කොට කියත් නොවටී. මුළු කොට තුබු කැප කටයුතු පකාපැකිජු කපා තුබු නො
1. ඉම්සලු. 2. පුන්. 3. එවීම්.
65. සිඛවලඳවිනිස
දෙන1 අතු ආදීදු එක් දෙසෙකැ කැපැ කැරැවුව හැම කැප වෙ. දරමුසු උක්කලබ කැප කරවන සඳ කැප කරන අනුපසපන් නියසැතාදී දඩේ ඔබා කැප කෙරෙ නම් වටී. බඳවැල විජැ කැප කරත් නො වටී. අරළු ආදී මත්තෙහි තිලිගත් පතක් තබා පත විදැ කැප කරත් වටී. බත් මුසු පක් කැප කරවන සැඳෑ පත්හුළු2 විදැ කැප කරතුදු වටී. උතුහා එක්බැදිවූ විලිකුන් බිජු ඇති ගිවුලු ආදී උත්තේ විදැ කැප කරත් වටී. උතු හා එක්බැඳි නො වුව උතු අරවා කැප කරත් වටී. පනු හඹු ආදිය පළමු කැප නො කළ හිඟුරු ආදි දිය හරවා කැප කර වත් වටී. මෙ බිඳීම් යනාදී නො දැනැ එව් සිහි නො එළවා එව් සිඳුනා බිඳුනාදි කළ ඇවැත් නැති-
11 බික්සඟහු අයත් ඇඳ පුටු බිසි බඳවෙළු යන මෙ සතරින් එකක් වසා වන3 සාරමස් දවස යම් රටෙක්හි හිම වැසි වසී නම් හිමත් සාරමස යන මෙ අටමස අබවසැ එව් කවුඩු කොක් ආදීන් පියවින් ලග්නා රුප්පයැ එව් අතුරැ එව් අතුරුවා එව් සඟවනු නො කොට අබවැස තුබූ පිරිකරින් දෙලෙඩුපා එක් පියවරින් ඉකුත දුකුළා වෙ. දෙවන පියවරින් ඉකුත පචිති වෙ. මෙකී සතර ලකුදු කී අබවස ආදියැ තබා දෙලෙඩුපාවක් ඉක්මේ නම් ලකුදු කී අබවස ආදියැ තබා දෙලෙඩුපාවක් ඉක්මේ නම් දුකුළා වෙ. මෙහි බදවෙළු නම් කුසතණ බමුස්තණ ආදී මුළු කොට ගෙනැ පාපිස්නියේ මැඳතුරෙ වෙලා සලාතුරු යේ4 දෙකෙළවර පුප්පා බැන්දේයි. මෙහි දෙලෙඩු පා නම් බල මැඳුම් පිරිම්තියක්හු තමා බෙලෙන් නඟාලූ පහණක් හුණු තැනි. වැටෙමින් ගිය තැන් නො ගන්නෙ. තමාගේ පිරිකර එව් තමා හා විස්වස් ඇති පුගුලාගේ පිරිකර එව් අබවැසැ තබා යේ නමුදු සඟවනු ආදි නො
1. නැ‍ඟෙන, නොගෙන 2. වැරදහුලු, වැරැදැහුලු. 3. වස්වන.
4. සලාතුරාසේ, සල්තු‍රාසේ.
66. සිඛවලඳවිනිස
කොටැ යේ නමුදු වියැළෙන්නට තබා පස්සෙ නඟා තබමි. යේ නමුදු එක්තර අන්තරායෙකින් පියා යේ නමුදු ඇවැත් නැති-
12 සඟසතු වේයන් නැ‍ඟෙන ගබාදි සෙනස්නෙහි සඟසතු “භිසි චිලිමිකා1 උත්තරත්ථ‍රණං භූම්මත්ථහරණං නට්ටිකා චම්මඛණ්ඩා නිසීදනං පච්චත්ථාරණං තිණසත්ථාු රො පණ්ණසත්ථාථරො” යන මෙ දශ ශය්යා්වන් අතුරෙන් එක්තරාවක් තබා ගමනිවැ සඟවනු ආදී නොකොටැ උවසරහිම් එක් පයකින් ඉක්මෙ නම් දුකුළා වෙ. දෙවන පයින් ඉකුත පචිති වෙ-
මෙහි භිසි නම් සිවුරු පියැලි කොළාදී ඇතුළු ලා බැහැරැ සිවුරු ආදි පොරවා කරන ලද්දේයි. චිලිමිකා නම් සිවුරු පියැලි ආදී ගෙත්තම් ෙකාට පිරියම් කළ බිම රක්නට කරන ලද්දේයි. උත්තරත්ථතරණ නම් හැඳපුටු මත්තේ අතුරන අතුරි. භූම්මත්ථනරණ නම් චිලිමිකා ඇත ඒ මත්තේ අතුරන චිලිමිකා නැත සිත්2 බිමැ අතුරන කළ3 පැදුරු ආදී තට්ටිකා නම් තලිපත් ආදීන් කළ මැඬිලිපතාදියි. චම්මඛණ්ඩ නම් හිඳුනා යම් කවරි සමෙක්. සෙනසුන් පිරිහොවැ නො වටනා සම් නැති තමහට පස්වටත් එළුසම් මුවසම් මතු වටී. නිසීදන නම් ලොමින්4 කඩින් කළ නිසජුන් සිවුරි පච්චත්ථ රණ නම් කොජු හා පවුරි. තිණසත්ථා4ර නම් තණ අතුරි. පණ්ණසන්ථා්ර නම් පත් අතුරි5 උවසර නම් හැම සෙන සුන් ඇතුළු කොටැ එව් පිරිවෙන් ආදී ඇත හැම පිරි වෙන් ඇතුළු කොටැ එව් ලූ පවුරු ආදී පිරිඛෙව්දු පිරිකඛෙව් නැත බික්සඟනට වළඳවන6 බොජුන් හලාදි අවසන් සෙනස්නෙන් දෙලෙඩුපායි මෙ කී සෙයින් පිරිඛෙව් ළුව් දෙලෙඩුපා එව් උවසර සිමැ යි දතයුතු. වේයන් නො නැ‍ඟෙන සෙනස්නේ තබා යත් ඇවැත් නැති-
1. චිම්ලිකා. 2. සිස්. 3. කළාල් 4. ලැමින්කඩින් 5. පත්තුරි 6 වළඳ එවන, වළදන්නට එවන
67. සිඛවලඳවිනිස
සඟවනු ආදී කරවනු වති. බික්සඟුන් එළබෙන වැළැතැ රුක්පා බොජුන්හලාදි තැන තබා සඟවනු ආදී නො කොටැ යේ නම් දුකුළා වෙ. සෙසු අනතුරු සිඛපදයෙහි කී සෙයින් දන්නෙ-
13 දැකැ එව් අසා එව් මෙ දියෙහි පණුවෝ ඇතැයි දැනැ දැනැ එදියැ තණ මැටි උඳුසුණු1 ආදිය ඉස එව් පණුවන් මියනසේ නහන ආදි විසින් පරිභොග කෙරෙ එව් පියොව්හි පියොව්හි පචිති වෙ. අනුන් ලබා ඉස්වා නම් ඔවුන් ලවා ඉස්වන සඳැ මොහු තෙපුලෙහි තෙපුලෙහි පචිති වෙ. පණුවන් නැති දියෙහි ඇතැයි සිතා පරිභොග කෙරෙ නම් එව් පණුවන් ඇති දියෙහිජු නැති දියෙහිජු පණුවෝ ඇති හෝ නැති හෝයි විමති වැ පරිභොග කෙරෙ නම් එව් දුකුළා ඇවැත් වෙ. අයප දිය නො දැනැ කැපයැයි පරිභොග කෙරෙ නම් ඇවැත් නැති-
14 නොනෑ මාගම් පැවිජ්ජට විකපුන් පොහොනා සිවුරකුදු ඈ අතින් යටත්පිරිසෙයින් අරළු කඬකුදු නො ගෙනැ එව් ගන්මී යන ආභොග නො කොටින් එව් දේ නම් පචිති වෙ. මෙ සිඛයෙහි සෙසු විනිස යටකී නොනෑ මාගම් පැවිජ්ජ අතින් සිවුරු ගත් සිඛයෙහි කී සෙයින් දන්නෙ-*
නොනෑ මාගම් පැවිජ්ජගේ හැන්දැහැකි පෙරැවියැ හැකි සිවුරෙක තමා ගෙත්තම් කරන සඳ බොහෝ විදයිජු හිදිකටු නෙරනා ගණනින් පචිති වෙ. අනුන් ලබා ගෙත්තම් කරවන සඳ මෙ සිවුරු ගෙත්තම් කරායි එක්වට ඇණැවුව එක් පචිත්තෙක් වෙ. නැවත නැවත ඇණවත් තෙපුල් ගණනින් පචිති වෙ. මෙ සිවුරෙ කට යුතු ගෙත්තම් හැම කරායි ඇණැවූ සැඳෑ බොහෝ චිජයිජු හිදිකටු නෙරනා ගණනින් දෙදෙනාහට පචිති වෙ. සිවුරු තබා සෙසු ගෙත්තම් කරත් වරද නැති.
1. උණුසුනු. * 45 පිටේ 4. 68. සිඛවලඳවිනිස
මෙ සිවුරු පිරිකර තබා සෙසු ගෙත්තම් කරන්නාහටදු නෑ මාගම් පැවිජ්ජගේ එව් නෑ නො නෑ සික්ඛාමානා හෙරැණින්ගේ එව් සිවුරාදි හැම පිරිකර ගෙත්තම් කරත් ඇවැත් නැති-
16 පැවැරිවැ1 අයිරිත් නොවූ බොජුනක් වළඳන්නට ගත දුකුළා වෙ. පරඟලා කළ සඳ පචිති චෙ-
‘ඔදනො, කුම්මාසො, සත්තු, ම‍චේජා, මංසං’ යන මෙ පස් බොජුන් අතුරෙන් එක්තරා බොජුනක් සිද්දතු මාත්රාසවකදු පරඟලා කළ සඳැ එමැ වැනි බොජනක් මියෙහි ඇත වළඳන බජනේ එව් ඇති සඳැ පස් බොජ නෙන් බොජනක් ගෙනැ දෙරියන් වියත් අත්පසැ සිටැ දෙන්නට එළවූ සඳැ කයින් එව් තෙප්ලෙන් එව් පිළි ඛෙව් කෙළේ නම් මෙ පසඟින් පැවැරි වෙ. මෙහි පසඟ නම් බොජුන් පරඟලා කිරීම් එකු2 පරඟලා නො කළ බොජුන් ඇති බව් එකු2 බොජුන් ගෙනැ අත්පසැ සිටැ දෙන්නට නතු කොට එළවූ බව් එකු පිළිගන්නා පැවිජ්ජාගේ පිළිඛෙව් එකු2 යන මෙ පසඟි-
මෙහි ඔදන නම්: හැල්, ගොයුම්, වී, යව, තණ, වරා, හැමියැ යන මෙ සත් ධඤ්ඤයනුදු හූරුහැල් ගොඩහමු වරාදෙරිය යන අනුලොම් ධඤ්ඤයනුදු ගෙනැ පක් බතුදු අත් එරවැ ගත් තැන්හි වළ පැනෙන බොල් හඹුදු ඔදන නම්. කුම්මාස නම්, යචයෙන් කළ කොමුයි. සත්තු නම්, අනුලොම් ධඤ්ඤ සහිත සත් ධඤ්ඤයෙන් කර කොටැ බැදැ හළ හති. මච්ඡ නම් දිය මසි. මංස නම් ගොඩ මසි -
බතැ කිරි කාඩි දිය ආදි හෙවැ හඹු ගන්වයි දෙන්නා පිළිඛෙව් කෙරෙ නම් පැවැරි වෙ. * බත් කිරි ආදි එවැ කකාරා දෙන්නා පිළිඛෙව් කෙරෙ නම් බොල් වුව පැවැරි ජනවා. තුනු වුව පැවරි නො ජනවා. වළඳන හඹුයෙහිජු පිළිගත් හඹුයෙහිජු එළවූ හඹුයෙහිජු
1. පැවිරි. 2. එකැ 69. සිඛවලඳවිනිස
සිද්දතු1 මාත්රා්වකුදු මස් ඇත හඹු තුනු වුවද පැවැරි පනවා. කී ධඤ්ඤ තබා සෙසු හුණුදොර ආදී සාලේ බතුදු කී කොමු තබා උදුකොමු මුගුකොමු ආදී කොමුදු කර කොටැ නො බැදි ධඤ්ඤයෙන් කළ හතුදු විලඳදු පුලුජු සාලුදු විලඳින් කළ හතුදු බතුදු කී පස් බොජුන් අතුරෙන් එක්තෙරෙකින් නො මුසුවූ බැජුන් පකාපැකි හැමැ පැවැරි නො ජනවා පස් බොජුන් එව් බොජුන් මුසු සෙසු දෙයක් එව් රසහඹු ගන්ව යනාදී පැවැරි නො ජනවන නැමින් කියා එළවූවා පිළිඛෙව් කළ පැවරි නොවෙ.
පස් බොජුන් එව් බොජුන් මුසු සෙසු දෙයක් එව් බත් ගන්ව මස් රසහඹු ගන්ව යනාදී පැවැරි ජනවන නැමින් කියා එව් නම් නො කියා මෙ ගන්වයි කියා එළවූවා පිළිඛෙව් කළ පැවැරි වෙ. පැවැරි ජනවන බොජනක් වළඳමින් පැවැරි නො ජනවන බොජනක් එළවූවා පිළිඛෙව් කළ පැවැරි නොවෙ. පැවැරි නො ජනවන බොජනක් වළඳමින් පැවැරි ජනවන බොජුනක් එළවූවා පිළිඛෙව් කළ පැවැරි නොවේ. පැවැරි නො ජනවන බොජනක් වළඳමින් පැවැරි ජනවන බොජනක් එළවූවා පිළිඛෙව් කළ පැවැරි නොවෙ1. සිහමස් ආදි අයප මසුදු කුලදුසු කැමිනිජු වෙජකම් කිරීමෙනුජු උතුරු මිනිස් ධම් ඇරොජිමෙනුජු රන්රිදී ආදි අයප වස්තු විසින් අයප කම්සතින් වැව්හි පස් වඩනා ආදි විසින් උපන් බොජු නුදු එළවූවා පිළිඛෙව් කටයුත්තා කළ බැවින් පැවැරී නො ජනවා. මියෙහි වූවා නො ගිලියැටිවැ අත හා බුජුනා බජනේ තුබු බොජුන් හා නො බුදැවිවැ එව් අන්නට දියැටිවැ එව් බැහැර ගොස් බිදැටිවැ එව් එළවූ බොජනක් පිළිඛෙව් කළ පැපැරි නොවෙ-
† මෙහි අත්පස් නම්, හුන් පැවිජ්ජා පැසුම් අස්නෙන් සිටි පැවිජ්ජා විළි‍මින්2 හොත් පැවිජ්ජා පිළිගන්නා පස තබා වෙමරුම් පසින් අනුපසපන්හු දෙන්නට දික්කළ අත් තබා වැළැත් අ‍ඟෙකින් දෙරියන්
1. සිද්හතු § පක්කට්ඨිතෙසුඋදකාදිසු භන්ත ඛිරාදිනි පක්ඛිපිත්ථාන යි සික්ඛාපදචලඤ්ඡන පාඨයි. † විනයට්ඨකථා 607. 2 විළිඹින්.
70. සිඛවලඳවිනිස
වියත් අත්පස් නම්. හොත් පැවිජ්ජන පාමුල සිටැ ළුව් හිස් දොරැ සිටැ එව් පිළිගන්වා නම් නැගී සිටැ හිඳැ ළුව් යටිපා හකුළුවා එව් පිළිගන්නේ.
පිළිගන්නේ එව් දෙන්නේ එව් අටු රික් ළිඳු ආදී1 මත්තේ වී නම් ගන්නේ එව් දෙන්නේ එව් යට වී නම් යටිවූවහු හිසින් මත්තේ වූවහු ගන්නාට එව් දෙන්නාට එව් දික්කළ අත් තබා වැළැත් ඇ‍ඟෙකින් දෙරියන් වියත් අත්පස් නම්. වැළැතැ හුන් පැවිජ්ජන් බොහුන් අතින් ගෙනැ එව් බජනෙන් නගා එව් එළවූවා පිළිඛෙව් කළ අත්පස් ඇති බැවින් පැවැරි වෙ. බොජුන් නො එළවා මෙ ගන්වයි කී සඳැ පිළිඛෙව් කළ පැවැරී නො වෙ. සරතල්ලෙන් ඇවිසැ නැඟූ සඳැ පිළිඛෙව් කළ පැවැරි වෙ. වැළැතැ හුන් අනිකක්හට දෙන්නා පිළිඛෙව් කළ පැවැරි නො‍ජ වෙ. හිඳැ පැවැරි වුව අසුන් නො කොවා හිඳැ වළඳත් වටී. අසුන් කෙවුව කැප කරවා එව් ගිලන්හට අවක්සා අළුවා එව් වළඳත් වරජ නැති-
කැප කැරැවීම් මෙ කියනසේ දන්නේ. පැවැරිවු උපසපන් පැවිජි කෙනකුන් බිදැයුතු ධැමින් උපන් කැප බොජුනක් පිළිගන්වා ඒ බොජනෙහි ඇති හිඟුරු කේල් ආදී කැප කරවා ගෙනැ කැප කරවන පැවංජ්ජන් අත්පසැ හිඳැ ඔවුන් “ අලමෙතං සබ්බං” යි කී සඳැ තමා අතැ තුබු බොජනක් මඳක් නඟා බහන්නේ. කැප කර වන පැවිජ්ජන් පැවැරි වුව අස්නෙන් නො නැගී නො පැවැරි වුව පස් බොජනෙන් බොජනක් මඳකුදු පරඟලා කොටින් කැප කරන්නට තමා අත්පසට එළවූ බොජුන් “අලමෙතං සබ්බං”! යි එක් යලක් කියා කැප කරවන්නේ. කැප කළ බොජනෙහි කැප නො කළ බොජුන් මුදු කොට වළඳත් නො වටී. පළමු කැප කළහු තබා එමෙ බොජුන් අනිකකු ලබා කැප කරවා වළඳත් වටී. කැප කළ බොජුන් පළමු කැප කළහු ලබා කැප කර
1. ළිදුස් ආදිහි.
71. සිඛවලඳවිනිස
වත් ෙනා වටී- අනිකකු කැප කරවත් වටී යු තැනි. පළමු බොජුන් කැප කළ බජුත් දොවාගත්තෙහි එව් පළමු කැප නො කළ බජනෙහි එව් ඔත් අමිස් එක් පැවිජි කෙනකුන් එව් නන් පැවිජ්ජන් එව් පුන පුනා කැප කරත් වටී. මෙසේ කැප කළා පළමු කැප කෙළෙ හි ලා බුජුත් වටී. මෙසේ කැප කළ බොජුන් කැප කළ පැවිජ්ජන් තබා සෙසු හැමදෙනා බොජුත් වටී. යම්කෑලි ආදී තුන් කැල්ලන් පසන ඇත කැප නො කරවා අමිස් මුසු නො කොටැ වළඳත් වටී-
17 පැවැරිවූ පැවිජ්ජක්හු පැවැරිවූ බැව් දැනැ දැනැ ඔහට නො රුස්නා කටැටි රිසින් කැප නො කළ ගිලන් හට නො අළ බොජුන් මෙ බුදයි එළවා නම් දුකුළා වෙ. ඔහු පරඟලා කළ සඳෑ එළවූවාහට දුකුළා වෙ. බිදැ නිමි යත් කල එළවූවාහට පචිති වෙ. බුජුනාහට ඇවැත් ආදී අනතුරු සිඛයෙහි කී සෙයින් දන්නේ. ඝටන සිත් නැත්තාහටජු නොදත්තාහටජු ඇවැත් නැති-
18 විකලැ1 යව්කැලැ බොජනක් වළඳන්නට පිළිගත්2 මහණට දුකුළාවෙ. දැනැ නො දැනැයිදු පරඟලා කළ සඳැ පචිති වෙ. පෙරවරියෙහිදු පස් ඇති හෝ නැති හෝ යි වළඳත් දුකුළා වෙත්. මෙහි විකල් නම් හිරිමැදුම් නෙන්3ඉකුත් සඳැ පටා අරුණු නැ‍ඟෙනතාක් සඳි-
19 පිළිගන්වා ලග්වා සන්නිධි කළ යව්කැලි යම් කැලි කැල බොජනක් වළඳන්නට ගත් සඳැ දුකුළා වෙ. දැනැ නො දැනැ පරඟලා කළසඳැ පචිති වෙ. මිනිස්මස් හා මුසුවුව ථුලැසි හා සමඟ පචිතචි වෙ. විකල් වළඳත් කැප බොජනෙහි සන්නිධි පසයෙනුදු විකල්පයෙනුදු දෙප චිත්තෙක් වෙ. මිනිස්මස් හා මුසු වුව දෙපචිත්තක් හා ථුලැසි වෙ. සෙසු අයප මස් හා මුසු වුව දෙපචිත්තක් හා දුකුලෙක් වෙ.3 සන්නිධිවූ කැප බොජුන් පැවැරි වැ
1. විකාලයෙහි. 2. පිළිගත් නම් පිළිගත්. 3. හිරුමුදුනෙන්
4. දෙපවිත්තෙක් හා දුකුළෙක් වෙ.
72. සිඛවලඳවිනිස
කැප නො කරවා පෙරවරු වළදත් දෙපවිත්තෙක් වෙ. මිනිස්මස් හා මුසුවුව දෙපවිත්තක් හා ථුලැසි වෙ. සෙසු අයහ මස් හා මුසු වුව දෙපචිත්තක් හා දුකුළෙන් වෙ. විකල්හි වළඳත් කැප බොජනෙහි සන්නිධි පසයෙනුදු විකල් පසයෙනුදු දෙපවිත්තක් වෙ. මිනිස්මස් හා මුසු වුව කී දෙපචිත්ත හා ථුලැසි වෙ. සෙසු අයප මස් හා මුසු වුව කී දෙපවිත්ත හා දුකුළා වෙ. සන්නිධිවූ යම් කැලි පෙරවරු පස ඇති වැ වළඳත් හුදු පචිත්තෙක් වෙ. අතතිරිත්පසයෙන් ඇවැත් නැති. විකල්හි පස් ඇති වැ වළඳත් හුදු පවිත්තෙක් වෙ. පස නැති වැ වැළඳුව දුකුළාවක් හා සමඟ පචිත්තෙක් වෙ. සන්නිධිවූ සතැවුකැලි යව්දිව්කැලි පෙරවරු පස්වරු පස නැති වැ අමින් නො මුසු කොට වළඳත් දුකුළා වෙ. අමින් මුසු වුව පචිති හා සමඟ දුකුළා වෙ. මෙහි අමිස් නම් යවුකැලි යම් කැලි යි. පෙරවරු පිළිගැන්වූ සතරකැලි මුදු වුව පෙරවරු මතු වටී. පස්වරු පිළිගැන්වූ යම්කැලි ආදී තුන් කැලි මුසු වුව එදවස් රෑ අරුණු ඉක්මෙනතාක් වටී. සතැවුකැලි මුසුවු යව්දිව් කැලි පිළීගැන්වූ සත් දවසකට මතු වටී.
යව්කැලි මුසුවූ මෙරුම් තුන් කැල්ලන් දෙවැ හෝ පිසපියා හෝ පිරිසිදු කොටැ තොර කළ යම්කැලි යමකට, සතැවුකැලි සත් දවසකට, යව්දිව්කැලි දිවිහිමයෙන් වටී. යම්කැලි මුසුවු සතැවුකැලි යව්දිව් කැලි කී සෙයින් තොර කළ කී කී කලට වටී. සතවුකැලි මුසුවූ යව්දිව්කැලි කී හෙයින් තොර කළ දිවිහිමියෙන් වටී. සතවුකැලි කොටැ තල්සකුරු පුලුප්සකුරු නො ගනුව. මෙ දෙක පෙරවරු මුත් පස්වරු නො වටී. වන නය නො හසළ බාලයන්1 සකුරු වුව කිමැ නො විචාරා මධුරතාව පිණිසැ වැළැඳුව නො වටී. මෙයට2 කාරණා කුරුඳටුවාහි3 වැළැඳුව විකල් බව් කිවු. කල් ඉකුම්වූ යව්දිව්කැලි සතැවුකැල්ලෙහි ලුව පක නො පකැයිදු
1 නෑ නොනාසහළ බාලයෝ, නෑ නොනෑ නොහසළ බාලයෝ. 2 මේට 3 කුරුඳුවාටුවාවෙහි.
73. සිඛවලඳවිනිස
සත් දවසකට වටී. සතැවුකැලිජු යව්දිව්කැලිජු අයප කීළියැ තුබුවා අයප කිළියැ තමා පකයිජු1 වටී. යව් කැලිජු යම්කැලිජු අයප කැළියැ තුබුවා අයප කිළියැ තමා පකයිජු1 නො වටී. පිළිගන්වා සත් දවසක් ඉකුම්වා සතැවුකැලිජු යව්දිව්කැලිජු එමෙ දවස් පිළිගැන්වූ යව් කැලි යම්කැලි හා මුසු කොටැ වැළැඳුව පචිති වෙ-
සතර කැප කිළි දන්නේ හෙ කවරැ? යත්; - සම්මුති කිළියැ, උස්සාවනන්තිකා කිළියැ, ගොනිසාදි කිළියැ, ගහපති කිළියැ යන මේ සතර කිළි. ලග්නා ගෙකක් සග් ඤත්ති දෙවනකැමින් සමජි නම් හේ සම්මුත්කිළි නම්. ලග්නකා සෙනසුන් කරන්නට නිමවා රූ කළ බිමැ පළ මුහි පිටිට්වන ටැඹැ එව් උළුයේ එව් බොහෝ බික්සඟුන් අත් ලා- “කප්පිය කුටිං කරොම! කප්පියං කුටිං කරො ම!!” යි වදන් පිහිටුවා කළ සෙනසුන් උස්සා වනන්තිකා නම්. බොහොසුයෙන් පරිඛෙව් නො කෙළෙහි එව් සියලු පිරිඛෙව් නො කෙළෙහි එව් අරම්හි ලග්නට කළ සෙනසුන් ගොනිසාදි නම්. පැවිජ්ජන් තබා සෙසු සහ ධැමියන්2 එව් ගිහිමිනසුන් එව් මෙ කැප කිළි දුන්නේ යැයි දුන්නේ එව් ඔවුන් අයත්වූයේ එව් ගහපති කිළි නම්.
මෙ සතර කිළිද් ලග්නට නො කළ බොජුන් හල් දැහැටි පැල් දිය පැල් ගිනි පැල් දොරටු බත්ගෙය යන මෙ හැම කැප කිළි නම්. මෙතෙක් තැනැ තුබු පැවිජ්ජන් අයත් වූ යව්කැලි යම්කැලි අ‍න්තාවුත්ථන නම් නො වෙ යි. වටී. මෙහි මැ පැක්කේ අ‍න්තාපක්ක නම් නොවෙ යි වටී. මෙකී කැප කිළි තබා සඟහුගේ එව් පැවිජි කෙනකු‍න්ගෙන් එව් අයත් ලග්නට කළ සහසෙය්ය පොහොනා සෙනසුන් අයප කිළි නම්. අයප කිළියැ! තුබු පැවිජ්ජන් අයත් සතැවුකැලි යව්දිව්කැලි මෙරුම් දෙ කැල්ලන් හා මුසු කොට වැළැඳුව දුකුළා වෙ. සතැවු
1 පක තමාපකයිජු. 2 යහධැමියනක්.
74. සිඛවලඳවිනිස
කැලි යව්දිව්කැල්ලන් පැවිජ්ජෝ පිසැ මෙරුම් දෙකැල් ලන් හා මුසු කොටැ වළඳත් නම් සාමපාකයේ දුකුළා වෙ. අයප කිළියෙහි අනුපසපනුන් අයත් කොටැ තුබූ සතර කැල්ලනුදු පැවිජ්ජෝ වළදත් නම් වටී-
20 පිණි බොජුන් නොලදජ් යැපෙන බැවින් නො ගිලන් වැ පිණි බොජුන් විනවා වළඳත් පච්ති වෙ-
මෙහි පිණි බොජුන් නම්, මස් වටනා සතුන්ගේ කිරි දිහි වෙඬරු ගිතෙල් යට කී ලකුණු ඇති මී සකුරු තෙල් දියමස් ගොඩමස් යන මොවුන් හා මුසුවූ සත් ධඤ්ඤමුවා බති. කිරි එවැ බත් දෙව යනාදී විසින් මුසු කොටැ විනවුව මෙ සිඛයෙන් පචිති වෙ. නො ගිලන් වැ වැළැඳිය යුතු ගිතෙල් මී වෙඬුරු තෙල් සකුරු විනවුව මහානාම සිඛයෙන් පචිති වෙ. මෙ පස් බෙහෙසද් තබා සෙසු බොජනක් විතවත් සිඛරණීයැ කී දුකුළා වෙ-
21 දැහැටි දිය තබා සෙසු නොපිළිගන් සතර කැල්ලන් වළඳන්නට ගනී නම් දුකුළා වෙ. දැනැ නො දැනැ පරඟලා කළ සඳැ පචිති වෙ. (මෙහි දැහැටි කාපියන්නට අනුදත්තේ1) නො පිළිගත් දැහැටි කමින් කෙළ ගිලුව පචිති වෙ. මෙහි පිළිගත්තේ නම් පැවිජ්ජන් තබා එක්තරා සතක්හු අත්පසැ සිටැ කයින් එව් කා පිළිබද් දෙන් එව් නිසග්ගෙන් එව් දෙන කිසි වතක් පැවිජ්ජෝ ගන්මියි යන සිතින් කයින් එව් කා පිළිබද්දෙන් එව් මියෙහි ඕනාකුදු ගන්මී යි යන සිත්2 එළවූ නම් පිළි ගත්තේ වෙ. පිළිගන්වන්නහු එළවූ වත් පැවිජ්ජන් අතැ එව් බජනෙහි එව් පැහැරැදු හිණි නම් පිළිගත්තේ වෙ. ඇවිස්නා ළුවින් පෙරට වැ එව් පස්සේ එව් හුණු පිඬකුදු3 එළවූ බජනෙන් හුණුදැළි ආදීහු පිළිගත්තේ වෙ. චැළැතැ පැවිජ්ජන් පිළිගත් පය පැහැරැ තමා පය හුණු ඔවුන් පිළිගත් බැවින් වටී.
1 අනුදන්නෙ. 2. සිතින් 3. ටිකකුදු
75. සිඛවලඳවිනිස
පයැ හුණු පත්1 කසළ ආදී මුසු නො කොටැ හුණු තැනින් හැරැපියා වළඳත් වටී. සැතාදීන් උග්දඬු2 ආදීන් කපන සඳැ3 මල පත්තෙ නො වටී. පිළිගන්වා තුබූ සැතැ අලුත් මල නැංග පුන පිළිගන්වා ගනුත් වටී. රුක් මඬු ආදිය වට කිලිටු දිය පිළීගත්තහි වගුල අපිළි ගතු වෙ. සතීවාරයේ ගස් ආදීන් වගුළ පිරිසුදු දිය එව් හැමසඳ අබවසැ වැසි දිය එව් වටී. මැඳුම් පිරිමිනියක්හු එසෙ වියහැකි බරක් අනුපසපනක්හු නොනඟා බිමැ තබා වටා පිළිගන්වන්නාක් තමා බිමැ එබූ අත එක් දෙසෙකින් පහළ පිළිගත්තේ වෙ. ගිතෙල් බදුන් ආදී හැඳවල් ආදියැ එල්වා තුබුව එ හැඳ ආදියැ පැවිජ්ජන් නැගී හුණුජු වරජ නැති. පිළිගත් තෙලි බදුන් ආදී යට තබා නො පිළිගතක් බජුන් මත්තේ තුබුව පැවිජ්ජෝ මතු බජුන් බහා තබා යට බජුන් ගනිත් නම් මත්රෙත් බජනේ තුබුයේ උග්හු වෙ. උග්හු4 වූවා පිළිගන්වයිදු වළඳත් නො වටී. අනුපසපනක්හට තකා නො පිළිගන්වාගත් පකා පැකි ආදීජු පැවිජ්ජන් බැහැරැ සිරුරු පරිභොග තිසා නො පිළිගන්වා ගත්තාජු වැළැඳි යැටි වුව නැවත පිළිගන්වා ගෙනැ වළඳත් වටී. ඉදින් පළමු පිළිගත එ පිළීගහණ වටී. මඳක් බොල් දිය නො පිළිගත ද වටී. ඉතා බොල් වුව දියෙහි පෑ අත ඇළී පැනේ නම් නො වටී. සහට තැනැ5 බොල්දිය නො වටී. රොන් කොදු කිරූ ඇති මල් ලූ දිය පිළිගත වටී. එපිළිගත් දිය අල්ලේ අමිස් මුසු කොටැ වළඳත් නො වටී. කඳුළු කෙළ මුකුණු දියටනු සෙම් සෙද කාරදු සිරිරු නැගි ලුණුජු සිරිරු හා එක්බැඳි වුව වටී. සිරිරින් මුත පිළිගත වටී. හැම යව්කැලිමත් අඟුරු සේ දැවෙ යව්දිවිකැලි වෙ-
සතරකැලි නම්, යව්කැලි, යම්කැලි, සතවුකැලි, යව්දිව්කැලියි, මෙහි යව්කැලි නම්: හැම පූ, බත්, හඹුදු,
1. පස්. 2. උක්දඬු. 3. කැප කරන සඳ, කපා කන සඳ.
4. උග්ගු. 5. සහව නැත.
76. සිඛවලඳවිනිස
අනුලොම් ධඤ්ඤ සහිත වූ සත් ධඤ්ඤ, උඳු, මුඟු, කලත්, අහරකිස සාහන හැම පකාපැකිඳු, අළ, මුත්, පත්, මල්, පක්මස්, කිරි, දිහි ආදියි. යම්කැලි නම්: අඹපනු, දඹ පනු, කේල්පනු, ඇටිකේල්පනු1, මිදිපනු, හොලුපනු, බොරොලුදමුන්පනු, මීපනු ආදී පත්ති. මෙහි මිදිපනු නම්: සියදැ2 මිදිඉසි. මේ මිදි පන්නෙහි දියත්තක් එවැ ලොම් ධඥ්ඤ සහිත සත් ධඤ්ඤ රසයිජු, තල්පත්, නෙරලුපක්, පණාපක්, දෙල්පක්, ලබුපක්, කොමොඬු, පුසුල්, තිහිඹරා,3 කැකිරිපක් යන මෙ නව මා ඵල ඉසුජු උදු, මුඟු, තල, කලත් ආදී අපරණ්ණ ඉසුජු ගිනියේ පක් යව්කැලි පලා ඉසුජු මිහිප් ඉසුජු තබා හැම පක් පත් මල් ඉසු ගිනියේ හුණු නො කොටැ අව්වේ තබයිජු නො තබයිජු අනුපසපනක්හු විසින් මොනොවට පෙරා ගත්තේ වටී. සතැවුකැලි නම්: මස් වටනා සතුන්ගේ වෙඬුරු ගිතෙල් යට කී ලකුණු ඇති සකුරු තෙල් මී යන මෙ පස් බෙහෙසදි. යම්දිව්කැලි නම්: හැම අහර කිස නොසාහන4 අළ මුල් කඳ හර බොර5 පුඹුළු පත් මල් පැකි-
22 මහණ, මෙහෙණ, සික්මන්, හෙරණ, හෙරැණි යන මේ පස්සහදැහැමියන් තබා සෙසු තීථයක්හට යටත් පිරිසෙයින් ජටාබද්දක්හටජු තමා අතින් දැහැටි දිය තබා සෙසු පරඟලා කටයුතු වතක් දේ නම් දෙන පියෝ ගැණැ ගැණැ පචිති වෙ. දැහැටු දිය දුන පියෝ ගැණැ දුකුළා වෙ. අනුපසපනකු ලවා දුනජු ඔවුන් බිමැ තුබු බජනේ ලා දුනජු ‘මෙ ගන්ව’ යි තමා බිමැ තබා දුනජු බැහැර සිරුරුගහන තෙල් ආදී දුනජු ඇවැත් නැති-
23 දෙන මිනිස්මාගමක හා පිළීසන් තතන්හි එව් දොළොස් රියනින් ඇතළු නො කණ නො බිහිරි ව්ඤ්ඤූ පිරිමිනියක්හු නැතියා වැ අබවසැ එව් රහස් කැමැති වැ
1. ඇටිකෙහෙල්. 2 සියජ. 3. සියඹරා. 4. නො‍යහෙන.
5. බෙර
77. සිඛවලඳවිනිස
එව් හුදෙකලා වැ හිඳී නම් හොවී නම් පචිති වෙ. රහස් කැමැති වැ මාගම කරා යාටි වැ සිවුරු හඳනා පොරෝ නා අජුන් අඳනා බොජනා හැම පියෙව්හි දුකුළා වෙ. නො කණ නො බිහිරි විඤ්ඤු පරිමිතියක්හු ඇති වැ හිඳී එව් විඤ්ඤුවක්හු නැතියා වැ සිටි එව් රහස් නො කැමැ ති වැ හිඳී එව් ඇවැත් නැති-
24 රහමෙර දැනැ නො දැනැ පරඟලා කළ සඳැ පචිති වෙ. නො රහයැ යබි බෝ එව් රහ වෙයි හෝ නො වෙයි හෝ බෝ එව් දුකුළා වෙ. සුත් එව් වාසි කතා එව් පිටිහු ආදිය ලු ලොණසොවීර1 ආදිය රහ ගඳ රස නැති කොටැ ලුහුනු තෙල් ආදිය ලා පක්කා2 එව් වළඳත් වටී.
25 ගිරිති කවන රිසින් පැවිජි කෙනකුන් ගිරිති කවා එව් සිරුරුහි පහරන මාත්රාිවක් එව් කළ කළ පියො වැ පචිති වෙ. සෙසු සතර සහධැමියනුදු හැම සතුනුදු ගිරිති කවන රිසින් පයහළ පහළ පියො වැ දුකුළා වෙ. වතාවත් කරනු ආදි රිසින් පහළ වරජ නැති-
26. බොලටින් මත්තේ දියෙහි කෙළනා රිසින් කුමුඳුනා පිහියනු ආදී කරන සඳ අත්වර පාවර3 හැම පියොව්හි පචිති වෙ. බොලටින් බට දියෙහි කෙළනා එව් යටත්පිරිසෙයින් බොන හැඹියෙහි කෙළනා රිසින් පහරී එව් පියොව්හි පියොව්හි දුකුළා වෙ. සිනාන4 ආදී කරුණෙන් දියෙහයි පහරනා කුමුඳුනා පිහිනනු ආදී කළ ඇවැත් නැති-
27 පැවිජි කෙනකුන් සිඛපද පෑ ඔවා දෙන සඳෑ පැවිජ්ජන් කෙරෙහි එව් කී සිඛපදයෙහි එව් නිහරසර සිතින් අනාදර කෙරෙ නවම් පචිති වෙ. පැවිජ්ජන් සිඛ පද තබා සෙසු ධැමකින් එව් මෙ නොසරුපට වැටෙයි එව් කීයෙහි අනාදරිය කෙරෙ නම් දුකුළා වෙ-
සොරමල්. 2. පක් කහා. 3. අත්වැරූ, පාවැරු. 4 සනාන.
78. සිඛවලඳවිනිස
අනුපසපනක්හු සිඛපඳ පෑ එව් සෙසු ධැමකින් එව් මෙ නොසරුපට වැටෙයි එව් ඔවා දුන් සැඳෑ අනාදරිය කෙරෙ නම් දුකුළා වෙ. අනාදරිය සිත් නැති වැ පිළිවිසැ දන්මහ යි එව් නො දැනැ එව් කී ඔවා නො ගත ඇවැත් නැති-
28 උපසපන් පැවිජ්ජක්හු බවන රිසින් එක්තරා දැයක් කොටින් එව කියා එව් බවා නම් ඔහු බතු ජු නො බතු ජු පචිති වෙ. අනුපසපනක්හු බවත් ඔහු බතු ජු නො බතු ජු දුකුළා වෙ. බැවියැටි රිසි1 නැත්තාහට ඇවැත් නැති-
29 ගිනි තැප්පෙයින්2 වහල් වන රොගයක් නැති යා වැ ගිනි එළනු එළවනු කරන හැම පියොව්හි දුකුළා වෙ. ජල්වූ ජල්වූ සඳැ පචිති වෙ. වැටී හුණු දිලියෙන පෙනෙහෙළි නඟා ලූවාහට දුකළා වෙ. නිවි පෙනෙහෙළි නඟා දල්වත් පචිති වෙ. බිම් ආදී දනවා දැනැ නගාලා එව් අනික් කෙනකුන් නිසා එව් සෙනසුන් නිසා එව් පහන් නිසා එව් ගිනි එළවත් එළවවත් චරජ නැති. දැවූ අඟුරු එළවා තපී එව් අනුන් පිළියෙල කලා තපී එව් වරජ නැති-
30 හඳනට පොරෝනට නිසි අලුත් සිවුරු අඟුරු මඬ2 ආදි එක්තරා කළුවක් ෙගනැ මකුණුපිටු සා හෝ මොනර ඇස් පමණ හෝ එයට මඳක් මහත් කොටැ හෝ කප්බිඳ සිවුරෙහි නො ඔබා පරිභොග කෙරෙ නම් පචිති වෙ. එබු කප්බිඳු නට වරජ නැති-
31 උපසපන් පැවිජ්ජක්හුගේ පාසිවුරු නිසජුන් හිදි කඳ1 කබාන් යන මෙයින් එක්තරා දෙයක් කෙළ නා රිසින් පැටි කෙරෙ එව් පැටි කරවා එව් පචිති වෙ. මෙකි සිවුරු ආදී පැවිජ්ජන්ගේ පස් පිරිකර තබා සෙසු පිරිකරක් එව් අනුපසපනක්හුගේ එක්තරා පිරිකරක්
1. සිත්. 2. තැපියෙන් 3. පස්. 4. කටු
79. සිඛවලඳවිනිස
එව් පැටි කරනු කරවනු කෙර නම් දුකුළා වෙ. නොසේ තුබුවාක් සේ තබන්නට එව් මෝ හට ඔවා දී දෙමො නොයි එව් සඟවා තුබුව ඇවැත් නැති-
32 තිරිසන් ගිය සතක්හු මරමී යන සිතින් මරන්නට1 පියෝ කළ සඳ දුකුළා වෙ. එපියොවින් සතු මළ සඳැ පචිති වෙ. නොදන්නාහුගේ එව් මරමි යන සිත් නැත්තාහුගේ එව් එපියොවින් සතු මළ ඇවැත් නැති-
33 උපසපන් පැවිජ්ජක්හුගේ සඟවෙසෙස් ඇවැනක් එක්තරා සෙයෙකින් දැනැ පිළිසොයමි යන සිතින් අනිකක්හට නොකියමී ධුරනිඛෙව් කළ කැලැ පස්සේ අන්නට කිව පචිති වෙ. මෙ නියෙන්2 පිළිසොයනු නිසා කී නම් බොහෝදෙන ඔවුනොවුනට කියත් නුමුදු පිළි සොයන්නට කී තාක් ජනහට යට කෙළවරයේ නුසුන පචිති වෙ. අවන්නේ පිළිසොයන්නට අනිකක්හට කී නම් හෙයිජු අනිකක්හට පිළිසොයනු නිසා මෙ කී නම් මෙ තුන්වන පුඟුල් පෙරැළී තමහට දෙවන පුඟුල්හට පිළිසොයනු නිසා කී නම් කෙළවර සි‍ඳේ. ඉක්බිති පිළි සෙව්වාහට වරජ නැති. සෙසු ලහුකාපත්ති පිළිසෙව්වා හට ජු අනුපසපනක්හුගේ කා සසගරා සුක්විසැටි යයි ගත් තුළුල් වරජ එව් සෙසු නුදු තුළුල්3 වරජ එව් පිළි සෙව්වාහට ජු දුකුළා වෙ. ඔහු කළ කම් ඔහු අස්සී4 එව් පිළිසොයන රිසි නැති වැ එව් අන්නට නොකියා නම් වරජ නැති. තමාගේ සඟවෙසෙස් ආදී එක්තරා ඇවැතක් නො අරොජම් නො දෙසමි පිළිසො‍යත් දුකුළා වෙ-
34 මිනිස් මාගමක හා අසෝ දවස් අසෝ තැනට යම්හයි (සසඳී නම් දුකුළා වෙ.) සැසැඳි දවස් නො වර ජවා අනික් ගම් හිමකට වජනා සඳැ එක් පියවරෙක දුකුළා වෙ. දෙවන පියවරින් වන් සඳැ පචිති වෙ. සෙසු ගම් හිමිට වජනා සඳැජු මෙ මෙ නියෙ යි5 ගම් නැති
1. මරන්නට මරවන්නට. 2. මෙ මෙ නියායෙන් 3. තොතුළුල්. 4. අසයි. 5. නියෙ.
80 සිඛවලඳවිනිස
තෙන දෙ ගවු1 එක් පියවරින් ඉකුත්2 සඳැ දුකුළා වෙ. දෙවන පියවරින් ඉකුත් සඳැ පචිති වෙ. ඈ සැසැඳිලි නැත3 පැවිජ්ජෝ මතු සසැඳැයෙක් නම් දුකුළා වෙ. බිය ඇති මඟ සසැඳ යෙත් නමුදු ඇවැත් නැති-
35 උපසපන් පැවිජක්හු දැහැ වැ පහරී නම් පචි ති වෙ. මරමි යන රිසි නැති බැවින් ඔහු මළජු ඇවැත් නැති. එක්තරාක්හු විසින් තමා වෙහෙසන ලබන සඳැ මිස්සැටි වැ පැහැරැයත් ඇවැත් නො ජ ඇති-
36 උපසපන් පැවිජක්හට දැහැ වැ කයින් එව් කා පිළිබද්දෙන් එව් පහරනා බඳුවැ අත් සැත් ආදී නඟා නම් පචිති වෙ. එ නැඟූ අත් ආදිනෙන් වැරැජැ පහළ නො පැහැරියැටි වැ පහළ බැවින් එපහරින් අත්පා ආදීන් බුනජු මළජු දුකුළා වෙ. අනුපසපනක්හට දැනැවැ අත්සැත් ආදී කියා පා නම් දුකුළා වෙ. තමා වෙහෙ සන සත් කෙනකුන් කෙරෙන් මිස්සැටි වැ අත්දඬු ආදී නෙන් බවා පලවා නම් ඇවැත් නැති-
37 උපසපන් පැවිජ්ජක්හු දැකුම් ඇසුම් සැක කිරීම් යන මුල් නැති සඟවෙසෙසින් සොයා නම් ඔහු එවිගස දත පචිති වෙ. නොදත එව් පස්සේ දත එව් දුකුළා වෙ. උපසපනක්හු එව් අනුපසනක්හු එව් ලහු ඇවැතෙකිනිජු මිසදිඨියෙනුජු4 සෙවුව දුකුළා වෙ. ඇවැතැයි සිතා සෙවුව ඇවැත් නැති-
38 නොරුස්නා කටැටි වැ උපසපන් පැවිජ්ජක් යහට තෙපි5 උනුවිස්සේ උපසපුව ලදුවහ යි සිතූයෙම් යන ආදී කියා කුකුස් උපයා නම් පචිති වෙ. අනුපස පනක්හට කුකුස් උපයා නම් දුකුළා වෙ. කුකුස් උප යන රිසි තැනි වැ හිත කැමැති වැ කියා නම් ඇවැත් නැති-
1. දෙදෙගවු 2. ඉකුත් ඉකුත් 3. සසදැලිදත 4. මිසදිට්හසෙනුජු 5. තොපි
81. සිඛවලඳවිනිස
39 උපන් කලහ ඇත්තවුන් අබියෙසැ සිටැ තමා නො දක්වා කලහ කටැටි වැ ඔවුන් කියනු අසා නම් පචිති වෙ. ගමන් යන සඳැ පෙරට වැ යන්නන් කියනු අසන්නට වෙලෙවි වැ යේ නම් දුකුළා වෙ. ඇසූ සඳැ පචිති වෙ. පසු වැ යන්නන් කියනු අසන්නට පසු වේ නම් දුකුළා වෙ. ඇසුව පචිති වෙ. තමා හුන් තැනට නො දැනැ අවුදු සසඳනා සඳැ තමා හුන් බව දැන්වියැ යුත්තේ යි නො දන්වා අසා නම් පචිති වෙ. අනුපස පනුන් කියනු ඇසුව දුකුළා වෙ. මොවුන් කියනු අසා සන්හිඳුවම් යන අදහසින් එව් තමා වරද පිළිගන්මි එව් මොවුන් කියන දෑ1 වටනේයැයි එව් අසා නම් ඇවැත් නැති-
40 සඟහට මෙ දෙම්හයි පිරිණැමූ සතර පසයෙන් පසයක් දැනැ දැනැ අනෙක්2 පුඟුලක්හට පිරිණමා නම් පචිති වෙ. සඟහට පිරිණැමී ගිය ලාභයක් අනික් සහ ගණ මහසෑ නවාමට එළවා නම් දුකුළා වෙ. ගණහට පිරිණැමි ගිය ලාභයක් අනෙක්4 සඟ ගණ පුඟුල් මහසෑ නවාමට ජු තමාට ජු පිරිණමා නම් දුකුළා වෙ. මහසෑයට පිරිණැමී ගිය ලාභයක් අනෙක් සඟගණ පුඟුල් මහසෑ නවාමට ජු තමාට ජු පිරිණමා නම් දුකුළා වෙ. යටත්පිරිසෙයින් තිරිසනක්හට පිරිණමා නමුජු දුකුළා වෙ. කහිනක්හට නො පිරිණැමී ගිය ලාභයක් කහට දෙම්හයි පුළුවුත් සඳැ තොප සිත් පහන් තැනකට දෙව යි. එව් සෙසු අනුසස් කියා එව් ඇවැත් නැති-
41 ගිරි මුඳුනෙන් පහවූ සඳැ පටා අරුණු දක්වා මේ දෙඅතුරෙ විකලැයි දැනැයිජු (නො දැනැයිජු) දොළොස් රියනින් ඇතුල්වූ පැවිජි කෙනෙක්හට විකල් ගම් වජනා ඇවිස්ලි නො ඇවිසැ පිරිඛෙව් කළ හැම පිරි
1 ඔවුන් කී කළදැ, එයින්කියනලද, 2 අනික්
82 සිඛවලඳවිනිස
ඛෙව් නො කළ හැම පිරිඛෙව්වට නිසි තැන් එක් පිය වරෙකින් ඉකුත් සඳැ දුකුළා වෙ. දෙවන පියවරින් ඉකුත්1 සඳැ පචිති වෙ. නො අරොජා ගම්වන් සඳ දුටු පැවිජි කෙනෙක්නට නො ඇරොජුව වරද නැති නො එක් දෙනා කුලගොත් එව් දහම් සතින් එව් බිහිගමින් එව් ගමටි වැද්දැටි වුව අනන්මන2 අරොජා ගමට වදුත් වටී. මෙසේ අරොජා ධුරනිඛෙව් නොකොටැ නො එක් ගමට වජුතුදු වරද නැති එ සිතැ යි ධුරනිඛෙව් කොටැ පුන එගමට අරොජා වදුත් වටී. එගෙන් එගෙනට යතුදු අරොජා යන්නේ. වැළැත පැවිජි කෙනෙකුත් නැත වටී. ගම්මැද මගින් යන්නට එව් වැසි ආදී අන්තරායෙන් එව් උවදුරකින් එව් නො අරොජා ගම් වන වරජ නැති.
එක්සාළිස් පචිති නිමි.
1 සඟසතු අරම්, අරම් වත යන දෙක එක් ගුරු බ‍ඬෙක්. වෙහෙර, වෙහෙර වත යන මේ දෙක එක් ගුරු බ‍ඬෙක් ලොහො සැළ, ලොහො පැණ, ලොහො පණා, ලොහො කටාර, වෑ, පොරෝ, කෙටේරි, හුදලු, නියන් යන මේ නවය එක් ගුරු බ‍එඬෙක්. වැල්, හුණු මඳුතණ, බබුස්තණ, සෙසු ගේ සොයන තණ, මැටි, මැටි බජන, රදමුවා පිරිකර යන මෙ අට එක් ගුරුබ‍ඬෙක්. මේ පස් ගුරු බඬින් එක්තරාක් මා මිසැ කෙ දැ යි ඉසුරු පමුණුවා අන්නට දේ නම් ථුලැසි වෙ-
සොර සිතින් පල් පොහොනා වතක් එව් වඩා අගනාක් එව් අන්නට දේ නම් තෙමේ ගනී නම් පරිජි වෙ! පලින් උනු වියටින් වඩා ඉතිරි අගනාක් දේ නම් ගනී නම් ථුලැසි වෙ. වියටක් එව් වියටින් උනු අගනාක් එව් ගනී නම් දේ නම් දුකුළා වෙ-
2 කුසතණ පිළී එව් වැහැරී පිළි එව් පුවරු පිළී එව් කෙස් මුවා පලස් එව් වල් මුවා පලස් එව් නිය ඇති
1 ඉක්මෙත්. 2. අනන්මනන්.
83. සිඛවලඳවිනිස
අඳුන් දිවිසම් එව් මහ මුහුණු පියාපතින් කළ පිළි එව් තිථි ලද නො ගෙනැ හන1 පෙරෙවිය ථුලැසි වෙ. මෙ කී කුස පිළී ආදී අධරා තිථ ලද ගෙනැ මේ මැනැවැ යි රුස්වා නම් තිත්ථිැයපක්කන්තක පරිජි වෙ-
3 වසමඟ එව් පසමඟ එව් අවට දෙ අඟුලක් තන්හි එව් සැත් කටු ආදීනිජු යටත්පිරිසෙයින් නියෙනුජු කපනු හිරනු කරත් ථුලැසි වෙ. වසමඟින් ඇතුළු තෙලාදී ලවන වත්කම් කළ ථුලැසි වෙ- තමා හඳන් කපත් ථුලැසි වෙ-
4 මිනිස්මසුජු ඇටජු සමුජු ලෙයිජු ලොමුජු පර ඟලා කළ ථුලැසි වෙ-
5 කේල්වා පිළීජු ළුරුපත් පිළිජු නියඳින් කළ කැතිරි කඬුදු සව් නිල්වන් සව් රන්වන් සව් ලේවන් සව් සජටවන් සව් කළුවන් පිළී හන පෙරෙවිය දුකුළා වෙ, දෙවැ කැප රජනින් රැජු ව වටී-
මෙහි කැප රජන් නම් කවරහ? යත්;- කසා තබා හැම මුල් රජන මඳට ටිගොහොල් තබා හැම කඳ2 රජන බෙහෙරු පලා කසා පලා තබා හැම පත් රජන ලොජ්3 සුමුළු කඬුල් සුඹුළු තබා හැම සුඹුළු රජන. වනුක් මල් කෑල මල් තබා හැම මල් රජන. හැම පක් රජන. මෙ සය කැප රජනි-
කසුජු හිස්වෙළුජු අධරත් දුකුළා වෙ. යට කී කුසපිළී ආදීජු කේල්වා පිළී ආදිජු සොරුන් විසින් ගිනි දිය ආදී විසින් සිවුරු නට සිවුරු ලබනතාක් පරිභොග කරත් වටී-
6 ඇත්මස් ලේ ඇට සම් ලොමුජු වැළැඳුව දුකුළා වෙ. මෙසෙයින් මැ අස් වලස් තරස් සිහ වග දිවි බලු දික් දෑ සතුන්ගේ මාංසාදියැ පස් පස් දුකුළා වෙ-
1. හැන්ද 2. ගර. 3. ලොජු
84. සිඛවලඳවිනිස
බික්සඟුන් අවක්සා මැරූ මස් මරන්නා තමා දුට එව් ඇසුව එව් සැක කළ එව් වළඳත් නො වටී. උපාසකයන් විසින් ‘දහපා.! වත්හිමිසුරන් නිසා මැරූයේ නොම වෙ’ යි කිව වළඳත් වටී. කැප මසුදු පිළිවියැ වළඳත් වටී. එකැතියෙන් තමා දනුත් නුපුළුවුත ජු වටී. පිළිවිසැ වළඳත් වටී-
7 නහන තොටජු සුලුදියවටන්නේහිජු ඔවස්ගෙහි ජු ආ පිළිවෙළ ඉකුම්වා නම් දුකුළා වෙ. තෙපි පෙරට වැ යව යි සමුදුන වරජ නැති. පැන්තොටදිජු1 වරජ නැති
සුලුදිය වටනේහි ජු පියවිගෙහි ජු ඔකැසි නො පහැරැ වන දුකුළා වෙ. සිහි නො එළවා වන වරජ නැති
ඔවස්ගෙහිජ් සුලුදියවන්නෙහිජ් පියෙන් බැහැරැ සිටැ සිවුරු නඟා නම්2 දුකුළා වෙ-
වස් පවත්වමින් තතනා නම් දුකුළා වෙ. නො ඉසයෙන් උපහත වැ3 තතනා නම් වරජ නැති වස් පවත්වමින් දැහැටි කා නම් දුකුළා වෙ. පුප්වළැ පුසන් ලා නම් දුකුළා වෙ-
කොරොස් ගැට ඇති කටු ඇති බුහුරු ඇති පුසකින් පුසන්කිය කෙරෙ නම් දුකුළා වෙ-
වස්දෙණියෙහි කෙළ ලා නම් දුකුළා වෙ-
බැහැරැ තමා විසින් එව් මෙරමා විසින් එව් කෙලෙසී ගියා දන්වනු නො කෙරෙ නම් දුකුළා වෙ. දැනැ දැනැ බැහැරැ කෙලෙසා නම් දුකුළා වෙ-
එහි කසළ දුට ෙනා හරී නම් නො හරවා නම් දුකුළා වෙ-
1. නහනතොටදීය; නන්තොටදීය. 2. නඟා නම් බහා නම්. 3. උපගතව.
85. සිඛවලඳවිනිස
ලාහෙළාලා වදී නම් දුකුළා වෙ. නික්මෙ නම් දුකුළා වෙ-
හඬවා දියකිස සාහා නම් දුකුළා වෙ. පහණ ආදී තැනැ දිය පහැරැ හැඬුව වරජ නැති-
8 මහල්ලන් නො පිළිවිසැ පාමොක් උසුරුවා1 නම් දුකුළා වෙ. අන්තරාය නැති වැ සැඛෙව්නිජ් ඉසු රුව දුකුළා වෙ. මෙහි අන්තරාය නම්, “රාජන්තරාය, චොරන්තරාය, අග්ගිඅන්තරාය, උදක අන්තරාය, නුස්සන්තරාය, අමනුස්සනන්තරාය, වාළන්නරාය, සිරිංසපන්තරාය, ජීවිතන්තරාය, බ්රාහ්මවරියන්තරාය” යන මෙ දස අන්තරායි-
මහල්ලන් කෙරෙ නො පිළිවිසැ යථාසුඛ2 නො කරවා බණ නියා නම් දුකුළා වෙ. කියමින් උන් සැඳෑ නැවත මහලු කෙනෙක් අවු නම් පුන යථාසුඛ කරවන කිස නැති. පැන පුළුවුස්නා තැනු ජු විසජුන් කරන තැනු ජු හදාරණ බණ කියන තැනුජු කියවා ගන්නා තැනුජු පාමොක් උසුරුවන සඳැ කී නියායෙන් මෙ මිනිස දන්නේ-
මහල්ලන් නො පිළිවිසැ පහන් දල්වා නමුජ් නිවා නමුජ් දොර එව් කවුළු එව් වරි නමුජ් පියා ලා නමුජි දුකුළා වෙ-
9 ලිහිණි වැ වඳී නමුජ්, වැඳුම් ගනී නමුජ්, ගමන් යේ නමුජ් බුදුනා බොනු ආදී කෙරෙ නමුජ් දියෙන් බැහැරැ සිටැ තමහට පිරියම් කරවා නමුජ්, අන්නට තෙමෙ කෙරෙ නමුජ් දුකුළා වෙ-
10 නහන සඳැ කොඩවරැ පවුරුහි ජ් ,ටැඹහි ජ්, රුක්හි ජ්, නහන තෙනැ ගිජු වූ කොරොස් පුවරුයෙහි ජ්, තමා සිරුරු නහා නම් දුකුළා වෙ-
1 මසුරුවා. 2. යථසුඛ
86. සිඛවලඳවිනිස
අත් සුදුසු කොටැ කළ දඬු පෙණිනිජු මුහුදු පෙණි නිජු සිරුරු ගහා නම් දුකුළා වෙ. කැබිලිති හැම උළු පිළිවැටි සිරුරු ගහත් වටී. පහණ පෙණ පය ගහත් වටී. සිරුරු ගහන තැනැ පය ගහත් වටී-
කුරුඳුවැලිනුජු ගහා නම් එකෙක් එකක්හු පිටින් පිට ගහා නමුජු දුකුළා වෙ. කුරුඳු සුනු ලා මුසු කොටැ ලකවැළි1 සෙයින් වටා කුරුඳුමලන් වැල2 සෙයින් අවුණා පිට ගහා නහති- මේ කුරුඳු වැලි නම්-
11 නො ගිලන් වැ අරඹින් බැහැරැ වහන් ලා යේ නම් දුකුළා වෙ-
සව් නිල්, සව් රන්වන්, සව් රත්, සව් සුදු, සව් කළු, වහනු ජු, වහපිටු වැනි වහනු ජු ,රත් පියුම්මල්පෙති සුදුසු වහනු ජු, සව් මඳට වන් වහනු ජු, විසිතුරු වර ඇති වහනු ජු, නීලාදී වර ඇති3 වහනු ජු, තිතිරිවටු4 පතින් පිරියම් කළ වහනු ජු තිරෙළුවන්5 පළෙළුවන් සඟු සුදුසු වරපට ඇති වහනු ජු, විළුම් වසාලන වර ඇති වහනු ජු, පිඩිමස් දක්වා වසාලන වහනු ජු, සියලු පිටිපා වසාලන වහනු ජු, මොනොරපිලින් පිරියම් කළ වහනු ජු, කළවැදි සමින් සිහ6 වග මස්වා 7 අඳුන් දිවි බළල් ලෙහෙන මහ මුහුණ සමිනු ජු, කළ වහනු ජු දෙමහවුළෙහි නුහුසු නැඟුට් ආදී ආකාරයෙන් කළ වරපට ඇති වහනු ජු, අධරා නම් දුකුළා වෙ. සව් නීලාදී වහන් සියලු වර එව් එක් දෙසක් එව් පිසැපියා සෙසු විකාර පරපට ආදී ඇතිවහනු ජු, විකාර හැරැ පරිභොග කරත් වටී.
පය ලා හැවිද්දැ හැකි පාදුකා පයැ ලා නම් දුකුළා වෙ. තිරෙළු පලෙළු මුවසමුදු පුඟුල් සතු කොටැ පරි භොග කරත් වටී. මිනිස් සම් තබා සෙසු සම් සෙනසුන් අයත් වුව වටී. වහන් කසු වහන් ආදියට ජු, වටී -
1 ලකවැලි. 2. කදුරු මල් පෙළ 3. වර පට ඇති. 4. තිතුරුවටු 5. තිරොළුවන්. 6. සිහි. 7. වලස්.
87 සිඛවලඳවිනිස
12 රාසිතිත් මිනිස් අමිනිස්1 තිරිසන් මාගමුන් නිමිත් පෙරවින් පස්සෙන් එව් පිළිසන් වූවා නො වූවා එව් බැලුව දුකුළා වෙ. වැරැජැ දුට වරජ නැති බික් දෙන මාගම් එව් පිරිමිනියක්හු එව් මුහුණු2 බලා නම් දුකුළා චෙ. වැරැපැ දුට වරජ නැති-
උජඦනසඤ්ඤා ඇතියා වැ මෙරමා සතප්නා පා ආදී බලා නම් දුකුළා වෙ. උගන්වමි යන සිතින් එව් දියැටි දෙවියැටි රිසින් එව් බලා නම් වරජ නැති-
කැටපතැ හඹු ආදියැ තමා මුහුණ බලා නම් දුකුළා වෙ. මුහුණුරොග විළි ආදිය බැලියැටි වුව වරජ නැති-
13 උසසුන් මහ අස්නෙ හිඳී නම් හොවී නම් දුකුළා වෙ-
මෙහි උසසුන් නම්, වඩුරියනින් ඉකුත් වලින් යට පා ඇති හැඳපුටු යි. මෙහි පුටු නම්, දික්හඟලා පුටු යි. සමසිරි පුටු කී පමණින් දික් පා ඇති ජු වටී. මහ අසුන් නම්, පල්ලඞක, තුලික, පටික3 පටලික, ගොණක, චිත්තක, විකතික, උද්දලොමික, එකන්තලොමික, කුත්තක, කොසෙය්යඇ, කඨිස්ස, හත්ථිත්ථ,රණ, අස්සත්ථමරණ, රථත්ථ රණ, අජිනප්පවෙණික, කාදලිමිගපවරපච්චත්ථහ රණ, සලොහිතවිතාන, උභතොලිහිතකූපධාන යි. මෙහි පල්ලඞක නම්, ඇරැහිඳුවූ බෑළරූ පා ඇති පලකි. තුලික නම්, හිඹුල් පුස් සමන් පුප් ආදී පුපුජ් පුලුනුජ් ඔත් තිලි යි. පටික නම්, එළුලොම් මුවා හෙළ ඇතිරි යි. පටලික නම්, ඝන පුප් ඇති ඇතිරි යි. ගොණක නම්, දික්ලොම් ඇතිරි යි. චිත්තක නම්, වීමෙන් විසිතුරුවූ ඇතිරි යි. විකතික නම්, සිංහාදී බැළරූ4 ඇති ඇතිරි යි. උද්දලොමික නම්, එක් පස්හි ලොම් ඇති ඇතිරි යි. එකන්තලොමික නම්, දෙපස්හි ලොම් ඇති ඇතිරියි. කුත්තක නම්, සොළොස් මාගමුන් සිටැ නැටිය හැකි අවන් මහ ඇතිරි යි. කොසෙය්යන නම්, රන් කසුකම් කළ
1. නොමිනිස්. 2. මුහුණ 3. පටක, පලික 4. ව්යාිලරූප, වළරූ.
88. සිඛවලඳවිනිස
තිහිරි අතරිණි.1 කඨිස්ස නම් රන් කසුකම් කොටැ තිහිරි2 හුයින් කළ අතරිණි. හත්ථ ත්ථමරණ නම්, ඇත්පිටැ අතුරන ඇතිරි යි. අස්සත්ථ රණ නම්, අස්පිටැ අතුරන ඇතිරි යි. රථත්ථහරණ නම්, රියෙහි අතුරණ ඇතිරි යි. අජිනප්ප චෙණික නම්, අඳුන් දිව්සමින් හැඳ පමණ හිවා කළ ඇතිරි යි. කාදලිමිග පවරපච්චත්ථපරණ නම්, දුසු පිළී මත්තේ කේල්මුව සම් අතුරැ ගෙත්තම් කළ පසතරණ ඇතුළේ යි. සලොහිත විතාන නම්, රත් වියල් ඇත් තෙ යි - රන් වියන් ඇති හෝනායැ යූ තැනි. උගතො ලොහිතකූපඨාන නම්, හිස්දොරැ පාමුලැ රත් කන්වයිනි. ආසන්දික තුලික පල්ලඞක යන මෙ තුන තබා සෙසු අයප ඕනා සඟසතු එව් ගිහිසතු එව් පැවිජ්ජන් නො කියවා ගිහිමිනිස්සු මෙ අතුට දෙත් නම් වටී - ධමස්නෙහිජු වටී. බිම අතරණ කළ තමාගේ කැප පිරිකරක් මත්තේ ලා දවස් ලත්3 වටී. මොහොරු ඇඳ මොහොරු පුටු පුලුනු ජ් පුපු ජ් ඔත 4 ගිහිගෙයි මිනිසුන් අයත් වුව හිඳුත් වටී- නොවුත් නො වටී. හිඹුල් පුප් සමන් පුප් ආදී පුපු ජ් පුලුනු ජ් මිනිස්ලොම් නුමුසු කමල්පතු ජ් මුහුණු මලාදී සුවඳ මල ජ් තබා සෙසු හැම මල් හොත් බිහි ජ් 5 බිම්බාහන ජු වටී - *
14 උක්ඛ්ත්තකයා වඳී නම්, අනුපසපනක්හු මහ බොහො සතුදු වුව වඳී නම්, උක්ඛිත්තකයාගේ ලද ගත් නානා සංවැස්සා වඳී නම් , මාගමයි ජ් පඬුවයි ජ් වඳී නම්, පිරිවෙස් පුරන්නේ යැ, මානත්තරහ යැ, මානත්ත වාරියැ, මූලායපටිකස්සනාරහ ය, අබ්හානාරහ යැ යන මෙ පස් ගරු කඪයනු ජු වඳී නම් දුකුළා වෙ.†
15 පඬුවා හා මාගම හා උභතොඛ්ය ඤ්ඡනකහයිජ් දික් වූ හස්නේ හිඳී නම් දුකුළා වෙ-
1. අතරණි. 2. කැතිරි. 3. යවත්. 4. පුසුඹත්, පුලුනුජ් 5. බිසුජු.
- කුදුසික 107 ඛ: ප්රි: 339 † කුදුසික 101.
89. සිඛවලඳවිනිස
16. අසමානාසනිකයා හා නො දික් අස්නේ හිඳී නම් හැඳ පුටුයෙහි ජ් හිඳී නම් දුකුළා වෙ-
මෙහි සමානාසනික නම්, සමවසග් ඇත්තෙහි ජ්, එක්වසගෙකින් දෙවසගෙකින් එව් මහලුවූයෙහි ජ් සහ වූ‍ෙයයි ජ් සමානාසනික නම්. සෙසු හැමදෙන අසමානා වූයෙයි ජ් සමානාතික නම්. සෙසු හැමදෙන අසමානා සහිකයහ යි දතයුතු. මෙහි නො දික් අසුන් නම්, යටත් පිරිසෙයින් තුන් දෙනෙකු අසර මිණිය ලා නොහින්දෑ හැකි අස්නි-
17 මල්පකාදී කුලන් සගන්නා සඳහා දේ නම් දුකුළා වෙ-
මෙහි මල්පකාදි නම් සපුමල් ඉද්දමල් ආදී මල; අඹ පක් දඹපක් තැඹිලිපකාදී පක; හුණු දඬු ආදී දඞ; මහරී පලා සුනු ආදී සුන්න; තල්පත් තලපත් ආදී පත; දැහැටි දිය මැටි ආදී යි. මේ මලාදි කුලන් සඟන්නට දුන් කරුණෙන් උපන් පස පස් සහධැමියනට ද නො වටී. දෙමා පියන් තබා සෙස්සන් ආ සැඳෑ රුවන්තියා පුදන්නට මල් දෙත් වටී. සෙසු කරුණෙන් දෙත් නො වටී. මලාදී දෙමාපිනට ඇරැ දෙත් දෙවත් වටී-
කුලන් සඟන්නා නිසා මල් පුප්නා ගස් තෙමේ පොළො කැණැ හිඳුවා එව් මෙ කැණැ හිඳුවා යි අයප බසින්හිඳුවා රොවා එව් පචිති හා සමඟ දුකුළා වෙ. ඵල පරිභොග නිසා එව් සෙවළල් තිසා එව් රුවන්තියාට පුද නිසා එව් කැප බසින් ගස් රුප්වත්1 වටී-
කුලසඞග්රාහ තකා තෙමෙ පසිඳී2 එව් මෙ මල් බිඳ යි පසිඳුවා3 එව් පචිති හා සමඟ දුකුළා වෙ. කැප දිය ඔවුන් ඔවවත් දුකුළා වෙ-
අයප දිය ඔවුන් ඔවවත් පචිති හා සමඟ දුකුළා වෙ. රුවන්තියාට පුද නිසා රුපු ගසැ කැප දිය ඔවුන් ඔවවත් වටී-
1. රූපිවත්. 2. පිසිඳි 3. පිසිඳුවා. 90. සිඛවලඳවිනිස
18 මල්ගොතනු ගොතවනු ආදී කෙරෙ නම් දුකුළා වෙ-
මල් තුවටුයෙන් තුවටු එව් දඬුයෙන් දඬු එව් ගොතත් දුකුළා වෙ- තුවටුයෙන් තුවටු එව් දඬුයෙන් දඬු එව් ගොතත් දුකුළා වෙ-
තුවටින් එක් හසු1 කොටින් එව් දෙ හසු කොටින් එව් හූ ආදීන් ෙගාතත් දුකුළා වෙ -
ඉද්දමල් කදුරුමලාදී මල් අවුණා නම් දුකුළා වෙ-
ගෙතූ මල් වටා එවැ මල්වට මල්කඩ මල්පකාදී2 කරත් දුකුළා වෙ-
ගෙතූ මලින් මහසෑ මහබෝ සිසාරවා පටන් කෙළ වර එක මලෙක්නි ජ් ඉකුම් වුව දුකුළා වෙ. අනික් පැවිජි කෙනකුන් ලබා ඉකුම් වුව වරජ නැති, ගෙතූ මලින් රූපාදිවීයේ3 නම් දුකුළා වෙ-
ගෙතූ මල් මුළු කොටැ මලොලඹු කෙරෙ එව් අඩසඳ කෙරෙ එව් පිටුමුවා කඳමුවා4 බෙඬුමුවා දම් කෙරෙ එව් මිහිරනු දු මල්දම් කෙරෙ එව් මල් විදා එල්වන්නට වියනැ කටු එල්වා එව් එල්වූ කටුයෙහි මල් හිදුවා එව් කේල්කැඳැ සැත් විදැ හිඳුවූ කටුයෙහි මල් හිඳුවා එව් මල් මාලා මෙහෙයා එව් දුකුළා වෙ. හෝ මල් දොඹමල් කඩාදී අතුරෙහි මල් මෙහෙයා එව් ධම් රොජ් අතුරෙහි මල් මෙහෙයා එව් වටී. අනුපසපනක්හට මෙසේ ගොතත් බඳුත් පුදත් මැනැවැ යන ආදී කැප තෙපුලෙන් කියත් වටී. නෙළුඹුපතැ නෙළුඹුවා5 මල් හිඳුවා මත්තේ පත බඳුත් වටී. පත දඩේ බඳුත් නො වටී. පැන් කෙළෙහි එව් සිස් කෙළෙහි එව් මල් ලි පියනින් එව් කඩින් එව් වසත් වටී- බඳුත් නො වටී. කස්සෙහි එව් අතරණ ආදියැ එව් මල් එවැ මුළුකොට ගනුත් වටී- බඳුත් නො වටී -
19 බුදුන් වැරූතාක් පස වළදා නම් දුකුළා වෙ-
1. හුනු, නුසු, හුසු 2. මල් කපාදි. 3. වියේ. 4. කජුමුවා, කැඳමුවා. 5. නිළුබුවා 91 සිඛවලඳවිනිස
වැරූ පස නම් කවර? යත්;- එක්විසි අනෙසුන් ආදී නෙන උපන් පසයි. මෙහි එක්විසි අනෙසුන් නම් වෙළුදානං, පත්තදානං, පුප්ඵඵල දන්තකඬ මුඛොදක සිනාන වුණ්න මත්තිකාදානං, චාටුකම්ය තා, මුග්ගසු පත්යක,1 පාරිභට්ටකතා, ජඞඝපෙසනියකම්මං, වෙජ්ජ කම්මං, දූතකම්මං, පහෙණ ගමනං2 පිණ්ඩපතිපිණ්ඩදානං, දානානුප්පදානං’, චත්‍ථූවිජ්ජා, නක්ඛත්තවිජ්ජා, අඞගවිජ්ජා යන මෙ එක්විසි අනෙසුනි-